SAF DEMİR o C Sıvı o C δ Ferrit HMK. 912 o C γ Demir Östenit YMK. 25 o C α Ferrit HMK

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SAF DEMİR. 1538 o C Sıvı. 1394 o C δ Ferrit HMK. 912 o C γ Demir Östenit YMK. 25 o C α Ferrit HMK"

Transkript

1 DEMİRÇELİK

2 SAF DEMİR 1538 o C Sıvı 1394 o C δ Ferrit HMK 912 o C γ Demir Östenit YMK 25 o C α Ferrit HMK

3 DemirKarbon Sistemi Ötektik nokta Ötektoid nokta Note: only goes out to 6.7 wt% C (100 wt% Fe 3 C intermediate compound) γöstenit fazı YMK yapıdadır ve C konsantrasyonu %2.14 dür αferrit HMK yapıdadır ve C konsantrasyonu %0.022 dir

4 DÖKME DEMİR %24 Karbon içeren alaşımlar dökme demir olarak isimlendirilir. Düşük ergime sıcaklığına sahiptir (~1150 o C) Otomotiv endüstrisinde (Motor bloğu olarak) Boru yapımında vs. kullanılır.

5 DÖKME DEMİR İki tip dökme demir vardır: Beyaz dökme demir Gri dökme demir Beyaz dökme demir: α ve Fe 3 C den oluşur. Fe 3 C malzemeyi kırılganlaştırır. Gri dökme demir Bünyedeki karbon Fe 3 C şeklinde değil karbon kümeleri halinde bulunur. Bunun sebebi bünyeye katılan silisyumdur(~%2) Eğer bu kümeler çhip şeklinde ise kırılganlık yüksektir. Eğer karbon küresel bir şekilde bulunuyorsa alaşımın tokluğu oldukça yüksek olur.

6 ÖTEKTOİD SOĞUTMA γ (% 0.76C) α(% 0.022C) soğutma ısıtma FeC(%6.7 ) 3 C γ (% 0.76C) γ (% 0.76C) Perlit yapısı Tabakalı yapı ötektik soğuma sırasında oluşan yapıya benzemektedir.

7 Hypoötektoid Alaşımlar Ötektik kompozisyonun altındaki alaşımlar c:homojen γ. d: α + γ bölgesi. αfazı tane sınırlarında çökelir. e: α miktarı artıyor. e > f: e noktasında geriye kalan bütün γfazı ötektoid yapıya dönüşecektir. noktasında oluşan αfazı proeutectoid ferrite olarak isimlendirilir. Pearlite fraksiyonu = W Proeutectoid α fraksiyonu= p C = o 0.76 C o W α ' =

8

9 Hyperötektoid Alaşımlar Ötektoid kompozisyonun üzerinde soğutma g: Tamamen γ fazı h: Sementit (Fe 3 C) fazı γ fazının tane sınırlarında çökelir. i: geriye kalan γ fazı α+fe 3 C (Perlit) yapısına dönüşür.

10 Hypo ve Hyper Ötektoid Soğutma 2003 Brooks/Cole, a division of Thomson Learning, Inc. Thomson Learning is a trademark used herein under license.

11 Hypo ve Hyper Ötektoid Soğutma Hypoeutectoid çelik Hypereutectoid çelik α Perlit Fe 3 C

12 ÖRNEK %0.6 C içeren bir FeC alaşımında 726 o C sıcaklığında bulunan fazların % oranları nedir? 0.6

13 ARA

14 ÇÖZÜM 8.65% )% (6.7% 91.35% )% (0.022% 3 3 = = = = FeC C C Fe C α α 8.65% )% (6.7% 91.35% )% (0.022% 3 3 = = = = FeC C C Fe C α α 0.6 ) (6.7% ) (0.022% 3 C C Fe C α 8.65% % 91.35% % 3 = = = = C Fe α

15 ÖRNEK %0.35C içeren bir FeC alaşımı için 726 o C sıcaklığında: a) Toplam ferrit ve sementit miktarlarını hesaplayınız. b) Proeutectoid ferrite and pearlite miktarlarını hesaplayınız. c) Ötektoid ferrite miktarını hesaplayınız.

16 ÇÖZÜM a) Toplam ferrit ve sementit miktarlarını hesaplayınız. b) Proeutectoid ferrite and pearlite miktarlarını hesaplayınız. a) Ötektoid ferrite miktarını hesaplayınız. α(0.022% C) Fe3C(6.7% C) α(0.022% C) P(%0.76C) % α = 100 = % % Fe3 C = 100 = % % α = % P = = % = %44.4 P(% 0.76C) α(0.022% C) Fe3C(6.7% C) % α = 100 = % % Fe3 C = 100 = %

17 ÇÖZÜM Toplam α: %95.1 Toplam Fe 3 C: %4.9 Proötektoid α: %55.6 P: %44.4 Ötektoid α:%88.9p Fe 3 C :%11.1P α:% =%39.5 Fe 3 C:% =%4.9 α:%55.6(proötektoid)+%39.5 (Ötektoid) α:%95.1

18 Diğer alaşım elementlerinin etkisi Changes eutectoid T Changes eutectoid composition Τ? Useful processing info to control microstructure.

19

20 TTT (TimeTemperatureTransformation) Diyagramları ZamanSıcaklıkDönüşüm Diyagramları austenite transformation Temperature (C) pearlite Zaman (sn) Mikroyapı ve mekanik özelikler izlenen yola bağlı olarak değişir ABCD izlenen bir yoldur.

21 Haftaya devam

22 İZOTERMAL TTT DİYAGRAMI FeC system, C o = 0.77wt%C Transformation at T = 675C. y, % transformed T( C) T=675 C Austenite (unstable) 100% 50% Austenite (stable) Pearlite time (s) TE (727 C) isothermal transformation at 675 C 0%pearlite time (s)

23 PERLİT MORFOLOJİSİ İki farklı durum T transf hemen T E nin altında Büyük T: difüzyon hızlı Perlit tabakaları büyük. T transf T E nin çok altında Küçük T: difüzyon yavaş Perlit tabakaları ince. 10µm Adapted from Fig (a) and (b),callister 6e.

