T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YENİLİK VE EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Ölçme, Değerlendirme ve Yerleştirme Grup Başkanlığı

Transkript

1 KİTAPÇIK TÜRÜ T.C. MİLLÎ EĞİTİM AKANLIĞI YENİLİK VE EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ölçme, Değerlendirme ve Yerleştirme Grup aşkanlığı GRUP KODU S102 SERMAYE PİYASASI KURULU LİSANSLAMA SINAVLARI TÜREV ARAÇLAR (TA) 15 ARALIK 2012 Saat: CUMARTESİ 1. OTURUM Adayın Adı ve Soyadı : Aday Numarası (T.C. Kimlik No) : Sınav Salon No : Sıra No: MODÜL KODU VE ADI SORU SAYISI SAYFA NO SÜRE (DAKİKA) Türev Araçlar Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasalarının İşleyişi Türev Araçlarla Arbitraj ve Korunma Muhasebe, Takas ve Operasyon İşlemleri ADAYLARIN DİKKATİNE! 1. Sınav süreniz, sorumlu olduğunuz modül sayısına ait toplam süre kadardır. 2. Sınav başladıktan sonra ilk 30 dakika dolmadan dışarı çıkmayınız. 3. Sınavda hesap makinesi kullanabilirsiniz. Ancak cep telefonu, telsiz, çağrı cihazı vb. iletişim araçları, alfabetik tuş takımına sahip olan hesap makineleri, databank, el bilgisayarı vb. özel elektronik donanımların kullanılması ve bulundurulması yasaktır. u cihazları yanında bulunduran adayların sınavları geçersiz sayılacaktır. 4. Soruları ve sorulara verdiğiniz cevapları, yanınızda götürmek amacıyla kaydetmeyiniz; hiçbir şekilde dışarı çıkarmayınız. 5. Sınavın değerlendirilmesi aşamasında, bilgisayar ortamında yapılan kopya analizinde, herhangi bir testten ikili veya toplu kopya tespiti hâlinde ilgili testiniz geçersiz sayılacaktır. 6. Kopya çekmeniz, başka adayın sınav evrakını kullanmanız ve geçerli kimlik belgenizi ibraz edemediğiniz durumlarda sınavınız geçersiz sayılacaktır. CEVAP KÂĞIDI VE SORU KİTAPÇIĞI İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR 1. Cevap kâğıdınızdaki bilgilerin doğruluğunu kontrol ediniz ve cevap kâğıdınızı mürekkepli kalemle imzalayınız. 2. Cevap kâğıdındaki bilgiler size ait değilse veya cevap kâğıdı kullanılmayacak durumdaysa salon görevlilerinin temin edeceği yedek cevap kâğıdına kimliğinizle ilgili bilgileri, açıklamalar doğrultusunda yazınız ve kodlayınız. 3. Cevap kâğıdı üzerindeki kodlamaları kurşun kalemle yapınız. 4. Cevap kâğıdında yukarıdaki tabloda adı ve kodu yazılı modüllere ait sütunlar bulunmaktadır. Cevaplarınızı, cevap kâğıdındaki ilgili sütunlara yuvarlağın dışına taşırmadan kodlayınız. 5. Soru kitapçığının sayfalarını kontrol ediniz, baskı hatası var ise değiştirilmesini sağlayınız. 6. Kitapçık türünü cevap kâğıdınızdaki ilgili alana kodlayınız. u kodlamayı yapmadığınız veya yanlış yaptığınız takdirde sınavınızın değerlendirilmesi doğru yapılamayacaktır. 7. Soruların çözümü için size ayrıca boş kâğıt verilmeyecektir. Soru kitapçığınızın içindeki boş alanları çözümleriniz için kullanabilirsiniz. 8. Cevaplamaya istediğiniz modülün testinden başlayabilirsiniz. Cevabını bilmediğiniz sorular üzerinde fazla zaman kaybetmeden diğer sorulara geçiniz. Zamanınız kalırsa bu sorulara daha sonra dönebilirsiniz. 9. Soru kitapçığı üzerinde yapılan cevaplandırmalar dikkate alınmayacaktır. 10. Puanlamada her doğru cevaba eşit puan verilecek, yanlış cevaplarınız dikkate alınmayacaktır. 11. Sınavlarda başarılı sayılmak için her modülden alınan notun en az 60 ve aritmetik ortalamanın en az 70 olması zorunludur. 12. Sınav bitiminde, soru kitapçığı ve cevap kâğıdını salon görevlilerine teslim ediniz. Arka kapağa geçiniz. DİKKAT: Testteki sorular tarihi itibarıyla hazırlanmıştır. u tarihten sonra sınav konuları ile ilgili yasa değişiklikleri yapılmış olsa bile, soruları cevaplandırırken bu değişiklikleri dikkate almayınız.

2 1. X adet AC hisse senedi ile bu hisse senedi için 1 adet Avrupa tipi alım opsiyonunda kısa pozisyondan oluşan risk taşımayan bir portföyünüz var. AC hisse senedinin güncel fiyatı 40 TL olup, 3 ay sonraki fiyatının ya 42 TL ya da 38 TL olacağının bilindiği varsayılmaktadır. Yıllık risksiz faiz oranı % 7 dir. Herhangi bir arbitaj imkânının olmadığı varsayıldığında 3 ay sonra AC hisse senedini 41 TL ye alım hakkı veren Avrupa tipi opsiyonun güncel değeri kaçtır? (Sürekli bileşik faiz yöntemini kullanınız.) A) 0,66 TL ) 1,33 TL C) 1,66 TL D) 3,32 TL TÜREV ARAÇLAR 4. 1 Ekim 2012 tarihinde spot piyasada hisse senedi endeksi değerinde olup, yıllık basit faiz oranı % 8 seviyesindedir. Aynı tarihte Mart 2013 endeks vadeli işlem sözleşmesinin değeri 85,000 dir. una göre hiç temettü ödenmeyeceği varsayımı altında arbitraj olanağı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Vadeli piyasada alım, spot piyasada satım yaparak arbitraj yapılabilir. ) Hem spot hem de vadeli piyasada alım yaparak arbitraj yapılabilir. C) Hem spot hem de vadeli piyasada satım yaparak arbitraj yapılabilir. D) Spot piyasada alım, vadeli piyasada satım yaparak arbitraj yapılabilir. 2. VO-İMK 30 vadeli işlem sözleşmesine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Uzlaşma şekli nakdi uzlaşmadır. ) Sözleşme, baz fiyatın % 25 altında veya üzerinde işlem görebilir. C) Vade sonu uzlaşma fiyatı İMK-30 ulusal hisse senedi endeksinin son işlem günü birinci seans sonu değeridir. D) Aynı anda Şubat, Haziran ve Aralık aylarından içinde bulunulan aya en yakın iki tanesine ait sözleşmeler işlem görür. 5. ir ons altının 2 yıllık saklama maliyeti ikinci yılın sonunda ödenmek üzere 13 TL dir. ir ons altının spot fiyatının 280 TL, 2 yıllık vade için yıllık risksiz faiz oranının % 4 olması hâlinde, altına dayalı 2 yıllık vadeli işlem sözleşmesinin teorik fiyatı kaçtır? (Sürekli bileşik faiz kullanınız.) A) 306 TL ) 316 TL C) 326 TL D) 336 TL 3. Hisse senedi cari fiyatı : 9,60 TL Varantın kullanım fiyatı : 8,70 TL Varantın dönüşüm oranı : 0,40 TL Alım varantının fiyatı : 0,36 TL Yukarıdaki veriler çerçevesinde alım varantının başa baş noktası ne olur? A) 8,70 TL ) 9,20 TL C) 9,60 TL D) 9,80 TL 6. Aşağıdakilerden hangisi tarımsal ürünlere dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatına etki eden faktörlerden biri değildir? A) Finans maliyeti ) Sözleşmenin vadesi C) Depolama ve sigorta masrafları D) Sözleşmenin fiziki teslim veya nakdi uzlaşı ile sonlandırılması 2

