Türkiye de İklim Değişikliği ile Mücadele için Kapasitelerin Artırılması Projesi

Transkript

1 Türkiye de İklim Değişikliği ile Mücadele için Kapasitelerin Artırılması Projesi Türkiye nin Küresel Karbon Piyasasındaki Rolü 20 Aralık 2010 Ankara Bahar Ubay & Serdil Cevheri

2 İçerik I. UNDP ve Türk Hükümeti İklim Değişikliği Çalışmaları Hakkında II. Projeye Neden İhtiyaç Duyuldu? III. Proje Künyesi IV. Başlangıç Koşulları V. Yürütülen Çalışmalar VI. Ulaşılan Sonuçlar VII. Yürütülen Bazı Analizlerin Sonuçları VIII. Öneriler 1 1

3 UNDP ve Türk Hükümeti İklim Değişikliği Çalışmaları Hakkında İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİMLER TÜRKİYE NİN ULUSAL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ STRATEJİSİ (NCCS) 2012 SONRASI SÜREÇ İÇİN KOLAYLAŞTIRICILIK ULUSAL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EYLEM PLANI (NCCAP) ULUSAL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ UYUM STRATEJİSİ (NAS) VCM Stratejisi Sektörel NAMA lar Uyum Eylemleri 2 2

4 Projeye Neden İhtiyaç Duyuldu? 3

5 Projeye Neden İhtiyaç Duyuldu? Türkiye nin, 2012 sonrası iklim değişikliği rejimine dair konumunu müzakere etmeye dönük kapasitesinin geliştirilmesine ihtiyaç duyması Türkiye nin UNFCCC/KP kapsamında konumunun belirsiz oluşu Karbon piyasaları ile ilgili bir ulusal yetkili merciinin olmayışı ve ulusal uzman kapasitesi güçlendirme ihtiyacı Gönüllü karbon projelerinin ilgili paydaşlarca değerlendirilmesine ilişkin prosedürel ve mevzuatsal analiz çalışması ve önerilerinin bulunmayışı 4 4

6 Projeye Neden İhtiyaç Duyuldu? Özel ve kamu sektörleri arasında 2012 sonrası müzakere süreci ve karbon piyasaları ile ilgili bilgi akışının zayıf oluşu; Teknik ve hukuki belirsizliklerden dolayı yatırım risklerinin yüksek oluşu KP nin esneklik mekanizmaları ile entegre olmaya dönük bir yol haritasının bulunmaması Kamu ile piyasa oyuncuları arasında işbirliği eksikliği ve zayıf diyalog Türkiye de sınırlı türde karbon projelerinin olması (proje türü çeşitlendirme ihtiyacı) 5 5

7 Proje Künyesi 6

8 Proje Künyesi Bütçe Nakdi Destek: DPT UNDP TÜSİAD 300,000 USD 50,000 USD 20, 000 TL Ayni Destek: TÜSİAD 40,000 ÇOB 10,000 Süre: ay 7

9 Proje Künyesi Temel Hedefler I ardından Kyoto-sonrasına odaklanarak, Türkiye nin uluslararası iklim değişikliği politikası diyaloglarına etkin bir şekilde dahil edilmesini sağlamak. II. Gönüllü Karbon Piyasası yoluyla emisyon ticareti mekanizmalarından faydalanabilmesi için, Türk Hükümetinin gerekli yapıları oluşturmasına destek olmak. III. İlgili paydaşların insan kapasitelerini, uluslararası müzakerelere ve karbon piyasalarına etkili bir şekilde katılabilmeleri için daha ileriye taşımak. 8

