Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ"

Transkript

1 Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ TEKNOLOJİDEN YARARLANARAK BİR GELECEK KURMAK-TEMİZ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİNDE YENİ BOYUTLAR Gündüz Ateşok, Mustafa Özer, Fırat Burat, Fırat Karakaş İstanbul Teknik Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Cevher-Kömür Hazırlama ve Değerlendirme Anabilim Dalı, Maslak-İstanbul ÖZET Bu çalışmada, kömürün güvenilebilir ve çevresel mücadelede en üst düzeyde enerji geleceğinde merkezi bir rolde kalmasını temin edecek gelişen temiz kömür teknolojilerinin yeni boyutlarından bahsedilmektedir. Bu çerçevede; kirletici emisyonların azaltılması için geliştirilen teknolojiler ile başta gazlaştırma ve akışkan yatakta yakma teknolojileri olmak üzere verimli kömür yakma teknolojileri anlatılmaktadır. Ayrıca, çalışmanın son bölümünde, günümüzün ve geleceğin yeni nesil teknolojileri de özet halinde verilmektedir. 1.GİRİŞ Enerji, gün geçtikçe büyüyen toplumun ve çağdaşlaşan yaşamın hemen hemen her bölümünde temel oluşturmuştur. Enerji talebi her geçen yıl artmaktadır. Uluslararası enerji ajansına (IEA) göre, önümüzdeki 30 yıl içerisinde enerji talebi, büyük bir kısmı gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere %70 oranında artacaktır. Bununla beraber dünyada 1,4 milyar insan hala elektrikten yoksundur. Bu durum ve ihtiyaçla baş edebilmek, fosil yakıtlar içerisinde dünya üzerinde en yaygın ve homojen olarak dağılmış olan kömürü de içerecek şekilde, ulaşılabilir enerji kaynaklarının mümkün olacak en iyi şekilde değerlendirmesi ile mümkündür. Kömür dünya enerji sisteminde başrolü üstlenmiştir ve dolayısıyla da küresel ekonomik ve sosyal gelişmede de başrol oynamaktadır. Bugün kömür dünya elektriğinin %38 den fazlasını sağlamaktadır ve küresel enerji ihtiyacının da %23 ünü karşılamaktadır. Kömür santrallerinden elde edilen elektrik, önemli endüstriyel ekonomilerden olan ABD ve Almanya gibi günümüzde en kalabalık ve en hızlı büyüyen iki ülkesi olan Çin ve Hindistan ekonomilerini de doğrudan yönlendirmektedir. Önümüzdeki 30 yıl içerisinde kömür tüketiminin her geçen yıl %1,4 oranında artarak büyümesi beklenmektedir [1]. 387

2 Geniş rezervi, düşük maliyeti sayesinde kömürün ekonomik büyümeye ve sosyal gelişmeye olan katkısının kesintisiz olarak süreceği konusunda bir şüphe yoktur. Ancak kömür endüstrisi çevresel sürdürülebilirliğin sorunlarıyla yüzleşmek ve onları bertaraf etmek durumunda olduğunu kavramak zorundadır. Başta kömür olmak üzere fosil kaynaklı yakıtların sera gazı etkileri olarak adlandırılan olumsuzlukları, fosil yakıtlardan enerji üretimi konusunda yeni kömür teknolojilerinin geliştirilmesine neden olmuştur. Yeni kömür teknolojilerinin ana özellikleri; yanma gazlarının temizlenerek veya bu gazların oluşumuna belirli miktarda engel olarak CO 2, NO x ve SO x gazlarının atmosfere emisyonunun azaltılması yanında, termik verimin arttırılarak tüketilen yakıttan daha fazla elektrik yada faydalı enerji sağlamaya yönelik oluşudur. Bu çerçevede genel olarak; Baca gazlarının temizlenmesi Geliştirilmiş pülverize kömür yakılması Akışkan yataklı kazanlarda kömür yakımı Kömür gazlaştırılması teknolojileri, kömürün enerji üretimi için kullanımı aşamasındaki çevreye zararlarını azaltmada ve kömür yakma verimini arttırmada çok etkili olarak ön plana çıkmaktadır [2]. 2. TEMİZ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİ 2.1. Kömür Hazırlama ve Zenginleştirme Kömür kil, kum ve karbonatlar gibi çeşitli özelliklerde bulunabilen malzemeler içermektedir. Aynı zamanda kömür hazırlama veya kömür yıkama/temizleme olarak da bilinen kömür zenginleştirme, daha temiz bir ürün elde etmek için tüvenan kömürden sözü edilen minerallerin ayrıldığı temizleme işlemidir. Aynı zamanda kömür, müşteri talepleri doğrultusunda boyutlandırılır. Kömür yıkama sülfür ve mineral miktarını düşürmek suretiyle kömürün kalorifik değerini ve dolayısıyla kalitesini artırır. Kömür hazırlama işlemler dizisi karakterizasyon, serbestleşme, ayrılma ve düzenlemedir. Karakterizasyon, tüvenan kömür tanelerinin birleşimini tanımlar. Serbestleşme çıkarılan kömürün kırılması ve öğütülmesi sonucu çok küçük taneler haline getirilmesidir. Ayrılma, birbirine yakın boyuttaki tanelerin birarada toplanması ve minerallerin kömürden uzaklaştırılmasıdır. Son olarak düzenleme safhası gelmektedir ve bu susuzlandırma ve mineral maddelerinden tamamen ayrılmış ve temizlenmiş olan kömürün depolanmasıdır [2]. 388

3 2.2. Kirletici Emisyonların Azaltılması için Geliştirilen Teknolojiler Aktif Karbon Enjeksiyonu Bu teknoloji, kazandan çıkan baca gazı buharına enjekte edilen ve taneler üzerinde bulunan civa gibi kirleticileri absorbe eden aktif karbonun var olan tanecik kontrol cihazları yardımıyla tekrar geri alınmasını kapsamaktadır. Elektrostatik Tutucular Elektrostatik tutucular kömür yakan termik santrallerde en fazla kullanılan tanecik emisyonu kontrol teknolojisidir. Partikül ve toz içeren baca gazları tanecikler üzerinde elektrik alan yardımıyla yük oluşturan toplama levhalarının arasından yatay olarak geçerler. Bu tanecikler daha sonra toplama levhalarında birikirler. Kuru elektrostatik tutucularda topaklanmış taneler darbe ve titreşimle toz halinde toplanırlar. Yaş elektrostatik ayırıcılarda ise tanecikler sprey yardımıyla yıkanarak pülp şeklinde ayrılırlar. Bez Filtreler Bez filtreler baca gazındaki tanecikleri sıkıca dokunmuş kumaştan eleme suretiyle toplarlar. Elektrostatik ayırma ve bez filtreler arasındaki seçim kömürün tipine, tesis boyutuna, kazan çeşidi ve yapısına göre değişiklik göstermektedir. Elektrostatik tutucular için çok düşük ya da çok yüksek dirençli olan taneciklerde bez filtreler kullanılır. Baca Gazı Sülfür Giderme Baca gazı sülfür giderme, yanma sonrası oluşan sülfür emisyonunu ortadan kaldırmak için kullanılır. Bu teknoloji altı ana kategori altında sınıflandırılabilir. Bunlar, yaş gaz temizleyiciler, spray kuru gaz temizleyiciler, tutucu enjeksiyonu işlemleri, kuru gaz temizleyiciler, geri dönüşüm işlemleri ve SO 2 /NO x emisyonlarının beraberce ortadan kaldırılmasını sağlayan işlemlerdir. Yaş gaz temizleyiciler daha geniş kullanım alanı bulmuştur. Bu sistemde çoğunlukla kireç ya da kireçtaşı kaynaklı olan bir alkali tutucu kullanılmaktadır. Temizleme kanalı, baca gazındaki SO 2 nin kireçtaşı pülpüyle tepkimeye girerek alçıtaşı oluşumunu gerçekleştirdiği yakma kazanı ve baca gazı temizleme bölgesinin, alt tarafına doğru yerleştirilir. Sıcak Gaz Süzme Sistemi Bu sisteme göre geleneksel tanecik emisyonu giderme teknolojilerine göre C ve 1-2 Mpa gibi daha yüksek sıcaklık ve basınçlarda çalışılmaktadır. Yüksek sıcaklıklarda çalışmak gazın soğutulması gerekliliğini ortadan kaldırmaktadır. Siklon, seramik filtreler, yüksek sıcaklık bez filtreleri, tanecik yataklı filtreler ve yüksek sıcaklık teknolojileri gibi bir dizi teknoloji üzerinde uzun yıllardır çalışmalar devam etmektedir. Bunlardan bazıları uygulama aşamasına gelmiştir anacak ticari olarak kullanım alanı bulabilmeleri için daha ileri gelişmeler gerekmektedir. 389

