TÜRKİYE'DE İÇME SUYU SEKTÖRÜ,
|
|
- Ilhami Baştürk
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1
2 İSTANBUL TİCARET ODASI YAYIN NO: TÜRKİYE'DE İÇME SUYU SEKTÖRÜ, SORUNLARI ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Hazırlayan: Prof.Dr. Metin YEREBAKAN İSTANBUL
3 Bu eserin tüm telif lıakları İstanbul Ticaret Odası'na (İTO) aittir. İTO'nun ve yazarının ismi kaydedilmek koşuluyla yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak, İTO'nun yazılı izni olmadan yayının tamamı veya bir bölümü, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. Bu kitapta öne sürülen fikirler eserin yazarına aittir. İstanbul Ticaret Odası'nın görüşlerini yansıtmaz. Eylül 1999 ISBN İTO yayınlan için aynntılı bilgi Ticari Dokümantasyon Şubesi'nden edinilebilir. Tel. : (212) /303 Faks : (212) E. Posta : dokümantasyon(s)tr-ito.com BASKI LEBİB YALKIN YAYIMLARI VE BASIM İŞLERİ A.Ş. Tel.: (0212) (Pbx) Faks: 0212)
4 ONSOZ Son yıllarda hızla artan çevre kirliliği diğer kaynakları olduğu gibi içme suyu kaynaklarını da ciddi bir şekilde tehdit etmektedir. Özellikle İstanbul gibi büyük şehirlerimizde altyapıdaki çeşitli sorunların da etkisiyle artık şehir suyu içilemez hale gelmiş olduğundan, içme suyu ihtiyacı çeşitli yollardan şehre getirilen taşıma sularla karşılanmaya çalışılmaktadır. Sağlıklı içme suyu teminininde ortaya çıkan sorunlar nedeniyle sektöre yeni bir düzen ve standart getirilmesi amacıyla gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılmış ve kaynağında ambalajlanmayan suyun açık olarak satışı yasaklanmıştır. Ancak denetimlerin yetersiz olmasından dolayı sözkonusu mevzuatın etkin bir şekilde uygulanamaması, hala çok sayıda işyerinin ruhsatsız olarak faaliyette bulunmasına ve gerek ambalajlı gerekse ambalajsız içme suyu satışının büyük ölçüde denetimsiz ve sağlıksız koşullarda sürdürülmesine neden olmaktadır. Bu alandaki sağlıksız uygulamalann önlenmesi için denetimin tam olarak sağlanması öncelikle gerekmektedir. Ülkemizdeki içme suyu potansiyeli ve mevcut durumun incelenerek, bu potansiyelin ekonomik bir şekilde nasıl değerlendirilebileceği, halkımızın içme suyu ihtiyacının en sağlıklı ve en ucuz şekilde nasıl karşılanacağı ve içme suyu sektörünün beklentilerinin ele alındığı "Türkiye'de İçme Suyu Sektörü, Sorunları ve Çözüm Önerileri" konulu çalışmayı Odamız adına gerçekleştiren Prof. Dr. Metin Yerebakan'a teşekkürlerimi sunar, çalışmanın üyelerimize ve diğer ilgililere faydalı olmasını dilerim. Prof. Dr. İsmail Özaslan Genel Sekreter
5
6 SUNUŞ Su hayatın temel bileşeni olduğu halde, insanoğlunun en hor kullandığı bir ihtiyaç maddesidir. İnsanoğlu yaşama duyduğu saygıyı özünü oluşturan suya duymuyor. Her yıl, dört milyon çocuğun susuzluktan öldüğü bir dünyada yaşamaktayız. Gelecek yirmi yılda dünya nüfusuna üç milyar yeni insanın ilave olacağı tahmin edilmektedir. Başka bir ifade ile, gelecek yirmi yılda içme suyu ihtiyacı bir misli artacaktır. Hal böyle iken, su kaynakları hızla azalmakta ve korunması daha da güç bir hale dönüşmektedir. Geleceğin, geçmişimizden farklı olacağı muhakkaktır. Dünyamıza her gün ilave edilen yeni nüfus, daha sağlıklı yaşamak isteyecektir. Su kaynaklan ve kalitesi azalırken, gelişen su ihtiyacı nasıl karşılanacaktır? Mart 2000'de, Hauge'de düzenlenecek Dünya II. Su Forumu, su krizine doğru hızla sürüklenen insanoğlunun, 1973 petrol krizi benzeri şok bir etki ile uyanacağı tahmin edilmektedir. Su problemi, kartopu gibi hızla irileşerek, insanoğlunun hayatını tehdit etmektedir. Su kaynaklan, bundan böyle ekonominin, zenginliğin ve sosyal gelişmelerin odak noktası olacaktır. Böylesine önemli bir konuyu araştırma projesine dönüştüren İstanbul Ticaret Odası, en önemli ulusal dinamiklerimizden birini gün yüzüne çıkarmıştır. Kişi başına düşen otomobil, TV, çelik, şeker, et ve hububat gibi çeşitli göstergeler, suyun önemini ve etkinliğini tanımlamada yetersiz kalmaktadır. Batmakta olan bir gemide bulunan yolcu için can yeleği ne ise; yaşam için su aynı önemdedir. Su; global krizin potansiyel kaynaklarından biridir. Bu çalışma; içme suyu ile ilgili ihtiyaç duyulan bir çok bilgiyi içermektedir. Bu amaçla; kaynak eser niteliği taşımaktadır. Eseri ortaya çıkaran, İstanbul Ticaret Odası'na teşekkür ederken, ilgililere yararlı olmasını temenni ederim. Prof. Dr. Metin Yerebakan
7
8 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I YAŞAMIN TEMEL PARAMETRESİ SAYFA 1.1. Araştırmanın Amacı Su: Yaşamın Temel Parametresi Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Suyun Stratejik Önemi 8 BÖLÜM II İÇME SULARI 2.1. İçme Sulan Su İle İlgili Tanımlama ve Sınıflandırmalar Türkiye'deki Kaynak Suları; Bölgesel Dağılımı ve Envanter Bilgileri Dünya 'da ve Türkiye'de Su Kaynakları Türkiye'deki Kaynak Suyu ve Maden Sularının Mevcut ve Potansiyel Dağılımları 31 BÖLÜM III RUHSATLANDIRMA 3.1. Kaynak Suyu Projeleri ve Ruhsatlandırma Prosedürü Suyun İşlenmesi, Suyun Şişelenmesi, Şişeleme Teknolojileri Kaynak Suyu Muhafazası Kaynak Suyu Dağıtımı Kaynak Suyunun Gözlem ve Raporlanması 68 BÖLÜM IV İÇME SUYU VE KENTLERİMİZ 4.1. İçme Suyu ve Kentlerimiz İstanbul Ankara İzmir Bursa Konya Adana Antalya 96
9 SAYFA 4.9. İçel İzmit Samsun Balıkesir Kayseri Denizli Sivas Erzurum 108 BÖLÜM V SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 5.1. Su Havzaları Sorunlar ve Korunması Su İstasyonlarının Ortaya Çıkması ve Yaygınlaşması Su İstasyonlannın Hijyenik Durumu ve Denetlenmesi İçme Suyu Sektörünün Durumu Değerlendirme Öneriler Sonuç 130 BÖLÜM VI YARARLANILAN KAYNAKLAR 6.1. Yararlanılan Kaynaklar 139 BÖLÜM VII EKLER 7.1. Kaynak Suları İle İlgili Ulusal Mevzuat 149
10 1. BOLUM YAŞAMIN TEMEL PARAMETRESİ 1.1. Araştırmanın Amacı 1.2. Su: Yaşamın Temel Parametresi 1.3. Suyun Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri 1.4. Suyun Stratejik Önemi
11