3 7. Aynı tahılın üretimini yapan X ve Y firmaları bugün yaptıkları ekimden 6 ay sonraki hasat zamanında üretim miktarını 100 ton olarak bekledikleri tahılı satmayı planlamaktadır. Tahılın üretim maliyeti kg başına 0,3 TL, 6 ay vadeli tahıl vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı 0,4 TL/kg ve sözleşme büyüklüğü 5 tondur. X firması hasat zamanındaki fiyat düşüşüne karşı korunmak için 100 tona denk gelecek şekilde 20 adet tahıl vadeli işlem sözleşmesi satmış, Y firması ise ekim sonrasında herhangi bir korunma işlemi yapmamıştır. Hasat zamanında tahılın fiyatı 0,2 TL/kg olarak gerçekleşmiştir. una göre korunma işlemi yapan X firması ile korunma işlemi yapmayan Y firmasının hasat sonrası kâr/zarar durumları aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Teminatlar ve işlem maliyetleri dikkate alınmayacaktır.) TÜREV ARAÇLAR 9. I- Tercihli opsiyonlar (chooser options), yatırımcıya geçerlilik süresi içerisinde belirli bir anda sahip olduğu opsiyonun satın alma ya da satma hakkı veren tür olmasını seçme olanağı verir. II- Sonradan ödemeli opsiyonlar (pay later options), opsiyon priminin vade sonunda ödendiği opsiyonlardır. III- Hatırlatma opsiyonları (lookback options), yatırımcısına belirli bir varlığı vade boyunca en düşük işlem fiyatı ile satın alma ya da en yüksek işlem fiyatı ile satma olanağı verir. Yeni nesil türev araçlar ile ilgili yukarıdakilerden hangisi/hangileri doğrudur? A) Yalnız I ) Yalnız II C) Yalnız III D) I, II ve III A) X firması TL zarar, Y firması TL zarar ) X firması TL kâr, Y firması TL kâr C) X firması TL kâr, Y firması TL zarar D) X firması TL zarar, Y firması TL kâr 8. ir kenevir tohumu üreticisi yaklaşmakta olan hasada ilişkin fiyat riskini bertaraf etmek istemektedir. Piyasa bünyesinde kenevir tohumu ile ilgili bir vadeli işlem sözleşmesi bulamayan bu üreticinin aşağıdaki tabloda yer alan veriler çerçevesinde çapraz koruma işlemi yapabilmek için kullanabileceği en uygun sözleşme türü hangisidir? Sözleşme Türü Kenevir Tohumu ile Fiyat Uyumu PAMUK % 71 AD DOLARI % 69 EURO % 65 İMK 100 % 61 A) PAMUK ) İMK 100 C) EURO D) AD DOLARI Dolaşımda adet hisse senedi olan Alfa AŞ her biri T zamanında hisse başına 8 TL den 100 adet hisse senedi alma hakkı içeren adet varant ihraç ediyor. T zamanında Şirketin öz varlık değeri TL olarak gerçekleşirse varantın kullanımına ilişkin aşağıdakilerden hangisi geçerli olur? A) Kullanılması hâlinde her bir varant için 158 TL kâr oluşacağından varant kullanılır. ) Kullanılması hâlinde her bir varant için 158 TL zarar oluşacağından varant kullanılmaz. C) Kullanılması hâlinde her bir varant için 182 TL zarar oluşacağından varant kullanılmaz. D) Kullanılması hâlinde her bir varant için 182 TL kâr oluşacağından varant kullanılır. 11. Varantlara ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Dayanağı hisse senedi olan alım varantları yatırımcısına hisse senedi alma hakkının yanı sıra hisse senedinden doğan yeni pay alma ve kâr payı haklarını da sağlar. ) Dayanak varlığı hisse senedi olan satım varantlarında işleme koyma fiyatı, yatırımcının hisse senedini ihraççıya satış fiyatını ifade eder. C) Varant alım satımında yatırımcı açısından teminat gerektiren herhangi bir durum söz konusu değildir. D) Varantlar da opsiyonlar gibi Amerikan tipi ve Avrupa tipi olarak düzenlenebilirler.

4 12. Alış opsiyonuna dayalı bir opsiyona bir diğer alış opsiyonunu satın alma hakkı veren alış opsiyonu ifadesi aşağıdakilerden hangisine karşılık gelmektedir? A) Özsermaye Yakası (Equity Collar) ) Tercihli Opsiyon (Chooser Option) C) ileşik Opsiyon (Compound Option on Option) D) Sonradan Ödemeli Opsiyon (Pay Later Option) TÜREV ARAÇLAR 15. Aşağıdakilerden hangisi alivre (forward) sözleşmelerinin özelliklerinden değildir? A) Sözleşmelerde başlangıçta teminat yatırma zorunluluğu mevcuttur. ) Sözleşmelerde diğer piyasa katılımcılarının bilgisine açık değildir. C) Sözleşmelerde kredi riski vardır. D) Sözleşmeler standart değildir. 13. Vadeli işlem piyasalarına ilişkin aşağıdaki önermelerden hangisi doğrudur? A) İşlem hacmi seans içinde alım satıma konu olan toplam sözleşme sayısının yarısıdır. ) Açık pozisyon sayısı herhangi bir sözleşmede yapılan işlemler sonucu oluşan uzun ve kısa pozisyonların toplamının yarısıdır. C) İki yatırımcıdan oluşan, işlem hacmi ve açık pozisyon sayısının 0 olduğu bir piyasada bir yatırımcının diğerine 1 adet sözleşme satması durumunda açık pozisyon sayısı 2 olur. D) İki yatırımcıdan oluşan, işlem hacmi ve açık pozisyon sayısının 1 olduğu bir piyasada işlem hacmini 2 ye çıkarırken açık pozisyon sayısını 0 a düşüren bir işlem mümkün değildir. 16. Aracı kuruluş varantları ile tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlar arasındaki farklara ilişkin olarak aşağıda belirtilen hususlardan hangisi yanlıştır? A) Aracı kuruluş varantları da, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlar da standardize edilmiş ürünler değildirler. ) Aracı kuruluş varantlarında da, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlarda da teslim takas kurumu tarafından garanti edilmektedir. C) Aracı kuruluş varantları menkul kıymet olarak kabul edilirken, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlar sözleşme olarak sınıflandırılır. D) Yatırımcılar tarafından aracı kuruluş varantlarında sadece uzun pozisyon alınabilirken, tezgâhüstü piyasalarda işlem gören opsiyonlarda hem uzun hem de kısa pozisyon alınabilir. 14. Vadeli işlemlerde teminatlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) aşlangıç teminatı sadece nakit olarak yatırılabilir. ) Sürdürme teminatı seviyesi başlangıç teminatı seviyesinden daha fazladır. C) Teminat tamamlama çağrısıyla teminatın başlangıç teminatı seviyesine çıkarılması talep edilir. D) Teminatın, başlangıç teminat seviyesinin altına düşmesi durumunda takas kurumu beklemeksizin teminat tamamlama çağrısı yapar. 17. Aşağıdakilerden hangisi vadeli işlem piyasasında işlem yapan tarafların sahip oldukları pozisyonların her gün sonunda belirlenen uzlaşma fiyatı esas alınarak yeniden değerlendirilmesine verilen addır? A) Ters İşlem ) Uzun Pozisyon C) Teminat tamamlama çağrısı (margin call) D) Pozisyonların güncelleştirilmesi (marking to market) 4

