Gianluca Alberini İstanbul İtalyan Başkonsolosu

Transkript

1 İtalyan dil ve kültürü artık yüzyıllardır İstanbul ve Türkiye nin tarihi ve entelektüel çerçevesinin ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Ortaçağda Venedikli ve Cevenizli tüccar ve iş adamlarının kullandıkları halk dili aracılığıyla yayılan İtalyan dili, Türkiye de, Batı Avrupa ve İtalya daki seyrine paralel bir gelişim süreci izlemiştir. İtalyanca, ortaçağda iktisat ve ticaret toplumlarının kullandıkları önde gelen ortak dilden, Türk dilinde birçok iz bırakan yerel çeşitliliğe sahip olsa da zamanla daha yapılandırılmış ve bir örnek bir dil haline gelmiştir. Avrupa tarihinin gelişim süreci içinde ortaya çıkan ve yaygın olarak kullanılan diğer dillerin öne çıkmasıyla daha az yaygın bir dile dönüşse de zengin ve çekici bir kültürel kimlik barındıran bir dil olmuştur. Günümüzde Türkiye de İtalyan dili, bir taraftan 19. yüzyılda kurulan İtalyan eğitim sistemine tanıklık ettiği asırlık kökleri, diğer taraftan zamanla büyüyen siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkilerin güçlü bir aracı arasındaki dinamik sentezin göstergesidir. Türk topraklarında faaliyet gösteren 900 den fazla İtalyan şirketinin ve Türkiye nin dördüncü ticari ortağının kullandığı dil olmasından ötürü, Türk vatandaşları buna ilgi göstermektedir. Bunun yanında, Türk vatandaşlarının kendilerine çok yakın hissettikleri, Avrupa nın en zengin kültürlerinden birinin anahtarı niteliğindedir. İstanbul İtalya Başkonsolosluğu nun insiyatifi üzerine İstanbul da düzenlenen birinci İtalyan Okulu Günü gününde tanıtılan Prof. Giovanni Amadori ve Dott. Daniele Campari tarafından yürütülen bu çok değerli çalışma, bugün Türkiye deki İtalyan dili eğitimine istinaden derinlemesine bilgi ve dilin geleceği hakkında düşünmek için değerli bir araç sunmaktadır. Bu, İtalyan Okulu Günü münasebetiyle, kurum ve okulların yanında, İtalya ile bağlantısı olan Türk kültür ve ekonomi camiasını da içine alacak bir düşünce niteliği taşımaktadır. Gianluca Alberini İstanbul İtalyan Başkonsolosu

2

3

4

5 Giovanni Amadori Daniele Campari TÜRKİYE DE İTALYANCA İtalyan dili eğitimi hakkında istatistiksel araştırma Çevirmen: Meltem Tosun

6

7 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 9 ARAŞTIRMANIN KONUSU, HEDEFLERİ VE KULLANILAN METODOLOJI... 9 TEŞEKKÜRLER TARİHSEL BİLGİLER ANKET EĞİTİM TEKLİFİ İTALYAN KÜLTÜR MERKEZLERI VE KÜLTÜR DERNEKLERI ANAOKULU VE İLKÖĞRETIM OKULLARI LISELER ÜNIVERSITELER GENEL DURUM ÖĞRENCİLER SON YIRMI YILA AIT VERILER /2011 EĞITIM YILI İTALYA İLE İLİŞKİLER ULUSLARARASI HAREKETLILIK: ULUSLARARASI HAREKETLILIK: SERTIFIKALAR DEĞERLENDİRMELER SONUÇLAR... 57

8

9 Türkiye de İtalyanca GİRİŞ ARAŞTIRMANIN KONUSU, HEDEFLERİ VE KULLANILAN METODOLOJİ Bu araştırmanın konusu, tarihçesi hakkında kısa bir giriş bilgisi verdiğimiz diakronik ve özellikle de senkronik bakış açılarından Türkiye de İtalyan dilinin öğretilme şeklidir. Bu çalışmada dikkate aldığımız temel sorular; İtalyan dili eğitimi veren kurumlar hangileridir? Bu kurumların Türkiye coğrafyasında dağılımı ne şekilde gerçekleşmiştir? Bu eğitim hangi seviyede gerçekleşmektedir? Farklı seviyelerde olmak üzere İtalyanca eğitim programlarına devam eden toplam öğrenci sayısı nedir? Sunulan program tipolojisi nedir? Bizi bu araştırmanın yapılmasına yönlendiren iki temel hedef bulunmaktadır. Her şeyden önce İtalyanca dili eğitimi konusunda faaliyet gösteren kurumlara ait bir veri bankası oluşturulmasının önemidir ve ümidimiz bu veri bankasının kurumlar arasındaki faaliyetlerin koordinasyonunda faydalı bir şekilde kullanılmasıdır. Bu noktada, 2011 Haziran ayında İstanbul İtalyan Kültür Merkezi, Özel İtalyan Lisesi, Özel Galileo Galilei İtalyan Lisesi, Evrim Okulları, Marco Polo Okulu ve İstanbul Üniversitesi İtalyan Dili ve Edebiyatı Fakültesi temsilcileri arasında İstanbul İtalya Başkonsolosu nun İtalyanca dil eğitimi konusunda hazırlanacak projelerin ve diğer bağlantılı faaliyetlerin görüşüldüğü bir çalışma grubu toplantısına önayak olmasının önemini vurgulamanın gerekli olduğuna inanıyoruz. Ayrıca İtalyan dilinin ve kültürünün yaygınlaştırılmasında çaba sarfeden çok sayıda kurumun katılımı ile daha geniş kapsamlı bir toplantı gerçekleştirilmesinin gerekliliğine de inanıyoruz. Nitekim bu çalışma; İtalyanca eğitimine ilişkin yıllar içerisinde oluşmuş farklı nitelikteki problemlerin yanısıra değerlendirme teknikleri, sertifikasyon, didaktik materyaller, kitaplar ve İtalyan üniversiteleri tarafından dil eğitimi konusunda verilen diplomaların Türk Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tanınması gibi konuların tartışılması için ideal bir ortam oluşturacaktır. 9

