Ön Segment Cerrahisi Sonrası Kistoid Makula Ödemi

Transkript

1 Ön Segment Cerrahisi Sonrası Kistoid Makula Ödemi Cystoid Macular Edema After Anterior Segment Surgery Pelin Atmaca SÖNMEZ 1, Leyla S. ATMACA 2, Erhan ÖZYOL 3 ÖZ Kistoid makula ödemi ön segment cerrahisi sonrası görmeyi en sık etkileyen nedenlerden biridir. Dikkatli bir fundus muayenesine rağmen kistoid makula ödemi tanısını flöresein anjiografisiz koymak mümkün olmayabilir. Optik koherens tomografi kistoid boşlukların ayrıntılı görüntülenmesinde, retina kalınlığının ölçümünde, hastalığın takibinde ve tedaviye cevabı değerlendirmede oldukça yararlıdır. Kistoid makula ödeminde kendiliğinden gerileme %80 olarak bildirilmiştir. Bu nedenle görmenin fazla etkilenmediği ve inflamasyonun şiddetli olmadığı olgular tedavi edilmeden izlenebilir. Profilaktik tedavi tartışmalı olmakla birlikte, kullanımını destekleyen çalışmalar bulunmaktadır. Tıbbi tedavide topikal ve subtenon steroidler, topikal nonsteroid antiinflamatuarlar, asetazolamid, cerrahi tedavide ise intravitreal triamsinolon ve vitrektomi yer almaktadır. Anahtar Kelimeler: Kistoid makula ödemi, flöresein anjiografi, optik koherens tomografi, topikal/ subtenon/ intravitreal steroid, topikal non-steroid antiinflamatuarlar, asetazolamid, vitrektomi. ABSTRACT Cystoid macular edema is one of the most common reasons of decreased visual acuity after anterior segment surgery. The diagnosis of cystoid macula edema may not be possible without fluorescein angiography in spite of careful fundus examination. Optical coherence tomography is useful in documenting the cystoid spaces, measuring the retinal thickness, and monitoring the response to treatment. Spontaneous regression has been reported to be 80% in eyes with cystoid macula edema after cataract surgery. Therefore, cases with mild inflammation and decreased vision may be followed without treatment. The use of prophylactic treatment is contraversial, although many published studies have shown some benefit. Medical treatment consists of topical and subtenon steroids, topical nonsteroidal anti-inflammatory drugs and acetazolamide, whereas intravitreal triamcinolone and vitrectomy are among the surgical treatment options. Key Words: Cystoid macular edema, fluorescein angiography, optical coherence tomography, topical /subtenon/ intravitreal steroid, topical non-steroid anti-inflammatory drugs, acetazolamide, vitrectomy. Ret-Vit 2007;15:71-75 Geliþ Tarihi : 23/11/2006 Kabul Tarihi : 08/01/ Dr. Sami Ulus Çocuk Hast. Eğt. ve Araş. Hast., Göz Hastalıkları Birimi, Uzm. Dr. 2- Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları A.D., Ankara, Prof. Dr. 3- Ankara üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları A.D., Ankara, Araş. Gör. Dr. Received : November 23, 2006 Accepted: January 08, M.D. Dr. Sami Ulus Children s Hospital, Ankara/TURKEY SÖNMEZ P.A., pelinat@superonline.com 2- M.D. Proffessor, Ankara University Faculity of Medicine, Department of Ophthalmology Ankara/TURKEY ATMACA L.S.,leylaatmaca@ttnet.net.tr 3- M.D. Ankara University Faculity of Medicine, Department of Ophthalmology Ankara/TURKEY ÖZYOL E., erhanozyol@mynet.com Correspondence: M.D. Pelin ATMACA SÖNMEZ Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No:23/1 Kızılay Ankara/TURKEY