4 Seçimli Katalitik İndirgeme ve Seçimli Katalitik olmayan İndirgeme Seçimli katalitik indirgeme sisteminde amonyak buharı indirgeyici olarak kullanılır. Amonyak buharı, akan baca gazı içerisine enjekte edilir ve katalizör görevi yapar. En uygun sıcaklık genellikle C ve C arasındadır. Seçimli katalitik indirgeme ile seçimli katalitik olmayan indirgeme arasındaki en önemli farklılık, seçimli katalitik indirgeme yönteminde kimyasal tepkimeleri hızlandıran bir katalizörün kullanılıyor olmasıdır. Bu yöntemde seçimli katalitik olmayan yöntemine göre daha çok düşük sıcaklıklar kullanıldığı için katalizör gereklidir. Seçimli katalitik olmayan yöntem için tipik sıcaklıklarda C olarak verilebilir [1]. Yaş Tanecik Gaz Temizleyiciler Tanecik kontrolü için yaş gaz temizleyiciler, çoğunluğu ABD de kurulu bulunan, sınırlı sayıda kömür yakan termik santrallerde kullanılmaktadır. Bu yöntemde SO 2 ye ek olarak uçucu kül de tutulur. Damlacıklar oluşturmak için baca gazının içerisine su enjekte edilir. Daha sonra uçucu kül tanecikleri bu damlacıklara çarparlar ve tekrar düzenlenip kullanılacak yaş yan ürün oluşur. Yaş tanecik gaz temizleyiciler %90-99,9 luk bir temizleme verimine sahiptir [1] Verimli Yakma Teknolojileri Pulverize Kömür Yakma Günümüzde geleneksel olarak kömür yakarak güç üretimi sistemi, pulverize kömür yakma şeklindedir. Yüksek kül içeriklerinden dolayı her zaman uygun olmamalarına karşın,bu sistemde çok çeşitli kalitedeki kömürler kullanılabilir. Pulverize kömür yakma ile çalışan termik santrallerde öncelikle kömür, öğütülerek toz haline getirilir. Toz haline getirilmiş olan bu kömür daha sonra yüksek sıcaklıklarda yakılacağı fırına püskürtülür. Elde edilen sıcaklık, buhar türbinini döndürecek ve jeneratörü çalıştıracak olan buharın üretimi için kullanılır. Bu sistemde verimler gün geçtikçe yükselmekte ve bunun sonucunda da emisyonlar azalmaktadır. Akışkan Yatakta Yakma Çeşitli uygulama şekillerine sahip akışkan yataklı yakma (FBC), SO x ve NO x emisyonlarını %90 hatta daha da fazla oranda azaltabilmektedir. Akışkan yataklı yakma sisteminde kömür, akışkan bir havanın içinde ısıtılmış ve askıda duran taneciklerden oluşan bir yatakta yakılmaktadır. Yüksek hava akımı hızlarında bu yatak bir akışkan gibi davranarak tanelerin çok hızlı bir şekilde karışmasına neden olur. Bu akışkan hareket, nispeten düşük sıcaklıklarda kömürün tamamıyla yanmasına olanak sağlar. Akışkan yataklı yakma sistemleri sahip olduğu yakıt esnekliği ile hemen hemen yanabilen her türlü malzemeyi yakıt olarak kullanabilir. Örneğin ABD de Akışkan yataklı yakma sistemlerinde kömür atık yığınları giderek artan bir oranda kullanılmakta ve bu sayede çevre için problem teşkil edebilecek bir hadise, yararlı bir enerji kaynağına dönüştürülmektedir. 390

5 Akışkan yatakta yakma teknolojisinde, son 10 yılda katı pülverize kömür yerine pülp halinde kömür-su karışımlarının yakılması da benimsenmiş olup, bu sistemde çalışan pek çok santral gerçekleştirilmiştir. Çevrimli Akışkan Yataklı Yakma Çevrimli akışkan yataklı yakma sistemi; düşük kalitede, öğütülmesi zor ve değişken yanma karakterlerine sahip yüksek kül içerikli kömürler için, düşük NO x ve SO x emisyonlarına ulaşıldığından tercih edilmektedir. Örneğin, Puerto Rico daki AES Guyama işletmesindeki çevrimli yataklı yakma sistemi üniteleri, Dünyadaki en temiz kömür yakma üniteleridir. ABD de söz konusu teknoloji bir çok santralde 1990 yılından beri başarı ile uygulanmaktadır. Sistem içersinde, yanma odasından dışarı çıkartılan katı malzeme ile gazı birbirinden ayırır ve katılar sisteme geri gönderilir. Kömürün ve emici maddelerin (kireçtaşı gibi) sürekli devri sonucunda iyi bir karışma sağlanır ve katı ile gazların temas süreleri arttırılmış olur. Böylece kömürden yüksek oranda fayda sağlanmış olunur ve sülfür yakalama verimi arttırılır. İlk süperkritik çevrimli akışkan yataklı yakma sistemine sahip termik santral Polonyanın güneyinde PKE s Lagisza ya kurulmaktadır. Santral zamanının en büyük çevrimli akışkan yataklı yakma sitemine sahiptir (460 Mw lık) ve çevrimli akışkan yataklı yakma sisteminin geleceğini temsil etmektedir. Santralın işletmeye alınma zamanı 2006 yılı olarak planlanmıştır ve verim düzeyi halihazırdaki OECD ortalamasından %7 daha fazla olan %43 civarında seyredecek şekilde projelendirilmiştir [3]. Çevrimli akışkan yataklı yakma sistemi küresel pazarda güç üretiminde, önemli bir paya sahip olma yolunda muhtemelen akışkan yataklı yakma siteminin en cazip şeklidir. Basınçlı Akışkan Yataklı Yakma Dünyanın en büyük basınçlı akışkan yataklı yakma sistemine sahip termik santral Japonyadaki Kyushu Elektrik in sahibi olduğu 360 Mw lık Karaita Termik Santrali yeni ünite 1 dir. Basınçlı akışkan yataklı yakma sitemi ticari olarak 2001 yılında faaliyete geçmiştir ve 1988 yılında devreden çıkartılan ağır yağ yakan birimin yerini almıştır. Klasik bir basınçlı akışkan yataklı yakma sisteminin akım şeması Şekil 1 de verilmiştir. Termik santraldeki tesisler SO x emisyonlarını azaltma amaçlı sülfür giderme, düşük sıcaklık yanması ve NO x emisyonlarını azaltmak için azot giderme ekipmanları, toz emisyonunu azaltmak için iki aşamalı siklon ve elektrostatik tutucu olarak belirtilebilir. Termik santral %41 civarında net verime ulaşma başarısını göstermiştir. Yeni oluşturulan Basınçlı akışkan yataklı yakma ünitesi eski ağır yağ yakan sistemle karşılaştırıldığı zaman çok önemli bir çevresel iyileşmenin olduğu görülebilir. Yeni sistem NO x emisyonlarını %70, SO x emisyonlarını%54 ve tanecik emisyonunu da %50 oranında azaltmıştır. Aynı zamanda, CO 2 emisyonunda bir düşüşe neden olan %11 lik bir verim artışı gerçekleşmiştir. 391

6 Süperkritik ve Ultrasüperkritik Termik Santral Teknolojisi Süperkritik pulverize kömür yakan bir termik santral geleneksel pulverize kömür yakma sistemine göre daha yüksek buhar sıcaklığında ve basıncında çalışmaktadır ve %45 gibi daha yüksek bir verime kadar çıkabilir. Bu yüzden de daha düşük emisyonlara sahiptir. Çok yüksek sıcaklık ve basınçta çalışan bir ultrasüperkritik termik santralden, %50 lere kadar çıkabilen daha da yüksek verimler beklenmektedir [1]. Şekil 1. Basınçlı Akışkan Yatak Yakma Sisteminin Akım Şeması. Süperkritik termik santraller ilk yatırım maliyetlerinin yalnızca çok az miktarda geleneksel sistemden yüksek olması ve yükselen verimle birlikte ortaya çıkan, önemli oranda daha az birim yakıt maliyetleri ve pek çok durumda daha uzun süre kullanılabilirlikleri ile günümüzde, pek çok ülkede ticari olarak değer görmektedir. Tüm Dünyada bir kısmı gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere 400 den fazla süperkritik termik santral bulunmaktadır. Örnek olarak Çin de 2x600 MW lık Shanghai Shidongkou kömür yakan termik santrali 1990 yılının başlarında işletmeye alınmıştır ve günümüzde Çin, yeni termik santraller için standart olarak süperkritik sistemi kurmaktadır.çin de halihazırda çalışır durumda 9 adet süperkrirtik termik santral bulunmaktadır. Ayrıca yapım aşamasında 16 adet ve gelecek için yapılması planlanan 8 adet daha süperkritik termik santralle toplam olarak 21 GW lık bir kapasiteye ulaşılacaktır. Gazlaştırma Kömürün gazlaştırılması uzun yıllardır kullanılmaktadır. Kömürün gazlaştırılması ilkel olarak dünya çapında 100 sene önce kullanılmış ve bir gazlaştırma endüstrisi 2. Dünya savaşında Almanya nın kömür temelli ulaşım yakıtını üretmiştir. 392