10 Giriş İlkiyle doğrudan ilişkili olan ikinci hedef ise İtalyan dili konusunda Türkiye de sunulan öğretim sürecine daha fazla önem verilmesinin sağlanmasıdır. Bugün itibar gören tüm ekonomik varsayımlar her geçen gün artmakta olan küreselleşmenin yaşandığı senaryo çerçevesinde, Avrupa nın gelecek yıllarda endüstriyel sektörde rekabet edemeyeceğini ve kazançlı çıkacak tek alanın profesyonel formasyona dayalı olacağını öngörmektedir. Aynı zamanda çok sayıda gözlemci, eğitim teklifinin uluslararası bir nitelik kazanması alanında İtalyan üniversite ve eğitim sisteminde büyük eksikliklerin olduğu ve bu yönde bir rota değişikliğinin acilen gerçekleştirilmesi konusunda görüş beyan etmektedir. Bununla beraber dünyadaki İtalyanca eğitimine ilişkin elde edilen veriler sürekli bir gelişim göstermekte olup ümit vermektedir. Bu konuda Università per Stranieri di Siena rektörü Massimo Vedovelli: Son yıllarda dilimiz ile ilgilenen kişilerin sayısı radikal bir şekilde gelişmekte olan hareketlilik süreci ile orantılı olarak artmıştır[ ]. Sonuç olarak yakın zamanda dünya çapında oluşan yeni göç hareketleri göçmenler için bir kaynak haline gelen ülkemizi de ilgilendirmekte ve dilimiz bu yabancı göçmenlerin dilleri ile bütünleşmektedir 1 görüşüne sahiptir. Formasyon alanında oluşan rekabetin stratejik önemi, İtalya Sistemi nin eksiklikleri ve dünyada İtalyan dili eğitimine ilişkin programlardaki talep artışı bizleri bu araştırmayı gerçekleştirmeye iten temel motivasyonlar arasında yer almaktadır. Nitekim İtalyan dili eğitim programının Türkiye de daha dikkat çekici hale gelmesini sağlamanın; gerek ilgili yerel kurumları gerekse okulları ve özellikle de İtalya da faaliyet gösteren üniversiteleri ilgilendiren önemli etkileri olacağına inanıyoruz. Bizce İtalyan diline farkedilirlik kazandırmak, niş bir alanı kapsayan güzel ama sadece az sayıda meraklıdan oluşan bir grubun zevk için ilgilendiği bir dil olma yönündeki imajını; bir eğitim, uzmanlık, ekonomik ve ticari alanlarda kullanılacak bir dil imajı yönünde değiştirilmesine katkıda bulunmaktır. 1 Vedovelli M. (2003), L italiano degli stranieri Storia, attualità e prospettive, Carocci Editore S.p.a, Milano, s