2 72 Ön Segment Cerrahisi Sonrası Kistoid Makula Ödemi GİRİŞ Ön segment cerrahisindeki tekniklerin geliþmesine karþýn kistoid makula ödemi hala cerrahi sonrasý görmeyi en sýk etkileyen nedenlerden biridir. Ýlk kez 1953 de Irvine ýn 1 katarakt cerrahisi sonrasý bu komplikasyonu tarif etmesi ve daha sonra da Gass ýn 2 flöresein anjiografi (FA) bulgularýný tanýmlamasý nedeniyle, katarakt cerrahisi sonrasý görülen kistoid makula ödemi Irvine-Gass sendromu olarak adlandýrýlmýþtýr. Ancak kistoid makula ödemi hemen her türlü göz içi cerrahisinden sonra ve hatta YAG laser kapsülotomiden sonra bile görülebilir. Sýnýflandýrma Kistoid makula ödemi, anjiografik ve klinik olarak sýnýflandýrýlabilir. Anjiografik tipte makula ödemi fundus muayenesinde saptanamaz ve FA da parafoveal retina kapillerinden ve bazen de optik disk çevresinden sýzýntý izlenmesiyle ortaya konur; görme genellikle önemli derecede etkilenmez ve sýzýntýnýn miktarýyla da orantýlý deðildir. Klinik tip kistoid makula ödemi ise fundus muayenesinde de izlenir ve görme genellikle önemli derecede etkilenir. Altý aydan uzun süren olgular kronik kistoid makula ödemi olarak deðerlendirilir. Sýklýk Literatürde katarakt cerrahisi sonrasý geliþen kistoid makula ödemi için çok çeþitli oranlar bildirilmektedir. Ancak kistoid makula ödeminin gerçek sýklýðýný belirlemek oldukça güçtür. Çünkü bu oran yapýlan cerrahi, cerrahýn tecrübesi, olgularýn özellikleri, eþlik eden sistemik ve göz hastalýklarý gibi pek çok etkene baðlý olarak deðiþmektedir. Yapýlan çok merkezli bir çalýþmada bu oran % arasýnda olup ortalama %0.4 olarak bulunmuþtur. 3 Yakýn zamanda yapýlan bir çalýþmada, fakoemülsifikasyon sonrasýnda optik koherens tomografi (OKT) ve FA ile 2 ay boyunca takip edilen 131 gözün %3.05 inde kistoid makula ödemi saptanmýþtýr. 4 Anjiografik kistoid makula ödemi, klinik kistoid makula ödeminden çok daha sýk görülmektedir ancak çoðu olgu belirti vermediðinden gerçek sýklýðý kesin olarak bilinmemektedir. Katarakt cerrahisindeki tekniklerin geliþmesiyle kistoid makula ödemi görülme sýklýðý oldukça azalmýþtýr. Klinik kistoid makula ödemi geliþme oraný intrakapsüler lens ekstraksiyonunda en fazla olup, 5 fakoemülsifikasyon ve ekstrakapsüler lens ekstraksiyonunda (EKKE) benzerdir. 6 Ancak anjiografik kistoid makula ödeminin fakoemülsifikasyon sonrasý EKKE ye kýyasla daha az görüldüðü bildirilmiþtir. 7 Bu bulgu EKKE ye oranla fakoemülsifikasyon sonrasý kan-retina bariyeri hasarýnýn daha az olmasýyla uyumludur. Komplikasyonlu cerrahilerden sonra makula ödemi daha sýk izlenmektedir. Belirtiler Kistoid makula ödemi cerrahiden sonra genellikle 4-12 hafta içinde görülür. Ancak yýllar sonra bile oluþabilir. Anjiografik tip kistoid makula ödemli olgular genellikle belirti vermez. Klinik tip kistoid makula ödemli olgularda ise görme keskinliðinde ve kontrast sensitivitede azalma, metamorfopsi ve santral skotom görülebilir. Kontrast sensitivitede azalma, görme keskinliðinin normal olduðu olgularda bile görme iþlevinin etkilendiðini göstermekte yararlýdýr. 