Bölüm 7: Kilitlenme (Deadlocks)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bölüm 7: Kilitlenme (Deadlocks)"

Transkript

1 Bölüm 7: Kilitlenme (Deadlocks) Mehmet Demirci tarafından çevrilmiştir. Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

2 Bölüm 7: Kilitlenme (Deadlocks) Sistem modeli Kilitlenme Belirleme Kilitlenme Yönetim Yöntemleri Kilitlenmeyi Önleme Kilitlenme Tespiti Kilitlenmeden Kurtulma 7.2 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

3 Bölüm Hedefleri Eşzamanlı çalışan süreçlerin işlerini bitirmesini engelleyen kilitlenme durumunu tanımlamak Kilitlenmeyi önlemek için kullanılan yöntemleri sunmak 7.3 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

4 Sistem Modeli Sistem kaynaklardan oluşur Kaynak türleri: R 1, R 2,..., R m CPU döngüleri, bellek alanı, I/O cihazları Her kaynak türü R i için W i tane örnek Bir süreç bir kaynağı şöyle kullanır: İste (request) Kullan (use) Bırak (release) 7.4 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

5 Kilitlenme Neden Oluşur? Kilitlenme (deadlock), aşağıdaki dört şart aynı anda sağlanırsa gerçekleşebilir. Karşılıklı dışlama (Mutual exclusion): herhangi bir zamanda sadece bir süreç kaynağı kullanabiliyor. Tutup bekleme (Hold and wait): en az bir kaynağı tutan bir süreç, başka süreçlerin tuttuğunu kaynakları bekliyor. Preemption yok: kaynak ancak onu tutan süreç tarafından işi bitince gönüllü olarak bırakılabiliyor. Dairesel bekleme (Circular wait): Bekleyen süreçlerden oluşan bir {P 0, P 1,, P n } kümesi vardır ki P 0 P 1 in elindeki bir kaynağı, P 1 P 2 nin elindeki bir kaynağı,, P n 1 P n in elindeki bir kaynağı ve P n de P 0 ın elindeki bir kaynağı bekliyor. 7.5 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

6 Mutex Kilitleriyle Kilitlenme Kilitlenmeler sistem çağrıları, kilitler vb. nedenlerle oluşabilir. Mutex kilitlenmesi için kitapta Sayfa Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

7 Kaynak Ayırma Çizgesi Köşeler kümesi V ile kenarlar kümesi E. V iki türe ayrılır: P = {P 1, P 2,, P n }, sistemdeki süreçler kümesi R = {R 1, R 2,, R m }, sistemdeki kaynaklar kümesi İstek kenarı yönlü kenar P i R j Atama kenarı yönlü kenar R j P i 7.7 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

8 Kaynak Ayırma Çizgesi Süreç 4 örnekli kaynak türü P i istiyor R j P i P i tutuyor R j R j P i R j 7.8 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

9 Kaynak Ayırma Çizgesi Örneği 7.9 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

10 Kaynak Ayırma Çizgesinde Kilitlenme 7.10 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

11 Döngü Var ama Kilitlenme Yok 7.11 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

12 Temel Gerçekler Çizgede döngü yoksa kilitlenme yok Çizgede döngü varsa Her kaynak türünden bir örnek varsa, kilitlenme var Her kaynak türünden birkaç örnek varsa, kilitlenme olabilir 7.12 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

13 Kilitlenme Yönetim Yöntemleri Sistemin asla kilitlenme durumuna düşmemesini sağlamak için: Kilitlenmeyi önleme (prevention) Kilitlenmeden sakınma (avoidance) Sistemin kilitlenme durumuna girmesine izin verip sonra kurtarmak Sorunu görmezden gelip sistemde kilitlenme olmayacağını varsaymak; UNIX dahil birçok OS tarafından kullanılır Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

14 Kilitlenme Örneği /* thread one runs in this function */ void *do_work_one(void *param) { } pthread_mutex_lock(&first_mutex); pthread_mutex_lock(&second_mutex); /** * Do some work */ pthread_mutex_unlock(&second_mutex); pthread_mutex_unlock(&first_mutex); pthread_exit(0); /* thread two runs in this function */ void *do_work_two(void *param) { } pthread_mutex_lock(&second_mutex); pthread_mutex_lock(&first_mutex); /** * Do some work */ pthread_mutex_unlock(&first_mutex); pthread_mutex_unlock(&second_mutex); pthread_exit(0); 7.14 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

15 Kilitlenmeyi Önleme İstek yapma yollarını kısıtlayarak Karşılıklı Dışlama paylaşılabilir kaynaklar için karşılıklı dışlama şartı olmasın (örn., salt okunur dosyalar) Genel çözüm olamaz çünkü bazı kaynakların paylaşılması mümkün değil, karşılıklı dışlama şart Tutup Bekleme süreç kaynak istediğinde başka kaynak tutmadığı garanti edilsin Süreç çalışmaya başlamadan önce bütün kaynaklarını alsın, veya ancak kendinde hiçbir kaynak yoksa isteyebilsin. Sorun: Düşük kaynak kullanımı; açlık mümkün 7.15 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

16 Kilitlenmeyi Önleme Preemption Yok Bazı kaynakları tutan bir süreç başka kaynak ister ama hemen alamazsa, tuttuğu bütün kaynakları bırakmak zorunda kalsın. Elinden alınan kaynaklar beklediklerinin arasına eklenir. Süreç ancak hepsini (eskileri ve yenileri) alabildiğinde yeniden başlar. Dairesel Bekleme bütün kaynak türlerine bir sıra verilsin, her süreç kaynakları artan sırada istemek zorunda olsun. Süreç önce R i sonra R j istiyorsa, F(R i ) < F(R j ) 7.16 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

17 Kilitlenmeden Sakınma Sistemin önceden bazı bilgilere sahip olması gerekir. En basit ve kullanışlı modelde her süreç her tür kaynaktan en çok kaç tane isteyebileceğini bildirmek zorundadır. Kilitlenmeden sakınma algoritması kaynak paylaşım durumunu dinamik olarak inceler ve dairesel bekleme olmayacağından emin olur. Kaynak paylaşım durumu: boşta ve verilmiş olan kaynak sayısı, süreçlerin maksimum talepleri 7.18 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

18 Güvenli Durum Bir süreç boştaki bir kaynağı istediğinde, kaynağın hemen verilmesi halinde güvenli durum korunacak mı diye sistemin bakması gerekir. Sistemin güvenli durumda olması için, bütün süreçlerin en az bir <P 1, P 2,, P n > sıralaması var olmalı ki, her P i için, P i tarafından istenebilecek kaynaklar ya boşta olsun veya j < i şartını sağlayan P j süreçleri tarafından tutuluyor olsun. Bu durumda: P i istediği tüm kaynakları alamıyorsa, j < i şartını sağlayan bütün P j ler bitene kadar bekler. Sonra, P i gerekli kaynakları alır, çalışır, kaynakları geri verir, ve sonlanır. P i sonlanınca, P i +1 istediği kaynakları alabilir, 7.19 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

19 Temel Gerçekler Sistem güvenli durumdaysa kilitlenme yok Sistem güvensiz durumdaysa kilitlenme olabilir Sakınma Sistemin hiçbir zaman güvensiz duruma girmemesini sağlama 7.20 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

20 Güvenli, Güvensiz, Kilitlenme Durumları 7.21 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

21 Sakınma Algoritmaları Kaynak türünden tek örnek Kaynak ayırma çizgesi kullan Kaynak türünden çok örnek Banker algoritmasını kullan 7.22 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