12 1.1. ARAŞTIRMANIN AMACI Su ihtiyacında ve su kullanım alışkanlıklarında zaman içinde büyük değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişiklikler; hem miktar, hem kalite ve hem de çeşitlilik bakımından artış şeklinde kendini göstermektedir. Bunun nedenleri arasında; nüfus artışı, sanayileşme, refah düzeyinin yükselmesi, israf, atmosfer ve çevre kirliliğinin artması gibi, ağırlıklı olarak insan faaliyetleriyle ilgili faktörler yer almaktadır. Miktar olarak sınırlı olması, yapay yöntemlerle üretilememesi ve kolay kirlenebilir olması yanında, hem toplam hem de kişi başına talebin artması; suyu önemli bir ticari ve politik malzeme haline getirmiştir. Su kaynaklarının ülke kalkınmasındaki ulusal ve uluslararası önemi giderek artmaktadır. Gelecek yüzyılda, su sıkıntısı yaşayan şehir ve ülke sayısında dramatik artışlar gözlenecektir. Bir ülkenin ulusal su kaynaklarını dilediği şekilde kullanabilmesi günümüzde bile tartışmalı bir konu iken; suyun paylaşımı gelecekte daha ciddi bir sorun oluşturacaktır. Uluslararası boyutu bir yana, ülkemiz - özellikle de büyük kentler-, giderek büyüyen bir su sorunu ile karşı karşıya bulunmaktadır. İstanbul, 15 milyona yaklaşan nüfusuyla dünyanın en büyük kentleri arasında yer almaktadır ve her yıl yaklaşık kişi nüfusa eklenmektedir. Su sorunu da, aynı hızla -hatta daha büyük bir ivmeyle- büyümektedir. Doksanlı yıllara kadar, büyük ölçüde şehir şebeke suyu ile karşılanan içme suyu ihtiyacı, çeşitli nedenlerle karşılanamaz duruma gelmiş ve şehir dışından su getirilmesi noktasına gelinmiştir. Ülke genelinde cam ve pet şişelerde sunulan içme suyu yanında; önce İstanbul'da, ardından -ama çok daha düşük oranlarda- diğer bazı büyük kentlerde, "su istasyonları" sektörü doğmuştur. Sayılarının çok fazla olması ve hızla artması nedeniyle yeterince denetlenemeyen bu istasyonlarda satılan sular, yeterli hijyenik koşulları karşılamadıkları için, sürekli tartışma konusu olagelmiştir. Nihayet, 18 Nisan 1999 tarihi itibariyle, su istasyonları faaliyetten tümüyle men edilmişlerdir. Gelinen noktada, içme suyu konusunda bir araştırma yapılmasına gerek duyulmuştur. Gerçekleştirilen bu çalışmanın amaçları şu şekilde sıralanabilir: a. İçme suyu sektörünün mevcut durumunu ve sorunlannı saptamak. Bu amaçla, bir saha araştırması yapılmıştır. İstanbul'da örnekleme ile belir-
13 lenen su satış yerlerinin yetkililerine anket uygulanmıştır. Veriler bilgisayar ortamında değerlendirilmiş ve içme suyu sektörünün mevcut durumu ve sorunları ortaya konmuştur. b. İçme suyu sektörünün sorunlanna çözümler önermek, Yukarıda sözü edilen saha araştırması ile belirlenenler yanında çeşitli kaynaklarda ifade edilen sorunlara yönelik çözüm önerileri geliştirilmiştir. c. Ülke genelinde mevcut, işletilmeyen kaynak sularının envanterini çıkarmak. Araştırma ekibinin bir bölümü, yurdun belirlenen bölgelerine dağılmışlar ve onbeş gün boyunca il ve ilçe düzeyinde bölgeleri gezmişlerdir. Belediyeler, Köy Hizmetleri Bölge ve îl Müdürlükleri, Orman Bölge ve İl Müdürlükleri, İl Özel İdareleri, İl Sağlık Müdürlükleri ve İlçe Sağlık Grup Başkanlıkları'ndan ve yöre halkından, işletilmeyen kaynak suları ile ilgili bilgileri toplamışlardır. Böylece, ülkemizin tespit edilen kaynak suyu envanteri ortaya çıkarılmıştır. d. Büyük illerde içme suyu ile ilgili durumu saptamak, Onbeş ilimizde içme suyu durumunu belirlemek için; çeşitli kaynaklar taranmış, aynca yukarıda sözü edilen gezici ekiplerce bilgi toplanmıştır. Bu illerde, bugüne kadar yapılmış olan, halen devam eden ve yapılması planlanan çalışmalara ilişkin veriler derlenmiştir. e. Su ile ilgili ulusal standartları derlemek. Üniversiteler başta olmak üzere, çeşitli kurumların ve kişilerin kütüphanelerinde ve internette ayrıntılı bir tarama yapılmış ve çeşitli ulusal standartlara ilişkin bilgiler derlenmiştir. f. Kaynak suyu projelerinin ruhsatlandırma prosedürlerini sunmak. Çeşitli kaynaklarda dağınık olarak bulunan resmi mevzuat bilgileri, yatırımcılara yardımcı olmak amacıyla derlenmiş ve sunulmuştur. g. Su işleme ve şişeleme teknolojileri konusunda bilgi sunmak. Bu alanda yatırım yapmayı düşünen girişimciler için ön bilgi olmak üzere, işleme ve şişeleme teknolojileri ile ilgili bilgiler derlenmiştir.
14 Sonuç olarak; içme suyu ile ilgili çok çeşitli bilgileri içeren, ancak ayrıntıya boğmayan ve bu haliyle ciddi bir kaynak eser oluşturan bu çalışma ortaya çıkmıştır SU: YAŞAMIN TEMEL PARAMETRESİ Su canlıların tüm içsel tepkimeleri ile doğrudan ilgilidir. Gıda maddelerinin ve artıklarının çözelti şekline dönüştürülmesi, bunların vücutta kullanılıp atılması suya bağlıdır. Oksijenin dokulara, dokulardan C02'in akciğerlere taşınması kanın olağan akım hızı ile ilgili olup, bu da suyun varlığına bağlıdır. Kanın yaklaşık % 80'i, gelişen bir embriyonun % 90'ı ve yeni doğan bir buzağının % 75-80'i sudur. Su miktarı hayvan yaşlandıkça azalmakta ve %50-60'a kadar düşmektedir. Çoğu yaşlı hayvanların vücutlarındaki su miktarı % 40 civanndadır. Hayvanlar susuz kaldıkça vücut yağlannın hepsini, proteinlerinin yarısını yitirmektedirler. O nedenle kurak geçen mevsimlerde ya da yıllarda ağırlıklarında önemli oranda azalma görülmektedir. Milyonlarca yıldan bu yana su, yeryüzünün sürekli şekil değiştirmesine yol açmıştır. Yağışlarla yeryüzüne düşen, akarsularla akıp giden su, heybetli dağların yok olmasına, geniş vadilerin açılmasına, dik yarların oluşmasına, buz haline dönüşerek görkemli kayaların parçalanıp ufalanmasına neden olmuştur. İklimi etkileyen su, toprağın oluşup özellik kazanmasından başlayarak, hangi bitkilerin nerede daha iyi yetiştirilebileceğinin belirlenmesine kadar çeşitli olaylarda önemli bir ölçüttür. Hidrolik barajlarda toplanan su elektriğe dönüşerek modern teknolojinin geliştirdiği makinaların, insanlığın hizmetine sunulmasına yol açmış, ekmeğin pişirilmesinden, transistorlu radyonun üretilmesine kadar tüm üretim evrelerinde yerini almıştır. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de özellikle kurak iklim bölgelerindeki yerleşim akarsu vadilerinde yoğunlaşmıştır. Deniz kenarlannda bile yerleşim yoğunluğu tatlı su kaynaklarının çevresinde ya da yakınında gerçekleşmiştir. Nüfus arttıkça, teknoloji ilerledikçe suyun daha fazla tüketilmesi doğaldır. Yirminci yüzyılın başlarında, batıda kişi başına su tüketimi günde İt.'ye yükselmiştir. Bir yandan dünya nüfusu hızla artarken diğer yandan otomatik yıkayıcılar ve pek çok yeni cihazların kullanılmasıyla su giderek yetmez olmuş-