8 Olgular ayrýca 4 yapraklý yoncaya benzeyen santral fotopsilerden de þikayet edebilirler. BULGULAR Kistoid makula ödemi, komplikasyonlu ameliyatlardan sonra daha sýk görüldüðünden muayenede ön segment cerrahisinin nasýl geçtiðine ait ipuçlarý bakýlmalýdýr. Bu açýdan pupilin þekli, arka sineþi olup olmadýðý, arka kapsülün bütünlüðü, intraoküler lensin ( ÝOL) pozisyonu, ön kamarada vitreusun varlýðý, lens bakiyesi, üveite ait bulgular dikkatle araþtýrýlmalýdýr. Makula patolojileri afferent pupil defektine (APD) yol açmadýklarýndan, APD nin varlýðý iskemik optik nöropati gibi optik sinir lezyonlarýný akla getirmelidir. Fundus muayenesinde vitritis, fovea ýþýk reflesi ve depresyon kaybý, foveada kalýnlaþma ve retinada kistoid boþluklar saptanýr. Optik sinir baþý ödeminin görülebileceði de akýlda tutulmalýdýr. Kronik olgularda, retina pigment epitel (RPE) deðiþiklikleri, makula deliði veya epiretinal membran eþlik edebilir. Irvine-Gass sendromlu bir olguda OKT ile foveada kistik deðiþiklik olmaksýzýn izole nörosensoryal dekolman saptanmýþ ve bu subretinal sývý birikiminin Müller hücrelerindeki þiþme ve nekrozdan çok RPE ve fotoreseptörler arasýndaki bütünlüðün bozulmasýna baðlý olduðu düþünülmüþtür. 9 Taný Ayrýntýlý fundus muayenesi hem kistoid makula ödeminin tanýsý açýsýndan, hem de epiretinal membran veya makula deliði gibi görme azalmasýna yol açan diðer nedenlerin ayýrýcý tanýsýnda önemlidir. Ancak epiretinal membran ve makula deliði, kronik kistoid makula ödeminde de izlenebilir. Dikkatli bir fundus muayenesine raðmen kistoid makula ödemi tanýsýný flöresein anjiografisiz koymak mümkün olmayabilir. FA da erken evrede perifoveal kapillerden sýzýntý, geç evrede de kistoid boþluklarýn boya ile dolumu izlenir. Tipik olgularda, kistoid boþluklarýn duvarý flöreseinle boyanmadýðýndan, anjiografide taç yapraðý þeklinde görünüm izlenir (Resim 1). Geç evrede optik sinir baþýnda boyanma sýklýkla eþlik eder (Resim 2). Optik koherens tomografi kistoid boþluklarýn ayrýntýlý görüntülenmesinde, retina kalýnlýðýnýn ölçümünde, hastalýðýn takibinde ve tedaviye cevabý deðerlendirmede oldukça yararlýdýr (Resim 3). Katarakt cerrahisi sonrasýnda görülen kistoid makula ödeminde makula kalýnlýðýnýn görme kaybý ile iliþkili olduðu gösterilmiþtir. 10,11 Histopatoloji Retina kapillerinde geniþleme ile dýþ pleksiform ve iç nükleer tabakalarda kistoid alanlar izlenir. Kistoid makula ödemine baðlý fotoreseptör sayýsýnda azalma görülebilir. Kistoid alanlar ekstraselüler sývý birikimine baðlý olabileceði gibi Müller hücrelerinin þiþmesine ve nekrozuna da baðlý olabilir. 12,13