22 Kaynak Ayırma Çizge Şeması Talep kenarı (Claim edge) P i R j gösterir ki P j süreci R j kaynağını ileride isteyebilir (kesikli çizgiyle gösterilir) Talep kenarı, süreç kaynağı isteyince istek kenarına dönüşür. İstek kenarı, sürece kaynak ataması yapılınca atama kenarına dönüşür. Süreç kaynağı bırakınca atama kenarı talep kenarına dönüşür. Kaynak talepleri sistemde önceden yapılır Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

23 Kaynak Ayırma Çizgesi 7.24 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

24 Kaynak Ayırma Çizgesinde Güvensiz Durum 7.25 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

25 Kaynak Ayırma Çizgesi Algoritması P i süreci R j kaynağını istiyor. İstek, ancak istek kenarını atama kenarına dönüştürmek çizgede döngü oluşturmuyorsa karşılanabilir Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

26 Banker s Algorithm Kaynakların birden fazla kopyası var. Her süreç önceden en fazla kullanımını belirleyip kaynak talep etmeli. Süreç kaynak istediğinde beklemek zorunda kalabilir. Süreç istediği bütün kaynakları aldıktan sonra sonlu sürede geri vermeli Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

27 Banker s Algorithm Veri Yapıları n = süreç sayısı, m = kaynak türü sayısı Boşta: m uzunluğunda vektör. Eğer Boşta[j] = k ise, R j kaynak türünden k tane kaynak boştadır. Max: n x m matris. Eğer Max[i,j] = k ise, süreç P i, R j türündeki kaynaktan en fazla k tane isteyebilir. Atama: n x m matris. Eğer Atama[i,j] = k ise, P i şu anda R j türündeki kaynaktan k tanesini almıştır. İhtiyaç: n x m matris. Eğer İhtiyaç[i,j] = k ise, P i ileride R j türündeki kaynaktan k tanesine daha ihtiyaç duyabilir. İhtiyaç[i,j] = Max[i,j] Atama[i,j] 7.28 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

28 Güvenlik Algoritması 1. İş ve Bitiş vektörleri m ve n uzunluğunda olsun. Başlangıçta: İş = Boşta Bitiş[i] = false for i = 0, 1,, n Şu iki şartı birlikte sağlayan i bul: (a) Bitiş[i] = false (b) İhtiyaç i İş Öyle bir i yoksa, 4. adıma git. 3. İş = İş + Atama i Bitiş[i] = true 2. adıma git 4. Eğer her i için Bitiş[i] == true ise, sistem güvenli durumdadır Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

29 P i Süreci için Kaynak İsteme Algoritması İstek i = P i sürecinin istek vektörü. Eğer İstek i [j] = k ise, P i süreci R j türündeki kaynaktan k tane istiyor. 1. Eğer İstek i İhtiyaç i ise 2. adıma git. Değilse, hata ver, çünkü süreç talep sınırını aştı. 2. Eğer İstek i Boşta ise 3. adıma git. Değilse, P i beklemeli, çünkü boşta yeterli kaynak yok. 3. P i sürecine kaynak atamayı dene yani şunları yap: Boşta = Boşta İstek i ; Atama i = Atama i + İstek i ; İhtiyaç i = İhtiyaç i İstek i ; Eğer güvenliyse kaynakları P i ye ata. Eğer güvensizse P i beklemeli, yukarıdaki değişiklikleri geri al Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

30 Banker s Algorithm Örneği 5 süreç: P 0 P 4 3 kaynak türü: A (10 tane), B (5 tane), ve C (7 tane) T 0 zamanındaki durum: Atama Max Boşta A B C A B C A B C P P P P P Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

31 Banker s Algorithm Örneği İhtiyaç matrisi tanıma göre Max Atama İhtiyaç A B C P P P P P Sistem güvenli durumda çünkü < P 1, P 3, P 4, P 2, P 0 > sıralaması güvenlik kriterlerini sağlıyor Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

32 Örnek: P 1 İster (1,0,2) İstek Boşta olduğunu kontrol et (yani, (1,0,2) (3,3,2) true) Atama İhtiyaç Boşta A B C A B C A B C P P P P P Güvenlik algoritmasına göre < P 1, P 3, P 4, P 0, P 2 > sıralaması güvenlik şartını sağlıyor. P 4 (3,3,0) isterse verebilir miyiz? P 0 (0,2,0) isterse verebilir miyiz? 7.33 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

33 Kilitlenme Tespiti Sistemin kilitlenme durumuna girmesine izin ver Tespit algoritması Düzeltme yolu 7.34 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

34 Her Kaynak Türünden Tek Örnek Bekleme (wait-for) çizgesi Düğümler süreçlerdir. P i P j eğer P i bekliyor P j ise Periyodik olarak çizgede döngü ara. Döngü varsa kilitlenme var demektir. Çizgede döngü bulma algoritması O(n 2 ) işlem gerektirir, n çizgedeki düğüm sayısıdır Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

35 Kaynak Ayırma Çizgesi ve Bekleme Çizgesi Resource-Allocation Graph Corresponding wait-for graph 7.36 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

36 Her Kaynak Türünden Çok Örnek Boşta: m uzunluğunda vektör, her kaynak türünden kaç tane boşta Atama: n x m matris, her kaynak türünden her sürece kaç tane atanmış İstek: n x m matris, her sürecin isteklerini gösterir. Eğer İstek[i][j] = k ise, P i süreci R j kaynağından k tane daha istiyor Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

37 Tespit Algoritması 1. İş ve Bitiş vektörleri m ve n uzunluğunda olsun. Başlangıçta: (a) İş = Boşta (b) i = 1,2,, n için, eğer Atama i 0 ise Bitiş[i] = false; yoksa, Bitiş[i] = true 2. Aşağıdaki iki şartı sağlayan i bul: (a) Bitiş[i] == false (b) İstek i İş Eğer öyle i yoksa, 4. adıma git Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

38 Tespit Algoritması 3. İş = İş + Atama i Bitiş[i] = true 2. Adıma git 4. Eğer en az bir i, 1 i n, için Bitiş[i] == false ise, o zaman sistem kilitlenme halindedir. Bitiş[i] == false eşitliğini sağlayan P i süreci kilitlenmiştir. Algoritma O(m x n 2 ) işlem gerektirir Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

39 Tespit Algoritması Örneği Beş süreç P 0 P 4 ; üç kaynak türü A (7 tane), B (2 tane), ve C (6 tane) T 0 zamanındaki durum: Atama İstek Boşta A B C A B C A B C P P P P P <P 0, P 2, P 3, P 1, P 4 > sıralamasında Finish[i] = true for all i 7.40 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

40 Tespit Algoritması Örneği P 2 C den bir tane daha istiyor. İstek A B C P P P P P Sistemin durumu? P 0 dan kaynaklar alınabilir ancak diğerlerinin isteklerine yetmez. Kilitlenme var, P 1, P 2, P 3, ve P Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

41 Tespit Algoritması Kullanımı Ne zaman ve ne sıklıkla kullanacağımızı şunlara göre belirleriz: Kilitlenmenin ne sıklıkla olması muhtemel? Kaç sürecin kaynakları geri alınacak? Bağımsız her döngü için bir tane Hemen karşılanamayan her kaynak isteğinde çağrılabilir. Tespit algoritması rastgele çağrılırsa, kaynak çizgesinde birçok döngü bulunabilir ve kilitlenmiş süreçlerden hangisinin kilitlenmeye yol açtığı bilinemez Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

