SIHHİ TESİSAT NOTLARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SIHHİ TESİSAT NOTLARI"

Transkript

1 SIHHİ TESİSAT NOTLARI

2 İçindekiler 1. ŞEHİR SU TESİSATI Sıhhi Tesisat ve Önemi Tanımı ve tarihçesi Suyun Özellikleri Suyun Kalitesini Belirleyen Özellikler İnsan Sağlığı ve Su İyi Bir İçme Suyunda Aranacak Özellikler Şehir Sularının Temizlenmesi Sudan Asidin ve Gazın Giderilmesi Durulma Suyun Dezenfekte Edilmesi Filtrasyon (Süzme) Demir ve Manganın Sudan Arındırılması Şehir Sularının İletilmesi ve Dağıtılması Suların Yerleşim Alanlarına İletilmesi Şehir Sularının Dağıtılması Şehir Suyunun Bina Tesisatına Bağlanması Bina Besleme Hattı (Şube Yolu) BİNALARDA SUYUN DAĞITIM SİSTEMLERİ Kolon Sistemi Dizi Sistem Basınçlama Depolu Sistem BİNA TEMİZ VE SICAK SU BORULARINI DÖŞEME Soğuk Su Tesisatı Çelik Borularla Tesisatın Döşenmesi Bakır Borularla Tesisatın Döşenmesi Plastik Borularla Tesisatın Döşenmesi Sıcak Su Tesisatı Çelik Borularla Tesisatın Döşenmesi Bakır Borularla Tesisatın Döşenmesi Plastik Borularla Tesisatın Döşenmesi Islak Mekânlarda Tesisatın Döşenmesi Banyo... 11

3 WC Mutfak TEMİZ SU VE SICAK SU TESİSAT AĞIZ AYARLARI Boru Ölçü Ayarları Boruları Su Terazisi ile Terazileme Boruları Sabitleme SU SAYACININ MONTAJI Su Sayacı Çeşitleri Soğuk Su Sayaçları Sıcak Su Sayaçları Sayaçların Okunması Sayaç Montaj Kuralları Sayaçların Montajı Sayaç Montaj Çeşitleri TEMİZ VE SICAK SU TESİSATINI TEST ETMEK Temiz ve Sıcak Su Tesisatının Kaçak Testinin Yapılması Su ile Kaçak Testi Hava ile Kaçak Testi HİDROFORU TESİSATA MONTE ETMEK Basınç Kavramı Basıncın Tanımı, Birimleri ve Ölçülendirilmesi Açık Hava Basıncı (Atmosfer basıncı) Sıvıların Basıncı (Atmosfer Basıncı) Debi Hidrofor ve Su Depoları Bağlantıları Hidrofor ve Su Depolarının Açıklanması Hidrofor ve Su Depolarının Bağlantı Çeşitleri MOBİL SİSTEM Mobil Sistem ve Özellikleri Polietilen Borular Kollektörler Gidiş Kollektörü Yüzüklü Rakorlu Birleştirme... 43

