OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

Transkript

1 OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI ORMAN VE SU İŞLER BAKANLIĞI (DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR) VII. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

2 ÖNSÖZ İnsanoğlu, varoluşundan günümüze kadar doğa ile iç içe bulunmakta ve temel ihtiyaçlarını doğadan temin etmektedir. İnsanlar, şehrin bunaltıcı etkisinden bir miktar uzaklaşmak için genlerine işlemiş olan doğa tutkusunu gerçekleştirmek üzere kırsal alanlara kendisini atmaktadır. İnsanoğlunun doğayı keşfetme tutkusu birçok etkinliği de beraberinde getirmektedir. Bu yapılan etkinliklerin tamamı Doğa turizmi adı altında değerlendirilecektir. İlimiz mevcut dağları, yaylaları,akarsuları,tabii güzellikleri, biyolojik çeşitliliği, tarihi ve kültürel değerleri yönüyle önemli doğa turizmi potansiyeline sahiptir. Osmaniye Konum itibarı ile jeolojik dönemler boyunca kuzey güney arasında biyolojik, doğu - batı arasında kültürel bir köprü vazifesi görmüştür. Bu özelliğinin devamını sağlamak amacıyla, mevcut doğa potansiyelinin koruma-kullanma dengesi içerisinde ekosistemi tahrip etmeden sürdürülebilir bir şekilde devamlılığını sağlamak için Doğa Turizmi Master Planı yapılmıştır. İhtiyaçlar doğrultusunda Master planda bulunan stratejileri gerçekleştirmek üzere alt planlar yapılarak uygulamaya konulabilecektir. Bu plan ile bir yandan insanların doğa turizmi ihtiyaçlarına cevap verirken, diğer taraftan doğa turizmi yapılan yöre halkının gelir düzeyini arttırmak suretiyle, koruma-kullanma dengesi içerisinde gelecek nesillere yaşanabilir bir miras bırakmak amaçlanmıştır. Doğaya sahip çıktığımız ölçüde doğanın da bize karşılık vereceği bilincinden hareketle, elimizdeki değerleri kaybetmeden önce onlara sahip çıkarak iyi bir planlama yapılmak suretiyle İlimizin tarihi ve doğal potansiyelini tüm insanların hizmetine sunmayı temel ilke edinmeliyiz. Bu planın İlimizin ve Ülkemizin tanıtımına katkı sağlaması en büyük hedefimizdir. Sonuç olarak doğa varsa ormansu var, ormansu varsa hayat vardır. I

3 İÇİNDEKİLER 1. Giriş Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir 1 Turizm Alternatifi Ve Osmaniye Vilayetinde Sürdürülebilir Doğa Turizmi 1.2 Doğal Alanlar Ve Sürdürülebilir Kalkınma Sürdürülebilir Doğa Turizmi Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi 5 2.Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişimine İlişkin Çalışmalar Kaynak Analizi Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar Turizm Potansiyeli Taşıma Kapasitesi Taşıma Kapasitesinin Elemanları 15 3.İlgi Grubu Analizi Ve Yerel Organizasyonun Oluşturulması İlgi Grupları/Paydaşlar İlgi Grubu Kategorileri İlgi Grubu Analizi Toplum Temelli Yaklaşım Yerel Organizasyonun Oluşturulması Osmaniye İlinin Tarihi Ve İlin Genel Özellikleri Tarihçe Osmaniye İlinin Genel Özellikleri İlin Jeomorfolojik Özellikleri Jeolojik Özellikler İklim Özellikleri Hidrografya Toprak Özellikleri Arazi Varlığı Orman Varlığı Flora-Fauna Ve Hassas Yöreler Yerleşim Alanları Ve Nüfus Tarım Ve Hayvancılık Sanayi Ve Teknoloji Altyapı, Ulaşım, Haberleşme Ve Konaklama Madencilik Enerji Osmaniye Nin Doğa Turizmi Değerleri (Doğa Turizmi Arzı) Osmaniye İlinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri Ve Bilinirlik Değerlendirmesi Osmaniye İlinde Doğa Turizim Çeşitleri Seçkin Ve Yüksek Değer Taşıyan () Yıldız Alanların Değerlendirilmesi Ve 70 Potansiyelini Geliştirme İmkanlarının Ortaya Konulmasına İlişkin Analizler 5. Osmaniye İli Sürdürülebilir Doğa Turizmi Stratejileri Gelişme Stratejileri Pazarlama Stratejisi Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi İzleme Ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin Etkilerinin Ve Sürdürülebilirliğin 78 İzlenmesi) Tablolar Sonuç Ve Öneriler 84 II

4 1. GİRİŞ 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ Ve OSMANİYE VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. gibi faaliyetler için kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde olmamız gerekmektedir. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline alan kişi demektir. Tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Orman ve Su İşleri Bakanlığı taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir harekettir. Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kamu kurum ve kuruluşları; statülü korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin meydana getirdiği olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif, çevreye duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğin korunmasında anahtar bir rol haline gelmiştir. Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakış açısı meydana getirilmesi, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında önemli seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır. 1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 1980 li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), çevre konularına ilişkin çalışmaları arttırmış, Bu çalışma giderek artan bir etkinin meydana gelmesini 1

5 sağlamıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu nca 1987 yılında tamamlanan çalışmalar sonunda ortak geleceğimiz adlı bir rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmıştır. Kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna vurgu yapılmıştır. Raporda ortaya konulan sürdürülebilir kalkınma kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne varılmıştır. Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir orman, kereste imalatı için kullanılabilirken, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak kullanılabilmekte ayrıca korunan alan olarak da ayrılabilmektedir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da, yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı hayat kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır. Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği çok önemlidir. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır. Bir doğal alan ve korunan alanın içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacağı açıktır. Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir. Bu kavramlara baktığımızda; Kırsal Alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla adlandırılan ve anılan insan yerleşimlerinin var olduğu alanları kırsal alan olarak tanımlayabiliriz. Kırsal Kalkınma Kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik, toplumsal ve kültürel şartları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabalarının, devletin bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam katkıda bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde tanımlanmıştır. 2

6 Kırsal Alan Kalkınması; Hem eğitim hem de örgütlenme işi olup, kırsal alan; toplumun ihtiyaçlarının göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar, beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük içinde olmalıdır. Sürdürülebilir Kalkınma: Ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik şartlarının tamamının sağlanması önemlidir. Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır yılında yapılan bir araştırmada; Fransız vatandaşları tatillerinin, %52 sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %26 sı evlerinde geçirdiklerini ve %9 luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar doğa için önemli role sahiptir. Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır. 1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen yerlerin bugün kü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup geliştirerek ve genişleterek karşılanması amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içermektedir. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm gelişimi; Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı, Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli, Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır. Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri; 3

7 a. Biyolojik çeşitliliğin korunması, b. Ekonomik tutarlılık, c. Kültürel zenginlik, d. Yöre halkının refahı, e. İstihdam kalitesi, f. Sosyal eşitlik, g. Ziyaretçi memnuniyeti, h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması, i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu, j. Fiziki bütünlük, k. Kaynakların etkin kullanımı, l. Çevre temizliğidir. Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme, turizm de korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bileşendir. Turizm; aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün bozulmaması için tedbirleri gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının sürdürülebilir kırsal kalkınma ilkeleri çerçevesinde tespiti de zorunludur. Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur. Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm eşsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araçtır. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına 4

8 yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere de kolayca ulaşılabilmektedir. En önemli hususta; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve izlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelebilecektir. İşte bu nedenle; SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME (MASTER) PLANI çalışmasına lüzum duyulmuştur. 1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ Yukarda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır. Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır. Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı olamamaktadır. Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur, yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için ortak kararlar alınır. Karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının bilgisini, becerilerini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır. -Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur. Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin yapılmasıyla yöreye faydayı arttırabilir. -Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır. Söz konusu gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da sorumluluk alacaklardır. -Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa, doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır. -Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal, sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda turizmin temel kaynağı olmaktadır. 5

9 - Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına dayandırılmasına esas olmalıdır. - Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nda turizm; doğayı koruma, kırsal kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır. -Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir. -Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi özgün ve özellikli bir destinasyon oluşturması için gerçekçi beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir. Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemlidir. -Entegre Doğal Alan Yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi gruplarının etkin iş birliği oldukça önemlidir. Planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır. -Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır. -Pazarlama Stratejisi; Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nın bir parçasıdır. Kalkınma ve rekabete açık ürün-pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu stratejide yer almalıdır. -Turizm Destinasyonu Yönetimi; Yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir yaklaşımdır. 6

10 -İyi tanımlanmış amaçlar ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak gereklidir. -Ziyaretçinin İzlenmesi ve Ziyaretçi Yönetim Planı: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde çalışılıyor, bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır. Geri bildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi), hizmetteki aksamaların ve doğadaki değişimlerin takibi için çok önemlidir. Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir. 2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR 2.1 KAYNAK ANALİZİ Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması mecburidir. Bir alanın sahip olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir. Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin, tarımsal faaliyetleri desteklemediği durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma özelliğini kaybedecektir. Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar a. Doğal Kaynaklar: turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu kaynakların hali hazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir. Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları, konakladığımız evin 7

11 penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir. Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir. Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur. Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır. İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır. Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır. b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır. c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır. Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya koymanın yanı sıra turizm gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu, donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı olamayacaktır. Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem 8

12 kaynağın turizm gelişimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir. - Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir. - İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep telefonları da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etütleri içermektedir. - Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir. - Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır. - Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır. - Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir. - Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir. - Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok önemlidir. - Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır. İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır. İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir; - Yöre halkının nüfusu, - Göç vb. eğilimler, - Demografik yapı, - Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı, - Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme, - Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim, - Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini içeren sosyal yapı, 9

13 - Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar ve yönetimleri, - Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri, yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir, - Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları, firma sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri, sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili olabilmektedir. Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini sağlayacaktır. 2.2 TURİZM POTANSİYELİ Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler; - Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler, - Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde bulunurlar, - Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır, Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır. Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir talebi karşılaması lüzumludur. Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir. 10

14 Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır. Turizm potansiyeli için turizm talebi incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir; - Halen yapılan turizm, - Halihazırdaki turist miktarı, - Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar, - Ortalama kalma zamanları, - Turist profili, - Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık, güneş, vb.) - Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği, - Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni, Turizm arzı incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır; - İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul müdür? - Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi), - Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli) - İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu? - Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?, - Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir? - Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toprak, asfalt), anayolla bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları, - Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta iyi-sayısı vb.) - Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü) - İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri), 11

15 - Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü), - İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?), - Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir potansiyel bulunmamakta), - İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı, farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.), - Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya mevsime bağlı), - Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı, - Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi), Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi; - doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, deniz canlıları, iklim, diğerleri), - kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar, folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.) - Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karakteristik ve geleneksel özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği, - Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer), - Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri vb.) - İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler, kafe ve restoranlar, atm ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.) Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi; 12

16 Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir. Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha yüksek olmaktadır. Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için; - Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük), - Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi, - Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir. (Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme ilişkin veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır). - Turist başına ortalama harcama, - Grup hacmi ve düzeni, - Turistlerin ağırlıklı yaş grubu, - Yaptıkları faaliyetler, - Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri, - Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri, - İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı, - Kullanılabilir ilave veriler. Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır. Turizm Arzı: Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir. Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı sayıda turist potansiyeli olacaktır. - Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir, 13

17 - Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir, - Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir, - Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir, - İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi, - Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz faktörüdür. - Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve konukseverlik önemlidir. - Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır. - Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle hijyeniklik konaklamada çok önemlidir. Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen ekoturistler için son derece önemlidir. 2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ - Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi sayısı, - Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn: iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı, 14

18 - Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır. Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki sürdürülebilirlik taşıma kapasitesinin aşılmaması ile temin edilir. Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik etkisidir Taşıma Kapasitesinin Elemanları; Sosyal Taşıma Kapasitesi, Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.bu unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla olmaz. Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır. Ekonomik Taşıma Kapasitesi; Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer sektörleri de desteklemektedir. Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir. Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır. 15

19 Ekolojik Taşıma Kapasitesi; Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri toplanması önemli olmaktadır. İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi; Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır. Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır; - Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi), - Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi, Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir; Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler, Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi, izleme sistemi, Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler, konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür. Psikolojik Taşıma Kapasitesi; Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır. 16

20 3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI 3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR İlgi grupları, belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler, gruplar veya organizasyonlar olarak tanımlanabilirler. Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir. İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak için işbirliği yapmalıdır. Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur. 3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ Turizmde ilgi grupları; - Yöre halkı, kişiler ve kurumlar, - Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri, - Bölgesel yetkililer, - Ulusal yetkililer, - Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar, - Turizmle ilgili sektörler, - Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler, - İşçi sendikaları, dernekler, STK lar, - Eğitim ile ilgili birimler, 3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler 17

21 olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir. İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır. Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının; - Genel hedeflerini, - Turizmden beklediği faydaları - Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır. Bu süreç; şu adımlardan oluşur; 1. İlgi gruplarının tanımlanması, 2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi, 3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi, 4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün tahmin edilmesi, 5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi, 6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması, 7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması, 8. Paydaşların bir araya getirilmesi, 9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması, 10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması, 11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.) 12. İzleme ve geri bildirimin yapılması 3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım uygulanması neticesinde; - Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak, - Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve - Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür, Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki 18