10 Projeye Kapsamında Neler Yapıldı? 9

11 Yürütülen Çalışmalar Fayda 1 Türkiye nin uluslararası iklim değişikliği politikalarına ilişkin diyaloglara etkin bir biçimde dahil olması kolaylaştırılmıştır. Türk delegasyonuna uluslar arası İklim Değişikliği müzakerelerine dair uzman desteği Özel sektör kamu işbirliği çalıştay serisi - 5 çalıştay (2012 sonrası iklim müzakereleri, SG envanter hesaplama metodolojileri, sektörel yaklaşımları 4 uluslar arası, 2 ulusal uzman desteği Uluslar arası iklim değişikliği müzakereleri ve uyum stratejileri üzerine eğitim 10 10

12 Yürütülen Çalışmalar Fayda 1 Türkiye nin uluslararası iklim değişikliği politikalarına ilişkin diyaloglara etkin bir biçimde dahil olması kolaylaştırılmıştır. İklim diplomatları simülasyon eğitimi İklim değişikliği alanında yapılan çalışmaları belirlemek üzere web tabanlı anket çalışması İklim değişikliği müzakereleri kılavuzu (Türkçe ve İngilizce) Müzakerelere ilişkin bülten ve UNDP özetlerinin paydaşlarla paylaşılması Türkiye nin özel şartlar raporunun revizyonu 11 11

13 Fayda 1 Türkiye nin uluslararası iklim değişikliği politikalarına ilişkin diyaloglara etkin bir biçimde dahil olması kolaylaştırılmıştır sonrası hazırlıklara yönelik güçlendirilmiş bilgi yönetimi ve ulusal diyalog Güçlendirilmiş ulusal iklim değişikliği müzakere kapasiteleri İklim değişikliği müzakerelerinde kamu özel sektör işbirliği Türkiye nin konum ve müzakere pozisyonunun geniş paydaşlarla paylaşılması Paydaşlar arasında farkındalık ve bilgi seviyelerinin artması Ulaşılan Sonuçlar 12 12

14 Fayda 1 Türkiye nin uluslararası iklim değişikliği politikalarına ilişkin diyaloglara etkin bir biçimde dahil olması kolaylaştırılmıştır. İlave Kazanımlar Ulaşılan Sonuçlar Akademi, özel sektör ve diğer kurumlarla geliştirilen ortaklıklar İDKK bünyesinde kamu özel sektör işbirliği çalışma grubu kurulması girişimi KOSGEB iklim değişikliği stratejisi Sektörler arası ilgili modelleme çalışmaları ve emisyon hesaplama üzerine tecrübe paylaşımı 13 13

15 Fayda 2 Türkiye de gerekli GKP yapıları oluşturulmuştur. Yürütülen Çalışmalar Karbon finans çalıştayları Bilgilendirici yayınlar Çevre ve Orman Bakanlığı karbon piyasaları bilgilendirici websitesi (Sıkça sorulan sorular, terminoloji, mevzuat ve diğer) Ulusal karbon proje kayıt sistemi Türkiye ye özgü ulusal mekanizmasının geliştirilmesi amacıyla istişare toplantıları, çalıştaylar SG azaltım sağlayan proje döngü eğitimi Özgün katkı eğitimi 14 14

16 Fayda 2 Türkiye de gerekli GKP yapıları oluşturulmuştur. Yürütülen Çalışmalar Uzman Desteği ve Analiz Çalışmaları Raporlar Elektrik İletim Hattı Emisyon Faktörünün Belirlenmesi Çalışması, Dr. Nuri Mol Evaluating bilateral agreements as a carbon market entry strategy: A Case Study on Turkey, Oxford University MSc Thesis by Rohitesh Dhawan (awarded with distinction) Türkiye nin Ormancılık Sektörü ve Karbon Piyasası Raporu, Malik Amin Aslam Khan Türkiye için Önerilen Ulusal Karbon Yönetim Merci Yapısı ve Sicil, Malik Amin Aslam Khan Türk Vergi Kanunları ve Diğer İlgili Mevzuat Hükümleri Kapsamında Karbon Ticaretinin Vergilendirilmesi, Mehmet Korkusuz Türk Mevzuatında Karbon Piyasalarını Etkileyebilecek Hükümler, Nursel Atar Karbon Finansmanının Türkiye nin Yenilenebilir Enerji Kapasitesi Üzerinde Etki Senaryoları, Futurecamp Ramazan Aslan 15 15