4 1. ŞEHİR SU TESİSATI 1.1. Sıhhi Tesisat ve Önemi Tanımı ve tarihçesi Temiz suyun sağlıklı bir şekilde kullanım yerlerine kadar iletilmesini, kirli ve pis suların toplanarak bina dışına çıkarılmasını sağlayan boru ağına sıhhi tesisat, bu boru tesisatını yapana da sıhhi tesisatçı denir. Sıhhi tesisatçılık insan sağlığının korunmasıyla doğrudan ilgilidir. Şehirleşme ve modern hayat, ihtiyaçlarla birlikte tesisat ve tesisatçılığın önemini artırmıştır. Aynı şekilde kullanılan araç-gereç ve teknikler de gelişmiştir Eskiden bir binanın temiz suyu akıyor, pis suyu gidiyor, ısınıyor ve çatısı akmıyorsa iyi bina olarak tarif ediliyordu. Günümüzde ise bina sahipleri binalarının konforu için, havalandırma, soğutma, otomatik kontrol, yangın ve bina otomasyonu sistemleriyle ilgilenmekte ve uygulamaktadırlar. Artık daha geniş bir boyut içinde, mal sahibinin isteklerini karşılamamız gerekir. Temiz su, ilk çağlardan beri insanoğlunun varlığında önemli bir rol oynamıştır. İnsanoğlu temiz su kaynaklarını buldukları yerlere yerleşmiş, kaynaklar kuruyunca veya kirlenince yeni yerler aramıştır. Hindistan da İndu Vadisi nde yapılan kazılar, yıl kadar önce burada yaşayan insanların sıhhi tesisat yaptıklarını ortaya koymuştur. Mısır da 5500 yıl önce döşenmiş bakır su borularına rastlanmıştır. Saraylarda yatak odalarına yıkanma teknesi inşa edildiği anlaşılmaktadır. İlk yapılan borular içi oyulmuş ağaç kütüklerindendi ve bunlar birbirlerine kireçle zeytinyağının karışımından yapılan özel macunla ekleniyordu. Su, zenginlerin evlerine kurşun borularla veriliyordu. Sıhhi tesisatçılıkta asıl ilerleme 19. yüzyıldan sonra oldu. Kullanılan araç ve gereçlerin sayıları arttı, tesisat daha karmaşık bir hal aldı. Birçok yerde belgesi olmayanların sıhhi tesisat yapmaları engellendi. İnsan sağlığının korunması ile doğrudan doğruya ilgisi olan sıhhi tesisatın değeri gün geçtikçe daha önemli bir hale gelmiştir Suyun Özellikleri Suyun Kalitesini Belirleyen Özellikler Su geçtiği toprak tabakalarının özelliklerine göre değişir. Toprak tabakalarından aldığı tuzlar ve minerallere göre, tadı ve kokusu değişir. Yer üstüne çıkan suya çeşitli mikroplar ve bakteriler karışabilir. Bitki artıkları, çamur ve diğer asılı maddeler suyun görüntüsünü bozar. Suyun içinde bulunan bu maddelerin oranı, suyun kalitesini ve hangi alanda kullanılacağını belirtir Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Özellikleri Fiziksel Özellikler Gözle görülebilen ve su içinde çözünür durumda olmayan, hissedilen ve kolay ayrıştırılabilen maddelerin sudaki oranı suyun fiziksel özelliğini belirler. Bunlar suyun kokusu, lezzeti, rengi, berraklığı ve sıcaklığıdır. Koku ve Lezzet: Yosun ve benzeri maddeler suyun tadını değiştirir ve kötü kokmasına neden olur. Suda erimiş halde bulunan oksijen ve karbondioksit gazları, suya hoş bir lezzet verir. Renk: Suda erimiş ya da asılı bulunan koloidal organik maddeler suya renk verir. Berraklık: Yosun ve diğer yabancı maddeler suya bulanıklık verir. Bu maddeler zamanla tesisat araç ve gereçlerin dibine çökerek zarar verir. Sıcaklık: İçme suyunun sıcaklığı yaklaşık olarak 7 12º C arasında olmalıdır. 1

5 Kimyasal Özellikler Suyun kimyasal özelliğini, Suya genellikle topraktan karışan bazı kuvvetli asitler, tuzlar ve bazı gazların su içinde eriyik durumda bulunması belirler. Kalsiyum ve magnezyum bikarbonatları geçici sertliği (veya karbonat sertliğini) yine bu elementlerin klorür, nitrat, sülfat, fosfat ve silikatları ise kalıcı sertliği (veya karbonat olmayan sertliği) verir. Her iki sertliğe birden sertlik bütünü denir. Geçici sertlik bikarbonatlardan ileri geldiğinden, suların kaynatılması ile giderilir. Hâlbuki kalıcı sertlik kalsiyum ve magnezyum sülfat ve klorürden ileri geldiği için kaynatılmakla giderilemez. Çeşitli sertlik birimleri vardır. Bunlardan en çok kullanılanları şunlardır; 1. FRANSIZ SERTLİK DERECESİ (FS) : Litrede 10 mg kalsiyum karbonat kapsayan suyun sertliği, 1 Fransız Sertlik Derecesidir. 2. İNGİLİZ SERTLİK DERECESİ (IS) : 1 galon (0,7 litre) suda 10 mg kalsiyum karbonat kapsayan suyun sertliği, 1 İngiliz Sertlik Derecesidir. 3. ALMAN SERTLİK DERECESİ (AS) : Litrede 10 mg kalsiyum oksit(cao) kapsayan suyun sertliğidir. 4. AMERİKAN SERTLİK DERECESİ : 1 grain (0,0648 gr) CaCO3/Amerikan galonu (3,785 lt) 5. RUS SERTLİK DERECESİ : g Ca/lt 1 FS = 0,56 AS = 0,7 IS = 10 ppm Yukarıdaki rakamsal bilgileri tablo olarak verecek olursak, Suyun sertliğinin kalıcı ve geçici sertliğin toplamı olduğunu belirtmiştik. a) Geçici Sertlik ( Karbonat Sertliği ) Kalsiyum ve magnezyum iyonlarının suda çözünmüş olan bikarbonatlarından ileri gelir. (Kalsiyum bikarbonat Ca(HCO3)2 ve magnezyum bikarbonat Mg(HCO3)2 ). Suyun ısıtılması ile sudaki kalsiyum ve magnezyum iyonları, çöktürülerek uzaklaştırıldığı için (CO2 da uçar) geçici sertlik adı verilmiştir. Reaksiyonları şu şekildedir; Ca(HCO3)2 ====== CaCO3 + CO2 + H2O Mg(HCO3)2 ====== MgCO3 + CO2 + H2O b) Kalıcı Sertlik ( Karbonat Olamayan Sertlik ) Sülfat (SO4 =), Klorür (Cl-) ve Nitrat (NO3) iyonlarının meydana getirdiği sertliktir. Bunlar; Kalsiyum sülfat CaSO4 Magnezyum sülfat MgSO4 Kalsiyum klorür CaCl2 Magnezyum klorür MgCl2 Kalsiyum nitrat Ca(NO3)2 2

