Tarımsal Üretimde Alternatif Zararlı Mücadele Yöntemleri ve Uygulamaları

Transkript

1 Tarımsal Üretimde Alternatif Zararlı Mücadele Yöntemleri ve Uygulamaları Ferhat KÜP, Ramazan SAĞLAM, İbrahim TOBİ Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makineleri Bölümü, Şanlıurfa Özet: Zararlılarla mücadelede dünyada ve ülkemizde birçok farklı yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin çoğunda uzun dönemde ortaya çıkabilecek olumsuz faktörler dikkate alınmamaktadır. Son yıllarda bu konuda kimyasal mücadeleye alternatif olabilecek birçok yeni yöntemler geliştirilmekte ve uygulanmaktadır. Tarımın sürdürülebilir olarak yapılabilmesi için tarımsal zararlılarla mücadele yöntemleri önemini korumaktadır. Canlılar ve çevre açısından riskleri olan kimyasal mücadeleye alternatif olabilecek daha güvenli yöntemler üzerindeki çalışmalar artarak devam etmektedir. Alternatif mücadele yöntemleri üzerinde yapılmış çalışmaların sonuçları örnekleriyle ve ülkemizdeki uygulama potansiyeli dikkate alınarak incelenmiştir. Bunlar fiziksel mücadele, mekaniksel mücadele, biyolojik mücadele, biyoteknik mücadele, kültürel mücadele ve bunların türevleri olarak sıralanabilir. Ancak, yapılan çalışmaların ve geliştirilen yeni tekniklerin uygulamaya aktarılması ve yaygınlaştırılmasında şu an ekonomik ve pratik olarak uygulanabilir olmamalarından dolayı problemler bulunmaktadır. Anahtar kelimeler: Tarımsal zararlı, alternatif mücadele, kimyasal mücadele, çevre Alternative Pest Management Methods and Applications in Agricultural Production Abstract: Many different methods are used for pest management in agricultural production in the world and our country. The negative factors which will occur in long term are not considered in the most of the methods. Many new alternative methods for chemical pest control have been developed and applied in recent years. The methods of pest control are of great importance in respect of sustainably agriculture.the studies on the safer methods which will be alternative to chemical pest control threating the living organisms and the environment have been carried on increasingly. Results of the studies on the alternative pest control methods for agricultural pesticides have been evaluated by considering the potantial applications in our country, Turkey. The alternative methods are sorted as phsyical, mechanical, biological, biotechnical, cultural and their derivations. But there are some problems with the researches and the new developed methods as they are not economical and practical. Key words: Agricultural pest, alternative pest management, chemical pest control, ecology Giriş Ülkemizde yetiştirilen kültür bitkilerinde ekonomik olarak zarar yapan toplam 400 kadar hastalık, zararlı ve yabancı ot bulunmaktadır. Zararlılarla mücadele tarımsal üretimde çok büyük bir öneme sahiptir. Zararlılarla mücadelede, kimyasal mücadele üretici tarafından uygulama kolaylığı ve sonuçları bakımından tercih edilmektedir. Tarımda kullanılan kimyasallar havaya,toprağa, yer altı sularına ve diğer canlılara geçmektedir (Delen ve ark,2005). Tarımsal zararlılarla mücadele yöntemlerinde geleneksel ve organik tarım yöntemleri kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin tarımda kullanılma sıklık ve oranları çizelge 1 de verilmiştir. 280