17 Ulaşılanlar GKP konusunda bilgiye erişimin kolaylaştırılması Karbon projelerinin onaylanmasına yönelik ulusal kapasitenin geliştirilmesi Karbon piyasalarına yönelik ortak terminoloji geliştirilmesi Ormancılık sektörü ulusal karbon piyasa strateji önerisi Ulusal karbon kayıt sistemi Karbon kayıt sistemine ilişkin yasal düzenlemenin oluşturulması Ulusal karbon sisteminin oluşturulmasında Çevre ve Orman Bakanlığı nın sağladığı ayni katkı Karbon piyasaları alanında ileriye dönük adım önerileri İDKK bünyesinde karbon finans çalışma grubu oluşturulması Karbon projelerinin onay süreci ile iklim değişikliği dairesi altında DNA benzeri bir yapı 16 16

18 Türkiye nin UNFCCC/KP kapsamında istenen durumunun açıklık kazanmasının sağlanmış olması Karbon piyasaları için ulusal değerlendirme kuralları ve işlemleri belirleyen öneri paketi Karbon piyasalarında işlem bulan faaliyetlerin hukuki açıd durum değerlendirmesi ve öneri raporu Proje değerlendirmeye yetkinlik kazanmış kamu sektörü ulusal uzmanları Enerji, katı atık ve ormanlaştırma alanlarında emisyon trendlerinin belirlenmesi Karbon Piyasaları ile ilgili -Bilgilendirme Ağı Karbon piyasalarının geleceğine dönük değerlendirmeler 17 17

19 İstatistikler Uzman Sayısı: 12 Rapor Sayısı: 14 Yayın Sayısı: 3 Çalıştay Sayısı: 12 Çalıştay Katılımcı Sayısı: 793 Eğitim Sayısı: 4 Eğitim Katılımcı Sayısı: % 42% Fayda I Fayda II Çalıştaylara katılımın fayda bazında dağılımı 18 18

20 Farkındalık Artırıcı Faaliyetler TRT2, TEB KOBİ TV, Kanal B de röportajlar Proje dışında 11 farklı konferans ve çalıştay etkinliklerinde konu ile ilgili konuşma katkısı Kapasite artırmaya yönelik 3 farklı seminere sunum katkısı (Bureau Veritas, Lyod s, vd.) Business World (iş dünyası) Aylık Sayısında 2 makale NTV MSNBC web sayfası Kopenhag röportajı 19 19

21 Proje Kapsamında Gerçekleştirilen Bazı Analiz Sonuçları 20

22 Öneriler 21

23 Öneriler Türk menşeli gönüllü karbon piyasa projelerine talebi artırmaya yönelik analiz çalışması Karbon azaltım sertifikalarına ulusal talebi artırmaya yönelik farkındalık artırma ve analiz çalışmaları Ulusal bazda gönüllü pilot karbon azaltım ve kredilendirme girişimi Küresel trend ve gelişmelere ışığında ilgili paydaşların karbon piyasasına dair beceri ve kapasitelerinin güçlendirilmesi Ulusal karbon kayıt sisteminin izlenerek eksiklerinin giderilmesi, sistemin iyileştirilmesi ve uygulama alanının genişletilmesi İkili, çok taraflı ve bölgesel anlaşmaların ulusal karbon piyasalarına etkisine dair finansal analiz ve modelleme çalışmaları yürütülmesi 22 22