6 Magnezyum nitrat Mg(NO3)2 ve kısmen de diğer bileşiklerden meydana gelir. Sular sertlik derecelerine göre: Çok Yumuşak 0 5 Fr 3. Orta Sert Fr 5. Çok Sert >30 Fr Yumuşak 5 10 Fr 4. Sert Fr Biyolojik Özellikler Suda bulunan organizmaların en küçüklerinden biri olan bakteriler suyun biyolojik özelliğini belirtir. Bakterilere özellikle yer üstü sularında rastlanır. Suya bakterinin bulaşması, yer üstünde, çevreden olur. Suda yaşayan bakteriler çok çeşitlidir. Bunların hepsi zararlı değildir. Zararlı olanların başında tifo, para tifo, basilli, dizanteri ve kolera bakterileri gelir. İçme suyu şebekesine girişlerden alınan 100 ml numunelerde koli form gurubundan herhangi bir bakteri bulunmamalıdır. İçme suyu şebekesinden alınan 100 ml'lik numunelerden %95 inde koli form gurubundan herhangi bir bakteri olmamalıdır. Bu, 100 numune tahlil edildiği zaman en fazla 5 numunede koli form gurubu bakterilerin bulunmasına müsaade edilebileceği manasına gelir İnsan Sağlığı ve Su Yeryüzünün büyük bir kısmı su ile çevrilidir. Ancak, içilebilecek ve çeşitli amaçlar için kullanılacak su kaynakları sınırlıdır bu nedenden dolayı su kaynaklarının doğru kullanımı ve kirlenmesinin önlenmesi gerekmektedir. Temiz olmayan suların insan sağlığı için tehlike oluşturduğu bir gerçektir. Tifo, para tifo, kolera, basilli ve amipli dizanteri, mide ve bağırsak iltihabı, karaciğer iltihabı gibi birçok hastalıklar mikroplu içme sularından ileri gelmektedir. Kirli sularda yüzmek ve yıkanmak göz, kulak, burun, boğaz ve ciltte çeşitli hastalıklara neden olmaktadır. Ayak parmakları arasında büyüyen mantar hastalığının yüzme havuzlarından meydana gelebileceği ispatlanmıştır. Suyun şirpençe, şerit gibi hastalıkları taşıdığından da şüphe edilmektedir. Az da olsa suda floride bulunması çocukların diş minelerini zedeler ve lekeler meydana getirir. İnsan sağlığının korunmasında temiz su ne kadar önemli ise kirli suyun da sağlık için o derece tehlikeli olduğu konusunda kuşku yoktur İyi Bir İçme Suyunda Aranacak Özellikler İyi bir içme suyunda aşağıdaki özellikler olmalıdır: İçme suyu; kokusuz, renksiz, berrak ve içimi serinletici olmalıdır. İçimi hoş, tercihen 7 C den aşağı sıcaklıkta olmamalıdır. Sertliği 7-17 sertlik derecesinde olmalıdır. Toksin ve zararlı maddeler ihtiva etmemelidir. Hastalık yapıcı (Patojen) mikroorganizmalar barındırmamalıdır. Bol miktarda ve fiyatı ekonomik olmalıdır Şehir Sularının Temizlenmesi Yerleşim yerlerinde her zaman istenen kalitede ve yeterli miktarda su bulunmaz. Bu sebeple suyun içinde bulunan zararlı maddeleri ayrıştırmak gerekir. Suyu standartların ve yönetmeliklerin istediği şartlara getirmek için çeşitli temizleme yöntemleri kullanılır. Temizleme işlemi suyun içinde bulunan maddelerin yapısına ve özelliklerine göre değişir. Yaygın olarak kullanılan temizleme yöntemleri şunlardır. 3