22 olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir. 3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır. Bu işbirliği imzalanmış resmi bir dokümana dönüşebilir. Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları düzenler. 4. OSMANİYE İLİNİN TARİHİ VE İLİN GENEL ÖZELLİKLERİ 4.1 TARİHÇE Çukurova nın doğusunda yer alan Osmaniye ilimiz, binlerce yıl yerleşim görmüştür. Buraların tarihi, bilinen en eski dönemlere kadar uzanmaktadır. Osmaniye ilinin tarihini yazmak için iki farklı tarihsel süreç incelenmelidir. Osmaniye kent tarihi ve Osmaniye ili sınırları içerisinde kalan bölgenin tarihi olarak, iki farklı tarihçe vardır. Osmaniye nin kent tarihinden önce, bölge tarihini incelemeliyiz. İlk çağlardan itibaren Hitit, Asur, Pers, Grek, Roma, Bizans gibi devletler ile bazı kavimlerin yaşayışlarına sahne olmuştur. Daha sonra Emevi ve Abbasilerin yaşadığı bu topraklara, Türklerin Anadolu yu fethi ile 1080 yıllardan itibaren Türk aşiretleri gelmiştir.12 yy. başlarından itibaren bölge Türk yurdudur. Aslantaş Baraj gölü altında kalan Domuztepe nin güney ve batı yamaçlarında Neolitik, Kalkolitik, Tunç ve Demir çağlarına ait yerleşimler ortaya çıkarılmıştır.kadirli ilçesinde bulunan Topraktepe höyük, Taşlı höyük, İspir höyük, Tırmıl höyük ve Cevdetiye beldesinde Karataşlı höyük bulunmaktadır. Yapılacak araştırmalarda bu kadar verimli toprak ve sulak alanların olduğu bölgede, çok sayıda höyük, gün yüzüne çıkmayı beklemektedir. Akad Kralı Sargon ( M.Ö ) tarihsel içerikli yazıtlarında Amanus ve Toros Dağlarına, yani Anadolu nun güneydoğu sınırlarına geldiğinden söz eder. Sargon dan sonra bir başka Akad kralı olan Naramsin ( M.Ö ) de, yazıtlarında Anadolu sınırlarına kadar varan askeri seferler yaptığını anlatmaktadır. Boğazköy Naramsin Tabletlerinde Sedir Ağacı (Amanos) kralı İskuppu adı geçer. M.Ö 3. bin yılı Mezopotamya kaynaklarında Amanum, Hitit imparatorluk devri tabletlerinde Amana, M.Ö. 4 7 yy. Asur yazıtların da Hamanu, Klasik çağ 19

23 kaynaklarında Maurun Oros, Haçlılar devrine ait batı kaynaklarında Montana Migra, İslam devri kaynaklarında ise Cebel ül lukkam olarak kaydedilen bölge; halkın Gavur dağları dediği, coğrafyacıların adlandırması ile Amanos lardır. Gökçedam köyü, Hemite kalesinin 500 m güneyindeki kayalıklara işlenmiş Kral kabartması ve Babaoğlan kalesinin 300 m. uzağındaki tepede şaha kalkmış at üzerindeki kişi ve onun karşısında dua eder vaziyetteki kişi betimlemeleri, Hitit kral kabartmalarına benzemektedir. Hitit yazılı kaynaklarında bu bölge kralları ve halkından sıklıkla söz edilir. Geç Hitit Kent Krallarından Asativata ( M.Ö. 8 yy.) Karatepe de bir sınır kalesi kurmuştur. M.Ö. V. ve IV yy. Anadolu ya egemen olan Persler, Çukurova nın doğusuna da egemendiler. M.Ö. IV. yy. sonu ve M.Ö. I yy. ortaları arasında bölgede hakim güç Seleukoslardır. M.Ö. 333 de Büyük İmparator İskender IV. Dariusu Dörtyol ovasında yenmiştir. Kaya mezarları, nekropol alanları, Kalelerin bazılarının temellerindeki taş malzeme ve duvar işçiliği ile ortaya çıkan mimari öge kalıntıları Helenistik dönemde de buraların yerleşim gördüğünü gösterir. Amanos Kilikya sında Prokonsüllük yapmış olan, meşhur hatip ve devlet adamı Çiçero nun M.S. 51 de yazdığı mektupta da Amanos lardan bahsedilmektedir. Roma İmparatoru Mark Antony ( M.Ö ) tarafından yerel kral seçilen Tarkandimotos un kurduğu ve başkent yaptığı Hierapolis-Kastabala kenti ile Kadirli ilçesinin üzerine kurulduğu Flaviopolis kenti Roma dönemi eserlerindendir. M.S. 260 yılında bölgeyi Sasani Kralı I. Şapur ele geçirmiştir. M.S. 380 yılında Roma ya başkaldıran Isaurialı Balbinos un kontrolüne geçmiştir. 524 yılındaki depremde tüm Kilikya kentleri tahribata uğramıştır. 561 yılında İmparator Justinianus zamanında ikinci bir deprem Kilikya da ki tüm kentleri yerle bir etmiştir. Bunun ardından çıkan veba salgını kentlerde ve kırsal alanda büyük can kaybına yol açmıştır. M.S. 7 yy.dan itibaren Anadolu yu Arap devletlerinin elde etme tutkusu oluşmuştur. Bu dönemlerde Avrupa dan gelen tamamı farklı milletlerden, ama Hırıstiyan olan Haçlılar ile Emevi, Abbasi ve Türkler arasında bu bölgede büyük savaşlar yaşanmıştır. Abbasi Halifesi Harun Reşit döneminde bölgedeki önemli kale ve yerleşim yerleri yeniden yaptırılmış ve onarılmıştır. Selçuklular zamanında Anadolu ya gelen Türklerden bir kısmı Adana ovasına inmiş ve daha sonra Haraz mevkiinde ilk kez köy olarak Osmaniye yi kurmuşlardır. M.S. I ve II yy. da bölgeye bir dönem Haçlılar hakim olmuştur. M.S. IV yy başlarına kadar yerel Ermeni kralları bölgede hüküm sürmüştür. 20

24 M.S den sonra bölge tamamen Memlüklerin kontrolündedir de Ramazanoğulları beyliğinin, 1517 den sonra da Osmanlı devletinin yönetimine geçmiştir. Buralara hakim olan aşiret beylikleri, sancak halinde teşkilatlandırılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman devrinde ise bu sancak, Üzeyirli adıyla önce Zülkadriye eyaletine, sonraları da Halep eyaletine bağlanmıştır. 19 yy. başında Kavalalı Mehmet paşa bu yöreyi ele geçirmişse de, 1840 da Kütahya Anlaşmasıyla tekrar Osmanlılara geri verilmiş ve Adana eyaletine bağlanmıştır. Osmaniye nin kent tarihçesi 1865 ten sonra başlar. Merkezi yönetimin otoritesini kurmak, gezgin halde bulunan, merkezi hükümeti tanımayan, vergi ve asker vermeyen aşiretleri iskan ederek, disiplin altına almak için 1865 de Fırka-ı İslahiye adlı bir askeri kuvvet oluşturulmuştur. Cevdet Paşa vezir payesi ile bölgeye tayin edilmiş ve fırka-i İslahiye onun emrine verilmiştir. O sırada Adana ya bağlanan Payas sancağının merkezi 1877 de Yarpuz a nakledilmiş ve arazinin verimli olmasından ötürü de Gavur Dağına Cebel-i Bereket ( bereket dağları) adı verilmiştir. Payas ve Osmaniye kazaları da bu sancağa bağlanmıştır.2. Meşrutiyetin ilanından sonra sancak merkezi Osmaniye ye nakledilmiştir. 1. Dünya savaşının sonunda yenilen Osmanlı Devletinin topraklarının bu bölümünü Fransızlar işgal etmiştir. İşgale direnen halk ve ağır kayıplar veren Fransızlar, Türkiye ile 20 Ekim 1921 de Ankara Antlaşmasını imzalayarak bölgeyi terk etmeye başlamışlardır. 7 Ocak 1922 de Osmaniye den çekilerek geldikleri gibi geri gitmişlerdir. Bu sebeple her yıl 7 Ocak Osmaniye nin Düşman işgalinden Kurtuluş Günü olarak kutlanmaktadır. Cebelibereket Sancağı, 1877 yılında Gavur dağlarının asayişini sağlamak için kurulmuştur. 30 yıl Yarpuz da, 15 yıl da Osmaniye de konuşlandırılmıştır de Cumhuriyetin ilanı ile Sancakların vilayete dönüştürülmesi nedeniyle Cebelibereket Vilayeti adını almıştır. 1 Haziran 1933 de nedeni bilinmeyen tasarrufla ilçe haline getirilmiş ve Adana ya bağlanmıştır. 3 Kasım 1996 tarihinde yapılan mahalli idareler ara seçimleri öncesinde, il olması gündeme gelmiş, TBMM de 23 Ekim 1996 tarihinde yapılan oylamada il olması karara bağlanmış, gün ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan gün ve 4200 sayılı kanun ile yeniden il olmuştur. Tarih Boyunca Anadolu Anadolu; iklimi, akarsuları, ormanları, madenleriyle tarihin her döneminde cazibe merkezi olmuş; birçok devlet bu topraklara sahip olmak için birbirleriyle savaşmışlardır. Bu nedenle Anadolu pek çok istilâ ve savaşlarla şahit olmuştur. Tarihin akışı içerisinde Hititler, 21

25 Asurlar, Persler, Romalılar, Bizans ve Türkler Anadolu ya sahip olmuşlardır Malazgirt Savaşı öncesi Anadolu Toprakları, Bizans hâkimiyeti altındaydı yılından itibaren Büyük Selçuklu Sultanlar Tuğrul ve Çağrı Beyler, Anadolu üzerine Türk akınları başlattılar. Bu akınlar keşif amaçlıydı. Bu akınlar Malazgirt Savaşlarına zemin hazırlamıştır de Büyük Selçuklularla Bizans arasında yapılan Malazgirt Savaşlarını Selçuklu Türkleri kazanmıştır. Türklerin Osmaniye ye Gelişi Türkler Çukurova ya, Osmaniye ye 7. yy.da Abbasi ordularıyla gelmişlerdir. Harun Reşit in uçbeyi Faraç Bey bölgede kaleler ve yerleşim birimleri kurmuştur. Daha sonra Bizanslılar bu toprakları Müslümanlardan geri almıştır. Osmaniye, Malazgirt Zaferi nden sonra Türklerin hâkimiyeti altına girmiştir. Büyük Selçuklu Sultan Alparslan döneminden itibaren izlenen fetih ve iskân siyaseti Anadolu nun Türkleşmesi ve islamlaşmasını sağlarken Anadolu da baştan sona imar olmuştur. Şehirler, kasabalar köyler kurulmuş, yollar, köprüler, camiler, medreseler yapılarak Anadolu ya Müslüman Türk mührü vurulmuştur. Bu zaferden hemen sonra Anadolu ya pek çok Türkmen boyu gelmiştir. Osmaniye ye Haçlı Seferleri 1097 yılında başlayan Haçlı Seferleri nedeniyle Çukurova bölgesine yerleşmiş olan Türkmen boyları Çukurova yı terk etmek zorunda kaldılar. I. Haçlı Seferi Ermenilerin Çukurova yı ele geçirmelerine sebep oldu. Ermeniler Çukurova da Sis (Kozan) merkezli bir Prenslik kurdular. Kilikya Ermeni Prensliği 12. yy.da kısmen Çukurova ya hâkim oldu. Selçukluların Haçlılarla ve Moğollarla uğraşması Ermenilere böyle bir şans tanımıştır. Memluklular Dönemi ( ) Bir süre sonra Mısır da hüküm süren Memluklular Türkmen güçlerin de desteği ile Çukurova topraklarını Ermenilerden geri almış; böylece bölgenin yeni sahibi Memluklular olmuştur Moğol saldırısı Anadolu da pek çok yara açtı. Ancak; bu saldırılar Anadolu daki Türk nüfusunun artmasını sağladı. Memluk Sultanı Baybars bunları Antakya ile Gazze arasında bulunan topraklara yerleştirdi, beylerine dirlikler verdi. Bu Türkmenlerden yararlanan Sultan Baybars, 1266, 1273, 1275 yıllarında Çukurova ya büyük akınlar düzenledi. Türkmen nüfus Çukurova yı doldurmaya başladı. Memluklular döneminde Osmaniye ye ve çevresine büyük Türk göçleri olmuştur. Kınık, Bayat ve Yüreğir aşiretleri Osmaniye ve çevresine yerleşmiştir. 12. yy.ın sonlarında O uz Boyları ndan daha önce Antakya - Gazze arasına yerleştirilen Halep bölgesindeki 40 bin Türkmen Osmaniye ve çevresine iskân 22

26 edilmiştir yılında Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim in Mısır seferi sonucu Memluklu Devleti ne son verilerek Çukurova toprakları Osmanlı hâkimiyeti altına girmiştir. Yavuz Sultan Selim bir müddet Osmaniye de kalmış ve Savrun Vadisi nde de kaplan avlamıştır. Osmanlı Memluk Mücadelesi Kınık Nahiyesi ( ) Bazı araştırmacılara göre; Kınık nahiyesinin bugünkü Toprakkale ilçesi çevresinde olduğu yönünde önemli bulgular vardır. Kınık nahiyesi Payas (Üzeyir) sancağına bağlı olarak yılında kurulmuştur. Halkı Kınık boyundandır. Halkının tamamı Türk ve Müslüman dır. Kasabanın kurulduğu yıllarda Kınık boyunun başında Göç Eri Hamza Bey bulunmaktadır. Kasabanın Kınık nahiyesi adıyla ayrı bir kanunnamesi de vardır yılından sonra bir daha nüfus ve arazi tahriri yapılmadığı için kasabanın ne zaman harap olduğu ve terk edildiği bilinmemektedir. 19. yy.da Osmanlı Devleti merkezi otoritesini yitirmeye başlamıştır. Bu dönemde Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Osmanlı Padişah II. Mahmut a karşı başlattığı mücadelede üstün gelmiş, Çukurova toprakları Mehmet Ali Paşa nın oğlu İbrahim Paşa ya bırakılmıştır. ( ) yılında imzalanan Londra Antlaşması ile bölge yeniden Osmanlı hâkimiyeti altına girmiştir. Osmaniye Kazası ( ) Osmanlı Devleti nde 19. yy.ın son çeyreğinde merkezî otorite tamamen bozulmuş, Osmaniye ve çevresinde asayişi yeniden sağlamak ve aşiretleri itaat altına almak amacıyla Derviş Paşa komutasında Fırka-i İslâhiye adı altında bir birlik görevlendirilmiştir. Derviş Paşa önce, Hatay ve çevresini iskân etmiş daha sonra da Osmaniye ve çevresine gelerek yöredeki aşiretleri Hacıosmanlı Köyü ve civarına iskân etmiştir. "Yeni Vilayetler Nizamnamesi"ne göre 1866 yılında bu bölgedeki yerleşim birimi Osmaniye kazası olarak teşkilatlandırılmıştır. Bu kazaya Ulaşlı, Tecirli, Cerit, Karayiğit ve Ağyazı nahiyeleri bağlanmıştır. Osmaniye kazası bu şekilde Payas (Üzeyir) Cebel-i Bereket Sancağı na ve o da Halep eyaletine bağlanmıştır. Payas Sancağı 1874 te Yarpuz a taşınmış ve Osmaniye Cebel-i Bereket Sancağı adını almıştır. Payas, Hassa, Bulanık (Bahçe) ve Yarpuz Kazaları Cebel-i Bereket sancağına bağlanmıştır. Osmaniye Cebel-i Bereket Sancağı ( ) II. Meşrutiyet ile Osmaniye Cebel-i Bereket Sancağı Yarpuz dan Osmaniye merkeze taşınmıştır. Yukarıda adı geçen idari yapı 1924 yılına kadar devam etmiştir. Sancak 23