42 Kilitlenmeyi Düzeltme: Süreç Sonlandırma Kilitlenenlerin hepsini bitir (abort) Kilitlenme döngüsü yok edilene kadar birer birer bitir Hangi sırada bitirmeliyiz? 1. Süreç önceliği 2. Ne zamandır çalışıyor, bitmesine ne kadar var 3. Kullandığı kaynakların miktarları ve türleri 4. İhtiyacı olan kaynaklar 5. Kaç süreç sonlanacak 6. Etkileşimli mi değil mi 7.43 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

43 Kilitlenmeyi Düzeltme: Kaynakları Geri Alma Kurban seç maliyeti minimize ederek Rollback (geri sar) Güvenli bir duruma dön, o durum için süreci yeniden başlat Açlık hep aynı süreci kurban seçersek gerçekleşir, bunu önlemek için geri sarma sayısını maliyete dahil et 7.44 Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

44 Bölüm 7 Sonu Silberschatz, Galvin and Gagne 2013

Bölüm 7: Kilitlenmeler. Operating System Concepts with Java 8 th Edition

Bölüm 7: Kilitlenmeler. Operating System Concepts with Java 8 th Edition Bölüm 7: Kilitlenmeler 7.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 Bölüm 7: Kilitlenmeler Kilitlenme Problemi Sistem Modeli Kilitlenme Tarifi Kilitlenmeler için Çözüm Yöntemleri Kilitlenme Önleme Kilitlenmeden

Detaylı

İşletim Sistemleri. Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

İşletim Sistemleri. Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü İşletim Sistemleri Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bu dersin sunumları, Abraham Silberschatz, Greg Gagne, Peter B. Galvin, Operating System Concepts 9/e, Wiley,

Detaylı

Çok işlemli (multitasking) sistemlerde işlemler (process) kısıtlı kaynakları kullanmak zorundadırlar.

Çok işlemli (multitasking) sistemlerde işlemler (process) kısıtlı kaynakları kullanmak zorundadırlar. Kilitlenme (Deadlock) 2 Çok işlemli (multitasking) sistemlerde işlemler (process) kısıtlı kaynakları kullanmak zorundadırlar. Bir işlem bir kaynak için talepte bulunur. Eğer bu kaynak müsait değilse, işlem

Detaylı

Ölümcül Kilitlenme. Ölümcül Kilitlenme 5. İşletim Sistemleri

Ölümcül Kilitlenme. Ölümcül Kilitlenme 5. İşletim Sistemleri 5 ÖLÜMCÜL L KİLİTLENMEK Ölümcül Kilitlenme Sistem kaynaklarını ortak olarak kullanan veya birbiri ile haberleşen bir grup prosesin kalıcı olarak bloke olması durumu : ölümcül kilitlenme Birden fazla proses

Detaylı

Ölümcül Kilitlenme. Ölümcül Kilitlenme Örneği - 1

Ölümcül Kilitlenme. Ölümcül Kilitlenme Örneği - 1 Ölümcül Kilitlenme 5 ÖLÜMCÜL L KİLİTLENMEK Sistem kaynaklarını ortak olarak kullanan veya birbiri ile haberleşen bir grup prosesin kalıcı olarak bloke olması durumu : ölümcül kilitlenme Birden fazla proses

Detaylı

İşletim Sistemleri (Operating Systems)

İşletim Sistemleri (Operating Systems) İşletim Sistemleri (Operating Systems) 1 Ölümcül Kilitlenme (Deadlock) 2 Bilgisayardaki kilitlenmeler trafikteki kilitlenmelere benzer. Örneğin, bir dörtyol kavşağına gelindiğinde uygulanması gereken kural

Detaylı

İşletim Sistemlerine Giriş

İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemlerine Giriş Ölümcül Kilitlenme (Deadlock) İşletim Sistemlerine Giriş - Ders06 1 Ölümcül Kilitlenme (Deadlock) Bilgisayar sistemleri, bir anda sadece tek bir kullanıcı tarafından kullanılabilecek

Detaylı

İşletim Sistemlerine Giriş

İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemlerine Giriş Ölümcül Kilitlenme (Deadlock) İşletim Sistemlerine Giriş - Ders07 1 Tespiti 2- Her tipten birden fazla kaynak için ölümcül kilitlenme tespiti Matris temelli bir algoritma kullanılır.

Detaylı

Ölümcül Kilitlenme- Deadlock

Ölümcül Kilitlenme- Deadlock Ölümcül Kilitlenme- Deadlock İşletim Sistemleri Bu Haftada ne Göreceğiz? Bir kilitlenme nedir? Güvenli Kalmak: kilitlenme önlenmesi ve kaçınmak Tehlikeli Yaşam: kilitlenme, ne o zaman olacağının tespiti

Detaylı

Bölüm 13: Giriş-Çıkış (I/O) Sistemleri

Bölüm 13: Giriş-Çıkış (I/O) Sistemleri Bölüm 13: Giriş-Çıkış (I/O) Sistemleri Mehmet Demirci tarafından çevrilmiştir. Silberschatz, Galvin and Gagne 2013 Bölüm 13: Giriş-Çıkış (I/O) Sistemleri Genel bakış I/O donanımı Uygulama I/O arayüzü Çekirdek

Detaylı

Çizgeler (Graphs) Doç. Dr. Aybars UĞUR

Çizgeler (Graphs) Doç. Dr. Aybars UĞUR Çizgeler (Graphs) ve Uygulamaları Doç. Dr. Aybars UĞUR Giriş Şekil 12.1 : Çizge (Graph) Çizge (Graph) : Köşe (vertex) adı verilen düğümlerden ve kenar (edge) adı verilip köşeleri birbirine bağlayan bağlantılardan

Detaylı

Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312

Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312 Giriş Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312 İplikler geleneksel işletim sistemlerinde her prosesin özel adres uzayı ve tek akış kontrolü vardır bazı durumlarda, aynı adres uzayında birden fazla akış kontrolü

Detaylı

Bölüm 5: İşlemci Zamanlaması. Operating System Concepts with Java 8 th Edition

Bölüm 5: İşlemci Zamanlaması. Operating System Concepts with Java 8 th Edition Bölüm 5: İşlemci Zamanlaması 5.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 Temel Kavramlar Çoklu programlama sayesinde CPU kullanımının optimize edilmesi CPU I/O İşlem Döngüsü Bir işlemin çalıştırılması birbirlerini

Detaylı

BMT 206 Ayrık Matematik. Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 1

BMT 206 Ayrık Matematik. Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 1 BMT 206 Ayrık Matematik Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 1 Graph (Çizge) Yük. Müh. Köksal GÜNDOĞDU 2 Graph (Çizge) Köşe (vertex) adı verilen düğümlerden ve kenar (edge) adı verilip köşeleri birbirine bağlayan

Detaylı

İşletim Sistemlerine Giriş

İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemlerine Giriş Süreçler Arası İletişim (IPC-Inter Process Communication) İşletim Sistemlerine Giriş - Ders02 1 Süreçler Arası İletişim Süreçler, sıklıkla birbirleri ile iletişim kurarlar. Bir

Detaylı

BÖLÜM III: Şebeke Modelleri. Şebeke Kavramları. Şebeke Kavramları. Şebeke Kavramları. Yönlü Şebeke (Directed Network) Dal / ok

BÖLÜM III: Şebeke Modelleri. Şebeke Kavramları. Şebeke Kavramları. Şebeke Kavramları. Yönlü Şebeke (Directed Network) Dal / ok 8.0.0 Şebeke Kavramları BÖLÜM III: Şebeke Modelleri Şebeke (Network) Sonlu sayıdaki düğümler kümesiyle, bunlarla bağlantılı oklar (veya dallar) kümesinin oluşturduğu yapı şeklinde tanımlanabilir ve (N,A)

Detaylı

Background (Arka Plan)

Background (Arka Plan) Bölüm 9: Sanal Bellek Operating System Concepts with Java 8 th Edition 9.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 Background (Arka Plan) Sanal Bellek Kullanıcı mantıksal hafızanın, fiziksel hafızadan ayrılması.