7 Sudan Asidin ve Gazın Giderilmesi Yeraltı sularında bazen kükürtlü hidrojen ve kükürt dioksit gibi gazlara rastlanır. Suda bulunan karbondioksit lezzet verirken oksijenle birlikte suyun sertliğinin artmasına neden olur. Özel hazırlanmış ızgaralar üzerine ince bir tabaka halinde akıtılan veya fıskiye şeklinde havaya püskürtülen su, bol hava ile temas ettirilerek içindeki gazlardan arıtılır. Bu metottan başka termik, vakumlu ve kimyevi arındırma şekilleri de kullanılır Durulma Suyun içinde bulunan bitki artıkları, çamur ve mil gibi maddeleri ayrıştırmak için durulma yöntemi kullanılır. Mekanik ve kimyevi olmak üzere iki türlü yapılır. Mekanik durulmada 2 5 m derinlikteki havuzlara alınan suyun hızı 2 10 mm/sn düşürülür. Suyun bekletilme süresi 4 24 saattir. Sudaki asılı maddeler dibe çökerek ayrışır. Kimyevi durulmada ise durulma işlemini hızlandırmak için suya kimyevi maddeler atılır. Bunun için daha çok alüminyum, demir tuzları ve kireç kullanılır. Bu kimyasal maddeler suyun içinde bulunan asılı maddeleri çürütüp ağırlaştırarak pıhtılaştırır. Pıhtılaştırıcı kullanmakla durulma süresini kısaltmak amaçtır. Havuzun dibinde zamanla bir çamur tabakası meydana gelir. Bu çamur özel makinelerle temizlenir Suyun Dezenfekte Edilmesi Suyu 10 dakika kaynatmak mikropları öldürmek için yeterlidir. Fakat bu yöntem pratik ve ekonomik değildir. Temizleme işleminde mikroplar kısmen azalmakla beraber tamamen ortadan kalkmaz. Ancak suyu kaynatmak salgın hastalıkların bulunduğu yerlerde uygulanabilir. Suyu mikroplardan temizlemek için ozon, klor, kireç kullanılır. Şehir sularının temizlenmesinde yaygın olarak bu maddeler kullanılır. Mor ötesi (Ultraviole) ışınlardan geçirerek de dezenfekte yapılır Filtrasyon (Süzme) Durulma yapılıp da hâlâ suda kalan asılı maddeleri ayrıştırmak için yapılır. Bu işlem için uygun kalınlıkta ve temiz kum kullanılır. Su kum tabakasından geçirilir. Kumda süzülme yavaş ve hızlı olarak iki kademe olur. Yavaş süzmede, kum tabakasından geçen suyun hızı mm/saat, kumun iriliği 0,5 1 mm, kum tabakasının kalınlığı 0,70 1,20 m dir. Hızlı süzmede, ise 5-10 m/saat, kum iriliği 0,35-0,60 mm dir, tabaka kalınlığı 0,65-1 m dir. Zamanla kum tabakası kirlenir ve süzme görevini yapamaz. Ters yıkama yapılarak kumun arasını dolduran maddeler temizlenir Demir ve Manganın Sudan Arındırılması Bunlar bol hava ile temas ettirilerek kolayca çöktürülür. Bu mümkün olmuyorsa bazı kimyevi maddeler kullanılır Şehir Sularının İletilmesi ve Dağıtılması Suların Yerleşim Alanlarına İletilmesi Sular kaynağından alınıp temizlendikten sonra yerleşim alanlarına borularla taşınır. Su yerleşim alanlarına üç şekilde iletilir: Suyun yerçekimiyle iletilmesi Suyun pompalar yardımıyla iletilmesi Suyun depolama yoluyla iletilmesi Suyun Yerçekimiyle İletilmesi Suyun derlendiği kaynak, şehirden yeteri kadar yüksekteyse bu yöntem uygulanır. Depo yüksekte olduğu için su kolayca kullanma yerlerine ulaşır. Suyun iletiminde ayrıca bir enerjiye ihtiyaç yoktur. Depo ile kullanma yeri arasındaki yükseklik ne kadar çok olursa su basıncı da o kadar artar. Bu iletim şekline tabi iletim de denir. 4