27 merkezinin Osmaniye ye taşındığı sırada Osmaniye nüfusu 7000 civarındadır. Osmaniye her dönemde değişik kavimlerin işgal ve istilasına uğramıştır. En son 1. Dünya Savaşı ndan önce İngiliz, sonra da Fransızların işgaline uğramıştır. Ankara Antlaşması ndan sonra Fransızlar 7 Ocak 1922 de Osmaniye den çekilmişlerdir. Cebel-i Bereket Sancağı Hükümet Konağı Osmaniye Vilayeti ( ) Cumhuriyetin ilanı ile idari yapılanma yeniden şekillenmiş ve Osmaniye kazası, vilayet yapılmıştır. Bu tarihlerde Osmaniye nin nüfusu dolaylarındadır Yılında Eski Osmaniye Osmaniye Kazası ( ) 1 Haziran 1933 yılına kadar vilayet olan Osmaniye bu tarihte kazaya dönüştürülerek Adana iline bağlanmıştır. Yeniden Vilayet gün ve 4200 sayılı kanunla il statüsüne yeniden kavuşmuştur. 24

28 Osmaniye Foto:M.ANIL 4.2 OSMANİYE İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ İlin Jeomorfolojik Özellikleri Osmaniye; Akdeniz Bölgesinin doğusunda yer alan aynı bölgenin iklim özelliklerini taşıyan, batıdan kuzeye doğru Orta Toroslar, Doğu ve Güneydoğu kesiminde Amanos Dağları ile yükselen, kuzey yarım kürede 30 o o.08 ı kuzey enlemi ile 36 o.13 ı -36 o.20 ı doğu boylamları arasında yer almaktadır. Batısında Adana, Güneyinde Hatay, Doğusunda Gaziantep Kuzeyinde ise Kahramanmaraş il toprakları ile çevrilidir. İl yüzey şekilleri bakımından ovalık ve dağlık olmak üzere ikiye ayrılır. Dağlık alanların yüzey şekilleri oldukça dalgalı ve yer yer dik bir özellik gösterir. Genelde kuzey batısına yamaçlar hakim olmasına rağmen, diğer yönlere bakan yamaçlar ve vadiler de bulunmaktadır. En önemli akarsu Karaçay, Hamis Çayı ve Ceyhan Nehridir. En önemli dağları Koyuntepe (2168 m), Dumanlıdağı (2102 m), Yağlıpınar Dazı Tepe (2085 m), Topbarnaz Tepe (2067 m), Cerleme Tepesi (1965 m), Binboğa Dağları. Dağlık alanlarda kireçli ve kireçsiz kahverengi orman toprakları ve kırmızı Akdeniz toprakları hakimdir. Eğilimin sarp ve dik olduğu yerlerde anakaya yüzeye çıkmış ve toprak oluşumu yoktur. İlde sanayi alanı olarak belirlenen ve Osmaniye Organize Sanayi Bölgesi olarak kurulan alan, Toprakkale Belediyesi Tüysüz Beldesi nde yer almaktadır.sanayi alanında jeolojik olarak Kuvaterner yaşlı, oldukça sert üst kısımların bol kırıklı ve çatlaklı alterasyon olmuş ve siküler gaz boşluklu alt kısımlara doğru daha kompak ve dayanımlı, topoğrafik olarak da yer yer rölyefli Delihalil bazaltı ve kısmen kuvaterner yaşlı alüvyon bulunmaktadır. Söz konusu saha jeolojik ve jeomorfolojik olarak uygun alanlardan olup leçelik olduğu için tarım yapmaya uygun alanlardan değildir. 25

29 Bulunduğu jeomorfolojik konum olarak Osmaniye etrafı dağlar ve tepeliklerle çevrili alçak bir konumdadır. Bu yükseltiler güneyde ve doğuda bazen 2000 m.yi geçerken batıdan, yükseltileri m.leri bulan Körkuyu, Karabahadır ve volkanik bir tepe(450) olan Delihalil tepeleriyle çevrelenmiştir. Kent kuzeyden ise alüvyon bir ova(çukurova) ile sınırlandırılmıştır. Kentin yerleşimini kuzeyde alüvyon ova, güney ve batı yönünde yükseltisi 2000 m.yi geçen Amanoslar-Nur Dağ silsilesinin sınırlandırması sebebiyle kentin gelişme alanı alternatifi sınırlıdır. Kentin Yerleşim alanı Jeomorfolojik açıdan uygun olmamasıyla birlikte yerleşim ve gelişme alanı çok sınırlı olması imkanları zorlamaktadır. Osmaniye OSB Alan İl Sanayi sektörünün kalbi niteliğindedir. OSB Alanını Jeomorfolojik açıdan incelediğimizde; yeryüzü şekilleri bakımından bir sadelik arz ettiği Çevresi yer yer volkanik kütlelerle sınırlanmış olan sahanın en yüksek noktası güneybatıda yer alan Deli Halil Tepesi (456m) olup burasının bir volkanik kütle olduğu. Bu kütlenin etrafında küçük parazit koni olarak yükselen Tüysüzün (320m), Deli Halil Tepesinin kuzeydoğu yamacında yer aldığı. Deli Halil Tepesinden güney, güneydoğu, batı, güneybatı, doğu ve kuzeye doğru ova tabanına doğru azalan bir eğimle lav akıntılarının yer aldığı Deli Halil Tepesinin karşı istikametinde (Toprakkale nin kuzeybatısında) Üçtepeler volkanik kütlesinin (132m) yer aldığı görüldüğünden, verimli tarım alanları bulunan, deprem riskinin daha fazla olduğu geniş alüvyon ovaya göre bahsettiğimiz volkanik tepelik araziye sanayi yerleşimi için uygundur. Ancak Osmaniye İl Çevre Düzeni Planında, Yeraltı su kaynağı bakımından kaliteli ve çok verimli olması sebebiyle Öncelikli Planlama Alanı olarak düzenlenen Delihalil tepesi çevresi Bulunduğu alanda sıkışabileceği düşünülen OSB alanının alternatif gelişme alanı olarak tehdidi altında bulunmaktadır. OSB Alternatif gelişme alanları olarak Delihalil Tepesinin Kuzey yamacından uzanarak Tüysüz Beldesinin doğusunu kaplayan alanın belirlenmesinin koruma-kullanma ilkesi çerçevesinde uygun olacağı görüşündeyiz. Karaçay dere yatağı kenarında kurulan Küçük Sanayi Sitesi Kent Yerleşimi gibi 1. Sınıf Tarım Arazisi üzerine kurulduğundan yer seçimi uygun değildir. Ayrıca kentin gelişimi öngörülmediğinden sanayi sitesi kent merkezinin içinde kalmış olup, kentin gelişme alanını kısıtlamaktadır. Küçük Sanayi Sitesinin yerleşimler içinde kalması Şehircilik İlkeleri ve planlama esasları açısından uygun olmayıp, sağlıklı bir kentsel yaşamı da(gürültü, kirlilik, trafik vb.) tehdit etmektedir. 26

30 OVALIK ALAN Osmaniye, Kadirli ve Ceyhan Ovaları Çukurova nın bir devamıdır. Ceyhan Nehri, Karaçay ve Savrun Çayının getirmiş olduğu birikinti metaryellerinden oluşan aluviyal topraklardan oluşmuştur. Osmaniye Ovası : Osmaniye Ovası, kuzeyi Kozan ve Kadirli, güneyinde Yumurtalık Dağları, batısında ise Kırmıtlı Beldesi ile sınırlı olan Ceyhan Ovasının doğusunda hektarlık alan kaplamakta olup 10 km genişliğinde, 27 km uzunluğundadır. Denizden yüksekliği yaklaşık m arasındadır. Osmaniye ili bu ova üzerinde kurulmuştur. Haruniye (Düziçi) Ovası : Haruniye (Düziçi) Ovası, Osmaniye Ovasının kuzeyinde, Bahçe İlçesinin batısında yer almakta yüksek ve düz bir ovadır. Uzunluğu doğu-batı doğrultusunda 17 km genişliği güney-kuzey yönünde 13 km dir. Haruniye Ovası hektarlık bir alan kaplamaktadır. Denizden yüksekliği m arasında değişmektedir. EŞİK SAHALAR Güneyden kuzeye doğru genç dağ silsileleri ile ovalar arasında kalan engebeli görünüm arzeden sahalardır. Yüksekliği m ye çıkmayan arazide eğim %5-%20 arasındadır. Bu eğim zaman zaman daha da fazlalaşır. Osmaniye nin Bahçe İlçesi bu eşik sahalar üzerine kurulmuş ilçelerden bir tanesidir.bahçe İlçesi Çukurova nın kuzey doğu sınırını oluşturan Toros Dağlarının eşik sahasında yer alır. Bu ovanın vadi kısımları alüvyal (Kuvaterner) dolgu ile kaplıdır. Eğimli kısımlarda ise Terra-Rossa toprakları mevcuttur. Bu sahada Ceyhan Nehri ve diğer akarsular derin vadilerle eşik sahaları parçalar. Yer yer çam ormanları ve fundalık arazi geniş alanlar kaplamasına rağmen çıplak kayalıklarada rastlanır. Eşik sahalarda en çok karşılaşılan doğal afet türü heyelan (Yer kayması) dır. Kireçtaşı falezlerinin olduğu bölgelerde ise kaya düşmesi olayları görülmektedir. DAĞLAR Osmaniye; Akdeniz Bölgesinin doğusunda yer alan aynı bölgesinin iklim özelliklerini taşıyan batıdan kuzeye doğru Orta Toroslar, doğu güneydoğu kesimin de Amonos Dağları ile yükselen, kuzey yarımkürede kuzey enlemi ile boylamları arasında yer almaktadır. Osmaniye İli merkez sınırları içerisindeki dağlara coğrafyacılar Amonoslar, yöre halkı Gavurdağları demişlerdir. 27

31 Merkez sınırları içerisinde kalan bazı dağ ve tepelerin adı ve yükseklikleri aşağıdaki gibidir. Dağın Adı Yönü Yüksekliği Koyunmeleden Dağı Güneydoğu 2108 m. Keldaz Güneydoğu 1900 m. Kösür Doğu 1702 m. Büyük Kösür Güneydoğu 1626 m. Tozaklık Doğu 1616 m. Hacıdağı Doğu 1549 m. Honazın Gediği Güneydoğu 1086 m. Haçbel Güneydoğu 1426 m. Boğaztepe Doğu 850 m Jeolojik Özellikler İnceleme alanı Toros kuşağında, Yumurtalık Fayı ile Amanos Dağları arasında yer almaktadır. Bu sınırlar içerisinde kalan Osmaniye ili ve çevresinin stratigrafisi Alt Paleozoikten baslayıp, Üst Kreatese, Eosen, Miyosen ve Plio-Kuvaternere kadar devam eden bir istif sunmaktadır. Doğuda Amanos Dağlarından başlayarak batıya doğru Alt Paleozoikten, Üst Kreatese ye kadar devamlı sayılabilecek bir istif sunmaktadır. İnceleme alanında Üst Kreatese de ofiyolit üzerlemesi bulunmakta ve yer yer de Eosen yüzeylemeleri gözlenmektedir. Tüm bunların üzerine Helvesiyen-Tortoniyen yaşındaki sığ deniz fasiyesi özelliklerini kapsayan çökeller ( Kızıldere Formasyonu ) gelmektedir. (BİLGİN ve diğ. 1981). Bu çökeller içerisinde yer yer resifal mercekler izlenmektedir. İnceleme alanında güney batıya doğru gidildikçe grabenleşmenin de etkisiyle bu formasyonlar üzerine Pliyo-Kuvaterner yaşlı genç çökeller gelmektedir. Daha öncede anlatılan değişik özellikteki iki Miyosen istifi arasında, yanal ve düşey değişimli, içerisinde çok çeşitli yaş ve litolojide bloklar yada Andırın Formasyonuna ait nap dilimlerini kapsayan Alt-Orta Miyosen yaşlı Karataş Formasyonu bulunmaktadır. Çok kıvrımlı olan bu birim diğer formasyonlardan fauna bakımından değişiklikler arz etmektedir. Misis-Andırın Baseni olarak tanımlanan kaya birimleri, Kreatese-Tersiyer zaman aralığında çökelmiştir. Melanj nitelikli ve volkanosedimanter fasiyes özellikleri sunar (Bilgin ve diğerleri, 1981). 28

32 Osmaniye İli Jeoloji Haritası Kaynak: MTA Adana Böl. Müdürlüğü İklim Özellikleri İlimizde iklim, dağlık ve ovalık alanlarda farklılık göstermekle birlikte, Akdeniz iklimi karekteristliğini taşımaktadır. Genel olarak yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçmektedir. Ortalama sıcaklık 18,2 C olup, ortalama en yüksek sıcaklık ortalama en yüksek sıcaklık 42,8 C dır. 29

33 Yağışlar kış ve sonbahar aylarında diğer aylara göre fazla olup, yıllık ortalama yağış miktarı 767,6 mm. dir Hidrografya Akarsular: Akarsular Yıllık Ortalama Debileri Ortalama Akım Değeri (m 3 /sn) (hm 3 /yıl) Ceyhan Nehri Kalecik Deresi 1,54 49,0 Karaçay 2,39 74,8 Savrun Çayı 7, Kesik suyu Deresi 3, Sabunsuyu Çayı 5,24 164,8 Yarpuz Çayı 1,66 52,2 Horu (Hamis) Çayı 3,17 98,2 Keşiş Çayı 10,3 325 Akarsular Kaynak: DSİ 6. Bölge Müdürlüğü-2011 Ceyhan Nehri: Nurhak Dağlarından doğar, 510 km lik akıştan sonra Akdeniz e dökülür. Osmaniye İli içerisindeki uzunluğu 75 km dir. Üzerinde Aslantaş Barajının membasında da ÇEAŞ tarafından inşa edilip 2002 yılında işletmeye açılan Berke Barajı bulunmaktadır. Osmaniye İli Sarpınağazı Köyü ile Misis Bucak merkezi yakınındaki sedde başlangıcına kadar olan kısımda yatak ekseninden itibaren sağlı sollu 125 er m. olmak üzere toplam 250 m. ve bu noktadan denize kadar ise sağlı sollu 150 şer m. olmak üzere toplam 300m. genişliğe haiz saha 4373 sayılı Taşkın Suları Kanunu kapsamına girmektedir. 30