11 Türkiye de İtalyanca Bu anlamda geçen yüzyılın sonunda İtalyan diline ilgi duyan yabancıların kimler olduğunu ve bu yöndeki motivasyonlarını ortaya koymak amacıyla değişik anketler yapılmıştır. Gene Vedovelli ye göre [ ] dili sistemin bütününden bağımsız ve sistemle ilgisiz bir olaylar bütünü olarak değil, buna karşılık ülkemizin ekonomiüretimine dayalı boyutuna, diğer ülkelerle olan ilişkilerine, sosyal ve kültürel değişimine, projelendirmeye ilişkin kurumsal ve yapısal kapasitesine, kültürel açıdan yeni önerilerin yaratılması, kültürelsosyal açıdan değerler ve modeller yaratma kapasitesine yatırım yapan sıkı ve karmaşık ilişkiler ağı üzerine kurulmuştur. 2 Bu motivasyonların karşısında durabilmek için bizce ülke olarak sanat ve kültürel açıdan sahip olunan mirasın getirileri üzerine kurulu bir hayat sürmektense eğitim teklifi konusunda üst seviyede programların, İtalyanca nın ve İtalya nın sunabileceği daha etkin eğitim süreçlerinin hazırlanması gerekmektedir. Bu görüşlerin özellikle Türkiye de geçerli olması bizce sadece İtalya nın son yıllarda önemli bir ekonomik partner olması nedeniyle değil aynı zamanda bin yıllık geleneksel tarihi nedeniyle yakınlaşan iki ülkenin ilişki düzeyi İtalyanca nın basit bir yabancı dil olmaktan öte olup olmadığının sorgulanmasına da bağlıdır. Uygulanan metodoloji hakkında söylenecek bir kaç cümle ise söz konusu araştırmanın tarafımızca hazırlanan ve en azından kantitatif açıdan öne çıkan verilerin toplanması amacıyla farklı kurumlara gönderilen bir ankete dayanarak gerçekleştirilmesini içermektedir. Toplanan veriler değişik beklentilere göre değerlendirilmiş olup takip eden sayfalarda yorumlanmaktadır. Son olarak araştırmamızın sınırları ile de ilgili kısa notlar vermek istiyoruz. İlk aşamada çalışmamızı, elde edilen sonuçlarda İtalyanca eğitim programına ilişkin açık olan ve bizce daha derin analizler gerektiren bazı problemleri ortaya koyan bazı kalitatif yönlerine yer verilse de esas olarak sayısal veriler ile sınırlı tuttuk. Elde edilen tecrübe hatasız ve eksiksiz bir kitap basımının imkansız olduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu konuda bize yardımcı 2 a.g.y., s

12 Giriş olmak isteyen herkese açığız. Olası düzeltmeler, tavsiyeler ve güncellemeler için aşağıdaki mail adreslerine yorumlarınızı ve görüşlerinizi göndermenizi rica ederiz: - TEŞEKKÜRLER Değişik kurumlarda yer alan İtalyanca departmanlarının tüm yetkililerine bu araştırma kapsamındaki anket formunu doldurdukları için teşekkür ederiz. Bu kitabı Türkçeleştiren Meltem Tosun a, grafik tasarımını gerşekleştiren Cem Taylan a, metinlerin revizyonunda bize yardım eden Roberta Bergamaschi ve Elif Alpagut a teşekkür ederiz. Son olarak da, Türkiye de İtalyan dilinin mevcudiyeti konusunda somut olarak destek veren ve bu çalışmanın gerçekleşmesini sağlayan İstanbul İtalya Başkonsolosu Gianluca Alberini ye özel bir teşekkür sunmak istiyoruz. 12

13 Türkiye de İtalyanca TARİHSEL BİLGİLER 1856 yılı eğitim sistemi açısından Osmanlı İmparatorluğu için önemli bir dönemi ifade etmektir. Nitekim o dönemde yeni kurulan Maârif-i Umûmiye Nezâreti Eğitim Sistemi Reform Fermanı nı yayınlayarak imparatorluk topraklarında varlık gösteren her bir dini cemaatin kendi din adamlarının yönetiminde ve devletin kontrolü altında okullarını açma imkanı sağlamıştır. Bu noktada her bir cemaatin temsilcilerinden oluşan (bir müslüman, bir grek-ortodoks, bir gregoryan ermeni, bir katolik, bir protestan ve bir musevi) altı kişilik Meclis-i Muhetit-i Maarif kurulmuş ve bu kuruma okulların kalitesinin belirlenmesi, müfredatların ve eğitimcilerin seçilmesi görevi verilmiştir. On yıllık bir süre içerisinde İstanbul da ve o dönemin geniş Osmanlı İmparatorluğu nun bir çok diğer şehrinde yabancı eğitim kurumları açılmıştır. İtalyan Okullarına ilişkin olarak; 17 Mayıs 1863 te uyanış hareketlerinin başarısızlığı sonucunda İstanbul a sığınan işçiler için kurulan Società Operaia adlı işçi derneği 1885 yılında, daha ilk kurulduğu yıl 125 kayıt alan Kraliyet İlk ve Ortaokulu nu kurmuştur. Özel İtalyan Lisesi nin başlangıcı olan bu okul 1888 yılında dönemin İtalyan Hükümeti nin Başbakanı Francesco Crispi tarafından resmen tanınmıştır. Bu tarihten birkaç yıl önce 1870 yılında Başkonsolos, İtalyan cemaatindeki çocukların eğitimi için Ivrea Rahibelerine başvurmuş ve böylece sadece kız öğrencilerin ilkokulun ilk üç sınıfına devam edebilecekleri bir okul kurulmuştur. Kuruluşundan yedi yıl sonra ilkokul eğitim süreci dördüncü ve beşinci sınıfların açılmasıyla tamamlanmıştır yılında İtalyan Hükümeti başlangıçta üç yıllık bir eğitim programını öngören ve 1900 yılında dört yıla çıkartılan İtalyan Ticaret Okulu nu yetkili kılmıştır yılında İtalyanların yoğunlukta olduğu bir başka merkez olan İzmir de, Ivrea Rahibeleri İtalyan İlk ve Orta Okulu nu açmışlardır. Son olarak 1909 yılında aristokrat bir İtalyan aileden gelen Bartolomeo Giustiniani okul olarak kullanılması amacıyla İstanbul daki Salezyen Cemaatine bir bina bağışlamıştır. Kurum aynı yıl içerisinde kendi eğitim programına başlamış ve böylece İtalyan İlkokulu Sanat ve Meslek Okulu doğmuştur. 13