Detaylı

GRAPH LAR Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi VERİ YAPILARI. Bilgisayar Mühendisliği ÖĞR.GÖR.GÜNAY TEMÜR 1

GRAPH LAR Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi VERİ YAPILARI. Bilgisayar Mühendisliği ÖĞR.GÖR.GÜNAY TEMÜR 1 VERİ YAPILARI GRAPH LAR Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği ÖĞR.GÖR.GÜNAY TEMÜR 1 GRAPH (ÇİZGE - GRAF) Terminoloji Çizge Kullanım Alanları Çizge Gösterimi Komşuluk Matrisi Komşuluk

Detaylı

İşletim Sistemleri (Operating Systems)

İşletim Sistemleri (Operating Systems) İşletim Sistemleri (Operating Systems) 1 İşletim Sistemleri (Operating Systems) Genel bilgiler Ders kitabı: Tanenbaum & Bo, Modern Operating Systems:4th ed., Prentice-Hall, Inc. 2013 Operating System Concepts,

Detaylı

VERİ YAPILARI. GRAPH LAR Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi ÖĞR.GÖR.GÜNAY TEMÜR 1

VERİ YAPILARI. GRAPH LAR Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi ÖĞR.GÖR.GÜNAY TEMÜR 1 VERİ YAPILARI GRAPH LAR Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi ÖĞR.GÖR.GÜNAY TEMÜR 1 GRAPH (ÇİZGE - GRAF) Terminoloji Çizge Kullanım Alanları Çizge Gösterimi Komşuluk Matrisi Komşuluk Listesi Çizge Üzerinde

Detaylı

Bölüm 6: İşlem Senkronizasyonu (1) Operating System Concepts with Java 8 th Edition

Bölüm 6: İşlem Senkronizasyonu (1) Operating System Concepts with Java 8 th Edition Bölüm 6: İşlem Senkronizasyonu (1) 6.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 İşlem Senkronizasyonu Arkaplan Bilgisi Kritik-kısım Problemi Peterson Çözümü Senkronizasyon Donanımı Semaforlar Senkronizasyonun

Detaylı

İşletim Sistemleri. Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

İşletim Sistemleri. Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü İşletim Sistemleri Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bu dersin sunumları, Abraham Silberschatz, Greg Gagne, Peter B. Galvin, Operating System Concepts 9/e, Wiley,

Detaylı

YZM 3102 İşletim Sistemleri

YZM 3102 İşletim Sistemleri YZM 3102 İşletim Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Deniz KILINÇ Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği BÖLÜM 6.2 Bu bölümde, Mutex ve Semafor Farkları Klasik Senkronizasyon

Detaylı

Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312

Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312 Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG Çok prosesli ortamda birden fazla proses çalışmaya hazır şekilde bellekte yer alır MİB zamanının prosesler arasında paylaştırılması:zaman paylaşımlı çalışma iş sıralama:bir

Detaylı

Proses. Prosesler 2. İşletim Sistemleri

Proses. Prosesler 2. İşletim Sistemleri 2 PROSESLER Proses Bir işlevi gerçeklemek üzere ardışıl bir program parçasının yürütülmesiyle ortaya çıkan işlemler dizisi Programın koşmakta olan hali Aynı programa ilişkinbirdenfazlaprosesolabilir. Görev

Detaylı

PROSESLER. Proses. Proses

PROSESLER. Proses. Proses Proses 2 PROSESLER Bir işlevi gerçeklemek üzere ardışıl bir program parçasının yürütülmesiyle ortaya çıkan işlemler dizisi Programın koşmakta olan hali Aynı programa ilişkin birden fazla proses olabilir.

Detaylı

köşe (vertex) kenar (edg d e)

köşe (vertex) kenar (edg d e) BÖLÜM 7 köşe (vertex) kenar (edge) Esk den Ank ya bir yol (path) Tanım 7.1.1: Bir G çizgesi (ya da yönsüz çizgesi) köşelerden oluşan bir V kümesinden ve kenarlardan oluşan bir E kümesinden oluşur. Herbir

Detaylı

İŞ SIRALAMA. İş Sıralamanın Amaçları. İş Sıralama Türleri - 1. İş Sıralama. İş Sıralama Türleri - 2

İŞ SIRALAMA. İş Sıralamanın Amaçları. İş Sıralama Türleri - 1. İş Sıralama. İş Sıralama Türleri - 2 İş Sıralamanın Amaçları İŞ SIRALAMA İşleri zaman içinde işlemciye yerleştirmek Sistem hedeflerine uygun olarak: İşlemci verimi Cevap süresi (response time) Debi (throughput) 23 İş Sıralama İş Sıralama

Detaylı

İşlem Yönetimi (Process Management)

İşlem Yönetimi (Process Management) İşlem Yönetimi (Process Management) 2 Bir işletim sisteminde, temel kavramlardan bir tanesi işlemdir. İş, görev ve süreç kelimeleri de işlem ile eşanlamlı olarak kullanılabilir. Bir işlem temel olarak

Detaylı

Multithreading & Asynchronous Programlama

Multithreading & Asynchronous Programlama Multithreading & Asynchronous Programlama Concurent : Aynı zamanda olan olayları tanımlamak için kullanılır. Multithreaded : Çoklu yürütme içeriklerini tanımlar. Parallel : Aynı anda gerçekleşen işlemler

Detaylı

İşletim Sistemlerine Giriş

İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemlerine Giriş Süreçler ve İş Parçacıkları(Thread) İşletim Sistemlerine Giriş - Ders03 1 Süreç -Tüm modern bilgisayarlarda bir çok iş aynı anda yapılabilir. *kullanıcı programları çalışır *disk

Detaylı

İŞ SIRALAMA. İş Sıralama 6. İşletim Sistemleri

İŞ SIRALAMA. İş Sıralama 6. İşletim Sistemleri 6 İŞ SIRALAMA İş Sıralama Çok programlı ortamlarda birden fazla proses belirli bir anda bellekte bulunur Çok programlı ortamlarda prosesler: işlemciyi kullanır bekler giriş çıkış bekler bir olayın olmasını

Detaylı

YZM 2116 Veri Yapıları

YZM 2116 Veri Yapıları YZM 2116 Veri Yapıları Yrd. Doç. Dr. Deniz KILINÇ Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği BÖLÜM - 11 Bu bölümde, Graph (Çizge - Graf) Terminoloji Çizge Kullanım

Detaylı

İŞLETİM SİSTEMLERİ DERS 8 (ÖLÜMCÜL KİTLENMELER)

İŞLETİM SİSTEMLERİ DERS 8 (ÖLÜMCÜL KİTLENMELER) İŞLETİM SİSTEMLERİ DERS 8 (ÖLÜMCÜL KİTLENMELER) ÖLÜMCÜL KİTLENMELER (DEADLOCKS) Bilgisayar sistemleri, bir anda sadece tek bir proses tarafından kullanılabilecek kaynaklar ile doludur. Genel örnekler;

