T.C SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 1 T.C SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇİLEBİLİR NİTELİKTEKİ SULARIN İSTİHSALİ, AMBALAJLANMASI, SATIŞI VE DENETLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK ÇEVRE SAĞLIĞI DAİRE BAŞKANLIĞI SU GÜVENLİĞİ VE SAĞLIĞI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ HAZİRAN 2003

2 2 ÖNSÖZ Su insanlar ile tüm canlıların yaşamalarını sürdürmeleri için en önemli ihtiyaçlardan birisidir. Su kaynaklarının kısıtlı olması; artan nüfusla birlikte sağlıklı, temiz ve güvenli su ihtiyacının sürekli artması mevcut su kaynakların daha verimli kullanılmasını gerektirmektedir. Ülkemizde de gelişmiş ülkelerde olduğu gibi çağın gereklerine uygun üretimlerin yapılabilmesi amacıyla Bakanlığımızca İçilebilir Nitelikteki Suların İstihsali, Ambalajlanması, Satışı Ve Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik hazırlanmış ve tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bakanlığımızca hazırlanan bu kitapçığın topluma sağlıklı, temiz ve güvenli su sunumu ve Çevre Sağlığı Hizmetlerinde rehber olacağı düşüncesi ile kitapçığın hazırlanmasında emeği geçen tüm personele teşekkür eder, ülkemiz insanlarına hayırlı olmasını temenni ederim. Uzm. Dr. Mehmet UĞURLU Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü

3 3 İÇİLEBİLİR NİTELİKTEKİ SULARIN İSTİHSALİ, AMBALAJLANMASI, SATIŞI VE DENETLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK (Değişik /24473 R.G) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, tüketime sunulan doğal kaynak, işlenmiş kaynak, doğal maden, içme, işlenmiş içme, işlenmiş maden suyu ve tıbbi sular ile yapay sodaların teknik ve hijyenik şartlara uygun şekilde istihsali, ambalajlanması, satışı ve denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir (değişik /25151 R.G). Kapsam Madde 2- Bu Yönetmelik doğal kaynak, doğal maden, içme, işlenmiş içme, işlenmiş kaynak, işlenmiş maden suyu ve tıbbi sular ile yapay sodaların niteliklerini, hidrojeolojik, fiziki, kimyevi, mikrobiyolojik ve tıbbi özelliklerini, kaptaj, isale, depo, dolum yeri gibi ünitelerinin haiz olacağı teknik ve hijyenik şartlar ile izin, ambalajlama, satış ve denetim esaslarını kapsar (değişik /25151 R.G). Kaplıca ve içmece suları hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz. Hukuki Dayanak Madde 3- Bu Yönetmelik, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun uncu ve nci; 560 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Karar name'nin 17 nci ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 43 üncü maddelerine dayanılarak çıkarılmıştır. Tanımlar Madde 4- Bu Yönetmelik te geçen ve bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olan deyimlerden; a) "Bakanlık": Sağlık Bakanlığını, b) "Su": Doğal kaynak, doğal maden suyu, doğal maden suyu sodası, içme suyu ve tıbbi sular ile işlenmiş suları (değişik /24473 R.G), c) "Doğal kaynak suyu": Jeolojik şartları uygun toprak derinliklerinde toplanan ve çıkış noktasından doğal ve sürekli olarak kendiliğinden akan ve Ek-1'deki nitelikleri taşıyan suları, d) "Doğal Maden suyu": Yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde uygun jeolojik şartlarda doğal olarak oluşan en az 1000 miligram/litre çözünmüş mineraller ve/veya eser elementler bulunduran, doğal yapısında karbondioksit ve radyoaktif elemente sahip olan, yeryüzüne kendiliğinden çıkan veya teknik usuller ile çıkarılan, klinik yönden şifalı etkileri Bakanlıkça belirlenmiş olan ve Ek-2'deki nitelikleri taşıyan sıcak veya soğuk yeraltı sularını, e) "Düşük Mineralli-Oligometalik Sular": Total minerali 1000 miligram/litrenin altında olmasına rağmen maden suyunun yukarıda belirtilen diğer özelliklerine sahip olan suları, f) "Tıbbi Sular": Ek-2'de verilen sınır değerinin üzerinde florid veya radyoaktif madde içeren, Bakanlığın özel izniyle işletilen ve doktor tavsiyesi ile kullanılması gereken suları, g) "İçme suyu": Jeolojik şartları uygun toprak derinliklerinde toplanan, kendiliğinden akan veya yer altından Bakanlıkça uygun görülen teknik usullerle çıkarılan Ek-3 teki nitelikleri taşıyan suları, h) "Kurul": Suları incelemek üzere her ilde sağlık müdürünün teklifi ve valiliğin onayı ile oluşturulan inceleme kurulunu, ı) "İşletme izni": Su işletmelerine bu Yönetmelik uyarınca verilen işletme belgesini, i) "Otomatik makine": İmlahanede yer alan ve yıkama, doldurma ve kapaklama işlemlerini el değmeden otomatik olarak yapan makineyi,