14 Tarihsel bilgiler Türkiye Cumhuriyeti nin ilanından sonra, 30 Ekim 1914 öncesinde eğitim veren yabancı okullar tanınmış ve Türk eğitim kurumları ile denk kılınmıştır. Geçen yıllar içerisinde İstanbul da bulunan üç eski kurumun eğitim programı gerek Türk yasalarında meydana gelen değişimlere uyum sağlayabilmek gerekse İtalyanların azalmasıyla yavaş yavaş değişmiştir. Salezyen Topluluğu tarafından kurulan okul 1983 yılında tam anlamıyla özel bir Türk okulu olmuş ve Özel Evrim Okulu adını almıştır yılları arasında salezyen okulunda ana ve ilköğretim okulu ile lise bulunmaktaydı. Söz konusu okulda lise eğitimi eğitim yılında sona ermiştir. Ivrea Rahibeleri tarafından idare edilen okul uzun yıllar boyunca önce sadece kız öğrencilere, daha sonra ise karma olarak eğitime devam eden anaokulu, ilkokul ve ortaokul olarak hizmet vermekteydi ve bu okula hem yabancıların çocukları hem de Türk öğrenciler kayıt olabiliyordu yılından itibaren zorunlu eğitim konusunda yürürlüğe giren yasa (N.4306/97) Türk öğrencilerin yabancı okulların ilk ve ortaokullarına devam etmesine imkan tanımamıştır. Bu yeni yasa ve İtalyan topluluğunun sayı olarak azalması Ivrea Rahibelerini eğitim verdikleri farklı seviyelerdeki okullarını kapatmaya zorunlu kılmıştır ve bunu müteakiben 2000 yılında Özel Beyoğlu İtalyan Lisesi açılmıştır. 2005/2006 eğitim yılından itibaren söz konusu okul Galileo Galilei Lisesi adını almıştır. Özel İtalyan Lisesi de yeni Türk Kanunu ndan etkilenmiş ve ortaokul bölümünü kapatmak zorunda kalmıştır. Günümüzde halen İtalyan Orta Okulu Konsolosluk bünyesinde aktif olarak Türk öğrenciler hariç yabancı uyruklu öğrencilere eğitim vermektedir. Türkiye deki İtalyan dili eğitimi konusunda tarihsel açıdan tam bir tablo elde edebilmek için doğal olarak diğer beş kurumdan da bahsetmek gerekmektedir. Her şeyden önce 1951 de kurulan ve ellili yıllardan bu yana İtalyanca kurslar düzenleyen İstanbul ve 1957 de kurulan ve 1962 yılında İtalyanca eğitime başlayan Ankara İtalyan Kültür Merkezleri gelmektedir. İkinci aşamada 1960 da ve 1978 de faaliyete geçen Ankara ve İstanbul Devlet üniversitelerinin İtalyan Dili ve Filolojileri nden bahsetmek gerekmektedir. Son olarak ise 1954 yılında kurulan İzmir Dokuz Eylül Devlet Konservatuarı nda 1983 yılından itibaren İtalyanca dersler okutulmaktadır. 14

15 Türkiye de İtalyanca Bu tarihsel içerikli kısa notlar ışığında Türkiye deki İtalyanca eğitiminin Osmanlı İmparatorluğu nun son yıllarından başlayarak takip eden Türkiye Cumhuriyeti döneminde Fransız, Alman ve müteakiben İngiliz ve Amerikan eğitim kurumları ile birlikte yabancı okul eğitimleri arasında önemli bir mevcudiyet göstermekte olduğunu söyleyebiliriz. 15

16 Anket ANKET 1. GENEL BİLGİLER Kurumun adı Yasal Merkez ve Mevcut Şubeler Telefon / Fax No. Web Site İtalyanca Departman Sorumlusu İtalyanca Departman Sorumlusu adresi Kurumun kuruluş tarihi İtalyan Dili ve Kültürü kurs programlarının başlama tarihi Son 20 yılda İtalyan Dili ve Kültürü programlarına katılan öğrenci sayısı (İtalyan Liseleri ve İtalyan Kültür Merkezleri daha geçmiş yıllara dayanan veriler verebilirler) yılları arasında öğrenimlerine İtalya da devam eden öğrenci sayısı (lisans veya master) 2. KURUM GEÇMİSİ 3. İTALYAN DİLİ VE KÜLTÜRÜNÜN EĞİTİMİNE AİT SPESİFİK BİLGİLER 2010/2011 eğitim yılında İtalyan Dili ve Kültürü kurslarına devam eden öğrencilerin sayısı İtalyan Dili ve Kültürü kurslarının türlerinin tanımı (birinci yabancı dil, ikinci yabancı dil, zorunlu kurs programı, isteğe bağlı kurs, müfredata bağlı kurs, v.b) Kurum hangi eğitim seviyesine italyanca kursları sunuyor? (ana sınıfı, ilköğretim, lise, üniversite, diğer kurslar) 16