15 tur. Tarımda üstün nitelikli bol ürün alınması, sulamada daha fazla suyun kullanılmasını gerektirmiştir. Toplam suyun yalnızca % 0.027'si içilebilir ve hemen yararlanılabilir durumdadır. Suyun % 97'si okyanuslarda bulunmaktadır. Okyanuslar ise 3.6 x 100 km2 alan kaplamakta ve 13 x 108 km^ su içermektedir. Doğada durmaksızın bir su dönüşümü (çevrimi) vardır. Her yıl okyanuslardan 3.8 x 10^4 ton su buharlaşarak atmosfere karışmaktadır. Aynı sürede göllerde ve ırmaklarda yaklaşık 0.63 X 10^4 ton su buharlaşmaktadır. Yağışlarla yeryüzüne yılda 3.5 x 10^4 ton (3.5 X 105 km^) su düşmektedir. Kutuplardaki buzullar kapladıkları 1.5 X 107 km^'lik alanla yeryüzünde en büyük tatlı su deposunu oluştururlar. Buzulların erimesi durumunda oluşacak suyun, yeryüzündeki akarsuların 830 yıl süre ile gereksinimlerini karşılayabileceği hesaplanmıştır. Bir madde olarak su; kokusuz, renksiz ve tatsızdır. Yapı yönünden durağan bir bileşik olan su, olağanüstü çözücü özelliğe sahip olup güçlü bir kimyasal enerji kaynağıdır. Sıcak günlerde ısıyı absorbe eden su, soğuk günlerde absorbe etmiş olduğu ısıyı çevreye vermektedir. Bu özelliğiyle yeryüzünü kaplayan büyük su kitleleri ve atmosferde buhar halindeki su, çevre sıcaklığını ayarlayıcı rol oynamaktadır. Su, doğadaki her türlü maddeye etki yapabilecek bir güce sahiptir. Belli bir zaman içerisinde en sert metallere bile nüfuz ederek, paslanıp parçalanmalarına neden olmaktadır. Su, olağanüstü kolay şekil değiştirmektedir. Kimi zaman aynı göl ya da akarsu kenarında katı, sıvı ve gaz şeklindeki suyu yan yana görmek mümkündür. Yeryüzünde yüzde yüz arı olarak suyu korumak olanaksızdır. Çünkü su, doğal olarak oluşmuş tüm maddeler için universal bir çözücüdür. Yabancı maddelerle temas halindeki su molekülleri maddeyi parçalayıp, aralarına girerek parçacıkların birleşmesini önlemektedir. Yağışlarla yeryüzüne dönen su içinde atmosferdeki gazlar çözünmüş şekilde bulunur. Yeryüzünde su çözücülüğünü sürdürür. Tüm kimyasal elementlerin yaklaşık yansı suda az ya da çok çözünmektedir. O nedenle deniz, göl, gölet vb. yerlerde bulunan sular, sulu bir çözelti niteliğindedir. Bunlar içinde deniz suyu çözünmüş maddelerce en zengin olanıdır. Suyun buharlaşırken ve yoğunlaşırken eşit olarak aldığı ve verdiği enerji
16 tüm maddelere oranla daha fazladır. Bu durum güçlü hidrojen bağı nedeniyle su moleküllerinin birbirinden aynimasının güçlüğünden kaynaklanır. Her 1 gram suyun buharlaşabilmesi için yaklaşık 540 kaloriye gereksim vardır. Eğer su molekülleri arasındaki hidrojen bağları belirtildiği şekilde güçlü olmasaydı, kuzey kutbunda su daha düşük sıcaklıkta kaynayacak ve bunun sonucu olarak da dünyadaki önemli su potansiyeli kısa sürede buhar haline dönüşüp yok olacaktı. Suyun molekül yapısı bir anda değişse, birbirini izleyen felaketlerle yeryüzünde yaşam yok olur. Vücuttaki kan kaynamaya başlar, bitkiler, ağaçlar, ve tüm canlılar ölür. Yeryüzü tümüyle çöle döner SUYUN FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ Suyun Fiziksel Özeiiikleri Su, tatsız, kokusuz bir sıvıdır; ince katman durumunda saydam görünmekte, ancak derinliğinin artmasına bağlı olarak yeşilimsi-mavi bir renk almaktadır. Fiziksel özelliklerinde çeşitli sapmalar izlenmektedir. Örneğin 4'C'de özgül kütle bakımından en yüksek değere ulaşır; bu sıcaklıkta suyun özgül kütlesi 1 gr/cm3 'tür. Su, gaz ya da katı hale kolayca geçen bir bileşiktir; Celsius ölçeğine göre normal atmosfer basıncı altında (760 mm Cıva basıncı) O'C'de donar, 100 C'de kaynar. Su buharı, havaya göre yoğunluğu 5/8 olan renksiz bir gazdır. Katı su, yani buz heksagonal kristallerden oluşur; su donduğunda hacmi %10 oranında artar; buzun yoğunluğu 0,92'dir. Çok yüksek basınç altında sudan daha yoğun olan buzlar üretilebilmektedir. Suyun özgül ısısı gibi erime ve buharlaşma gizli ışılan da özellikle çok yüksektir. Bu nedenle suyun varlığı yeryüzündeki ani sıcaklık değişmelerini engelleyen bir etken olmaktadır Suyun Rengi Sudaki renk çözünmüş halde bulunan maddelerin (safsızlıkların) meydana getirdiği "hakiki renk" (sudaki bulanıklığı oluşturan askıdaki madde giderildikten sonraki renk) olabileceği gibi; sudaki çökebilen veya kolloidal askı maddelerinden de ileri gelebilen zahiri rengi (yalnız suyun kendi rengi olmayıp, oriji-
17 nal numune filtre veya santrifüj edilmeksizin doğrudan doğruya ölçülen renk) de olabilir. Kısaca renk, doğal metalik iyonlar (demir ve mangan vb.) humus, turba materyalleri, algler, yabani otlar ve sanayi atıklarından meydana gelebilir. Sudaki renk mutlaka tehlikeli ve arzu edilmeyen bir husus değildir. Ancak rengi oluşturan yabancı maddeler üzerinde bazı zararlı mikroorganizmalann yaşamalarının mümkün olabileceği düşünülerek, renklilik şüphe ile karşılanmaktadır. Estetik yönden arzu edilmeyen renkteki suları içenler için su kaynağı güvenli olmayabilir. Genelde hakiki renk görünenden azdır. Doğal yüzey sularının rengi ph arttıkça artar. Sudaki renk, tat ve kokuyla da yakından ilgilidir. Doğal suların rengi organik maddelerden ileri gelir. Karakteristik kırmızı renkteki su, hidroksit şeklinde demirin çökmesinden, kırmızı su demir M' nin demir lir e oksitlenmesinden ileri gelmektedir. Her iki olay mikrobiyolojik kaynaklıdır Bulanıklık Bulanıklık, kil, şilt, ince parçalanmış organik maddeler, yosunlar, diatometreler, demir bakterileri ve diğer mikroorganizmaların oluşturduğu haldir. Bulanıklık kum gibi askıda olan maddelerden ileri geliyorsa tehlikeli olmayıp çökelme ve filtrasyonla giderilebilir. Kil gibi kolloidal maddelerin giderilmesi ise çok güç olmaktadır. Su içindeki madde, kaynağına göre kabaca inorganik veya organik olarak sınıflandınlabilir. Organik bileşikler genel olarak kokuya, renge ve tada neden olurken, bulanıklık meydana getiren maddeler çoğunlukla inorganiktir. Bulanıklığın üç bakımdan önemi vardır. Birincisi, su ne kadar sıhhi olursa olsun istenmez, şüpheyle bakılmaktadır. Çünkü askı halindeki maddeler içinde sağlığa zarar veren mikroplarda bulunabilmektedir. İkincisi, filtre edilmesinin zorlaşmasıdır. Bu tür sulardaki maddelerin kimyasal maddelerle çökeltilmeleri gerekmekte, o da pahalı olmaktadır. Son olarak da, dezenfeksiyonu zorlaşır. Canlı organizmalar askı halindeki bulanıklık veren maddeler üzerinde bulunduklarından klorür veya dezenfektan etkisini zorlaştırır. Daha fazla dezenfektan harcanır Tat ve Koku Suların içinde erimiş halde bulunan maddeler (NaCI2, MgCI2, CaS04 vb)
