TÜRK GIDA KODEKSİ Bebek ve Küçük Çocuk Ek Besinleri Tebliği (Tebliğ No:2001/20 )

Transkript

1 Resmi Gazete tarih ve sayısı: 2 Eylül 2001 ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığından: TÜRK GIDA KODEKSİ Bebek ve Küçük Çocuk Ek Besinleri Tebliği (Tebliğ No:2001/20 ) Amaç Madde 1- Bu Tebliğin amacı; işlem görmüş tahıl bazlı ve diğer bebek ve küçük çocuk ek besinlerinin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim, hazırlama, işleme, muhafaza, depolama, taşıma ve pazarlanmasını sağlamak üzere bu ürünlerin özelliklerini belirlemektir. Kapsam Madde 2- Bu Tebliğ 4 aydan sonra bebeklerin ve küçük çocukların beslenmesinde kullanılan işlem görmüş tahıl bazlı ve diğer bebek ve küçük çocuk ek besinlerini kapsar. Bebek formüllerini, devam formüllerini, bebek ve küçük çocuk özel besinlerini ve sütlerini kapsamaz. Hukuki Dayanak Madde 3- Bu Tebliğ, 16/11/1997 tarihli ve mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ne göre hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4- Bu Tebliğde geçen; a) Bebek: 0-12 ay arası yaş grubunu, b) Küçük çocuk; ay arası yaş grubunu, c) İşlem Görmüş Tahıl Bazlı Bebek ve Küçük Çocuk Ek Besinleri; temel olarak bir veya daha fazla öğütülmüş tahıllardan ve/veya baklagiller tohumlarından ve/veya nişasta kök veya gövdelerden hazırlanan 4-6 aydan sonraki bebeklerin beslenmesinde anne sütü veya bebek formüllerinin tamamlayıcısı olarak veya çocukları ileri yaşlardaki günlük diyetlerine alıştırmak için kullanılan ek besinlerini, d) Diğer Bebek ve Küçük Çocuk Ek Besinleri; işlem görmüş tahıl bazlı ek besinler dışında kalan bebek ve küçük çocuk ek besinlerini, ifade eder. Ürün Özellikleri Madde 5- Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin özellikleri aşağıda verilmiştir: a) İşlem görmüş tahıl bazlı bebek ve küçük çocuk ek besinleri dört gruba ayrılır. 1) Sütle veya diğer uygun besleyici sıvılarla sulandırılması gereken tahıllar tahıllar 2) Su veya proteinsiz diğer sıvılarla sulandırılması gereken yüksek proteinli besinler eklenmiş 3) Kaynayan su veya diğer uygun sıvılarda pişirildikten sonra tüketilen makarna ve benzeri yiyecekler 4) Doğrudan veya su, süt veya diğer uygun sıvıların eklenmesi ile ezildikten sonra kullanılan bisküvi, peksimet gibi yiyecekler b) İşlem görmüş tahıl bazlı bebek ve küçük çocuk ek besinlerinin temel bileşimi EK-1 e uygun olmalıdır. c) Diğer bebek ve küçük çocuk ek besinlerinin temel bileşimi EK-2 ye uygun olmalıdır. 1