17 Türkiye de İtalyanca Kurum İtalyan dili ile ilgili yabancı dil sertifikası veriyor mu? Evet ise hangi sertifikalar. (Celi, Cils, Plida v.b) İtalyanca başka dersler uygulanıyor mu? Evet ise hangi dersler. Kurumun İtalyan okulları/üniversiteleri ile ortak çalışmaları var mı? Var ise hangileri. (Erasmus, Comenius, diğer) İçinde bulunulan eğitim yılında İtalya da öğrenimlerine devam etmeye giden öğrenci sayısı (lisans, master, Erasmus Programları) Kurumda çalışan ve ana dili İtalyanca olan eğitmen sayısı Kurumda çalışan ve ana dili İtalyanca olmayan eğitmen sayısı Diğer faydalı bilgiler İzlenimler 17

18 Anket Hazırladığımız ve farklı nitelikteki eğitim kurumlarına gönderdiğimiz anket üç bölümden oluşmuştur: Tamamen bilgiye dayalı birinci bölüm: kurumun adı, yasal merkezi, İtalyanca departmanı sorumlusunun kimliğine ait bilgilerin ve iletişim adreslerinin elde edilmesi. İkinci bölümün amacı; İtalyan okullarının veya çeşitli seviyelerde İtalyanca eğitim veren yerel kurumların Türkiye deki mevcudiyeti hakkında oldukça özet bir tablonun hazırlanması. Bu çalışma ile diakronik açıdan öne çıkan bir veri bankası ortaya koyabilmek için son yirmi yılda İtalyanca eğitim programlarına kayıt olan kişi sayısını sorgulamaya karar verdik. Bu kapsamda eğitim alanında farklı bir öneme sahip olan İtalyan Liseleri ve İtalyan Kültür Merkezleri için daha eskiye dayalı bir araştırma yapılabilmesi ihtimalini göz önünde bulundurarak daha geçmiş tarihlere yönelik verilere başvurduk. Anket kapsamındaki dördüncü madde (2004 yılından itibaren 2010 yılına kadar eğitimlerine İtalya da devam eden öğrenci sayısına ilişkin bilgiler) hakkında belirtilmesi gereken bir konu da 2004 yılının başlangıç tarihi olarak seçilmesi raslantısal değildir Mayıs ayında Türkiye nin Prag Konferansı nda imzaladığı Bologna Süreci kapsamındaki Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratmayı hedefleyen program sayesinde 2004 yılından başlayarak ilk Türk öğrenciler topluluk bünyesindeki öğrenci değişim programlarına katılmaya başlamışlardır. Bu noktada 2005 yılında yayınlanan Avrupa Topluluğu Komisyonu raporunda Türkiye nin 2004 yılında topluluk kapsamında düzenlenen üç farklı programa (Socrates, Leonardo da Vinci ve Avrupa için Gençlik) katılımının çok memnuniyet verici olduğu belirtilmekteydi 3. 3 Avrupa Topluluğu Komisyonları, COM (2005) 561 final, Brüksel,

19 Türkiye de İtalyanca Anketin üçüncü ve son bölümünde ise günümüzde Türkiye deki İtalyanca eğitiminin bir fotoğrafı sergilenmek istenmiştir: bu noktada araştırmanın 2011 yaz aylarında başlamış olması nedeniyle 2010/2011 akademik eğitim yılı ile sınırlandırıldığını belirtmek isteriz. Bu bölüme ait sonuçların önemini gözönünde bulundurarak ilgili bölüm maddeleri konusunda biraz detaylı bilgi vermek istiyoruz. a. İkinci maddede zorunlu eğitim ve/veya isteğe bağlı eğitim programlarını aynı kapsamda incelemenin mümkün olamayacağı nedeniyle İtalyanca eğitim programlarını tiplerine göre sınıflandırmaya çalıştık. b. Bir sonraki maddede yapılan sınıflandırma ise İtalyanca eğitim verilen kurumlardaki eğitim seviyelerine ilişkin olarak yapılmıştır. c. Dördüncü madde farklı kurumlar tarafından yabancı dil olarak verilen İtalyanca nın serifikalandırılması konusunu içermektedir. Bu konuda temel alınan referans doğal olarak İtalyan Cumhuriyeti tarafından tanınan Università per Stranieri di Siena nın CILS, Università per Stranieri di Perugia nın CELI ve Società Dante Alighieri nin PLIDA sertifikaları olmuştur. d. Beşinci madde İtalyanca yı sadece yabancı dil olarak değil aynı zamanda farklı derslerin eğitimi için de kullanan eğitim kurumları ve üniversitelerin analizine yöneliktir. e. Altıncı ve yedinci maddeler Türkiye de ve İtalya da faaliyet gösteren eğitim kurumları ile üniversiteler arasındaki işbirliğine dayalı olarak gerek aralarındaki ilişkileri gerekse İtalya da eğitimine devam etmeyi seçen öğrenci sayılarını ortaya koymaktadır. f. Son iki madde ise farklı kurumlarda çalışan İtalyanca eğitmenlere ait tipolojiyi ve sayıyı ortaya koymaktadır. 19