Detaylı

BLM-431 YAPAY ZEKA. Ders-4 Bilgisiz Arama Yöntemleri. Yrd. Doç. Dr. Ümit ATİLA

BLM-431 YAPAY ZEKA. Ders-4 Bilgisiz Arama Yöntemleri. Yrd. Doç. Dr. Ümit ATİLA BLM-431 YAPAY ZEKA Ders-4 Bilgisiz Arama Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Ümit ATİLA umitatila@karabuk.edu.tr http://web.karabuk.edu.tr/umitatilla/ Dersin Hedefleri Aşağıda verilen arama stratejilerini anlamak

Detaylı

Giriş. geleneksel işletim sistemlerinde her prosesin. aynı adres uzayında birden fazla akış kontrolü gerekebilir

Giriş. geleneksel işletim sistemlerinde her prosesin. aynı adres uzayında birden fazla akış kontrolü gerekebilir 3 İPLİKLER Giriş geleneksel işletim sistemlerinde her prosesin özel adres uzayı ve tek akış kontrolü var. aynı adres uzayında birden fazla akış kontrolü gerekebilir aynı adres uzayında çalışan paralel

Detaylı

ÇİZGE KURAMI KESİKLİ MATEMATİKSEL YAPILAR GÜZ

ÇİZGE KURAMI KESİKLİ MATEMATİKSEL YAPILAR GÜZ ÇİZGE KURAMI KESİKLİ MATEMATİKSEL YAPILAR 2012-2013 GÜZ Çizgeler Yollar ve Çevrimler Çizge Olarak Modelleme Çizge Olarak Modelleme Yönlü Çizge Kenar - Köşe 2 / 90 Çizgeler Yollar ve Çevrimler Çizge Olarak

Detaylı

YZM ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#6: AZALT VE FETHET YÖNTEMİ

YZM ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#6: AZALT VE FETHET YÖNTEMİ YZM 3207- ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#6: AZALT VE FETHET YÖNTEMİ Azalt ve Fethet Algoritmaları Problemi daha küçük bir örneğine çevir: Küçük örneği çöz Çözümü asıl probleme genişlet 3 tipi vardır:

Detaylı

Bölüm 4: İş Parçacıkları. Operating System Concepts with Java 8 th Edition

Bölüm 4: İş Parçacıkları. Operating System Concepts with Java 8 th Edition Bölüm 4: İş Parçacıkları 14.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 Bölüm 4: İş Parçacıkları Genel Bakış Çoklu İş Parçacığı Modelleri İş Parçacığı Kütüphaneleri İş Parçacıkları ile İlgili Meseleler İşletim

Detaylı

BMÜ-111 Algoritma ve Programlama. Bölüm 5. Tek Boyutlu Diziler

BMÜ-111 Algoritma ve Programlama. Bölüm 5. Tek Boyutlu Diziler BMÜ-111 Algoritma ve Programlama Bölüm 5 Tek Boyutlu Diziler Yrd. Doç. Dr. İlhan AYDIN 1 Problem 100 adet sayı okumak istediğimizi düşünelim. Bu sayıların ortalaması hesaplanacak ve sayıların kaç tanesinin

Detaylı

Bölüm 9: Sanal Bellek

Bölüm 9: Sanal Bellek Bölüm 9: Sanal Bellek Mehmet Demirci tarafından çevrilmiştir. Silberschatz, Galvin and Gagne 2013 Bölüm 9: Sanal Bellek Temeller İsteğe bağlı sayfalama Yazma olunca kopyalama (Copy-on-Write) Sayfa değişimi

Detaylı

BİLGİSAYAR PROGRAMLAMA. Algoritma ve Akış Şemaları

BİLGİSAYAR PROGRAMLAMA. Algoritma ve Akış Şemaları BİLGİSAYAR PROGRAMLAMA Algoritma ve Akış Şemaları Algoritma tanımı Algoritma özellikleri Algoritma tasarımı Akış şemaları Dallanma simgeleri Döngü simgeleri Akış şeması tasarımı Akış şeması örnekleri Konu

Detaylı

Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 2 Veri Modelleri. Mustafa Kemal Üniversitesi

Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 2 Veri Modelleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 2 Veri Modelleri Veri modelleri, veriler arasında ilişkisel ve sırasal düzeni gösteren kavramsal tanımlardır. Her program en azından bir veri modeline dayanır. Uygun

Detaylı

Multicore/Multithread Programlama

Multicore/Multithread Programlama Multicore/Multithread Programlama Onur Tolga Şehitoğlu Bilgisayar Mühendisliği 7 Şubat 2008 Başlıklar 1 Gereksinimi Dal ile Süreç Çok İşlemci ve Dal Modelleri Neden Çoklu Dal Programlama? 2 Çok İşlemci/Çok

Detaylı

Algoritma ve Programlamaya Giriş

Algoritma ve Programlamaya Giriş Algoritma ve Programlamaya Giriş Algoritma Bir sorunu çözebilmek için gerekli olan sıralı ve mantıksal adımların tümüne Algoritma denir. Doğal dil ile yazılabilir. Fazlaca formal değildir. Bir algoritmada

Detaylı

SINAV YÖNERGESİ. Numarası : CEVAP. Adı Soyadı : ANAHTARI A) 512 B) 513 C) 256 D) 1024 E) 1025 A) 252 B) 256 C) 3024 D) 126 E) =?

SINAV YÖNERGESİ. Numarası : CEVAP. Adı Soyadı : ANAHTARI A) 512 B) 513 C) 256 D) 1024 E) 1025 A) 252 B) 256 C) 3024 D) 126 E) =? Ayrık Hesaplama Yapıları A GRUBU 0.0.01 Numarası Adı Soyadı : CEVAP : ANAHTARI SINAV YÖNERGESİ İşaretlemelerinizde kurşun kalem kullanınız. Soru ve cevap kağıtlarına numaranızı ve isminizi mürekkepli kalem

Detaylı

Giriş. İplik Modeli. geleneksel işletim sistemlerinde her prosesin özel adres uzayı ve tek akış kontrolü var.

Giriş. İplik Modeli. geleneksel işletim sistemlerinde her prosesin özel adres uzayı ve tek akış kontrolü var. Giriş 3 İPLİKLER geleneksel işletim sistemlerinde her in özel adres uzayı ve tek akış kontrolü var. aynı adres uzayında birden fazla akış kontrolü gerekebilir aynı adres uzayında çalışan paralel ler gibi

Detaylı

3. Herhangi bir G çizgesi için aşağıdaki önermelerden hangi(ler)si her zaman doğrudur?

3. Herhangi bir G çizgesi için aşağıdaki önermelerden hangi(ler)si her zaman doğrudur? Ayrık Hesaplama Yapıları A GRUBU.0.05 Numarası : Adı Soyadı : SINAV YÖNERGESİ İşaretlemelerinizde kurşun kalem kullanınız. Soru ve cevap kağıtlarına numaranızı ve isminizi mürekkepli kalem ile yazınız.