18 ve organizmalar (Diatome, Klorofise, Siyanofise, Protozoa, Krustaceler ve Algler) suda belli bir miktardan fazla bulunursa, sulara özel koku ve tat vermektedir. Bu tat ve kokular çok değişiktir. Sular tuzlu, acı, ekşi, tatta, balıksı, küfümsü, baharatsı, otsu vb. kokuda olabilmektedir. Sulardaki kokuları oluşturan organizmaların ölçülmesi için her santimetreküp için standart bir birim olan (20 mikronun alanı yani 400 mikron) alınmaktadır. Bu alan içindeki organizmaların miktarları sayılır. Mikroorganizmaların miktarına göre çeşitli kokular oluşur. Standart birimde, mikroorganizmanın oluşturduğu kokuyu sadece pek az insan fark edebilmektedir kadar olursa herkes duyabilmektedir. Organizma 2000'den fazla olduğunda koku iğrenç olmaktadır. İçme suları berrak, tortusuz renksiz olmalı, çürük, yosun, küf, HgS, amonyak, bataklık vb. kokular bulunmamalıdır. Buna suyun organoleptik özellikleri de denilmektedir. Renksiz ve kokusuz bir madde olan suyun lezzetini içerisinde eriyik halinde bulunan karbondioksit ve ısısı vermektedir. Suyun içerisindeki karbondioksitin 300 MGK/litreden az olmaması istenir. Suyun fazla bulanık olmasının kirlilik göstergesi olarak alınması gerekmektedir. Toplam katı madde miktarının litrede 500 mg'ı aşmaması gerekmektedir. Suyun ph değeri de önemli bir değerlendirme faktörüdür. ph ölçümü su değerlendirmesinde basit ve kolay uygulanabilir bir yöntem olarak çok yararlıdır. Suların bakteriyolojik özelliği sağlık açısından önemlidir. Suların bakteriyolojik standardını korumadan toplum bireylerinin sağlığının güvenceye alınması mümkün olmamaktadır. Dünyanın bir çok ülkesinde bakteriyolojik kirlilik nedenli hastalıklar önemli salgınlara ve can kayıplarına neden olmaktadır. Bebek ölüm nedenleri arasında su ile bulaşan hastalıklar önemli bir yer tutmaktadır. Sulara insan ve hayvan, dışkı ve idrarı karışmamalıdır. Ayrıca, suların içerisinde insanda hastalık yapıcı hiçbir bakterinin bulunmaması gerekmektedir Suyun Kimyasal Özellikleri Su, doğa şartlarından ısı ve basınca bağlı olarak katı, sıvı ve gaz halinde bulunan yegane doğal bileşiktir. Buna bağlı olarak yoğunluğu değişmektedir. Su yüksek bir spesifik ısıya sahiptir. Su, çok sayıda gaz, mineral veya organik maddeleri içeren doğal bir ortamı oluşturmaktadır. Suyun donmasına
19 paralel olarak hacmi % 10 civarında artmaktadır. Bu nedenle buzlar suda yüzmektedir. Tüm doğal sıvılarda olduğu gibi suyun sıkışırlık derecesi çok düşüktür. Suyun yüzey gerilim katsayısı tüm sıvılarınkinden daha fazladır. Suyun bu özelliği damla ve dalga oluşumunu etkilemektedir. Sıvı haldeki su güneş ışınlarının az bir bölümünü yansıttığı halde, katı haldeki su büyük bir bölümünü yansıtmaktadır (%50-70) Suyun ph'ı Su içindeki hidrojen iyonu konsantrasyonun 10 tabanına göre negatif logaritması ph değeri olarak tanımlanmaktadır. PH = 7 olan sular nötr sular olarak bilinmektedir. Bunlarda H^ ve OH' iyonları denge halindedir. Bu tür suların asit ve alkali reaksiyonları yoktur. H^ iyonu konsantrasyonunun artması ile ph'nın değeri 7'nin altına düşmekte ve su asit karakter kazanmaktadır. OH" iyonu konsantrasyonunun artması ile ph 7'nin üzerinde değer almakta ve su bazik karakter taşmaktadır. PH değerleri 0-14 arasında değişmektedir. Genel olarak yer altı suları ph7'den küçük olan ve asit özelliği taşıyan sulardır. Yüzeysel sularda genellikle ph 8' den büyük değer taşıyan bazik sulardır. İçme sularındaki ph değeri arasında uygun görülmektedir. 1A SUYUN STRATEJİK ÖNEMİ Su Varlığı ve Su Kullanımı Yeryüzünün % 70'i sularla kaplıdır. Su aynı zamanda en çok kullanılan doğal kaynaktır. Yeryüzü kabuğunda bulunduğu bilinen su miktan 1.38X10"'Ö tondur. Yeryüzündeki suların % 98'i gerek içme, gerekse sulama suyu olarak doğrudan doğruya yararlanılamayan tuzlu sulardır. Su yenilenebilir bir doğal kaynaktır. Küresel ölçekte tükenmeyen kaynaklar içinde sayılabilirse de bölgesel ve yerel olarak sonlu bir kaynak durumundadır. Suyun zaman içinde kendini arıtma özelliği de vardır. Bir su kaynağının varlığı onun kullanılabilir su kaynağı olarak kabul edilmesine yetmemektedir. Kullanılabilir bir su kaynağı; tanımlanabilir bir talebe bağlı olarak belli bir yerde ve belli bir zaman periyodu boyunca yeterli kalite ve miktarda mevcut olmasına veya bu mevcudiyetinin sağlanmasının imkan dahilinde olmasına bağlıdır. Dünyada yaşayan milyarlarca insan içme ve kullan-
20 ma suyu ihtiyacını karşılamak, sanayi sahaları ve diğer amaçlar için su talep etmektedir. Dünya Kaynaklar Enstitüsü, 5.3 milyarlık dünya nüfusunun sadece 3.4 milyarının ortalama 50 It/kişi/gün su alabildiğini, geriye kalan 2 milyar kişinin temiz suyu olmaması nedeni ile epidemik hastalıklar, açlık ve ölümle karşı karşıya bulunduğunu bildirmektedir. UNESCO'nun hesaplarına göre her gün susuzluğa bağlı olarak çocuk ishal, kolera gibi hastalıklardan ölmektedir. Adı geçen enstitünün verilerine göre doğal temiz su haritalarından bazı ülkelerin kişi başına düşen su miktarları aşağıdaki Tablo 1.1.'de gösterilmiştir. ülke Miktar (It/kişi/gün) Kanada Rusya 71.0 ABD 27.2 Peru 4.9 Ürdün 0.4 Suudi Arabistan 0.4 Tablo 1.1. Bazı Ülkelerin Kişi Başına Düşen Su Miktarı Artan nüfusa karşılık kaynakların bilgisizlikten kirletilmesi ve bencilce israfı, kaliteli ve arıtımlı suyun ihtiyaçları karşılamaktan giderek uzaklaşmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle bazı ülkeler atık suları arıtıp tekrar kullanma yöntemine başvurmaktadır. California Orage County'de kanalizasyon suyu arıtılıp yer altı suyuna verilmektedir. İsrail ve diğer bazı ülkelerde aynı uygulama yapılmaktadır. Son yıllarda dünyada ileriye dönük kişi başına su ihtiyacının düşük tutulması eğilimi belirmiştir. Kişi başına konutsal-kamusal-ticari-endüstriyel net toplam su ihtiyacı İt/gün üst limitini geçmemektedir. Bu da önlenemeyen % civarındaki kayıplar dikkate alındığında kişi başına günlük su ihtiyacı toplam litre değerini vermektedir ve 1970'li yıllarda yapılan proje çalışmalarında ise kişi başına günlük brüt su ihtiyacı toplamı litre değerindedir. Konutsal kullanım için önlenemeyen kayıplar dahil önerilen su ihtiyaçları aşağıda Tablo 2.1.'de verilmektedir.