24 BAİNİT Bainite: α tabakaları+fe3c çubukları diffusion controlled. 800 Austenite (stable) T( C) A Fe3C (cementite) α (ferrite) TE P % pearlite pearlite/bainite boundary 100% bainite 400 B A 103 0% % % time (s) 5 µm

25 ARA

26 SFEROİT Spheroidite: α kristalleri+fe 3 C kürecikleri bainit veya perlit çok uzun süre bekletilirse α elde edilir. (ferrite) 800 T( C) A Austenite (stable) A P B TE 100% spheroidite Spheroidite 100% spheroidite Fe3C (cementite) 60 µm 200 0% Adapted from Fig. 10.9,Callister 6e. 100% 50% time (s)

27 ARA

28 MARTENZİT Martensite: Eğer γ(ymk) hızlı bir şekilde soğutulursa Martenzit (HMT) 800 T( C) 600 Austenite (stable) A P S TE A 0% B 50% 100% 0% M + A 50% M + A 90% M + A time (s) 60µm Martentite iğneleri Austenite

29 MARTENZİTİK DÖNÜ ÜM Östenit bölgesinden oda sıcaklığına yeterince yüksek bir hızla soğutma yapılırsa, aradaki fazların oluşması engellenir ve martenzit elde edilir. Östenit fazının bünyesinde bulunan karbon kristal yapının dışına difüze olamaz ve kristalin bünyesinde kalır. Eğer karbon miktarı düşükse martenzitin kristal yapısı HMK dır. Eğer karbon miktarı yüksek karbon atomları HMK yapıdaki arayer pozisyonlarına girerek yapıyı cekseni doğrultusunda deforme eder ve yapı hacim merkezli tetragonal (HMT) olur.

30 MARTENZİTİK DÖNÜ ÜM Lath Martenzit Plate Martenzit

31 MARTENZİT %0.35C içeren bir çelik. 870 o C den soğutulmuş.

32 TTTMİKROYAPI DİZAYNI FeC Sisteminin Ötektoid Kompozisyonu için TTT diyagramı Austenite Pearlite Rotalar: A 350 C sıcaklığına hızla soğut; 10 4 sn bekle Oda sıcaklığına hızla soğut A (100% Bainite) Austenite Bainite B: 250 C sıcaklığına hızla soğut; 100 sn bekle; Oda sıcaklığına hızla soğut. B (100% Martensite) Martensite B * A * Below 215 C austenite begins to change instantly to Martensite. Martensite is a diffusionless change in structure locally (fcc > bct).

33 TTTMİKROYAPI DİZAYNI FeC Sisteminin Ötektoid Kompozisyonu için TTT diyagramı Austenite Pearlite Bainite 5050 A/P Rotalar: C: 650 C ye hızla soğut ve 20 sn bekle 400 C ye hızla soğut ve 10 3 sn bekle; Oda sıcaklığına soğut C (50% Pearlite and 50% Bainite) Austenite Martensite C TTT kullanılarak mikroyapı dizayn edilir. En başa dönmek (Östenite) için ötektoid sıcaklığına kadar ısıtılmalıdır.

34 FEC SİSTEMİNİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Karbonu etkisi Pearlite (Ara) Sementit (Sert) Pearlite (Ara) ferrit (yumuşak) pearlite + Fe3C pearlite + ferrite Co>0.77wt%C Hypereutectoid Hypo Hyper %EL hardness %C Darbe enerjis Çekme Day. (MPa) 1100 Akma Day. (MPa) 900 Co<0.77wt%C Hypoeutectoid Hypo Hyper 1 %C %C: arttıkça akma ve çekme dayanımı artar uzama azalır.

35 FEC SİSTEMİNİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ İnce perlit, iri perlit ve sfeoridlerin mekanik özelliklere etkisi Brinell sertliği Hypo Hyper Hypo Hyper ince pearlite %C iri pearlite sferoid Sertlik : ince > iri > sferoid %AR: ince < iri < sferoid %C arttıkça: Sertlik artar uzama azalır. Ductility (%AR) sferoid 30 iri pearlite fine pearlite %C

36 FEC SİSTEMİNİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ İnce perlitmartenzit kıyaslaması Hypo Hyper Brinell hardness martensite fine pearlite wt%c Sertlik: ince pearlite << Martenzit.

37 MARTENZİTİN ISIL İ LEM GÖRMESİ Isıl işlem martenzitin kırılganlığını azaltır Isıl işlem; hızlı soğutma yüzünden oluşan stresi azaltır. Çekme D.(MPa) 1800 Akma D.(MPa) YS TS %AR %AR Isıl işlem sıcaklığı ( C) 9 µm Isıl işlem sonucunda Fe 3 C çökelekleri oluşur.r. Akma, çekme dayanımı azalaır fakat uzama arta α.

38 ÖZET:PROSES SEÇENEKLERİ Östenit (γ) yavaş soğutma Perlit (α+fe 3 C tabakaları+ bir proötektoid faz) Nisbeten hızlı soğutma Bainite (α+fe 3 C tabakaları+iğneleri) Hızlı soğutma Martensite (HMK veya HMT faz) difüzyonsuz dönüşüm Dayanım Martenzit Temp. Martensite bainite ince perlit iri pearlite kürecik (sferoid) Süneklik tekrar ısıt Temperlenmiş Martenzit (α+çok ince Fe 3 C çökelekleri)

39 ARA

40

41 MİKROYAPIDAYANIM %Karbon 0.2 Yavaş Soğutma (İri Perlit) Akma Dayanımı (MPa) 300 Çekme Dayanımı (MPa) 401 Hızlı Soğutma (İnce Perlit) Akma Dayanımı (MPa) 352 Çekme Dayanım (MPa)

42 MİKROYAPIDAYANIM Perlit tabaka boyutunun (λ) perlitik yapının dayanımına etkisi

43 ÇELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI Bileşime göre: Karbon çelikleri (Kullanılan çeliklerin %90 ı) Düşük karbonlu çelikler (%C<0.25) Orta karbonlu çelikler(0.25<%c<0.6) Yüksek karbonlu çelikler(0.6<%c<1.4) Düşük alaşımlı çelikler Yüksek alaşımlı çelikler Paslanmaz çelikler Maraging çelikler Yapıya göre Ferritik çeliklerhmk veya HMT yapılı matris Östenitik çeliklerymk yapılı matris Martenzitik çeliklerhmk veya HMT yapılı martenzitik matris