34 Kalecik Deresi: Kocakuz ve Ardıçlıkaya tepelerinden doğar, tamamı il sınırları içerisindedir. Uzunluğu 25 km dir. Üzerinde Kalecik Barajı inşa edilmiş olup Hamis Çayına katılmaktadır. Karaçay Deresi: Hamo ve Hanife Mezarı tepelerinden doğar, 70 km lik bir akıştan sonra Ceyhan Nehrine katılır. İl sınırları içindeki uzunluğu 42 km dir. Osmaniye İli mevcut un fabrikası mevkiinden Ceyhan nehrine kavuştuğu noktaya kadar olan kısımda yatak ekseninden itibaren sağlı sollu 300 m. olmak üzere toplam 600 m genişliğe haiz saha 4373 sayılı Taşkın Suları Kanunu kapsamına girmektedir. Savrun Çayı: Köpekgüney ve Mozgaç Dağı, Akgedik mevkilerinden doğar. Toplam uzunluğu 83 km, il sınırları içerisinde 65 km dir. Kadirli ilçesinden geçerek Ceyhan Nehrine katılır. Kadirli İlçesi Eskiköprü mevkiinden Ceyhan Nehrine kadar olan kısımda yatak ekseninden itibaren sağlı sollu 300 m. olmak üzere toplam 600 m. genişliğe haiz saha 4373 sayılı Taşkın Suları Kanunu kapsamına girmektedir. Kesiksuyu Deresi: Ümbela ve Bozkoyak tepelerinden doğar. Üzerinde Mehmetli Barajı inşa edilmiştir. Toplam uzunluğu 23 km dir. Ceyhan Nehrine katılır. Sabunsuyu Çayı: Çakıroğlu mevkiinden doğar 43 km lik bir uzunluğa sahiptir. İl sınırları içerisindeki uzunluğu 23 km dir. Ceyhan Nehrine katılır. Yarpuz Çayı: Topbarnaz tepelerinden doğar, 30 km lik akıştan sonra Hamis Çayına katılır. Tamamı il sınırları içerisindedir. Horu (Hamis) Çayı: İki kol olarak yerli tepe ve incirlikaya mevkilerinden doğar, 55 km akış uzunluğuna sahiptir. Başlangıçtaki ismi Horu Çayı olmakla beraber sonra Hamis Çayı adını alır. Cevdetiye mevkiinde Ceyhan Nehrine katılır. Bahçe ilçesi civarında Kanlıgeçit mevkii ile Ceyhan Nehrine döküldüğü yer arasında sağlı sollu 50 şer m. olmak üzere toplam 100 m. genişliğe haiz saha 4373 sayılı Taşkın Suları Kanunu kapsamına girmektedir. Keşiş Çayı: İl sınırlarına Akifiye Köyü civarında girer. 60 km akış uzunluğuna sahip olup, İl sınırları içindeki uzunluğu 47 km dir. Aslantaş Baraj gölüne dökülür. Ayrıca Sumbas Çayı ve Çepelce Deresi de 4373 sayılı Taşkın Suları Kanunu kapsamına girmektedir. 31

35 Ceyhan Havzası Hidrometeoroloji Haritası Kaynak: DSİ 6. Bölge Müdürlüğü 2003 Göller ve Göletler: DSİ ce işletmeye açılmış bir göleti bulunmakta olup Osmaniye-Bahçe-Arıklıkaş Göleti ve Sulaması dır. Arıklıkaş Köyü mevkiinde ve Buğdaycık Deresi üzerinde bulunmakta olan Arıklıkaş Göleti ile 285 ha. tarım arazisi sulanmaktadır. Yüksekliği m, toplam depolama hacmi 2.20 hm 3 tür. Aslantaş Baraj Gölü Yeri : Kadirli İlçesi Karatepe köyü Baraj gölünü besleyen akarsular : Ceyhan Nehri, Keşiş Çayı, Andırın Çayı. Baraj gölünü terk eden akarsu :Ceyhan Nehri En Yüksek Su Kotu : 155 m En Düşük Su Kotu : 130 m 32

36 Normal Su Kotu : 146 m En Düşük Su Kotu Göl Hacmi : m 3 En Yüksek Su Kotu Göl Hacmi : m 3 En Yüksek Su Kotu Göl alanı : m 2 Mehmetli Baraj Gölü : Yeri : Sumbas İlçesi Mehmetli Belediyesi Ortalama derinlik :56.4 m Hacmi : m3 Yüzey alanı :2.9 km2 Baraj gölünü besleyen akarsular : Kesiksuyu Deresi Baraj gölünü terkeden akarsular : Kesiksuyu Deresi Kalecik Baraj Gölü Yeri :Osmaniye Yarpuz Bucağı Baraj gölünü besleyen akarsular :Kalecik Deresi Baraj gölünü terk eden akarsu :Kalecik Deresi En Yüksek Su Kotu : 535 m En Düşük Su Kotu : 495 m En Düşük Su Kotu Göl Hacmi : m 3 En Yüksek Su Kotu Göl Hacmi : m 3 En Yüksek Su Kotu Göl alanı : 154 ha. Berke Barajı : Yeri :Düziçi İlçesi Ortalama Derinlik :201m Normal Su Kotunda Göl Hacmi :427 m 3 Normal Su Kotunda Göl Alanı : 8 km 2 Baraj gölünü besleyen akarsular :Ceyhan Nehri Baraj gölünü terk eden akarsular :Ceyhan Nehri Güç :510 MW Yıllık Enerji Üretimi :1672 GWh Toprak Özellikleri Osmaniye-Kadirli ova topraklarının büyük bir bölümü alüviyal ve kolloviyal dolgulardan oluşmaktadır. Yer yer m yüksekliklerde genç bazalt püskürükleri görülürken toprakların büyük bir kısmının yapısı orta ve ağırdır. 33

37 Alüviyal Topraklar : Akarsuların oluşturduğu Alüviyal topraklar havzanın doğal drenaj ağını teşkil eden Ceyhan, Yarpuz, Karaçay, Kalecik, Savrun Çayı ve Sabun Çayının getirdiği sedimentlerden oluşmuştur. Alüviyal toprakların ana maddesi silt ve kil olmakla beraber kısmen kum ve çakılda ihtiva ederler. Minerolojik olarak mikaca zengin olanlarına ve volkanik kül ve lapçı ihtiva edenlerine rastlanmaktadır. Genellikle ırmak yataklarından uzaklaştıkça bünye, drenaj ve topografyada farklılık görülür. Alüviyal topraklar Osmaniye ve Kadirli ovalarında görülmektedir. Osmaniye Ovası Kalecik Deresi, Yarpuz Çayı ve Karaçay Dersinin depoladığı sedimentlerden oluşmuştur. Osmaniye Ovasında ki sedimentler genellikle orta, yer yer ince tekstürlü ve iyi drenajlıdır. Kadirli Ovasındaki sedimentler ise ince tekstürlüdür. Alüviyal toprakların bir özelliğide drenajdır. Toprağın profil veya yüzeyindeki suyu uzaklaştırma kabiliyeti olarak tarif edilen drenaj Osmaniye Ovasında iyi bir durum gösterir. Drenajı iyi olan Alüviyal topraklarda geçirgenliğin uygun olması sebebiyle toprağa düşen su profilde uzun süre durmadan ağır ağır çıkıp gider. Profilin alt kısmında renk lekesi görülmediği gibi taban suyu oluşturmaz. Bozuk drenajlı topraklarda su topraktan yavaş çıkarak toprağın uzun süre yaş kalmasına, ve taban suyunun yüzeye yakın olmasına neden olmaktadır. Kahverengi Orman Toprakları : İlde Osmaniye, Kadirli, Bahçe, Hasanbeyli ve Sumbas İlçelerinde kahverengi orman toprakları bulunmaktadır. Adından da anlaşıldığı gibi bu toprakların tabi bitki örtüsü orman, ağaç ve ağaççıklarıdır. Kahverengi orman toprakları gövdesinde yüksek derecede kireç muhtevalı ana madde geliştirmiştir. Kırmızı Akdeniz Toprakları : İlimiz Bahçe ve Düziçi İlçelerinde bulunmaktadır. Bu toprakların tabi bitki örtüsü orman ağaç ve ağaççıkları ile Akdeniz maki örtüsüdür. Bu toprakların büyük ekseriyeti orman ve fundalık, çok az kısmı ise kuru ve sulu tarım, mera veya bağ-bahçe olarak kullanılır. Organik Topraklar : İl genelinde Bahçe İlçesi sınırları içerisinde bulunur. Rengi koyu gri, mavi veya yeşil ve yaştır. Hava ile temasta kahverengine dönüşür. Ağ yapısına sahiptir. Bazaltik Topraklar : İlde Osmaniye Merkez İlçe sınırları içerisinde bulunmaktadır. Toprak Bünyesi: Saturasyon yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada arazilerin %0,5 i kum, %49,4 ü tın, %47,8 i killi-tın, %2,4 ü kil bünyesine sahiptir. Bu sonuç bize arazilerin tarıma son derece uygun olduğunu göstermektedir. 34

38 Toprak Reaksiyonu (Ph) : Topraktaki bitki besin maddelerinin bitkilere yayışlılıkları yanında toprak canlılarının faaliyetleri için ortamın uygunluğu açısından topraklarımızın %7,5 i hafif derecede asitlilik, %15,31 i nötr ve %77,2 si ise hafif alkalilik özellik göstermektedir. Torak Tuzluluğu (Total Tuz) : Bitki gelişimi dolayısıyla verim üzerine olumsuz etki yapan faktörlerin başında gelmektedir. Tarım yapılan topraklarımızın %97,4 ü tuzsuz, %2,5 i hafif tuzlu, %0,25 i orta derecede tuzludur. Organik Madde : Osmaniye topraklarıda organik madde bakımından oldukça fakirdir. Analiz sonuçları ortalamasına göre organik madde toprakların %8,6 sında çok az, %40,7 sinde az, %27,2 sinde orta, %18,8 inde iyi ve %4,7 sinde ise yüksek düzeydedir. İl topraklarında organik madde miktarının arttırılmasında baklagil yem bitkilerinin münavebeye alınması ve bunun yanında anız yakılmasının engellenmesi gerekir. Kireç (CaCO 3 ) : İl topraklarımız kireç bakımından zengin özelliktedir. %15,7 si az kireçli, %14,6 sı kireçli, %12,4 ü orta kireçli, %14 ü fazla kireçli ve %31,3 ü çok fazla kireçlidir. Fosfor (P 2 O 5 ) : Bitki bünyesinin de, verim ve kalitenin artmasında etkili olan ve toprakta mutlaka bulunması gereken önemli bir besin maddesidir. Toprakların %12,6 sı çok az, %33,1 i az, %19 u orta düzeyde fosforlu, %18,3 ü yüksek ve %17 sinde ise çok yüksek düzeyde bulunmaktadır. Bu değerlere göre eksiklik gösteren toprakların fosforlu gübre ile gübrelenmesi gerekmektedir. Potasyum (K 2 O) : Ülkemizin jeolojik durumu, iklim şartları ve ana kayanın yapısına göre çok fazla feldispatlar yer almaktadır. Bu açıdan İlin toprakları da potasyum bakımından zengindir. İl topraklarında %9,7 sinde az, %29,5 inde orta, %60,8 inde fazla miktarda potasyum bulunmaktadır Arazi Varlığı Arazi kullanma kabiliyet sınıflamasına göre 8 adet arazi sınıfı mevcuttur. İlk dört sınıf arazi yöreye adapte olmuş tarla bitkileri ile Orman, mera ve çayır bitkilerinin yetişmesine müsaittir. Altı ve yedinci sınıf arazilerde toprak ve su koruma önlemleri alınması koşuluyla bazı özel bitkiler yetiştirilebilir. Sekizinci sınıf araziler rantabl değildir. I. Sınıf Topraklar: Bu sınıftaki toprakların kullanılmalarını kısıtlayan hiçbir faktör yok gibidir. Derinlikleri fazla, drenajları iyi olup, tuzluluk, taşlılık ve alkalilik gibi sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek, topografyaları hemen hemen düzdür. Kolay işlenebilir ve geniş bir bitki yetiştirme olanağına sahiptirler hektarında sulu, hektarında 35

39 kuru, 434 hektarında nadaslı ve hektarında nadassız tarım yapılmakta olup, hektarı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. II. Sınıf Topraklar: Birinci sınıf topraklardaki gibi geniş bir bitki yetiştirme olanağına sahip olmakla birlikte çayır-mera, kültür bitkileri ve orman için kullanılabilir nitelikte topraklardır hektarında sulu, hektarında kuru, hektarında turunçgil ve bahçe tarımı yapılmaktadır. 71 hektarı mera ve hektarı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. III. Sınıf Topraklar: Üçüncü sınıf arazilerde eğim düz veya düze yakındır. Orta derecede tuzluluk veya alkaliliğe rastlamak mümkündür hektarında nadaslı, hektarında nadassız tarım yapılmaktadır. Bu sınıfta yer alan toprakların hektarı sulu, hektarı susuzdur. 44 hektarı bağ alanı, 50 hektarı mera alanı, 95 hektarı orman 656 hektarı fundalık ve 712 hektarı ise yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. IV. Sınıf Topraklar: Bu sınıfa giren araziler genellikle eğim, şiddetli tuzluluk ve alkalilik, şiddetli su ve rüzgar erozyonu, sığ toprak, düşük su tutma kapasitesi ve uzun süren göllenme gibi olumsuz şartların etkisi altındadır. Bu sınıfa giren toprakların 838 hektarında nadaslı ve hektarında nadassız tarım yapılmakta olup, hektarı sulu ve 800 hektarı kurudur. 536 hektarı bağ alanı, 604 hektarı mera, 728 hektarı orman, hektarı fundalık, 138 hektarı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. V. Sınıf Topraklar: İlde bu sınıf arazi bulunmamaktadır. VI. Sınıf Topraklar:Bu sınıfa giren toprakların dik eğim, ciddi erozyon zararı, taşlık, sığ kök bölgesi, aşırı yaşlılık, taşkın, düşük rutubet kapasitesi ve tuzluluk gibi düzeltilemeyecek sınırlandırmaları vardır. Kültür bitkileri yetiştirmeye uygun değildir. Bu sınıf arazilerin hektarında nadaslı tarım, hektarında nadassız tarım yapılmakta olup, 681 hektarında kuru, 345 hektarı bağ, hektarı mera, 864 hektarı orman, hektarı fundalık ve 207 hektarı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. VII. Sınıf Topraklar: Bu sınıfa giren topraklar çok dik eğim, erozyon, toprak sığlığı, tuzluluk, yaşlılık gibi kültür bitkilerinin yetişmesini engelleyen çok ciddi sınırlamaları mevcuttur hektarında nadaslı tarım, hektarında nadassız tarım yapılmaktadır. 172 hektarı bağ, hektarı fundalık ve 698 hektarı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. VIII. Sınıf Topraklar: Bu sınıfta yer alan topraklar çok aşınmış araziler, kayalar, ırmak yatakları, maden işletmesi yapılan eski ocak ve atık alanların kapladığı arazilerdir hektarı yerleşim alanı, hektarı ırmak yatağı, hektarı çıplak kaya yüzeyi ve moloz, hektarı ise su yüzeyleridir. 36