21 Gelir Gurubu Miktar (it/l(işi/gün) En yüksek gelir grupları için Yüksek gelir grupları için Orta gelir grupları için Alt orta gelir gruplar için Alt gelir grupları için Yoksulluk düzeyi hemen üstü 90 En düşük gelir gruplan 50 Çeşmeli 8-10 Tablo 1.2. Su ihtiyaçları Su Probleminin Boyutları Dünyanın bugün yaşadığı su problemi, tek bir nedenle değil coğrafik, ekonomik, idari ve stratejik boyutları olan üç ana nedene bağlanmaktadır: Her şeyden önce bazı bölgelerde iklime bağlı nedenler etkili olmaktadır. Yağış azalması, sıcaklık artışından kaynaklanan aşırı buharlaşma gibi iklim değişiklikleri yer altı su tablalarının kuruması ve toprağın kuraklaşması için yeterli nedenleri oluşturabilmektedir. Her ne kadar insan faaliyeti lokal olarak mikro iklimlerde değişime yol açsa da, bazı durumlarda yukarıda sözü edilen meteorolojik düzensizlikler insandan bağımsız gelişebilmektedir. Su probleminin ikinci nedeni yer yüzeyinin ve yeraltının yanlış idaresi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Toprağın aşırı kullanımı, orman kıyımı (kökleri derine nüfuz eden yapraklı ağaçların kesilip yerine kısa köklü reçineli ağaçların dikilmesi), kaliteli toprakların yok olması (verimli tarım arazileri üzerine ev, fabrika vb. yapıların yapılması), akış ve enfiltrasyonu kolaylaştıran stabilize köy yollannın asfaltlanması gibi faktörler yer altı su tablalarının beslenme oranını azaltmaktadır. Su probleminin üçüncü nedeni kirlilik şeklinde kendini göstermektedir. Burada özellikle pek çok atık madde kirletici rol oynamaktadır: Sanayi ve tarım kökenli kimyasal kirleticiler, deterjan gibi ev kökenli kirleticiler, hastane kökenli atıklann oluşturduğu tıbbi kirleticiler ve şehir ortamı. Aslında suyun doğal çevrimi başlı başına bir bannma ve temizleme sağlamaktadır. Fakat bugün
22 dünyanın birçok bölgesinde (İskandinavya'dan Kuzey Amerika'ya kadar) karalardaki yolculuğuna asit yağmurları ile başlayan su, daha sonra yeraltında kimyasal olarak aşırı kirlenmiş şehir ve sanayi kökenli atık suların yol açtığı bir başka kirlenmeye maruz kalmakta ve sonuçta bu doğal sistem bozulmaktadır Kalitesiz / Yetersiz Su ve Bazı Sonuçlar İçilebilir su yeryüzünde dengesiz bir şekilde dağılmaktadır yılında, içilebilir su bulamamaktan dolayı büyük kısmı Afrika'da olmak üzere günde insan ölmüştür. Her yıl 4,6 milyon çocuk bu nedenden dolayı hayatını kaybetmektedir. Halen 80 civarında ülke (dünya nüfusunun %40'ı) ölüme yol açabilen düzeyde bir su problemi yaşamaktadır. İklimsel etkilerin dışındaki nedenlere bağlı olarak dünya genelinde 1,7 milyardan fazla insan temiz su bulamamaktadır. Temiz su sisteminden yararlanan insan sayısı 1,3 milyar civarındadır. Gelişmekte olan ülkelerde su yoluyla bulaşan hastalıklardan ölen insan sayısı yılda en az 25 milyondur. Birleşmiş Milletler istatistiklerine göre hastalıkların % 80'i kalitesiz sulara veya su yokluğundan kaynaklanan temizliğin olmayışına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu olumsuz faktörler ise özellikle az miktardaki suyun çok fazla insan tarafından paylaşılmak durumunda olduğu, ayrıca su arama ve işleme imkanlarının yetersiz kaldığı ülkelerde görülmektedir. Kanada, Birmanya, Kuzey Avrupa ve ABD'nin doğusu zengin su kaynaklarına sahipken; çok fazla sayıda ülke kuraklık sıkıntısı çekmektedir. Sözgelimi, ortalama bir Amerikalı yılda 200 m^ su tüketirken bir Ganalı için bu sadece 30 m3 düzeyinde kalmaktadır. Diğer yandan, 1950'de 2,5 milyar iken 1987'de 5 milyara ulaşan dünya nüfusunun bugün % 1.8 civarındaki yıllık artış hızı devam ettiği takdirde, 2030 yılında 11 milyarı bulacağı tahmin edilmektedir. 2025'de Avrupa 1 milyara, Asya kendisini üçe katlayarak 4.5 milyara. Güney Amerika beş katına çıkarak 800 milyona, nüfus artış hızı dünya ortalamasının çok üstünde olan Afrika ise nüfusunu yedi kat artırarak 1.5 milyara ulaşacaktır. Yirmibirinci yüzyıla doğru yaklaşırken, birçok ülkenin endüstriyel gelişme ile enerji ve suya olan ihtiyaçları gittikçe büyümektedir. Bunun doğal sonucu olarak da uluslararası ve sınır ötesi akarsu havzalarına sahip olan ülkelerin bu konuda komşu ülkelere olan güvensizliği de gittikçe artmaktadır. Bütün bu sorunlar ve çözüm arayışları içinde tatlı su sorunu hayatın devam edebilmesi için
23 çok gerekli olan beslenme maddeleriyle de ilgili olduğu için çok dikkat çekmektedir. Nüfusun aşırı artması, iklim değişikliği, sera etkisi ve ozon tabakasının incelmesi, çevre kirlenmesi ve nihayet ortak akarsu havzalarına sahip olan ülkelerin su sorunlarını kendi aralarında karşılıklı çıkar ve anlayış içinde çözememeleri sorunları gittikçe arttırmaktadır. Geçen yüzyıl sonundan günümüze kadar artarak gelen insan ihtiyaçlarının karşılanması için yerel su kaynakları yetersiz kalınca, yerleşim bölgelerine başka taraflardan suyun nakli sorunu çıkmıştır. Bunun için bent ve barajlar tesis edilmiş; buradan da kanallar, borular ve günümüzde tankerler vasıtası ile suyun kullanım yerlerine taşınması önem kazanmıştır. İlk zamanlarda nehir sularının barajlar inşa edilerek depolanması ile başlayan faaliyetlerin ardından bugün için kullanılması henüz ekonomik ve teknolojik olarak mümkün olmayan çözümler üretilmiştir. Bütün bu sorunlar karşısında bazı ülkeler kendi sınırları içinde bulunan su kaynaklarından en fazla verim ve faydayı elde etmek için çeşitli programlar geliştirerek uygulamaya başlamışlardır. Bunun sonucunda özellikle sınıraşan nehir sularının nasıl kullanılması gerektiği sorunu ortaya çıkmıştır. İşte ülkemizde Fırat, Asi, Çoruh ve Dicle nehirlerinin sınır aşan türde olması sebebi ile kendisini hidropolitik konumda bulmuştur. İçilebilir su miktarının sabit olması artan nüfus ile kişi başına düşen su miktarının azalmasına sebep olmaktadır. Zaten dünyanın bazı bölgeleri nüfusları için yeterli tatlı suyu bulamamaktadır. Bu bölgelere her yıl yenilerinin ilave edilmesi olağan hale gelmektedir. Orta Doğu 'da bulunan 9 ülke yıllık yenilenebilir su kaynaklarının % 100'ünden daha fazlasını kullanmaktadır. Bu ilave suyu ya dışarıdan ithal ederek, veya yeraltı rezervlerini kullanarak tükenir bir duruma getirerek veya aşırı pahalı olan deniz suyu arıtması yaparak karşılamaktadır Sınır Aşan Sularla İlgili Sorunlar Bazı su fakiri ancak petrol veya teknoloji zengini olan ülkeler su ihtiyaçlarını arıtma tesisleri kurarak gidermeye çalışmaktadırlar. Ancak uzun vadede kirlenmesi ve tuzlanması beklenen denizlerden arıtma yolu ile elde edilecek su çok pahalıya mal olma yolundadır. Bu durum su ile ilgili bazı belirsizliklerin ortaya çıkmasına paralel olarak, sınırlı suyun paylaşılmasını gündeme getirrnek-
Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3
Dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyar km3 tür. Bu suyun % 97'si denizlerde ve okyanuslardaki tuzlu sulardan oluşmaktadır. Geriye kalan yalnızca % 2'si tatlı su kaynağı olup çeşitli amaçlar için kullanılabilir
DetaylıÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ. Öğr.Gör.Halil YAMAK
ÇEVRE KORUMA SU KİRLİLİĞİ Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Su Kirliliği Tabii sular, çözünmüş ve askı halinde bulunan yabancı maddeleri ihtiva ederler. Çoğunlukla, suyu kullanılabilir hale getirmek için bu maddeler
DetaylıDERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma
DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri
DetaylıİÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ
İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ Karada bir su ürünleri işletmesi kurulacaksa, su kaynağı olarak kaynak suyu, dere, ırmak, akarsu, göl, baraj suları veya yeraltı suları kullanılabilir. Yetiştiriciliğin
DetaylıMeteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma
Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle
DetaylıTOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)
TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak
DetaylıSU KALİTE ÖZELLİKLERİ
SU KALİTE ÖZELLİKLERİ Su kirliliği Su kaynağının kimyasal, fiziksel, bakteriyolojik, radyoaktif ve ekolojik özelliklerinin olumsuz yönde değişmesi şeklinde gözlenen ve doğrudan veya dolaylı yoldan biyolojik
DetaylıDoğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri
Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar
Detaylı1. DOĞAL ÜZERİNDEKİ ETKİLER. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com
SULAMANIN ÇEVRESEL ETKİLERİ SULAMANIN ÇEVRESEL ETKİLERİ Doğal Kaynaklar Üzerindeki Etkiler Biyolojik ve Ekolojik Kaynaklar Üzerindeki Etkiler Sosyoekonomik Etkiler Sağlık Etkileri 1. DOĞAL KAYNAKLAR ÜZERİNDEKİ
DetaylıSu, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,
GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,
DetaylıMETEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem
METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme
DetaylıKimyasal Toprak Sorunları ve Toprak Bozunumu-I
Kimyasal Toprak Sorunları ve Toprak Bozunumu-I asitleşme-alkalileşme (tuzluluk-alkalilik) ve düşük toprak verimliliği Doç. Dr. Oğuz Can TURGAY ZTO321 Toprak İyileştirme Yöntemleri Toprak Kimyasal Özellikleri
Detaylı1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL
Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında
DetaylıÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.
ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. 2017 Dünya Su Günü Bildirisi 2016 yılı, ilk kayıtların tutulduğu 1880 yılından bu yana en sıcak yıl olarak kayda geçti. 2 yüzyıl, dünya ortalama
DetaylıSU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ. Bir damla suyun atmosfer ve litosfer arasındaki hareketi HİDROLOJİK DÖNGÜ
SU KİRLİLİĞİ HİDROLOJİK DÖNGÜ Atmosfer de bulunan su buharı başlangıç kabul edilirse buharın yoğunlaşarak yağışa dönüşmesi ve yer yüzüne ulaşıp çeşitli aşamalardan geçtik ten sonra tekrar atmosfere buhar
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI Dr. Gülnur GENÇLER ABEŞ Çevre Yönetimi ve Denetimi Şube Müdürü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 06/02/2016 YENİLENEBİLİR ENERJİ NEDİR? Sürekli devam eden
DetaylıYeraltısuları. nedenleri ile tercih edilmektedir.
DERS 2 Yeraltısuları Türkiye'de yeraltısularından yararlanma 1950den sonra hızla artmış, geniş ovaların sulanmasında, yerleşim merkezlerinin su gereksinimlerinin karşılanmasında kullanılmıştır. Yeraltısuları,
DetaylıHİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden
DetaylıHorzumalayaka-ALAŞEHİR (MANİSA) 156 ADA 17 PARSEL DOĞAL MİNERALLİ SU ŞİŞELEME TESİSİ NAZIM İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU
Horzumalayaka-ALAŞEHİR (MANİSA) 156 ADA 17 PARSEL DOĞAL MİNERALLİ SU ŞİŞELEME TESİSİ NAZIM İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU Yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde uygun jeolojik şartlarda doğal olarak oluşan,
Detaylı2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi
2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik
DetaylıEkosistem ve Özellikleri
Ekosistem ve Özellikleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halindeki canlılar (biyotik faktörler) ve cansız
DetaylıHastanelerde Su Kullanımı. M.Ali SÜNGÜ Amerikan Hastanesi Bakım ve Onarım Müdürü alis@amerikanhastanesi.org
Hastanelerde Su Kullanımı M.Ali SÜNGÜ Amerikan Hastanesi Bakım ve Onarım Müdürü alis@amerikanhastanesi.org Bir Çin atasözü der ki; Suyu içmeden önce, kaynağını öğren Hastanelerde infeksiyon kaynaklarını
DetaylıDOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3
DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar
DetaylıÇevre Yüzyılı. Dünyada Çevre
Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını
DetaylıÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK
ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde
DetaylıİÇME SUYU ELDE EDİLEN VEYA ELDE EDİLMESİ PLANLANAN YÜZEYSEL SULARIN KALİTESİNE DAİR YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Yönetmeliğin Yayınlandığı Resmi Gazete nin Tarihi Sayısı 29/06/2012 28338 İÇME SUYU ELDE EDİLEN VEYA ELDE EDİLMESİ PLANLANAN YÜZEYSEL SULARIN KALİTESİNE DAİR YÖNETMELİK Amaç BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,
DetaylıAyxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü
Azot döngüsü Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar Azot döngüsü 1. Azot bitkiler tarafından organik moleküllerin (A.asit,organik baz vb.)yapısına katılır. 2. Bitkiler azotu sadece NO3-
DetaylıÇevre İçin Tehlikeler
Çevre ve Çöp Çevre Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.
DetaylıSULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU
SULTANHİSAR-AYDIN 260 ADA 1,2,3,4 PARSEL JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU PLANLAMA ALANININ KONUMU: Planlama Alanı Türkiye'nin Batısında Ege Bölgesinde Aydın ili,sultanhisar ilçesi
DetaylıDÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ
DÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ DÜNYAMIZIN KATMANLARI Uzaydan çekilen fotoğraflara baktığımızda Dünya yı mavi bir küreye benzetebiliriz. Bu durum, Dünya yüzeyinin çoğunluğunun su ile kaplı olmasının
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İÇERİK 1. DÜNYADAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ ENERJİ KAYNAKLARI VE KULLANIMI 1.1 GİRİŞ 1.2 ENERJİ KAYNAKLARI 1.3 TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ ENERJİ POTANSİYELİ 2. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
DetaylıSİVAS İLİNİN JEOTERMAL. Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS
SİVAS İLİNİN JEOTERMAL SULARI Fikret KAÇAROĞLU, Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 58140 SİVAS JEOTERMAL ENERJİ Jeotermal Enerji, yerkabuğunun çeşitli
DetaylıHİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN
HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN 1-1 YARDIMCI DERS KİTAPLARI VE KAYNAKLAR Kitap Adı Yazarı Yayınevi ve Yılı 1 Hidroloji Mehmetçik Bayazıt İTÜ Matbaası, 1995 2 Hidroloji Uygulamaları Mehmetçik Bayazıt Zekai
Detaylıİçindekiler VII. Ön söz Çeviri editörünün ön sözü Teşekkür XV XIX XXI. I. Kısım Su teminine giriş
Ön söz Çeviri editörünün ön sözü Teşekkür XV XIX XXI I. Kısım Su teminine giriş 1 Su sektörü 3 1.1 Giriş 3 1.2 Su tüketimi 3 1.3 Kabul edilebilir su kalitesi 7 1.4 Su sektörü hizmetleri 10 1.5 Su koruma
DetaylıBAŞLICA TOPRAK TİPLERİ
BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ Topraklar zonal, intrazonal ve azonal topraklar olmak üzere üçe ayrılır. 1. Zonal (Yerli) Topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşan ve bütün katmanların(horizonların)
DetaylıÖtrifikasyon. Ötrifikasyonun Nedenleri
Ötrifikasyon Ötrifikasyon, göllerin olgunlaşma aşamalarında meydana gelen dogal bir olay. Genç göller düşük oranlarda besin içermekte dolayısıyla biyolojik aktivite az..oligotrofik göller Yaşlı göller,
DetaylıSU MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ YRD. DOÇ. DR. FATİH TOSUNOĞLU
SU MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ YRD. DOÇ. DR. FATİH TOSUNOĞLU DERS HAKKINDA GENEL BİLGİLER Görüşme Saatleri:---------- Tavsiye edilen kitaplar: 1-Kavramsal su mühendisliği, Prof.Dr. A.Melih Yanmaz, Prof. Dr. Nurunnisa
DetaylıÖğretim Üyeleri İçin Ön Söz Öğrenciler İçin Ön Söz Teşekkürler Yazar Hakkında Çevirenler Çeviri Editöründen
Öğretim Üyeleri İçin Ön Söz Öğrenciler İçin Ön Söz Teşekkürler Yazar Hakkında Çevirenler Çeviri Editöründen ix xiii xv xvii xix xxi 1. Çevre Kimyasına Giriş 3 1.1. Çevre Kimyasına Genel Bakış ve Önemi
DetaylıÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI
ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI HATUN ÖZTÜRK 20338647 Küresel Isınma Küresel ısınma, dünya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artış için kullanılan bir terimdir. Fosil yakıtların
DetaylıEkosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri
On5yirmi5.com Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri Bir bölgedeki canlı varlıklarla cansız varlıkların oluşturduğu bütünlüğe ekosistem denir. Ekosistemdeki canlı ve cansız varlıklar birbiriyle
DetaylıYAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA
YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA CEVAP 1: (TOPLAM 10 PUAN) 1.1: 165 150 = 15 meridyen fark vardır. (1 puan) 15 x 4 = 60 dakika = 1 saat fark vardır. (1 puan) 12 + 1 = 13 saat 13:00 olur. (1 puan) 1.2:
DetaylıSULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ
Sulama? Çevre? SULAMA VE ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ SULAMA: Bitkinin gereksinimi olan ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun toprağa yapay yollarla verilmesidir ÇEVRE: En kısa tanımıyla
Detaylı4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI
4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI 1. Dünya mızın şekli neye benzer? Dünyamızın şekli küreye benzer. 2. Dünya mızın şekli ile ilgili örnekler veriniz.