5 18. XYZ Galerisi ithal ettiği otomobiller nedeniyle 142 gün sonra ödemesi gereken AD Doları borcundan kaynaklanan kur riskinden kurtulmak için AC ank a başvuruyor. Anlık kur 1,81 AD Doları/TL, TL cinsinden yıllık basit faiz % 11, Amerikan Doları cinsinden yıllık basit faiz % 4 ise AC ank ın 142 günlük vadeli işlem kuru teklifi aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? (asit faiz yöntemini kullanınız ve 1 yılı 365 gün alınız.) A) 1,80 ) 1,83 C) 1,86 D) 1, TÜREV ARAÇLAR 21. Aşağıdakilerden hangisi döviz cinsi kredi kullanan bir şirketin kur riskinden korunmak için yapması beklenen işlemlerden biri değildir? A) Döviz alım opsiyonu satın almak ) Alivre (forward) döviz alım sözleşmesi düzenlemek C) Döviz vadeli işlem sözleşmesinde kısa pozisyon almak D) Döviz vadeli işlem sözleşmesinde uzun pozisyon almak 19. A ülkesinde 2 yıl vade için yıllık faiz oranı % 8, ülkesinde 2 yıl vade için yıllık faiz oranı % 5 ise iki ülke arasındaki spot döviz kurunun 1,2 olması hâlinde, aşağıdaki 2 yıllık vadeli döviz kurlarından hangisi arbitraj imkanı sağlamaz? (Sürekli bileşik faiz yöntemini kullanınız.) A) 0,83 ) 1,27 C) 1,65 D) 2, Türkiye de yerleşik AC AŞ kur riskinden korunmak amacıyla X ankası ile TL-Avro döviz takas (swap) sözleşmesi yapmak istemektedir. Mevcut piyasa koşulları dikkate alınarak belirlenen TL-Avro takas sözleşmesi uyarınca anapara tutarı 10 milyon Avro, bir Avro nun TL cinsinden değeri 2,4 TL, TL faiz oranı yıllık % 8 (6 aylık % 4) ve Avro faiz oranı yıllık % 4 (6 aylık % 2) olarak belirlenmiştir. Sözleşme uyarınca X ankası TL faiz ödemesi, AC AŞ ise Avro faiz ödemesinde bulunacaktır. Sözleşmenin süresi 1 yıl olarak belirlenmiş olup, her altı ayda faiz değişimi yapılacaktır. Yukarıdaki sözleşmeye ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Sözleşme bitiminde AC AŞ Avro, X ankası ise TL yi diğer tarafa ödeyerek sözleşmeyi sonlandıracaktır. ) İlk altı ayın sonunda AC AŞ Avro, X ankası ise TL yi diğer tarafa ödeyecektir. C) Sözleşme başlangıcında X ankası, AC AŞ ye 10 milyon Avro ödeyecektir. D) Sözleşme başlangıcında AC AŞ, X ankasına 24 milyon TL ödeyecektir. 22. Faiz riskinden kurtulmak isteyen XYZ AŞ 4 ayda bir ödemeli ve 1 yıl vadeli takas (swap) sözleşmesi ile sabit faiz ödemesi yapacaktır. Aşağıda şimdiki zaman faktörlerine (ŞZF) yer verilmiştir: 120 günlük ŞZF = 0, günlük ŞZF = 0, günlük ŞZF = 0,91 una göre takasa konu 1 TL için 4 aylık sabit faiz ödemesi kaç TL dir? A) 0,0289 ) 0,0319 C) 0,0449 D) 0, A ankası faizlerin düşeceği beklentisiyle TL nominal değerli (20 adet) 3 ay vadeli bono üzerine düzenlenmiş vadesine 91 gün kalan VO-G-DİS sözleşmesini vadeli işlem borsasında o gün geçerli olan yıllık % 18 faiz oranı karşılığı TL den satın almıştır. Faiz oranlarının 3 ay sonra yıllık % 12 ye düşmesi durumunda ankanın işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir? (Standart sözleşme büyüklüğü TL ve 1 yıl 365 gün olarak alınmıştır. asit faiz yöntemini kullanınız.) A) TL kâr ) TL kâr C) TL zarar D) TL zarar 5

6 24. Faize dayalı türev araçlara ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? TÜREV ARAÇLAR A) Faize dayalı türev araçların her çeşidi borsalarda işlem görmektedir. ) Faize dayalı alivre (forward) sözleşmelerinde, sözleşme başlangıcında ve sonunda anapara değişimi yapılır. C) Faize dayalı vadeli işlem (futures) sözleşmelerinde dayanak varlık olarak sadece libor oranları kullanılır. D) Düz faiz takas sözleşmelerinde (plain vanilla interest swap), sözleşmenin bir tarafı sabit faiz üzerinden dönemsel ödemede bulunurken, diğer tarafı değişken faiz üzerinden ödemede bulunur. 25. Aşağıdakilerden hangisi alıcısına, belirli bir vade sonunda sabit faizle ödeme yapma ve değişken faizle ödemeleri kabul etme hakkı verir? A) Kokteyl Takas (Swap) Sözleşmesi ) asamaklı Takas (Swap) Sözleşmesi C) Satım Takas Opsiyon Sözleşmesi (Put Swaptions) D) Alım Takas Opsiyon Sözleşmesi (Call Swaptions) 6

7 3580- VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARININ İŞLEYİŞİ 1. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası AŞ de işlem gören aşağıdaki sözleşmelerden hangisinde piyasa yapıcılık uygulaması bulunmamaktadır? A) VO-EUR/USD Çapraz Kuru Vadeli İşlem Sözleşmesi ) VO-Dolar/Ons Altın Vadeli İşlem Sözleşmesi C) VO-TL/Dolar Vadeli İşlem Sözleşmesi D) VO-İMK 30 Vadeli İşlem Sözleşmesi 2. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası AŞ (orsa) düzenlemeleri kapsamında piyasa yapıcılığından ayrılma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Piyasa yapıcılığından geçici olarak ayrılmak mümkün değildir. ) Piyasa yapıcılığı yetkisi üyenin başvurması haricinde orsa tarafından re sen kaldırılabilir. C) Piyasa yapıcılığından ayrılmaya ilişkin talepler ilgili üye tarafından orsaya yazılı olarak bildirilir. D) Piyasa yapıcılığından orsanın kararı beklenmeksizin çıkılması hâlinde piyasa yapıcılığına ilişkin yükümlülükler görevli olunan sözleşmelerin en yakın iki vadesinde vade sonuna kadar devam eder. 4. Aşağıdakilerden hangisi Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası AŞ düzenlemeleri uyarınca, pamuk vadeli işlem sözleşmesinde piyasa yapıcı üyelerin piyasa yapıcılık faaliyetleri için kullandığı portföy hesabının sağlaması beklenen koşullardan değildir? A) Piyasa yapıcı portföy hesabı aylık bazda en yakın iki vadede gerçekleşen toplam işlem hacmi sıralamasında ilk 10 hesap içinde yer almalıdır. ) Piyasa yapıcı portföy hesabının en yakın iki vadedeki sözleşmelerin toplamı için emir gerçekleşme oranının (gerçekleşen işlem miktarı/ girilen emir miktarı) en az % 10 olması gerekmektedir. C) Yapılan performans değerlendirmesi sonucu piyasa yapıcı üyenin pamuk vadeli işlem sözleşmelerindeki işlem hacmi, derinlik ve likiditeye katkılarının olumlu bulunması gerekmektedir. D) Piyasa yapıcı portföy hesabı kullanılarak en yakın iki vadede, seans süresince miktarı en az 10 adet olan çift yönlü (alış/satış) emir bulundurulmalıdır. Piyasa yapıcı üyeler diğer vadelerde de isteğe bağlı olarak emir girebilirler. 5. Kullanım fiyatı 4,80 TL olan ve 0,40 TL prim ödenerek satın alınan Amerikan tipi alım opsiyonunun kullanılması, vade sonunda dayanak varlığın fiyatının yer aldığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde net kâr sağlamaz? 3. Aşağıdakilerden hangisi Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası AŞ (orsa) tarafından düzenlenen piyasa yapıcılığı üyelik şartları arasında sayılamaz? A) elirli tutarda öz kaynak yapısına sahip olmak ) orsa tarafından belirlenen işlem hacmi ve diğer kriterlere uyum sağlamak C) Daha önce piyasa yapıcılığı yetkisi iptal edilmemiş olmak D) İlgili sözleşmede son 6 ay içerisinde (ya da sözleşmenin işleme açılmasından itibaren) üye işlem hacmi sıralamasında ilk 50 de yer almak A) 4,70 TL ) 4,90 TL C) 5,00 TL D) 5,20 TL 6. Aşağıdaki opsiyon tiplerinin hangisinde uzun pozisyon sahibi, hakkını opsiyonun yazım tarihi ile vadesi arasındaki herhangi bir zamanda kullanabilir? A) Avrupa tipi opsiyon ) Amerikan tipi opsiyon C) Asli (içsel) değerli opsiyon D) Asli (içsel) değersiz opsiyon 7