40 Osmaniye İl Topraklarının Genel Arazi Sınıflarının Oransal Dağılımı (%) Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü-2011 İlimiz Arazilerinin İlçeler Üzerinden Kullanım Durumlarına Göre Dağılımı İLÇELER Tarım Alanı Orman Çayır-Mera Diğer T O P L A M Alanı Alanı Alanlar Hektar % Hektar % Hektar % Hektar % Hektar Yüzölçümü % (Km2) Merkez ,1 100 Bahçe ,1 100 Düziçi ,3 100 Hasanbeyli ,1 100 Kadirli ,2 100 Sumbas ,8 100 Toprakkale ,3 100 Toplam ,8 100 Kaynak: Osmaniye Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Orman Varlığı İlimiz orman varlığı bakımından %56 si ormanlarla kaplı olup, Türkiye orman varlığı göz önüne alındığında (%27) orman varlığı bakımından zengin bir ildir. Topoğrafya olarak; Akdeniz Bölgesinde Toros dağlarının doğusunda Amanos dağlarının uzantısında yer almaktadır. Jeolojik yapı olarak ovalık ve dağlık kesimler iç içe olup su kaynakları oldukça fazladır ve bu kaynakların meydana getirdiği vadi yamaçları ve ovalarda oluşturduğu alüvyon topraklar verimlidir. Akdeniz ikliminin görüldüğü Osmaniye İlimizde ağaç türü genelde Kızılçam olup Bonitet i (yetişme ortamı) iyi ve genç meşcerelerden oluşmaktadır. Geçmişte yapılan 37

41 ağaçlandırma çalışmaları ve makilik alanlar da verimli orman statüsüne kavuşmuştur m. lik rakıma kadar Kızılçam ağırlıklı olan bu ormanlar, m. arasında Karaçam, m. arasında lokal olarak Sedir ve Kayın ormanları mevcuttur. %56 sı ormanlarla kaplı olan ilimiz ormanlarının tamamı Devlet Ormanıdır. Bu ormanların %45 i ibreli, %55 i yapraklı ormanlardan oluşmaktadır ha ın ha ı Koru Ormanı, ha ı Bozuk Koru Orman alanı, 382ha ı Normal Baltalık ve ha ı Bozuk Baltalık ormanlardan oluşmaktadır. Osmaniye Orman İşletme Müdürlüğü Şeflik (Bahçe, Düziçi, Hasanbeyli, Yarpuz, Osmaniye) bazındaki ormanlık alanlar; Bahçe Orman İşletme Şefliği: Ha. ormanlık alan Düziçi Orman İşletme Şefliği: Ha. ormanlık alan Hasanbeyli Orman İşletme Şefliği: Ha. ormanlık alan Osmaniye Orman İşletme Şefliği: Ha. ormanlık alan Yarpuz Orman İşletme Şefliği: Ha. ormanlık alan Toplam Ormanlık Alan miktarı İl bazında ha dır. İşletme Müdürlüğü sınırları içinde de ha da ormansız alan olmak üzere toplam ha alan mevcuttur Flora-Fauna ve Hassas Yöreler Flora Amanos Dağları, bitki coğrafyası açısından holarktik flora bölgesi içinde, Doğu Akdeniz bölümünde bulunmaktadır. Jeobotanik açıdan bölge Akdeniz sert yapraklı ormanları olarak tanımlanmıştır. Bölgede dikey yönde üç farklı vejetasyon kuşağı yer almaktadır. Bunlar: Maki Kuşağı : metreye kadar çıkan kızılçam (Pinus brutia) ormanların tahribiyle oluşmuş sekonder bir vejetasyon zonudur. Hakim bitki türleri Quercus coccifera, Myrtus communis, Phillyrea latifolia, Pistacia terebinthus, Calicotome villosa, Erica manipuliflora, Cotinus coggyria, Cistus ssp., Smilax aspera, Clematis cirrhosa ve Cercis siliquastrum dur. Orman Kuşağı : Ormanın tahrip olmadığı yerlerde 120 metreden, tahrip olduğu yerlerde ise maki kuşağının bitiminden itibaren başlayıp ormanın en üst sınırında (1900 m) son bulur. Kızılçam ormanları alçak kısımlarda (110 metreye kadar) yer alır. Kızılçamdan sonra çoğunlukla karaçam (pinus nigra), meşe (Quercus cerris) ve kayın (Fagus orientalis) bölümünde kayın, meşe, karaçam, sedir ve göknar çoğu kez karışık meşçereler oluşturmaktadır. 38

42 Orman Üstü Kuşak : Orman sınırının (1900 m) bitiminden itibaren başlayan, düz ve çıplak alan adı verilen, ekstrem iklim koşullarından dolayı ağaç ve çalıların barınamadığı bölgelerdir. Bunlarda genellikle yer örtücü bodur çalılar (Acantholimon libanoticum, Astragalus ssp., Asphodeline globifera, asphodelus aestivus) ve alpin çayırlar yaygın durumdadır. TÜBİVES (Türkiye Bitki verileri Sistemi) kayıtlarına göre ilimizde 443 bitki taksonu vardır. Ülkemiz endemik türlerinden ise 27 familya 67 cins ve 108 bitki türü ilimizde bulunmaktadır. Ranunculaceae Helleborus vesicarius Papaveraceae Hypecoum trullatum Corydalis tauricola Brassicaceae Thlaspi elegans Ricotia carnosula Caryophyllaceae Arenaria kotschyana subsp. kotschyana Arenaria acerosa Arenaria drypidea Minuartia tchihatchewii Thurya capitata Phryna ortegioides Silene inclinata Illecebraceae Herniaria amoena Guttiferae Hypericum monadenum Malvaceae Alcea apterocarpa Geraniaceae Erodium absinthoides subsp. haradjianii Aceraceae Acer monspessulanum subsp. Oksalianum Asteraceae Galatella amani Anthemis arenicola var. arenicola Anthemis pungens Anthemis tinctoria var. virescens Leucocyclus formosus subsp. amanicus Tanacetum densum subsp. amani Tanacetum haradjanii Carduus nutans subsp. falcato-incurvus Centaurea lycopifolia Centaurea antitauri Centaurea amanicola Centaurea ptosimopappa Centaurea solstitialis subsp. carneola Centaurea calcitrapa subsp. cilicica Scorzonera lacera Campanulaceae Campanula haradjanii Primulaceae Cyclamen pseud-ibericum Boraginaceae Paracaryum amani Onosma inexspectatum Onosma trapezunteum Alkanna kotschyana Scrophulariaceae Verbascum meinckeanum Verbascum eleonorae Verbascum barbeyi Verbascum amanum Verbascum pterocladum Chaenorhinum litorale subsp. pterosporum 39

43 Fabaceae Astragalus distinctissimus Astragalus angustiflorus subsp. amanus Astragalus plumosus var. akardaghicus Astragalus thiebautii Astragalus barbeyanus Astragalus commagenicus Astragalus schottianus Astragalus vaginans Astragalus schizopterus Astragalus campylosema subsp. champylosema Astragalus melanocephalus Glycyrrhiza flavescens Cicer floribundum Lathyrus laxiflorus subsp. angustifolius Trifolium roussaeanum Trigonella kotschyi Trigonella rigida Dorycnium pentaphyllum subsp. haussknechtii Coronilla grandiflora Onobrychis sulphurea var. pallida Rosaceae Potentilla calycina Alchemilla sciadiophylla Alchemilla buseriana Crassulaceae Rosularia sempervivum subsp. amanensis Apiaceae Scaligeria capilliflia Kundmannia syriaca Johrenia berytea Ferula tenuissima Ferula amanicola Dipsacaceae Scabiosa kurdica İlimizde bulunan Türkiye Endemik Bitkileri Kaynak: 40 Lamiaceae Scutellaria glaphyrostachys Phlomis linearis Lamium garganicum subsp. nepetifolium Ballota saxatilis subsp. brachyodonta Stachys amanica Stachys sparsipilosa Nepeta italica subsp. rigidula Nepeta caesarea Origanum amanum Satureja amani Micromeria cremnophila subsp. amana Salvia aucheri var. aucheri Salvia pilifera Aristolochiaceae Aristolochia brevilabris Euphorbiaceae Euphorbia rhytidosperma Euphorbia djimilensis Betulaceae Alnus orientalis var. pubescens Rubiaceae Asperula cymulosa Galium scabrifolium Galium setuliferum Galium shepardii Galium parvulum Cruciata mixta Liliaceae Allium gayi Allium flavum subsp. tauricum var. pilosum Allium phanerantherum subsp. deciduum Allium karamanoglui Fritillaria alfredae subsp. glaucoviridis Fritillaria elwesii Iridaceae Crocus danfordiae Crocus adanensis Crocus leichtlinii Gladiolus anatolicus Cyperaceae Carex divulsa subsp. coriogyne

44 Fauna Amanos Dağları ülkemizin en zengin faunistik alanları durumundadır. Yaban hayatı bakımından oldukça zengindir. Bölgede karaca, kurt, çakal, yaban domuzu, tilki, sırtlan, tavşan, kirpi gibi memeliler yanında akbaba, kartal gibi yırtıcı kuşlar ve turna, keklik, bıldırcın gibi kuşlar yaşamaktadır. Doğa Derneği ve sivil toplum kuruluşları tarafından gerekli araştırma ve incelemeler yapılmış olup, 195 adet göçmen ve yerli kuş türü tespit edilmiştir. Yapılan gözlem ve incelemeler neticesinde; nesli tehlike altında bulunan uluslararası öneme sahip Alaca yalıçapkını, İzmir Yalıçapkını, ve Gece Balıkçılı gibi kuşların bu havzada yaşadığı ve ürediği tespit edilmiştir. İlimizin kuş göç yolları üzerinde bulunmasından dolayı yıldan yıla tür sayısı değişmektedir. Balıklar (Tatlı Sularda) : Silurus glanis Yayın Balığı Cyprinus carpio Linnaeus Sazan Cyprinus carpio royal Aynalı sazan Lenciscus Tatlı su kefali Anguilla anguilla Yılan balığı Barbus capito Bıyıklı balık Stizostedion lucioperca Sudak Salmo trutta Gök kuşağı balığı Clarias gariepinus Kara balık Tatlı su levreği Adi Sazan İn Balığı Kaya Balığı Diğer Omurgalılar (Su içi ve su kıyısı) : Kurbağalar : Rana catesbeiana Rana avvalis Rana dalmatica Pelobates fuscus Rana ridibunda Su kurbağası Magrip kurbağası Çevik su kurbağası Toprak kurbağası Ova Kurbağası 41

45 Sürüngenler : Emys orbicularis Mauremy orbicularis Elaphe quatuorlineata Benekli kaplumbağa Bataklık kaplumbağası Sarı yılan Karasal Omurgalılar : Kurbağalar : Bombina bombina Bombina variegata Alytes obstetricians Bufo viridis Rana pipiens Hyla arborea Bufo calimata Kırmızılı kurbağa Sarı kurbağa Ebe kurbağası Gece kurbağası Adi kurbağa Ağaç kurbağası Yeşil kurbağa Sürüngenler : Testudo hermanni Testudo graeca Chamaeleo chamaeleo Algyroides marchi Lacerta lepida Lacerta parva Lacerta simonyi Lacerta trilineata Podarcis muralis Vipera ammodytes Vipera xanthina Vipera lebetina Trakya tosbağası Yunan kaplumbağası Bukalemun Hareketli kertenkele Çit kertenkelesi Cüce çit kertenkelesi Küçük kertenkele Yeşil kertenkele Duvar kertenkelesi Akdeniz engereği Şeritli Engerek Sarı engerek 42

46 Memeliler : Felis chaus Canis aureus Mustela nivalis Mustela putorius Sciurus anomalus Martes foina Martes martes Citellus citellus Sus scrofa Herpestes ichneumon Hyaena hyaena Cricetus cricetus Desmana pyrenaica Vulpes vulpes Microchiroptera Lepus europaeus Capreolus capreolus Canis lupus Saz kedisi Çakal Gelincik Kokarca Ağaç sincabı Kaya sansarı Ağaç sansarı Tarla sıçanı Yaban domuzu Firevun sıçanı Sırtlan Cırlak sıçan köstebek Tilki Yarasa Tavşan Karaca Kurt Korkut Ata Kelebek Gözlem Topluluğu tarafından ilimizde, Küçük Esmerperi (Hyponephele lycaon), Küçük Zıpzıp Perisi (Coenonympha pamphilus), Sarı Lekeli Zıpzıp (Thymelicus acteon), Mezopotamya Kolotisi (Colotis fausta) gibi 176 kelebek türü gözlemlenmiştir Yerleşim Alanları ve Nüfus 2011 yılı adrese dayalı nüfus sayım sonuçlarına göre toplam il nüfusu olup, kişi il ve ilçe merkezlerinde, kişi belde ve köylerde yaşamaktadır. 43