24 Başlıca Analiz Sonuçları

25 Türk Mevzuatında Karbon Piyasalarını Etkileyebilecek Hükümler- Mevzuat Taraması Piyasası Gelirlerinin Türkiye deki Yenilenebilir Enerji Üretimine Potansiyel Etkileri Karbon Ticaretinde Vergi Hususları Karbon Piyasalarında Örnek bir Analiz: Ormancılık Sektörü 2012 Sonrası Katılım Seçenekleri ve Atılması Gereken Adımlar Önerilen Ulusal Karbon Yönetim Merci Teknik ve Mali Hukuksal Stratejik/ Politika Oluşturma Karbon Piyasalarına Giriş Stratejisi Olarak İki-taraflı Anlaşmaların Değerlendirilmesi 24

26 Analiz Sonuçları Türk Mevzuatında Karbon Piyasalarını Etkileyebilecek Hükümler- Mevzuat Taraması Hukuk Müşaviri, Av. Nursel Atar Ulusal Atanmış Yetkili Merci Olabilecek Bakanlıkların Görev ve Kapsamları İncelemesi Türk Mevzuatında Karbon Piyasalarını Etkileyebilecek Hükümler- Mevzuat Taraması ERPA lara İlişkin Önemli Hususların Tespiti Anayasa Kanunlar Yönetmelikler Tebliğler Çevre K. ÇOB Teşkilat K. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun + 8 Kanun Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Y. Binalarda Enerji Performansı Y. Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği + 42 Yönetmelik Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Tarıma Dayalı Yatırımların Desteklenmesi Tebliğleri (x4) 25

27 Türk Mevzuatında Karbon Piyasalarını Etkileyebilecek Hükümler- Mevzuat Taraması Hukuk Müşaviri, Av. Nursel Atar Amaca yönelik düzenlemelerin yapılması için gerekli hukuki altyapı; anayasa ve kanun düzeyinde mevcut Yönetmelik ve diğer ikincil mevzuat düzeyinde mevcut düzenlemeleri detaylandıran ve eksik konuları ise düzenleyen hukuki çalışmalara gereksinim Karbon piyasalarının sorunsuz işlemesi için gereken idari yetki halihazırda kullanılmayı beklemekte Harmonizasyon Düzenlemeler ve Kurumlar arası uyum Yönetmeliklerde soyut hükümler yerine icra edilebilir hükümler İdare ye yetki değil görev veren hükümler Her düzenlemede Tanımlar maddesi, terimlerde yeknesaklık (salım/salınım) Sık kullanılan terimlerin çevirilerinin gözden geçirilmesi (additionality, carbon credit,vs.) 26

28 Ulusal Atanmış Yetkili Merci Olabilecek Bakanlıkların Görev ve Kapsamları İncelemesi Çevre Kanunu m. 3/H: Karbon Ticareti Çevrenin korunması için yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki, emisyon ücreti ve kirletme bedeli alınması, karbon ticareti gibi piyasaya dayalı mekanizmalar ile ekonomik araçlar ve teşvikler kullanılır. m. 3/ı: Koordinatörlük Bölgesel ve küresel çevre sorunlarının çözümüne yönelik olarak taraf olduğumuz uluslararası anlaşmalar sonucu ortaya çıkan ulusal hak ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi için gerekli teknik, idarî, malî ve hukukî düzenlemeler Çevre ve Orman Bakanlığının koordinasyonunda yapılır. DNA- Atanmış Ulusal Merci ÇOB tarafından kuruldu. Hukuk Müşaviri, Av. Nursel Atar 27

29 Analiz Sonuçları Karbon Piyasası Gelirlerinin Türkiye deki Yenilenebilir Enerji Üretimine Potansiyel Etkileri Futurecamp Türkiye Kaynaklar Potansiyel Kullanılan 2023 Hedefi TWh/yıl GW GW GW Hidrolik ,5 Tümü potansiyel Rüzgâr Jeotermal 4,2 0,51 0,09 Tümü potansiyel Güneş 380? ~0 Olası Rakamlar Biyokütle 3,4 0,43 0,09 Olası Rakamlar 28

30 Karbon Piyasası Gelirlerinin Türkiye deki Yenilenebilir Enerji Üretimine Potansiyel Etkileri Futurecamp Türkiye Analiz edilen yenilenebilir elektrik enerjisi üretim teknolojileri: PV Rüzgâr Solar-termal (termal depolama ile) Jeotermal Biyokütle Gazlaştırma Belediye Katı Atıkları/Çöp Gazı Biyogaz Mini Hidrolik Analiz Sonuçları 29

31 Analiz Sonuçları Karbon Piyasası Gelirlerinin Türkiye deki Yenilenebilir Enerji Üretimine Potansiyel Etkileri Futurecamp Türkiye Senaryo-1 Zorunluluk yok, gönüllülük yok : Türkiye zorunlu piyasaya katılım sağlamaz. Gönüllü Karbon Piyasa(GKP) larının çökmesi gönüllü karbon piyasalarından ilave gelir elde edilen proje fırsatları sona erer. Senaryo -2 Uyum yok, ancak gönüllü : Türkiye, mevcut pozisyonunu korumaya devam ederek zorunlu piyasalara dahil olmaz. Ancak, GKP ları işlerliğini korumayı sürdürür ve Türk VER projeleri, VER sertifikalarını satarak karbon geliri elde etmeye devam eder. Senaryo-3 Zorunlu rejimin katılımcısı : TKM veya OU projelerine ev sahipliği yapan ülke konumunu elde eder ve TKM veya OU kredilerini (CER ler veya ERU lar) geliştirme ve satabilme fırsatını elde ederler. Senaryo-4 NAMA lardan Faydalanır : Türkiye, Ulusal Programlara Uygun Azaltım Eylemleri (NAMA lar) nden faydalanmaya imtiyazlı olur. 30

32 Analiz Sonuçları Karbon Finansman Analizi Senaryo Sonuçları Eşik Değere VER Elektrik Üretim IRR Eşik VER ile CER ile EUA ile Fark ulaşmak için ER dahil/hariç Teknolojisi Değeri IRR IRR IRR (Maks - Min IRR) Fiyatı IRR (USD/tCO 2 e) PV 25% Neg. Neg. Neg. Neg. N/A 991 Rüzgâr-Onshore (İyi Derecede Rüzgâr) 15% 11,6% 15,4% 19,8% 28,4% 16,8% - Rüzgâr-Onshore (Orta Derecede Rüzgâr) 15% 7,1% 10,1% 13,5% 19,9% 12,7% - Rüzgâr - Offshore 20% 3,3% 5,6% 8,1% 12,4% 9,1% 96 Solar-termal (termal depolama ile) 25% Neg. Neg. Neg. 3,2% N/A 399 Jeotermal 15% 8,8% 11,3% 12,5% 16,1% 7,3% - Biyokütle 20% Gazlaştırıcı 7,1% 11,5% 14,2% 22,4% 15,3% - Belediye Katı 20% Atıkları/Çöp Gazı 14,5% 50,4% 76,3% 144,5% 130,0% - Biyogaz 20% 8,9% 40,7% 66,1% 135,2% 126,3% - Mini Hidrolik 15% 8,7% 9,2% 11,4% 14,2% 5,5% 62 31

33 Türk Vergi Kanunları ve Diğer İlgili Mevzuat Hükümleri Kapsamında Karbon Ticaretinin Vergilendirilmesi Yeminli Mali Müşavir Mehmet Korkusuz Küresel ısınma sorunun çözümünde çevreci yatırımların teşvik edilmesine duyulan ihtiyaç Bu mücadeye uygun olarak karbon sertifikası ticaretinin vergisel boyutunda da gerekli destek ve teşviklerin sağlanması gerekliliği Yapılan değerlendirmelere dayandırılarak, bu destek ve teşviklerin başında, karbon ticaretinden elde edilen gelirlerin: gelir ve kurumlar vergisinden; işlemlerin katma değer vergisinden ve bu ticaretle ilgili olarak düzenlenen kağıtların da Damga Vergisinden istisna edilmesi gelmesi önerilmektedir. Bu bağlamda, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları ile Katma Değer Vergisi Kanununda ve Damga Vergisi Kanunu nda gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. 32