8 3580- VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARININ İŞLEYİŞİ 7. Kullanım fiyatı 15 TL olan 6 ay vadeli Avrupa tipi alım opsiyonu 4 TL; kullanım fiyatı 15 TL olan 6 ay vadeli Avrupa tipi satım opsiyonu ise 3 TL karşılığında satılmıştır. u strateji ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Stratejinin maksimum kârı 22 TL dir. ) Stratejinin maksimum zararı 7 TL dir. C) Stratejinin başa baş noktaları 8 TL ve 22 TL dir. D) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 11 TL olması durumunda zarar edilir. 11. elli bir vadeye kadar veya belli bir vadede, opsiyona dayanak oluşturan belirli miktardaki malı, finansal ürünü, sermaye piyasası aracını veya ekonomik göstergeyi, bir prim ödemesi karşılığında satma hakkına sahip olacak şekilde bir sözleşmeye taraf olan bir yatırımcı aşağıdakilerden hangisini yapmıştır? A) Alım opsiyonu almıştır. ) Alım opsiyonu satmıştır. C) Satım opsiyonu almıştır. D) Satım opsiyonu satmıştır. 8. Kullanım fiyatı 30 TL olan 3 ay vadeli Avrupa tipi alım opsiyonu 6 TL; kullanım fiyatı 30 TL olan 3 ay vadeli Avrupa tipi satım opsiyonu ise 5 TL karşılığında satın alınmıştır. u strateji ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 35 TL olması durumunda 6 TL kâr elde edilir. ) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 20 TL olması durumunda 1 TL kâr elde edilir. C) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 11 TL olması durumunda 8 TL kâr elde edilir. D) Vade sonunda dayanak varlığın fiyatının 40 TL olması durumunda 1 TL kâr elde edilir. 9. Aşağıdakilerden hangisi vadeli fiyatların hesaplanmasında kullanılan modellerden birisidir? A) Arbitraj Fiyatlama Modeli (APM) ) Taşıma Maliyeti Modeli (Cost of Carry) C) Rassal Yürüyüş Modeli (Random Walk) D) Sermaye Varlıklarını Fiyatlama Modeli (CAPM) 10. Aşağıdakilerden hangisi, Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası AŞ de verilecek emirlerde, seçilmesi gerekli olan fiyat belirleme yöntemlerinden birisi değildir? A) Limitli (LMT) ) Piyasa Fiyatlı (PYS) C) Kapanış Fiyatından (KAP) D) Ağırlıklı Ortalama Fiyatlı (AOF) 12. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası AŞ de alım satıma konu vadeli işlem sözleşmelerinde gün sonunda teminatların güncellenmesi ve geçici kâr zararların hesaplanmasında baz alınan değerleme fiyatı aşağıdakilerden hangisi olarak adlandırılır? A) Uzlaşma Fiyatı ) Kullanım Fiyatı C) Vadeli Fiyat D) Kapanış Fiyatı 13. Vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Teminat yatırılmaz. ) orsada işlem görürler. C) Sözleşmeler standarttır. D) Kâr ve zarar günlük olarak hesaplanarak hesaplara yansıtılır. 14. XYZ AŞ, Amerika daki AC şirketinden 2 ay vadeli olarak Dolar tutarında mal ithal etmiştir. Şu andaki spot kurun (TL/Dolar) 1,5 TL olduğu, vadeli Dolar hesabına uygulanan yıllık faiz oranının % 2, vadeli TL hesabına uygulanan yıllık faiz oranının ise % 10 olduğu dikkate alındığında, vadesi 2 ay sonra olan alivre (forward) sözleşme için teorik TL/Dolar kuru aşağıdakilerden hangisidir? (1 yıl = 12 ay, basit faiz uygulayın.) A) 1,64 ) 1,62 C) 1,54 D) 1,52 8

9 3580- VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARININ İŞLEYİŞİ 15. Vadeli işlem piyasalarında yatırımcılarca kullanılan yayılma işlemlerine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Yayılma işlemi opsiyon sözleşmelerinde de kullanılabilir. ) Vadeli işlem sözleşmelerinde ürünler arası yayılma işlemi yapabilmek için iki ürün arasındaki fiyat uyumunun düşük olması gerekir. C) Vadeli işlem sözleşmelerinde yayılma işlemi, farklı ürünler arasında yapılabileceği gibi aynı ürüne ait vadeli işlem sözleşmesinde farklı vadeler arasında da yapılabilir. D) Vadeli işlem sözleşmelerinde yayılma işlemlerinde yatırımcının zarar riski pozisyon bazında daha düşük olduğundan takas kurumunca talep edilecek teminat miktarı da azaltılmaktadır. 18. ir yatırımcı, tarihinde, Dolar/TL Ekim 2012 vadeli işlem sözleşmesinde 1,82 TL vadeli fiyattan 1 adet uzun pozisyon ve Ons/ Dolar Ekim 2012 vadeli işlem sözleşmesinde 1,625 Dolar vadeli fiyattan 1 adet kısa pozisyon almıştır. Yatırımcı tarihinde, aşağıdakilerden hangisinde verilen uzlaşma fiyatlarında en yüksek kazancı elde eder? (Her iki sözleşmede de sözleşme büyüklüğü ilgili vadeli işlem sözleşme fiyatının 100 ile çarpımına eşittir. Taşıma maliyetini dikkate almayınız.) Ons/Dolar Dolar/TL A) ,85 ) ,85 C) ,79 D) , Aşağıdakilerden hangisi, Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası AŞ tarafından bir olağanüstü durum ortaya çıkması durumunda alınabilecek tedbirlerden değildir? A) Üyelerin mali yükümlülükleriyle ilgili şartları artırmak ) Müşteri ve/veya üyelere özgü yeni pozisyon limitlerini belirlemek C) Teslim yükümlülüğünü tamamen ortadan kaldırmak D) İşlemlerin sadece mevcut pozisyonların kapatılmasına yönelik olarak yapılmasını istemek 19. ir malın spot piyasadaki fiyatı TL/ton, 30 günlük sigortalama maliyeti 20 TL/ton ve 30 günlük depolama maliyeti 30 TL/ton dur. 30 gün vade için yıllık faiz oranı % 10 ise, bu malın taşıma maliyeti yöntemine göre 30 gün vadeli satış fiyatı kaç TL dir? (Yılı 365 gün olarak dikkate alınız ve basit faiz yöntemi kullanınız. Hesaplamayı 1 ton mal üzerinden yapınız.) A) 5.091,10 ) 5.071,06 C) 5.081,51 D) 5.050, Vadeli işlem piyasasında işlem yapan bir yatırımcı 28 Şubat 2013 vadeli endeks kontratından 10 adet alım, 30 Nisan 2013 vadeli endeks kontratından 10 adet satım, 28 Şubat 2013 döviz kontratından 10 adet alım ve 30 Nisan 2013 vadeli döviz kontratından 10 adet satım yapıyor. u işlemler sonucunda yatırımcının toplam açık pozisyon adedi aşağıdakilerden hangisidir? A) 0 ) 10 C) 20 D) tarihinde fiyatı 72,150 TL olan Haziran vadeli VO-İMK 30 Vadeli İşlem Sözleşmesinde 100 adet uzun pozisyon alan yatırımcı, tarihinde pozisyonunu kapamıştır. Söz konusu işlemlere ilişkin yatırımcının kâr oranı % 10 olduğuna göre yatırımcı pozisyonunu hangi fiyattan kapamıştır? (Sözleşme büyüklüğü, sözleşme fiyatının 100 ile çarpılması sonucu bulunan değerdir. Sözleşme başına başlangıç teminatı: 750 TL) A) TL ) TL C) TL D) TL 9

10 3580- VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARININ İŞLEYİŞİ 21. Vadeli işlem sözleşmesine dayanak varlığın spot fiyatı 20 TL, yıllık faiz oranı %18, varlığın depolama maliyetinin vade sonundaki değeri 7 TL, sözleşme vadesi 9 ay ise arbitraj imkanının ortadan kalkması için vadeli işlem sözleşmesinin kullanım fiyatı ne olmalıdır? (ileşik faiz yöntemini kullanınız.) A) 32,64 TL ) 31,64 TL C) 30,64 TL D) 29,64 TL 25. Temettü ödemesi olmayan RS hisse senedinin fiyatı 26 TL, kullanım fiyatı 28 TL olan 6 ay vadeli Avrupa tipi RS hisse senedi alım opsiyonunun fiyatı ise 2,7 TL dir. Risksiz faiz oranı yıllık % 5 olduğuna göre kullanım fiyatı 28 TL olan 6 ay vadeli Avrupa tipi RS hisse senedi satım opsiyonunun fiyatı, Alım Opsiyonu-Satım Opsiyonu Paritesine göre, yaklaşık olarak nedir? (Sürekli bileşik faiz yöntemini kullanınız.) A) 14 TL ) 8 TL C) 4 TL D) 2 TL 22. I- Opsiyonun türü (alım/satım) II- Vadeye kalan süre III- Dayanak varlık fiyatı IV- Risksiz faiz oranı Yukarıdaki faktörlerden hangileri bir opsiyonun asli değerini oluşturan faktörler arasında yer alır? A) I ve III ) II ve IV C) I ve II D) III ve IV 23. Kullanım fiyatı 25 TL olan 6 ay vadeli Avrupa tipi alım opsiyonu 5 TL karşılığında; kullanım fiyatı 25 TL olan 6 ay vadeli Avrupa tipi satım opsiyonu ise X TL karşılığında satılmıştır. Stratejinin başa baş noktaları 34 TL ve 16 TL olduğuna göre satım opsiyonunun fiyatı (X) kaç TL dir? A) 14 ) 9 C) 4 D) tarihinde kullanım fiyatı 20 TL olan 3 ay vadeli Avrupa tipi alım opsiyonu satın alınmış ve aynı vadeli kullanım fiyatı 30 TL olan alım opsiyonu 3 TL karşılığında satılmıştır. u işlemlerin başa baş noktası 22 TL olduğuna göre alım opsiyonu kaç TL den satın alınmıştır? A) 2 ) 5 C) 7 D) 10 10