4 4 k) "Otomatik sistem": İşletmede üretimi yapılan ambalajın temizlenmesi, dolum ve kapaklanma işlemlerini el değmeden otomatik olarak uyum içinde yapan sistemi, l) "Geri dönüşlü kap": Su dolumunda bir defadan fazla kullanılan ve deformasyona uğramayan cam, polikarbonat gibi kapları, m) "Geri dönüşsüz kap": Su dolumunda bir defadan fazla kullanılmayacak PET, PVC, cam ve benzeri kapları n) "Kurul ön raporu": Yönetmelik te belirtilen esas ve usuller doğrultusunda su kaynağı ile ilgili olarak Kurul ca hazırlanan ilk raporu, o) "Kurul son raporu": Bakanlıkça onaylı projelerine ve bu Yönetmelik esaslarına göre su tesisin tamamının inşa edilip tamamlandığına dair Kurul ca hazırlanan son raporu ifade eder. p) "İşlenmiş su": İşlenmiş içme suyu, işlenmiş maden suyu ve yapay sodayı (değişik /24473 RG), r) "İşlenmiş maden suyu": Doğal maden suyunun mineral değerlerinin eksiltilmesi veya arttırılması suretiyle Ek-2 deki parametreler elde edilen suları (değişik /25151 R.G), s) "İşlenmiş içme suyu Jeolojik koşulları uygun toprak derinliklerinde toplanan, Bakanlıkça uygun görülen teknik usullerle çıkarılan ve kirlenme riski olmayan yer altı sularının, Bakanlıkça uygun görülen dezenfeksiyon, filtrasyon, çöktürme, saflaştırma ve benzeri işlemler uygulanabilen ve parametrelerinin eksiltilmesi veya arttırılması suretiyle Ek-3 deki parametreler elde edilen ve uygulanacak işleme göre saflaştırılmış, mineral dengeli suları (değişik / R.G.), ş) "Yapay soda": Bu Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-3 ündeki nitelikleri sağlayan sulara, sodyum bikarbonat ve/veya mineral tuzları eklenmek suretiyle, tekniğine göre hazırlanan, Ek-2 deki parametreler elde edilen ve karbondioksit ile gazlandırılmış suları (değişik /25151 R.G), u) İşlenmiş kaynak suyu : Jeolojik koşulları uygun toprak derinliklerinde toplanan, çıkış noktasından sürekli olarak kendiliğinden akan, Bakanlıkça uygun görülen dezenfeksiyon, filtrasyon, çöktürme, saflaştırma ve benzeri işlemler uygulanabilen ve parametrelerinin eksiltilmesi veya arttırılması suretiyle Ek-1 deki parametreler elde edilebilen suları (değişik / R.G.), ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Suların İzne Bağlanması ile İlgili Hükümler İzinsiz Suların Satış Yasağı Madde 5- a) Bu Yönetmelikte belirtilen tanım ve niteliklere uygun olsa dahi, Yönetmelik hükümlerine göre izin alınmamış suların ambalajlanarak veya herhangi bir kaba doldurularak satılması, b) Dere, göl, nehir gibi yüzeysel sular ile kuyu sularının satışı yasaktır. Ancak; 6948 sayılı Sanayi Sicili Kanunu gereğince imalat işlemine tabi tutulan, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce kullanım amacı içme suyu olarak belirtilmiş olan, Yeraltı Suyu Kullanım Belgesi bulunan ve Bakanlıktan Yönetmeliğin diğer hükümlerine tabi olarak müsaade almış sular, kuyu suyu kapsamında değildir. c) İzinli suların izin verilen ambalajlar dışında satışı yasaktır. Ancak, Bakanlığın özel izni ile izinli sudan ihracat ve satış amacı ile farklı isimle veya başka firma adına farklı su adı ile dolum yapılabilir ( /25074 R.G). d) Bu Yönetmeliğe göre izne bağlanmış olan kaynaklardan tüketim yerlerine nakil ve tüketim yerindeki depolama işinde kullanılacak taşıt, tank ve depoların Bakanlıkça çıkarılacak tebliğde belirlenecek hijyenik şartlara sahip olması ve bu tebliğde öngörülecek usul ve esaslar çerçevesinde ayrıca izin alınması kaydı ile toplu olarak yemek ve sair gıda maddesi hazırlamak veya istihdam ettiği elemanların yada hizmet sunduğu kişilerin su ihtiyacını karşılamak veyahut endüstride herhangi bir maddenin üretiminde kullanmak için Ek-1 ve Ek-3 te nitelikleri belirtilen doğal kaynak veya içme sularını tercih eden kuruluş ve işletmelerden günde 500 litreden fazla ihtiyacı olanlara bu suların satılması,

5 5 e) Belediye mücavir alanı dışında olup fenni su şebekesi bulunmayan veya sıhhi içme ve kullanma suyu yeterli olmayan, toplu yaşanılan ve günde 500 litreden fazla zaruri su ihtiyacı bulunan yerlerdeki kişilerin su ihtiyacının karşılanması için, bu fıkranın (d) bendi uyarınca su satılması, f) Bu Yönetmeliğe göre izne bağlanmış olan veya izne bağlanmamış olsa bile Ek-1 ve Ek-3 deki niteliklere uygun bulunan doğal kaynak veya içme suyu kaynaklarından tüketim yerlerine nakil işinde kullanılacak taşıt, tank ve depoların Bakanlıkça çıkarılacak tebliğde belirlenecek hijyenik şartlara sahip olması kaydı ile; fenni su şebekesi bulunmayan veya sıhhi içme ve kullanma suyu yeterli olmayan yerlerdeki zaruri su ihtiyacının karşılanması için, 1580 sayılı Belediye Kanunu ve 831 sayılı Sular Hakkında Kanun uyarınca, belediyelerin bu Yönetmeliğe göre izne bağlanmış kaynaklardan su alıp tüketiciye sunması, bu maddenin (d) bendindeki yasağa tabi değildir. Ancak, bu maddenin (d) ve (e) bendine göre satın alınan sular hiçbir şekilde başkalarına satılamaz. (değişik /24473 R.G). İzin Alma Mecburiyeti Madde 6- Bu Yönetmelik te belirtilen esaslara uygun suları işletmek isteyenler, Bakanlık'tan, önce tesis izni, sonra da işletme izni almak zorundadır. Bu Yönetmeliğe göre verilen izin, ilgili mevzuatı uyarınca diğer kuruluşlardan izin alma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. İlk Başvuru, İnceleme ve Analiz Madde 7- Yönetmelik te belirtilen suları işletmek isteyen gerçek veya tüzel kişiler, kaynakta veya çıkış noktasında hiçbir işlem yapmadan, kaynağın veya çıkış noktasının yerini tereddütlere meydan vermeyecek şekilde belirleyen plan veya kroki ile birlikte valiliğe müracaat ederler. Başvurunun sağlık müdürlüğüne intikali üzerine; suların kaynağı veya çıkış noktası, sağlık müdürlüğü elamanları kontrolünde numune alınacak şekle getirtilir. Kurul, kaynağı veya çıkış noktasını mahallinde tetkik eder. Yapılan tetkikler sonucunda, kaynağın veya çıkış noktasının tanımına uygunluğunun tespit edilmesi halinde, sağlık teşkilatı, tekniğine uygun olarak gerekli numuneleri alır; debi ve sıcaklık gibi mahallinde yapılması gereken ölçümleri yapar; kaptajın yeri ve kaynağın veya çıkış noktasının etrafında bırakılacak koruma alanı mesafesi ve gerekli olan diğer hususlara da yer verilerek ön raporu detaylı şekilde hazırlar. Alınan numuneler, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı laboratuarlarında veya Bakanlıkça yeterli ve uygun görülecek laboratuarda analiz ettirilir. Her türlü analiz ücretlerinin ve Kurul üyelerinin yolluklarının yürürlükteki mevzuata uygun olarak ödenmesinden su sahibi sorumludur. İnceleme Kurulu Madde 8- İnceleme kurulu; sağlık müdürünün veya görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında, gıda ve çevre kontrol şube müdürü, sağlık ocağı tabibi, bakteriyoloji ve enfeksiyon hastalıkları veya mikrobiyoloji uzmanı, kimya mühendisi yok ise gıda mühendisi, biyolog, jeoloji mühendisi, inşaat mühendisi, tıbbi teknolog, çevre sağlığı teknisyeninden oluşur. Gerekli görülür ise ilgili teknik elemanlar da kurula dahil edilir (değişik /25074 R.G). Kurul üyelerinin görüşleri arasında ihtilaf doğması halinde; Bakanlık, konu ile ilgili uzmanın görüşünü dikkate alabilir veya yeniden Kurul oluşturabilir. Projelerin Hazırlanması Madde 9- Kurul un olumlu ön raporundan sonra işletmeye ait kaynak, kaptaj koruma bölgesi, isale hattı, toplama odası, depo, imlahane ve diğer sosyal tesislere ait ünitelerin projeleri işletmeci tarafından aşağıda belirtilen ölçeklerde mimar veya yetkili mühendislere hazırlattırılır (değişik /25074 R.G). a) 1/500 ölçekli koruma bölgesini gösterecek biçimde kaynak yeri plan koteleri, b) 1/20 ölçekli kaptaj projesi,