34 SONUÇLAR Türkiye nin 2012 Sonrası Karbon Piyasalarına Katılım Seçenekleri ve Atılması Gereken Adımlar Amin Malik Aslam Khan Kyoto Araçları Türkiye nin Mevcut Katılım Seçenekleri Ev Sahibi Ülke Yatırımcı Ülke TKM (CDM) HAYIR EVET OU (JI) 1. Seçenek HAYIR HAYIR OU (JI) 2. Seçenek HAYIR HAYIR Emisyon Ticareti HAYIR HAYIR Türkiye nin Mevcut Katılım Seçenekleri 33

35 SONUÇLAR Türkiye nin 2012 Sonrası Karbon Piyasalarına Katılım Seçenekleri ve Atılması Gereken Adımlar Amin Malik Aslam Khan Kyoto Araçları Türkiye nin Mevcut Durumu Ev Sahibi Yatırımcı Ülke Ülke 2012 Sonrası İçin Önerilen 1. Seçenek Ev Sahibi Ülke Yatırımcı Ülke CDM HAYIR EVET EVET - OU-1.Yol HAYIR HAYIR - - OU-2.Yol HAYIR HAYIR - - Emisyon Ticareti HAYIR HAYIR - - Gönüllü Piyasası Karbon EVET EVET VCS lerin CER olarak tanınması - Kyoto Protokolü ne Dayalı Zorunlu Piyasa Çerçevesinde Türkiye nin Seçenekleri 34

36 Türkiye nin 2012 Sonrası Karbon Piyasalarına Katılım Seçenekleri ve Atılması Gereken Adımlar Amin Malik Aslam Khan Birinci Seçenek: Gönüllü Karbon Piyasası nda Devam Etme 1 Ülkede, karbon projelerinin onay süreçlerini uyumlandırmaya yönelik olarak TKM kapsamında yer alan DNA benzeri bir karbon yönetim mercinin oluşturulması; 2 Gönüllü Karbon Piyasası (VCM) projeleri ve bu projelerce sağlanan Gönüllü Emisyon Azaltımı(VER: Verified Emission Reduction) nı kayıt altına alacak Ulusal Karbon Kayıt Sistemi nin kurulması 3 Gönüllü piyasada yürütülen projelerin tip ve büyüklüklerinin, piyasanın canlılığı ve enerjisini olumsuz etkilemeyecek şekilde yönetilmesi 4 Tüm ülkeyi kapsayan bir karbon varlık değerlendirmesi yapılarak ekonomi içerisinde atıl duran karbon miktarının, hükümet eliyle yürütülen projelerin ve ormancılık sektöründeki karbon stoklarının tespit edilmesi; 35

37 Türkiye nin 2012 Sonrası Karbon Piyasalarına Katılım Seçenekleri ve Atılması Gereken Adımlar Amin Malik Aslam Khan Birinci Seçenek: Gönüllü Karbon Piyasası nda Devam Etme 5 Öncelikli sektörler için ulusal karbon azaltım potansiyeli değerlendirmesi temelinde NAMA ların hazırlanması; 6 Gold(Altın) Standart gibi TKM ye yakın piyasa standartlarına uygun olarak belgelendirilmiş olan projelerin ulusal kabullerinin kolaylaştırılması; 7 Türkiye nin ev sahibi ülke olarak TKM ye katılım olasılığının görüşülmesi; 8 Gönüllü piyasadaki VER lerin TKM piyasasındaki CER(CER: Certified Emission Reduction-Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltımı) lerle ikame edilmesinin görüşülmesi (bu şekilde karbon kredi değerleri de kayda değer oranda artacaktır). 36