7 Günümüzde kömür gazlaştırılmasının arttığı gözükmektedir. ABD de bir Texaco gazlaştırıcısı Kingsport, Tennessee de bulunan Tennessee Eastman kimyasal tesisinde ticari amaçla kullanılmakta ve Metanol elde etmek için sentez gaz üretmektedir. Kuzey Dakota da Dakota Gazlaştırma tesisinde 2. Dünya Savaşındaki gelişmiş gazlaştırma teknolojileri temel alınarak doğal gaz ve kimyasallar üretilmektedir. Deniz aşırı ülkelerden Güney Afrika Cumhuriyeti nde ise yine çoğunlukla 2. Dünya Savaşındaki gelişmiş gazlaştırma teknolojileri temel alınarak kimyasal ve ulaşım yakıtı üreten endüstriler bulunmaktadır. Bir kombine çevrimli entegre gazlaştırma güç santrali de Hollanda da işletilmektedir. Ticari anlamda birçok Alman gazlaştırıcısı mevcuttur. Çin Halk Cumhuriyeti nde Texaco gazlaştırıcıları ticari olarak çalışmakta veya yapımı planlanmaktadır [1]. Gelişmiş gazlaştırma ve kombine çevrimli entegre gazlaşırma (IGCC) teknolojisi gelişimi 1960 larda ABD de başlamıştır. Birinci amaç olarak, doğal gaz ve petrol fiyatlarındaki artış ve yokluğu karşılayabilecek kömür temelli teknolojilerin geliştirilmesi gelirken, ikincil olarak daha verimli temiz kömür güç santrallerinin işletilmesi gelmektedir. Modern IGCC teknolojisi ABD hükümeti ve endüstrinin bu ihtiyaçlarına bir cevaptır. Bazı sistemler gaz türbin sistemli elektrik güç üretimi için bir yakıt üreten geliştirilmiş basınçlı kömür gazlaştırıcılarını kullanmaktadır. Bu sistemde, sıcak gaz türbini egzozu buhar üreterek ilave elektrik sağlar. Bir gazlaştırıcının ilk ticari ölçekli kullanımı Kaliforniya da bir Birleşmiş Devletler IGCC projesi olan Soğuk Su Projesinde olmuş ve Texaco kömür gazlaştırma teknolojisi temel olarak alınmıştır. En büyük desteği Birleşmiş Devletler Sentetik Yakıtlar Kurumu, Güney Kaliforniya Edison Company, Elektrik Gücü Araştırma Enstitüsü ve diğerleri tarafından alan Soğuk Su Projesi IGCC nin fizibilitesini içerdiği olağanüstü çevresel performans ile sağlayan araçtır [4]. Jet uçak motorlarının gelişimi gaz türbinlerinden güç üretiminin bir sonucudur. Başlangıçta uç amaçlı yarar, güvenilirlik, verim ve üretim için geliştirilmiştir. Günümüzde ise orta dereceli elektrik üretimini sağlamaktadır. Gaz türbinleri ve IGCC lerin gelecekteki güç üretiminde önemli payı bulunacaktır. Kömürün gazlaştırılması ve gaz türbin teknolojilerindeki çok büyük gelişmeler, atık ısıyı verimli olarak yeniden elde eden ve kullanan yüksek dereceli sistem entegrasyonundan dolayı günümüzün IGCC leri yeterli bir konumdadır. Bir IGCC güç santralinde gaz temizleme işlemi kömür kullanarak elektrik üreten termik santrallere göre daha ucuzdur. Daha az hacimli gaz temizleneceği için daha küçük aygıtlara ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü kirleticiler yanma işleminden önce basınca maruz bırakılmış baca gazından temizlenmektedir. Buna karşın, havadaki nitrojen varlığından dolayı kömürle çalışan elektrik santrallerinden çıkan baca gazının hacmi çok daha büyüktür. Çünkü, baca gazı atmosferik basınçta temizlenir. Atmosferik emisyonlar, sentetik gazlardan sülfürün ve diğer kirleticilerin çok etkili olarak uzaklaştırılması için kullanılan, kanıtlanmış teknolojilerden daha düşük değerlerdedir. Temiz kömür teknolojilerin de gösterilen ilerlemelerin daha iyi verimliliklere sebep olacağı umulmaktadır [5]. 393

8 Kombine Çevrimli Entegre Gazlaştırma (IGCC) Bu sitemde kömür doğrudan doğruya yakılmaz onun yerine syngas adı verilen ve genel olarak hidrojen ve karbonmonoksitten oluşan bir yapı üretebilmek için oksijen ve buharla reaksiyona sokulur. Syngas safsızlıklarından temizlenir ve elektrik ve buhar üretme amaçlı gaz türbininde yakılır. Üretilen buhar tekrar, buhar gücünü teşkil eder (Şekil 2). Fabrika tasarımı %50 verimliliği öngördüğü halde IGCC teknolojisi örneğin ortalama %40 olan yüksek verim düzeyleri sağlar ve bu teknoloji sayesinde NO x ve SO x emisyonları %95-99 oranında bertaraf edilir. Bu teknolojiyle alakalı bundan sonraki adımı oluşturacak gelişme, net verimliliğin %56 düzeylerine çıkmasını öngörmektedir. Bu sayede kömürün çevresel performansı da olumlu yönde etkilenecektir. Tapma Elektrik Polk projesi, ABD deki Wabash nehri kömür gazlaştırma projesi ve İspanya daki ELCOGAS Puertollano IGCC sistemini de içermek kaydıyla dünya genelinde 160 adet IGCC sistemiyle çalışan termik santral bulunmaktadır. ABD de 2020 yılına kadar, 16,500 MWe (megawatt equivalent) lık IGCC sisteminin çalışır halde olması beklenmektedir [5]. Japonyada 2001 yılında ekonomi ticaret ve sanayi bakanlığı (METI) tarafından 250 MW lık bir kombine çevrimli entegre gazlaştırma projesi başlatılmıştır. 11 ortaklıkla müşterek olarak başlatılan temiz kömür gücü Ar&Ge Limited, proje bitiş yılı 2009 olan, tasarım, yapım ve işletme gibi 3 adet 3 yıllık safhadan oluşan IGCC uygulama projesini yürütmek üzere kurulmuştur t/d lik uygulama fabrikası tanecikler için filtrasyonu, sülfür giderimi için ise gaz temizleyicileri (scrubbing) kullanacaktır. Sülfür alçıtaşı halinde kazanılacaktır. Uygulama tesisinin hadeflenen net verimi %42 dir. Ticari olarak faaliyette bulunacak tesisin tahmin edilen güç sarfiyatı Mwe dir ve net verimi %48 in üzerindedir [3]. IGCC teknolojisi yüksek verimler ve kirletici oranlarındaki düşüşler için de bir potansiyel teşkil etmektedir. IGCC teknolojisi karbon yakalama ve depolama sistemini kullanan ve geleceğin hidrojen ekonomisinin bir parçası olan, gelecekte ultra düşük emisyonlar sistemi için seçilmiş bir yol olabilir. IGCC de syngas CO 2 ve H 2 üretmek için değiştirilebilir ve daha sonra gaz türbinleri ve yakıt hücreleri vasıtasıyla gerçekleştirilen güç üretiminde kullanılmak üzere, temiz yakıt ürünü olarak hidrojen elde etmek için ayrılabilir. Daha sonra CO 2 yakalama ve depolama için yoğunlaştırılmış bir şekilde bulunabilir. Bugünlerde güç üretimi için IGCC uygulamaları bazıları tarafından, süperkritik PCC ve CFBC gibi diğer temiz kömür teknolojisi seçeneklerine göre daha az güvenilir olarak değerlendirilmektedir. Eğer bu teknoloji seçilmiş yol olacaksa bu alanda daha ileri gelişmelere ihtiyacı olacaktır. Basınçlı Pulverize Kömür Yakma Basınçlı pulverize kömür yakma, özellikle Almanya da üzerinde yoğunlaşılan ve henüz geliştirilme aşamasında olan bir teknolojidir. Geleneksel pulverize kömür yakma sistemine benzer olarak, bu sistem de çok küçük boyutlara öğütülmüş olan kömür taneciklerinin yakılması esasına dayanmaktadır. Yanma sonucu oluşan ısı, elektrik üretmek için buhar türbin-jeneratöründe kullanılacak olan yüksek 394

9 sıcaklık ve basınçta buhar üretmektedir. Basınçlı baca gazları yakma kazanından dışarı çıkarlar. Daha sonra, bir sonraki elektrik üretimi ve gaz türbininin kompresörünü çalıştırmak için, gaz türbinine doğru yayılırlar. Bu yüzden, bu sistem birleştirilmiş çevrimli bir güç üretimi olarak algılanabilir. Şekil 2. Kombine Çevrimli Entegre Gazlaştırma Sistemi US DOE FutureGen Projesi Elektrik Hidrojen Boru Hattı Kömür Gazlaştırma CO2 Boru Hattı Petrol Rafineri Boru Hattı Jeolojik Saklama Geliştirilmiş Petrol Kazanımı Şekil 3. Yeni Nesil Teknolojisi Akım Şeması. 395