44 ÇELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI 4 basamaklı kod: İlk iki rakam bünyedeki alaşım elementlerini Son iki rakam karbon miktarını gösterir Ana alaşım elementleri Karbon yüzdesi

45 94XX Ni ÇELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI Çelik Kodu 10XX, 11 XX 13XX 23XX, 25 XX 31XX, 33XX, 303XX 40XX 41XX 43XX & 47XX 44XX 48XX 50XX, 51XX, 501XX, 521XX, 514XX, 61XX 515XX 81XX, 86XX, 87XX, 88XX 92XX 93XX, 98XX 94XX XXBXX XXLXX Ana alaşım elementleri Sadece karbon Manganese Nickel NickelChromium Mo CrMo NiCrMo MnMo NiMo Cr CrV NiCrMo SiMn NiCrMo NiCrMoMn Boron Lead

46 DÜ ÜK KARBONLU ÇELİKLER %C<0.25 Mikroyapı: ferrit ve perlit Oldukça yumuşak ve düşük dayanımlı fakat oldukça yüksek darbe dayanımı uzama özellikleri var. Tipik olarak:, σ akma = 275 MPa, σ çekme = 415~550 MPa, and Uzama = %25 Đşlenebilir,kaynaklanabilir ve en ucuz çeliktir. Kullanım alanları: otomobil kaportası, yapısal uygulamalar, boru hatları,binalar, köprüler vs.

47 DÜ ÜK KARBONLU ÇELİKLER

48 ORTA KARBONLU ÇELİKLER %C: 0.25 ~ 0.60 Mekanik özellikleri iyileştirmek için ısıl işlem yapılabilir. Düşük karbonlu çeliklerden daha dayanıklı fakat yüksek karbonlu çeliklerden daha az dayanıklıdır.

49 YÜKSEK KARBONLU ÇELİKLER %C: 0.60 ~ 1.4 Isıl işlemden geçirilirler En sert ve dayanıklı fakat en az uzama gösteren çeliklerdir. Özellikle yüksek aşınma dayanımına sahiplerdir. Cr, V, W, and Mo içerirler.; Bu alaşım elementleri karbonla birleşip Cr 23 C 6, V 4 C 3, and WC oldukça sert karbürler oluştururlar. Uygulama alanları: kesme aparatları,bıçak,jilet,testere,yay ve yüksek dayanımlı kablolar.

50 YÜKSEK KARBONLU ÇELİKLER

51 KARBON ÇELİKLERİNİN VE ALA IM ÇELİKLERİNİN KIYASLANMASI Karbon Çelikleri Düşük maliyet Kolay elde edilebilirlik Alaşım Çelikleri Yüksek dayanım Yüksek aşınma dayanımı Tokluk Yüksek sıcaklık dayanımı Daha iyi korozyon dayanımı Özel elektriksel özellikler Alaşım çelikleri karbon çeliklerinden daha pahalıdır. Bu yüzden sadece özel durumlarda kullanılırlar.

52 ARA

53 MARTENZİTİK ÇELİKLER Ana yapı (matris) martenzit Dayanımı yüksek Tokluğu düşük

54 ÖSTENİTİK ÇELİKLER Ana yapı östenit (YMK) Dayanım martenzitik çeliklerden daha düşük Tokluğu çok daha yüksek

55 FERRİTİK ÇELİKLER

56 PASLANMAZ ÇELİK Paslanmaz çelikler çok iyi korozyon dayanımları yüzünden kullanılırlar Paslanmaz çelikler üç ana gruba ayrılırlar: martenzitik, ferritik östenitik Ana alaşım elementi kromdur ve en az %13 oranında bulunmalıdır. Çelik oksijene maruz kaldığında ince ve koruyucu bir krom oksit (Cr 2 O 3 ) tabakası oluşur. Bu yüzey tabakası yüzünden korozyon dayanımı oldukça yüksektir.

57 PASLANMAZ ÇELİK Paslanmazlık özelliği için gerekli minimum Krom miktarı % dür. %13 Cr katıldığı zaman hiçbir sıcaklıkta γ (östenit) yapısı elde edilemez. Dolayısıyla da martenzitik yapı elde edilemez. Bu yüzden de bu alaşım ancak ferritik yapıya sahip olabilir.

58 PASLANMAZ ÇELİK FeCr sistemine %0.6C eklenirse yanda görülen durum elde edilir. %1314 Cr eklendiğinde bile γ (östenit) yapısı elde edilebilmektedir. Dolayısıyla martenzitik yapıda elde edilebilir. C gibi Ni,Co,Mo gibi elementlerde γ oluşumunu sağlar Ti,Al,Si gibi elementler ise α oluşumuna sebep olur.

59 MARAGİNG ÇELİKLER Ana yapı martenzit Martenzitik yapı ısıl işleme tabi tutulur ve bunun sonucunda Ni 3 Mo,Ni 3 Ti vs. gibi metallerarası (intermetalik) bileşikler çökelir. Bu çökelekler martenzitik yapıdaki ısıl işleme tutulmamış malzemenin dayanımını daha üst seviyelere taşır.

60 MARAGİNG ÇELİKLER Isıl İşlem ( o C) (12 saat) (östenitik yapı) Su verme (quenching) Yaşlandırma ( o C) (34 saat) (Martenzit+intermetalik çökelekler) Su verme (quenching) Oda sıcaklığı (Martensitik yapı) Oda sıcaklığı (Martenzit+intermetalik çökelekler)

61 MARAGİNG ÇELİKLER Mekanik özellikler 18Ni C250 maraging çelik 1900 Akma Dayanımı (MPa) Isıl İşlem Sıcaklığı ( o C)

62 MARAGİNG ÇELİKLER Alaşım Ni Co Mo Al Ti Dayanım 18Ni(200) Ni(250) Ni(300) Ni(350)

63 PASLANMAZ MARAGİNG ÇELİKLER %1213 Krom içermekte Maraging çeliklerin dayanımı+paslanmaz!!! Krom eklenmesi martenzit yerine ferritik yapı oluşumuna sebep olduğu için Ni ve/veya Co eklenmek zorunda. Ni ve Co o C civarında YMK (östenit) oluşumu sağlar. Maraging çeliklerde olduğu gibi ani soğutma ile YMK (östenit) HMK(Martenzit) dönüşü sağlanır Daha sonra martenzitik yapı yaşlandırılarak (Martenzit+intermetalik) çökelekler elde edilir.

64 PASLANMAZ MARAGİNG ÇELİKLER Isıl İşlem ( o C) (12 saat) (östenitik yapı) Su verme (quenching) Yaşlandırma ( o C) (34 saat) (Martenzit+intermetalik çökelekler) Su verme (quenching) Oda sıcaklığı (Martensitik yapı)(%12 Cr) Oda sıcaklığı (Martenzit+intermetalik çökelekler)

65 PASLANMAZ MARAGİNG ÇELİKLER Alaşım C Cr Ni Mo Co Cu Al Ti Çökelek(ler) PH Cu Custom Cu PH NiAl Custom Ni 3 Ti Pyromet X R Pyromet X R Ultrafort R+Ni 3 Ti Ultrafort R+Ni 3 Ti AFC R+M 2 C AFC R+M 2 C

66 PASLANMAZ MARAGİNG ÇELİKLER Alloy Yaşlandırma sıcaklığı ( o C) Akma Dayanımı (MPa) UTS (MPa) Kırılma tokluğu Charpy (J) PH Custom PH Custom Pyromet X Pyromet X Ultrafort Ultrafort AFC AFC

ALUMİNYUM ALA IMLARI

ALUMİNYUM ALA IMLARI ALUMİNYUM ALA IMLARI ALUMİNYUM VE ALA IMLARI Alüminyum ve alüminyum alaşımları en çok kullanılan demir dışı metaldir. Aluminyum alaşımları:alaşımlama (Cu, Mg, Si, Mn,Zn ve Li) ile dayanımları artırılır.

Detaylı

ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN MİKROYAPILARI

ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN MİKROYAPILARI GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MEM-317 MALZEME KARAKTERİZASYONU ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN MİKROYAPILARI Yrd. Doç. Dr. Volkan KILIÇLI ANKARA 2012 Fe- Fe 3 C

Detaylı

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Faz Diyagramları Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Ankara

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Demir, Çelik ve Dökme Demir Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI Saf demire teknolojik özellik kazandıran

Detaylı

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme Isıl İşlem Isıl İşlem Isıl işlem, metal veya alaşımlarına istenen özellikleri kazandırmak amacıyla katı halde uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleri olarak tanımlanır. Çeliğe uygulanan temel ısıl

Detaylı

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Faz Dönüşümleri Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Ankara

Detaylı

Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği

Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği Faz dönüşümleri 1. Basit ve yayınma esaslı dönüşümler: Faz sayısını ve fazların kimyasal bileşimini değiştirmeyen basit ve yayınma esaslı ölçümler.

Detaylı

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-2009 2008BALIKESİR 1 DEMİR-KARBON DEMİR(Fe--C) (Fe DENGE DİYAGRAMI 2 DEMİR KARBON DENGE

Detaylı

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı İçerik Giriş Demir-sementit diyagramı Demir-grafit diyagramı Dökme demir 2 Giriş Demir, pek çok mühendislik alaşımının

Detaylı

Demir-Karbon Denge Diyagramı

Demir-Karbon Denge Diyagramı Demir-Karbon Denge Diyagramı Sıcaklık Demir-Karbon diyagramı Demir, pek çok mühendislik alaşımının temelini oluşturan metaldir. Külçe demir olarak bilinen ve hemen hemen saf durumdaki demir çatı, soba

Detaylı

3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR. Karbon çelikleri (carbon steels)

3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR. Karbon çelikleri (carbon steels) 3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR Karbon çelikleri (carbon steels) Çelik, bileşiminde maksimum %2 C içeren demir karbon alaşımı olarak tanımlanabilir. Karbon çeliğin en

Detaylı

Pratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez.

Pratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez. 1. DENEYİN AMACI: Farklı soğuma hızlarında (havada, suda ve yağda su verme ile) meydana gelebilecek mikroyapıların mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve su ortamında soğutulan numunenin temperleme

Detaylı

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ISIL İŞLEMLER Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. İşlem

Detaylı

Demirin Kristal Yapıları

Demirin Kristal Yapıları Demirin Kristal Yapıları 1535 C 1390 C 910 C SIVI FERRİT (delta) OSTENİT (gamma) OSTENİT Kübik Yüzey Merkezli (KYM) FERRİT (alpha) FERRİT Kübik Hacim Merkezli (KHM) Kübik hacim merkezli (KHM), Kübik yüzey

Detaylı

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi.

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. TEORİK BİLGİ: Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak

Detaylı

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir.

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Faz kavramı Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Fazlar; bu atom düzenlerinden ve toplam iç yapıda bu fazların oluşturdukları

Detaylı

Chapter 9: Faz Diyagramları

Chapter 9: Faz Diyagramları Chapter 9: Faz Diyagramları İki elementi birleştirdiğimizde... ortaya çıkan denklik durumu nedir? genel olarak aşağıdakileri belirlersek... -- kompozisyon (örn., ağ% Cu - ağ% Ni), ve -- sıcaklık (T ) şunlara

Detaylı

Faz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir.

Faz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir. 1 Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir. Malzemelerin, özellikle

Detaylı

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler. MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Detaylı

BÖLÜM 3a:MÜHENDİSLİK ALAŞIMLARINDA YAPI-ÖZELLİK-ISIL İŞLEM İLİŞKİLERİ

BÖLÜM 3a:MÜHENDİSLİK ALAŞIMLARINDA YAPI-ÖZELLİK-ISIL İŞLEM İLİŞKİLERİ BÖLÜM 3a:MÜHENDİSLİK ALAŞIMLARINDA YAPI-ÖZELLİK-ISIL İŞLEM İLİŞKİLERİ Metaller ve alaşımlar faydalı bir çok mühendislik m özelliklerine sahip olduklarından mühendislik m tasarımlar mlarında yaygın kullanım

Detaylı

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ

CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir.

Detaylı

Faz ( denge) diyagramları

Faz ( denge) diyagramları Faz ( denge) diyagramları İki elementin birbirleriyle karıştırılması sonucunda, toplam iç enerji mimimum olacak şekilde yeni atom düzenleri meydana gelir. Fazlar, İç enerjinin minimum olmasını sağlayacak

Detaylı

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı)

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı) ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ (Devamı) c a a A) Ön ve arka yüzey Fe- atomları gösterilmemiştir) B) (Tetragonal) martenzit kafesi a = b c) Şekil-2) YMK yapılı -yan yana bulunan- iki γ- Fe kristali içerisinde,

Detaylı

Bölüm 11: Uygulamalar ve Metal Alaşımların İşlenmesi

Bölüm 11: Uygulamalar ve Metal Alaşımların İşlenmesi Bölüm 11: Uygulamalar ve Metal Alaşımların İşlenmesi Metal alaşımlar nasıl sınıflandırılır ve genel uygulama alanları nedir? Metallerin genel üretim teknikleri nelerdir? Demir esalı olan ve olmayan alaşımlarda

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 9 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 9 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 9 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA TANIMLAR VE TEMEL KAVRAMLAR İKİLİ FAZ DİYAGRAMLARI FAZ DİYAGRAMLARININ YORUMLANMASI DEMİR-KARBON SİSTEMİ BÖLÜM 7 FAZ

Detaylı

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI Microbiologist KADİR GÜRBÜZ Bileşimlerinde en az % 12 krom bulunan çelikler paslanmaz çeliklerdir.tüm paslanmaz çeliklerin korozyon direnci, çok yoğun ve koruyucu krom oksit ince

Detaylı

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER 6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER Gri dökme demirlerin özellikleri; kimyasal bileşimlerinin değiştirilmesi veya kalıp içindeki soğuma hızlarının değiştirilmesiyle, büyük oranda farklılıklar kazanabilir.

Detaylı

Fiziksel özellikler nelerdir? Mekanik Elektriksel Termal Manyetik Optik

Fiziksel özellikler nelerdir? Mekanik Elektriksel Termal Manyetik Optik DENGE DİYAGRAMLARI Fiziksel özellikler nelerdir? Mekanik Elektriksel Termal Manyetik Optik Malzemeler neden farklı özellikler gösterirler? Özellikler Fiziksel Kimyasal Bahsi gecen yapısal etkenlerden elektron

Detaylı

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Dökme Demirlerin Korozyonu DÖKME DEMİR %2,06-%6,67 oranında karbon içeren Fe-C alaşımıdır. Gevrektirler. İstenilen parça üretimi sadece döküm ve talaşlı şekillendirme ile gerçekleştirilir. Dayanım yükseltici

Detaylı

DEMİR KARBON ALAŞIMLARI

DEMİR KARBON ALAŞIMLARI DEMİR KARBON ALAŞIMLARI Fe Al Cu Zn Diğer Dünya Metal Üretimi Fe Cu Al Zn Diğer (%) 94 1 3 1 1 1600 C 1400 C d L 1200 C 1000 C g 800 C a 600 C Çelik Dökme Demir 400 C Fe 1% C 2% C 3% C 4% C 5% C 6% C

Detaylı

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü FAZ DİYAGRAMLARI DERS NOTLARI İçerik KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Denge Dışı Reaksiyonlar ve Oluşan Yapılar (Martenzitik ve Beynitik Yapı) Bu güne kadar işlenen konularda denge veya yarı

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ ISIL İŞLEM (NORMALİZASYON, SU VERME, MENEVİŞLEME) DENEY FÖYÜ DENEYİN ADI: Isıl İşlem(Normalizasyon,

Detaylı

SÜPERALA IMLAR. Yüksek sıcaklık dayanımı

SÜPERALA IMLAR. Yüksek sıcaklık dayanımı SÜPERALA IMLAR SÜPERALA IMLAR Nikel ve Kobalt alaşımları: Korozyon dayanımı ve yüksek sıcaklık dayanımı için kullanılırlar. Yüksek ergime sıcaklığına ve dayanıma sahiptirler.. Süperalaşımlar: Nikel bazlı

Detaylı

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 WEBSİTE www2.aku.edu.tr/~hitit Dersler İÇERİK Metalik Malzemelerin Genel Karakteristiklerİ Denge diyagramları Ergitme ve döküm Dökme demir ve çelikler

Detaylı

BAZI ÖRNEKLER Soru 1 - Soru 2 -

BAZI ÖRNEKLER Soru 1 - Soru 2 - BAZI ÖRNEKLER Soru 1 - ZSD (zaman-sıcaklık-dönüşüm) diyagramlarının nasıl elde edildiğini, gerekli şekilleri çizerek açıklayınız? Cevap: Kritik Çekirdeklenme Çekirdeklenme Hızı Dönüşüm Hızı Soru 2 - Ötektoid

Detaylı

şeklinde, katı ( ) fazın ağırlık oranı ise; şeklinde hesaplanır.

şeklinde, katı ( ) fazın ağırlık oranı ise; şeklinde hesaplanır. FAZ DİYAGRAMLARI Malzeme özellikleri görmüş oldukları termomekanik işlemlerin sonucunda oluşan içyapılarına bağlıdır. Faz diyagramları mühendislerin içyapı değişikliği için uygulayacakları ısıl işlemin

Detaylı

Çelikler ve Dökme Demirler

Çelikler ve Dökme Demirler Çelikler ve Dökme Demirler Fe-Fe3C Faz Diyagramı 1.Hafta Prof. Dr. İbrahim ÖZBEK Sakarya Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü iozbek@sakarya.edu.tr Çelik Nedir? Bir Fe-C alaşımı Dünyada

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma

Detaylı

Demir Karbon Denge Diyagramı

Demir Karbon Denge Diyagramı Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. Bu sıcaklığın altında Fe manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C Denge Diyagramı

Detaylı

Fe-C ve Fe-Fe 3 C FAZ DİYAGRAMLARI

Fe-C ve Fe-Fe 3 C FAZ DİYAGRAMLARI Fe-C ve Fe-Fe 3 C FAZ DİYAGRAMLARI Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 Fe-C ve Fe-Fe 3 C FAZ DİYAGRAMLARI İkili alaşım sistemlerinin en önemlilerinden birisi demir-karbon

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ. Bölüm 12 Demir Alaşımları

MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ. Bölüm 12 Demir Alaşımları MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ Bölüm 12 Demir Alaşımları 1 Hedef Isıl işlem ve alaşımlama ile ötektoid reaksiyonun çeliğin yapı ve özelliklerini nasıl kontrol edileceğini öğrenmek İki özel demir alaşım

Detaylı

Bölüm 9. Demir Karbon Alaşım Sistemi

Bölüm 9. Demir Karbon Alaşım Sistemi Bölüm 9 Demir Karbon Alaşım Sistemi 1 DEMİR-KARBON ALAŞIM SİSTEMİ Demir, mühendislik uygulamalarında kullanılan alaşımların temelini oluşturan bir metaldir. Külçe demir olarak bilinen ve hemen hemen saf

Detaylı

Çeliklerin Fiziksel Metalurjisi

Çeliklerin Fiziksel Metalurjisi Çeliklerin Fiziksel Metalurjisi Ders kapsamı Çelik malzemeler Termik dönüģümler ve kontrolü Fiziksel özellikler Ölçüm yöntemleri Malzeme seçim kriterleri Teknik ısıl iģlem uygulamaları Malzemelerin Kullanım

Detaylı

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir.

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Faz kavramı Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Fazlar; bu atom düzenlerinden ve toplam iç yapıda bu fazların oluşturdukları

Detaylı

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i?

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i? YORULMA HASARLARI 1 Yorulma nedir? Malzemenin tekrarlı yüklere maruz kalması, belli bir tekrar sayısından sonra yüzeyde çatlak oluşması, bunu takip eden kopma olayı ile malzemenin son bulmasına YORULMA

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik 2.1. Tanımlar 2.2. Su verme

Detaylı

1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi

1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi 1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi 2. TEORİK BİLGİ 2.1. Çeliklerin Isıl İşlemi Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak ergime

Detaylı

Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler

Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler Yeni Malzemeler ve Üretim Yöntemleri Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler Yrd.Doç.Dr. Aysun AYDAY İleri Teknoloji Ürünü Yüksek Mukavemetli Çelikler Otomobil endüstrisinde yüksek mukavemetli çeliklere önemli

Detaylı

Fe-C Faz Diyagramı. Dökümhane Eğitim Projesi Dokumhane.net 2016

Fe-C Faz Diyagramı. Dökümhane Eğitim Projesi Dokumhane.net 2016 S E C T E U R D Fe-C Faz Diyagramı 1147 Dökümhane Eğitim Projesi Dokumhane.net 2016 723 Fe-C Faz Diyagramı Demir karbon faz diyagramı, çelik ve dökme demir gibi demir-karbon alaşımlarının kompozisyon tasarımında

Detaylı

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Mekanizma ve etkileyen faktörler Difüzyon

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Mekanizma ve etkileyen faktörler Difüzyon Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN Mekanizma ve etkileyen faktörler Difüzyon İçerik Difüzyon nedir Difüzyon mekanizmaları Difüzyon eşitlikleri Difüzyonu etkileyen faktörler 2 Difüzyon nedir Katı içerisindeki

Detaylı

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Süper alaşım; ana yapısı demir, nikel yada kobalt olan nisbeten yüksek miktarlarda krom, az miktarda da yüksek sıcaklıkta ergiyen molibden, wofram, alüminyum ve titanyum içeren alaşım olarak tanımlanabilir.

Detaylı

FAZ ve DENGE DİYAGRAMLARI

FAZ ve DENGE DİYAGRAMLARI FAZ ve DENGE DİYAGRAMLARI FAZ KAVRAMI Kristal yapılı malzemelerin içyapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Bileşen deyimi, çoğunlukla alaşımı oluşturan saf

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ HOŞGELDİNİZ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ HOŞGELDİNİZ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma Sertleşmesi) Bazı metal alaşımlarının sertlik ve mukavemeti, soğuk deformasyon

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

Demir Karbon Denge Diyagramı

Demir Karbon Denge Diyagramı Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. 769 C sıcaklığın altında demir (Fe) manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Bir entegre çelik tesisinde üretim akışı 2 Hematit, Fe2O3 Manyetit, Fe3O4 Götit, FeO(OH)

Detaylı

BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM)

BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM) BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM) 1 Mürekkebin suda yayılması veya kolonyanın havada yayılması difüzyona örnektir. En hızlı difüzyon gazlarda görülür. Katılarda atom hareketleri daha yavaş olduğu için katılarda

Detaylı

Çeliklere uygulanan ısıl işlemler

Çeliklere uygulanan ısıl işlemler Çeliklere uygulanan ısıl işlemler Sertleştirme amaçlı Sertleştirme amaçlı değil Kütlesel sertleştirme Su verme+temperleme Ostemperleme Martemperleme Yüzey sertleştirme Yüzey bileşimini değiştirmeden Yüzey

Detaylı

ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ

ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ Isıl İşlem Isıl işlem; Bir malzemenin mekanik özelliklerini ve/veya içyapısını değiştirmek amacıyla, o malzemeye belli bir sıcaklık-zaman programı dahilinde uygulanan bir ısıtma

Detaylı

DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi.

DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. TEORİK BİLGİ: Kritik soğuma hızı, TTT diyagramlarında burun noktasını kesmeden sağlanan en

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Güz Yarıyılı Sıcaklık, K Sıcaklık, C 4000 W Ergiyik Ta 3000 T m Mo Nb Hf 2000

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı TS EN 10020 Standardına göre çelikler TS EN 10020 ye göre

Detaylı

MALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARI)

MALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARI) MALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARI) Bölüm 9. Fe-C Faz Diyagramı ve Demir Esaslı Malzemeler Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR Fe ve alaşımlarının çok geniş bir istek yelpazesine (sertlik, süneklik,

Detaylı

METALLER. şeklinde sıralanır. Demir esaslı alaşımlarda karşılaşılan en önemli problem korozyon eğilimlerinin yüksek olmasıdır.

METALLER. şeklinde sıralanır. Demir esaslı alaşımlarda karşılaşılan en önemli problem korozyon eğilimlerinin yüksek olmasıdır. METALLER Malzeme seçimiyle ilgili kararlar hem tasarım hem de imalat faaliyetleri açısından son derece önemlidir. Malzemeler temel olarak metaller, seramikler ve polimerler ile bunların fiziksel birleşiminden

Detaylı

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi Paslanmaz Çeliklerin kaynak edilmesi Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi İçerik Kaynak Yöntemleri Östenitik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı Ferritik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı

Detaylı

Faz Dönüşümleri. Bir fazın diğer bir faza dönüşümü zaman gerektirir. Ötektoid dönüşüm

Faz Dönüşümleri. Bir fazın diğer bir faza dönüşümü zaman gerektirir. Ötektoid dönüşüm Faz Dönüşümleri Bir fazın diğer bir faza dönüşümü zaman gerektirir. Fe C FCC g (Östenit) Ötektoid dönüşüm Fe 3 C (sementit) + a (ferrit) (BCC) Dönüşüm hızı zamana ve sıcaklığa nasıl bağlıdır? Dönüşümü

Detaylı

Yüzey Sertleştirme 1

Yüzey Sertleştirme 1 Yüzey Sertleştirme 1 Yüzey sertleştirme Sünek yapıya sahip çeliklerden imal edilmiş makine parçalarında sert ve aşınmaya dayanıklı bir yüzey istenir. Örneğin yatak muylusu, kavrama tırnağı ve diğer temas

Detaylı

BÖLÜM 9 - DİFÜZYON. Difüzyon nasıl oluşur? Neden önemlidir? Difüzyon hızı nasıl tahmin edilebilir?

BÖLÜM 9 - DİFÜZYON. Difüzyon nasıl oluşur? Neden önemlidir? Difüzyon hızı nasıl tahmin edilebilir? BÖLÜM 9 - DİFÜZYON Difüzyon nasıl oluşur? Neden önemlidir? Difüzyon hızı nasıl tahmin edilebilir? Difüzyon malzemenin yapısına ve sıcaklığa göre nasıl değişir Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında

Detaylı

MMM291 MALZEME BİLİMİ

MMM291 MALZEME BİLİMİ MMM291 MALZEME BİLİMİ Yrd. Doç. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Ofis Saatleri: Perşembe 14:00 16:00 ayse.kalemtas@btu.edu.tr, akalemtas@gmail.com Bursa Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi,

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KIRILMANIN TEMELLERİ KIRILMA ÇEŞİTLERİ KIRILMA TOKLUĞU YORULMA S-N EĞRİSİ SÜRÜNME GİRİŞ Basınç (atm) Katı Sıvı Buhar

Detaylı

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Faz Diyagramları Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Ankara

Detaylı

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir.

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Faz kavramı Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Fazlar; bu atom düzenlerinden ve toplam iç yapıda bu fazların oluşturdukları

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA DEMİR ESASLI ALAŞIMLAR DEMİR DIŞI ALAŞIMLAR METALLERE UYGULANAN İMALAT YÖNTEMLERİ METALLERE UYGULANAN ISIL İŞLEMLER

Detaylı

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM 1. Giriş Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında görülen katılaşma, çökelme, yeniden kristalleşme, tane büyümesi gibi olaylar ile kaynak, lehim, sementasyon gibi işlemler

Detaylı

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER ÇELİKLERİN KOROZYONU Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı KARBON ORANLARINA GÖRE ÇELİKLER Ötektoidaltı çelik %0,006 C - %0,8 C Ötektoid (Perlitik) çelik (%0,8 C li) Ötektoidüstü çelik %0,8 C - %2,06

Detaylı

Boya eklenmesi Kısmen karışma Homojenleşme

Boya eklenmesi Kısmen karışma Homojenleşme DİFÜZYON 1 Katı içerisindeki atomların hareketi yüksek konsantrasyon bölgelerinden düşük konsantrasyon bölgelerine doğrudur. Kayma olayından farklıdır. Kaymada hareketli atom düzlemlerindeki bütün atomlar

Detaylı

Ç l e i l k i l k e l r e e e Uyg u a l na n n n Yüz ü ey e y Ser Se tle l ş e t ş ir i me e İ şl ş e l m l r e i

Ç l e i l k i l k e l r e e e Uyg u a l na n n n Yüz ü ey e y Ser Se tle l ş e t ş ir i me e İ şl ş e l m l r e i Çeliklere Uygulanan Yüzey Sertleştirme İşlemleri Bazı uygulamalarda kullanılan çelik parçaların hem aşınma dirençlerinin, hem de darbe dayanımlarının yüksek olması istenir. Bunun için parçaların yüzeylerinin

Detaylı

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik

MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik 2.1. Tanımlar 2.2. Su verme

Detaylı

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Prof. Dr. Akgün ALSARAN 11 Giriş Hidrojen gevrekliği Sıvı metal kırılganlığı Temper gevrekliği Ana Hatlar 22 Malzemelerin servis koşullarında performanslarını;

Detaylı

Isıl işlemler. Malzeme Bilgisi - RÜ. Isıl İşlemler

Isıl işlemler. Malzeme Bilgisi - RÜ. Isıl İşlemler Isıl işlemler 1 ISIL İŞLEM Katı haldeki metal ve alaşımlara, belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. Bütün

Detaylı

2.2 DÖKME DEMİRLER. MALZEME BİLGİSİNE GİRİŞ, Burhan Oğuz, OERLIKON Yayını,

2.2 DÖKME DEMİRLER. MALZEME BİLGİSİNE GİRİŞ, Burhan Oğuz, OERLIKON Yayını, 2.2 DÖKME DEMİRLER Başlarda gördüğümüz gibi, yüksek fırından alman dökme demir (pik demiri) genellikle çeliğe dönüştürülür. Ama bunun bir bölümü, kupol ocaklarında ergitilerek, çelik endüstrisinin hemen

Detaylı

DUBLEKS PASLANMAZ ÇELİKLERDE OLUŞAN YÜKSEK SICAKLIK FAZLARINA GENEL BİR BAKIŞ

DUBLEKS PASLANMAZ ÇELİKLERDE OLUŞAN YÜKSEK SICAKLIK FAZLARINA GENEL BİR BAKIŞ DUBLEKS PASLANMAZ ÇELİKLERDE OLUŞAN YÜKSEK SICAKLIK FAZLARINA GENEL BİR BAKIŞ Alptekin KISASÖZ Ahmet KARAASLAN ÖZET Yıldız Teknik Üniversitesi Yıldız Teknik Üniversitesi Dubleks paslanmaz çelikler, korozyona

Detaylı

TÜRKİYE NİN İLK VE TEK PASLANMAZ ÇELİK UZUN MAMÜL ÜRETİCİSİ

TÜRKİYE NİN İLK VE TEK PASLANMAZ ÇELİK UZUN MAMÜL ÜRETİCİSİ TÜRKİYE NİN İLK VE TEK PASLANMAZ ÇELİK UZUN MAMÜL ÜRETİCİSİ 2 I ACinox www.acinox.com.tr I 3 COŞKUN TRAG Coşkun Trading, 1983 yılında demir çelik ticaretine adım atmıştır. Müşteri ihtiyaçları doğrultusunda

Detaylı

İÇİNDEKİLER 2. 3. 4. 5. 6.

İÇİNDEKİLER 2. 3. 4. 5. 6. İstiklal Mah. Barış Manço Cad. 5. Sok No:8 34522 Esenyurt / İSTANBUL TÜRKİYE Tel.: 0212 679 69 79 Faks: 0212 679 69 81 E-posta: info@gozdempaslanmaz.com 44 44 881 1 İÇİNDEKİLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 2 1 HAKKIMIZDA

Detaylı

Isıl İşlemde Risk Analizi

Isıl İşlemde Risk Analizi Isıl İşlemde Risk Analizi Tam Isıl İşlem Çevrimi Isıl işlem öncesi operasyonlar Isıl işlem operasyonları Isıl İşlemde Temel Riskler Isıl işlemde en çok karşılaşılan problemler şunlardır: Su verme çatlaması

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 20132014 Güz Yarıyılı Genel yapı çelikleri esasta düşük ve/veya orta karbonlu çelik olup

Detaylı

Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında

Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında karşılaşılan ve kaynak kabiliyetini etkileyen problemler şunlardır:

Detaylı

FAZ DİYAGRAMLARI. Öğrenim Amaçları

FAZ DİYAGRAMLARI. Öğrenim Amaçları FAZ DİYAGRAMLARI Öğrenim Amaçları Malzeme özelliklerinin çoğu görmüş oldukları termomekanik işlemlerin sonucu olarak oluşan iç yapılarına bağlıdır. Faz ve faz diyagramlarına ait bilgiler özellikle döküm-katılaşma

Detaylı

JOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

JOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1. DENEYİN AMACI: Bu deney ile incelenen çelik alaşımın su verme davranışı belirlenmektedir. Bunlardan ilki su verme sonrası elde edilebilecek maksimum sertlik değeri olup, ikincisi ise sertleşme derinliğidir

Detaylı

CALLİSTER FAZ DİYAGRAMLARI ve Demir-Karbon Diyagramı

CALLİSTER FAZ DİYAGRAMLARI ve Demir-Karbon Diyagramı CALLİSTER FAZ DİYAGRAMLARI ve Demir-Karbon Diyagramı Bileşen deyimi, çoğunlukla alaşımı oluşturan saf metaller ve/veya bileşikler için kullanılır. Örneğin bir bakır-çinko alaşımı olan pirinçte Cu ve Zn,

Detaylı

Isıl işlem: Metal veya alaşımlara amaca uygun özellikler kazandırmak için yapılan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleridir.

Isıl işlem: Metal veya alaşımlara amaca uygun özellikler kazandırmak için yapılan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleridir. ISIL İŞLEM Isıl işlem: Metal veya alaşımlara amaca uygun özellikler kazandırmak için yapılan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleridir. Isıl işlem; uygulamada, ısıtma, belli bir süre bekleme ve amaca uygun

Detaylı

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Soğuma diyagramları ve sertleştirme Faz dönüşümü ve Isıl İşlem

Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Soğuma diyagramları ve sertleştirme Faz dönüşümü ve Isıl İşlem Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN Soğuma diyagramları ve sertleştirme Faz dönüşümü ve Isıl İşlem İçerik Faz dönüşümü İzotermal dönüşüm Martenzit Sertleşebilirlik (Jominy deneyi) Isıl işlem Yüzey

Detaylı

ELEKTROKİMYASAL REAKSİYONLAR

ELEKTROKİMYASAL REAKSİYONLAR KOROZYON GİRİ Çevresel etkenler veya çalışma ortamının koşullarından dolayı meydana gelen bozunmalara; Korozyon Oksidasyon olarak isimlendirilir. Gelişmiş ülkelerin yıllık gelirlerinin yaklaşık %5 lik

Detaylı

Çift Fazlı Paslanmaz Çeliklerde Yaşlandırma Koşullarının Mikroyapı Özellikleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

Çift Fazlı Paslanmaz Çeliklerde Yaşlandırma Koşullarının Mikroyapı Özellikleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi Çift Fazlı Paslanmaz Çeliklerde Yaşlandırma Koşullarının Mikroyapı Özellikleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi Alptekin Kısasöz 1,a, Ahmet Karaaslan 1,b 1 Yildiz Technical University, Department of Metallurgical

Detaylı

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin

Detaylı

MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ. Bölüm 11-Faz Dönüşümü ile Dispersiyon Sertleştirmesi ve Isıl İşlem

MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ. Bölüm 11-Faz Dönüşümü ile Dispersiyon Sertleştirmesi ve Isıl İşlem MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ Bölüm 11-Faz Dönüşümü ile Dispersiyon Sertleştirmesi ve Isıl İşlem 1 1 Hedef Çökelme, yaşlanma ve ötektoid reaksiyonların oluşturduğu değişik katı hal dönüşüm proseslerini

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

METALLERİN ISIL İŞLEMİ

METALLERİN ISIL İŞLEMİ METALLERİN ISIL İŞLEMİ 1. Tavlama 2. Çelikte Martenzit Oluşumu 3. Çökelme Sertleşmesi 4. Yüzey Sertleştirme 5. Isıl İşlem Yöntemleri ve Donanımları Isıl İşlem Malzeme içinde, mekanik özelikleri iyileştirecek

Detaylı