11 3600- TÜREV ARAÇLARLA ARİTRAJ VE KORUNMA 1. ir vadeli işlem sözleşmesinde aynı anda bir vadede sözleşme alıp, aynı sözleşmeye ait diğer bir vadede sözleşme satarak oluşabilecek riski sınırlandırmaya yönelik strateji aşağıdakilerden hangisidir? A) Ürünlerarası Yayılma (Intercommodity Spread) ) Diagonal Yayılma (Diagonal Spread) C) Takvim Yayılma (Calendar Spread) D) Dikey Yayılma (Vertical Spead) 2. Piyasada işlem görmekte olan aynı vadeli 2 adet Avrupa tipi alım opsiyonundan kullanım fiyatı 60 TL olan opsiyon 6 TL ye alınabilmekte, 7 TL ye satılabilmekte ve kullanım fiyatı 65 TL olan opsiyon ise 4 TL ye alınabilmekte, 2 TL ye satılabilmektedir. Aynı vadeli satım opsiyonunun ise kullanım fiyatı 62 TL, alım fiyatı 5 TL ve satım fiyatı 6 TL dir. Alım Opsiyonlu orçlu Dikey Yayılma Stratejisi izlemeye karar veren bir yatırımcının dayanak varlık fiyatının 63 TL olması durumunda, bu pozisyon nedeniyle karşılaşacağı kâr/zarar ne kadardır? A) 2 TL Zarar ) 1 TL Zarar C) 1 TL Kâr D) 2 TL Kâr 4. Çanak stratejisine ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Kısa pozisyonlu çanak stratejisinin azami zararı sınırsızdır. ) Çanak stratejisinde yatırımcı bu stratejiyi oluşturmak için vadeleri farklı ve kullanım fiyatları aynı olan bir alım, bir de satım opsiyonu alır veya satar. C) Kısa pozisyonlu asli değerli çanak stratejisi için azami kâr tutarı, tahsil edilen toplam primden satılan opsiyonların kullanım fiyatları arasındaki fark çıkarılarak bulunur. D) İzlenen kısa pozisyonlu çanak stratejisi asli değersiz alım ve satım opsiyonlarının aynı anda satılmasıyla oluşturulmuşsa o zaman bu stratejinin getirebileceği en yüksek kâr, iki opsiyon satışından tahsil edilen prim kadar olur. 5. Aynı anda hem İstanbul Menkul Kıymetler orsası (İMK) nda hem de Frankfurt orsası nda işlem görmekte olan bir hisse senedinin son işlem fiyatı her iki borsada sırasıyla 4 TL ve 2 Euro dur (Cari döviz kuru 1 Euro = 2,2 TL). Her iki borsada da işlem gerçekleştirme maliyetlerinin hisse başına 0,1 TL olduğu bilindiğine göre, arbitraj amaçlı işlem yaparak kâr elde etmek isteyen bir yatırımcı için aşağıdakilerden hangisi geçerlidir? (Alım-satım işlem maliyetleri dışındaki maliyet ve getiriler ihmal edilmiştir.) 3. AD Doları/TL cari kurunun 1,80, bir ay vadeli AD Doları/TL kurunun 1,85, bir ay vadeli TL cinsinden borçlanma faiz oranının yıllık % 20 ve bir ay vadeli AD Doları cinsinden borçlanma faiz oranının yıllık % 3 olduğu durumda, taşıma maliyeti modeline göre 100 AD Doları alınıp satılarak elde edilebilecek arbitraj kârı kaç TL dir? (İşlem maliyetleri ihmal edilmiştir. asit faiz yöntemini kullanınız ve bir ayı 30 gün, 1 yılı 365 gün olarak alınız.) A) Frankfurt orsası nda açığa satış yapıp, İMK de alım yapması gerekir. ) Frankfurt orsası nda alım yapıp, İMK de açığa satış yapması gerekir. C) İMK de satış yapıp, Frankfurt orsası nda alım yapması gerekir. D) Arbitraj imkânı bulunmadığı için herhangi bir işlem gerçekleştirmez. A) 1,75 ) 2,20 C) 2,50 D) 2,82 11

12 3600- TÜREV ARAÇLARLA ARİTRAJ VE KORUNMA 6. Varant fiyatının dayanak varlık fiyatındaki değişime duyarlılığının bir göstergesi olan deltaya ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Alım varantlarının deltası her zaman 0 ile 1 arasında değerler alır. ) Deltası yüksek varantlar dayanak varlığın fiyat hareketlerine daha hassastır. C) Vade uzadıkça alım varantının deltası azalır, satım varantının deltası artar. D) Matematiksel olarak delta, varant fiyatının dayanak varlık fiyatına göre birinci türevidir. 9. Piyasa katılımcılarının beklentilerine karşılık gelen ve opsiyon fiyatlama modelleri ile hesaplanan opsiyonun dayanak varlığının fiyatındaki değişkenlik ifadesi aşağıdaki kavramlardan hangisini açıklamaktadır? A) Zımni Dalgalanma (Implied Volatility) ) Tarihsel Dalgalanma (Historical Volatility) C) Zımni Dalgalanma Kotasyonu (Volatility Quote) D) Dalgalanma Değişim Aralığı (Volatility Scan Range) 7. Vadeli İşlemler orsasında standart sözleşme büyüklüğü AD Doları ve 3 ay vadeli sözleşmedeki AD Doları/TL kuru 2 TL iken, 100 adet AD Dolarına dayalı vadeli işlem sözleşmesi satan bir Şirket aşağıdaki durumlardan hangisinin ifade ettiği riske karşı korunma amacıyla hareket etmiştir? A) İhraç ettiği AD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra tahsil edecekken, bu süre zarfında TL nin AD doları karşısında değer kazanma ihtimali ) İthal ettiği AD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra ödeyecekken, bu süre zarfında TL nin AD Doları karşısında değer kazanma ihtimali C) İthal ettiği AD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra ödeyecekken, bu süre tarafında TL nin AD Doları karşısında değer kaybetme ihtimali D) İhraç ettiği AD Doları değerindeki malın bedelini 3 ay sonra tahsil edecekken, bu süre zarfında TL nin AD Doları karşısında değer kaybetme ihtimali 10. ir spekülatör dayanak varlığı Ekim vadeli buğday olan vadeli işlem sözleşmelerinden 10 tanesini Mayıs ayında her biri 470 TL den satmıştır. O yaz yaşanan kuraklık ve Rusya da çıkan orman yangınları sebebiyle vade bitiminde buğday sözleşmesi 740 TL ye kadar yükselmiştir. Spekülatörün kârı/zararı ne kadardır? A) 740 TL zarar ) 740 TL kâr C) TL zarar D) TL kâr 11. Dayanak varlığın spot fiyatı ile söz konusu dayanak varlığın vadeli fiyatının farklı hareket etmesi durumunda ortaya çıkan riske ne ad verilir? A) Likidite riski ) az riski C) Vade riski D) Arbitraj riski 8. Spot piyasada endeks değeri % 6 artarken portföy değeri % 5 ve vadeli piyasada endeks değeri % 4 artıyorsa, riskten korunma oranı kaçtır? A) 0,80 ) 1,20 C) 1,25 D) 1, Hisse senedi portföyü bulunan ve endekse dayalı vadeli işlem sözleşmesinde kısa pozisyon alan bir yatırımcı, aşağıdaki risk türlerinden hangisinden korunmayı amaçlamaktadır? A) Piyasa Riski ) Likidite Riski C) Operasyonel Risk D) Karşı Taraf (Kredi) Riski 12