Detaylı

Chapter 12: Depolama Sistemleri

Chapter 12: Depolama Sistemleri Chapter 12: Depolama Sistemleri Operating System Concepts with Java 8 th Edition 12.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 Depolama Aygıtları Yapısına Ön Bakış Manyetik diskler modern bilgisayarların ikincil

Detaylı

Graf Veri Modeli. Düğümler kümesi. Kenarlar kümesi

Graf Veri Modeli. Düğümler kümesi. Kenarlar kümesi Graf Veri Modeli Graf, bir olay veya ifadenin düğüm ve çizgiler kullanılarak gösterilme şeklidir. Fizik, Kimya gibi temel bilimlerde ve mühendislik uygulamalarında ve tıp biliminde pek çok problemin çözümü

Detaylı

Algoritma ve Akış Şemaları

Algoritma ve Akış Şemaları Algoritma ve Akış Şemaları Algoritma : Bir sorunu çözmek veya belirli bir amaca ulaşmak için gerekli olan sıralı düzenli mantıksal adımlara algoritma denir. Algoritma aslında bir işi optimum düzeye minimize

Detaylı

Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 10 Graf Veri Modeli. Mustafa Kemal Üniversitesi

Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 10 Graf Veri Modeli. Mustafa Kemal Üniversitesi Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 10 Graf Veri Modeli Graf, matematiksel anlamda, düğümler ve bu düğümler arasındaki ilişkiyi gösteren kenarlardan oluşan bir kümedir; mantıksal ilişki düğüm ile düğüm

Detaylı

5- AKIŞ DİYAGRAMLARI (FLOW- CHART) M.İLKUÇAR - 1

5- AKIŞ DİYAGRAMLARI (FLOW- CHART) M.İLKUÇAR - 1 5- AKIŞ DİYAGRAMLARI (FLOW- CHART) M.İLKUÇAR - imuammer@yahoo.com 1 Algoritma işlem adımlarının günlük konuşma diliyle adım adım yazılması idi. Algoritmayı anlamak için yazıldığı dilin bilinmesi ve açık

Detaylı

ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA I DERS NOTU#8

ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA I DERS NOTU#8 ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA I DERS NOTU#8 YZM 1105 Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi 6. BÖLÜM 2 Çok Boyutlu Diziler Çok Boyutlu Dizi 3 Bir dizi aşağıdaki gibi bildirildiğinde

Detaylı

Algoritmalara Giriş. Prof. Erik Demaine. November 16, 2005 Copyright by Erik D. Demaine and Charles E. Leiserson L18.1

Algoritmalara Giriş. Prof. Erik Demaine. November 16, 2005 Copyright by Erik D. Demaine and Charles E. Leiserson L18.1 Algoritmalara Giriş 6.06J/8.0J Ders 8 En Kısa Yollar II Bellman-Ford algoritması Doğrusal Programlama ve fark kısıtları VLSI yerleşimi küçültülmesi Prof. Erik Demaine November 6, 00 Copyright 00- by Erik

Detaylı

KÜTLE VE AĞIRLIK MERKEZİ

KÜTLE VE AĞIRLIK MERKEZİ VEKTÖRLER KUVVET KAVRAMI MOMENT KÜTLE VE AĞIRLIK MERKEZİ BASİT MAKİNELER -1- VEKTÖRLER -2- Fizik te büyüklükleri ifade ederken sadece sayı ile ifade etmek yetmeye bilir örneğin aşağıdaki büyüklükleri ifade

Detaylı

& WIN 32 DEN BAKIŞ AÇISI İSMAİL YALÇIN

& WIN 32 DEN BAKIŞ AÇISI İSMAİL YALÇIN WINDOWS XP SCHEDULING ALGORITHMS & WIN 32 DEN BAKIŞ AÇISI İSMAİL YALÇIN WIN 32 Win 32 de süreçler oluştuğu bir sınıf önceliği üzerine verilmiştir. >>Idle(tembel),below,below normal,normal,above normal,high,ve

Detaylı

Bölüm 5: Süreç Senkronizasyonu

Bölüm 5: Süreç Senkronizasyonu Bölüm 5: Süreç Senkronizasyonu Mehmet Demirci tarafından çevrilmiştir. Silberschatz, Galvin and Gagne 2013 Bölüm 5: Süreç Senkronizasyonu Giriş Kritik bölüm problemi Peterson ın Çözümü Senkronizasyon Donanımı

Detaylı

1. LabVIEW ile Programlama

1. LabVIEW ile Programlama 1. LabVIEW ile Programlama LabVIEW ile programlama mantığı, program kodu yazılan programlama mantığına benzemekle birlikte, kontrol adı verilen nesneler arasında veri yolu bağlantısı ile program akışı

Detaylı

MAT223 AYRIK MATEMATİK

MAT223 AYRIK MATEMATİK MAT223 AYRIK MATEMATİK Gezgin Satıcı Problemi 9. Bölüm Emrah Akyar Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, ESKİŞEHİR 2014 2015 Öğretim Yılı Gezgin Satıcı Problemi Soru n tane şehri olan bir

Detaylı

Görsel Programlama DERS 11. Görsel Programlama - Ders11/ 1

Görsel Programlama DERS 11. Görsel Programlama - Ders11/ 1 Görsel Programlama DERS 11 Görsel Programlama - Ders11/ 1 ÇOKLU KULLANIM(Multi Threading) Günümüz işletim sistemleri çok görevli(multi tasking) dir. Aynı anda farklı programlar çalışmakta, görevler yerine

Detaylı

MAT223 AYRIK MATEMATİK

MAT223 AYRIK MATEMATİK MAT223 AYRIK MATEMATİK Euler Formülü 12. Bölüm Emrah Akyar Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, ESKİŞEHİR 2014 2015 Öğretim Yılı Saldıraya Uğrayan Gezegen Euler Formülü Saldıraya Uğrayan

Detaylı

MAT223 AYRIK MATEMATİK

MAT223 AYRIK MATEMATİK MAT223 AYRIK MATEMATİK Gezgin Satıcı Problemi 9. Bölüm Emrah Akyar Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, ESKİŞEHİR 2014 2015 Öğretim Yılı Gezgin Satıcı Problemi Soru n tane şehri olan bir

Detaylı

Genel Graf Üzerinde Mutlak 1-merkez

Genel Graf Üzerinde Mutlak 1-merkez Genel Graf Üzerinde Mutlak 1-merkez Çözüm yöntemine geçmeden önce bazı tanımlara ihtiyaç vardır. Dikkate alınan G grafındaki düğümleri 1 den n e kadar numaralandırın. Uzunluğu a(i, j)>0 olarak verilen

Detaylı

Montoya montoya@csharpturk.net http://www.csharpturk.net

Montoya montoya@csharpturk.net http://www.csharpturk.net Montoya montoya@csharpturk.net http://www.csharpturk.net Thread (İş Parçacığı) 03.04.2007 Bir çok yerde, makalede ya da kitapda threadler hakkında yazı okudum ama hepsi parça parçaydı ve birleştirmesi

Detaylı

İş Parçacıkları (Threads)

İş Parçacıkları (Threads) İş Parçacıkları (Threads) Bir elin nesi var iki elin sesi var -Atasözü- Altuğ B. Altıntaş 2003 Java ve Yazılım Tasarımı - Bölüm 11 1 İŞ PARÇACIKLARI (THREADS) Geçen bölümlerde yapılan uygulama örnekleri

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS İşletim Sistemleri BIL252 4 4+0 4 5 Ön Koşul Dersleri Yok Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Zorunlu / Yüz Yüze Dersin