2 d) İşlem görmüş tahıl bazlı bebek ve küçük çocuk ek besinleri, kabul görmüş bilimsel veriler ışığında bebek ve çocuk beslenmesinde kullanılması uygun olan bileşenlerden üretilmiş olmalıdır. e) İşlem görmüş tahıl bazlı ve diğer bebek ve küçük çocuk ek besinlerine yalnızca EK-3 de verilen listede yer alan besleyici öğeler katılabilir. f) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinler bebek ve küçük çocuk sağlığına zarar verecek miktarda herhangi bir madde içermemelidir. Katkı Maddeleri Madde 6- Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinlerde kullanılan katkı maddeleri Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nin Gıda Katkı Maddeleri bölümü ve aynı Yönetmeliğin 10 No lu Ek ine uygun olmalıdır. Ek besinlerde, hammaddeden veya diğer bileşenlerden taşınan ve bu bölümde yer almayan katkı maddeleri bulunamaz. Aroma Maddeleri Madde 7- Ek besinlerde kullanılan aroma maddeleri EK- 4 e uygun olmalıdır. Bulaşanlar Madde 8- Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinler standart analiz yöntemleriyle belirlenebilen hormon ve antibiyotik kalıntılarından ve özellikle farmakolojik olmak üzere tüm aktif maddelerden arınmış ve Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nin Bulaşanlar bölümüne uygun olmalıdır. Hijyen Madde 9- Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinler, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Hijyen bölümüne ilave olarak, EK-5 te verilen mikrobiyolojik özelliklere uygun olmalıdır. Ambalajlama ve Etiketleme-İşaretleme Madde 10- Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinlerin ambalajlanması ve işaretlenmesi ile ilgili kurallar aşağıdadır: a) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinlerin tüm ambalaj Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nin Ambalajlama bölümüne uygun olmalıdır. b) Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nin 9 uncu bölümüne ilaveten; - Ürünlerin etiketinde ürünün özellikleri yapısı ve bileşimi itibarı ile hangi yaş grubunda kullanılacağını gösteren ibare bulunmalıdır. Belirtilen yaş hiçbir üründe 4 aydan küçük - Ürünün kullanımı ile ilgili belirtilen yaş 6 ayın altında ise ürünün bileşiminde glutenin olup olmadığına dair bilgi etiketinde yer almalıdır. - Satıldığı biçimiyle ve gerektiğinde tüketime hazır hale getirilmiş bir porsiyon ürünün 100g veya100 ml sinin içerdiği faydalanılabilen enerjinin kcal ve kj olarak miktarı, protein, yağlar ve karbonhidrat içeriği, her bir mineral ve vitaminin ortalama miktarı etikette bulunmalıdır. c) Satıldığı biçimiyle ve gerektiğinde tüketime hazır hale getirilmiş bir porsiyon ürünün 100g veya 100 ml sinin (EK-6) da verilen beslenme referans değerlerinin % 15 ini sağlaması durumunda, sayısal miktarların yanı sıra vitamin ve minerallerin referans değerlerinin % si etiket üzerinde yazılabilir. d) Ek besinlerin etiket ve/veya ambalajında depolama koşulları, hazırlama ve kullanma talimatı, ev koşullarında saklanması ve açıldıktan sonra korunması ile ilgili bilgiler yer almalıdır. Taşıma ve Depolama Madde 11- Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinlerin taşınması ve depolanması sırasında Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nin Taşıma ve Depolama bölümündeki kurallara uyulmalıdır. 2

3 Numune Alma ve Analiz Metodları Madde 12- Bu Tebliğ kapsamında yer alan ek besinlerin üretim hattından ve muhafaza deposundan numune alınmasında Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nin Numune Alma ve Analiz Metodları bölümündeki kurallara uyulmalıdır. Numune uluslararası kabul görmüş metodlara göre analiz edilmelidir. Özel Hükümler Madde 13- Bu Tebliğde uyulması gereken özel hükümler aşağıdadır: a) Bu Tebliğdeki hükümlere uymayan gıdalar bebek ve küçük çocuk ek besini olarak satışa sunulamaz veya tanıtılamaz. b) Toz ek besinlerin ambalajı içinde ölçü kaşığı bulunması zorunludur ve bu ölçü kaşığının içerdiği ek besin miktarı gram olarak belirtilmelidir. Tescil ve Denetim Madde 14- Ek besin üreten ve satan işyerleri; tescil ve izin, ithalat işlemleri, kontrol ve denetim sırasında bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Bu hükümlere uymayan işyerleri hakkında 24/6/1995 tarihli ve 560 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre yasal işlem yapılır. Denetim Madde 15- Bu Tebliğe ait hükümler; 24/6/1995 tarihli ve 560 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnameye göre Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığınca denetlenir. Geçici Madde 1- Halen faaliyet gösteren ve bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan işyerleri 1 yıl içerisinde bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Yürürlük Madde 15- Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 16- Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı ile Sağlık Bakanı yürütür. 3