13 3600- TÜREV ARAÇLARLA ARİTRAJ VE KORUNMA 13. Teorik olarak, türev araçların işlem gördüğü piyasalarda likidite riskine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Tezgâhüstü piyasalarda işlem gören türev araçlar için likidite riskinin daha yüksek olması beklenir. ) Açık pozisyon sayısının (open interest) ve işlem hacminin yüksek olduğu piyasalarda likidite riskinin düşük olması beklenir. C) Piyasada yapılan işlemlerin maliyetindeki artışın, likiditeyi azaltması ve likidite riskini yükseltmesi beklenir. D) Piyasadaki alım satım fiyatları arasındaki fark (spread) yükseldikçe likidite riskinin azalması beklenir. 14. Aşağıdakilerden hangisi kesinlikle sistematik risk kapsamında değerlendirilmez? A) Kur riski ) Enflasyon riski C) Hisse senetleri fiyat oynaklığı riski D) Şirketin borçlarını ödeyememe riski 15. Türev piyasalarındaki finansal varlıkların riskleriyle ilgili Lamda kavramına ilişkin aşağıdaki önermelerden hangisi yanlıştır? 17. Getirisi kullanım fiyatı ile belli bir zaman aralığındaki (genellikle işlem tarihinden vade tarihine kadar) spot fiyatların ortalaması arasındaki fark şeklinde hesaplanan opsiyon aşağıdakilerden hangisidir? A) Asya Tipi Opsiyon ) Avrupa Tipi Opsiyon C) ermuda Tipi Opsiyon D) Amerikan Tipi Opsiyon 18. Ahmet ey, küresel kriz ve sonrasında ortaya çıkan fiyat dalgalanmalarından kâr elde etmek istemektedir. unun için de İMK-30 endeksine dayalı opsiyonları kullanarak pergel stratejisi (straddle strategy) uygulamayı düşünmektedir. u çerçevede Ahmet ey aşağıdakilerden hangisini seçerse fiyat dalgalanmalarının artacağı yönündeki beklentisine uygun bir pergel stratejisi uygulamış olur? A) Farklı vadelerde ve aynı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu almalı ) Aynı vadelerde ve farklı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu satmalı C) Aynı vadelerde ve aynı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu almalı D) Farklı vadelerde ve farklı kullanım fiyatlarında bir alım bir de satım opsiyonu satmalı A) Vadeye yaklaştıkça Lamda değeri azalır. ) Lamda sıfır ile sonsuz arasında bir değer alır. C) Lamda değeri düşük ise opsiyonun değeri, dayanak varlığın volatilitesindeki küçük değişimlere karşı çok duyarlıdır. D) Lamda, opsiyonun dayandığı varlığın volatilitesindeki bir birimlik değişimin opsiyon fiyatı veya priminde ortaya çıkardığı değişimi ifade eder. 16. Dayanak varlık fiyatının yükseleceği beklentisini taşıyan bir yatırımcı aşağıdaki opsiyon stratejilerinden hangisini tercih etmemelidir? A) Kısa pozisyonlu satım stratejisi ) Uzun pozisyonlu çanak stratejisi C) Alım opsiyonlu borçlu dikey yayılma stratejisi D) Satım opsiyonlu alacaklı dikey yayılma stratejisi 19. ir yatırımcı kısa vadede İMK 30 Endeksinin düşeceğini, buna karşılık İMK 30 Endeksinde yer alan A hisse senedinin fiyatının yükseleceğini tahmin etmektedir. una göre söz konusu yatırımcının aşağıdaki işlemlerden hangisini yapması uygun olur? (VİS: Vadeli İşlem Sözleşmesi) A) İMK 30 VİS de alış, A hisse senedinde satış ) İMK 30 VİS de satış, A hisse senedi alım varantında alış C) İMK 30 hisselerinde alış, A hisse senedinde açığa satış D) İMK 30 hisselerinde açığa satış, A hisse senedi satım varantında alış 13

14 3600- TÜREV ARAÇLARLA ARİTRAJ VE KORUNMA 20. I- Fiyatların düşeceği veya yükseleceği yönündedir. II- Vadeler arası fiyat farkının artacağı veya azalacağı yönündedir. III- Ürünler arası fiyat farkının artacağı veya azalacağı yönündedir. Vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin yayılma (spread) işlemlerinde yatırımcının asıl beklentisi aşağıdakilerin hangilerinde doğru verilmiştir? A) II ve III ) I ve III C) I ve II D) I, II ve III 23. Deltası 42 olan ve AD Doları/Türk Lirası döviz kuru üzerine yazılı olan opsiyonlardan oluşan bir portföyün, spot döviz kurunun 1,8 ve günlük döviz kuru volatilitesinin ise % 0,8 olması hâlinde % 99 luk güven aralığında 10 günlük riske maruz değeri kaçtır? (% 99 güven aralığı için standart normal dağılım tablosu değerini 2,33 olarak alınız.) A) 4,46 ) 5,64 C) 6,46 D) 7, A C Opsiyonu Opsiyonu Opsiyonu Dayanak Varlık Fiyatı Dalgalanma Oranı (Yıllık %) Risksiz Faiz Oranı (Yıllık %) 5,2 4,9 5,1 Vade (Kalan Gün/365) 0,49 0,50 0,52 Kullanım Fiyatı Yukarıdaki tabloda özellikleri verilen alım opsiyonlarının delta değerlerine ilişkin olarak aşağıdaki eşitsizliklerden hangisi geçerlidir? A) Delta A > Delta > Delta C ) Delta > Delta C > Delta A C) Delta C > Delta A > Delta D) Delta A > Delta C > Delta TL lik hisse senedi portföyüne sahip bir yatırımcı, İMK-30 vadeli işlem sözleşmesini portföyünü korumak için kullanmak istemektedir. Yatırımcının portföy değerindeki değişim oranı ile İMK-30 endeksinin hisse senedi spot pazarındaki değişim oranı aynıdır. Riskten korunma oranı 1, bugün itibarıyla İMK-30 endeksi seviyesinde ve İMK- 30 endeksine dayalı Ocak/2013 vadeli işlem sözleşmesi 58,00 TL den işlem görmektedir. Yatırımcının hisse senedi piyasasındaki olası bir fiyat düşüşüne karşı portföyünün değerini korumak için satması gereken endeks vadeli işlem sözleşmesi sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Sözleşme Çarpanı=100) A) 97 ) 86 C) 80 D) Avrupa tipi alım opsiyonunun piyasa fiyatı 5 TL ve % 20 dalgalanma oranı (volatility) ile lack-scholes fiyatı 5,2 TL dir. u alım opsiyonu ile aynı kullanım fiyatı ve vadeye kalan gün sayısına sahip Avrupa tipi satım opsiyonunun lack-scholes fiyatının 3 TL olması hâlinde, söz konusu satım opsiyonunun piyasa fiyatı ne olmalıdır? 25. Şubat ayında buğday spot fiyatı 1,500 TL/kg ve Eylül ayı vadeli fiyatı 2,000 TL/kg dır. Haziran ayına gelindiğinde ise buğdayın spot fiyatı 1,600 TL/kg ve Eylül vadeli fiyatı 1,900 TL/kg olmuştur. una göre baz riskine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) az 0,100 TL genişlemiştir. ) az 0,100 TL daralmıştır. C) az 0,200 TL genişlemiştir. D) az 0,200 TL daralmıştır. A) 5,6 TL ) 4,8 TL C) 3,2 TL D) 2,8 TL 14