20 Anket Anket aracılığı ile elde edilen verilerin ayrıntılı olarak incelenmesi ve analizi ilerideki bölümlerde de görüleceği gibi araştırmanın en önemli parçasını oluşturmaktadır. Bu çalışma bize sadece Türkiye deki İtalyanca eğitiminin mevcut durumunu tespit etmeyi değil, aynı zamanda bu süreçteki kritik ve bazı zayıf noktaların belirlenmesi için de faydalı olmuştur. 20

21 Türkiye de İtalyanca EĞİTİM TEKLİFİ İTALYAN KÜLTÜR MERKEZLERİ VE KÜLTÜR DERNEKLERİ İtalyan Kültür Merkezleri Dışişleri Bakanlığı na bağlı kurumlardır. İki tanesi Türkiye de (İstanbul ve Ankara) olmak üzere dünyada doksandan biraz fazla sayıda Kültür Merkezi bulunmaktadır. Türkiye deki ilk Kültür Merkezi 1951 yılında İstanbul da kurulmuş olup 1950 li yıllardan beri İtalyan dili ve kültürü konularında eğitim vermektedir. Bu kurumun günümüzdeki didaktik bölüm sorumlusu Maria Luisa Scolari dir. Kurumda yoğun olarak yetişkinlere yönelik olarak düzenlenen kurslar on bir İtalyan ve anadili Türkçe olan on eğitmen tarafından gerçekleştirilmektedir. İkinci Kültür Merkezi 1957 yılında Ankara da kurulmuş olup ilk kurs programları 1962 yılında başlamıştır. Bu kurumun İtalyanca dil departmanının sorumlusu Gianluca Biscardi kursların idarecisi ise Burcu Mastrogiorgio dur. Kurumda anadili İtalyanca olan dört ve anadili İtalyanca olmayan beş eğitmen görev yapmaktadır. Kurum Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programına bağlı olarak B2 seviyesine kadar İtalyanca dil eğitimi vermektedir. Bu kurslara genellikle üniversite öğrencileri, serbest meslek sahipleri, Türk Bakanlıkları nda görev yapan personel, Polis ve Jandarma Teşkilatı nın temsilcileri devam etmektedir. Kurum ayrıca Türk Jandarma Birliği ne İtalyanca eğitim vermek için bir eğitmen temin ederek söz konusu birlik ile işbirliği yapmaktadır. Kurs bünyesinde başkentte görev yapan İtalyanların çocuklarına yönelik düzenlenen bir eğitim programı da yer almakta ve İtalyan Kültür Merkezi kimi zaman katılımcıların isteğine bağlı olarak pratik, çeviri, dilbilgisi veya İtalyan kültürü ile programlar da açmaktadır. Türkiye de İtalyanca konusundaki bu resmi mevcudiyet sadece İstanbul ve Ankara ile sınırlı kalmamakta ve 1990 lı yıllardan itibaren bakanlıkların ortak çalışmasıyla birlikte Bursa da ve İzmir de birer adet Kültür Derneği açılmıştır. Bunlardan ilki 1992 yılında Bursa da açılmış olup o tarihten itibaren İtalyanca kurslar düzenlemektedir. İtalyanca kurslar, Bursa da yetmişli yılların başında Fiat marka İtalyan otomobil endüstrisinin var olmasıyla 21

22 Eğitim Teklifi bağlantılı olarak gelişmiştir. Şu anda bu Dernek te iki İtalyan eğitmen görev yapmaktadır; bu noktada Kültür Derneği nin ekonomik kriz nedeniyle yeni İtalyan eğitmen temininde güçlük çektiği yönünde şikayetleri bilinmektedir. İkincisi İzmir Carlo Goldoni İtalyan Kültür Derneği ise 1995 Ekim ayında kurulmuş olup o tarihten bugüne İtalyan dili ve kültürüne ilişkin kurslar düzenlemektedir. Bu kurumda anadili İtalyanca olan altı ve yedi Türk eğitmen görev yapmaktadır. Bursa da Oya İzmirli, İzmir de ise Lia Ludovici bu kurumlarda didaktik eğitim programlarının hazırlanması ve yönetimi ile ilgili İtalyanca departmanlarının sorumlularıdır. Bursa ve İzmir deki kurslar her yaştan öğrenciye yönelik olarak düzenlenmektedir. İTALYAN KÜLTÜR MERKEZLERİ VE DERNEKLERİ: KURS BAŞLANGIÇ TARİHLERİ İzmir (1995) Bursa (1992) Ankara (1962) İstanbul (50'li Yıllar) ANAOKULU VE İLKÖĞRETİM OKULLARI Anaokulu ve ilköğretim okulu seviyesindeki eğitim planının hazırlanmasında gerek coğrafi konumu gerekse dönemsel gelişimleri içeren çift taraflı bir kutuplaşma gözlemlenmektedir. Nitekim altı 22

23 Türkiye de İtalyanca adet ilköğretim okulundan; iki tanesi İstanbul da dört tanesi İzmir de bulunmaktadır. Ankara da bu konuda oluşan açığı İtalyan Kültür Merkezi, burada oturan İtalyan ailelerin çocuklarına yönelik hazırladığı kurs programları ile gidermeye çalışmaktadır. Kurumları kuruluş dönemleri göz önünde bulundurularak incelediğimizde iki uç noktada sonuçlar elde edildiği hemen dikkat çekmektedir. Bir yandan tarihi bir geçmişe sahip olan kurumlar olarak İstanbul da Ivrea rahibelerince 1870 yılında kurulan ve 1997 yılında kapatılan ortaokul bölümüne ve 2009 yılında kapatılan ilkokul bölümüne sahip İtalyan İlk ve Ortaokulu, bugün Özel İtalyan Lisesi olarak devam eden kurumun 1887 yılında kurulmuş ve yılında kapatılmış İstanbul Kraliyet ilk ve ortaokul bölümü, 1909 yılında yurtdışındaki bir İtalyan okulu kimliği ile kurulmuş ve 1983 yılında bir Türk okulu kimliği kazanmış olan Evrim Okulları ve 1899 yılında İzmir de kurulmuş İtalyan Anaokulu ve İlköğretim Okulu yer almaktadır. Diğer yandan son on beş yılda İtalyan dilinin eğitim programlarının içine dahil edilmesini isteyen eğitim kurumlarının sayısında büyük bir artış gözlemlenmektedir. Evrim Okulları nda İtalyanca dil eğitimi (1909 dan itibaren başlayan fakat 1983 den 2000 yılına kadar on yedi sene ara verilen) birinci ve ikinci yabancı dil statülerine sahiptir. Birinci seçenekte haftada sekiz saat, ikinci seçenekte ise haftada üç saat İtalyan dili eğitimi yapılmaktadır. Her hâlükârda İtalyanca müfredat dersi olup ana sınıfından başlayarak ilköğretim okulu son sınıfına kadar zorunludur. İtalyanca departmanı sorumlusu Giovanni Amadori anadili İtalyanca olan iki İtalyan eğitmen, iki Türk eğitmen ve Università per Stranieri di Siena dan gelen bir stajyer ile birlikte çalışmaktadır. Ayrıca 2011 yılında İstanbul da bulunan italyan topluluğunun yoğun isteği üzerine açılan Marco Polo Ana ve İlkokulu bulunmaktadır. Bu okul konsolosluk bünyesinde yer almakta ve İtalyan eğitim programlarını takip etmektedir. Söz konusu kurum şu anda veliler tarafından oluşturulan bir komite tarafından idare edilmekte olup yönetim 4 Özel İtalyan Lisesi ve Özel Galileo Galilei Lisesi hakkında ilerki sayfalarda ortaöğretime ayrılmış olan bölümde daha ayrıntılı olarak bahsedeceğiz. Bu bölümde sadece İtalyan Konsolosluğu içerisinde bulunan bir İtalyan ortaokulunun varlığını hatırlatmak istiyoruz. 23

24 Eğitim Teklifi konusunda Anna Lia Proietti Ergün ile işbirliği yapılmaktadır. Okul, denkleştirme konusunda talepte bulunmuştur. İzmir de yaşayan İtalyan camiasının tarihsel varlığı günümüzde ilköğretim seviyesinde dört kurum ile temsil edilmektedir. Ana sınıfından başlamak kaydıyla eğitim veren İzmir Ana ve İlköğretim Okulu 1899 yılında açılmıştır. Bugün iki seviyede eğitim vermektedir: İtalyanca nın birinci yabancı dil olduğu ana okulu ve sadece yabancı öğrencilerin devam edebildiği tüm didaktik programın İtalyanca olduğu ilköğretim okulu. 5 Maria Rita Neri tarafından idare edilen italyanca departmanında anadili İtalyanca olan üç öğretmen ve beş Türk öğretmen çalışmaktadır. Bu okulun açılışından neredeyse yüz yıl sonra İtalyan dili Özel Piri Reis İköğretim Okulları bünyesine katılmıştır yılında açılan okul eğitim yılında İtalyancayı programlarına üçüncü yabancı dil olarak dahil etmiştir. Şu anda program kapsamında haftada bir saat olarak sunulan İtalyanca eğitimi aynı zamanda departmanın idarecisi olan Türk öğretmen Bilge Seyhan tarafından verilmektedir. Evrim (1909) Scuola materna e elementare italiana (1899) ANA VE İLKÖĞRETİM OKULLARI: KURS BAŞLANGIÇ TARİHLERİ Piri Reis (2000) Marco Polo (2011) Martı Okulları (2010) Yücel Tonguç (2008) Günümüzde bu ilkokul İtalyan, Yunan, Romen ve Bulgar pasaportuna sahip olan öğrencilere eğitim vermektedir. 24