47 İlçe Belediye Toplam Erkek Kadın Bahçe Bahçe 13,207 6,512 6,695 Kadirli Kadirli Osmaniye 204, , ,325 Merkez Kırmıtlı Cevdetiye ,528 1,478 Düziçi 42,052 21,033 21,019 Yarbaşı 3,544 1,719 1,825 Düziçi Ellek 6,599 3,398 3,201 Böcekli 2,458 1,222 1,236 Atalan Hasanbeyli Hasanbeyli 2,337 1,169 1,168 Sumbas 2,083 1,035 1,048 Sumbas Mehmetli 1, Alibeyli 1, Toprakkale Toprakkale 8,208 4,159 4,049 Tüysüz 2,616 1,334 1,282 İl Bazında Nüfus Kaynak: 2011 TÜİK Tarım ve Hayvancılık Tarım: İlin tarımsal üretiminde bitkisel üretim son derece baskın durumdadır. Osmaniye ilindeki bitkisel üretim deseni tek yönlü bir durum göstermektedir. İlde hakim bitkisel üretim deseni tarla tarımı ağırlıklıdır. Bu durum İlimizin yılda iki ürün yetiştirmeye müsait bir ekolojiye sahip olmasından kaynaklanmaktadır. İlin sahip bulunduğu işlenebilir tarım arazilerinin % 90 nında tarla tarımı yapılmaktadır. 44

48 İlimiz Tarım Alanlarının Kullanım Durumu (Da) İLÇE ADI Toplam Tarım Tarla Ziraatı Sebze Alanı Sera Alanı (m 2 ) Meyve Alanı Narenciye Alanı Zeytin Alanı Bağ Alanı Alanı Alanı MERKEZ BAHÇE DÜZİÇİ H.BEYLİ KADİRLİ SUMBAS T.KALE TOPLAM Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü 2011 İlimiz Tarım Alanlarının İlçeler Üzerinden Dağılımı(Da) İlimiz Arazi Sınıflarının Oransal Dağılımı Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü

49 İlimizin toplam tarım alanı yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere Hektardır. Osmaniye İli ekolojik yapısı itibariyle birçok ürünün yetiştirilmesine uygun olup Buğday, Yerfıstığı, Soya, Mısır, Kırmızı Turp ve Zeytin in üretimi baskın durumdadır. Ürünlerin üretiminde karşılaşılan en önemli sorun üretim girdilerinin yüksek olması ve pazarlamaya ait sorunlardır. Hayvancılık: İlimizde büyükbaş hayvancılık süt, besi ve damızlık amaçlı olarak yapılmakta olup Ülkemizin birçok yerine İlimizden damızlık hayvan gönderilmektedir.hayvancılıktan elde edilen hayvansal ürünler (Et,Süt ve mamulleri ile gübre gibi) İl içi ve İl Dışına pazarlanmakta ve değerlendirilmektedir. İlçe Adı Kültür Irkı Sığır Kültür Melezi Yerli Irk İlimizde tiftik keçisi yetiştirilmemektedir. Ayrıca İlimizde sakız, ivesi ve yerli ırklara mensup baş koyun bulunmaktadır. Küçükbaş hayvancılık daha çok dağlık ve kırsal kesimde yapılmakta sütünden, etinden, kıl, yün ve bunlara bağlı ürünler ile gübrelerinden tarımsal alanda kullanılarak faydalanılmaktadır. İlimizde aile işletmeciliği şeklinde yumurta tavukçuluğu yapılmakta isede Merkez İlçede 1 adet Kanatlı/Dönem, Toprakkale İlçesinde 1 Adet Kanatlı/Dönem ;Kadirli İlesinde 3 adet Kapasiteli etçi broiler tavuk yetiştiriciliği yapılmaktadır. İlimizde adedi etçi, adet yumurtacı tavuk, adet hindi ve adet ördek ve kaz olmak üzere toplam kanatlı sayısı adet olup üretilen yumurta yaklaşık Adettir. Tavukçuluk et ve yumurta tavukçuluğu olarak yapılmakta ve iç piyasada pazarlaması yapılmakta olup ihracat yoktur. Koyun (Baş) Keçi (Baş) Manda (Baş) At (Adet) Katır (Adet) Eşek (Adet) Merkez Bahçe Düziçi Hasanbeyli Kadirli Sumbas Toprakkale T O P L A M İlçeler Üzerinden Hayvan Varlığı Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü

50 İlçe Adı Kanatlı Sayısı Yumurta Tavuğu Et Tavuğu Hindi Kaz Ördek Merkez Bahçe Düziçi Hasanbeyli Kadirli Sumbas Toprakkale T O P L A M Kümes Hayvanları Sayıları Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Sanayi ve Teknoloji Sanayileşme, tüm ülkelerde bir gelişme ölçüsü kabul edilir. Sanayileşme gerçekleştirilirken çevre ile ilgili bazı kriterler göz önünde bulundurulmalıdır. Osmaniye de sanayi bu güne kadar küçük ölçekli işletmeler şeklinde ve tarıma dayalı ürünlerin işlenmesi yönünde gelişim göstermiştir. İlimiz ekonomisine sanayi gelirleri çok az katkı sağlamaktadır. Ancak teşvik kapsamından dolayı Organize Sanayi Bölgesinde bir çok işletmenin yapımına başlanılmıştır. Bundan sonra İlimiz ekonomisine büyük katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Organize Sanayi Bölgesi İlimizin güneybatısında, İl merkezine 14,5 km lik mesafede, tarıma elverişsiz 380 ha lık arazi üzerinde kurulmuştur. Toplam 173 parselden oluşmaktadır yılına kadar Adana nın bir ilçesi olarak kalmış olan Osmaniye ye hiçbir sanayi kuruluşu yatırım yapmamış, tüm yatırımlar Adana İl Merkezi ve çevresine yapılmıştır. Kurulan küçük ölçekli sanayi tesisleri yer seçimleri yanlış yapıldığından çeşitli sorunlar yaratmaktadır. Tarım alanlarının bir kısmı küçük sanayi tesisleri tarafından işgal edilmiş ve edilmeye devam etmektedir. Hakim rüzgar yönü hesaba katılmadığından küçük sanayi tesislerinin bacalarından çıkan gaz ve duman şehirde hava kirliliğine neden olmaktadır. Osmaniye organize sanayi yer seçimi uygun yapılmış olup, alt yapı tesisleri tamamlanmıştır. Yatırımcılar Organize Sanayi Bölgesine yöneltilmektedir. İlimizde sanayileşme her geçen gün daha da gelişmektedir. İlimizde bulunan sanayi tesisleri, maden ocakları, kum ocakları, peynir işletmeleri, zeytin yağ üretim tesisleri, enerji yapıları, kimyasal madde üreticileri, tekstil, atık yağ geri kazanım tesisleri, fıstık kavurma tesisleri, metal işleme tesisleridir. 47

51 ADI Merkez Ek Sanayi Sitesi Kadirli Küçük Sanayi Sitesi Kadirli Marangoz ve Mobilyacılar K.S.S. Kadirli Organize Sanayi Bölgesi Düziçi Küçük Sanayi Sitesi Bahçe Küçük Sanayi Sitesi AÇIKLAMALAR 1991 yılında sanayi sitesine ilave yapılmıştır. 75 dönüm-halen faaliyette 247 dönüm-proje aşamasında Dönüm-Tamamlanmış Faaliyette 1986 yılında faaliyete geçmiştir. İnşaatı devam etmektedir. İlimizdeki Küçük Sanayi Siteleri Kaynak: Kadirli Ticaret Odası-2011 Sektör İşyeri Sayısı Tarım/Gıda 76 Kimya 17 İnşaat 10 Tekstil 28 Metal Ana San. 10 Makine Yedek Parça 6 Maden ve Taş Ocağı 7 İmalat 68 Diğer 19 İlimizdeki Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları Kaynak: Osmaniye Sanayi ve Ticaret Odası Başkanlığı Altyapı, Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama Altyapı:İl merkezinde kanalizasyon sistemi mevcut olup, evsel atıksular kanalizasyon sistemiyle toplanıp arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra hamus çayına verilmektedir. Konutlardan ve turistik tesislerden kaynaklanan evsel nitelikli atık suların arıtım işleminden sonra geri kullanım alanları ile birlikte 15 ton/gün arıtma çamuru alınmaktadır. Kadirli ilçesinde evsel atıksuların ve yağmur sularının toplanıp, bunların tekrar kullanımına sunulması amacıyla yapılan toplama sistemi bulunmamaktadır. Arıtma tesisi bulunmamakta olup, İller bankası tarafından proje hazırlanmış, kamusallaştırması tamamlanmış ve ihale aşamasına gelmiştir. Düziçi İlçesinde, evsel atık sularının ve yağmur sularının toplanması ile ilgili bir sistem mevcut değildir. Arıtma tesisi mevcut değildir. 48

52 Sumbas İlçesinde, evsel atık sularının ve yağmur sularının toplanması ile ilgili bir sistem mevcut değildir. Arıtma tesisi mevcut değildir. Bahçe İlçesinde, evsel atık sularının ve yağmur sularının toplanması ile ilgili bir sistem mevcut değildir. Arıtma tesisi mevcut değildir. Hasanbeyli İçesinde, evsel atık sularının ve yağmur sularının toplanması ile ilgili bir sistem mevcut değildir. Arıtma tesisi mevcut değildir. Toprakkale İçesinde, evsel atık sularının ve yağmur sularının toplanması ile ilgili bir sistem mevcut değildir. Arıtma tesisi mevcut değildir. Ulaşım:İlimiz karayolu ulaşımı bakımından çok avantajlı bir konumda bulunmaktadır. İli Adana ya bağlayan D-400 karayolu çift yol olup, Tarsus-Adana, Gaziantep ve İskenderun otoyolları ilimizden geçmektedir. İlimizde 79 km otoyol, 67 km Devlet Yolu, 218 km İl yolu olmak üzere toplam 364 km yol ağı bulunmaktadır. Demiryolu ile kent içi yolcu taşımacılığı yapılmamaktadır. Haydarpaşa-Bağdat Demiryolu nun 60 km si İlimiz sınırlarından geçmektedir. Haberleşme:İl merkezinde telefon hatlarının %47 si yer altı, %53 ü havai hat olarak geçmektedir. Konaklama:İlimizde bulunan turistik nitelikli otel, motel, pansiyon, kamping, apart otellerin sayıları, kapasiteleri, konumları ve sınıfları. TESİSİN ADI ODA YATAK TÜRÜ SAYISI SAYISI Turizm İşletme Belgeli Şahin Oteli yıldız yıldız Büyük Osmaniye Oteli Belediye Belgeli Andırın Oteli Sınıf Güney Oteli Sınıf Çınar Oteli Sınıf Sülemiş Turistik Tesisi Sınıf Uçar Oteli Sınıf TOPLAM Otel ve Turistik Tesisler Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2011 Turistik nitelikli eğlence yeri olarak; turizm işletme belgeli 3 yıldızlı Şahin Otelde 75 kişilik cafe-bar bulunmaktadır. 49

53 Madencilik Maden Kanunu kapsamında İl genelinde kum-çakıl ocakları, Ceyhan Nehri nehir yatağında bulunmakta olup, mülkiyeti Devletin Hüküm ve Tasarrufu altındadır. Aynı Kanun kapsamında stablize, taş ve ariyet ocaklarında bulunmakta olup, mülkiyeti Devletin Hüküm ve tasarrufu altındadır. İlimizde Toprakkale İlçesinde mülkiyeti Develetin Hüküm ve Tasarrufu altında bulunan alanlarada kil ocakları, orman arazisinde boksit, demir, krom, mermer, kuvarsit, kalkerve pomza ocakları yer almaktadır Enerji Su Gücü: İlimizde faaliyet gösteren Hidroelektrik Santraları; Aslantaş HES ve Berke HES tir. Aslantaş HES in Kurulu gücü 138 MW, Yıllık Ortalama Enerji Üretimi 605 milyon kwh dır. ÇEAŞ tarafından inşa edilen Berke Barajı ve HES in Kurulu Gücü 510 MW ve Yıllık Ortalam Enerji Üretimi 1,669 milyar kwh dır. Rüzgar: İlimizde yıllık ortalama rüzgar hızı 2.4 m/sn dir. İl sınırları içerisinde rüzgar enerjisinden yararlanılmaktadır. Zorlu Enerji Holdinge ait Gökçedam RES faaliyete geçmiştir. Jeotermal Kaynaklar: Haruniye Kaplıcası : İl Merkezine 47 km, Düziçi İlçesine ise 15 km uzaklıkta Düldül Dağı eteklerinde faal halde bulunan Haruniye Kaplıcaları önemli termal turizm merkezidir. Haruniye Kaplıcasının debisi 25 lt/sn akım değerinde olup 345 banyo/kişi/gün termal yatak arz kapasitesine sahiptir. Haruniye Kaplıcası Kaplıca suyu ; Cilt hastalıkları, Romatizma, Siyatik, Kadın hastalıkları, Nevroloji, Polinevrit gibi hastalıklara iyi gelmektedir. Kadirli Kaplıcası: Kadirli İlçe sınırları içerisinde bulunan Kokar Kaplıcaları da şifalı suları ile hizmet vermektedir. Şehrin kuzeyinde bulunan kaplıca, çeşitli cilt hastalıklarını tedavi edici özelliğe sahiptir. 50

54 Gebeli Maden Suyu: Osmaniye İline bağlı Çardak Köyünde Gökbekirler Mahallesinin 450 m kadar güney batısında yer almaktadır. 4.3 OSMANİYE nin DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI) Kültür ve Turizm Bakanlığının Türkiye Turizm Stratejileri ve Eylem Planı(2023) ında ilimiz yer almamakla birlikte mevcut dağları, yaylaları, biyolojik çeşitliliği, tarihi ve kültürel değerleri yönüyle önemli doğa turizmi potansiyeline sahiptir Osmaniye ilinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi Osmaniye İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, 1- Milli Park ve benzeri sahalar Milletlerarası seviyede: M Adı İlçesi Bilinirlik Karatepe-Aslantaş Milli Parkı Kadirli M Çiftmazı Tabiat Parkı Merkez B 51