6 6 c) Kaynağın bağlantılarını, toplama odasını ve maslak gibi üniteleri de gösteren 1/2000-1/200 ölçekli isale plan ve profili, d) Kanalizasyon bulunmayan yerlerde 1/20 ölçekli fosseptik projesi ve açıklama raporu, e) Depo kullanılacak ise 1/50 ölçekli depo projesi, f) Uygulanacak prosese bağlı olarak, işletmede imal edilmesi gereken dönüşsüz ambalajlar için imal yeri ile kirli ve dolu kap bekletme yeri, yıkama, doldurma ve kapaklama yeri ve diğer ilgili üniteleri birlikte gösterir 1/50 ölçekli iimlahane projesi, g) Makine yerleşimi ile iş akımını gösterir şema, h) Sosyal tesis ile diğer yardımcı üniteleri gösterir 1/50 ölçekli proje, Dosya Tanzimi Madde 10- Tesis izni için dört nüsha olarak tanzim edilecek olan dosyada aşağıda belirtilen bilgi, belge ve projeler bulunur: a) Dilekçe, b) Suyun tam analiz raporları, c) Su ile ilgili Kurul ön raporu, d) 9 uncu maddede belirtilen projeler ve bütün üniteler ile kaynak koruma alanını da gösterecek şekilde hazırlanmış genel vaziyet planı, e) Suyun imla şekli ile ilgili açıklama raporu, f) Hidrojeolojik inceleme raporu, g) Alınmış ise ilgili kurumların görüşlerine dair belgeler, h) Suyun bulunduğu arazinin, Kurul ca belirlenen koruma alanını da kapsayacak şekilde tapusu, yer başka gerçek veya tüzel kişiye ait ise noter onaylı anlaşma örneği, hisseli tapularda diğer hissedarların noter onaylı muvaffakatı veya ilgili mahkemeden alınacak karar, ı) Suya uygulanacak üretim proseslerine ilişkin bilgi ve belgeler (değişik /24473 R.G), Birinci fıkradaki bilgi, belge ve projelerin asılları ile suretleri tanzim edenler ve işletmeci tarafından imza ve tasdik edilir. Hazırlanan dosyalar, sağlık müdürlüğünce incelenir ve uygun görülmesi halinde, valiliğin uygun görüşü ile birlikte Bakanlığa gönderilir. Tesis İzni Madde 11- Bakanlığa intikal eden bilgi, belge ve projeler tetkik edilir ve gerektiğinde kaynak yerinde incelemede bulunulur. Uygun görülmesi halinde, bu projeler Bakanlıkça onaylanır ve işletmeye tesis izni verildiği bir yazı ile valiliğe bildirilir. Dosyaların üç nüshası sağlık müdürlüğünde, ilgili sağlık ocağında ve işletmecide muhafaza edilmek üzere iade edilir. Su sahipleri veya işletmecileri, Bakanlıktan tesis izni almadan inşa ettikleri yapılardan dolayı hak talep edemezler. Verilen tesis izni üç yıl için geçerlidir. Tesisin bu süre içinde inşa edilememesi ve işletme sahibinin Bakanlık tan ek süre talebinde bulunması halinde, bu süre Bakanlıkça en fazla iki yıl uzatılabilir. İşletme İzni Madde 12- Tesis izni alanlar, Bakanlıkça uygun görülen projeleri ve Yönetmelikte istenilen hususları tam olarak yerine getirmek suretiyle bütün tesisleri inşa ederek tamamladıktan sonra, bir dilekçe ile valiliğe başvurarak işletme izni talebinde bulunurlar.

7 7 Kurulca, tesislerin mahallinde incelenmesi sonucu, Yönetmelik hükümlerine ve projelerine uygunluğunun anlaşılması halinde, dolum yerinden su örnekleri alınarak tam kimyevi ve bakteriyolojik analizleri yaptırılır (değişik /25074 R.G). Kurul son raporu, analiz raporları ve valiliğin uygun görüşü Bakanlığa intikal ettirilir. Dosyanın tetkikini ve gerektiğinde tesisin mahallinde incelenmesini müteakiben Bakanlıkça işletme izni verilir. İşletme izni ile ambalaj etiket bilgisinde bu analiz sonuçları esas alınır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Tesislere Ait Hükümler Kaynak Koruma Alanı Madde 13- Kaynak koruma alanı, Kurul tarafından kaynağın yer aldığı jeolojik formasyon, topografik ve hidrojeolojik şartlar göz önüne alınarak tayin edilir. Koruma alanı ile ilgili hususlar projesinde gösterilir ve gerekçesi ayrıntılı olarak Kurul ön raporunda belirtilir. Koruma alanına insan, hayvan, sel ve diğer suların girmesi önlenerek her türlü kirlenmeye karşı tedbirler alınır. Bu bölgede suyun niteliğini etkileyecek faaliyetlere izin verilmez. Kaptaj Madde 14- Doğal kaynak ve doğal maden sularında suyun kaptaja alınması şarttır. Kaptaj, suyun kaynağından teknik ve sağlıklı şekilde alınarak isaleye hazır duruma getirilip, her türlü kirlenmeye mani olacak ve dışardan içine hiçbir şey sızmayacak tarzda inşa edilir. Kaynak ve maden sularında kaptaj, suyun çıkış noktasına gelecek şekilde yapılır (değişik /25074 R.G). Kaptaj, camdan veya suyun niteliğini bozmayacak malzemeden yapılmış açılır kapanır şekilde ayrılmış, biri suların toplandığı oda ve diğeri manevra odası olmak üzere iki bölümden oluşur. Kaptajın manevra odasında, suyun isalesi, su kaynağını tamamen ortaya çıkaracak şekilde tahliyesi, numune alınması, debisinin ölçülmesi ve manevra odasına dökülecek suların boşaltılması için gerekli tertibat yer alır. Ayrıca, her iki bölümün birlikte veya ayrı ayrı havalandırılması için, suyun dışardan kirlenmesini önleyecek şekilde gerekli tertibat yapılır. Bu özellikler, toplama odası ile benzeri yapılarda da göz önünde bulundurulur ve bu gibi ünitelerin tahliye uçlarına uygun tertibat konur. Ayrı kaptajda toplanan aynı nitelikteki sular için tek manevra odası yapılabilir. İsale Madde 15- Kaptajda toplanan suyu depoya akıtmak için kurulan isale hattı, suyun fiziki ve kimyevi niteliklerini bozmayacak bir maddeden yapılır. İsale projesi, isale hattı borusunda daima basınçlı su bulunacak şekilde tanzim edilir. Su kaptajdan depoya, gerekli sıhhi ve teknik tedbirler alınarak cazibe ile akıtılır. Topografik bakımdan buna imkan olmayan hallerde, suyun özelliklerini bozmayacak nitelikte pompa kullanılarak ve su yükseltilerek isale sağlanabilir. Depo Madde 16- Depo, aşağıda belirtilen özellikleri taşır. a) Depo iç yüzeyleri fayans veya suyun niteliğini bozmayacak beyaz renkli bir madde ile pürüzsüz olarak kaplanacak, en az iki göz oda ile bir manevra odasından oluşur. b) Depo gözlerinin içine girişler manevra odasından yapılır ve depo içine sabit merdiven konmaz.

8 8 c) Depoya giren ve çıkan sudan numune almak ve giren suyun debisini ölçmek için gerekli tertibat bulunur. d) Depo, herhangi bir bina ile bitişik yapılmaz ve çatısı bulunmaz; ancak, gerekli durumlarda imlahane ile bitişik olabilir. e) Depo gözlerinin havalandırılmasının sağlanması ve dışarıdan su ve başka maddelerinin girmesinin önlenmesi için uygun bir havalandırma bacası bulunur. f) Depoya su girişi yapan, imlahaneye veren ve tahliyede kullanılan borular, depo içinde, su ile temas etmeyecek şekilde düzenlenir. g) Depo manevra odasında, depo gözlerine giren ve çıkan borular ve bunların birbiri ile olan bağlantıları bir şemada gösterilerek, bu şema manevra odasının görülebilir yerine asılır. İmlahane Madde 17- İmlahane, aşağıdaki bölümleri kapsar : a- Dönüşlü cam ve izin verilen diğer kaplara dolum yapmak için 1) Boş kapların depolandığı bölüm, 2) Doluma girecek kapların yıkandığı bölüm, 3) Doldurma ve kapaklama bölümü, 4) Doldurulmuş kapların depolandığı bölüm, b- İşletmede üretilen dönüşsüz kaplara dolum için ; 1) Hammaddelerin depolandığı bölüm, 2) Kapların imal edildiği bölüm, 3) Üretilen kapların temizlendiği bölüm, 4) Doldurma ve kapaklama bölümü, 5) Doldurulmuş kapların depolandığı bölüm, c) Maden suyu tesisleri için, karbondioksit gazlama yeri ile karbondioksit depolama yeri, İmlahanede ayrı bölümlerde uygulanan işlemlerden birden fazlası teknolojik olarak paket şeklinde bir ünitede yapılabiliyor ise bunlar ile ilgili bölümler ayrıca aranmaz. İmlahane tabanı, kir tutmayan yıkanabilir bir malzeme ile döşenir ve her bölüm tabanında kanalizasyona, kanalizasyon bulunmayan yerlerde septik çukurlara bağlı, sifonlu, ızgaralı tertibat bulunur. Bütün bölümlerin tabanları, suların çabuk ve kolay akabileceği şekilde sifon tertibatına doğru eğimli olur. Yapılacak septik çukurlar, hela çukurlarından ayrı olup, suların kirlenmesine neden olmayacak şekilde ve Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik'e uygun olarak ayrı bir yerde yapılır. İmlahane duvarlarının iç yüzeyleri tabandan tavana kadar fayans gibi kolay temizlenebilir sıhhi malzeme ile döşenir. İmlahane içindeki bölme duvarları ise fayans kaplı duvar olabileceği gibi, paslanmaz çelik veya camdan yapılabilir. Bu bölmelerin asgari iki metre yükseklikte olması şarttır. İmlahane, gündüz ışığı alabilecek şekilde inşa edilmiş ve yeterli büyüklükte pencere ile donatılmış olarak, daima temiz bulundurulur. Temizlik, sıhhi ve teknik usullerle yapılır. İmlahane içinde bulundurulan her türlü araç ve gereçler kolay temizlenebilir maddeden yapılmış olacaktır. Temizlik için kullanılan çöp kabı ve diğer temizlik malzemesi suyu kirletmeyecek bir yerde bulundurulur. Genel temizlik, çalışma saatleri dışında yapılır. Çalışmanın devamlı olduğu hallerde ise çalışma durdurularak yapılır.

9 9 İmlahaneye her türlü haşere ve kemiricilerin girmesini önleyecek sıhhi ve fenni tedbirler alınır. Tesiste, gerektiğinde tekniğine ve usulüne uygun olarak yetkili personel tarafından ilaçlı mücadele yapılır. İlaçlamada yetkili makamlarca izine bağlamış ürünler kullanılır ve bunlar imlahanede bulundurulamaz. İmlahanede, personelin şahsi temizliğini yapması, kap, kapak ve benzeri malzemelerin özel bölümleri dışında depolanması, kedi, köpek, kümes hayvanları ile benzerlerinin beslenmesi ve bulundurulması yasaktır. Aynı imlahanede, aynı dolum hattı ve makinesi kullanılarak ilgili kurumundan izin alınması şartı ile diğer su ve sulu içeceklerin dolumu yapılabilir. Sosyal Tesisler Madde 18- Tesiste, çalışanların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yemekhane, soyunma-giyinme ve dinlenme yeri, duş, tuvalet, lavabo, gerektiğinde yatakhane gibi sosyal tesisleri ihtiyaca cevap verecek özellik ve sayıda yapılır. Bu ünitelere ait kapılar doğrudan imlahaneye açılmaz. Su İle Temas Eden Yüzeyler Madde 19- Kaynaktan doluma kadar su ile temas eden veya etmesi muhtemel olan bütün yüzeyler ile yine su ile temas edecek şekilde kullanılacak alet ve cihazlar, suyun niteliğini bozmayacak ve sağlığa zarar vermeyecek özelliklere haiz malzemeden yapılır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kaplar, Kapaklar ve Etiketler Kaplar Madde 20- Suyun dolumunda kullanılacak kapların ebatları Bakanlığın iznine tabidir. Bu kaplar, suyun niteliğini değiştirmeyecek ve su ile etkilenmeyecek izin alınmış bir maddeden yapılır. Maden suları, renkli ve saydam ambalaj içinde satışa çıkarılır. Ambalajda cam dışındaki malzemeden yapılmış kapların kullanılması halinde, bu kapların sağlık açısından sakıncalı olmadığına, kullanım ve üretimine ilişkin bilgi ve belgeler Bakanlığa ibraz ettirilerek izne bağlanır. Suyun dolumunda kullanılan kaplar, geri dönüşlü ve geri dönüşsüz olmak üzere iki ayrı grupta değerlendirilir: a) Geri dönüşlü kaplar: En az 70 o C sıcaklıktaki su ve uygun temizlik maddesi ile tam otomatik olarak el değmeden yıkanabilecek ve ayrıca kullanımı ve yıkama sonucu herhangi bir deformasyona uğramayacak nitelikte olur. Bu kapların dedektör ve benzeri sistemle niteliğinin değişmediğinin kontrol edilmesi gerekir. Geri dönüşümlü polikarbonat damacanalarda suyun adı kabartma şeklinde kap üzerine yazılır ve bu kaplara farklı su dolumu yapılamaz ve bu uygulama Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren iki yıl içerisinde işletmeler tarafından uygun hale getirilir (değişik /25115 R.G) b) Geri dönüşsüz kaplar: Suyun dolumunda, cam dışında malzemeden yapılmış kapların kullanılması halinde, bu kaplar imlahanenin ilgili bölümlerinde otomatik olarak hammaddeden ve preformdan hareketle imal edilir. Kaplar dolumdan önce basınçlı su ve hava ile temizlenir, el değmeden otomatik sistemle doluma alınır. Bu kapların cam dışında stoku yapılamaz. Başka yerlerde imal edilmiş PET ve PVC gibi kaplar dolumda kullanılamaz, geri dönüşsüz kaplar kullanılmış malzemeden yapılamaz ve bu kaplar tekrar su dolumunda kullanılamaz. Ancak, şişe yapımı için hazırlanmış pet preform (tüp halindeki) malzeme, tam otomatik makinelerle işlenip şişe yapılarak basınçlı su ve hava ile temizlendikten sonra su doldurulabilir. Suyun dolumunda cam, PET ve PVC gibi geri dönüşümsüz kapların dışında alüminyum folyodan otomatik olarak üretilen geri dönüşümsüz ambalajlarda kullanılabilir (değişik /25115).

10 10 Kapaklar Madde 21- Su kaplarında kullanılacak kapakların aşağıdaki özelliklere sahip olması şarttır. a) Kapaklar su ile etkileşmeyen ve insan sağlığına zarar vermeyen plastik veya metalden yapılır. Yalnızca imlahanede bulunan otomatik kapaklama makinesinde, yırtılmadan veya bozulmadan açılmayacak şekilde kapatılır. b) Suların bardak şeklindeki kaplara dolumunda, yapıştırıcı kullanılmaksızın bardak ağzını tamamen kapatacak şekilde, tekniğine uygun kapaklar kullanılır. Bu kapaklarda, kolay açılabilmesi için açma uzantısı bulunur. Kapaklar, imlahanede hijyenik şartlarda muhafaza edilir (değişik /25074 R.G). Kullanılmış veya bozulmuş kapakların kullanılması yasaktır. Etiket Bilgileri Madde 22- Suların etiketinde; suyun adı, cinsi, imla edildiği yerin adresi, Bakanlıkça verilen iznin tarih ve sayısı, gün, ay, yıl olarak imal ve son kullanma tarihi, parti, seri numarası, Bakanlığın uygun gördüğü uyarılar, dezenfeksiyon gibi Bakanlığın izni ile suya uygulanan işlemler ve suyun sahip olduğu parametreler yer alır. Suların ad ve özelliklerinin etikette, hangi şekilde yer alacağı ve işaretleri Bakanlıkça belirlenir. Suyun cinsi, suyun adının hemen altında okunabilecek şekilde yazılır; bu yazı sembollerle kapatılamaz. Etiket üzerinde yer alması gerekli görülen bilgiler, fırınlanmış veya kabartma veya baskı şeklinde olabileceği gibi kağıt etiket şeklinde de olabilir. Bardak şeklindeki kaplarda etiket bilgileri kapak üzerinde yer alır. Kağıt etiketin, suyun tüketiciye ulaşıncaya kadar ambalaj üzerinde kalmasını sağlayıcı, bozulmasını ve düşmesini önleyici her türlü tedbir işletmeci tarafından alınır. Suyun adı mutlaka kapak üzerine de yazılır. Kap, kapak ve etiketlerde tüketiciyi yanıltıcı bilgi ve sembollere yer verilemez. Tüketicinin yanıltılması ve aldatılmasını önlemek, ürün güvenliğini sağlamak için; kap ile kapak arası hava ve su sızdırmayacak şekilde su işleticilerince shiringlenir ve shiring üzerine okunacak şekilde suyun adı ve cinsi yazılır (değişik /25151 R.G). Etiketlerin düzenlenmesinde; 1)-Etiket zemini Ek-4 de yer alan parametreleri kapsayacak şekilde doğal kaynak sularında mavi ve tonları; içme sularında sarı ve tonları; işlenmiş içme sularında kahverengi ve tonları olacak şekilde; Ek-5 de yer alan parametreleri kapsayacak şekilde maden sularında yeşil ve tonları; işlenmiş maden sularında bordo ve tonları; yapay sodalarda ise gri ve tonları olacak şekilde tamamen tarif edilen renkte olabileceği gibi; 2)-Etiketin alt ve üst kenarlarına su cinsine uyan, -Yukarıda belirtilen renklerde bantlar konulmak sureti ile, etiketin diğer yerlerinde istenilen renkler kullanılabilir. İkinci bende uyan etiketlerde şu ölçüler uygulanır: a) 8 litre ve üzeri ambalajlarda asgari 1.5 cm. bant genişliği uygulanır ve bandın içine suyun cinsi en az 18 punto ile yazılır. b) 1 litre hariç olmak üzere 1 ile 8 litre arası ambalajlarda asgari 1 cm. bant genişliği uygulanır ve bandın içine suyun cinsi en az 14 punto ile yazılır. c) 1 litre ve altındaki ambalajlarda asgari 0.5 cm. bant genişliği uygulanır ve suyun cinsi en az 12 punto ile yazılır. Etiket zemini Ek-4 de yer alan parametreleri kapsayacak şekilde işlenmiş kaynak sularında mavi, alt ve üst kenarlarına yeşil bant gelecek şekilde düzenlenir (değişik /25115 R.G). Hazırlanan etiketler işletme ruhsatı aşamasında Bakanlıkça onaylanır. Başka firmalara ait ambalajlara satış amacı ile dolum yapılması halinde bu maddede belirtilen etiket ve bilgilerine aynen uyulur Düzenlenen etiketler Bakanlıkça onaylanır (değişik /25074 R.G).. Ancak, ihracat amacı ile dolumu yapılan suların etiket düzenlemelerinde bu Yönetmelikte geçen hükümler uygulanmaz (değişik /25115 R.G). Etiketlerde Ek-4 ve Ek-5 de yer alan bakteriyolojik yönden belirlenen parametrelerin yer alması zorunlu değildir (değişik /24917 R.G). İkram maksadıyla kullanılmak üzere belirli kişi veya kuruluşlar adına üretim yapılan hallerde yukarıdaki fıkralarda belirtilen bilgilere ek olarak, adına üretim yapılan kişinin veya kuruluşun logosuna, adına veya unvanına