3 Ret-Vit 2007;15: Resim 1: FA nın geç evresinde taç yaprağı şeklinde kistoid makula ödemi. Resim 2: FA nın geç evresinde optik sinir başında hiperflöresans ve afakik kistoid makula ödemi. Patofizyoloji Etyopatogenez Etyopatogenezde endojen inflamatuar mediatörler, özellikle prostaglandinler rol oynar. 14 Foveanýn yüksek metabolik aktiviteye sahip olmasý, foveal avasküler zon ve internal limitan membranýn ince olmasý nedeni ile kistoid makula ödeminin foveada görüldüðü düþünülmektedir. 15 KİSTOİD MAKULA ÖDEMİ OLUŞUMUNU ARTTIRAN DURUMLAR Saðlýklý bir vitreus inflamatuar mediatörlerin difüzyonuna bariyer teþkil edeceðinden, vitreusun öne yer deðiþtirmesi, likefaksiyonu veya kaybý gibi durumlar kistoid makula ödemi geliþmesini kolaylaþtýrabilir. 16 Ayrýca, sýk olmasa da, vitreus inkarserasyonu vitreoretinal traksiyona yol açarak perifoveal kapillerin vasküler permeabilitesini deðiþtirerek sývý göllenmesine neden olabilir. Vitreus kaybýnýn eþlik ettiði arka kapsül yýrtýlmasý kistoid makula ödemi geliþiminde iyi bilinen bir risk etkenidir. 17 Bununla birlikte, arka kesintisiz eðrisel (posterior continuous curvilinear) kapsüloreksis yapýlan olgularda kistoid makula ödemi daha sýk geliþmemektedir. 18 Ýris destekli ÝOL veya ÝOL nin irisi irite etmesi, lens bakiyesi, yara yerine iris veya vitreus inkarserasyonu ve Nd:YAG laser kapsülotomi kistoid makula ödemi sýklýðýný arttýrmaktadýr Lensin alýnmasýný takiben retinaya daha fazla ulaþan ultraviyole ýþýnlarý kistoid makula ödeminin geliþiminde rol oynayabilir. Yapýlan çalýþmalarda ultraviyole filtreli ÝOL li gözlerde kistoid makula ödemi geliþme oraný daha düþük bulunmuþtur. 23, 24 Ancak ameliyat mikroskobundan kaynaklanan ultraviyole ýþýnlarýn kistoid makula ödemi geliþiminde etkili olmadýðý gösterilmiþtir. 25 Ayrýca, 1 julden fazla fakoemülsifikasyon enerjisi kistoid makula ödemi geliþimini arttýrabilir. 26 Antiglokomatöz ajanlarýn özellikle de prostaglandin analoglarýnýn kistoid makula ödemini arttýrdýðýný destekleyen yayýnlar vardýr. 27 Ancak bu damlalarýn içinde koruyucu madde olarak bulunan benzalkonyum kloridin kistoid makula ödemine daha fazla yol açtýðý gösterilmiþtir. 28 Bu ilaçlarýn kistoid makula ödemi geliþimindeki rolleri daha iyi anlaþýlana kadar katarakt ameliyatý öncesi ve sonrasýnda kullanýmlarýnda dikkatli olmak gerekir. Diabetik retinopati ve üveitli olgularda katarakt cerrahisi sonrasý kistoid makula ödemi geliþme riski daha fazladýr. Bununla birlikte, vitrektomili gözlerde katarakt cerrahisi sonrasý kistoid makula ödemi geliþme oraný vitrektomi yapýlmamýþ gözlere göre daha yüksek bulunmamýþtýr. 29 Çocuklarda katarakt ameliyatý sonrasý erken dönemde kistoid makula ödemi eriþkinlere göre daha az görülmektedir. 30,31 Bunun nedeni olarak, çocuklarda vitreus ve retina damar yapýsýnýn eriþkinlere oranla daha saðlýklý olmasý, ameliyat tekniðindeki ve inflamatuar mediatörlerdeki farklýlýklar gösterilmektedir. Ayrýca cerrahi sýrasýnda hipotoninin daha az geliþmesi ve ön vitrektomi yapýlmasý da kistoid makula ödeminin daha az görülmesine neden olabilir. Ancak, üveitli çocuklarda katarakt cerrahisi sonrasý kistoid makula ödemi daha sýk izlenmektedir. 32 Resim 3: OKT de foveada kistoid değişikliklerin görünümü.