55 Osmaniye Milli Park ve benzeri sahalara ait SWOT Analizi Güçlü Yönler Zayıf Yönler - Karatepe-Aslantaş Milli Parkınının kaynak değerlerini oluşturan Geç Hitit uygarlığına ait kalıntıların bulunması - Karatepe-Aslantaş Milli Parkınının ülkemizin ilk açık hava müzesi olması ve tüm eserlerin burada sergilenmesi - Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi içerisindeki yazıtların çift dilli olması(hitit hiyeroglif ve Fenike yazısının kullanılması) - Hitit hiyeroglif yazısının ilk defa burada okunması - Karatepe-Aslantaş Milli Parkına ve Çiftmazı Tabiat Parkına ulaşımın asfalt yolla sağlanması - Milli parkta orman ve göl manzara bütünlüğünün bulunması - Milli parkın ve Çiftmazı Tabiat parkının Osmaniye ye yakın olması - Çiftmazı Tabiat Parkının yaylaların yol güzergahı üzerinde olması. - Çiftmazı Tabiat parkının temiz havası ve orman içerisinde spor, yürüyüş ve piknik aktiviteleri için uygun olması. - Karatepe Aslantaş Milli Parkı içerisinde yerleşim yerlerinin bulunması - Milli Parkın onaylanmış UDGP nın olmaması nedeniyle yapılması planlanan tesislerin yapılamaması. - Çiftmazı Tabiat Parkının Gelişim Planının olmaması. Fırsatlar - Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın ödenek gönderme yönünde imkanlarının olması, - Milli Parkın UDGP nın ve Çiftmazı Tabiat Parkının Gelişim Planının yapımının devam ediyor olması - Milli parkın ve Çiftmazı Tabiat parkının Osmaniye ye yakın olması - Karatepe-Aslantaş Milli Parkına ve Çiftmazı Tabiat Parkına ulaşımın asfalt yolla sağlanması - Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi Tehditler - Çevre kirliliği - Bilinçsiz tarım ve hayvancılık faaliyetleri - Ekoturizm mimarisi geliştirememe - Orman yangını riski taşıması - Usulsüz ağaç kesimi ve açmalar Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; 1- Milli Park içerisine alanı tanıtıcı bilgilendirici ve gelen ziyaretçileri eğitici ziyaretçi merkezinin yapılması 2- Milli parka gelen ziyaretçiler için göl üzerinde tekne turları düzenlenebilmesi 52

56 için gerekli imkanların sağlanması 3- Karatepe de bulunan kayalıklarda gerekli boltlama çalışması yapılarak alanın kaya tırmanışına uygun hale getirilmesi 4- Karatepe de yangın kulesine kadar olan 3 km lik toprak yolun doğal taş ile düzenlenmesi ve uygun yerlere seyir terasları ile dinlenme banklarının yapılması 5- Tabiat parkı ve Milli Parkı içerisinde bilgilendirme, yön levhaları ile mesafe levhalarının yapılması. 6- Ziyaretçi merkezinde saha içerisini gezip göremeyecek yaşlı ve engelliler için küçük çaplı biyolojik çeşitlilik müzesi ile sinevizyon salonunun oluşturulması. 7- Milli Park içerisindeki piknik alanına Osmaniye ve Kadirli den gelen yolların piknik alanı ve açık hava müzesine döndüş yaptığı kavşaktan başlayarak yaklaşık 2 km. lik uzunluktaki ana yol ile tali yolların doğal taş döşenerek ışıklandırma yapılması. Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları (YHGS) Adı İlçesi Bilinirlik Zorkun Yaylası Yaban Hayatı Merkez B Geliştirme Sahası Avlaklar Adı İlçesi Bilinirlik Savrun Devlet Avlağı Sumbas-Kadirli B Toprakkale Genel Avlağı Toprakkale-Merkez B Ziyarettepe Devlet Avlağı Düziçi-Merkez B Bozkuyu Devlet Avlağı Kadirli B Kadirli-Çukurova Genel Avlağı Kairli B Osmaniye Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ve Avlaklara ait SWOT Analizi Güçlü Yönler Zayıf Yönler - Çok çeşitli yaban hayvanlarını barındırması, - Yetişmiş profesyonel av kılavuzlarının - Zorlu kış aylarında yaban hayatına yem desteği yapılabilme imkanlarının olması, olmaması, - Kotanın altında avcı gelmesi, -Sahaların yeterince bilinmemesi - Kaçak avcılığın fazla olmaması, - Sahaların her yıl envanterlerinin yapılması, - Koruma ve kontrol ekibinin olması, - Karaca ve Yaban Domuzu varlığı - Yönetim planı yapım deneyimine sahip personeller, - Avlak sayısının arttırılması imkanı, uygun sahaların mevcudiyeti - Ulaşım imkanlarının kolay olması Fırsatlar - Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi, - Mali imkanların teknolojik Tehditler - Orman yangını tehdidi - Yayalara giden yolun sahanın içinden 53

57 gelişimleri takip ve satın alma için yeterli olması - Av sayısının artma eğilimi, - Şehir merkezine yakın olması - Ulaşım imkanının kolay olması geçmesi - Araç trafiğinin yoğun olması - Özellikle yaz aylarında insan baskısının fazla olması - Güvenlik sorunun bulunması Yaban hayatı geliştirme sahaları ve avlaklara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Yasadışı avcılara zamanında müdahale edebilmek amacıyla Şube Müdürlüğünce belirlenecek alanda bekçi evi yapmak. - Alanın belirli yerlerine halkı uyarmak amacıyla katı atıkların atılmaması yönünde levhalar dikmek. - Araçlardan kaynaklanan gürültü için uyarı ve araç hız levhaları ile yaban hayvanı çıkabilir uyarı levhalarını dikmek. - Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde yeri İl Şube Müdürlüğünce belirlenecek manzara bütünlüğü olan, halkın günübirlik olarak ziyaret edebileceği ve doğa sevgisini arttırmak amaçlı, alanın turizm potansiyelini de artıracak, YHGS içerisindeki yoğun insan baskısını kaldırarak insanları bir arada tutmak için YHGS ekosistem bilgilendirme ve tanıtım kompleksinin yapılması(ziyaretçi Merkezi, Av Köşkleri, Yemek Salonu, Ekosistem Seyir Köprüsü) - Alan içerisinde yerleri İl Şube Müdürlüğü tarafından belirlenecek alanlara manzara bütünlüğü olan seyir terasları oluşturmak - Hazırlanacak ekoturizm altplanı ile alanı ziyaret edecek tüm yerli ve yabancı ziyaretçilerin güvenli, çevresel ve sosyal açılardan sorumlu bir ziyaret gerçekleştirmelerini sağlamak. YHGS nin turizm hedeflerine katkı sağlamak amacıyla ulusal ve uluslararası tur operatörleri ve seyahat şirketleri ile birlikte çalışarak alana yakın diğer turizm ve kültürel değerlerin de entegre edildiği yeni tur paketleri oluşturmak ve bu paketlerin tanıtımını gerçekleştirmek - Sahanın tanıtılması ve doğa sevgisini arttırmak için eğitim programları düzenlemek - Osmaniye İl Şube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel bakımından güçlendirilmesi, Sulak Alanlar ve Ramsar Alanları Adı İlçesi Bilinirlik Kastabala Vadisi Önemli Doğa Alanı Sulak Alan Merkez T Osmaniye Sulak Alanlar ve Ramsar Alanlarına ait SWOT Analizi Güçlü Yönler Zayıf Yönler - İlimizin ana kuş göç yollarından biri - Çevre kirliliği üzerinde olması - Alanın herhangi bir koruma statüsü ve - İzmir yalıçapkını, alaca yalıçapkını planının olmaması ve yalıçapkını türlerinin üçünün aynı anda bulunduğu nadir yerlerden olması, - Alanda sorumlu paydaşların çokluğu (DSİ,Çevre ve Şehircilik Md., İl Özel idaresi, Orman ve Su İşleri Osmaniye - Ülkemiz balıkçıl türlerinin tamamının alanda görülmesi Şb.) - Ulaşım kolaylığının olması 54

58 - Görselliğinin olması - Hemite ve Kastabala kalelerinin alandan görülebilmesi - Kuş ve doğa gözlemciliğinin zahmetsiz şekilde yapılabilmesi - Alanın su sporları açısında uygun olması Fırsatlar - Ulaşım kolaylığı - Alandaki kuş çeşitliliği - Turizm potansiyeli - Ceyhan nehri - Civarda bulunan köy tüzel kişiliklerinin alanı sahiplenmesi Tehditler - Yakın çevresindeki yerleşim yerleri - İnsan baskısı - Bilinçsiz tarım(bilinçsiz gübre ve pestisit kullanımı) - Anız, saz, çalı ve ot yakılması - Çevre kirliliği - Balık geçidi olmayan barajlar - Kaçak avcılar - Baraj ve regülatörlerde yapılan bakımlardan dolayı meydana gelen su kesintileri - Sulak alanda bulunan ağaçların vatandaşlarca kesilmesi Sulak alanlara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Alanın koruma statüsünün belirlenerek planlanmasının sağlanması - Alanda fauna envanterinin yapılması - Yakın yerleşim yerlerindeki halkın bilinçlendirilmesi ile alan üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması - Tanıtım ve ikaz levhaları ile insan baskısından kaynaklanan zararların azaltılması - Çiftçilere yönelik eğitim verilerek bilinçli ve modern tarım yapılmasının sağlanması - Halka ek gelir getirecek faaliyetler için Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğüyle ortaklaşa kurslar düzenlenmesi(patch work(yama) çalışması, süsleme sanatı, mozaik, çini, taş-ahşap boyama vb.) Mesire Yerleri Adı İlçesi Bilinirlik Zorkun Mesire Yeri Merkez B Karaçay Mesire Yeri Merkez B Osmaniye Mesire Yerlerine ait SWOT Analizi Güçlü Yönler Zayıf Yönler - Osmaniye Belediyesine ait olan Karaçay mesire yerinin şehre bitişik olması - Zorkun Mesire yerinin Zorkun - Zorkun Mesire yerinin tabiat parkı yapılabilmesi çalışmalarının sonuçlandırılamamış olması - Kış aylarında Zorkun yolunun kapalı 55

59 yaylası içerisinde olması - Yaz aylarında Zorkun Mesire yerinin serin olması, açık havalarda Osmaniye ve Akdeniz in izlenebilmesi - Ulaşım kolaylığı Fırsatlar - Yazın sıcak aylarda mesire yerlerine olan yoğun talep - Ulaşım kolaylığı olması Tehditler - Güvenlik sorunun bulunması - Orman yangını tehdidi - Kış aylarında karaçay deresinin taşmasıyla karaçay mesire yerinin zarar görmesi Mesire yerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Zorkun Mesire Yerinin biran önce tabiat parkı olarak ilan edilmesi ve Gelişme ve Yönetim Planının yapılması - Bölgemizde günübirlik kalınabilecek yer olmadığı için Zorkun Mesire yerinin Tabiat Parkı ilan edilmesinin akabinde Gelişme ve Yönetim Planına Bungalov tipi konaklama ünitelerinin konulması - Yangına karşı halkın uyarılması ve bilinçlendirilmesine yönelik uyarıcı levhaların alana konulması Seçkin Özellikli Diğer Sahalar Yaylalar Yayla Alanları Adı İlçesi Bilinirlik Zorkun Yaylası Merkez T Olukbaşı Yaylası Merkez B Ürün Yaylası Merkez B Mitisin Yaylası Merkez B Fenk Yaylası Merkez B Karıncalı Yaylası Merkez B Ayvalı Yayla Merkez B Karafenk Yaylası Merkez B Gököküz Yaylası Merkez B Almanpınarı Yaylası Hasanbeyli B Maksutoluğu Yaylası Kadirli B Almacık Yaylası Kadirli B Sıyrıngaç Yaylası Kadirli B Dumanlı Yaylası Düziçi B Bağdaş Yaylası Sumbas B 56

60 Osmaniye-Zorkun, Olukbaşı, Ürün Yaylaları : Osmaniye nin güneydoğusunda, Nurdağı eteğinde bulunan bu yaylalar, Zorkun yaylası yolu üzerine kurulmuş olup, toplam 26 km asfalt yolla ulaşılır. Yolun 12.km sinde bulunan Ürün Yaylasının ulaşımı kolaydır. Sayfiye yeri olarak da kullanılan Ürün Yaylasından Osmaniye yi seyretmek mümkündür. 16.km de bulunan olukbaşı yaylası, çok şirin, çam ağaçları arasında, tamamen ahşap yayla evleri ile kurulmuştur. Zorkun yaylası ise çok geniş bir tabana yayılmıştır. Çam ve ardıç ağaçları içine kurulmuş olan yaylada, ahşap yayla evlerinin yanında çok değişik mimari tarzda yapılmış villalar ve diğer evlere rastlamak mümkündür. Halkın yoğun olarak rağbet ettiği yaylada; bakkallar, kır kahvesi ve lokantaları, kasap, manav, fırın bulunmakta olup, yaz aylarında seyyar sağlık ocağı ile jandarma karakolu görev yapmaktadır. Yayla mevsiminde, Zorkun ve yakın yaylalarla birlikte bölgenin nüfusu civarında olmaktadır. Osmaniye merkezi ile Zorkun Yaylası arasında belediye otobüsü, minibüs ve taksiler yolcu taşımacılığı yapmaktadır. Zorkun Yaylası Foto:M.ANIL Kadirli Maksutoğlu Yaylası : Kadirli-Andırın-Kahramanmaraş karayolunun 12 km sinden kuzeye (sola) dönülerek (Akarca Yaylası) 33 km stabilize yolla ulaşılır. (Toplam 45 km) yaz aylarında günün belli saatlerinde Kadirli den minibüs, midibas ve jeeplerle gidilebilir. Akarca yaylasından sonra güzel manzaralı 33 km lik stabilize yol üzerinde; Koçlu (Avulluk) Köyü, Paşaoğlu Yaylası, Yoğunoluk (Katıralağı) Köyü, Değirmendere ve Tahta gibi yayla köyleri bulunmaktadır. Altyapısı kısmen tamamlanmış olan yaylada; elektrik ve telefon olup, kır kahveleri, bakkal, kasaplar, et yemekleri sunan küçük lokantalar ve özel doktorlar hizmet vermektedir. Yöre halkının temiz ve serin havasından yararlanmak için çıktığı yaylanın çevresi tamamen sedir ve göknar ormanları ile çevrilidir. Yaylada yöresel ahşap evleri ile son yıllarda yapılan betonarme binalar, elma, armut, kiraz, vişne ve ardıç ağaçlarıyla iç içedir. 57