11 11 etiket üzerinde yer verilebilir. Bu ürünler, üretimi yaptıran kişi veya kuruluşlarca başkalarına satılamaz. Bu tür üretimler, adına üretim yapılacak kişinin veya kuruluşun adı veya unvanı, etiket örneği ve üretim miktarı da belirtilerek her üretim partisinden önce Bakanlığa bildirilir. BEŞİNCİ BÖLÜM Muhtelif Hükümler Mesul Müdür Madde 23- Su tesislerinde, işletmecinin devamlı olarak işinin başında bulunması asıldır. İşletmecinin devamlı surette bulunmasına imkan olmadığı ve mesul müdür marifetiyle işin yürütülmesi kabul edilen hallerde, mesul müdüre ait bilgi ve belgeler sağlık müdürlüğüne yazılı olarak bildirilir. Mesul müdür, su sağlığı ve kalitesi konusunda eğitimli ve deneyimli sağlık meslek lisesi veya konu ile ilgili yüksek okul mezunlarından olur. Mesul müdür görevlendirilmesi, işletmecinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Dezenfeksiyon ve Filtrasyon Madde 24- Sulara herhangi bir işlem uygulanarak kaynağındaki fiziki ve kimyevi niteliklerinin değiştirilmemesi esastır. Ancak, sular, savaş, deprem ve sel gibi doğal afetlerde Bakanlığın özel izni ve uygun göreceği usul ve teknikler ile filtrasyon ve diğer işlemlere tabi tutulabilir (değişik /25074 R.G). Dezenfeksiyon, ozonlama ultraviole ve benzeri metotlar ile yapılabilir. Klor ve klor bileşikleri ile dezenfeksiyon talebi il hıfzıssıhha kurullarında değerlendirilir ve karara bağlanır. Maden suyunun dezenfeksiyonu sadece ışınlama şeklinde yapılır. İşlenmiş sulara dezenfeksiyon, çöktürme, filtrasyon gibi hazırlama işlemleri uygulanabilir. Bu sulara ayrıca deiyonizasyon, ters osmoz, elektrodiyaliz ve benzeri işlemleri uygulanır (değişik /24473 R.G). Kapların Yıkanması, Doldurulması ve Kapaklanması Madde 25- Kapların yıkanması, doldurulması ve kapaklanması el değmeden otomatik makine veya otomatik sistemle yapılır. Geri dönüşlü kaplar her seferinde dolumdan önce yıkanır. Otomatik yıkama ünitelerinde yıkama işlemi, uygun teknoloji ve malzeme ile yapılır. Yıkama suyunda kullanılan ürünün aktivitesinin devamlılığı sağlanır. Temizlikte Bakanlık tan izinli ürünler kullanılır. İşlem dosyasında temizleyici ile ilgili bilgiler yer alır. Tesisteki yıkama suyu hijyenik yıkamaya imkan vermeyecek derecede kirlendiğinde ve her halükarda her gün değiştirilir. Dönüşlü kapların yıkanmasında, doğal kaynak veya içme suyu kullanılır. Dolum yerinde her ne surette olursa olsun dolum yapılan ve kapların yıkamasında kullanılan sular dışında başka su bulundurmak yasaktır. Personele Ait Kıyafet ve Sağlık Kontrolleri Madde 26- İmlahanede çalışan personel, uygun iş elbisesi, lastik çizme, lastik önlük ve uygun başlık giymek ve dolum makinelerinin başında duranlar ağız ve burunlarına maske takmak zorundadırlar. İşyerinde çalışan personelin temizliğine dikkat edilir sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 126 ncı maddesi gereğince çalışanların sağlık kontrolleri ve portör muayeneleri yapılarak sağlık karnelerine işlenir. Bu işlemden işveren ve mesul müdür sorumludur.

12 12 İşletmeci Tarafından Yaptırılacak Analizler Madde 27- İşletmeciler doğal kaynak, doğal maden ve içme sularını Ek-4 ve Ek-5 de yer alan parametreler yönünden altı ayda bir, Ek-1, Ek-2, Ek-3'te yer alan parametreler yönünden ise yılda bir 7 nci madde de belirtilen laboratuarlarda analiz ettirmek ve alacakları raporları her yıl için ayrı dosyalarda saklamakla; işlenmiş içme suyu Ek-3, işlenmiş kaynak suyunu Ek-1'de ve işlenmiş maden suyu ile yapay sodaları Ek-2'de yer alan parametreler yönünden her üç ayda bir 7 nci madde de belirtilen laboratuarlarda analiz ettirmek ve alacakları raporları dosyalarda saklamakla mükelleftir (değişik /25151 R.G). İşletmede Bulundurulacak Belgeler Madde 28- İşletmede Bakanlıkça verilen işletme izni belgesi, mesul müdüre ait fotoğraflı ve valilikçe onaylı belge, yaprakları numaralanmış ve sonu sağlık müdürlüğünce onaylanmış denetleme defteri, işçilere ait sağlık karneleri ve portör muayenesi raporları bulundurulur. İznin Geçerliliği, İzin Belgesinin Kaybolması veya Tahrip Olması Madde 29- İzin, kimin adına ve hangi su için alınmış ise o gerçek veya tüzel kişi ve su için geçerlidir. İzinde belgesinde belirtilen hususlar esas olup; bu hususlardan herhangi birinin değişmesi veya işletme izni belgesinin kaybolması, okunamayacak ve yanlış anlamalara sebep olacak şekilde bozulması halinde, su sahibi veya işletmecisince bir dilekçe ile valiliğe müracaat edilir. Dilekçeye değişiklik ile ilgili belge ve bilgiler veya kayıp ilanı verilmiş gazete veya bozulan izin belgesinin aslı ilave edilir. Müracaat üzerine Kurul ca gerekli inceleme yapılır ve tesis de iznin verildiği şartlarda bir değişiklik olmadığının tespit edilmesi halinde; Kurulca hazırlanacak rapor, valiliğin konuya ilişkin valilik uygun görüşü ile birlikte Bakanlığa intikal ettirilir. Bakanlıkça yapılacak inceleme sonucu söz konusu talebin uygun görülmesi halinde, gerekli düzeltme yapılır veya eski tarih ve sayı ile yeniden izin belgesi tanzim edilir ve gerekli açıklama yapılarak onaylanır. Tesiste Yapılacak İlave veya Değişiklik Madde 30- Yeni kaynak ilave edilmek veya tesiste fiziki yapıyı değiştirecek şekilde tadilat veya ilave yapılmak istenmesi halinde, 11 inci maddesi doğrultusunda Bakanlıktan izin alınması şarttır. Yeni kaynak ilave edilmesi suretiyle suyun izninde belirtilen niteliğinin değişmesi halinde, mevcut izin iptal edilerek yeni tarih ve sayı ile izin belgesi tanzim edilir. İzinli suya ayrı bir imla şekli için yeni bir imlahane kurmak istenmesi halinde, bu Yönetmelik hükümleri uyarınca değerlendirmede bulunulur ve uygun görülmesi halinde, mevcut izin belgesi üzerinde düzeltme yapılır. İthal ve ihraç İzni Madde 31- Bu Yönetmelik te belirtilen hüküm ve kriterlere uygun olan ithalinde ve ihracında, bu konulardaki düzenlemelere göre hareket edilir. Ancak, bu Yönetmelik kapsamı dışındaki suların ithaline izin verilmez. Bu Yönetmelik kapsamında olmayan suların ihracı, bakanlıkça verilecek belgeler çerçevesinde izne tabidir. İsim Karışıklığının Önlenmesi Madde 32- Su kontrollerinde herhangi bir karışıklığa meydan vermemek ve tüketicinin yanılmasını veya aldatılmasını önlemek için; ayrı işletmelerden elde edilen sulara aynı isim altında satış izni verilmez. Tesislerin Dezenfeksiyonu Madde 33- Su tesisleri, lüzum görüldükçe mahalli sağlık teşkilatının gözetiminde dezenfekte ettirilir.

13 13 Ambalaj Atıkları Madde 34- Su dolumunda kullanılan kap ve kapakların atıkları bağımsız bir ünitede muhafaza edilir. Plastik ve benzeri dönüşsüz kaplara dolum yapılan işletmelerde, kullanılmış kapların bulundurulması ve depolanması yasaktır. Her ne amaçla olursa olsun, imlahanede kullanılmış kapak bulundurulamaz. Denetim Madde 35- İzinli suya ait bütün tesisler ve tesiste uygulanan proses sağlık teşkilatının denetimine tabidir. İşletme prosesinin tehlike arz eden kaptaj, maslak, depo ve imlahane gibi kritik kontrol noktalarına yönelik tedbirler alınır kontrolleri yapılır (değişik /25151 R.G.). Bu Yönetmelik uyarınca ruhsat verilmiş suların kimyevi, fiziki veya bakteriyolojik niteliklerini kesinlikle ve sürekli olarak kaybettiği, 7 nci maddede belirtilen laboratuarların raporu ile tevsik edildiğinde, verilen izin geri alınır ve tesis kapatılır. Her ne suretle olursa olsun, belirli bir isim altında ruhsat almış bir suya başka bir su veya niteliği dışındaki suları kattıkları ve bu işi iki defadan fazla yaptıkları tespit edilenlerin izinleri geri alınır ve kendilerine aynı su için yeniden izin verilmez. Su tesisleri senede bir defa Bakanlıkça oluşturulan bir komisyon tarafından kontrol edilir. Bu kontrol sırasında eksiklikleri görülen veya izin verme sırasında mevcut şartları kaybettiği tespit edilen tesislerin bu eksiklikleri giderilinceye kadar faaliyeti durdurulur. Ayrıca tesislerin sağlık teşkilatınca en az üç aylık aralıklarla genel kontrolleri yapılarak kritik kontrol noktalarından bakteriyolojik ve kimyevi analizler için numune alınır. Alınan numuneler ile ilgili kuruluşların denetim amacıyla alacağı numuneler 7 nci maddede belirtilen laboratuarlarda analiz ettirilir. Gerekli görülen hallerde de tesislerin kontrolü yapılabilir ve bunlardan numune alınabilir (değişik /25151 R.G). Laboratuar Madde 36- Doğal kaynak, doğal maden ve içme suyu tesislerinde dolumu yapılan suyun günlük analizini yapmak amacıyla, su analizi yapabilen bir teknisyenin sorumluluğunda Ek-6 ve Ek-7 de yer alan parametreleri yönünden; işlenmiş içme, işlenmiş maden suyu ile yapay soda tesislerinde ise suyun analizini yapabilen en az lisans düzeyinde laboratuar eğitimi almış yüksek okul mezunu kişi sorumluluğunda Ek-4 ve Ek-5 te yer alan parametreleri yönünden her parti için analizleri yapılacak bir laboratuar bulunur. İşletmeciler sulara ait analiz raporlarını her parti için dosyalarda saklamakla mükelleftir. Üretilen parti miktarı işletmeciler tarafından kayıt altına alınır (değişik /24473 R.G). Bu laboratuarda günlük analizleri kaydetmek üzere sağlık müdürlüğünce mühürlenmiş ve onaylanmış bir defter bulundurulur(değişik /25074 R.G). Yapılan denetimlerde bu defter incelenir ve ruhsata esas analiz sonuçları ile günlük analiz sonuçları karşılaştırılır (değişik /25074 R.G). Uygun Çıkmayan Suların Takibi Madde 37- Suların 7 nci maddede zikredilen laboratuarlarda yapılan analizlerin de bu yönetmelikte öngörülen parametrelerdeki sınırların dışına çıkıldığının görülmesi halinde, işletme uyarılır. Bir hafta içinde tekrar su numunesi alınır; bu numunenin analizinde de aykırılık bulunması halinde tesisin faaliyeti geçici olarak 15 gün süre ile durdurulur ve gerekli tedbirler aldırılır. Bu süre sonunda tekrar alınan numunenin bu Yönetmeliğe uygun olması halinde üretime izin verilir ve bir ay süre ile haftalık izlemeye alınır. Dört defa yapılan denetim ve analiz sonuçlarının Yönetmeliğe uygun olması halinde, normal izleme periyoduna dönülür. Tesis sahipleri, aykırılık tespit edilen parti ve seri numaralı sularını toplatıp sağlık teşkilatının denetiminde imha etmekle yükümlüdür. Maden sularında nitrit oranı Ek- 2 de gösterilen uyarı değerinde ise, işletme uyarılır. Sınır değerinin üzerinde ise, işletmenin faaliyeti Yönetmelikte belirtilen parametrelere uygunluk sağlanıncaya kadar durdurulur.

14 14 ALTINCI BÖLÜM Müeyyideler ve Son Hükümler Müeyyideler Madde 38- Bu Yönetmelik hilafına hareket eden işletmeler ile sahip ve mesul müdürleri hakkında; 560 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararname ile 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu hükümleri uygulanır. YEDİNCİ BÖLÜM Son Hükümler Yürürlükten Kaldırılan Yönetmelikler Madde tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kaynak Suları Yönetmeliği ile ek ve değişiklikleri, l tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Maden Suları (Mineralli Sular) Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. Geçici Madde 1 Bu Yönetmelik hükümlerine göre aroma maddesi kullanılarak tesis ve işletme izni alan işlenmiş maden suyu tesisleri, bir yıl içerisinde izinlerini Tarım ve Köyişleri Bakanlığından "Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Alkolsüz İçecekler Tebliği" hükümleri doğrultusunda yenilemek zorundadır (değişik /25151 R.G). Yürürlük Madde 40 Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 41 Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.

15 15 EK:1 Doğal Kaynak Sularının Nitelikleri Doğal kaynak sularında bulunabilecek madde miktarları, aşağıdaki değerleri geçmeyecektir. a) Fiziksel Özellikler : Renk pt/co olarak Bulanıklık SiO 2 veya Jackson Birimi b) Kimyasal özellikler 5 Birim 2 Birim Klorür (Cl) Litrede 40 Miligram Sülfat (SO 4 ) " 40 " Kalsiyum (C) " 100 " Magnezyum (Mg) " 30 " Sodyum (Na) " 30 " Potasyum (K) " 10 " Alümiyum (AI) " 0.05 " ph " ( 6-8H0.5 c) İstenmeyen maddeler Nitrat (NO 3 ) Litrede 25 Miligram Demir (Fe) " 0.05 " Mangan (Mn) " 0.02 " Bakır (Cu) " 0.1 " Çinko (Zn) " 5. " Florür (F) " 1.5 " Organik maddeler İçin sarf edilen O2 mikt " " 2 Amonyak (NH 3 ) " Bulunmayacaktır " Bor (B) " 1 " Nitrit (NO 2 ) " Bulunmayacaktır " Fenolik Maddeler " " d) Zehirli maddeler Arsenik (As) Litrede 0.01 Miligram Kadmiyum (Cd) " " Siyanür (Cn) " 0.01 " Krom (Cr) " 0.05 " Civa (Hg) " " " Nikel (Ni) " 0.02 " " Kurşun (Pb) " 0.01 " " Antimon (Sb) " " " Selenyum (Se) " 0.01 " " Pestisitler " " ve benzeri maddeler " Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlar " " "

16 16 e) Radyoaktivite miktarı: Alfa vericiler litrede en çok 2.7 picocurie Beta vericiler litrede en çok 27 picocurie f) Mikrobiyolojik Özellikler: 1-Jerm sayısı, kaynağından alınan numunenin 1 mililitresinde 37 o C de 24 saatte o C de 72 saatte 50 2-Jerm sayısı, piyasa kontrollerinde alınan numunenin 1 mililitresinde 37 o C de 24 saatte o C de 72 saatte Bu suların 100 mililitresinde koliform, fekal (termotolerant) koliform, E.coli, fekal streptekok, salmonella, P. eariginosa, patojen stafilokoklar, parazitler, yosunlar ve diğer mikroskobik canlılar ile 50 mililitresinde anaerob sporlu sülfat redükte eden bakteriler ve 10 litrede entero virüsler bulunmayacaktır.

17 17 EK-2 Maden Sularının Nitelikleri a) Genel özellikleri Maden suları aşağıda belirtilen genel özellikleri taşımalıdır. 1)- Maden sularının debisi, sıcaklığı ve diğer özellikleri kabul edilebilir dalgalanmalar üzerinde değişiklik göstermemelidir. 2)- Suyu karakterize eden çözünmüş minerallerde H % 20, çözünmüş karbondioksit gazında ise H % 50 lik bir değişme tolore edilir. 3)- Şişelenmiş doğal maden suyunun yapısı, değişken özellikleri, sıcaklık elektrik iletkenliği içerdiği oksijen ve karbondioksit gazları ve Bakanlığın izni ile arıtımı uygun görülen demir, nikel, bor, mangan, arsenik ve kükürt miktarları hariç, suyun kaynak yerindeki yapısı ile aynı olmalıdır. 4)- Doğal maden suyuna her nevi kimyasal maddeler veya suyun yapısında bulunmayan gazlar ilave edilmemesi esastır. Ancak, maden sularının içinde bulunan gazların eksiğinin tamamlanması veya miktarının çoğaltılması amacıyla aynı cinsten gaz ilave edilmek istenmesi halinde, suyun doğal yapısını bozmayacak ve Bakanlığın izin vereceği miktardan fazla olmayacaktır. 5)- Maden suyunun doğal yapısında bulunan demir, nikel, bor, mangan, arsenik ve kükürt karışımları Bakanlığın izni ve suyun diğer niteliklerini bozmamak kaydıyla ayrılabilir. a) Fiziksel özellikler: Maden sularının fiziki özellikleri aşağıdaki gibi olmalıdır. Renk Pt/ Co skalası Bulanıklık mg / Lt SİO 2 5 birim 5 birim b) Kimyasal özellikleri: Maden sularının kimyasal parametreleri, aşağıdaki değerleri aşamaz. Nitrit (NO 2) Nitrat (NO 3) 25 Arsenik (As) 0.01 Krom (Cr) 0.05 Kadmiyum (Cd) Civa (Hg) Nikel (Ni) 0.5 Kurşun (Pb) 0.01 Antimon (Sb) Selenyum (Se) 0.05 Siyanid (Cn) 0.01 Baryum (Ba) 1 Florür (F) *** Çinko (Zn) 6 Mangan (Mn) 2 Bakır (Cu) 1 Borat (BO-) 30 Alüminyum (Al+3) 0.2 Sülfür (S) 0.05 Organik madde 5.0 İçin sarf edilen oksijen miktarı Pestisitler ve benzeri Maddeler Polisiklik aromatik hidrokarbonlar * Uyarı değeri ** Sınır değeri *** Maden suları, 1.0 mg / L den fazla florür ihtiva ediyorsa florür ihtiva eder, 2.0 mg / L den fazla florür ihtiva ediyorsa işe 0. 7 yaş grubundaki çocuklar için uygun değildir ibaresi şişe etiketine yazılmalıdır. c) Radyoaktif özellikleri: Maden suyunun radyoaktif özellikleri aşağıdaki değerleri geçemez.

18 18 Alfa vericiler litrede ençok 40.5 picocurie Beta vericiler litrede en çok 54 picocurie d) Mikrobiyolojik özellikleri: Maden suları mikrobiyolojik özellikleri bakımından aşağıdaki niteliklere haiz olacaktır. Kaynaktan alınan numunede : Koloni sayısı (22 o C) 20 / mililitrede (37 o C) 5 / mililitrede Şişelenmiş sularda : Koloni sayısı (22 o C) 100/ mililitrede, ( 37 o C) 20 / mililitrede 37 o C de 250 mililitrelik numunede, koliform bakteriler, fekal koliformlar, pseudomonos aeruginosa, fekal stereptekoklar ile 50 mililitrelik numunede sulfat redükleyen sporlu anaeroplar bulunmayacaktır. Maden sularında total mezofilik aerobik bakteri (total jerm) sayısı, kaynaktan alınan numunelerde bir mililitrede 10 dan fazla, şişelenmiş olarak tüketime verilen sularda ise bir mililitrede 100 den fazla olmayacaktır. Ayrıca, bu sularda parazitler, protozoerler, crustealar, yosun türleri ve diğer patojen mikroorganizmalar bulunmayacaktır.

19 19 EK 3 İçme Sularının Nitelikleri İçme sularında bulunabilecek madde miktarları, aşağıdaki değerleri geçmeyecektir: a) Fiziksel özellikler: 1-Renk Pt / Co olarak 2-Bulanıklık SİO2 veya Jakson Birimi 10 birim 5 birim b) Kimyasal özellikleri Klorür (Cl 2) Litrede 250 Miligram Sükfat (SO 4) 250 Kalsiyum (C) 100 Magnezyum (Mg) 50 Sodyum (Na) 175 Potasyum (K) 12 Aküminyum (Al) 0.2 ph c)istenmeyen maddeler: Nitrat (NO 3) Litrede 45 Miligram Demir (Fe) 0.3 Mangan (Mn) 0.05 Bakır (Cu) 1.5 Çinko (Zn) 5. Florür (F) 1.5 Organik maddeler 3.5 İçin sarf edilen oksijen miktarı Amonyak (NH 3) 0.05 Bor (B) 3 Nitrit (NO 2) 0.05 Fenolik maddeler 0.02 d)zehirli maddeler: Arsenik (As) Litrede 0.01 Miligram Kadmiyum (Cd) Siyanid (Cn) 0.01 Krom (Cr) 0.05 Civa (Hg) Nikel (Ni) 0.02 Kurşun (Pb) 0.01 Antimon (Sb) Selenyum (Se) 0.01 Pestisitler ve benzeri Maddeler Polisiklik aromatik hidrokarbonlar e) Radyoaktivite miktarı Alfa vericiler Beta vericiler litrede en çok 2.7 picocurie litrede en çok 27 picocurie

20 20 f) Mikrobiyolojik özellikler 1 Jerm Sayısı : Kaynağından alınan numunenin 1 mililitresinde 37 o C de 24 saatte o C de 72 saatte 50 2 Jerm sayısı piyasa kontrollerinda alınan numunenin 1 mililitresinde 37 o C de 24 saatte o C de 72 saatte Bu suların 100 mililitresinde koliiform, fekal ( termotolerant) koliform, E.coli, fekal streptokok, salmonella, pseudomonas eariginosa, patojen stafilokoklar, parazitler, yosunlar ve diğer mikroskobik canlılar ile 50 mililitresinde anaerob sporlu sülfat redükte eden bakteriler ve 10 litresinde entero virüsler bulunmayacaktır.