38 Türkiye nin 2012 Sonrası Karbon Piyasalarına Katılım Seçenekleri ve Atılması Gereken Adımlar Amin Malik Aslam Khan Kyoto Araçları Türkiye nin Mevcut Durumu 2012 Sonrası İçin Önerilen 2. Seçenek Ev Sahibi Yatırımcı Ülke Ev Sahibi Ülke Yatırımcı Ülke Ülke TKM HAYIR EVET HAYIR? - OU-1.Yol HAYIR HAYIR - - OU-2.Yol HAYIR HAYIR - - Emisyon HAYIR HAYIR EVET - Ticareti Gönüllü Karbon Piyasası EVET EVET - - Kopenhag Sözleşmesinin Devamında 2012 Sonrası için Önerilen Seçenek 37

39 Amin Malik Aslam Khan İkinci Seçenek: Zorunlu Piyasaya Katılım 1 Ülkede, karbon projelerinin onay süreçlerini uyumlandırmaya yönelik olarak TKM kapsamında yer alan DNA benzeri bir karbon yönetim mercinin oluşturulması; 2 Gönüllü Karbon Piyasası (GKP) projeleri ve bu projelerce üretilen VER leri kayıt altına alacak ulusal Karbon Kayıt Sistemi nin kurulması (bu şekilde, seçilen projeler kendilerine yararlı olacak biçimde desteklenebilecek, mükerrer sayım önlenecek ve hem projeler hem de ilgili karbon kredileriyle ilgili güvenilir bir veritabanı oluşturulabilecektir); 3 Gönüllü piyasada yürütülen projelerin tip ve büyüklüklerinin, piyasanın canlılığı ve enerjisini olumsuz etkilemeyecek şekilde yönetilmesi 4 Ülke çapında karbon varlık değerlendirmesi yapılarak ekonomi içerisinde atıl duran karbon miktarının, devlet tarafından yürütülen projelerin ve ormancılık sektöründeki karbon stoklarının tespit edilmesi; 38

40 Amin Malik Aslam Khan İkinci Seçenek: Zorunlu Piyasaya Katılım. 5 İlan edilmiş olan ulusal politikalar ve karbon azaltımında öncelikli sektörlerin açıkça görülmesini sağlayan ulusal karbon azaltım potansiyeli değerlendirmesi temelinde NAMA(Nationally Appropriate Mitigation Action: Ulusal Programlara Uygun Azaltım Faaliyetleri) ların hazırlanması; 6 Türkiye nin sahip olduğu GKP deneyiminden yararlanarak ve AB, ABD vb. gibi daha büyük karbon piyasalarıyla ikili anlaşmalar/mutabakatlara dayanan ilişkiler üzerinden ülkeye olumlu bir konum kazandırmak; 7 Türkiye nin ilişkide olduğu Kyoto sonrası ve ikili piyasalar arasında karbon kredilerinin ikame olasılıklarının görüşülmesi; 8 Bir önceki maddede ifade edilen ikame usullerinin görüşülmesi varsayımından hareketle, karbon sermaye kazanç vergisi vasıtasıyla mevcut projelerin karbon varlık değerinin arttırılmasından elde edilecek kazanımların paylaşımının incelenmesi; 39

41 Karbon Piyasalarında Örnek Bir Analiz: Ormancılık Sektörü Amin Malik Aslam Khan 1/ Tamamen içselleştirilmiş yönetim modeli 2/ Dış kaynaklı Karbon Yönetim Modeli Orman Karbonu için Dış Kaynak Kullanımı Orman Projesi Doğrudan Orman Gelirleri Ormancılık Dairesi Özel Sektör Tarafı Yönetim OKB / Ormancılık Karbon Fonu Karbon Yönetimi Örtülü Karbon Gelirleri Pilot sahayı geliştirecek olan özel sektör tarafı daha sonraki sahalar için rüçhan hakkına sahip olacaktır. Özel sektör karbon gelirlerindeki veya karbon kredilerindeki payını kendisi kullanırken, kamu sektörünün payları OKB tarafından yönetilecektir. Projelerin sayısı ve bunların doğurduğu karbon gelirleri önemli bir düzeye ulaştığında bir Ormancılık Karbon Fonu oluşturabilir. Bu fon, sadece karbon gelirlerini yönetmekle kalmayıp bunları tekrar ormancılık projelerine yatırabilecek bir döner sermaye şeklinde tasarlanabilir. 40