DetaylıKENTLERDE SU YÖNETİMİ İLE UYUM POLİTİKALARI. Dr. Tuğba Ağaçayak
KENTLERDE SU YÖNETİMİ İLE UYUM POLİTİKALARI Dr. Tuğba Ağaçayak İÇERİK Türkiye Ortalama Sıcaklık, Yağış Değerleri İklim Değişikliği ve Su Sorunları Kentler ve İklim Değişikliği Türkiye de Su Kaynakları
DetaylıSU VE HÜCRE İLİŞKİSİ
SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ Oluşturacağı her 1 g organik madde için bitkinin 500 g kadar suyu kökleriyle alması ve tepe (uç) noktasına kadar taşıyarak atmosfere aktarması gerekir. Normal su düzeyinde hayvan hücrelerinin
DetaylıOTEKOLOJİ TOPRAK FAKTÖRLERİ
OTEKOLOJİ TOPRAK FAKTÖRLERİ - Kayaların ayrışması + organik maddeler - Su ve hava içerir - Bitki ve hayvanlar barındırır - Mineral maddeler TOPRAKLARI OLUŞTURAN ANA MATERYAL TİPLERİ - Toprak tipi-ana materyalin
DetaylıKUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ
KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ Bilim adamlarınca, geçtiğimiz yıllarda insan faaliyetlerindeki artışa paralel olarak, küresel ölçekte çevre değişiminde ve problemlerde artış olduğu ifade edilmiştir. En belirgin
DetaylıTOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI
TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Oluşumunda Kimyasal Ayrıştırma Etmenleri Ana kayanın kimyasal bileşimini değiştirmek
DetaylıEnerji Kaynakları ENERJİ 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
ENERJİ Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir Enerji Kaynakları 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YENİLENEMEZ ENERJİ
DetaylıİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.
DetaylıI.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ
I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Meteorolojik şartlar, hava kirliliğinin sadece can sıkıcı bir durum veya insan sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirler. Fotokimyasal dumanın negatif etkileri
DetaylıSera Etkisi. Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte. Cam tarafından tutulan ısı
Sera Etkisi Bir miktarda ısı arz dan kaçmakta Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte CO2 tarafından tutulan Isının bir kısmı tekrar atmosfere kaçabilir. Cam tarafından tutulan
DetaylıENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ
ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü
Detaylı1. İklim Değişikliği Nedir?
1. İklim Değişikliği Nedir? İklim, en basit ifadeyle, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca yaşanan ya da gözlenen tüm hava koşullarının ortalama durumu olarak tanımlanabilir. Yerküre mizin
DetaylıEnerji ve İklim Haritası
2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.
DetaylıSu Kaynakları Yönetimi ve Planlama Dursun YILDIZ DSİ Eski Yöneticisi İnş Müh. Su Politikaları Uzmanı. Kaynaklarımız ve Planlama 31 Mayıs 2013
Su Kaynakları Yönetimi ve Planlama Dursun YILDIZ DSİ Eski Yöneticisi İnş Müh. Su Politikaları Uzmanı Kaynaklarımız ve Planlama 31 Mayıs 2013 21. Yüzyılda Planlama- Kaynaklarımız Su KaynaklarıYönetimi ve
DetaylıBölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme
Çayır-Mer a Ders Notları Bölüm 8 65 Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme 8.1 Gübreleme Çayır-Mer alarda bulunan bitkilerin vejetatif aksamlarından yararlanılması ve biçme/otlatmadan sonra tekrar
DetaylıÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ
KONYA ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ Doç. Dr. Senar AYDIN Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü V-HAFTA 17.12.2015 1 SULARIN ARITILMASI
DetaylıİNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ
İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? Canlıların hareket etme, büyüme ve yaşamlarını sürdürebilmeleri
DetaylıElçin GÜNEŞ, Ezgi AYDOĞAR
Elçin GÜNEŞ, Ezgi AYDOĞAR AMAÇ Çorlu katı atık depolama sahası sızıntı sularının ön arıtma alternatifi olarak koagülasyon-flokülasyon yöntemi ile arıtılabilirliğinin değerlendirilmesi Arıtma alternatifleri
Detaylı5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI Yeryüzündeki sular küçük damlacıklar halinde havaya karışır. Bu damlacıklara su buharı diyoruz. Suyun küçük damlacıklar halinde havaya
DetaylıCOĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.
2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası
DetaylıPAGEV - PAGDER. Dünya Toplam PP İthalatı
1 DÜNYA ve TÜRKİYE POLİPROPİLEN ( PP ) DIŞ TİCARET ANALİZİ Barbaros Demirci ( Genel Müdür ) Neslihan Ergün ( Teknik Uzman Kimya Müh. ) PAGEV - PAGDER DÜNYA TOPLAM PP İTHALATI : Dünya toplam PP ithalatı
DetaylıCa ++ +2HCO 3 CaCO 3(s) +CO 2 +H 2 O 2 CEV3352
Suyun sertliği, sabunu çökeltme kapasitesinin bir ölçüsüdür. Sabun suda mevcut kalsiyum ve magnezyum iyonları tarafından çökeltilir. Diğer çok değerlikli katyonlar da sabunu çökeltebilir. Fakat bunlar
DetaylıTÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara
TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ankara Ülke Ekonomisinde Etkili Olan Faktörler Tarih Doğal Kaynaklar Coğrafi yer Büyüklük Arazi şekilleri
DetaylıSu Yapıları I Su Kaynaklarının Geliştirilmesi
Su Yapıları I Su Kaynaklarının Geliştirilmesi Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yozgat Su, tüm canlılar için bir ihtiyaçtır. Su Kaynaklarının
DetaylıÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI
ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 9.Çözünmüş İnorganik ve Organik Katıların Giderimi Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK İnorganiklerin Giderimi Çözünmüş maddelerin çapları
DetaylıBİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014
BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER 26 ŞUBAT 2014 1 19.02.2014 TANIŞMA, DERSLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER, DERSTEN BEKLENTİLER 2 26.02.2014 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 3 05.03.2014 DOĞAL
DetaylıResmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 26894
KABUKLU SU ÜRÜNLERİNİN YETİŞTİĞİ SULARA İLİŞKİN KALİTE STANDARDLARI HAKKINDA TEBLİĞ (TEBLİĞ NO:2008-29) Resmi Gazete Tarihi: 02.06.2008 Resmi Gazete Sayısı: 26894 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Tanımlar ve
DetaylıBİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM)
BİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM) Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Işık Enerjisinin Kimyasal Enerjiye Dönüştürülmesi Fotosentez, karbon (C), oksijen (O) ve hidrojen (H) atomlarını
DetaylıÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK
ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK ÜNİTENİN KONULARI Toprağın Oluşumu Fiziksel Parçalanma Kimyasal Ayrışma Biyolojik Ayrışma Toprağın Doğal Yapısı Katı Kısım Sıvı Kısım ve Gaz Kısım Toprağın Katmanları
DetaylıAkvaryum veya küçük havuzlarda amonyağın daha az zehirli olan nitrit ve nitrata dönüştürülmesi için gerekli olan bakteri populasyonunu (nitrifikasyon
Azotlu bileşikler Ticari balık havuzlarında iyonize olmuş veya iyonize olmamış amonyağın konsantrasyonlarını azaltmak için pratik bir yöntem yoktur. Balık havuzlarında stoklama ve yemleme oranlarının azaltılması
DetaylıHAZIRLAYAN-SUNAN İSMAİL SÜRGEÇOĞLU DANIŞMAN:DOÇ. DR. HİLMİ NAMLI
HAZIRLAYAN-SUNAN İSMAİL SÜRGEÇOĞLU DANIŞMAN:DOÇ. DR. HİLMİ NAMLI DÜNYADA yılda 40.000 km³ tatlı su okyanuslardan karalara transfer olmaktadır. Bu suyun büyük bir kısmı taşkın vb. nedenlerle kaybolurken
DetaylıEKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN
EKOSİSTEM Cihangir ALTUNKIRAN Ekosistem Nedir? Bir bölge içerisinde bulunan canlı ve cansız varlıkların karşılıklı oluşturdukları sisteme ekosistem denir. Ekosistem Bileşenleri Canlı Öğeler Üreticiler
DetaylıTaşların fiziksel etkiler sonucunda küçük parçalara ayrılmasına denir. Fiziksel çözülme, taşları oluşturan minerallerin kimyasal yapısında herhangi
TOPRAK Yer kabuğunu oluşturan çeşitli kaya ve minerallerin fiziksel ve kimyasal yoldan ayrışmasıyla meydana gelen, içinde son derece zengin flora, hayvan varlığı barındıran ve inorganik maddeler ile hava,
DetaylıAkifer Özellikleri
Akifer Özellikleri Doygun olmayan bölge Doygun bölge Bütün boşluklar su+hava ile dolu Yer altı su seviyesi Bütün boşluklar su ile dolu Doygun olmayan (doymamış bölgede) zemin daneleri arasında su ve hava
DetaylıSU HALDEN HALE G İ RER
SU HALDEN HALE GİRER Doğada Su Döngüsü Enerji Kaynağı Güneş Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine
DetaylıBAHÇE HAVUZLARININ VEGÖLETLERİN EKOLOJİK DENGELERİNİ NASIL KORUYABİLİRİZ?