25 Türkiye de İtalyanca 2008 yılında Yücel Tonguç Özel İlköğretim Okulu nun açılmasıyla eğitim programı genişlemiştir. Yücel Tonguç ta İtalyan dili Almanca ile birlikte seçmeli ikinci dil olarak yer almaktadır. Kurslar, eğitim sürecinin sonucunda Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı nda belirtilen A2 düzeyinde dil kazanımını hedeflemektedir. İtalyanca departmanının sorumlusu Müge Ataman dır. İzmir de 2010 yılında açılan son okul olan Özel İzmir Martı Okulları dır. Burada İtalyanca anaokulundan başlayarak lise sona kadar öğretilen ikinci yabancı dildir. İtalyanca departmanı Buket Kasalı tarafından idare edilmekte olup okulda anadili italyanca olan üç öğretmen (bir tanesi tam zamanlı iki tanesi yarı zamanlı olmak üzere) ve anadili İtalyanca olmayan dört öğretmen (ikisi tam zamanlı ikisi yarı zamanlı) çalışmaktadır. LİSELER Coğrafi açıdan bakıldığında İtalyanca eğitim verilen liselerin üç ana şehirde olduğu görülmektedir. Dağılım İstanbul da dört, İzmir de iki ve yakın zamanda Ankara da devreye giren bir lise şeklindedir. Nitekim Ankara da İtalyanca eğitimi yeni bir lise olan ve İtalyan Kültür Merkezi ile ortaklaşa çalışan SINAV da müfredat kapsamına alınmıştır. İstanbul da bulunan İtalyan liselerinin mevcudiyeti 1900 lü yılların ortasına dayanmaktadır; önce Galileo Galilei (1870) daha sonra ise İtalyan Lisesi (1888) İtalyan dilinde eğitim vermek için kurulmuştur. Galatasaray ve Eyüboğlu liselerinde italyancanın devreye girmesi milenyumun gelmesiyle birlikte olmuştur; 1999 yılında İtalyanca bu her iki okulda da müfredat kapsamına alınmıştır. Son olarak İzmir de İtalyanca öğretilen iki adet lise bulunmaktadır. Birincisi eğitim yılında İtalyanca eğitimin başladığı Saint Joseph Lisesi ve diğer ise 2007 de İtalyanca eğitime başlayan Işıkkent Lisesi dir. Liseler arasında yer alan Galileo Galilei ve İtalyan Lisesi italyanca eğitim veren diğer iki lise için geçerli olduğu gibi Türk Kurumu olarak değil, yurtdışında eğitim veren iki İtalyan lisesi niteliğini taşımaktadır. Bu durumda bu iki kurum hemen hemen tüm eğitim planlarını İtalyan dilinde sunmaktadırlar. Bu konuda söz konusu iki 25

26 Eğitim Teklifi lisenin Türk Kanunları na gore yabancı dilde eğitim veren özel lise olduğunu hatırlatmak gerekir. Bu iki lisenin öğrencileri, İtalyanca bilenleri hariç, İtalyan dili eğitimine ayrılmış olan bir sene süren hazırlık sınıfına devam etmek zorundadırlar yılında kurulmuş olan ancak 2000 yılında Lise olarak Denklik alan Galileo Galilei Lisesi nde matematik, fizik, kimya, sağlık bilgisi, biyoloji, resim ve sanat tarihi ve latince dersleri İtalyanca olarak görülmektedir. Okul yöneticisi Susanna Bernardi aynı zamanda italyan dili eğitiminden de sorumludur. Burada anadili İtalyanca olan on ve iki adet Türk öğretmen görev yapmaktadır. On sekiz yıl sonra ve birkaç yüz metre mesafede Özel İtalyan Lisesi Devlet okulu (1888) kurulmuştur. Okulun eğitim planı; latince, matematik, fizik, fen bilimleri, coğrafya, tarih ve felsefe, sanat ve resim ve beden eğitimi derslerinin İtalyanca olarak görülmesini öngörmektedir. Özel İtalyan Lisesi ndeki öğrenciler birinci yıllarının sonunda maturità sınavına (İtalyan diploması almak için yapılan lise bitirme sınavı) katılmayı seçebilirler ya da lise öğrenimlerini sadece Türk diploması alarak bitirebilirler. Massimo di Segni idaresindeki okulda anadili İtalyanca olan otuz beş ve on dokuz Türk öğretmen çalışmaktadır. Okulun İtalyanca departmanının sorumlusu Alessandra Pitzalis tir. LİSELER: KURS BAŞLANGIÇ TARİHLERİ IMI (1888) Işıkkent (2007) Saint Joseph (2005) Eyüboğlu (1999) Galatasaray (1999) G. Galilei (1870)