4 74 Ön Segment Cerrahisi Sonrası Kistoid Makula Ödemi Ayýrýcý Taný Kistoid makula ödemi, pek çok oküler ve sistemik hastalýða eþlik edebildiði gibi bazý hastalýklarý da taklit eder. Göz içi cerahisinden sonra (katarakt, penetran keratoplasti, dekolman, glokom, Nd:YAG kapsülotomi, panretinal ýþýk koagülasyonu), retina distrofilerinde (retinitis pigmentosa, otozomal dominant kistoid makula ödemi), göz içi tümörlerinde (melanom, kapiller hemanjiom), ilaç kullanýmýnda (topikal epinefrin, nikotinik asit), üveitte ve damarsal hastalýklarda (diabetik retinopati, ven týkanýklýðý, oküler iskemik sendrom, Coat s hastalýðý, radyasyon retinopatisi, retina arter makroanevrizmasý, akut hipertansif retinopati) görülebilir. Ayrýca ayýrýcý tanýda, makula deliði (lameller ve evre 1), idiopatik epiretinal membran, vitreomakular traksiyon sendromu, pattern distrofisi, X-linked juvenil retinosikizis, diffüz makula ödemi ve solar retinopati de düþünülmelidir. Prognoz Katarakt cerrahisi sonrasý geliþen kistoid makula ödemi olgularýn yaklaþýk %80 inde kendiliðinden geriler. 33 Ýyileþme süresi yara yerinde vitreus olan olgularda ortalama yaklaþýk 65 hafta, olmayan olgularda ise 25 haftadýr. TEDAVİ Çoðu olgu kendiliðinden iyileþtiði için görmenin etkilenmediði ve inflamasyonun þiddetli olmadýðý olgularý tedavi etmeye gerek yoktur. Profilaktik tedavi tartýþmalý olmakla birlikte, kullanýmýný destekleyen çalýþmalar bulunmaktadýr. Kistoid makula ödemi geliþme riski yüksek olan hastalara ameliyattan birkaç gün önceden baþlayarak 3 ay boyunca topikal non-steroid antiinflamatuar verilebilir. 34,35 Tedaviye ne zaman baþlanmasý gerektiði konusunda ortak bir görüþ bulunmamaktadýr. Bazýlarý kendiliðinden gerileme için 6 ay beklemenin daha uygun olduðunu savunurken, bazýlarý da olayýn kronikleþmeden tedavi edilmesinin daha iyi olduðunu savunmaktadýr. Tedavide ilk olarak günde 4 kez topikal steroid ve/veya non-steroid antiinflamatuarlar verilmelidir. Eðer görme 2 sýra artarsa, 4-6 hafta bu dozda kullanýldýktan sonra toplam süre 3-6 ay olacak þekilde azaltýlarak kesilir. Eðer görme artmazsa damlalara devam edilmeli ve subtenon steroid enjeksiyonu eklenmelidir. SubTenon enjeksiyon ayda 1 olmak üzere 3 kere tekrarlanabilir. Dirençli olgularda tedaviye asetazolamid de eklenir. Dört hafta kullanýmdan sonra etki gözlenirse doz azaltýlarak 3 ay devam edilir. Ancak bununla da cevap alýnamayan olgularda intravitreal triamsinolon ve/veya vitrektomi denenmelidir. Ýntravitreal triamsinolon, týbbi tedaviye dirençli kronik kistoid makula ödemli olgularda ümit verici bir tedavi olmakla birlikte nüks sýktýr ve çoðu hastada birden fazla enjeksiyon gerekmektedir Bu da katarakt oluþumu ve göz içi basýnç artýþý gibi yan etkilerin daha sýk görülmesine neden olabileceðinden yarar-zarar oraný iyi düþünülmelidir. Lens veya silier cisim membranýnýn geliþtiði ve tedaviye cevap vermeyen üveitlerde ÝOL nin çýkarýlmasý inflamasyonu geriletebilir. Yara yerine vitreus bantlarý uzanan, iridovitreal ve iridokapsüler yapýþýklýklarý olan olgularda bu bantlarýn Nd:YAG laser ile eritilmesi bazý hastalarda faydalý olabilir. Ancak çoðu zaman bu yapýþýklýklar Nd: YAG laser ile eriyemeyecek kadar yoðundur. Bu olgularda vitrektomi faydalý olabilir. Hatta bu yapýþýklýklarýn olmadýðý olgularda bile vitrektominin faydalý olduðu olgular bildirilmiþtir. 