10 2.4. Yeni Nesil Teknolojilerin Geliştirilmesi Ve Ticareti Önceki bölümlerde bahsedilen en yeni teknolojiler sayesinde artan verim ile kömür yakarak güç üretiminde açığa çıkan CO 2 de kısa ve orta vadede önemli ölçüde düşüş sağlanacağı görülmektedir. Uzun vadede karbon yakalama ve depolama (CCS) için geliştirilen teknolojiler, karbonun ekonomik ve çevresel olarak kabul edilebilir seviyelere düşmesine olanak sağlayacak potansiyelde olmalarının yanı sıra, gelecekte hidrojene dayalı ekonomilerin oluşmasına da temel sağlamaktadırlar (Şekil 3). Bu teknolojiler kömürün yanması veya gaza dönüşmesiyle oluşan buhardaki CO 2 i yakalayıp depolayarak atmosfere yayılmasını engellerler. Karbon depolaması şu anda ticari olarak kullanılmasa da bunun için gerekli olan teknolojiler başka konularda kullanılmaktadırlar. Açığa çıkan buhardan CO 2 yakalanması, gıdaların işlenmesinde ve kimya endüstrisinde yıllardır saf CO 2 üretmek için kullanılmaktadır. Petrol şirketleri, boru hattı yoluyla pazara sokmadan önce CO 2 i doğal gazlardan ayırırlar. Çok çeşitli CO 2 yakalama teknikleri bulunsa da geleneksel bir yöntem olan toz halindeki kömürün yakılmasıyla çalışan termik santrallerde üretilen düşük CO 2 konsantrasyonlu, büyük hacimlerdeki gazlardan CO 2 i ayırmak için yeni teknolojiler geliştirilmesi gerekmektedir. Teknik ve parasal açıdan sorunlar aşılabilirse yanma sonrası yakalama sistemleri, mevcut teknolojilere uyarlanması sayesinde ekonomik ve pratik bir CO 2 azaltma tekniği olacaktır. CO 2 yakalama tekniklerinde maliyeti düşürmenin bir diğer yolu da daha yoğun, yüksek basınçlı CO 2 buharı üretebilmektir. Yanma öncesi yakalama, oksijenli yakıtların yakılması veya kimyasal döngülü yakma gibi tekniklerle maliyet düşürülebilir. Yanma öncesi yakalama, IGCC teknolojisinin uyarlanması ile hidrojenin CO yerine CO 2 ile açığa çıkmasını sağlayarak yapılabilir. Açığa çıkan hidrojen daha sonra yakıt pillerinde kullanılmak üzere gaz türbininde yakılır. CO 2 ise depolanmak veya kullanılmak üzere yakalanır. Başka bir alternatif yaklaşım oksijenli yakıtların yakılmasıdır. Bu teknik kömürün oksijen bakımından zengin bir atmosferde yakılmasıyla saf CO 2 gazı elde edilmesi prensibine dayanır. Geliştirilmekte olan bir diğer yöntem de kimyasal döngülü yakmadır. Burada kömür kimyasal bir döngü üzerinden dolaylı olarak yakılır. Havalı yakma kazanı devamlı döngü halinde olan ve yakıtı su ve CO 2 e çeviren katı oksijen taşıyıcısını kullanır. Suyun yoğunlaştırılmasıyla da sıkıştırma ve sıvılaştırma için uygun saf CO 2 buharı elde edilir. 396

11 CO 2 i Depolama ve Kullanma Jeolojik depolama ve mineral depolama gibi çeşitli CO 2 depolama teknikleri günümüzde araştırma konusudur. Jeolojik Depolama CO 2 in yüzey altına enjekte edilerek depolanması büyük miktarlarda CO 2 in kalıcı olarak depolanmasında en çok üzerinde çalışılan tekniktir. CO 2 yer altındaki doğal jeolojik depolara yollanmadan önce daha yoğun bir hale gelmesi için sıkıştırılır. Depolama bölgesi doğru seçildiği takdirde CO 2 uzun süre saklanabilir ve gözlemlenebilir. Bu saklama taşyatağına sıkıştırılarak ya da bir çözeltide çözündürülerek yapılabilir. Tükenmiş petrol ve gaz yatakları jeolojik depolama için önemlidir. Amerikan enerji kurumuna göre ABD de tükenmiş gaz yataklarının kapasitesi Gt arasındadır ve bu değer 50 yıldan uzun bir süre ABD de termik santarllerden çıkacak CO 2 i depolamaya yetecek bir büyüklüktür. Tuzlu suya doymuş kayalar büyük miktarlarda CO 2 depolamak için çok uygundur. Norveçli şirket Statoil tarafından Norveç in Sleipner bölgesinde yürütülen bir projede deniz seviyesinden m derine yılda 1 milyon ton CO 2 enjekte edilmektedir. Avustralyada ki tuzlu depolama kapasitesini kapsamlı bir şekilde araştırmak için GEODISC adlı bir proje yürütülmektedir. Bu projedeki araştırmalar Avusturalya daki tuzlu akiferlerin ülekenin bir kaç yüz yıllık CO 2 üretimini saklamaya yeteceğini göstermektedir yıllarında Avustralya da bununla ilgili bir uygulama projesi başlayacaktır. Mineral Karbonatlama: Mineral karbonatlama işlemi CO 2 in doğal yollarla oluşan maddelerle reaksiyona girmesi ve sonuçta doğal yollarla oluşan karbonat mineralleri üretmesidir. Alkali kayalar, doğal bir CO 2 depolama şeklidir ve normalde çok uzun zamanda oluşurlar. Mineral depolamada bu doğal süreç taklit edilerek reaksiyonlar hızlandırılmış olur ve CO 2 çevreye zararsız katı minerale dönüştürülür. Mineral karbonatlama halen laboratuar çalışmaları aşamasındadır ve araştırmalar reaksiyon hızlarını arttırmak üzerine odaklanmıştır. Jeolojik depolamanın ana amacı CO 2 in kalıcı depolanmasıyken, pratikte ekonomik yararları da vardır. Petrol ve kömür yataklarından metan çıkışının geliştirilmesi, endüstriye adaptasyonuna yardımcı olmuştur. Geliştirilmiş Petrol Kazanımı CO 2 petrol üretimini arttırmak için endüstride pek çok alanda halen kullanılmaktadır. CO 2 petrolü yerin alt katmanlarından çıkarmaya yardımcı olarak kazanımı arttırır. Çeşitli metodlarla üretim geliştirilmezse pek çok petrol alanından kaynağın yalnızca yarısı veya yarısından da azı çıkarılabilir. Bu yüzden CO 2 in artı bir katkısı vardır. 397

12 Geliştirilmiş Kömür Yatağı Metanı Bu yöntem, işletilemeyen kömür damarlarında CO 2 depolanmasında ve maden yatağı metanının değerli bir yan ürün olarak üretilmesinde kullanılır [1]. CO 2 in yakalanıp depolanması, enerji kullanımında açığa çıkan CO 2 te büyük oranlarda düşüş sağlar. CCS (Carbon Capture and Storage) yöntemlerinin maliyetleri diğer yenilenebilir enerjilerle kıyaslanabilecek düzeydedir. Örneğin IEA GHG nin bir çalışmasına göre CCS maliyetini 3Usc/kWh olarak tesbit etmiştir. Bu sayı, 3p/kWh olan İngiltere nin yenilenebilir kaynaklarının fiyatıyla ya da Alman Yenilenebilir Enerji Kanunu nca 9 Euro c/kwh olarak belirlenen rüzgar gücü ile karşılaştırılabilir [5]. Elbette ki yenilenebilir kaynakların maliyeti gelecekte teknoloji geliştikçe düşmesi beklenmektedir ancak bu düşüş karbon yakalama ve depolama için de geçerlidir. FutureGen projesi kömür yakan termik santrallerden CCS yöntemiyle elektrik elde etmeyi ve bunu yaparken eski teknolojinin maliyetinden en fazla %10 daha maliyetli olmayı hedeflemektedir. Kömürden Hidrojen Hidrojene dayalı enerji sistemleri uzun vadede ümit verici bir seçenektir. Bu sistemde hidrojen gaz türbinlerinden ve yakıt hücrelerinden elektrik üretmek için kullanılır. Hidrojen için en önemli şüphe ulaşılabilirliğidir çünkü hidrojen doğal olarak uygun miktarlarda bulunmaz. Bu sebepten dolayı hidrojen belli bir işlemler dizisi sonucu üretilmelidir. Bu iş için fosil yakıtlar mümkün olabilecek tek kaynağı oluşturmaktadır. Fosil yakıtlar içerisinde en büyük ve yaygın rezerve sahip olan kömür ihtiyacı karşılayacak miktarda hidrojen üretimi (kömürün gazlaştırılmasıyla) ve bu tür enerji sistemlerinin gelişmesi ve yayılması için 1.sıradaki adaydır. Bir takım ülkeler hidrojen programlarını uygulamaya başlamaktadırlar ve içlerinden pek çoğu Avrupa,USA, Japonya ve Yeni Zelanda kömürü hidrojen üretimi için bir seçenek olarak algılamaktadır. Avrupa komisyonunun 2005 yılında gerçekleştirdiği 1,3 milyar Euro luk projesi, kömürü de içeren fosil enerji kaynaklarından hidrojen ve elektrik üretimini hedefleyen, söz konusu projelerden bir tanesidir. Benzer şekilde, US DOE FutureGen programı da 10 yıllık bir zaman dilimi öngörmüş ve bu süre içerisinde kömürün gazlaştırılması teknolojisi sayesinde, hidrojen üretileceğini kanıtlayacağını bildirmişti [1]. Bunun çevresel anlamda çekici bir seçenek olabilmesi için kömürden hidrojen üretimi ve kullanımı CO 2 yakalama ve depolamayla birleştirilmelidir. 398