Detaylı

Algoritmalar. Çizge Algoritmaları. Bahar 2017 Doç. Dr. Suat Özdemir 1

Algoritmalar. Çizge Algoritmaları. Bahar 2017 Doç. Dr. Suat Özdemir 1 Algoritmalar Çizge Algoritmaları Bahar 201 Doç. Dr. Suat Özdemir 1 En Kısa Yol Problemi Çizgelerdeki bir diğer önemli problem de bir düğümden diğer bir düğüme olan en kısa yolun bulunmasıdır. Bu problem

Detaylı

Bölüm 8: Ana Bellek. Operating System Concepts with Java 8 th Edition

Bölüm 8: Ana Bellek. Operating System Concepts with Java 8 th Edition Bölüm 8: Ana Bellek 8.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 Bölüm 8: Ana Bellek Arka Plan Bilgisi Yer Değiştirme (Swapping) Bitişik Bellek Yerleşimi (Contiguous Memory Allocation) Sayfalama (Paging) Sayfa

Detaylı

Zeki Optimizasyon Teknikleri

Zeki Optimizasyon Teknikleri Zeki Optimizasyon Teknikleri Tabu Arama (Tabu Search) Doç.Dr. M. Ali Akcayol Tabu Arama 1986 yılında Glover tarafından geliştirilmiştir. Lokal minimum u elimine edebilir ve global minimum u bulur. Değerlendirme

Detaylı

Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312

Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312 Prosesler Bilgisayar İşletim Sistemleri BLG 312 Prosesler ve Proses Yönetimi bilgisayar sisteminde birden fazla iş aynı anda etkin olabilir kullanıcı programı diskten okuma işlemi yazıcıdan çıkış alma

Detaylı

MAT223 AYRIK MATEMATİK

MAT223 AYRIK MATEMATİK MAT223 AYRIK MATEMATİK Çizgeler 7. Bölüm Emrah Akyar Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, ESKİŞEHİR 2014 2015 Öğretim Yılı Çift ve Tek Dereceler Çizgeler Çift ve Tek Dereceler Soru 51 kişinin

Detaylı

Veri Yapıları ve Algoritmalar

Veri Yapıları ve Algoritmalar 1 Ders Not Sistemi Vize : % 40 Final : % 60 Kaynaklar Kitap : Veri Yapıları ve Algoritma Temelleri Yazar: Dr. Sefer KURNAZ Internet Konularla ilgili web siteleri 2 Algoritma : «Belirli bir problemin çözümünde

Detaylı

İşletim Sistemleri. İşletim Sistemleri. Dr. Binnur Kurt Omega Eğitim ve Danışmanlık

İşletim Sistemleri. İşletim Sistemleri. Dr. Binnur Kurt Omega Eğitim ve Danışmanlık İşletim Sistemleri Dr. Binnur Kurt binnur.kurt@gmail.com Omega Eğitim ve Danışmanlık http://www.omegaegitim.com 1 S a y f a İÇİNDEKİLER 1. İşletim Sistemi 2. Kabuk 3. Prosesler 4. İplikler 5. İplikler

Detaylı

ALGORİTMA (ALGORITHM) M.İLKUÇAR -

ALGORİTMA (ALGORITHM) M.İLKUÇAR - ALGORİTMA (ALGORITHM) DÖNGÜLER (LOOPS) Döngü : Koşul sağlandığı sürece (true), işlem yada işlemlerin tekrarlanması. Örneğin; ekrana 100 adet * yazdırılması, x! v.b. gibi işlemlerde döngüler kullanılır.

Detaylı

Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 9 Ağaç Veri Modeli ve Uygulaması. Mustafa Kemal Üniversitesi

Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 9 Ağaç Veri Modeli ve Uygulaması. Mustafa Kemal Üniversitesi Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 9 Ağaç Veri Modeli ve Uygulaması Ağaç, verilerin birbirine sanki bir ağaç yapısı oluşturuyormuş gibi sanal olarak bağlanmasıyla elde edilen hiyararşik yapıya sahip

Detaylı

YZM 3102 İşletim Sistemleri

YZM 3102 İşletim Sistemleri YZM 3102 İşletim Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Deniz KILINÇ Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği BÖLÜM 6.1 Bu bölümde, Proses Senkronizasyonu Kritik Bölge Problemi

Detaylı

İşletim Sistemlerine Giriş

İşletim Sistemlerine Giriş İşletim Sistemlerine Giriş Zamanlama (Scheduling) İşletim Sistemlerine Giriş - Ders02 1 Zamanlama (Scheduling) Eğer bir bilgisayar çok programlı(multi programming) ise, sıklıkla birçok süreç aynı anda

Detaylı

11.Hafta En kısa yollar I-II-III Devam. Negatif Ağırlıklı En Kısa Yollar Doğruluk Çözümleme

11.Hafta En kısa yollar I-II-III Devam. Negatif Ağırlıklı En Kısa Yollar Doğruluk Çözümleme 11.Hafta En kısa yollar I-II-III Devam Negatif Ağırlıklı En Kısa Yollar Doğruluk Çözümleme 1 En Kısa Yollar II Bellman-Ford algoritması 2 3 Negatif Maliyetli Çember Eğer graf negatif maliyetli çember içeriyorsa,

Detaylı

Bölüm 11: Dosya Sistem Gerçekleştirilmesi

Bölüm 11: Dosya Sistem Gerçekleştirilmesi Bölüm 11: Dosya Sistem Gerçekleştirilmesi Operating System Concepts with Java 8 th Edition 11.1 Silberschatz, Galvin and Gagne 2009 Dosya-Sistem Yapısı Dosya sistem yapısı Mantıksal depolama birimi İlgili

Detaylı

ÇARPANLAR VE KATLAR ÖĞRENİYORUM

ÇARPANLAR VE KATLAR ÖĞRENİYORUM ÖĞRENİYORUM Bir pozitif tam sayıyı birden fazla pozitif tam sayının çarpımı şeklinde yazarken kullandığımız her bir sayıya o sayının çarpanı denir. Örnek: nin çarpanları,, 3, 4, 6 ve dir. UYGULUYORUM Verilmeyen

Detaylı

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Skip List(Atlamalı Liste) Veri Yapısı Seminer-30.03.2007/SkipList 1 Temel İhtiyaçlar Nelerdir? 1. Bilgisayarda verileri belirli yapıda

Detaylı

Algoritmalar, Akış Şemaları ve O() Karmaşıklık Notasyonu

Algoritmalar, Akış Şemaları ve O() Karmaşıklık Notasyonu Algoritmalar, Akış Şemaları ve O() Karmaşıklık Notasyonu Öğr. Gör. M. Ozan AKI r1.0 Algoritmalar (Algorithms) Algoritma, bir problemin çözümünü sağlayan ancak deneme-yanılma ve sezgisel çözüme karşıt bir

Detaylı

Kümeler arası. Küme içi. uzaklıklar. maksimize edilir. minimize edilir

Kümeler arası. Küme içi. uzaklıklar. maksimize edilir. minimize edilir Kümeleme Analizi: Temel Kavramlar ve Algoritmalar Kümeleme Analizi Nedir? Her biri bir dizi öznitelik ile, veri noktalarının bir kümesi ve noktalar arasındaki benzerliği ölçen bir benzerlik ölçümü verilmiş

Detaylı

DENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ

DENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ DENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ Dersin Adı Kodu Sınıf/Y.Y. Ders Saati (T+U+L) Kredi AKTS İşletim Sistemleri BİM-313 3/I 3+0+0 3 5 Dersin Dili Dersin Seviyesi