4 EK 1 BEBEKLER VE KÜÇÜK ÇOCUKLARA AİT İŞLEM GÖRMÜŞ TAHIL BAZLI EK BESİNLERİN TEMEL BİLEŞİMİ Bu Tebliğde belirtilen besin öğeleri ile ilgili hükümler üretici tarafından verilen kullanım talimatına göre sulandırılarak veya doğrudan kullanıma hazır olarak satışa sunulan ürünler içindir. 1.Tahıl Miktarı İşlem görmüş tahıl bazlı gıdalar esas olarak bir veya birkaç öğütülmüş tahıldan ve/veya nişastalı köklerden oluşur. Tahıl ve/veya nişastalı köklerin miktarı ağırlık baz alındığında son karışımın kuru ağırlığının %25 inden az 2.Enerji Yoğunluğu: İşlem görmüş tahıl bazlı besinlerin enerji yoğunluğu 0.8 kcal/g dan az 3.Protein inci maddenin (a)2ve (a)4 ünde belirtilen ürünlerin protein içeriği 1.3g/100kj(5.5g/100kcal) den fazla inci maddenin (a)2 sinde belirtilen ürünlere eklenen protein miktarı 0.48g/100kj(2g/100kcal) den az inci madde (a)4 de belirtilen yüksek proteinli gıdaların ilavesi ile üretilen ve bu şekilde beyan edilen bisküvilerde ilave edilen protein miktarı 0.36g/100kj (1.5g/100kcal) den az 3.4- İlave edilen proteinin kimyasal indeksi referans proteinin (Ek 7 de tanımlanan kazein gibi) en az %80 nine eşit olmalı veya karışımdaki proteinin protein enerji oranı (PER) referans proteinin en az %70 ine eşit olmalıdır. Bütün durumlarda amino asitlerin eklenmesine, sadece protein karışımının besin değerinin arttırılması amacıyla ve yalnızca bu amaç için gerekli olan miktarlarda izin verilir. 4.Karbonhidratlar inci maddenin (a)1ve (a)4 ünde belirtilen ürünlere sukroz, glikoz, glikoz şurubu veya bal eklendiği takdirde, - Bu kaynaklardan ilave edilen karbonhidrat miktarı 1.8g/100kj (7.5g/100kcal) ü geçmemelidir. - İlave edilen fruktoz miktarı 0.9g/100kj (3.75g/100kcal) den fazla inci maddenin (a)2 sinde belirtilen ürünlere sukroz, fruktoz, glikoz şurubu veya bal eklendiği takdirde, - Bu kaynaklardan ilave edilen karbonhidrat miktarı 1.2g/100kj (5g/100kcal) ü geçmemeli, - İlave edilen fruktoz miktarı 0.6g/100kj (2.5g/100kcal) den fazla 5.Yağlar inci maddenin (a)1ve (a)4 ünde belirtilen ürünlerin yağ içeriği 0.8g/100kj (3.3g/100kcal) den fazla inci maddenin (a)2 sinde belirtilen ürünlerin yağ içeriği1.1g/100kj (4.5g/100kcal) değerini geçmemelidir. Eğer yağ miktarı 0.8g/100kj (3.3g/100kcal) den fazla olursa: a) Laurik asit miktarı toplam yağ miktarının %15 ni geçmemelidir; b) Miristik asit miktarı toplam yağ miktarının %15 ni geçmemelidir; c) Linoleik asit miktarı (gliserid formunda =linoleatlar) 70mg/100kj(300mg/100kcal)den az ve 285mg/100kj(1200mg/100kcal)den fazla 4

5 6.Mineraller 6.1- Sodyum Sodyum tuzları işlem görmüş tahıl bazlı besinlere sadece teknolojik amaçlarla eklenebilir, İşlem görmüş tahıl bazlı besinlere sodyum miktarı 25mg/100kj(100mg/100kcal)den fazla 6.2- Kalsiyum inci madde (a)2 de belirtilen ürünlerde kalsiyum miktarı 20mg/100kj(80mg/100kcal) den az inci madde (a)4 de belirtilen süt ilavesi ile üretilmiş (sütlü bisküviler) ve bu şekilde satışa sunulan ürünlerde kalsiyum miktarı 12mg/100kj(50mg/100kcal)den az 7.Vitaminler 7.1. İşlem görmüş tahıl bazlı besinlerde tiamin (vitamin B1) miktarı 25 µg/100kj(100µg/100kcal)den az inci madde (a)2 de belirtilen ürünler için aşağıdaki limitlere uyulmalıdır : 100kj için 100kcal için En az En çok En az En çok VitaminA(µg RE)* VitaminD(µg)** *RE=bütün trans retinol eşdeğerleri **Kolekalsiferol şeklinde, 10µg=400i.u. vitamin D Bu limitler A ve D vitaminlerinin eklendiği diğer tahıl bazlı işlem görmüş besinler için de geçerlidir. 5

6 EK 2 DİĞER BEBEK VE KÜÇÜK ÇOCUK EK BESİNLERİNİN TEMEL BİLEŞİMİ Bu Tebliğde belirtilen besin öğeleri ile ilgili hükümler üretici tarafından verilen kullanım talimatına göre sulandırılarak veya doğrudan kullanıma hazır olarak satışa sunulan ürünler içindir. 1.Protein 1.1 Eğer et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağı, ürünün isminde tek bileşen olarak geçiyorsa; - Belirtilen et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağı toplamı, toplam ürün ağırlığının %40 ından az olmamalıdır - Et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağının her biri, toplam protein kaynaklarının ağırlıkça en az %25 ini oluşturmalıdır; - Belirtilen kaynaklardan sağlanacak toplam protein miktarı 1.7g/100kj(7g/100kcal)den az 1.2 Ürün bir yemek olarak sunulsun veya sunulmasın eğer et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağı tek başına veya kombinasyon halinde, ürünün adında birinci sırada yer alıyorsa bu durumda; - Kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağı toplamı, toplam ürün ağırlığının %10 nundan az - Et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağının her biri toplam protein kaynaklarının ağırlıkça en az %25 ini oluşturmalıdır. - Belirtilen kaynaklardan sağlanacak protein miktarı 1g/100kj(4g/100kcal) den az 1.3 Ürün bir yemek olarak sunulsun veya sunulmasın,eğer et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağı tek başına veya kombinasyon halinde, fakat ürünün adında birinci sırada yer almıyorsa, bu durumda; - Belirtilen et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağı toplamı, toplam ürün ağırlığının %8 inden az olmamalıdır - Et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağının her biri, toplam protein kaynaklarının ağırlıkça en az %25 ini oluşturmalıdır; - Belirtilen kaynaklardan sağlanacak protein miktarı 0.5g/100kj(2.2g/100kcal)den az - Üründeki bütün kaynaklardan gelen toplam protein miktarı 0.7g/100kj(3g/100kcal) den az 1.4 Eğer ürün etiketinde et, kümes hayvanları, balık, sakatat veya diğer geleneksel protein kaynağı belirtilmeksizin, bir yemek olarak sunuluyorsa; - Üründeki bütün kaynaklardan gelen toplam protein miktarı 0.7g/100kj(3g/100kcal) den az 1.5 Amino asitlerin eklenmesine, sadece mevcut proteinin besin değerini artırmak amacıyla ve yalnızca bu amaç için gerekli olan oranlarda izin verilir. 6

7 2.Karbonhidratlar Meyve ve sebze suları ile nektarlarında, meyve püresi ve tatlılarında veya pudinglerinde bulunan toplam karbonhidrat miktarı aşağıdaki limitleri geçmemelidir: - 10g/100ml sebze suları ve sebze bazlı içeceklerde, - 15g/100ml meyve suları, nektarları ve meyve bazlı içeceklerde, - 20g/100ml meyve pürelerinde, - 25g/100g tatlı ve pudinglerde, - 5g/100g diğer süt bazlı olmayan içeceklerde. 3.Yağ 3.1 Bu ekin 1.1 inde belirtilen ürünler için: eğer et veya peynir tek bileşenler ise veya ürünün isminde birinci sırada yer alıyorlar ise: - Üründeki bütün kaynaklardan gelen toplam yağ miktarı 1.4g/100kj(6g/100kcal) den fazla 3.2 Diğer bütün ürünler için: - Üründeki bütün kaynaklardan gelen toplam yağ miktarı 1.1g/100kj(4.5g/100kcal) den fazla 4.Sodyum 4.1 Son ürünün sodyum içeriği 48mg/100kj(200mg/100kcal) veya 200mg/100g dan fazla Buna rağmen eğer peynir ürünün isminde yer alan tek bileşen ise ürünün sodyum içeriği 70mg/100kj(300mg/100kcal) den fazla 4.2 Sodyum tuzları teknolojik amaçlar dışında meyve bazlı ürünlere, tatlılara ve pudinglere eklenemez. 5.Vitaminler Vitamin C Bir meyve suyunda, nektarda veya sebze suyunda son üründe Vitamin C miktarı 6mg/100kj (25mg/100kcal)veya 25mg/100g dan az Vitamin A Sebze sularında son üründeki vitamin A miktarı 25µgRE*/100kj(100µgRE/100kcal) den az Vitamin A diğer bebek besinlerine eklenmemelidir. Vitamin D Vitamin D bebek besinlerine eklenmemelidir. *RE=tüm trans retinol eşdeğerleri 7

8 EK 3 BESLEYİCİ ÖGELER 1- Vitaminler Vitamin Vitamin formülasyonu. A Vitamini Retinil asetat Retinil palmitat Beta-karoten Retinol D Vitamini B 1 Vitamini B 2 Vitamini Niasin B 6 Vitamini Folat Pantotenik asit B 12 Vitamini Biotin C Vitamini E Vitamini K Vitamini D 2 Vitamini (ergokalsiferol) D 3 Vitamini (kolekalsiferol) Tiamin hidroklorid Tiamin mononitrat Riboflavin Riboflavin-5 -fosfat,sodyum Nikotinamid Nikotinik asit Pridoksin hidroklorid Pridoksin-5 -fosfat Pridoksin dipalmitat Folik asit D-pantotenat,kalsiyum D-pantotenat,sodyum Dekspantenol Siyanokobalamin Hidroksokobalamin D-biotin L-askorbik asit Sodyum L-askorbat Kalsiyum L-askorbat 6-palmitil-L-askorbik asit (askorbil palmitat) Potasyum askorbat D-alfa tokoferol DL-alfa tokoferol D-alfa tokoferol asetat DL-alfa tokoferol asetat Filokuinon (Fitomenadyon) 2-Mineral maddeler Mineral maddeler Kalsiyum (Ca) İzin verilen tuzlar Kalsiyum karbonat Kalsiyum klorür Sitrik asidin kalsiyum tuzları Kalsiyum glukonat Kalsiyum gliserofosfat Kalsiyum laktat Ortofosforik asidin kalsiyum tuzları 8