13 3. SONUÇLAR Pek çok gelişmiş ülke çevreye duyarlı kömür yakma teknolojileri ile ilgili olarak epeyce yol kat etmiştir. Özellikle tanecik konsantrasyonunda ve asit emisyonundaki azalma kömürün kullanımında, kömürün çevreyle uyumsuz bir yakıt olmadığını göstermektedir. Verimin artırılmasıyla kömür yakan termik santral kaynaklı CO 2 emisyonlarında önemli ölçüde azalma sağlanmıştır. Sıfır emisyon teknolojisinin geliştirilmesi ve uygulanmasıyla sürdürülebilir kömür tüketiminde çok daha büyük ölçüde azalmalara ulaşılacaktır. Sıfır emisyona bir gecede ulaşılamayacağı aşikardır fakat büyük oranlarda emisyon azaltılmasına yönelik yöntemler geliştirilebilir. Yeni nesil teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanmasıyla gelecekte, çok çok düşük emisyon seviyelerine ulaşılabilir. Karbon yakalama ve depolama teknolojisi çok özel uygulamalar haricinde gerekli teşvik, destek ve çalışma olmadan ticari bir boyut kazanamayacaktır. Tüm Dünya, sera gazı emisyonlarının düşmesi gerekliliğine karar vermiş ve bunu hedeflemiştir. Ar-Ge çalışmalarının her kömür için ayrı ayrı yapılması gereği, çeşitli araştırmacılar tarafından önemle vurgulanmaktadır. Uygun çevresel politikalar sayesinde var olan temiz kömür teknolojilerinin uygulanması ve yeni nesil teknolojilerinin geliştirilmesi ile 21. yy da enerji üretiminde çok düşük emisyonlara ulaşılacaktır. Kömür endüstrisi bu amacına ulaşmak için diğer endüstrilerle işbirliği içerisinde olacaktır. KAYNAKLAR [1] World Coal Institute, Clean Coal Technologhy, London, [2] Ateşok, G., Kömür Hazırlama ve Teknolojisi Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Yayını, İstanbul, [3] IEA, CCC, 2003c, Clean Coal Technologies, IEA Clean Coal Centre, London CCT, Clean Coal Technology, Topical Report Number:20, Dept.of Energy, ABD, [4] U.S. Department of Energy (DOE) and the Gasification Technologies Council, Gasification-World-Wide Use and Acceptance, Jan [5] Federal Environment Ministry, 2000, Act on Granting Priority to Renewable Energy Source, Berlin. 399

TEKNOLOJİDEN YARARLANARAK BİR GELECEK KURMAK-TEMİZ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİNDE YENİ BOYUTLAR. Gündüz Ateşok, Mustafa Özer, Fırat Burat, Fırat Karakaş

TEKNOLOJİDEN YARARLANARAK BİR GELECEK KURMAK-TEMİZ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİNDE YENİ BOYUTLAR. Gündüz Ateşok, Mustafa Özer, Fırat Burat, Fırat Karakaş TEKNOLOJİDEN YARARLANARAK BİR GELECEK KURMAK-TEMİZ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİNDE YENİ BOYUTLAR Gündüz Ateşok, Mustafa Özer, Fırat Burat, Fırat Karakaş İstanbul Teknik Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü,

Detaylı

ArGe / ÜrGe? Ürün. Kriter: Yerlileştirme Oranı olabilir. Teknoloji Geliştirme (Ar-Ge) Tasarım. Malzeme. İmalat. Know-How

ArGe / ÜrGe? Ürün. Kriter: Yerlileştirme Oranı olabilir. Teknoloji Geliştirme (Ar-Ge) Tasarım. Malzeme. İmalat. Know-How Sunum Planı Teknoloji ve Ürün Nedir? Teknoloji ve Ürün Geliştirme Süreçleri Enerji Sistemlerinde Teknoloji Geliştirme Dünya da Termik Santral Teknolojilerindeki Durum Türkiye deki Mevcut Durum ve Gelişimi

Detaylı

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER Prof.Dr. Hasancan OKUTAN İTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü okutan@itu.edu.tr 24 Ekim 2014 29. Mühendislik Dekanları Konseyi Toplantısı

Detaylı

ENERJİDE TEMİZ KÖMÜR ÖZET

ENERJİDE TEMİZ KÖMÜR ÖZET ENERJİDE TEMİZ KÖMÜR Güven ÖNAL, Zeki DOĞAN İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü 34469 Maslak İstanbul onalg@itu.edu.tr ÖZET Dünya da, enerji gereksiniminin 87 si kömür, petrol ve doğalgaz

Detaylı

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Dünya Enerji Genel Görünümü Genel Görünüm Dünya Birincil Enerji Tüketimi 2013-2035 2013 2035F Doğalgaz %24 Nükleer %4 %7 Hidro %2 Yenilenebilir Petrol %33 Kömür

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre

Detaylı

YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİ

YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİ YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KÖMÜR TEKNOLOJİLERİ ENTEGRE GAZLAŞTIRMA KOMBİNE ÇEVRİMİ SİSTEMLERİ Eren SOYLU 100105045 ernsoylu@gmail.com 2015, Yalova 1.

Detaylı

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı Günlük Hayatımızda Enerji Tüketimi Fosil Yakıtlar Kömür Petrol Doğalgaz

Detaylı

Enerji ve İklim Haritası

Enerji ve İklim Haritası 2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.

Detaylı

Biyoenerji Üretim Yöntem ve Teknolojileri

Biyoenerji Üretim Yöntem ve Teknolojileri Biyoenerji Üretim Yöntem ve Teknolojileri RENSEF Yenilebilir Enerji Sistemleri ve Enerji Verimliliği Fuarı 31 Ekim 2014, Antalya Dr. Mustafa Tolay Genel Sekreter Biyoenerji Derneği www.biyoder.org.tr TÜRKİYE

Detaylı

KATI ATIKLARDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ

KATI ATIKLARDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ KATI ATIKLARDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ Atıktan enerji elde edilmesi, atıkların fazla oksijen varlığında yüksek sıcaklıkta yakılması prosesidir. Yanma ürünleri, ısı enerjisi, inert gaz ve kül şeklinde sayılabilir.

Detaylı

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER Prof.Dr. Hasancan OKUTAN İTÜ Kimya Mühendisliği Bölümü okutan@itu.edu.tr 18 Haziran 2014 İTÜDER SOMA dan Sonra: Türkiye de

Detaylı

SELVA TÜZÜNER DEK-TMK 11. ENERJİ KONGRESİ 21-23 EKİM 2009 İZMİR

SELVA TÜZÜNER DEK-TMK 11. ENERJİ KONGRESİ 21-23 EKİM 2009 İZMİR İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SORUNUNDA TEKNOLOJİK ARAYIŞLAR, KARBON TUTMA VE DEPOLAMA (CARBON CAPTURE AND STORAGE-CCS) SELVA TÜZÜNER DEK-TMK 11. ENERJİ KONGRESİ 21-23 EKİM 2009 İZMİR CO 2 AZALTIMI Fosil yakıt kullanımının

Detaylı

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 World Energy Outlook 2011 Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 Bağlam: halihazırda yeterince kaygı verici olan eğilimlere yeni zorluklar ekleniyor Ekonomik kaygılar dikkatleri enerji

Detaylı

KÖMÜR GAZLAŞTIRMA KAVRAMSAL TASARIMI

KÖMÜR GAZLAŞTIRMA KAVRAMSAL TASARIMI KÖMÜR GAZLAŞTIRMA KAVRAMSAL TASARIMI Vedat MIHLADIZ Özet Bu sunumda TKĐ de yapılan kömür gazlaştırma pilot tesisi kurma çalışmaları özet olarak anlatılacak ve bundan sonra kurulacak tesislere ışık tutacak

Detaylı

ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE DOĞRU KÖMÜRÜN KULLANIMI

ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE DOĞRU KÖMÜRÜN KULLANIMI Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ ÇEVRESEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE DOĞRU KÖMÜRÜN KULLANIMI Gündüz ATEŞOK, Hayrünnisa DİNÇER, Fırat BURAT, Fırat KARAKAŞ, Mustafa ÖZER İstanbul

Detaylı

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:

Detaylı

Yakın n Gelecekte Enerji

Yakın n Gelecekte Enerji Yakın n Gelecekte Enerji Doç.Dr.Mustafa TIRIS Enerji Enstitüsü Müdürü Akademik Forum 15 Ocak 2005 Kalyon Otel, İstanbul 1 Doç.Dr.Mustafa TIRIS 1965 Yılı nda İzmir de doğdu. 1987 Yılı nda İTÜ den Petrol

Detaylı

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 9. HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 9. HAFTA A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 9. HAFTA İçindekiler Güneş Termik Santraller GÜNEŞ TERMİK SANTRALLER Güneş enerjisinden elektrik üretimi direkt ve indirekt

Detaylı

NÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı

NÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı NÜKLEER ENERJİ Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Dünyada Elektrik Enerjisi Üretimi (2005) Biyomas ve atık: %1,3 Nükleer: %16,5 Kömür: %38,8 Diğer yenilenebilir:

Detaylı

Kojenerasyon Teknolojileri Yavuz Aydın, Yağmur Bozkurt İTÜ

Kojenerasyon Teknolojileri Yavuz Aydın, Yağmur Bozkurt İTÜ Kojenerasyon Teknolojileri Yavuz Aydın, Yağmur Bozkurt 13.04.2017 - İTÜ 11.04.2017 2 Kombine Çevrim Santraller Temel amaç elektrik üretimidir En son teknolojilerle ulaşılan çevrim verimi %62 civarındadır.

Detaylı

HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ

HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ Çevre Mühendisliğine GiriĢ Dersi Ders Notları HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ Yrd. Doç Dr. Orhan CERİT Daha önceki derslerimizde, hava kirliliği çalıģmalarının üç parametresi bulunduğunu ifade etmiģtik. 1.Kirletici

Detaylı

PERFECTION IN ENERGY & AUTOMATION ENDÜSTRİYEL KOJENERASYON UYGULAMALARI

PERFECTION IN ENERGY & AUTOMATION ENDÜSTRİYEL KOJENERASYON UYGULAMALARI ENDÜSTRİYEL KOJENERASYON UYGULAMALARI MAYIS 2015 1 Kojenerasyon Nedir? Bugün enerji, insanların hayatındaki en önemli olgulardan birisi haline gelmiştir. Kojenerasyon fikri, tamamen enerji verimliliği

Detaylı

KÖMÜR MADENCİLİĞİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ATIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Hazırlayan: Serkan YUMUŞAK

KÖMÜR MADENCİLİĞİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ATIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Hazırlayan: Serkan YUMUŞAK KÖMÜR MADENCİLİĞİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ATIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Hazırlayan: Serkan YUMUŞAK Kömür Madenciliğinin Çevresel Etkileri Kömür, organik maddelerin milyonlarca yıl boyunca basınç ve ısıya

Detaylı

İZMİR İLİ ENERJİ TESİSLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ (Aliağa Bölgesi) TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi

İZMİR İLİ ENERJİ TESİSLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ (Aliağa Bölgesi) TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi İZMİR İLİ ENERJİ TESİSLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ (Aliağa Bölgesi) TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Giriş Sanayi devriminin gerçekleşmesi ile birlikte; üretimde enerji talebi artmış, sermaye sınıfı

Detaylı

SEKTÖR: ENERJİ (TERMİK-KOJENERASYON)

SEKTÖR: ENERJİ (TERMİK-KOJENERASYON) SEKTÖR: ENERJİ (TERMİK-KOJENERASYON) SIRA 1 Afşin-Elbistan A Termik Santralı Rehabilitasyonu ve Baca Gazı Desülfürizasyon Ünitesinin Tesis Edilmesi Projesi EÜAŞ Genel Müdürlüğü Afşin-Elbistan A Termik

Detaylı

BİYOKÜTLE SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE KAZAN SEKTÖRÜ

BİYOKÜTLE SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE KAZAN SEKTÖRÜ BİYOKÜTLE SİSTEMLERİ VE TÜRKİYE KAZAN SEKTÖRÜ KBSB Kazan ve Basınçlı Kap Sanayicileri Birliği - 2014 Ahmet Cevat Akkaya www.kbsb.org.tr Milyar Kaçınılmaz Son? Misyon? Tek gerçek kaynak - Dünya Dünya popülasyon

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ 2.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ 2. ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ 2. HAFTA 1 İçindekiler Gaz Türbinli Santraller Kuruluş Amacı Gaz

Detaylı

ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ

ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ 1 BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ 2 Mekanik Enerji Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji Yerçekimi Enerjisi Elektrik Enerjisi 2. ENERJİ DEPOLAMANIN

Detaylı

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi Bu sunum Greener and Smarter, ICTs, the Environment and Climate Change başlıklı Eylül 2010 tarihli OECD raporundan uyarlanmıştır.

Detaylı

Gönen Enerji Biyogaz, Sentetik Petrol, Organik Gübre ve Hümik Asit Tesisleri: Ar-Ge Odaklı Örnek Bir Simbiyoz Çalışması Hasan Alper Önoğlu

Gönen Enerji Biyogaz, Sentetik Petrol, Organik Gübre ve Hümik Asit Tesisleri: Ar-Ge Odaklı Örnek Bir Simbiyoz Çalışması Hasan Alper Önoğlu Gönen Enerji Biyogaz, Sentetik Petrol, Organik Gübre ve Hümik Asit Tesisleri: Ar-Ge Odaklı Örnek Bir Simbiyoz Çalışması Hasan Alper Önoğlu Altaca Çevre Teknolojileri ve Enerji Üretim A.Ş. Yönetim Kurulu

Detaylı

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 26. Toplantısı Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK Başkanı Enerji İhtiyacımız Katlanarak Artıyor Enerji ihtiyacımız ABD, Çin ve Hindistan

Detaylı

DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ

DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ Dünyanın önemli petrol ve enerji şirketlerinden Exxon Mobil tarafından 2018 Enerji Görünümü ve 2040 yılına dair öngörüleri içeren bir rapor yayınlandı. Rapor, Outlook

Detaylı

AR& GE BÜLTEN. Ülkemiz önemli maden yataklarına sahip olup belirli madenlerde kendine yetebilen ender ülkelerden birisidir.

AR& GE BÜLTEN. Ülkemiz önemli maden yataklarına sahip olup belirli madenlerde kendine yetebilen ender ülkelerden birisidir. Türkiye nin Doğal Kaynağı Kömür Hande UZUNOĞLU Ülkemiz önemli maden yataklarına sahip olup belirli madenlerde kendine yetebilen ender ülkelerden birisidir. Özellikle madenciliğin gelişiminde hız kazanılmasıyla

Detaylı

KATI ATIKLARDAN ENERJİ ÜRETİMİ

KATI ATIKLARDAN ENERJİ ÜRETİMİ KATI ATIKLARDAN ENERJİ ÜRETİMİ Artan nüfus, kentlesme ve sanayilesmeye paralel olarak olusan katı atık miktarı da hızla artmakta ve kentler için giderek daha büyük bir sorun haline gelmektedir. Gelismis

Detaylı

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında

Detaylı

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan

Detaylı

TERMĐK SANTRALLARIN ÇEVRE SORUNU

TERMĐK SANTRALLARIN ÇEVRE SORUNU TERMĐK SANTRALLARIN ÇEVRE SORUNU Metin YÜCEL 1949 yılında Đstanbul Yıldız Yüksek Teknik okulu (Bugünkü YILDIZ TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ) Makine Mühendisliği Bölümünden mezun oldu. Etibank Ergami Bakır'da ve

Detaylı

Bilinen en eski yöntemdir. Bu alanda verim yükseltme çalışmaları sürdürülmektedir.

Bilinen en eski yöntemdir. Bu alanda verim yükseltme çalışmaları sürdürülmektedir. 1) Biyokütle Dönüşüm Teknolojileri Doğrudan yakma (Direct combustion) Piroliz (Pyrolysis) Gazlaştırma (Gasification) Karbonizasyon (Carbonization) Havasız çürütme, Metanasyon (Anaerobic digestion) Fermantasyon

Detaylı

MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ

MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ MODERN ENERJİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ VE KULLANİM ALANLARİ Muhammed Aydın ARSLAN 16360007 İÇERİK Hidrojen Depolama Sistemleri Batarya Volan Süper Kapasitörler Süper İletken Manyetik Enerji Depolama HİDROJEN

Detaylı

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Dünya Enerji Görünümü 2012 Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Genel Durum Küresel enerji sisteminin temelleri değişiyor Bazı ülkelerde petrol ve doğalgaz üretimi

Detaylı

DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ & YÖNETİMİ

DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ & YÖNETİMİ DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ & YÖNETİMİ Serpil Çimen Teknik İşler Direktörü Türkiye Çelik Üreticileri Derneği 15 Ocak 2014 WOW Kongre Merkezi -İstanbul Türkiye nin Ham Çelik Üretimi (mmt)

Detaylı

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları Hidroelektrik Enerji Enerji Kaynakları Türkiye de kişi başına yıllık elektrik tüketimi 3.060 kwh düzeylerinde olup, bu miktar kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler ortalamasının çok altındadır. Ülkemizin

Detaylı

TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ. Celal KAMACI. Dr. Zeki KARACA.

TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ. Celal KAMACI. Dr. Zeki KARACA. 111 Dergisi 3 TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ Celal KAMACI Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çan Meslek Yüksekokulu celal@comu.edu.tr Dr. Zeki

Detaylı

Güç ve Isıtma Santrallerinde Sonik Temizleme Kullanmanın Faydaları Aşağıdaki gibidir:

Güç ve Isıtma Santrallerinde Sonik Temizleme Kullanmanın Faydaları Aşağıdaki gibidir: Güç ve Isıtma Santrallerinde Sonik Temizleme Kullanmanın Faydaları Aşağıdaki gibidir: # Yakıt tüketimini yaklaşık olarak %2 azaltarak, devamlı olarak Temiz Sıcaklık aktaran yüzeyler # Geri Kazanım Süresi

Detaylı

YAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL

YAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL YAKIT PİLLERİ Cihat DEMİREL 16360030 İçindekiler Yakıt pilleri nasıl çalışır? Yakıt Pili Çalışma Prensibi Yakıt pilleri avantaj ve dezavantajları nelerdir? 2 Yakıt Pilleri Nasıl Çalışır? Tükenmez ve hiç

Detaylı

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ Prof. Dr. Güven ÖNAL Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 1 Sunumun Ana Konuları Dünya da Kömür ve Enerji Türkiye nin Kömür Rezervleri ve Üretimi Türkiye nin Enerji Durumu Yerli

Detaylı

DOLGULU KOLONDA AMONYAK ÇÖZELTİSİNE KARBON DİOKSİTİN ABSORPSİYONU

DOLGULU KOLONDA AMONYAK ÇÖZELTİSİNE KARBON DİOKSİTİN ABSORPSİYONU DOLGULU KOLONDA AMONYAK ÇÖZELTİSİNE KARBON DİOKSİTİN ABSORPSİYONU Duygu UYSAL, Ö. Murat DOĞAN, Bekir Zühtü UYSAL Gazi Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü ve Temiz Enerji Araştırma

Detaylı

YERALTI KÖMÜR GAZLAŞTIRMA YÖNTEMİYLE TEMİZ ENERJİ VE YAKIT ÜRETİMİ ÖN ÇALIŞMA RAPORU

YERALTI KÖMÜR GAZLAŞTIRMA YÖNTEMİYLE TEMİZ ENERJİ VE YAKIT ÜRETİMİ ÖN ÇALIŞMA RAPORU YERALTI KÖMÜR GAZLAŞTIRMA YÖNTEMİYLE TEMİZ ENERJİ VE YAKIT ÜRETİMİ ÖN ÇALIŞMA RAPORU Hazırlayan : Mehmet CENAN Enerji Yük.Müh. / MBA PRİME TEKNOLOJİ LTD.ŞTİ. ANKARA-2014 www.primeteknoloji.com 1. GİRİŞ

Detaylı

Biyogaz Temel Eğitimi

Biyogaz Temel Eğitimi Biyogaz Temel Eğitimi Sunanlar: Dursun AYDÖNER Proje Müdürü Rasim ÜNER Is Gelistime ve Pazarlama Müdürü Biyogaz Temel Eğitimi 1.Biyogaz Nedir? 2.Biyogaz Nasıl Oluşur? 3.Biyogaz Tesisi - Biyogaz Tesis Çeşitleri

Detaylı

SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ

SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ İsken Sugözü Termik Santrali Adana Türkiye de 200 binin üzerinde iģletme, 70 bin dolayında üretim/sanayi iģletmesi bulunmaktadır. Bunlar arasında; Enerji tesisleri

Detaylı

TÜRK ÇİMENTO SEKTÖRÜNÜN DÖNGÜSEL EKONOMİDEKİ ROLÜ

TÜRK ÇİMENTO SEKTÖRÜNÜN DÖNGÜSEL EKONOMİDEKİ ROLÜ TÜRK ÇİMENTO SEKTÖRÜNÜN DÖNGÜSEL EKONOMİDEKİ ROLÜ Ağustos 2017 Döngüsel Ekonomi Nedir? Son yıllarda özellikle Avrupa Birliği nin çok önem verdiği döngüsel ekonomi (circular economy) ülkemizin gündeminde

Detaylı

TOLAY Energy Cevizlik Mah. Hüsreviye Sok. No: 15/ Bakırköy / İstanbul / Turkiye Tel: , Fax: , Gsm:

TOLAY Energy Cevizlik Mah. Hüsreviye Sok. No: 15/ Bakırköy / İstanbul / Turkiye Tel: , Fax: , Gsm: TOLAY Energy Cevizlik Mah. Hüsreviye Sok. No: 15/34 34720 Bakırköy / İstanbul / Turkiye Tel: +90 212 5423560, Fax: +90 212 5837565, Gsm: +90 532 2664628, +90 533 3686919 www.drmustafatolay.com, e-mail:drmtolay@gmail.com

Detaylı

Harici Yanma Tesisi. Enerji Üretim ve Dağıtım Müdürlüğü. Özgür AKGÜN

Harici Yanma Tesisi. Enerji Üretim ve Dağıtım Müdürlüğü. Özgür AKGÜN Harici Yanma Tesisi Enerji Üretim ve Dağıtım Müdürlüğü Özgür AKGÜN 05.06.2015 Şirket Tanıtımı Alanı 4.2 km² 3 05.06.2015 Şirket Tanıtımı Ülkemizin en büyük ve tek entegre yassı çelik üreticisi 9 milyon

Detaylı

Kömür, karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan, kükürt ve mineral maddeler içeren, fiziksel ve kimyasal olarak farklı yapıya sahip bir maddedir.

Kömür, karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan, kükürt ve mineral maddeler içeren, fiziksel ve kimyasal olarak farklı yapıya sahip bir maddedir. KÖMÜR NEDİR? Kömür, bitki kökenli bir maddedir. Bu nedenle ana elemanı karbondur. Bitkilerin, zamanla ve sıcaklık-basınç altında, değişim geçirmesi sonunda oluşmuştur. Kömür, karbon, hidrojen, oksijen

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÖĞRENCİNİN ADI:KUBİLAY SOY ADI:KOÇ NUMARASI:15360038 KAZANLAR Yakıtın kimyasal enerjisini yanma yoluyla ısı enerjisine dönüştüren ve bu ısı

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Yanma Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM Telefon: 0232 3017494 Faks: 0232 3017498 E-Mail: abayram@deu.edu.tr ÇEV 3016 Hava

Detaylı

KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ

KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ Ek 2 ULUSAL ÖĞRENCİ TASARIM YARIŞMASI PROBLEM TANIMI KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ 1. Giriş Türk kömür rezervlerinden metanol üretimi Kömürden metanol üretimi,

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DENEY FÖYÜ DENEY ADI AKIŞKAN YATAKLI ISI TRANSFER DENEYİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEY SORUMLUSU DENEY GRUBU: DENEY TARİHİ

Detaylı

HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT

HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT 1 HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT 16360018 2 HİDROJEN ÜRETİMİ HİDROJEN KAYNAĞI HİDROKARBONLARIN BUHARLA İYİLEŞTİRİMESİ KISMİ OKSİDASYON DOĞAL GAZ İÇİN TERMAL KRAKİNG KÖMÜR GAZLAŞTIRMA BİYOKÜTLE

Detaylı

Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri

Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı TIREC 2010 Türkiye Uluslararası Yenilenebilir Enerji Kongresi Türkiye Biyoenerji Piyasası

Detaylı

Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi

Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Doğalgaz Kullanımı ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Aslı İşler, Enerji Ekonomisi Derneği Filiz Karaosmanoğlu, İstanbul Teknik Üniversitesi 29 Mayıs 2013 İÇERİK Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Doğalgaz ve

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

Türkiye nin Endüstriyel Emisyonlar Direktifine Uyumu: Enerji Sektörü Üzerindeki Muhtemel Maliyetler

Türkiye nin Endüstriyel Emisyonlar Direktifine Uyumu: Enerji Sektörü Üzerindeki Muhtemel Maliyetler tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye nin Endüstriyel Emisyonlar Direktifine Uyumu: Enerji Sektörü Üzerindeki Muhtemel Maliyetler Ankara, 24 Mart 2015 Çerçeve Temel endişe: İklim değişikliği

Detaylı

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan Biliyor musunuz? Enerji İklim Değişikliği İle Mücadelede En Kritik Alan Enerji üretimi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sanayileşme devriminden beri artarak devam etmektedir.

Detaylı

Mongstad petrol rafinerisi karbondioksit yakalama ve karbondioksit depolama tesisleri 07 Mayıs 2012 tarihinde ünlü Norveçli şarkıcı

Mongstad petrol rafinerisi karbondioksit yakalama ve karbondioksit depolama tesisleri 07 Mayıs 2012 tarihinde ünlü Norveçli şarkıcı Karbon Yakalama ve Depolama (Carbon Capture and Storage) CCS Teknolojisi Kapsamında Son Yapılan Küresel Bilimsel Araştırma ve Geliştirme (ARGE) Faaliyetleri Ahmet Cangüzel Taner Fizik Yüksek Mühendisi

Detaylı

ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı

ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı ENERJİ ALTYAPISI ve YATIRIMLARI Hüseyin VATANSEVER EBSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışma Grubu Başkanı İZMİR BÖLGESİ ENERJİ FORUMU 1 Kasım 2014/ İzmir Mimarlık Merkezi FOSİL

Detaylı

Nükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye. Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi

Nükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye. Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi Nükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi Nükleer Teknolojinin Şu Andaki Konumu İlk ticari nükleer reaktör 1950

Detaylı

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İÇERİK 1. DÜNYADAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ ENERJİ KAYNAKLARI VE KULLANIMI 1.1 GİRİŞ 1.2 ENERJİ KAYNAKLARI 1.3 TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ ENERJİ POTANSİYELİ 2. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Detaylı

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 10. Endüstriyel Çamur Arıtımı Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK Giriş Sıvı atıkların arıtılmasındaki en önemli nokta askıda veya çözünmüş katıların giderimidir. Sıvıdan

Detaylı

Yüksek Verimle Yanan Kömürün Gücü

Yüksek Verimle Yanan Kömürün Gücü Yüksek Verimle Yanan Kömürün Gücü *Dr. Selçuk ÖZGEN, Ferda BAYRAK *Araştırma Merkezleri Koordinatörü sozgen@tespam.org GİRİŞ Dünya genelindeki ortalama sıcaklık 19. yüzyıldan itibaren 1,5 C artarken, bu

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ enveripab Bilinçlendirme Semineri (Marmara Üniversitesi) 12 Kasım 2008 A. Yıldırım TÜRKEL ENKO Birleşik Enerji Sistemleri ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU Kanun

Detaylı

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org Azerbaycan Enerji GÖRÜNÜMÜ Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi EKİM 214 www.hazar.org 1 HASEN Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi, Geniş Hazar Bölgesi ne yönelik enerji,

Detaylı

Elektrik Enerjisi Üretimi. Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN

Elektrik Enerjisi Üretimi. Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN Elektrik Enerjisi Üretimi Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN ELEKTRİK PİYASALARI İŞLETME A.Ş. Doğalgaz Yenilenemez (Fosil) Kaynaklı Kömür Elektrik Enerjisi Üretim Çeşitleri Nükleer Petrol türevleri

Detaylı

ÇİMENTO TESİSLERİNDE ATIK ISI GERİ KAZANIMINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ. Hasan Çebi. Nuh Çimento 2015

ÇİMENTO TESİSLERİNDE ATIK ISI GERİ KAZANIMINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ. Hasan Çebi. Nuh Çimento 2015 ÇİMENTO TESİSLERİNDE ATIK ISI GERİ KAZANIMINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ Hasan Çebi Nuh Çimento 2015 Özet Enerjiyi yoğun kullanan çimento tesisler yıllarca proses gereği attıkları ısılarını değerlendirmek için

Detaylı

GÜNE ENERJ PV Sistemleri: PV uygulamaları

GÜNE ENERJ  PV Sistemleri: PV uygulamaları GÜNEŞ ENERJİSİ Güneşin enerjisini üç yolla kullanabiliriz, güneş enerjisi derken bu üçü arasındaki farkı belirtmek önemlidir: 1. Pasif ısı. Güneşten bize doğal olarak ulaşan ısıdır. Bina tasarımında dikkate

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde

Detaylı

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen

Detaylı

Eğitimcilerin Eğitimi Bölüm 2: Yönetmelik Kapsamına Giren Tesisler. Engin MERT , ANTALYA

Eğitimcilerin Eğitimi Bölüm 2: Yönetmelik Kapsamına Giren Tesisler. Engin MERT , ANTALYA Eğitimcilerin Eğitimi Bölüm 2: Yönetmelik Kapsamına Giren Tesisler Engin MERT 21.02.2017, ANTALYA Sunum İçeriği Yönetmelik Ek-1 Faaliyetleri Tesisin İzleme Sınırları Anma Isıl Güç İzleme Planı Kapsamı

Detaylı

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE Türkiye önümüzdeki yıllarda artan oranda enerji ihtiyacı daha da hissedecektir. Çünkü,ekonomik kriz dönemleri

Detaylı

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 9.Çözünmüş İnorganik ve Organik Katıların Giderimi Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK İnorganiklerin Giderimi Çözünmüş maddelerin çapları

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ

SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE HİDROJEN ZEYNEP KEŞKEK ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ HİDROJENİN DEPOLANMASI ÇÖZÜM BEKLEYEN SORUNLAR Hidrojenin en önemli özelliklerinden biri depolanabilir olmasıdır.

Detaylı

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ

ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN VE YAKIT ETKİNLİK POLİTİKALARININ PETROL FİYATLARINA ETKİSİ Ersin ÖKTEM 1 Yrd.Doç.Dr. İzzettin TEMİZ 2 1 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TPAO, eoktem@tpao.gov.tr 2 Gazi Üniversitesi

Detaylı

JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ İÇİN TÜRKİYE DE EKİPMAN ÜRETİM İMKANLARI VE BUHAR JET EJEKTÖRLERİ ÜRETİMİ

JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ İÇİN TÜRKİYE DE EKİPMAN ÜRETİM İMKANLARI VE BUHAR JET EJEKTÖRLERİ ÜRETİMİ JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ İÇİN TÜRKİYE DE EKİPMAN ÜRETİM İMKANLARI VE BUHAR JET EJEKTÖRLERİ ÜRETİMİ Karbonsan ın fabrikası, Orhangazi Bursa da bulunmaktadır. Karbonsan ın ürün çeşitlerini genel çerçevesiyle

Detaylı

HİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİ HİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİNİN DÜNYADAKİ GELİŞİMİ

HİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİ HİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİNİN DÜNYADAKİ GELİŞİMİ HİDROJEN ENERJİSİ TEKNOLOJİSİNİN DÜNYADAKİ GELİŞİMİ Daha once de belirtildiği gibi hidrojenden, yakıt pili teknolojisi ile elektrik elde edilmektedir. Bugüne kada Bu başarılar, 1960'larda, yakıt pillerinin

Detaylı

TIBBİ ATIKLARIN YAKILARAK BERTARAFI

TIBBİ ATIKLARIN YAKILARAK BERTARAFI TIBBİ ATIKLARIN YAKILARAK BERTARAFI Ahmet Çağrı GÖR Tıbbi Atık Bertaraf Şefi e-posta: agor@istac.istanbul İstanbul Aralık, 2016 İSTANBUL DA TIBBİ ATIKLARIN BERTARAFI Dikkat! Tıbbi Atık TIBBİ ATIKLARIN

Detaylı

Temiz Üretim Süreçlerine Geçişte Hibe Programlarının KOBİ lere Katkısı. Ertuğrul Ayrancı Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 07.10.2015

Temiz Üretim Süreçlerine Geçişte Hibe Programlarının KOBİ lere Katkısı. Ertuğrul Ayrancı Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 07.10.2015 Temiz Üretim Süreçlerine Geçişte Hibe Programlarının KOBİ lere Katkısı Ertuğrul Ayrancı Doğu Marmara Kalkınma Ajansı 07.10.2015 KOBİ lere Yönelik Destekler -Kalkınma Ajansları -KOSGEB -TÜBİTAK -Bilim Sanayi

Detaylı

Sürdürülebilir Binalarda Isıl Depolama. Dr. İbrahim Çakmanus

Sürdürülebilir Binalarda Isıl Depolama. Dr. İbrahim Çakmanus Sürdürülebilir Binalarda Isıl Depolama Dr. İbrahim Çakmanus Özet LEED puanlama sisteminde enerji puanlamada %35 civarında bir yer tutmaktadır. Bunun için bina kabuğu performansının artırılması, yüksek

Detaylı

TÜİK ENERJİ SEKTÖRÜ. Dr. Ali CAN. T.C.BAŞBAKANLIK Türkiye İstatistik Kurumu

TÜİK ENERJİ SEKTÖRÜ. Dr. Ali CAN. T.C.BAŞBAKANLIK Türkiye İstatistik Kurumu ENERJİ SEKTÖRÜ Dr. Ali CAN 10.03.2010 24 3.ENERJİ - 3.1. Yakıt Yanması IPCC ye göre, enerji sektöründen kaynaklanan emisyon büyük ölçüde yakıt yanmasını içermektedir. Hemen hemen bütün ülkelerde görülebildiği

Detaylı

Dr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı

Dr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı Dr. Rüstem KELEŞ SASKİ Genel Müdürü ADASU Enerji AŞ. YK Başkanı Konunun önemi Belediyelerin enerji kaynakları; Hidrolik Bio kütle Bu kaynaklardan belediyeler nasıl yararlanabilir, Yenilenebilir enerji

Detaylı

Her işte. ISB e. Avrupa Otomotiv Motorları 140-300PS

Her işte. ISB e. Avrupa Otomotiv Motorları 140-300PS Her işte. ISB e Avrupa Otomotiv Motorları 140-300PS ISB e Cummins ISB e, güvenilirlik konusundaki ününü artırmaya devam ediyor. Cummins ISB e, kamyon, otobüs ve özel iş aracı kullanıcılarına Cummins ten

Detaylı

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI HAVA Etrafımızı saran gaz karışımıdır ( Atmosfer). Kuru Temiz hava içerisinde yaklaģık olarak ; - %78 Azot - %21 Oksijen - %0,03 Karbondioksit

Detaylı

Sistemleri. (Kojenerasyon) Sedat Akar Makina Mühendisi Topkapı Endüstri, Gn.Md. 04.01.2010 - İstanbul

Sistemleri. (Kojenerasyon) Sedat Akar Makina Mühendisi Topkapı Endüstri, Gn.Md. 04.01.2010 - İstanbul Birleşik ik Isı ve GüçG Sistemleri (Kojenerasyon) Sedat Akar Makina Mühendisi Topkapı Endüstri, Gn.Md. 1 Birleşik ik Isı ve GüçG Sistemi Kojenerasyon- Nedir? En temel ifadeyle ; Elektrik ve Isının aynı

Detaylı

GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015

GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ Önemli Rakamlar 2013 de 81,3 milyar gelir 147,400 dünyada çalışan sayısı

Detaylı

tmmob makina mühendisleri odası uygulamalı eğitim merkezi Buhar Kazanı Verim Hesapları Eğitimi

tmmob makina mühendisleri odası uygulamalı eğitim merkezi Buhar Kazanı Verim Hesapları Eğitimi tmmob makina mühendisleri odası uygulamalı eğitim merkezi Buhar Kazanı Verim Hesapları Eğitimi Alpaslan GÜVEN Makina Yük.Mühendisi Enerji Yöneticisi EEP Eğitmeni Ekim - 2012 BUHAR KAZANLARI Kazan: İçerisinde

Detaylı

KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul

KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI. Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul KÜRESEL ISINMA ve ENERJİ POLİTİKALARI Özgür Gürbüz Yeşiller Enerji Çalışma Grubu 8 Ekim 2006 - İstanbul Sera gazları ve kaynakları Kyoto Protokolü tarafından belirtilen 6 sera gazı: Karbon dioksit (CO

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR

ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR Alternatör Elektrik elde etmek için bir mıknatısı iletken sargı içinde kendi çevresinde döndürmemiz yeterlidir. Manyetik alanın hareketi ile de elektrik

Detaylı

Dünya Enerji Görünümü Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013

Dünya Enerji Görünümü Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013 Dünya Enerji Görünümü 2013 Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013 Günümüzde dünyanın enerji görünümü Enerji sektöründeki bazı ezberler bozuluyor. Ülkelerin

Detaylı

GÜNEŞTEN ELEKTRİK KAZANAN, KAYBEDEN YA DA MASUM KURBAN? Dr. Baha Kuban - ŞİŞECAM

GÜNEŞTEN ELEKTRİK KAZANAN, KAYBEDEN YA DA MASUM KURBAN? Dr. Baha Kuban - ŞİŞECAM GÜNEŞTEN ELEKTRİK KAZANAN, KAYBEDEN YA DA MASUM KURBAN? Dr. Baha Kuban - ŞİŞECAM FOTOVOLTAİK ETKİSİ (güneş pili) Yansıtmasız kaplama Saydam yapıştırıcı Cam Güneş ışığı ön elektrot akım n-tipi yarı-iletken

Detaylı