42 Önerilen Ulusal Karbon Yönetim Merci (UKYM) Amin Malik Aslam Khan CBCC İDKK Politika Policy Formulation Oluşturma ve İzleme Monitoring TWG - Carbon Markets (Steering Committee) (Yönlendirme Komitesi) TÇG - Karbon Piyasaları Tek Yönlü İşlem Proje Önerileri UKYM Diğer paydaşlar (ulusal ve uluslar arası) Kolaylaştırma Ve Tanıtım CMU İklim Değişikliği TÇG ları Enerji, enerji verimliliği, sanayi, tarım, ulaştırma, binalar,vd. Ulusal Karbon Sicili 41

43 Kaynak: Karbon Piyasalarına Giriş Stratejisi Olarak Çift-taraflı Anlaşmaların Değerlendirilmesi Oxford Universitesi, Çevresel Değişim Enstitüsü, KPMG destekli tez çalışması, Rohitesh Dhawan,

44 Rohitesh Dhawan Önerilen bağlantılandırmanın gerçekleştirilmesi için 4 ana çalışmaya ihtiyaç duyulmakta; 1. Uygun kurumsal yapının tasarlanması: Mevcut ve önerilen yapı uluslar arası gelişmelere uygun (özellikle MRV standartlarına) 2. Yerel kapasitelerin geliştirilmesi: Yüksek öncelikli alanlar arasında risk yönetim teknikleri, hedging araçları ve finansal türev piyasa araçlarının geliştirilmesi olup bu çalışmalar için öncelikli kurumlar arasında IMBK, VOB ve Altın Borsası önerilmekte. 3. Sistem tasarımının kritik öğelerinin uyumlaştırılması: Politik ve ekonomik faktörlerin dikkate alınması ve Türkiye açısından ilişkilendirilmesi. Belirlenen başlıca iki piyasa AB ETS ve Japonya ile iki taraflı anlaşma. 4. Bağlantılandırmanın belirsiz etkilerinin mevcut azaltım girişimleri açısından yönetilmesi 43

45 İLERİYE DÖNÜK ÖNERİLER Türkiye menşeli gönüllü karbon piyasa projelerine talebi artırmaya yönelik analiz çalışması Karbon azaltım sertifikalarına ulusal talebi artırmaya yönelik farkındalık artırma ve analiz çalışmaları Ulusal bazda gönüllü pilot karbon azaltım ve kredilendirme girişimi Küresel trend ve gelişmelere ışığında ilgili paydaşların karbon piyasasına dair beceri ve kapasitelerinin güçlendirilmesi 44

46 İLERİYE DÖNÜK ÖNERİLER Ulusal karbon kayıt sisteminin izlenerek eksiklerinin giderilmesi, sistemin iyileştirilmesi ve uygulama alanının genişletilmesi İkili, çok taraflı ve bölgesel anlaşmaların ulusal karbon piyasalarına etkisine dair finansal analiz ve modelleme çalışmaları yürütülmesi ve öncü davranarak iki ve çok taraflı donörler ile irtibata geçilmesi. Küresel pazarlama kampanyası, karbon piyasası yatırımcılarına yönelik bir çalıştay/konferans/tanıtım gezisi ile başlatılmalı ve Carbon Expo gibi uluslar arası fuar ve arenalarda Türkiye nin karbon piyasa projelerinin ve profilinin tanıtılması (web sitesi) 45

47 Karbon Piyasalarında Ulusal Deneyim ve Geleceğe Bakış Yayını 46

48 Teşekkürler! Soru ve Cevaplar 47