BAHÇE HAVUZLARININ VEGÖLETLERİN EKOLOJİK DENGELERİNİ NASIL KORUYABİLİRİZ? KRİSTAL BERRAKLIĞINDA GÖLETLER İÇİN: BERRAKLAŞTIRICI POND CLEAR Bulanık ve yeşil su bir bahçe havuzunun bir numaralı problemidir.
DetaylıEĞİRDİR GÖLÜ SU KALİTESİ
EĞİRDİR GÖLÜ SU KALİTESİ Yrd. Doç. Dr. Şehnaz ŞENER Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Göl 482 km² yüzölçümü ile Türkiye nin 4. büyük gölü aynı zamanda 2.
DetaylıTermal Sular ve Cildimiz
Termal Sular ve Cildimiz Termal su nedir? Termal su, doğal mineral içeriklere ve iyileştirici etkilere sahiptir. Tedavi amaçlı kullanıma uygundur. Birçok karakteristik özelliği sayesinde, sağlık alanında
DetaylıSU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2
SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ
Detaylı22.03.2012. Tuzlu Sular (% 97,2) Tatlı Sular (% 2,7) Buzullar (% 77) Yer altı Suları (% 22) Nehirler, Göller (% 1)
Yer altı Suyu Yeraltı Suyu Hidrolojisi Giriş Hidrolojik Çevrim Enerji Denklemleri Darcy Kanunu Akifer Karakteristikleri Akım Denklemleri Akım Ağları Kuyular Yeraltısuyu Modellemesi 1 Su, tüm canlılar için
DetaylıAVRUPA BİRLİĞİ SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ VE BU ALANDA TÜRKİYE DE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR
AVRUPA BİRLİĞİ SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ VE BU ALANDA TÜRKİYE DE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR Ayla EFEOGLU Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü AB İle İlişkiler Şube Müdürü İÇERİK AB Su Çerçeve Direktifi hakkında genel
DetaylıKALİTELİ SÜT NASIL ELDE EDİLİR?
KALİTELİ SÜT NASIL ELDE EDİLİR? Prof. Dr. METİN ATAMER Dr. EBRU ŞENEL ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ SÜT TEKNOLOJİSİ BÖLÜMÜ Kaliteli süt üretimi için sağlanması gereken koşullar; Sağlıklı inek Özenli
DetaylıTüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile
Su Kimyası Tüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile canlılık için gerekli ortamı sunar. Canlıların
DetaylıDiğer sayfaya geçiniz YGS / SOS
18. Doğal ve beşerî unsurlar birbirleriyle karşılıklı etkileşim içindedir. 19. Arazide yön ve hedef bulma sporlarında pusula ve büyük ölçekli haritalar sporcuların en önemli yardımcılarıdır. Sporcular
DetaylıAğır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç
Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer
DetaylıProf. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu
HAFTALIK DERS PLANI Hafta Konular Kaynaklar 1 Zeminle İlgili Problemler ve Zeminlerin Oluşumu [1], s. 1-13 2 Zeminlerin Fiziksel Özellikleri [1], s. 14-79; [23]; [24]; [25] 3 Zeminlerin Sınıflandırılması
DetaylıKaynak Yeri Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları. Örnek Proje: Yeraltı Suyunda Kaynak Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları
Kaynak Yeri Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları Örnek Proje: Yeraltı Suyunda Kaynak Tespiti ve İyileştirme Çalışmaları Hazırlayan: Ozan Atak (Jeoloji Yüksek Mühendisi) Bilge Karakaş (Çevre Yüksek Mühendisi)
DetaylıSu ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması. Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Kapsam Ayak izi kavramı Türkiye de su yönetimi Sanal su Su ayak izi ve turizm Karbon ayak
DetaylıMaddenin Isı Etkisi İle Değişimi a)isınma-soğuma
MADDE VE ISI Maddenin Isı Etkisi İle Değişimi a)isınma-soğuma Isı enerjisi alan maddenin sıcaklığı artar. Maddenin sıcaklığının artması ısınma sonucunda gerçekleşir. Örneğin;Yanmakta olan ocağın üzerinde
DetaylıTermik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi
Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: 1. 2. 3. 4. 5. Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi Kullanımı Üzerindeki etkileri ASİT YAĞMURLARI
DetaylıKATI ATIKLARIN ARITILMASINDA MİKROORGANİZMALARIN KULLANIMI
ÇEVREYE ZARAR VEREN MADDELERİN ORTADAN KALDIRILMASINDA MİKROORGANİZMALARIN KULLANIMI ÖZET Mikroorganizmalar, çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük ve tek hücreli canlılardır. Bakteriler, mayalar, küfler,
DetaylıMETEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık
METEOROLOJİ III Hafta: Sıcaklık SICAKLIK Doğada 2 tip denge var 1 Enerji ve sıcaklık dengesi (Gelen enerji = Giden enerji) 2 Su dengesi (Hidrolojik döngü) Cisimlerin molekülleri titreşir, ancak 273 o C
DetaylıSuyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su
Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su döngüsü denir. Su döngüsünü harekete geçiren güneş, okyanuslardaki
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Artan nüfus ile birlikte insanların rahat ve konforlu şartlarda yaşama arzuları enerji talebini sürekli olarak artırmaktadır. Artan enerji talebini, rezervleri sınırlı
DetaylıBiyosistem Mühendisliğine Giriş
Biyosistem Mühendisliğine Giriş TARIM Nedir? Yeryüzünde insan yaşamının sürdürülmesi ve iyileştirilmesi için gerekli olan gıda, lif, biyoyakıt, ilaç vb. diğer ürünlerin sağlanması için hayvanlar, bitkiler,
DetaylıSuyun Fizikokimyasal Özellikleri
Suyun Fizikokimyasal Özellikleri Su bitkinin yaşamında yaşamsal bir rol oynar. Bitki tarafından yapılan her gram başına organik madde için kökler tarafından 500 gr su alınır. Bu su, bitkinin bir ucundan
DetaylıATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
ATMOSFER ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Athmo Nefes Sphere Küre 13000 km. 200 km. Denizler 4 km. ATMOSFERİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Atmosfer: Yerkürenin etrafını çevreleyen yoğunluğu yükseklikle azalan,
DetaylıRÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS
RÜZGAR ENERJĐSĐ Erdinç TEZCAN FNSS Günümüzün ve geleceğimizin ekmek kadar su kadar önemli bir gereği; enerji. Son yıllarda artan dünya nüfusu, modern hayatın getirdiği yenilikler, teknolojinin gelişimi
Detaylı