9 Kalsiyum hidroksit Kalsiyum oksit Magnezyum (Mg) Demir (Fe) Bakır (Cu) İyot (I) Çinko (Zn) Mangan (Mn) Potasyum (K) Magnezyum karbonat Magnezyum klorür Magnezyum oksit Ortofosforik asidin magnezyum tuzları Magnezyum sülfat Magnezyum glukonat Magnezyum hidroksit Sitrik asidin magnezyum tuzları Magnezyum gliserofosfat Magnezyum laktat Demir-II sitrat Demir-II glukonat Demir-II laktat Demir-II sülfat Demir-III amonyum sitrat Demir-II fumarat Demir-III difosfat (Demir-III pirofosfat) Demir-III sakarat Sodyum demir-iii difosfat Demir-II karbonat Elemental demir(karbonil+elektrolitik+hidrojen-indirgenmiş) Bakır sitrat Bakır glukonat Bakır sülfat Bakır-lizin kompleksi Bakır karbonat Potasyum iyodür Sodyum iyodür Potasyum iyodat Sosdyum iyodat Çinko asetat Çinko klorür Çinko laktat Çinko sülfat Çinko sitrat Çinko glukonat Çinko oksit Mangan karbonat Mangan klorür Mangan sitrat Mangan sülfat Mangan glukonat Mangan gliserofosfat Potasyum klorür Sitrik asidin potasyum tuzları Potasyum glukonat Potasyum laktat Potasyum gliserofosfat 9

10 3-Amino asitler 4- Diğerleri L-arjinin ve hidroklorürü L-sistin ve hidroklorürü L-histidin ve hidroklorürü L-izolösin ve hidroklorürü L-lösin ve hidroklorürü L-lizin ve hidroklorürü L-sistein ve hidroklorürü L-metionin L-fenilalanin L-treonin L-triptofan L-tirosin L-valin Kolin Kolin klorür Kolin sitrat Kolin bitartarat İnositol L-karnitin ve hidroklorürü 10

11 EK 4 BEBEK VE KÜÇÜK ÇOCUK EK BESİNLERİNDE KULLANILABİLECEK AROMA MADDELERİ Maddenin Adı En Çok Vanilya ekstraktı GMP Etil vanilin 7 mg/100g tüketilen bazda Vanilin 7 mg/100g tüketilen bazda 11

12 EK 5 BEBEK VE KÜÇÜK ÇOCUK EK BESİNLERİNİN MİKROBİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ Özellikler Toz Tip Devam Formülleri. Toplam Mezofilik Aerobik Bakteri (kob (1) /g) 10 4 Koliform (kob /g) 20 E. coli (kob /g) Bulunmamalı Salmonella (kob /25 g) Bulunmamalı Bacillus cereus (kob /g) 10 2 Staphylococcus aureus Bulunmamalı Küf, maya (kob /g) 10 2 Clostridium perfringens Bulunmamalı. (1) Kob = Koloni oluşturan birim 12

13 EK 6 BEBEKLER VE KÜÇÜK ÇOCUKLAR İÇİN BESLENME REFERANS DEĞERLERİ A Vitamini (µg) 400 D Vitamini (µg) 10 C Vitamini (mg) 25 Tiamin (mg) 0,5 Riboflavin (mg) 0,8 Niasin eşdeğerleri (mg) 9 B 6 Vitamini (mg) 0,7 Folat (µg) 100 B 12 Vitamini (µg) 0,7 Kalsiyum (mg) 400 Demir (mg) 6 Çinko (mg) 4 İyot (µg) 70 Selenyum (µg) 10 Bakır (mg) 0,4. 13

14 EK-7 KAZEİNİN AMİNOASİT KOMPOZİSYONU Kazein (g/100 g protein Arjinin 3,7 Sistin 0,3 Histidin 2,9 İzolösin 5,4 Lösin 9,5 Lizin 8,1 Metionin 2,8 Fenilalanin 5,2 Treonin 4,7 Triptofan 1,6 Tirozin 5,8 Valin 6,7 14