39, 40 Lens bakiyelerinin temizlenmesi ve internal limitan membranýn soyulmasý da ödemin çözünmesine yardýmcý olabilir. KAYNAKLAR 1. Irvine SR.: A newly defined vitreous syndrome following cataract surgery. Am J Ophthalmol. 1953;36: Gass JD, Norton EW.: Cystoid macular edema and papilledema following cataract extraction. A fluorescein fundoscopic and angiographic study. Arch Ophthalmol. 1966;7: Norregaard JC, Bernth-Peterson P, Belan L, et al.: Intraoperative clinical practice and risk of early complications after cataract extraction in the United States, Canada, Denmark, Spain. Ophthalmology. 1999;106: Ching HY, Wong AC, Wong CC et al.: Cystoid macular oedema and changes in retinal thickness after phacoemusification with optical coherence tomography. Eye. 2006;20: Wetzig PC, Thatcher DB, Christiansen JM.: The intracapsular versus the extracapsular cataract technique in relationship to retinal problems. Trans Am Ophthalmol Soc. 1979;77: Powe NR, Schein OD, Gieser SC, et al.: Synthesis of the literature on visual acuity and complications following cataract extraction with intraocular lens implantation. Cataract Patient Outcome Research Team. Arch Ophthalmol. 1994;112: Mentes J, Erakgun T, Afrashi F, et al.: Incidence of cystoid macular edema after uncomplicated phacoemulsification. Ophthalmologica. 2003;217: Ibanez HE, Lesher MP, Singerman LJ, et al.: Prospective evaluation of the effect of pseudophakic cystoid macula edema on contrast sensitivity. Arch Ophthalmol. 1993;111: Greene AB, Del Priore LV, Iranmanesh R: Isolated foveolar detachment in Irvine-Gass syndrome. Br J Ophthalmol. 2006;90: Catier A, Tadayoni R, Paques M et al.: Characterization of macular edema from various etiologies by optical coherence tomography. Am J Ophthalmol. 2005;140: Nicholas S, Riley A, Patel H et al.: Correlations between optical coherence tomography measurement of macular thickness and visual acuity after cataract extraction. Clinical & Experimental Ophthalmology. 2006;34: Gass JD, Anderson DR, Davis EB.: A clinical, fluorescein angiographic, and electron microscopic correlation of cystoid macular edema. Am J Ophthalmol. 1985;100: Fine BS, Brucker AJ.: Macular edema and cystoid macular edema. Am J Ophthalmol. 1981;92: Miyake K, Ibaraki N.: Prostaglandins and cystoid macular edema. Surv Ophthalmol. 2002;1:S Nagpal M, Nagpal K, Nagpal PN.: Postcataract cystoid macular edema. Ophthalmol Clin North Am 2001;14: Schepens CL, Avila MP, Jalkh AE, et al.: Role of the vitreous in cystoid macular edema. Surv Ophthalmol. 1984;28: Onal S, Gozum N, Gucukoglu A.: Visual results and complications of posterior chamber intraocular lens implantation after capsular tear during phacoemulsification. Ophthalmic Surg Lasers Imaging. 2004;35: Zaczek A, Petrelius A, Zetterstrom C.: Posterior continuous curvilinear capsulorhexis and postoperative inflammation. J Cataract Refract Surg. 1998;24:

5 Ret-Vit 2007;15: Taylor DM, Sachs SW, Stern AL.: Aphakic cystoid macular edema. Longterm clinical observations. Surv Ophthalmol. 1984;28: Rossetti A, Doro D.: Retained intravitreal lens fragments after phacoemulsification: complications and visual outcome in vitrectomized and nonvitrectomized eyes. J Cataract Refract Surg. 2002;28: Ruiz RS, Saatci OA.: Visual outcome in pseudophakic eyes with clinical cystoid macular edema. Ophthalmic Surg. 1991;22: Albert DW, Wade EC, Parrish RK 2nd, et al.: A prospective study of angiographic cystoid macular edema one year after Nd: YAG posterior capsulotomy. Ann Ophthalmol. 1990;22: Kraff MC, Sanders DR, Jampol LM, et al.: Effect of an ultravioletfiltering intraocular lens on cystoid macular edema. Ophthalmology. 1985;92: Kraff MC, Sanders DR, Jampol LM, et al.: Effect of an ultravioletfiltering intraocular lens on cystoid macular edema. Ophthalmology. 1985;92: Kraff MC, Lieberman HL, Jampol LM, et al.: Effect of a pupillary light occluder on cystoid macular edema. J Cataract Refract Surg. 1989;15: Ferrari TM, Cavallo M, Durante G, et al.: Macular edema induced by phacoemulsification. Doc Ophthalmol. 1999;97: Arcieri ES, Santana A, Rocha FN, et al.: Blood-aqueous barrier changes after the use of prostaglandin analogues in patients with pseudophakia and aphakia: a 6-month randomized trial. Arch Ophthalmol. 2005;123: Miyake K, Ota I, Ibaraki N, et al.: Enhanced disruption of the blood-aqueous barrier and the incidence of angiographic cystoid macular edema by topical timolol and its preservative in early postoperative pseudophakia. Arch Ophthalmol. 2001;119: Biro Z, Kovacs B.: Results of cataract surgery in previously vitrectomized eyes. J Cataract Refract Surg. 2002;28: Kirwan C, O Keeffe M.: Cystoid macular oedema in paediatric aphakia and pseudophakia. Br J Ophthalmol. 2006;90: Rao SK, Ravishankar K, Sitalakshmi G, et al.: Cystoid macular edema after pediatric intraocular lens implantation: fluorescein angioscopy results and literature review. J Cataract Refract Surg. 2001;27: Paikos P, Fotopoulou M, Papathanassiou M, et al.: Cataract surgery in children with uveitis. J Pediatr Ophthalmol Strabismus. 2001;38: Gass JD, Norton EW.: Follow-up study of cystoid macular edema following cataract extraction. Trans Am Acad Ophthalmol Otolaryngol. 1969;73; Miyake K, Masuda K, Shirato S, et al.: Comparision of diclofenac and fluorometholone in preventing cystoid macular edema after small incision cataract surgery. A multicentered prospective trial. Jpn J Ophthalmol. 2000;44: Rosetti L, Chaudhuri J, Dickersin K.: Medical prophylaxis and treatment of cystoid macular edema after cataract surgery. The results of a meta-analysis. Ophthalmology. 1998;105: Karaçorlu M, Ozdemir H, Karaçorlu S.: Intravitreal triamcinolone acetonide for the treatment of chronic pseudophakic cystoid macular oedema. Acta Ophthalmol Scand. 2003;81: Jonas JB, Kreissig I, Degeenring RF.: Intravitreal triamcinolone acetonide for pseudophakic cystoid macular edema. Am J Ophthalmol. 2003;136: Jonas JB, Kamppeter B.: Intravitreal Triamcinolone Acetonide for Persisting Cystoid Macular Edema After Penetrating Keratoplasty. Cornea. 2006;25: Harbour JW, Smiddy WE, Rrubsamen PE, et al.: Pars plana vitrectomy for chronic pseudophakic cystoid macular edema. Am J Ophthalmol. 1995;120: Peyman GA, Canakis C, Livir-Rrallatos C, et al.: The effect of internal limiting membrane peeling on chronic recalcitrant pseudophakic cystoid macular edema: A report of two cases. Am J Opthalmol. 2002;133: