Kaldırım Beldesi nde (Adana) Kışlayan Turnalar ( Grus grus Giriş Arazi Programı

Transkript

1 Arazi Raporu: Kaldırım Beldesi nde (Adana) Kışlayan Turnalar (Grus grus) Tarih: 6-7 Aralık 2011 Hazırlayan: Mehmet ARSLAN Arazi Çalışması: Yunus BÜTÜN, M. Selçuk ŞAHİN (Çukurova Üniversitesi Biyoloji Bölümü 2. Sınıf Öğrencileri) Koordinasyon: Kerem Ali BOYLA Giriş Yumurtalık Lagünleri nin bir parçası olan Kaldırım Belgesi turnaların Türkiye deki en önemli kışlama alanlarındandır. Her yıl binlerce turna kasım ve nisan arasında burada konaklarlar. Bu turnalar Çukurova daki tarımsal arazilerde, özellikle de yer fıstığı tarlalarında beslenirler. Estonya da Estonya Tabiat Bilimleri Üniversitesi (Estonian University of Life Sciences) turna ve birkaç diğer türün korunması için her yıl kuşlar halkalanmakta ve sırtlarına uydu verici yerleştirilmektedir. Bu kuşların hareketleri sitesinden canlı izlenebilmektedir yılında haklanan Ahja (Ahya) 2 isimli turna 11 Kasım 2011 de bölgeye varmış ve Adalı Köyü nün 4 km uzağına yerleşmiştir. Bunun üzerine Kerem Ali Boyla nın Trakuş sitesindeki çağrısına Biyolog Mehmet Arslan cevap vermiş ve alana gitmeye, hem bu halkalı turnayı bulmaya, hem de genel olarak turnaların durumuna bir bakmaya gönüllü olmuştur. Arazi Programı 6 Aralık :30 da buluştuk ve Adana dan yola çıktık. 07:30 da Zeynepli Köyü nde gözleme başladık. Zeynepli köyü ile Kaldırım arasındaki yolda üç noktada durularak ve yoldan 200m içeriye girilerek gözlem yapıldı. Alan tarandı Google eurt da Yapı Gölü olarak geçen ancak yerel halk tarafından Arap Boğazı olarak bilinen alan tarandı. Bu noktalarda 150 civarında Flamingo gözlendi. Arap boğazı 10:00 Kaldırıma girer girmez lagünere döndük ve turna sesi duyduk, sesi takip ederek 2 turna gözlemledik. Yapı gölüne iyice yaklaştığımızda sağımızda kalan ve gölü

2 görebildiğimiz en uç noktada çok kalabalık bir turna sürüsü gördük. Tahmini sayının 200 civarında olduğunu düşünüyoruz. Bu sırada üzerimizden 25 tane turna geçti. 13:20 Daha sonra Yapı Gölü kıyısında turnaların çok yoğun olduğu bir noktaya geldik. Burada koordinat noktası K ve D olarak ölçüldü ve ölçüm alınan bu noktadan gözlemlenen turnalar 18 derece ile 330 derece istikamet açıları arasında bulunuyorlardı. Tek tek sayma metodu ile burada 178 tane turna sayıldı. Bu noktada gün içerisinde her saatte Turna bulunuyor ve biz de bu noktayı her zaman turna ismi ile kayıt ettik. Turnalar saat 14:00 civarında tüneklerine dönüşe başlıyorlar. Bu alanda yaklaşık 40 cm boyunda bitkiler bulunuyor ve Turnalar bu bitkileri gövdelerini saklamak için kullanıyorlar. Ayrıca çobanların veya çiftçilerin çok az uğradığı bölgelerden biridir burası. Bu yolun devamında bir de çiftlik olduğunu öğrendik.

3 Bu alanda yaptığımız taramalarda bir de halkalı turna gördük ancak halkasını okuyamadık. Elimizdeki dürbünlerimiz ve fotoğraf makinamız yetersiz kaldı. 14:29 Eşemen Gölü çevresinde yürüyüşe başladık. Bu bölgede araçla ulaşım çok zordu. Traktör yolu vardı ve belli bir süre sonra aracı bırakıp yaya gitmeye başladık yaklaşık 2 saat yürüdük Burada oldukça uzak mesafede gözlenen 76 turna saydık. Alan üzerinde sürekli dönüyorlardı ve oraya inmek istiyorlardı saat artık 16:00 olmuştu gün batımına çok az kalmıştı. (göl bu noktadan görünmüyordu)

4 Uçan turnal ar 16:20 de her zaman turna noktasına geri dönüldü akşam saatlerinde turnalara tekrar yaklaşmak istedik ama çok tedirginlerdi ve o saatlerde rahatsız edilmeleri çok kötü sonuçlar verebilirdi. Yaklaşma şansımız olmadı ama tünek yerleri belirlendi bu alanda toplamda 300 ila 350 arasında Turnanın tünediği ve tünemek için 1000m2 lik alanı kullandığı tahmin edildi. Ayrıca burada belediyeye ait olduğu öğrenilen saz evler vardı bu evleri kamofle ederek yaklaşmayı deniyoruz ama kuşlar çok tedirginleşti. Geri çekildik. Saat 12:00 ile 16:00 arasında bu bölgeye tünemek için turnalar dönüş yapmaktadır.

5 7 Aralık 2011 Yelkoma dalyanında gece konaklandı ardından sabah 06:00 da kalkış ve kahvaltı. 07:30 da haraket edildi avcıali gölünün kıyısında gözlem kulesine yakın bölgede 84 tane turna sayıldı ve çok kısa bir video çekildi.

6 09:00 da Her zaman turna noktasına geldiğimizde 3 grup halinde turnanın kaldırım köyü üzerinden fıstık tarlalarına doğru uçtuğu tespit edildi. Çok büyük gruplardı. Alan da ise 63 tane turna kalmıştı. 12:00 ile 16:00 arasında tekrar toplanmaya başladılar. Turna Gözlemleri: Halkalı bir turna gözledik ancak halkasını okuyamadık. Turnaların her zaman turna ve Avcı Ali gölünün kıyısında tünedikleri tespit edildi. Toplam 400 turna tespit edildi. Sayılarının daha fazla olması bekleniyor. Turnalar yoğun olarak fıstık tarlalarında besleniyorlar. Diğer gözlemler: Arazide çok tarımsal faaliyet ve hayvancılık çok yoğun. Yaklaşık her tarafta koyun otlatılıyor. Alanda traktörler çok aktifti ve sürekli buğday ekimleri yapılıyordu. Buğday ekilmiş arazilere ise tapan çekiliyordu. Aynı anda farklı yerlerde tespit edebildiğimiz 4 tane traktör çalışıyordu. Küçük bir alan olduğu için her yerden sesler geliyordu.

7 Alana gidecekler için öneriler: Gün ışımadan gelinerek belediyenin sazdan evine kamufle olunursanız sabahın ilk ışıklarıyla günlük göçten önce turnaların bütün davranışlarını çok yakın mesafeden çekebilirsiniz. Öğle saatlerinde de bu saz evlere kamufle olunarak bu bölgede tüneyen turnalar gözlemlenebilir ancak kuşların rahatsız edilmemesi için hava karanlık iken buradan ayrılın malıdır. burada kamufle olunması halinde çok sayıda Turna gözlemlenebilir ve sabah kalkışları kayıt altına alınabilir. Öğle saatlerinde bu evlerde kamufle olunarak akşam saatlerinde tüneyen turnalar kayıt altına alınabilir. Çiftçiler: Köydeki çiftçiler Turnaları çok seviyorlar bizi avcı zannetmeleri üzerine Turna vurulur mu lan biraz azarladılar. Not alacağız amca biz sadece fotoğraf çekeceğiz dedik ama ikna olmadılar ve turnaların yerini söylemediler. Çobanlar: Çobanlar çok sıcak kanlı ve çoban köpekleri son derece zararsız. Turgay ismindeki bir çoban arkadaşımıza çok turna var mı buralarda dediğimizde bir fıstık tarlası vardı o tarlada 500 den fazla koyun yaydık bir haftada tarlayı bitiremediler bir turna sürüsü indi ve bir günde o tarlayı bitirdi sen düşün artık sayıyı. Balıkçılar: Bilindiği üzere Yelkoma dalyanında balıkçılık yapılmaktadır. İşletmeciler sürekli alanda olup bekçilerle alanı kontrol etmekteler. Kaçak balıkçı zannetmeleri durumunda alandaki bekçiler müdahale edebilirler. Farklı yerlerde konaklayan bekçiler 24 saat nöbetteler. Belediye: Ali isminde bir belediye çalışanı ile karşılaştık ve siz aracınızla alanda çamura filan saplanabilirsiniz belediyenin numarası saat kaç olursa olsun arayın, gelir çıkarırız dedi. Yelkoma Dalyanında pare kente balık satılabiliyor ve hemen yanında küçük bir çardak var, bütün malzemelerinizi götürmeniz şartıyla orada balık pişirmenize müsaade ediyorlar. Çok sıcak kanlı insanlar. Kaldırım Belediye başkanı çok sıcak kanlı biri ve çalışmaları destekliyor. Doğa Araştırmalar Derneği Adana temsilciliği üzerinden veya direk haber verilmesi halinde alanda hiçbir sorunla karşılaşılmayacaktır. Yol: Alana yaklaşık 2 ay önce yol yapılmış ve google da bu yol görünmüyor. Gezdiğimiz yolları çizdim bu yollarda her çeşit araçla sağanak yağış dahil her türlü

8 hava koşullarında ulaşım mümkün, Alanda bu güzel yollardan 2 tane daha vardı onları deneyemedik. Eşemen gölünün Ceyhan ırmağı tarafına kadar gidilebiliyormuş.