15 3620- MUHASEE, TAKAS VE OPERASYON İŞLEMLERİ 1. Vadeli işlemlerde takas üyeliği ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Doğrudan takas üyeleri, başka bir takas üyesinin işlemlerinin takasını garanti edemez. ) Genel takas üyeleri, Pazar bazında takas garantisini Takasbank a karşı verebilir. C) T.C. Merkez ankası, takas üyeliği için aranan şartlara ve mali yükümlüklere tabi değildir. D) Doğrudan takas üyelerinin Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası na üye olmaları gerekmez. 4. Dayanak varlığın bir vadeli işlem sözleşmesi olduğu durumda, opsiyonların kullanılarak takas işlemine tabi tutulması sürecinde, Takas Kurumu alım opsiyonu almış yatırımcının hesabını ne şekilde kaydeder? A) Opsiyonun kullanım fiyatı üzerinden uzun pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. ) Opsiyonun kullanım fiyatı üzerinden kısa pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. C) Opsiyon primi üzerinden uzun pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. D) Opsiyon primi üzerinden kısa pozisyonlu vadeli işlem olarak kaydeder. 2. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası Yönetmeliği (Yönetmelik) çerçevesinde, vadeli işlem piyasasında gerçekleştirilen işlemlerde Takas Merkezine ilişkin aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? A) Takas Merkezi merkezi muhatap olması nedeniyle, sözleşmelere sınırsız garanti sağlar. ) Her sözleşmenin bir satıcı ve bir de alıcı tarafı bulunduğundan, Takas Merkezi her takas günü sonrasında sıfır net pozisyona sahip olur. C) Vadeli İşlem Piyasasında gerçekleştirilen işlemlerde Takas Merkezi, sözleşmelerin alıcısına karşı satıcı ve satıcısına karşı alıcı rolünü üstlenmiştir. D) Takas Merkezi, sözleşmelerdeki tüm hak ve yükümlülüklerin sorumluluğunu, Yönetmelikte belirlenen kural ve sınırlar çerçevesinde üzerine almıştır. 5. I- orsada gerçekleştirilen işlemlerde Takas Merkezi, opsiyon alıcısına karşı satıcı ve satıcısına karşı alıcı konumunu üstlenerek takası garanti etmektedir. II- Opsiyon primi tahsilatı ve ödemesi Takas Merkezi aracılığıyla gerçekleştirilir. III- Opsiyon sözleşmelerinde teslimat, opsiyonun satıcısı tarafından opsiyonun tipinden bağımsız olarak sadece vade sonunda ilgili üyeler vasıtasıyla talep edilebilir. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası (orsa) Yönetmeliği çerçevesinde opsiyon sözleşmelerinin takası ile ilgili olarak yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri yanlıştır? A) Yalnız II ) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 3. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası nda (orsa) yükümlülüklerin T+1 günü saat 14:30 a kadar yerine getirilmemesi durumunda aşağıdakilerden hangisi alınabilecek önlemlerden biri değildir? A) Temerrüde düşen ilgili hesaba ait açık pozisyonlardan en az temerrüt tutarını karşılayacak kadarı ilgili üye veya orsa tarafından seans içinde likide edilebilir. ) Üyenin bloke hesabındaki bakiye, portföy veya müşteri hesaplarının temerrüt yükümlülüğünün kapatılmasında re sen kullanılabilir. C) Varsa temerrütlü hesaba ait değerleme dışı nakit-dışı teminatlar nakde çevrilebilir. D) Temerrüde düşen üyenin ilgili müşterilerine orsa tarafından işlem yasağı getirilebilir TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme Standardı uyarınca finansal riskten korunma muhasebesine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Yurt dışındaki işletmede bulunan net yatırım riskinden korunma, bir finansal riskten korunma işlemidir. ) ir işletmenin kendi öz kaynağına dayalı finansal araçları, riskten korunma aracı olarak tanımlanamazlar. C) Konsolide edilen bağlı ortaklıktaki yatırım, gerçeğe uygun değer riskinden korunma amaçlı işlemlerde, finansal riskten korunma konusu kalem olamaz. D) Finansal riskten korunma muhasebesinde, finansal riskten korunma amacı ile finansal riskten korunma konusu kalemin maliyet bedellerinde meydana gelen değişikliklerin kâr veya zarardaki etkileri muhasebeleştirilir.

16 3620- MUHASEE, TAKAS VE OPERASYON İŞLEMLERİ 7. TMS 39- Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme Standardı kapsamında, finansal riskten korunma muhasebesi açısından, aşağıdakilerden hangisi finansal riskten korunma konusu olarak tanımlanamaz? A) İşletme içindeki bir tarafı içine alan borçlar ) İşletme dışındaki bir tarafı içine alan borçlar C) İşletme dışındaki bir tarafı içine alan varlıklar D) Gerçekleşme olasılığı yüksek tahmini işlemler 8. I- elirli bir faiz oranı, mal bedeli gibi finansal bir değişkende veya sözleşmenin taraflarından birine özgü olmayan finansal olmayan bir değişkende meydana gelen bir değişiklik karşısında, finansal aracın veya sözleşmenin değeri değişmektedir. II- Finansal araç veya sözleşme, piyasa koşullarındaki değişikliklere benzer tepki vermesi beklenen diğer türden sözleşmelere göre daha yüksek bir net başlangıç yatırımı gerekmektedir. III- Finansal varlık veya sözleşme gelecek bir tarihte ödenecektir. Yukarıdakilerden hangisi/hangileri TFRS 9 Finansal Varlıklar Standardına göre bir finansal aracın veya sözleşmenin türev ürün olarak kabul edilebilmesi için gerekli özelliklerdendir? A) Yalnız II )Yalnız I C) I ve III D) II ve III 9. Sermaye Piyasası Kurulunun vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin düzenlemelerine göre, hisse senedinin piyasa fiyatı 40 TL iken, 25 TL den alım hakkı veren koruma amaçlı olmayan bir opsiyonun içsel değeri ve bunun muhasebeleştirildiği mali tablo aşağıdakilerden hangisidir? A) 15 TL ilanço ) 15 TL Gelir tablosu C) 0 TL ilanço D) 25 TL Gelir tablosu 10. I- Son işlem gününe kadar ters pozisyonla kapatılmamış pozisyonlarda uzun ve kısa taraf sözleşmenin öngördüğü işlemi yapmakla yükümlüdür. II- Fiziki teslimat öngörülen vadeli işlem sözleşmelerinde vade ayı son işlem günü sonunda açık kısa pozisyona sahip olan taraflar borsa takas kurumuna teslimat bildiriminde bulunmak zorundadırlar. III- Lisanslı depolar vasıtası ile fiziki teslimat yönteminde, satıcı malını lisanslı depoya teslim ederek bir makbuz alır; makbuz senedinin el değiştirmesi ile malın mülkiyeti karşı tarafa geçer ve teslimat sona erer. Tarımsal ürünlere dayalı sözleşmelerde teslimata ilişkin yükümlülüklerle ilgili olarak yukarıdakilerden hangisi/hangileri doğrudur? A) Yalnız I ) Yalnız II C) Yalnız III D) I, II ve III 11. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası (orsa) Yönetmeliği (Yönetmelik) uyarınca, fiziki teslimatlı vadeli işlem sözleşmelerinde teslimatın yapılacağı depolara ilişkin olarak aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? A) Merkezi Kayıt Kuruluşu, depoları teftiş etmeye haiz tek yetkili otoritedir. ) Depolar, teslime konu malın, beyan edilen kalite ve miktarda olmasından sorumludur. C) Fiziki teslimatın yapılacağı depolar orsa tarafından belirlenir, ancak orsa bu yetkisini Takas Merkezine devredebilir. D) Fiziki teslimatın yapılacağı depoları işletenler tarafından Yönetmelik hükümlerine uyulacağına dair orsaya ve Takas Merkezine hitaben bir taahhütname verilir. 16

17 3620- MUHASEE, TAKAS VE OPERASYON İŞLEMLERİ 12. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası (orsa) Yönetmeliği uyarınca, fiziki teslimatın öngörüldüğü bir vadeli işlem sözleşmesinde teslimat anında taraflardan birisinin temerrüde düşmesi durumunda uygulanacak hükümler çerçevesinde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Temerrüt durumunda karşı üye durumu derhal Takas Merkezine bildirir. ) Mütemerrit taraf, temerrüt nedeniyle karşı tarafın Takas Merkezinin ve orsanın uğradığı zararları karşılamak zorundadır. C) Temerrüt hâlinde, orsanın uygun göreceği kişiler tarafından ilgili varlığın satın alınması veya satılması suretiyle temerrüt giderilir. D) Tarafların talebi veya Takas Merkezinin gerekli görmesi hâlinde, ilgili varlığın satın alınması veya satılması yerine, uzlaşma fiyatları esas alınarak bulunacak farkın taraflar arasında transferi suretiyle de temerrüt hâli giderilebilir. 13. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası Yönetmeliği çerçevesinde Uzlaşma Fiyatı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 15. Sermaye Piyasası Kurulunun (Kurul) aracı kuruluşların türev araçların alım satımına aracılık faaliyetlerinde düzenleyecekleri belgeler ve kayıt düzenine ilişkin düzenlemelerine göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) orsalarda alınıp satılan türev araçların ilk muhasebe kaydı, ilgili sözleşmenin vade tarihinde yapılır. ) Türev araçlar, muhasebe kayıtlarında nazım hesaplarda Takas Kurumunun rapor etmesine bağlı olarak sözleşme sayısı veya sözleşmenin nominal değeri esas alınmak suretiyle izlenir. C) Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri çerçevesinde, türev araçlara konu varlıkların müşteriler tarafından teslim edilmesi ve teslim alınması nedeniyle oluşan nakit hareketleri Müşteriler Hesabı ile ilişkilendirilir. D) Organize bir borsada işlem görme şartı hariç diğer nitelikler itibarıyla vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerine benzeyen sözleşmeler, piyasaya göre değerlemeye ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, Kurul un muhasebe standartları çerçevesinde değerlemeye tabi tutulur. A) Uzlaşma fiyatının belirlenme şekli esas itibarıyla ilgili vadeli işlem sözleşmesinde gösterilir. ) Yeterli miktarda işlem olmaması durumunda, Takas Merkezi yeni bir uzlaşma fiyatı belirleyebilir. C) Hesapların uzlaşma fiyatı esas alınarak güncelleştirilmesi işlemi Takas Merkezi tarafından yerine getirilir. D) Uzlaşma fiyatı komitesi seans sırasında gerçekleşen işlemlerden hesaplanan uzlaşma fiyatını gerek görürse seansın bitiminden sonraki 15 dakika içinde değiştirme yetkisine sahiptir. 14. Aşağıdakilerden hangisi aracı kurumların türev araçların alım satımına aracılık faaliyetlerine ilişkin olarak, aylık dönemler itibarıyla düzenleyip, ayın bitimini izleyen 7 gün içinde müşterilerine gönderdikleri rapor veya belgelerden biri değildir? 16. Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde, aracı kuruluşların düzenlediği Türev Piyasalar Emir Takip Formu na (Form) ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Aracı kuruluşlarda her emir kabul edilen yerde bir tane Form tutulur ve bu şekilde Form tutulan yerin diğer Form tutulan yerden fiziken bağımsız olması şarttır. ) Müşteriler tarafından verilen emirler, aracı kuruluşta tutulan Forma alınış sırasına göre kaydedilir. C) Geçerlilik süresi bir günden uzun olan emirlerden verildiği gün gerçekleşmeyenler, izleyen günlerde Forma kaydedilir. D) Aracı kuruluşlar, portföy için verilen emirler ve müşteri emirleri olmak üzere iki ayrı Form düzenlemek zorundadır. A) Türev Piyasalar Hesap Ekstresi ) Türev Araçlar Nakit Hareketleri Ekstresi C) Türev Piyasalar Teminat Durumu Raporu D) Türev Piyasalar Müşteri Kâr/Zarar Raporu 17