61 Maksutoğlu Yaylası ndan başlayıp Çardak-Gürlevik-Turna-Söğütoluğu-Dokurcun- Beyoğlu-Çığşar Yaylalarından geçerek Savrun Çayının doğduğu Yedi Gözler mevkiini de içine alan, ünlü yazar Yaşar Kemal in İnce Memet romanına konu olan bu yaylalar doğa ile baş başa çok sayıda çiçek,böcek ve kuş türünü inceleyerek yaya (Treking) iki günde gezilebilir. Kamp kurup piknik yapılabilir. Sumbas-Bağdaş Yaylası : Sumbas İlçesinde, orman içinden geçen güzel manzaralı 57 km stabilize yolla ulaşılan Bağdaş Yaylası iki tepe arasında kurulmuştur.yaylanın çevresi çam, ardıç,köknar ve sedir ormanları ile çevrilidir.elektrik, köy kahveleri ve bakkalların bulunduğu yaylada, yörenin yayla mimarisine uygun ahşap ve taş malzemeden yapılmış yayla evleri bulunmaktadır. Yaylada kamp kurup piknik yapılabilir. Kadirli-Almacık Yaylası : Almacık Yaylası; Bağdaş Yaylasına 4 km mesafede bir tepe yamacına kurulmuş ve orman ile iç içe bir yayladır. Yaylalara yaz aylarında minibüs ve midibüslerle gidilebilir. İlimize yapılan turistik geziler mavi tur ve yeşil tur kapsamında değerlendirilebilir. Mavi tur gezileri; Kastabala ören yeri-aslantaş Barajı-Aslantaş Milli Parkı-Karatepe Aslantaş Açık Hava Müzesi- Kayıkhane ve su sporları merkezinde yapılmaktadır.yeşil tur gezileri ilimiz yaylalarını kapsamaktadır. Yaylalar ve yayla değerlerine ait SWOT Analizi Güçlü Yönler Zayıf Yönler - Çok sayıda yaylanın bulunması, - Ulaşımın asfalt yolla sağlanması - Yazın sıcak dönemlerinde yaylalara olan yoğun talep - Yaylacılık yapanların turizm altyapısı ve turizm fikri olmaması, - Günübirlik konaklama imkanı olmaması - Çevre kirliliği - İçme suyu azlığı Fırsatlar - Günübirlik konaklama taleplerinin olması Tehditler - Güvenlik sorununun bulunması - Çevre kirliliği - Kanalizasyon sisteminin olmaması Yaylalar ve yayla değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi önemli kırsal kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm çeşitlerinin de konaklama altyapısını temin edeceklerdir. 58

62 Barajlar Barajlar Adı İlçesi Bilinirlik Aslantaş Barajı Kadirli T Mehmetli Barajı Sumbas B Kalecik Barajı Hasanbeyli B Berke Barajı Düziçi T Dağlar Dağlar Adı İlçesi Bilinirlik Amanos Dağları Merkez M Orta Toroslar Kadirli T Düldül dağı Düziçi B Gökçedağ Hasanbeyli B Akçadağ Bahçe B Dağlara ait SWOT Analizi Güçlü Yönler - Amanos dağlarının biyolojik çeşitliliği - Her mevsim ayrı bir görsellik arz etmesi - Ulaşımın kolay olması - Amanosların karacanın güneyde bulunduğu en uç nokta olması - Amanos dağlarında Karadeniz in soğuk ve nemli iklimine ait ağaç ve bitkilerin relikt olarak bulunması(kayın, fındık, porsuk, kızılağaç, titrek kavak gibi) Zayıf Yönler - Alanın yeterince korunamaması - Bilgilendirme ve ikaz levhalarının bulunmaması - Yaylacıların ekosistemi koruma noktasında eğitilmemesi - Teleferik sisteminin olmaması - Yetişmiş ekoturizm rehberlerinin bulunmaması Fırsatlar - İçerisinde barındırdığı yaylalar - Doğa yürüyüşü için uygun alanları ihtiva etmesi - Off-Road için uygun alanları ihtiva etmesi, - Yamaç paraşütü için uygun alanları ihtiva etmesi, Tehditler - Amanos dağlarındaki güvenlik sorunu - İçerisinde barındırdığı yaylalar - Orman yangın riskinin olması - Ekosistem tahribi - Yoğun madencilik faaliyetleri - Orman içerisinde düzensiz piknik yapılması Dağlara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Amanoslara ve Düldül dağına teleferik sisteminin yapılması ekosistemin daha iyi tanınmasına olanak sağlayarak yamaç paraşütü, kayak vb. aktivitelerle birlikte turizm potansiyelini arttıracaktır. - Halkın ekosistem konusunda bilinçlendirilmesi ekosistem tahribatlarını önemli ölçüde azaltacaktır. - Doğa yürüyüşü ve kamp yapılacak alanların belirlenerek uygun şekilde 59

63 düzenlenmesi bölgeye olan talebi arttıracaktır. - Biyolojik çeşitlilik açısından önem arz eden alanların (kelebek türlerinin yoğun bulunduğu alanlar, bitki çeşitliliğinin bulunduğu alanlar vb.) belirlenmesi fotosafari ve doğa gözlemciliği bölgeyi cazibe merkezi haline getirecektir. - Off-road güzergahlarının belirlenerek uygun yön levhaları ile desteklenmesi ve aktivitenin yapılacağı tarihlerin yaban hayvanlarının üreme dönemleri dışındaki dönemlere göre belirlenmesi uygun olacaktır. - Ekoturizm potansiyeli olan dağlarımız için ekoturizm rehberlerinin yetiştirilerek bilinçli ekoturizm aktivitelerinin yapılmasının sağlanması Şifalı Sular Şifalı Sular Adı İlçesi Bilinirlik Haruniye Kaplıcası Düziçi T Kadirli Kaplıcası Kadirli B Gebeli Maden Suyu Merkez B Akarsular Akarsular Adı İlçesi Bilinirlik Ceyhan Nehri Merkez, Düziçi, Kadirli M Kalecik Deresi Hasanbeyli B Karaçay Merkez B Savrun Çayı Sumbas, Kadirli B Kesik suyu Deresi Sumbas B Sabunsuyu Çayı Düziçi B Yarpuz Çayı Merkez B Horu (Hamis) Çayı Bahçe, Düziçi, Merkez B Keşiş Çayı Kadirli B Seyir Noktaları Seyir Noktaları Adı İlçesi Bilinirlik Zorkun Yaylası Merkez B Ürün Yaylası Merkez B Gökçedağ Hasanbeyli B Akçadağ Bahçe B Karatepe Kadirli B Düldül Düziçi B Dumanlı Yaylası Düziçi B Bağdaş Yaylası Sumbas B 60

64 4.4 OSMANİYE İLİNDE DOĞA TURİZİM ÇEŞİTLERİ Kuş Gözlemciliği: Yoğun olarak Kastabala Vadisi Önemli Doğa Alanı ile Ceyhan Nehrinin oluşturduğu sulak alan havzası, göç esnasında süzülen kuşların gözlemlendiği Akçadağ ve Gökçedağ bölgesi. Alaca Yalıçapkını- Foto:Ali Murtaza DOĞAN Yerli Yalıçapkını- Foto:Ali Murtaza DOĞAN İzmir Yalıçapkını- Foto:Ali Murtaza DOĞAN Kastabala Vadisi Kuş Gözlemi Foto:Ali Murtaza DOĞAN Ceyhan nehri Foto:Murat ANIL Karabatak Foto:Ali Murtaza DOĞAN Ceyhan Nehri-Foto: Murat ANIL 61

65 Kelebek Gözlemciliği: Kastabala vadisi Önemli Doğa Alanı Sulak Alan, Zorkun yaylası, Türkü yazısı, Kengerli yaylası, Gökçedağ, Kalecik ve Kişnaz köyleri, Yarbaşı beldesi, Güzelyurt köyü, sabun çayı kanyonu, Düldül dağı, Akçadağ, Kızlaç, Yirce yaylası, Bağdaş yaylası, çiçeklidere köyü, Maksutoluğu yaylası, Küçük ve Büyük turna yayları,toprakkale. Osmaniye de Korkutata Kelebek Gözlem Topluluğu tarafından bugüne kadar 176 kelebek türü gözlemlenmiştir. Karaağaç Sevbeni Çiftkuyruklu Paşa Sultan Karagöz Foto:Mehmet ÇELİK Şeytancık Akdeniz Mücevher Kelebeği Doğa Yürüyüşü (Trekking): İl merkezine 30 km. mesafede ve 800 m. rakımda bulunan Kaypak Köyü (yaylası) başlangıç noktası olmak üzere, Gamalak Tepe, Türkü Yazısı, Çayın Gözü, Çamlı Sırt, Gürdük Tarla, Çam Denizi, Zorkun Yaylası, Mitisin Yaylası, Dervişpınarı Yaylası, Fenk Yaylası, Karaçay Şelalesi ve Karaçay Mesire Yeri olmak üzere toplam 50 km. mesafeli güzergah, Karaçay Mesire Yeri başlangıç olmak üzere, Karaçay Vadisi (deresi) boyunca 30 metre yüksekliğindeki şelaleye kadar yaklaşık 5 km. mesafelik güzergah. 62

66 Karaçay da doğa yürüyüşü- Foto: ODAK Karaçay Şelalesi 63

67 Karacaoğlan köyü kaya mezarlarından Sabun çayı vadi boyunca sabun şelalesinde son bulan 6 km lik vadi yürüyüşü. Sabun Çayı Doğa Yürüyüşü- Foto: ODAK Sabun Şelalesi- Foto: ODAK 64

68 Her yıl ODAK(Osmaniye Dağcılık Kulübü) tarafından Düldül dağı tırmanışı yapılmakta ve birçok doğasever katılmaktadır. (Gidiş-dönüş 12 km) Düldül Dağı tırmanışı Foto:Kemal ÖZCAN 65

69 Karatepe köyü yakınlarında bulunan ve zirvesinde Aslantaş Baraj Gölü, Osmaniye Kadirli ve Düziçi ilçelerini çıplak gözle göreceğiniz müthiş bir panoramik görüntü sunan, gidiş dönüş 6 km kolay denilebilecek bir yürüyüş parkuru bulunmaktadır. Karatepe Doğa Yürüyüşü Foto: ODAK 66

70 Yayla ve Festival Turizmi: Zorkun Yaylası, Olukbaşı Yaylası, Ürün Yaylası, Mitisin Yaylası, Fenk Yaylası, Karıncalı Yaylası, Ayvanın Düzü Yaylası, Karafenk Yaylası, Gököküz Yaylası, Almanpınarı Yaylası, Maksutoluğu Yaylası, Almacık Yaylası, Sıyrıngaç Yaylası, Dumanlı Yaylası, Bağdaş Yaylası Turp Festivali Yeri Ve Tarihi : Kadirli - 09 Ocak Düzenleyen Kuruluş : Kadirli Belediye Başkanlığı Ekmek Ödüllü Şiir Yarışması Yeri Ve Tarihi : Merkez Nisan 4.Haftası Düzenleyen Kuruluş : Topluma Yeni Bakış Gazetesi Kiraz Şenliği Yeri Ve Tarihi : Hasanbeyli 08 Haziran Düzenleyen Kuruluş : Hasanbeyli Belediye Başkanlığı Festivaller ve Yarışmalar Karacaoğlan Şenlikleri Yeri Ve Tarihi : Düziçi - 27 Mart Düzenleyen Kuruluş : Düziçi Belediye Başkanlığı Tek Kurşunda Trap Atıcılığı Müsabakası Yeri Ve Tarihi : Merkez Mayıs Düzenleyen Kuruluş : Avcılar Ve Atıcılar Spor Kulübü Karaoğlanoğlu Koşusu Yeri Ve Tarihi : Merkez - 20 Temmuz Düzenleyen Kuruluş : Osmaniye Valiliği - Garnizon Komutanlığı Zorkun Yayla Şenlikleri Yeri Ve Tarihi : Zorkun - 12 Ağustos Düzenleyen Kuruluş : Osmaniye Belediye Başkanlığı Aşık Feymani Şenlikleri Yeri Ve Tarihi : Merkez - Eylül 2.Haftası Düzenleyen Kuruluş : Osmaniye Folklor Araştırma Derneği Fıstık Festivali Yeri Ve Tarihi : Merkez - Eylül 4.Haftası Düzenleyen Kuruluş : Osmaniye Belediye Başkanlığı Uçurtma Şenlikleri İlkbaharda, düzenleyen okul veya sivil toplum kuruluşunun belirlediği tarihlerde yapılmaktadır. Mağara Turizmi: Sarkıt ve dikitlerden oluşan ve içinde yatır bulunan Düziçi ilçesi Yeşildere köyü mağarası. Av Turizmi: Zorkun Yaylası Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, Savrun Devlet Avlağı, Kadirli- Çukurova Genel Avlağı, Bozkuyu Devlet Avlağı, Ziyarettepe Devlet Avlağı, Toprakkale Genel Avlağı Hava Sporları Turizmi: İlimizde Yamaç paraşütü amatör olarak yapılmaktadır. Sakızgediği köyünde bulunan tepe eğitim alanı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Issızca köyü, Kengerli yaylası, Ürün yaylası, Dumanlı Dağı, Düldül Dağı ve Fakıuşağı nda uçuş alanı mevcuttur. 67 Düldül Dağı Yamaç Paraşütü-Foto:Kemal ÖZCAN

71 Sportif Olta Balıkçılığı: Ceyhan nehri, Aslantaş Barajı, Kalecik Barajı, Sabun çayı, Karaçay, Hamus çayı Akarsu Turizmi: Ceyhan nehrinde kano, Aslantaş baraj gölünde ise yelken, kano ve kürek etkinlikleri yapılabilmektedir. Ceyhan nehri kano gezintisi Aslantaş Baraj gölünde kürek yarışı Off-Road Turizmi: Amanos dağlarında bulunan orman içi toprak yollar. Foto: Şube Md.Arşivi Dağcılık: Karatepe de 100 metreyi aşan yüksekliğiyle kaya tırmanışı yapılabilecek kayalık bulunmaktadır. Alanda daha önce amatör dağcılar tarafından birçok kez tırmanış yapılmıştır. Karatepe Kaya Tırmanışı- Foto: ODAK Karatepe Kaya Tırmanışı- Foto: ODAK 68