Detaylı

ENF102 TEMEL BİLGİSAYAR BİLİMLERİ VE C/ C++ PROGRAMLAMA DİLİ. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

ENF102 TEMEL BİLGİSAYAR BİLİMLERİ VE C/ C++ PROGRAMLAMA DİLİ. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü ENF102 TEMEL BİLGİSAYAR BİLİMLERİ VE C/ C++ PROGRAMLAMA DİLİ Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Giriş Data Hiyerarşisi Files (Dosyalar) ve Streams (Kaynaklar)

Detaylı

BEKLEMELĐ ÇALIŞMA VE ZAMAN SINIRLI ĐŞLER. 1. Genel Tanıtım. 2- WAIT işaretinin üretilmesi

BEKLEMELĐ ÇALIŞMA VE ZAMAN SINIRLI ĐŞLER. 1. Genel Tanıtım. 2- WAIT işaretinin üretilmesi K TÜ Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Mikroişlemciler Laboratuarı BEKLEMELĐ ÇALIŞMA VE ZAMAN SINIRLI ĐŞLER 1. Genel Tanıtım CPU lar bazı çevre birimlerine göre daha hızlı çalışabilir

Detaylı

BM-311 Bilgisayar Mimarisi. Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

BM-311 Bilgisayar Mimarisi. Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü BM-311 Bilgisayar Mimarisi Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Konular Bilgisayar Bileşenleri Bilgisayarın Fonksiyonu Instruction Cycle Kesmeler (Interrupt lar) Bus

Detaylı

Kuyruk Sistemlerinin Simülasyonu

Kuyruk Sistemlerinin Simülasyonu Kuyruk Sistemlerinin Simülasyonu Kuyruk sistemlerinin simülasyonu sonraki adımda ne olacağını belirlemek üzere bir olay listesinin tutulmasını ve bakımını gerektirir. Simülasyonda olaylar genellikle gerçek

Detaylı

YZM ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#1: ALGORİTMA KAVRAMI

YZM ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#1: ALGORİTMA KAVRAMI YZM 3207- ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#1: ALGORİTMA KAVRAMI Algoritma Nedir? Algoritma Bir problemin çözümü için geliştirilmiş özel metot Girdileri çıktılara dönüştüren sıralı hesaplama adımları Tanımlanmış

Detaylı

Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi JAVA PROGRAMLAMA Öğr. Gör. Utku SOBUTAY İÇERİK 2 Java da Fonksiyon Tanımlamak Java da Döngüler Java da Şart İfadeleri Uygulamalar Java da Fonksiyon Tanımlamak JAVA DA FONKSİYON TANIMLAMAK 4 Fonksiyonlar;

Detaylı

HAFTA 09: CPU Planlama (MİB İş Sıralama-Scheduling)

HAFTA 09: CPU Planlama (MİB İş Sıralama-Scheduling) HAFTA 09: CPU Planlama (MİB İş Sıralama-Scheduling) MİB Planlama Temel Kavramlar Planlama Kriteri Planlama Algoritmaları Çoklu-İşlemci Planlama Gerçek-Zamanlı Planlama Algoritma Değerlendirmesi İşlemci

Detaylı

Bölüm 8: Ana Bellek. Operating System Concepts 9 th Edition. Mehmet Demirci tarafından çevrilmiştir.

Bölüm 8: Ana Bellek. Operating System Concepts 9 th Edition. Mehmet Demirci tarafından çevrilmiştir. Bölüm 8: Ana Bellek Mehmet Demirci tarafından çevrilmiştir. Silberschatz, Galvin and Gagne 2013 Bölüm 8: Bellek Yönetimi Ön Bilgi Swapping (değiş-tokuş) Ardışık Bellek Ayırma Bölütleme (segmentation) Sayfalama

Detaylı

İŞLETİM SİSTEMLERİ DÖNEMİÇİ SINAVI

İŞLETİM SİSTEMLERİ DÖNEMİÇİ SINAVI İŞLETİM SİSTEMLERİ DÖNEMİÇİ SINAVI 31 Mart 2011 1) (20 puan) Aşağıdaki soruları kısaca cevaplayınız. a) Bir proses çalışmış ve kısa bir süre sonra sonlanmıştır, bu arada sistemde çalışan başka prosesler

Detaylı

KARAKTER DİZGİLERİ, BAĞINTILAR, FONKSİYONLAR KESİKLİ MATEMATİKSEL YAPILAR

KARAKTER DİZGİLERİ, BAĞINTILAR, FONKSİYONLAR KESİKLİ MATEMATİKSEL YAPILAR KARAKTER DİZGİLERİ, BAĞINTILAR, FONKSİYONLAR KESİKLİ MATEMATİKSEL YAPILAR 2012-2013 Karakter Dizgisi Karakter Dizgisi Üzerine İşlemler Altdizgi Tanım 3.1.1: Bir X kümesi üzerinde bir karakter dizgisi (string)

Detaylı

DÖNGÜLER BMÜ-111 ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA-I YRD. DOÇ. DR. İLHAN AYDIN

DÖNGÜLER BMÜ-111 ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA-I YRD. DOÇ. DR. İLHAN AYDIN DÖNGÜLER BMÜ-111 ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA-I YRD. DOÇ. DR. İLHAN AYDIN GİRİŞ Ekrana «Merhaba Java» şeklinde bir mesajı 100 defa yazmak istediğinizi düşünelim. Aşağıdaki komut satırını 100 kez yazmak sıkıcı

Detaylı

License. Veri Tabanı Sistemleri. Konular. Hareket Özellikleri. Tanım hareket: bir işin mantıksal bir birimi

License. Veri Tabanı Sistemleri. Konular. Hareket Özellikleri. Tanım hareket: bir işin mantıksal bir birimi License Veri Tabanı Sistemleri Eşzamanlı Çalışma H. Turgut Uyar Şule Öğüdücü 2002-2012 You are free: to Share to copy, distribute and transmit the work to Remix to adapt the work c 2002-2012 T. Uyar, Ş.

Detaylı

METASEZGİSEL YÖNTEMLER

METASEZGİSEL YÖNTEMLER METASEZGİSEL YÖNTEMLER Ara sınav - 30% Ödev (Haftalık) - 20% Final (Proje Sunumu) - 50% - Dönem sonuna kadar bir optimizasyon tekniğiyle uygulama geliştirilecek (Örn: Zaman çizelgeleme, en kısa yol bulunması,

Detaylı

OBEB OKEK ÇÖZÜMLÜ SORULAR

OBEB OKEK ÇÖZÜMLÜ SORULAR OBEB OKEK ÇÖZÜMLÜ SORULAR 1) 4, 36 ve 48 sayılarının ortak bölenlerinin en büyüğü kaçtır? A) 1 B)16 C) 18 D) 4 E) 7 1) Sayılarınhepsini aynı anda asal çarpanlarına ayıralım; 4 36 48 1 18 4 6 9 1 3 9 6

Detaylı

Olasılık, bir deneme sonrasında ilgilenilen olayın tüm olaylar içinde ortaya çıkma ya da gözlenme oranı olarak tanımlanabilir.

Olasılık, bir deneme sonrasında ilgilenilen olayın tüm olaylar içinde ortaya çıkma ya da gözlenme oranı olarak tanımlanabilir. 5.SUNUM Olasılık, bir deneme sonrasında ilgilenilen olayın tüm olaylar içinde ortaya çıkma ya da gözlenme oranı olarak tanımlanabilir. Günlük hayatta sıklıkla kullanılmakta olan olasılık bir olayın ortaya

Detaylı