18 3620- MUHASEE, TAKAS VE OPERASYON İŞLEMLERİ 17. Vadeli işlem piyasalarında kullanılan Global Hesaba ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Global hesaplarda müşterilerin toplam yükümlülük ve varlıkları ayrı ayrı takip edilir. ) Global hesaplarda bir müşterinin açık pozisyonu başka bir müşterinin işlemi ile kapatılabilir. C) Global hesaplarda yükümlülüğü bulunan müşterilerin yükümlülükleri diğer müşterilerin varlıkları ile mahsup edilemez. D) Global hesap taşıyan aracı kuruluşlar gün sonu itibarıyla hesap sahibi aracı kuruluş ile hesabın içeriğine, varlık ve yükümlülüklere ilişkin yazılı şekilde mutabık kalmak zorundadır. 19. Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası (orsa) Yönetmeliği (Yönetmelik) çerçevesinde aşağıdakilerden hangisi orsa Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri arasında yer almaz? A) orsada işlemlerin dürüst ve düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaya yönelik her türlü tedbiri almak ) orsa üyelerini Yönetmelikte belirtilen şartların oluşması halinde borsa üyeliğinden geçici veya sürekli olarak çıkarmak C) Taahhütlerini yerine getirmemek fiilini tekrarlayan müşterilerin emirlerinin orsa üyeleri tarafından kabul edilmemesine karar vermek D) Faaliyetleri Sermaye Piyasası Kurulu tarafından sürekli veya geçici olarak durdurulan üyelerin taşıdıkları pozisyonların tasfiyesi konusunda karar almak 18. I- Müşteri için alım opsiyonu sözleşmesinde uzun pozisyon alınması hâlinde; 8412 Açık Uzun Pozisyonu Sözleşmeleri Hesabına sözleşmelerin takasını gerçekleştiren kurumlar veya takas üyesi aracı kuruluş bazında sözleşmeler itibarıyla borç, 8910 Açık Pozisyon Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden Alacaklılar Hesabına müşteriler bazında sözleşmeler itibarıyla alacak verilir. II- Müşteri için satım opsiyonu sözleşmesinde uzun pozisyon alınması hâlinde; 8414 Açık Uzun Pozisyon Satım Opsiyonu Sözleşmeleri Hesabına sözleşmelerin takasını gerçekleştiren kurumlar veya takas üyesi aracı kuruluş bazında sözleşmeler itibarıyla alacak, 8910 Açık Pozisyon Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden Alacaklılar Hesabına müşteriler bazında sözleşmeler itibarıyla borç kaydedilir. III- Müşteriler için opsiyon sözleşmelerinde uzun pozisyon alınması durumunda; müşterinin ödeyeceği primler, 9110 Uzun Pozisyon Opsiyon Primlerinden orçlular Hesabına müşteriler bazında sözleşmeler itibarıyla, 9610 Uzun Pozisyon Primlerinden Alacaklılar Hesabında sözleşmelerin takasını gerçekleştiren kurumlar veya takas üyesi aracı kuruluş bazında sözleşmeler itibarıyla izlenir. Opsiyon sözleşmesi işlemlerinin muhasebeleştirilmesine ilişkin olarak yukarıdakilerden hangisi/hangileri yanlıştır? 20. Aşağıdakilerden hangisi Vadeli İşlem ve Opsiyon orsası (orsa) Yönetmeliği (Yönetmelik) hükümleri çerçevesinde, orsa işlerinin açık, düzenli ve dürüst yürütülmesine ilişkin mevzuata ve alınan kararlara uymayanlarla, Yönetmelik hükümlerine aykırı davrandığı tespit edilen orsa üyeleri hakkında uygulanan disiplin cezalarından biri değildir? A) Kınama ) Para cezası C) Temerrüt cezası D) orsa üyeliğinden sürekli çıkarma TEST İTTİ. CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ. A) Yalnız I ) Yalnız II C) I ve II D) I ve III 18

19 SINAV SÜRESİNCE UYULACAK KURALLAR 1. Adaylar, sınav kurallarına ve salon görevlilerinin tüm uyarılarına uymak zorundadırlar. Kurallara ve uyarılara uymayan adayların sınavları geçersiz sayılacaktır. 2. Sınav başladıktan sonra adayların salon görevlileri ve birbirleri ile konuşmaları, kalem, silgi vb. şeyleri istemeleri yasaktır. 3. Adaylar sınav süresince, sınav giriş belgesi ile birlikte kimlik belgelerinden birini (nüfus cüzdanı, pasaport veya sürücü belgesi) masalarının üzerinde bulundurmak zorundadırlar. 4. Sınav evrakını teslim etmeyen, soru kitapçıklarının sayfalarından bir kısmını eksik teslim edenlerin sınavları geçersiz sayılacaktır. SALON GÖREVLİLERİNCE SINAV AŞLAMADAN ÖNCE ADAYLARA YAPILACAK SON UYARI Soracağınız bir şey var mı? Varsa şimdi sorunuz. Sınav başladıktan sonra sorularınıza cevap verilmeyecektir. aşlama zilini bekleyiniz. Hepinize başarılar dileriz. (Salon başkanı başlama ve bitiş saatini tahtaya yazacaktır.) u kitapçığın her hakkı saklıdır. u kitapçıkta yer alan sorulardaki görüşler yazarlarına ait olup, Sermaye Piyasası Kurulunun görüşlerini yansıtmaz. Soruların telif hakları Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu AŞ ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, kitapçığın tamamının veya bir kısmının Millî Eğitim akanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğünün ve Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu AŞ nin ayrı ayrı yazılı izni olmadan kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, bilgisayar ortamına alınması, herhangi bir yolla çoğaltılması, yayımlanması veya başka bir amaçla kullanılması yasaktır. u yasağa uymayanlar, doğabilecek cezai sorumluluğu ve kitapçığın hazırlanmasındaki mali külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.

20 15 ARALIK 2012 TARİHİNDE YAPILAN SERMAYE PİYASASI KURULU LİSANSLAMA SINAVLARI TÜREV ARAÇLAR (TA) GRUU (S102) KİTAPÇIĞI CEVAP ANAHTARI TÜREV ARAÇLAR (3560) VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASALARININ İŞLEYİŞİ (3580) TÜREV ARAÇLARLA ARİTRAJ VE KORUNMA (3600) MUHASEE, TAKAS VE OPERASYON İŞLEMLERİ (3620) 1. a 2. a 3. c 4. d 5. b 6. d 7. c 8. a 9. d 10. d 11. a 12. c 13. b 14. c 15. a 16. b 17. d 18. c 19. b 20. a 21. c 22. b 23. b 24. d 25. c 1. d 2. a 3. c 4. b 5. iptal 6. b 7. c 8. iptal 9. b 10. d 11. c 12. a 13. a 14. d 15. b 16. c 17. d 18. b 19. a 20. b 21. d 22. a 23. c 24. b 25. c 1. c 2. b 3. c 4. b 5. a 6. c 7. a 8. d 9. a 10. c 11. b 12. a 13. d 14. d 15. c 16. b 17. a 18. c 19. b 20. a 21. c 22. d 23. a 24. b 25. d 1. d 2. a 3. d 4. a 5. b 6. d 7. a 8. c 9. b 10. d 11. a 12. c 13. b 14. c 15. a 16. d 17. b 18. b 19. d 20. c