2 Çizelge 1. Mücadele yöntemleri açısından geleneksel ve organik tarım (Anonim,2008a) MücadeleYöntemi Geleneksel Tarım Organik Tarım Oran (%) Kültürel Önlemler + + Fiziksel Mücadele + + Mekanik mücadele + + Yasal Önlemler + + %5< Biyolojik Mücadele + + Biyoteknik Mücadele + ± İlaçlı Mücadele Kimyasal Diğer + + ± >%95 Pestisitler, insan ve hayvan vücudu ile bitkiler üzerinde veya çevresinde yaşayan, besin kaynaklarının üretim, depolama, tüketimi sırasında besin değerini düşüren yada zarara uğratan böcek, kemirici, yabancı ot, mantar gibi canlı formların yıkıcı etkisini azaltmak için kullanılan kimyasal maddelerdir. Pestisit deyimi, İnsektisit (Böcek öldürücü), Herbisit (Yabani Ot öldürücü), Fungusit (Küf) öldürücü, Rodentisit (Kemirgen öldürücü) vb. şekilde sınıflandırılan kimyasal maddelerin tümünü kapsamaktadır (Anonim,2011a). Ancak bunların insan sağlığı, çevre ve doğal dengeyi olumsuz yönde etkilemesi ürünlerde, toprakta, suda ve havada kalıntı bırakması; hastalık, zararlı ve yabancı otlarda dayanıklılık meydana getirmesi gibi birçok istenmeyen etkilerinin de bulunduğu bir gerçektir. Bu nedenle sürdürülebilir tarımsal üretimin, insan sağlığı, çevre ve biyolojik çeşitliliğin korunmasının ön plana çıktığı günümüzde özellikle pestisitler sorgulanmaya başlanmıştır (Bulut ve ark,1996). Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere artık ilaç kullanımı sonrasında bu ilaçların kalıntı miktarlarına dikkat edilmekte ve bununla ilgili kurallar çıkarılmaktadır. Tarım ilaçlarının kullanımında oluşan zararları azaltabilmek için beirli kurallara uyulması zorunludur. Bunu sağlamak için tarım ilaçları(baker, 1998); 1. Biyolojik olarak aktif olmalı, 2. Etkili olmalı, 3. Güvenilir olmalı, 4. Yeteri kadar stabil olmalı, 5. Kullanıcılar açısından güvenilir olmalı, 6. Tüketiciler açısından güvenilir olmalı, 7. Besi hayvanları açısından güvenilir olmalı, 8. Yabani hayata zarar vermemeli, 9. Faydalı organizmalara zarar vermemeli ve 10. Çevreye zarar vermemelidir. Bu sebeplerden dolayı tarımsal zararlılarla mücadelede sürdürülebilir bir tarım olabilmesi açısından alternatif zararlı mücadele yöntemleri sürekli olarak araştırılmaktadır. Tarımsal Zararlılarla Mücadele Yöntemleri Zararlı böcekler tarımsal üretimde kayba neden olan önemli etmenlerden birisidir. Yere, ürüne ve yıllara göre değişmekle beraber, dünya ortalaması olarak böceklerin tarımsal ürünlerde %13 civarında kayba neden olduğu bilinmektedir. Bazı bitkilerde ise mücadele yapılmaksızın ürün elde edilmesi mümkün değildir. Özellikle II. Dünya savaşından sonra, zararlı böceklere karşı mücadelede geleneksel yöntemlerin yerini kimyasal ilaç kullanımı almıştır. Bugün tarımda zararlılara karşı mücadele için birbirlerinden farklı formülasyona sahip binlerce kimyasal ilaç kullanılmaktadır. Son yıllarda ise zararlılara karşı dayanıklı olan 281

3 genetiği ile oynanmış bitkiler üzerinde çalışmalar yapılmakta ve (GDO) lu bitkiler geliştirilmektedir(tuncer,2007). Özer(1993), yaptığı çalışmada kültür bitkilerinde ürün kaybına neden olan nedenleri karşılaştırmış ve sonuç olarak yabancı otların sebep olduğu ürün kaybının diğer etmenlerden daha fazla olduğunu bulmuştur. Yabancı otlar ayrıca bir takım hastalık ve zararlılara yataklık etmek suretiyle, bunların yayılmasında da etkin rol oynamaktadır (Er ve İnan.1976). Tarımsal zararlılarla mücadelede kullanılan alternatif yöntemler; fiziksel mücadele, mekaniksel mücadele, biyolojik mücadele, biyoteknik mücadele ve kültürel mücadele olarak sınıflandırabiliriz. Solarizasyon uygulaması esnasında toprak yüzeyi düzeltilerek iyice sulanır. Toprak saydam polietilen örtü ile hava almayacak şekilde örtülür. Bu şekilde 4 6 hafta tutulur. Su kapasitesinin azalmaması için ara sıra sulanmasında yarar vardır. Solarizasyon ile toprak sıcaklığı 55 0 C kadar yükseldiğinde toprak patojenleri, yabancı otlar, akar ve böcekler yok edilebilmektedir (Anonim,2007a). Böceklerin kışlama ve üreme ortamlarını yok etmek populasyonlarını azaltmada önemlidir. Böceklerle bulaşık bitki ve ürün artıklarının yok edilmesi bir sonraki ürünü koruyucu bir önlemdir. Pembekurt (Pectinophora gossypiella (Saund.) (Lep.:Gelechiidae)) un kışlayan larvalarının hasattan hemen sonra biçme ve yakmayla, sonbaharda ise sürüm yapılarak yok edilmesi uzun süre etkili olur ( Akıncı ve ark.,2002). Akıncı ve ark.(2002), Mineral tuzlar ve kül; böcek ve akar gibi yumuşak vücutlu böceklerin vücudunda çizikler meydana getirip bu çiziklerden vücut suyunun kaybolmasına ve giderek böceklerin ölmesine neden olduğunu ayrıca ambarlanmış tahıl ve baklagil tohumları silikat, talk ve benzeri mineral maddeler, volkanik küllerin tozları ile karıştırılarak ambarlandığında etkili bir savaş yapılabileceğini göstermişlerdir. Süne nin çiftçiler tarafından elle toplanması ve devlet tarafından satın alınması ile mekaniksel savaş 1928 yılında Türkiye de uygulanmaya başlanmıştır. Gerek elle toplama gerekse Süne kışlaklarındaki gevenlerin yakılması işlemi 1955 yılına kadar sürmüştür. Günümüzde Zeytin kızıl kurdu (Clinodiplosis oleisuga) 1955 ten beri Fıstık karagöz kurdu (Hylesinus vestitus M.R.) 1966 dan beri, Asma ağustos böceği [Klapperichicen (=Chloropsalta) viridissima Walker] savaşında ise 1955 ten beri mekanik olarak uygulanmaktadır ( Akıncı ve ark.,2002). Mekaniksel mücadele yöntemleri ezme, toplama, engelleme ve tuzaklarla yakalama şeklinde sınıflandırabilinir. Yoğun olarak bulunan zararlılar el veya el fırça ile ezilerek popülasyonları düşürülebilir. Örneğin, ilkbahar aylarında elma ağaçlarında sürgün ve dallarda koloni hâlinde bulunan elma pamuklu biti, nimf ve erginleri bir eldiven veya tel fırça yardımıyla ezilerek öldürülür. Yine aynı şekilde ağaçların gövdelerinde odun dokusunda galeri açarak zarar yapan ağaç sarı kurdu larvaları galerine tel sokularak öldürülür ve böylece popülasyonları azaltılmış olunur (Anonim,2007a). Şeftali bahçelerinde zararlı olan Bakla zınnı (Epicometis hirta (Poda) (Col.:Scarabeidae)) sabahın erken saatlerinde hareketsiz olurlar. Bu nedenle, erginlerin az hareketli oldukları sabahın erken saatlerinde, ağaçların altına çarşaflar serilmeli ve ağaçlar kuvvetlice silkelenerek, ergin böceklerin çarşafın üzerine düşmesi sağlanmalı ve düşen böcekler toplanarak öldürülmelidir (Akıncı ve ark.,2002). Kesici kurtlar için testere talaşı, kepek, şeker pekmezi ve yeterli miktarda su eşit miktarlarda karıştırılarak yapışkan bir solüsyon hazırlanır. Akşam saatlerinde bitki çevresine 282

4 ufak bir halka şeklinde dağıtılır. Şeker pekmezi kesici kurtları çeker ve bu solüsyondan geçmeye çalışırken yapışkan bir yapı kazanır.bu maddeler güneşte kurur ve zararlılar ölür. Veya; 100 g kepek,10 gr şeker, 200gr su, 5gr. Pyrethrum tozu karıştırılarak bitki etrafına yayılır. Kesici kurtlar bu maddeyi yiyerek ölür. (Anonim,2003a) Parish(1990), şeker pancarında elektriksel temas makinasıyla yabancı ot kontrolü denmelerinde, %40 oranında başarı elde edildiğini,kimyasal ilaç kullanımında bu oranın,%60 dolayında olduğunu belirtmiştir. Buna rağmen ekolojik,ekonomik vb. yönlerden avantajları olduğunu ortaya koymuştur. Kaolinin böcekler üzerine etkisi; uzaklaştırıcı, yumurta bırakmayı engelleyici, beslenmeyiengelleyici, hareketlerini engelleyici, davranış değişikliği ve konukçuyu kamufle etme şeklindeolmaktadır (Glenn ve ark., 1999). Tatlı ve ark.(2008), kaolin uygulamasının ağaçların meyve tutumundan sonra ortaya çıkabilen tüm zararlılara karşı etkili olduğunu belirtmiştir. Ayrıca bu uygulamanın ekolojik açıdan hiçibir zararı olmadığını belirtmiştir. Aydın ve ark. (2010), Yaptıkları çalışmada soğan, sarımsak vebeyaz kekik uçucu yağlarının yabancı otların çimlenme yüzdeleri, fide çıkısı yüzdeleri ile bunların kök uzunluklarına önemli derecede etkili olduklarını,uygulama dozlarının artırılmasıyla birlikte bu özelliklerde azalmalar meydana geldiğini tespit etmişlerdir. Biyolojik mücadele zararlı, hastalık ve yabancı otlarla, diğer canlıları kullanarak mücadelede etme yöntemidir.(öztemiz, 2008) Turunçgillerde önemli diğer bir zararlı olan Turunçgil Beyazsineği, Dialeurodes citri ile mücadelede de Serangium parcesetosum Doğu Karadeniz Bölgesinden getirilerek, üretilmiş ve bölge koşullarına adapte olması sağlanmıştır. Bu avcı böceğin turunçgil ekosisteminde yerleşme sürecinde, alternatif av olarak Kahverengi Yumuşak Koşnil, Coccus hesperidum ile beslendiği de gözlenmiştir (Anonim, 2010a). Böceklerde beslenme, çiftleşme, savunma, gizlenme, kaçma vb. davranışları belirlemede etkili olan bazı salgılar vardır. Bunlara feromon denilmektedir. İşlevlerine ve özellikle biyolojik etkinliklerine göre feromonlar çiftleşme veya feromonları, alarm feromonları, afrodisiac yani çiftleşmeyi arttıran feromonlar, toplanma feromonları, iz-işaret feromonları ve sosyal böceklerdeki kraliçe yetiştirme feromonları olarak adlandırılırlar. Böcek feromonlarının bazıları, doğal veya yapay olarak üretilerek, zararlıların biyoloji, fizyoloji veya davranışlarını bozacak şekilde uygulanması ile yapılan savaşa biyoteknik yöntemler adı verilir (Akıncı ve ark.,2002). Böceklerin hayatlarını devam ettirebilmeleri için, aynı türe ait bireyler arasında bir iletişim olması zorunluluğu vardır. Çiftleşebilmek için böceklerin buluşması, böceklerin toplanması veya dağılması, bir tehlike anında davranışın düzenlenmesi, yumurtlamanın uyarılması gibi olaylarda feromonlar kullanılmaktadır. Biyoteknik mücadelede amaç bu iletişimi böceklerin aleyhine bozmaktır (Göktay ve Kısmalı, 1989). Çetinkaya (2010), yaptığı çalışmada çeşitli böcekler için ses analizleri yapmış, bunun zararlıları ortamdan uzaklaştırmak için kullanılabileceğini belirtmiştir. Depolanmış ürünlerde, özellikle gıda maddeleri üzerinde zarar yapan böceklerin belirlenebilmesi için çok sayıda metot geliştirilmiştir. Bu metotlar arasında en kullanışlı metotlardan birisi, böcek feromonları ile zararlı böceklerin izlenmesidir (Coşkuncu, 2004). Kültürel mücadele tarımsal üretimin en başından itibaren yapılan tüm işlemlerin, hastalık ve zararlıların üremesi ve çoğalmasını engelleyecek şekilde yapılmasıdır. Dolaylı bir ön mücadele yöntemidir. Böceklerin kışlama ve üreme ortamlarını yok etmek popülasyonlarını azaltmada önemlidir. Böceklerle bulaşık bitki ve ürün artıklarının yok edilmesi bir sonraki ürünü koruyucu bir 283

5 önlemdir. Pembekurt (Pectinophora gossypiella (Saund.) (Lep.:Gelechiidae)) un kışlayan larvalarının hasattan hemen sonra biçme ve yakmayla, sonbaharda ise sürüm yapılarak yok edilmesi uzun süre etkili olur. Pamuk saplarının parçalanması ve sürülerek toprağa gömülmesi sonbahar popülasyonunu %95 azalttığı için en etkili savaş yöntemidir (Akıncı ve ark.,2002). Kristiansen (2003), içinde yabancı ot tohumu ve mikroorganizma bulundurmayan, yeterli kalınlıktaki malç malzemelerin yabancı ot gelişimini sınırladığını, bu sınırlama, ışığı fazla kesen, özellikle karanlık malçlamada daha belirgin bir şekilde ortaya çıktığını belirtmiştir. Ayrıca bu yöntemin kimyasal olmayan bir yabancı otla savaş yöntemi olduğundan çevreyle dost bir uygulama olduğunu vurgulamıştır. Kimyasal mücadele, zehirli kimyasal ilaçlar kullanılarak yapılan mücadele yöntemidir.uzun dönemde çevreye, insanlara ve ekonomiye verdiği zararlardan dolayı diğer mücadele yöntemlerinin sonuç vermediği durumlarda kullanılmalıdır. Uygulama kolaylığı ve sonuçlarının kısa sürede görünmesi gibi sebeplerle çok fazla tercih edilmektedir. Tiryaki ve ark.(2010), yaptıkları çalışmada Türkiye de tarım ilacı kullanımının ortalama ton olduğunu, bu miktarın %47 sini insektisitler, %24 ünü herbisitler, %16 sını fungisitler, %13 ünü de diğer gruplar oluşturduğunu belirtmiştir. Ascard (1990), yaptığı çalışmada kimyasal kullanımının ortadan kaldırılıp tamamen doğal yollarla üretim gerçekleştirmenin, yani organik tarım uygulamalarının giderek daha fazla önem arz ettiğini, fakat uygulama kolaylığı nedeniyle kimyasal ilaç kullanımının tercih edildiğini bildirmiştir. Sağlam(2002), yaptığı çalışmada bitkisel üretimde kullanılan kimyasalların biyolojik etkinliğine,meteorolojik faktörler, uygulama zamanlaması, ilaç aktif madde oranı, bitkinin gelişim durumu, zararlının dönemi ve zararlı yoğunluğu gibi birçok faktörün etki ettiğini belirtmiştir. Kullanılan mücadele yöntemlerinin birçoğu sonuç vermesi açısından tek başına mümkün değildir. Tavsiye edilen IPM(Integrated pest Management) olarak adlandırılan entegre mücadele yöntemidir. Bu, zararlı veya yabancı otu belli bir eşikte tutan çevreci bir yaklaşımdır. Amerikan IPM sistemi temelde 6 parametre ile açıklanmıştır. Bunlar tarımsal zararlıyı belli bir ekonomik eşikte tutmak, önleyici kültürel yöntemler (dezenfekte etme, karantina vb.), gözlemleme, mekanik kontrol(elle toplama, tuzaklar vb.), biyolojik kontrol ve son olarak sayılan işlemler sonunda zararlı ekonomik eşik seviyesinde tutulamadığında pestisit kullanımıdır. Ülkemizde tarımsal zararlı ve yabancı otlara karşı genelde kimyasal mücadele kullanılmaktadır. Şanlıurfa da çiftçiler arasında yapılan bir araştırmada kimyasal mücadelenin dışında yabancı otların çapayla,elle,yakmayla vb. mekaniksel yöntemlerle yok edilmesi, Zaralıların elle toplanması ve zararlının bulaşmış olduğu bitkilerin tamamen veya kısmen ortadan kaldırılması yöntemlerinin kullanıldığı görülmüştür. Bolat ve ark.(2003), van ili ve çevresinde tarımsal savaş ekipmanlarının ve uygulama sorunlarının saptanması üzerine yaptıkları araştırmada, yörede tarımsal savaşımın çok düşük düzeyde yapıldığını ve yapanların ise çoğunlukla kimyasal savaş yöntemini kullandığını ve tarımsal savaşımda en fazla kullanılan aletin mekanik sırt pülverizatörü olduğunu tespit etmiştir. Tartışma ve Sonuç Günümüz teknolojisinde, artan nüfus artışı ile birlikte var olan ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için kısıtlı kaynaklarımızı en verimli ve çevreye zararı en az seviyede olacak şekilde gerçekleştirmek zorunlu hale gelmiştir. Bunu sağlayabilmek için sürekli olarak farklı 284

6 bilim dallarında bilim adamları sürekli çalışmakta ve yeni teknolojiler geliştirmektedir. Tarımsal üretimde de bu yaklaşım geçerlidir. Üretimi en verimli ve en az zararla yapabilmek zorunludur. Bugüne kadar artan nüfusun besin ihtiyacını karşılamak üzere tarımsal üretimde verim ve üretim artışı ana hedef olmuştur. Ürünün kalitesinin iyileştirilmesi, üretim girdilerinin azaltılması, doğal kaynakların, insan ve çevre sağlığının korunması ikinci planda kalmıştır. Birim alandan en yüksek ürünü alabilmek için yoğun girdi uygulanılması ile toprak erozyonu, toprak yapısının bozulması, zararlı kimyasalların birikimi ve yer altı sularının kirlenmesi sonucu çevre sorunları ortaya çıkmış ve sürdürülebilir tarım yapma imkanları tehlikeye girmiştir. Bu sorunların ortaya çıkması sonucu çevre ile uyumlu giderleri azaltıcı tarımsal üretimin yapılma yolları araştırılmıştır. Sağlıklı bir tarımsal yapı yaratmak üzere entegre (bütünleşik) üretim, sürdürülebilir tarım, ekolojik veya biyolojik tarım gibi yeni tarımsal üretim sistemleri geliştirilmeye çalışılmaktadır (Akıncı ve ark.,2002). Organik tarımın geçmişi 20. yüzyıla dayanmaktadır. Avrupa da 1910 lu yıllarda uygulanmaya başlamış, 1930 lu yıllarda kontrollü üretim yaygınlaşmıştır. Pestisitlerin ve kimyasal gübrenin keşfi ile Yeşil Devrim olarak adlandırılan tarımsal üretimin artırılma çabalarının dünyadaki açlık sorununa çözüm olmadığı, aksine doğal dengeyi ve insan sağlığını olumsuz etkilediğini fark eden gelişmiş ülkeler ticari olarak organik tarım çalışmalarına başlamışlardır (Öztemiz, 2008). Dünyada organik tarım uygulamaları her geçen sene daha da fazla artarak devam etmektedir. Dünyadaki organik tarım alanlarının yıllarına ait rakamları Çizelge 2 de verilmiştir (Willer and Yussefi, 2007). Çizelge 2. Organik tarım alanlarının yılları arasındaki gelişimi Yıllar Oganik Tarım Alanı (milyon ha) Zararlılarla mücadele işlemleri çoğunlukla kimyasal savaşla özdeşleşmiştir. Ancak kimyasal savaşımla ilaç kullanımı yaygınlaştıkça ortaya birçok sorunlar çıkmıştır. Zararlılarla mücadelede pestisitlerin yaygın olarak, aşırı dozda ve bilinçsiz kullanılışı, arzu edilmeyen yan etkilerinin oluşumunu kaçınılmaz hale getirmiştir. Bu nedenle de son zamanlarda kimyasal ilaçların çok az kullanıldığı veya hiç kullanılmadığı alternatif yöntemler üzerinde araştırmalara hız verilmiştir (Seçkin ve Ünal, 1994). Organik tarım yaklaşımı bugün tarımda zararlılara karşı kullanılan ilaçların çok büyük bir kısmını yasaklamakta ve GDO ların kullanımına izin vermemektedir. Bu koşullar altında, zararlılarla mücadeleye yönelik son 50 yıldaki birikimin önemli bir kısmı saf dışı kalmaktadır. Sonuç olarak, organik tarım yapan üreticilerin zararlılarla mücadele edebilmesi için alternatif ilaç ve yöntemlere ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacı karşılayabilmenin bir yolu organik tarım kapsamında izin verilen geçmişteki mücadele yöntemlerini kullanmak iken diğer bir yolu ise yeni alternatifler geliştirmektir. Mevcut koşullarda, organik tarım kapsamında zararlılarla mücadeleyi 4 basamak halinde uygulamak mümkün gözükmektedir. Birinci basamak; münavebe, toprak yönetimi, transgenik olmayan dayanıklı bitkilerin yetiştirilmesi ve uygun tarımsal alan seçimi gibi kültürel mücadele 285

7 tedbirleri ve bazı mekaniksel mücadele yöntemlerdir. İkinci basamak; zararlıların doğal düşmanlarının etkinliğini artırmaya ve doğrudan zararlı popülasyonlarını azaltmaya yönelik bitki deseni oluşturmaktır. Üçüncü basamak; biyolojik mücadele etmenlerinin kitlesel ve lokal salınımlarının yapılmasıdır. Dördüncü basamak ise; organik tarımda ruhsatlı biyolojik ve mineral kökenli ilaçların kullanılması, ve çiftleşmeyi engelleme yönteminin uygulanmasıdır (Tuncer,2007). Gelişen teknoloji ve artan nüfus artışı ile birlikte tarımsal üretimin miktarını artırabilmek için doğal olmayan birçok zirai mücadele yöntemleri uygulanmaya başlanmıştır. Tarımsal zararlılar, özellikle kimyasal mücadele ile yok edilmeye çalışılmaktadır. Doğal olmayan bu gibi yöntemlerin uygulama kolaylığı ve etkisinin kısa sürede görülebilmesi gibi avantajlarının yanında uzun dönemde birçok zararları ortaya çıkmaktadır. Atmosfere, yeraltı sularına, insan ve hayvanlara geçen kimyasalların uzun dönemde birçok zararı vardır. Bu nedenle bu yöntemler sürdürülebilir bir tarım değildir. İnsanoğlu yaptığı tüm uygulamalarda yalnızca bulunduğu günü değil, sonrasını ve kendisi dışındaki diğer etkenleri de göz önüne alarak hareket etmelidir. Bizler bizden önce aldığımız mirası bizden sonrakilere de aynı şekilde verebilmeliyiz. Bunu yapabilmek için de yaptığımız her şeyde bize direkt olarak bakan faydalarının dışında ekolojik dengeye verdiği zarar veya faydalarını da çok ayrıntılı olarak tetkik etmeliyiz. Zirai mücadele yöntemlerinden tarımsal zararlılarla mücadelede de alternatif yöntemler seçilirken aynı şekilde bu denge iyi kurulmalıdır. Tarımsal zararlılarla mücadelede mümkün olduğunca doğal yöntemler kullanarak, dünyaya ve içindekilere zarar vermeden en yüksek verim ve en yüksek kazancı elde etmeliyiz. Alternatif zararlı mücadele yöntemlerini geliştirmek, çiftçilerin bunu yapabilmeleri için gerekli alt yapıyı sağlamak ve teşvik etmek gerekmektedir. Literatür Listesi Akıncı, N,Y., Ö. Altındişli, T. Kılıç, 2002 Organik Tarımda Kullanılacak Yöntemler. Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Bornova,İzmir Anonim,2003a. Erişim:2010, Mayıs Anonim, 2007a. Meslekî Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi. Bahçecilik Mücadele Yöntemleri. T.C. MEB. Ankara,2007 Anonim,2008a. Mayıs,2010 Anonim, 2010a. Erişim: 2010, Mayıs Anonim,2011a. erişim: Ocak Ascard,J., Weed Kontrol in Ecological Vegetable Farming. İn A. Granstedt. Proceedings of the Ecological Agriculture, Nordiske Jordbrugsforskeres Forening, Seminar, 166, Aydın, O., N. Tursun, Bitkisel Kökenli Bazı Uçucu Yağların Bazı Yabancı Ot Tohumlarının Çimlenme ve Çıkısına Olan Etkilerinin Araştırılması. KSÜ Doğa Bil. Derg., 13(1), Baker, G.H., The Ecology, Management and Benefits of Earthworms in Agricultural Soils, With Particular Reference to Southern Australia. Earthworm Ecology Bolat, A., T. Uçar, T. Korucu, Van İli ve Çevresinde Tarımsal Savaş Ekipmanlarının Ve Uygulama Sorunlarının Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Tarımsal Mekanizasyon 21. Ulusal Kongresi Bildiri Kitabı, S: , Konya Bulut, H., A.Tamer, Pestisit Kullanımının Azaltılması İle Politika ve Stratejiler. II. Ulusal Zirai Mücadele İlaçları Sempozyumu Kasım,12-24 Coşkuncu, K. S., Depolanmış Ürünlerde Zararlı Böceklerle Mücadelede Feromon Tuzaklarının Kullanım Olanakları. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 2005, 20(2):

8 Çetinkaya. A, Bazı Böcek Türlerinin Ses Analizleri ve Zirai Mücadelede Kullanılabilirliğinin Araştırılması. Çukurova Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü Fizik Ana Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.S:69, Adana DELEN, N., E. Durmuşoğlu, A. Güncan, C. Turgut, A. Burçak, Türkiye de Pestisit Kullanımı, Kalıntı ve Organizmalarda Duyarlılık Azalışı Sorunları. Türkiye Ziraat Müh. VI. Teknik Kongre Er, C., H. İnan, Yabancı Ot Rekabetinin Şekerpancarı Verim Kalitesine Etkisi. Şeker Der.,121,8-20 Glenn, D. M., G.J. Puterka., T. Vanderzwet., R.E. Byers., C. Feldhake., Hydrophobic particle films: a new paradigm for suppression of arthropod pests and plant diseases. J. Econ. Entomol. 92, Göktay,M., Ş.Kısmalı, Ambar Zararlılarında Feromonlar ve Bunlardan Yararlanma Olanakları. Türk. Entomol. Derg., 13(3): Kristiansen, P.E., Kristiansen, P. (2003) 'Sustainable Weed Management in Organic Herb & Vegetable Production' Doctor of Philosophy thesis. University of New England, Armidale. Özer,Z., Niçin Yabancı Ot Bilimi. 1. Herboloji kongresi, Adana.1-7 Öztemiz, S., Organik Tarımda Biyolojik Mücadele. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(2), Parish, S., A Review of Non-Chemical Weed Control Techniques. Biological Agriculture and Horticulture. Vol.7, Sağlam, R., Tarımsal İlaçlama Makinalarında Dikkat Edilmesi Gereken Konular. TEKNOGAP Sektörel Tarım Gazetesi, Yıl: 1, Sayı:3, Mart 2002, Şanlıurfa Seçkin, E., E. Ünal, Marmara Bölgesinde Zeytin Sineği Mücadelesine Esas Olmak Üzere Biyoteknik Yöntemlerin Araştırılması, Geliştirilmesi ve Uygulanması. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. Yayın No:50, Yalova. S:2 Tatlı, A., M. Kıvrak., N. Körükmez, Zeytinsineği (Bactrocera oleae Gmelin (Dip.:Tephritidae)) Mücadelesinde Kaolin Uygulamaları. Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Adana Tiryaki, O., R. Canhilal., S. Horuz, Tarım ilaçları Kullanımı ve Riskleri. Erciyas Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü Dergisi. 26(2): Tuncer, C., Organik Tarımda Zararlıların Yönetimi. Organik Tarım Türkiye 1. Kongresi Raporu Ekim. Bahçeşehir, İstabul, s: 38. Willer, H., M. Yussefi, FİBL and SOEL Surveys. The World of Agriculture Statics and Emerging Trends. IFOAM, Bonn, Germany and FİBL, Frick, Switzerland. 252 p 287