ÖZELLEÞTÝRME VE TEKEL

Transkript

1 Tülay ÖZERMAN TEKGIDA-ÝÞ Sendikasý Uzmaný ÖZELLEÞTÝRME VE TEKEL Ýçki sektörünün özelleþtirilmesine raðmen tarýmsal sektör açýsýndan çok önemli bir kesime hitap eden tütün ve tütün mamulleri sektörü, çok uluslu sigara þirketleri açýsýndan hala büyük bir cazibe merkezidir ve özelleþtirilmesi yolundaki ýsrarlý giriþimlerden vazgeçilmiþ deðildir. Bu noktada, TEKEL in özelleþtirilmesi konusundaki deðerlendirmelere öncelikle bu kurumun varlýk nedenini incelemekle baþlamakta yarar bulunmaktadýr. Türkiye özelleþtirme furyasý ile ekonomik ve sosyal kalkýnmasýnýn motoru olmuþ kamu iþletmelerini birer birer yok olma sürecine sokarken, aslýnda geleceðini tüketmekte olduðunu görmezden gelmiþtir. Kamu iþletmeleri için ölümcül süreç, yatýrým, büyüme ve yenilenme projelerini askýya alma, önemli bir kýsmý için kamu kaynaklarý dýþýnda borçlanmak zorunda kalma, iþletme sorunlarýný gözardý etme, siyasal arpalýk olarak kullanma ve özellikle TEKEL gibi, tarýmsal ürünlere destek görevini de yürüten kurumlarý finansman açýðýna sürükleme gibi yöntemlerle iþlemiþtir. uzantýsý yerli sermayenin yeni kar alanlarý ve kaynak arayýþlarý için dayattýðý bir olgudur. Kamunun denetiminde olan kar ve hizmet alanlarý açýkça el deðiþtirmiþ, kamu kaynaklarý özel sermayeye; hiçbir sýnýr ya da kamusal hizmet endiþesi taþýmayan kar güdüsüne devredilmiþtir. Emperyalizmin cilalanmýþ adý olan küreselleþmenin gerek ve isteklerine cevap verme adýna Hiç kuþku yok ki, (bu gün yaþanan sonuçlar itibarýyla tablo çok daha net görünmektedir) kamu iþletmelerinin yok edilme süreci, uluslar arasý sermayenin ve mühendislikte, mimarlýkta ve planlamada ölçü 43

2 planlý kalkýnma hedeflerini bir kenara iten geliþmekte olan ya da az geliþmiþ ülkeler, geriye dönüp baktýklarýnda en ölümcül hatanýn, kendi ulusal çýkarlarýný gözardý ederek yöneldikleri ilkesiz ve hesapsýz özelleþtirmeler olduðunu göreceklerdir. Ekonominin kilit sektörlerinde, stratejik önemi haiz kuruluþlarda ve en acýsý, tarým ülkesi olmalarýna raðmen, tarýmsal kamu kuruluþlarýnda gerçekleþtirdikleri özelleþtirmeler, bu ülkeleri en temel yaþam gereksinimi gýdada dýþa baðýmlý hale getirmiþ ve fatura sadece ekonomik deðil siyasi kimlikli olarak da önlerine gelmiþtir. Türkiye bu anlamda en acý verici örneklerin baþýnda gelmektedir. Geride býraktýðýmýz dört yýl bu anlamda ibret alýnmasý gereken geliþmelere sahne olmuþtur. Bu karamsar tablo içinde yine de umut veren tek þey, tüm dýþ ve iç dayatmalara raðmen, hala özelleþtirilmemiþ ama ülke çýkarlarý açýsýndan yaþamsal öneme sahip kuruluþlarýn varlýðýný sürdürüyor olmasýdýr. Gerçi, AKP Hükümeti, emperyalist sisteme ve onun temsilcisi ülke ve birliklere kendinden önceki hükümetlerden çok daha fazla biat eden bir görünüm sergilemekte ve özelleþtirmeler konusunda çok daha kararlý görünmektedir. Ama reddedilmesi mümkün olmayan bir baþka gerçek var ki, Irak savaþýyla birlikte dünya kamuoyunun önüne sergilenen emperyalizmin çirkin yüzü, küreselleþme karþýtý tepkileri arttýrýrken, en gözde araçlarýndan biri olan özelleþtirmelerin tehlikelerine de daha net bir þekilde dikkat çekmiþtir. Özelleþtirmeler bu gün için tüm ideolojik temelli saptýrmalara, yazýlý ve görsel yayýnlarý ele geçiren tekelci güçlerin çýrpýnmalarýna raðmen, çok daha fazla sorgulanmak ve yanlýþlarýyla sergilenmek zorundadýr. Emperyalizmin cilalanmýþ adý olan küreselleþmenin gerek ve isteklerine cevap verme adýna planlý kalkýnma hedeflerini bir kenara iten geliþmekte olan ya da az geliþmiþ ülkeler, geriye dönüp baktýklarýnda en ölümcül hatanýn, kendi ulusal çýkarlarýný gözardý ederek yöneldikleri ilkesiz ve hesapsýz özelleþtirmeler olduðunu göreceklerdir. Türkiye için en stratejik ve en önemli sayýlabilecek kamu kuruluþlarýna sýra gelmiþtir. Bu kuruluþlarýn kaybý, ülke açýsýndan onarýlmasý mümkün olmayan hasarlar yaratacaktýr. TEKEL de bu kuruluþlarýn içinde yer almaktadýr. Ýçki sektörünün özelleþtirilmesine raðmen tarýmsal sektör açýsýndan çok önemli bir kesime hitap eden tütün ve tütün mamulleri sektörü, çok uluslu sigara þirketleri açýsýndan hala büyük bir cazibe merkezidir ve özelleþtirilmesi yolundaki ýsrarlý giriþimlerden vazgeçilmiþ deðildir. Bu noktada, TEKEL in özelleþtirilmesi konusundaki deðerlendirmelere öncelikle bu kurumun varlýk nedenini incelemekle baþlamakta yarar bulunmaktadýr. Neden TEKEL? Bir tarýmsal KÝT olan TEKEL e neden ihtiyaç duyulmuþ ve neden bu alanda bir devlet teþekkülü oluþturulmuþ? Sanýyoruz ki bu soruya verilen cevaplar ayný zamanda TEKEL in önem ve deðerini, neden olmazsa olmaz bir kuruluþ olduðunun da cevabýný teþkil edecektir. Sigara sektörü tüm dünyada kontrol altýnda tutulan sektörlerden biridir. Bunun baþlýca üç nedeni vardýr. 1- Tarýmsal ilk madde kullanan sanayi dalý olmasý nedeniyle, tarýmsal ekonomi ve istihdamla doðrudan iliþkisi vardýr. 2- Tütün mamullerinden vergileme yoluyla elde edilen varidat, kamu maliyelerinin en önemli gelir kaynaklarýndan biridir. 3- Sigara tüketimi toplumsal saðlýkla çok yakýndan ilgilidir. 44 Ýþte saydýðýmýz bu üç neden, tütün mamulleri sanayiinin stratejik sektörler arasýnda sayýlmasýmühendislikte, mimarlýkta ve planlamada ölçü

3 na neden olmaktadýr. Bir az önce ifade ettiðimiz gibi Türkiye bir tütün ülkesidir. Giderek azalan sayýya raðmen yaklaþýk 2,5 milyon insan tütün ve tütün sanayii ile baðlantýlý olarak yaþamýný sürdürmektedir. TEKEL fabrika ve iþyerlerinin kurulu bulunduðu il ve ilçelerdeki esnaf ve yöre halký da bu hesabýn içerisine katýlýrsa, rakamýn çok daha büyüyeceði ortadadýr. Nitekim, TEKGIDA-ÝÞ Sendikasý nýn özelleþtirme karþýtý eylemlerine en büyük halk desteði, fabrikalarýna sahip çýkan il ve ilçelerden gelmiþtir. Türkiye de bu olgunun istisnasý deðildir. 19. yüzyýlýn sonlarýnda baþlayan Reji ve sonrasýnda bildiðimiz TEKEL e dönüþen tütün sektörü de ayný sebeplere dayalý olarak, kamu tekeli þeklinde kurumsallaþmýþtýr. Ýþte bu çerçevede TEKEL nedir, kimdir, ne yapar, ne üretir gibi konularý derinleþtirdiðimizde, bu gün özelleþtirme adý altýnda uygulamaya konulan tasfiye planýnýn ülkeye getireceði tahripkar sonuçlarý da netlikle görme imkanýna sahip olacaðýz. TEKEL devlet tekeli olarak muhafaza edilmelidir. Çünkü, tütün ekicisinin ekonomik ve sosyal gelecekleri TEKEL in akýbetiyle yakýndan ilgili bulunmaktadýr. Çünkü TEKEL, sigara sanayii ile Türk tütününün en önemli alýcýsý konumundadýr. Ve TEKEL, bu alýcý konumuyla, satýn aldýðý tarýmsal maddelerin piyasasýnda rekabet oluþmasýna neden olmakta ve böylelikle piyasa deðerinin düþmesini engellemektedir. Bu konumuyla TEKEL, aslýnda tam anlamýyla bir tarýmsal KÝT in kuruluþ amacýna uygun hareket etmekte ve piyasa tanzim fonksiyonu ifa etmektedir. Gerçekten de tarýmsal KÝT lerin kuruluþ amacý, tarýma girdi ve fiyat desteði sunarak, bu en yaþamsal sektörde kendi kendine yeterliliði muhafaza etmektir. Ve TEKEL de aynen bunu yapmaktadýr. TEKEL devlet tekeli olarak muhafaza edilmelidir. Çünkü, tütün ekicisinin ekonomik ve sosyal gelecekleri TEKEL in akýbetiyle yakýndan ilgili bulunmaktadýr. Çünkü TEKEL, sigara sanayii ile Türk tütününün en önemli alýcýsý konumundadýr. TEKEL in tütün için neden önemli olduðu konusuna girmeden önce, tütünün Türkiye için neden önemli olduðunu ortaya koymakta yarar bulunmaktadýr. Tütün Türkiye için önemlidir. Çünkü, en fazla gelir getiren tarýmsal ihraç maddelerinden biridir. Tütün Türkiye için önemlidir, çünkü, aile tarýmý þeklinde yapýlmaktadýr ve ikibuçuk milyon insanýmýzýn geçimi tütün tarýmýna baðlýdýr. Tütün Türkiye için önemlidir. Çünkü, yetiþtiði toprak vasfý itibarýyla tarýmsal üretim ve verimi düþük toprak alanlarýnýn deðerlenmesini saðlamaktadýr. Bu, ayný zamanda erozyon sorununun çözümü için de çok ciddi bir katkýdýr. Tütün Türkiye için önemlidir. Çünkü aslýnda düþük gelir seviyesi saðlamakla birlikte, ayný topraklarda daha fazla gelir getiren ürün yetiþtirme þansý olmadýðý için bu topraklarý iþleyen insanlarýmýzýn iþsizlik ve göç olgusuyla karþýlaþmasýný engellemekte, ülkenin en ciddi sosyal sorununun katlanarak büyümesini engellemektedir. Bu noktada þunu ifade etmek gerekir ki, iþaret edilen bu husus sadece Türkiye için deðil, diðer tütün yetiþtiricisi ülkeler için de geçerlidir. Tamamen bu gerekçelerle AB, tütüncüsünü desteklemeye devam etmektedir.(ne ilginçtir ki, kendileri tarým ve tarýmcýsýný desteklemekte büyük bir hassasiyet gösteren geliþmiþ ülkeler, bize, tarýmdaki destekleri kaldýrmayý dayatmaktadýrlar) Türk tarýmý açýsýndan ne anlam ifade ettiði ortada olan tütün için TEKEL in yaþamsal fonksiyonu nedir diye baktýðýmýzda ise; her þeyden önce Þark tipi tütün diye bilinen yerli tütünümüzün en önemli alýcýlarýndan birinin TEKEL olduðunu görürürüz. Kalite açýsýndan sadece Ege ve Karadeniz Bölgesi tütünlerinin bir kýsmýnýn ihraç kabiliyeti olduðu, özellikle Doðu ve Güneydoðu tütünlerini mühendislikte, mimarlýkta ve planlamada ölçü 45

4 sadece TEKEL in satýn aldýðýný göz önünde tutarsak, TE- KEL in alýcý kimliðinin tütüncülüðümüz açýsýndan önemi daha iyi anlaþýlacaktýr. Yýllardan beri Doðu ve Güneydoðu Bölgesi tütünlerinin tamamý ile Karadeniz Bölgesi tütünlerinin yarýsýnýn alýcýsý TE- KEL dir. Tamamen yerli tütünden imal ettiði sigaralarýnýn harmanlarýnda bu bölgelerin ürünlerini TEKEL deðerlendirir. Yýlda milyon Kg civarýnda yaptýðý alýmdan vazgeçtiði ya da TEKEL in tasfiye edildiðini varsaydýðýmýzda saydýðýmýz bölgelerin tütüncüleri ne olacak sorusu cevapsýz kalmaktadýr. Zira, tütünün yetiþtiði toprak vasfý ile alternatif ürün yetiþtirme olanaðý son derece sýnýrlýdýr ve yetiþtirse bile sulu tarým yapýlamadýðýndan kazanç düzeyi düþük olacak veya ekici en azýndan tütünden elde ettiði geliri kazanamayacaktýr.. TEKEL i devreden çýkartmak, bütün bu tütüncüleri açlýk yoksulluk ve iþsizliðe terk edecektir.. Zaten 4733 sayýlý Kanun tütüncüye yeterince darbe vurmuþtur. Rakamlar ekicinin giderek tütünden uzaklaþtýðýný göstermektedir yýlýnda olan ekici sayýsý bir sonraki yýlda yüzde 15.6 azalmýþ, 2003 yýlýnda ise 2001 e oranla yüzde 30 oranýnda azalmýþtýr ürünü tütünler için ise 2002 ye göre üretici adedinde yüzde 18,5 lik, üretilen tütün miktarýnda ise yüzde 7.5 oranýnda bir gerileme olacaðý anlaþýlmaktadýr sayýlý Kanun la birlikte geçilen sözleþmeli üretim sistemi ile 2002 ürünlerinde adet üretici sözleþmesiz kalmýþ ve elde kalan tütünler daha sonra TEKEL ce düþük fiyatla satýn alýnmýþtýr. Ýlginç olan, üretici adedindeki beklenen düþüþün daha çok kaliteli ürünün üretildiði Ege de olmasýdýr. Ege li üretici sayýsýnda yüzde 26,4 lük bir düþüþ vardýr. Bu geliþme, Ege li üreticilerin ve tütüncülüðün geleceði açýsýndan da ciddi soru iþaretleri taþýmaktadýr. Gerçekten de tarýmsal KÝT lerin kuruluþ amacý, tarýma girdi ve fiyat desteði sunarak, bu en yaþamsal sektörde kendi kendine yeterliliði muhafaza etmektir. Ve TEKEL de aynen bunu yapmaktadýr. Doðu da üretilen tütünlerde bir gerileme olmazken, Güneydoðu tütünlerindeki gerileme yüzde 9 civarlarýndadýr. TEKEL in alým yaptýðý ve ihraç olanaðý bulunmayan ürünlerin üreticisi bulunan üreticinin TEKEL in yokluðunda akýbeti belli deðildir. 6 kiþilik nüfus hesabýyla insanýmýzýn geleceði meçhuldur. TEKEL, halihazýr varlýðýyla bu insanlarýn yaþamýný sürdürmesini saðlamaktadýr. Özelleþtirilmesi halinde bu insanlarýn ne olacaðýnýn hesabý yapýlmadan TEKEL i devreden çýkarmak tam anlamýyla bir sosyal cinayettir. Bu öngörüler afaki deðildir ve daha önce özelleþtirilmiþ olan tarýmsal KÝT lerin faaliyet alanlarýnda özelleþtirme sonrasý ortaya çýkan geliþmeler yeterince ölçü olmaktadýr. Et ve Balýk Kurumu nun, Süt Endüstrisi Kurumu nun özelleþtirilmesi, Türkiye yi bu en temel gýda maddeleri üretiminde yetersiz býrakmýþ ve artan fiyatlar nedeniyle tüketiciler zarar görürken, sütte piyasada tekelleþme oluþmuþ, canlý hayvan sayýsý düþmüþ, ette ise dýþa baðýmlý hale gelinmiþtir. Rakamlara bakarsak, 80 de olan sýðýr sayýsý 2000 e gelindiðinde e, Koyun sayýsý 80 de iken 2000 de ye Kýl Keçisi sayýsý 80 de iken 2000 de 6828 e düþmüþtür. Ýþte özelleþtirmenin sonuçlarý. TEKEL ÝN Kamu Gelirleri Ýçin Önemi: Sigara ve alkollü içkiler sektörünün geçmiþi büyük ölçüde kamu tekellerine dayanmaktadýr. Halihazýrda da bu sektörde kamu tekelleri faaliyet göstermeye devam etmektedir. Bu alanda kamu tekeli oluþturmanýn temel yola çýkýþ nedenlerinden biri toplumsal saðlýk iken bir diðeri, sektör ürünlerinden alýnan yüksek oranlý vergilerin kamu finansmaný için çok ciddi bir gelir kaynaðý teþkil etmesidir. TEKEL de kurulduðu günden bu yana, kamuya kaynak aktaran en önemli kuruluþlardan biri olmuþtur. 46 mühendislikte, mimarlýkta ve planlamada ölçü

5 Nitekim, Hükümetler kriz dönemlerinde ek kaynak ihtiyacý duyduklarýnda ilk baþvurduklarý yol da TEKEL ürünlerine zam yapmak olmuþtur. Fazla uzaða gitmeden geriye doðru üç yýllýk verilere bakalým: TEKEL 2001 yýlýnda 2.7; 2002 yýlýnda 2.9 katrilyon TL lik kamu fonu yaratmýþ 2003 sonu itibarýyla ise yine 3,6 katrilyonluk fon yaratmýþtýr. Türkiye sigara pazarýnda 2002 yýlýnda, TEKEL in dýþýnda pazarda iki þirket bulunmakta ve bu iki þirket toplam pazar hasýlatýnýn yarýsýný elde etmektedir. TEKEL, sigara sektörü nedeniyle 50 trilyon TL ye yakýn Kurumlar Vergisi öderken, hasýlatýn yarýsýný elde eden diðer iki sigara þirketinin Kurumlar Vergisi toplamý ise 28 trilyon TL. Ýþte kamu iþletmesi farký budur Aralýk ýnda TEKEL in bir günlük satýþ hasýlatý ise 22.4 trilyon TL olarak kayýtlara geçmiþ bulunmaktadýr. Maliye Bakanlýðý nca yayýmlanan ekonomik rapor verileri ýþýðýnda TEKEL in 2003 yýlýnda yarattýðý kamu fonunun çeþitli gider kalemleri ile karþýlaþtýrmasýný yaptýðýmýzda ise, yarattýðý kamu fonlarýnýn, faiz giderlerinin yüzde 5.8 ini, sosyal güvenlik giderlerinin yüzde 21.4 ünü, yatýrým harcamalarýnýn yüzde 87 sini, personel harcamalarýnýn yüzde 12.2 sini, Diðer Cari giderlerin yüzde 69.2 sini karþýladýðýný görüyoruz deðerlerine göre TE- KEL, KDV ve ÖTV olarak 1.3 katrilyon TL. aktarmýþtýr. 500 Büyük Firma 2002 verilerine baktýðýmýzda Gýda Ýçki ve Tütün Sanayiinde toplam 97 kuruluþun olduðunu görüyoruz. Bu kuruluþlarýn tamamý, 2.9 katrilyonluk KDV ve ÖTV ödemiþ bulunuyor. TE- KEL, ayný yýl ödediði KDV ve ÖTV ile tek baþýna bu rakamýn yüzde 46 sýný karþýlamýþtýr. Baþka bir açýdan deðerlendirelim. Gelirler Genel Müdürlüðü nün Kurumlar Vergisi ilk yüz sýralamasýna bakýyoruz. TEKEL Pazarlama Þirketi, 74 trilyon TL kurumlar vergisi vermiþ. TEKEL in kar bileþimi içinde yüzde 67.5 i sigara sektörüne ait olduðuna göre, bunun 49.9 trilyon TL si sigaradan geliyor demektir. TEKEL in alým yaptýðý ve ihraç olanaðý bulunmayan ürünlerin üreticisi bulunan üreticinin TEKEL in yokluðunda akýbeti belli deðildir. 6 kiþilik nüfus hesabýyla insanýmýzýn geleceði meçhuldur. TEKEL den aktarýlan verginin, elde edilen kaynaðýn özel þirketlerden toplanmasý ihtimali yoktur. Daha da önemlisi, TEKEL karlý bir kuruluþtur. Ulusal firmadýr ve elde ettiði trilyonlarca liralýk kar, yurt içinde kalmaktadýr. Ulusal kuruluþ olarak muhafaza edildiði sürece de elde ettiði karý kamu kaynaðý olarak kullanma imkaný bulunmaktadýr mühendislikte, mimarlýkta ve planlamada ölçü 47

6 TEKEL ve Toplumsal Saðlýk TEKEL in çok önemli bir diðer fonksiyonu da kamu iþletmesi olmanýn getirdiði sorumlulukla, aslýnda baðýmlýlýk yaratan ve insan saðlýðýna zarar veren ürünlerin satýþýný arttýrýcý bir politika izlemiyor olmasýdýr. Bu konu toplumsal saðlýk açýsýndan son derece önemlidir. Zira, tüketim artýþý bir yandan beþeri sermayenin zayýflamasýna ve hastalýklar nedeniyle iþ gücü kaybý ve bireysel sorunlara yol açarken, öte yandan bu hastalýklarýn tedavisi amacýyla çok önemli bir kaynak yurt dýþýna aktarýlmaktadýr yýlýnda Amerika da yapýlan bir araþtýrmaya göre, Amerika da her yýl 440 bin kiþi sigara içiciliðine baðlý hastalýklara maruz kalmaktadýr. Bu nedenle yýlda 75 milyar Dolar tedavi masrafý, 82 milyar Dolarlýk da verimlilik kaybý hesaplanmýþtýr. Amerika ve diðer geliþmiþ ülkelerde sigara ve içki tüketiminin azaltýlmasý yönündeki sistemli uygulamalarýn ana nedeni budur. Fakat baþta ABD olmak üzere geliþmiþ ülkeler, büyük bir ikiyüzlülükle, geliþmekte olan ülkelerin zararýna olacaðýný bile bile tüketim artýþýna yol açan özelleþtirmeleri ya da bu ürünlerin serbestçe giriþini saðlayan uluslar arasý ticaret anlaþmalarýný dayatmaktadýrlar. Bizim Türkiye pazarý ile ilgili yaptýðýmýz hesaplara göre, TEKEL in tek üretici ve satýcý olduðu on yýlda tüketim yüzde 21 artarken, yabancý sigara fabrikalarýnýn devreye girmesinden sonraki on yýlda yüzde 40.7 artmýþ bulunuyor. Bir örnek de dýþarýdan vermek gerekirse; Macaristan, özelleþtirmelere en hýzlý baþlayan ve en fazla yabancý yatýrým çeken ülkelerden biridir yýllarý arasýnda kadýnlarda içiciliðin yüzde 14.5, gençlerde yüzde 25 oranýnda artýþ gösterdiði tespit edilmiþtir. Orta ve Doðu Avrupa ülkelerinde yýllarý arasýnda (ki yabancý sigara þirketlerinin en yoðun yatýrým yaptýðý dönemler) sigara tüketimi yüzde 20 artmýþtýr. tütün sektöründeki serbest piyasaya geçiþ dayatmalarý nedeniyle, tüm saðlýk araþtýrmacýlarý, uzmanlarý ve tütün karþýtý gruplarýn boy hedefi halindedir ve çok aðýr bir þekilde eleþtirilmektedirler. Açýk ve net olan husus þu ki; tütün sektöründeki özelleþtirmeler tütün tüketiminin artmasýna yol açmakta, çok uluslu þirketlerin saldýrgan politikalarýnýn önündeki tek etkili önlem olarak kamu tekelleri görülmektedir. Türkiye genç nüfusu, yaygýn sigara tüketim alýþkanlýðý ve etkili denetim mekanizmalarýnýn bulunmamasý nedeniyle, çok uluslu þirketler açýsýndan gözde ülkeler arasýndadýr ve pazardaki geniþleme hedeflerini engelleyen ise yalnýzca TEKEL in varlýðýdýr. O nedenle, yýllardýr TEKEL üzerinde oynanan oyunlar bitmemekte, güçsüz ve etkisiz býrakmak amacýyla her yöntem denenmektedir. Türk tütün sanayiinin son kalesi TEKEL dir. TEKEL i özelleþtirerek devreden çýkarmaksa sektöre vurulacak son öldürücü darbedir. Olasý bir özelleþtirme sonrasýnda, ülkeyi bekleyen; tütün sektöründe yabancý egemenliði, elde edilen gelir ve kaynaklarýn dýþa akmasý, fabrikalarý kapatýlan il ve ilçelerin ekonomik ve sosyal açýdan felakete sürüklenmesi, dünyaca ünlü tütünümüzün giderek yok olmasý, dýþa baðýmlýlýk, erozyon gibi çevre sorunlarý, içici ve baðýmlý sayýsý artmýþ, saðlýðýný kaybetmiþ bir toplum olacaktýr. Bu veriler ýþýðýnda Türkiye, tüm özelleþtirme deneyimlerini ve uyarýlarý göz önünde tutarak, bu projeden vazgeçmek zorundadýr. Nitekim Tayland ÝMF nin tüm baskýlarýna raðmen, özelleþtirme projesini askýya almýþtýr. Bu ülkeyi yönetenlerden ulusal ve toplumsal çýkarlarýna Tayland Meclis ve Hükümeti kadar sahip çýkmasýný beklemek hakkýmýzdýr. Dünya Bankasý ve kardeþ kuruluþu IMF özellikle 48 mühendislikte, mimarlýkta ve planlamada ölçü

7 Tekel de Özelleþtirme Süreci Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý nca 10 Kasým 2003 tarihinde yapýlan açýklamada ihaleyi kazanan firma olarak açýklanan NUROL-LÝMAK- ÖZALTIN-TÜTSAB ortak giriþim grubuna TEKEL Alkollü Ýçkiler Sanayii ve Ýþletmeleri A.Þ nin 292 milyon Dolar bedelle satýþýnýn uygun bulunduðu Özelleþtirme Yüksek Kurulu nun tarih ve sayýlý kararý ile açýklanmýþtýr. Türk sigara ve alkollü içkiler sektörünün öncü kuruluþlarýndan birisi olan TEKEL, tarihli ve 233 Sayýlý Kamu Ýktisadi Teþebbüsleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde Tütün,Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol Ýþletmeleri Genel Müdürlüðü adý altýnda teþkilatlanmýþ; tarih ve 2001/06 Sayýlý Özelleþtirme Yüksek Kurulu Kararý ile özelleþtirme kapsam ve programýna alýnmýþtýr tarihli 4773 sayýlý Yasa ile daha önce KÝK olan statüsü, Ýktisadi Devlet Teþekkülü statüsüne dönüþtürülmüþtür. Baþbakanlýk Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý tarafýndan 11 Haziran 2003 tarihli ve 5817 sayýlý Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin 540. sayfasýnda Alkollü Ýçkiler Pazarlama ve Daðýtým Anonim Þirketi ana sözleþmesinin altýnda yayýmlanan ayrý bir ilanda tarihli ve 2003/12 sayýlý ÖYK kararýna istinaden(resmi Gazete de yayýmlanmamýþtýr) TEKEL in faaliyetlerini yürüttüðü müesseselerin Stratejik Ýþ Birimleri (SÝB) olarak yeniden yapýlandýrýlmasýna ve özelleþtirilmeleri sonrasýnda bünyelerindeki varlýklarýn devrinde ortaya çýkabilecek sorunlarýn bertaraf edilebilmesini teminen bunlarýn ayrý ayrý anonim þirket haline getirilmelerine karar verilmiþ ifadesine yer verildikten sonra, bahse konu ÖYK kararýna istinaden yukarýda yer alan SÝB ler idaremiz Baþkanlýk Makamýnýn tarihi ve 527 sayýlý oluru ile Sigara Sanayii iþletmeleri ve Ticareti Anonim Þirketi, Alkollü Ýçkiler Sanayii ve Ticareti Anonim Þirketi, Sigara Pazarlama ve Daðýtým Anonim Þirketi ve Alkollü Ýçkiler Pazarlama ve Daðýtým Anonim Þirketi unvanlarý ile yeni Anonim Þirketler kurulmuþtur denmek suretiyle, TEKEL e baðlý müesseseler özelleþtirmeye hazýrlýk baðlamýnda yeniden yapýlandýrýlmýþtýr. Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý tarihinden itibaren ulusal düzeyde yayýn yapan muhtelif gazetelere verdiði ilanlarla Sigara Sanayii Ýþletmeleri ve Ticareti Anonim Þirketi nin blok satýþ yöntemiyle özelleþtirileceði yolunda ihale ilanlarý vermiþtir. Ýlk önce 12 Eylül 2003 e kadar olan teklif verme süresi bilahare uzatýlmýþ, ancak, 2,5-3 milyar Dolar gelir getirmesi beklenen Sigara birimine en fazla 1 milyar 150 milyon Dolar lýk teklif gelmesi üzerine(japon Tobacco International firmasý) ihale iptal edilmiþtir. Yapýlan açýklamalardan yeni bir strateji belirleme çalýþmasýnýn sürdürüldüðü anlaþýlmaktadýr. Alkollü Ýçkiler Sanayii Baþbakanlýk Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý tarafýndan 11 Haziran 2003 tarihli ve 5817 sayýlý Türkiye Ticaret Sicili 49 mühendislikte, mimarl kta ve planlamada ölçü

8 Gazetesi nin 540. sayfasýnda yayýmlanan ve Alkollü Ýçkiler Pazarlama ve Daðýtým Anonim Þirketi ana sözleþmesinin altýnda yer alanilanda tarihli ve 2003/12 sayýlý ÖYK kararýna istinaden(resmi Gazetede yayýmlanmamýþtýr) TEKEL in faaliyetlerini yürüttüðü müesseselerin Stratejik Ýþ Birimleri(SÝB) olarak yeniden yapýlandýrýlmasýna ve özelleþtirilmeleri sonrasýnda bünyelerindeki varlýklarýn devrinde ortaya çýkabilecek sorunlarýn bertaraf edilebilmesini teminen bunlarýn ayrý ayrý anonim þirket haline getirilmelerine karar verilmiþtir ifadesine yer verildikten sonra, bahse konu ÖYK kararýna istinaden yukarýda yer alan SÝB ler idaremiz Baþkanlýk Makamýnýn tarihi ve 527 sayýlý oluru ile Sigara Sanayii iþletmeleri ve Ticareti Anonim Þirketi, Alkollü Ýçkiler Sanayii ve Ticareti Anonim Þirketi, Sigara Pazarlama ve Daðýtým Anonim Þirketi ve Alkollü Ýçkiler Pazarlama ve Daðýtým Anonim Þirketi unvanlarý ile yeni Anonim Þirketler kurulmuþtur denmek suretiyle, TEKEL e baðlý müesseseler özelleþtirmeye hazýrlýk baðlamýnda yeniden yapýlandýrýlmýþtýr. Alkollü Ýçkiler Sanayii ve Ticareti Anonim Þirketi nin Ana Sözleþmesi 10 Haziran 2003 tarihli ve 5816 sayýlý Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde yayýmlanmýþ, Alkollü Ýçkiler Pazarlama ve Daðýtým Anonim Þirketi nin ana sözleþmesi ise 11 Haziran 2003 tarihli ve 5817 sayýlý Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde yayýmlanmýþtýr. Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý tarihinden itibaren ulusal düzeyde yayýn yapan muhtelif gazetelere verdiði ilanlarla Alkollü Ýçkiler Sanayii ve Ticareti Anonim Þirketi nin blok satýþ yöntemiyle özelleþtirileceði yolunda ihale ilanlarý vermiþtir. Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý nýn söz konusu ilanlarý üzerine Sendikamýzca 14 Temmuz 2003 tarihinde Ankara 8. Ýdare Mahkemesi nde 2003/1197 esas sayýsýyla ihale ilan, karar ve iþleminin iptali ve yürütmenin durdurulmasý aleyhine dava açýlmýþ, Sayýn Mahkemece tarihinde yürütmeyi durdurma kararý verilmiþ, ÖÝB nin Bölge Ýdare Mahkemesi ne yapmýþ olduðu itiraz sonucu, Ankara Bölge Ýdare Mahkemesi tarihinde vermiþ olduðu kararla Yürütmeyi Durdurma Kararýnýn kaldýrýlmasýna karar vermiþtir. Halen dava derdest bulunmaktadýr. Özelleþtirme Ýdaresi Baþkanlýðý nca 10 Kasým 2003 tarihinde yapýlan açýklamada ihaleyi kazanan firma olarak açýklanan NUROL-LÝMAK-ÖZALTIN-TÜTSAB ortak giriþim grubuna TEKEL Alkollü Ýçkiler Sanayii ve Ýþletmeleri A.Þ nin 292 milyon Dolar bedelle satýþýnýn uygun bulunduðu Özelleþtirme Yüksek Kurulu nun tarih ve sayýlý kararý ile açýklanmýþtýr. Sendikamýz özelleþtirme kararý aleyhine 24 Aralýk 2003 tarihinde Ankara 1. Ýdare Mahkemesi nde yürütmeyi durdurma istemiyle iptal davasý açmýþ, ancak Mahkemece henüz bir karar verilmemiþtir. mühendislikte, mimarl kta ve planlamada ölçü 50