8 Suyun şehre yerçekimiyle iletilmesi Suyun Pompalarla İletilmesi Kaynağından alınan su pompalarla doğrudan şehir şebekesine basılır. Pompaların arızalanması veya elektriğin kesilmesi halinde şehir susuz kalır. Sarfiyatın arttığı zamanlarda yedek su pompaları çalıştırılır. Elektriğin kesilmesi halinde şehrin susuz kalmaması için yedek bir jeneratör bulundurulmalıdır. Bu tip iletime Doğrudan dağıtım da denir. Suyun pompayla doğrudan iletilmesi Suyun Depolama Yoluyla İletilmesi Pompalarla su, şehirden yüksekte bulunan depo veya depolara basılır. Bu depolar civardaki tepeler üstüne kâgirden yapılabileceği gibi çelik sacdan da yapılabilir. Çelik sac depolar çelik konstriksüyon ayak üzerine oturtulur. Pompaların arızalanması halinde, şehrin su ihtiyacını bir süre karşılamak mümkündür. Bu dağıtıma tipine dolaylı dağıtım da denir. Suyun şehre dolaylı iletilmesi Kâgir Depolar Kâgir depolar beton veya betonarmeden yapıldığı için kâgir adını buradan alır. Suyun lezzetinin bozulmasını önler. Sağlığa zararlı mikroplar üretmez. Bu depolarda ısınmaya, donmaya ve sızmaya karşı önlemler alınmalıdır. Şehir suyunun depolanmasında daha çok kâgir depoları kullanılır. 5

9 Çelik Depolar Çelik depolar metal malzemeden yapılır. Metalik oksitlenmeden dolayı, iyice boyanması ve sıkça temizlenerek bakımının yapılması gerekir. Dış hava şartlarına göre izole edilmelidir. Kâgir depolara göre yapılışı kolay ve pratiktir. Bu depoların muhtelif bakımları ihmal edilirse suyun tadı ve özelliği bozulur Şehir Sularının Dağıtılması Şehir belediye sınırları içinde cadde sokaklarda yapılan dağıtım şehir suyu dağıtımı içine girer. Bu dağıtımı belediyeler yapar. Suların yerleşim alanlarında dağıtımı üç şekilde yapılır: Kör uç dağıtım Balık ağı dağıtım Karışık Dağıtım Günümüzde bu dağıtım sistemleri çift borulu yapılmaktadır. Özellikle büyük caddelerin şehir suyu dağıtımında çok kullanışlı olur. Su dağıtımı yapılacak binalara bağlantı yapabilmek için caddeler enlemesine kazılmaz. Hemen binanın kendi tarafında bulunan boruya bağlantı yapılır Kör Uçlu Dağıtım Bu sisteme ramifiye ve dal dağıtım sistemi de denir. Su devamlı akış halinde değildir. Yani boru uçları sokak sonlarında kapanmaktadır. Bir sokakta arıza olduğumda bütün semtin sularını kesmek zorunda kalırız. Çünkü her sokağın başında vana yoktur. Boruda suyun hareketsiz kalması suyun bayatlamasına ve boru dibinde çamur oluşmasına neden olur. Kör uçlu dağıtım sistemi Balık Ağı Sistemi Bu sistemde su devamlı akış halindedir. Her boru bölümünün vanalarla kontrolü mümkündür. Böylece arıza bulunduğu zaman borunun bulunduğu sokak veya sokakların suyu kesilir. Fakat bu sistemin yapımı pahalıdır. Balık ağı dağıtımı Karışık Sistem İki metodun sorunlarını ortadan kaldırmak için bunların birleşimi olan karışık sistem uygulanır. Bu sistemde merkezi yerleşim mahalleleri ağ sisteminde, kenar yerleşim alanları ise kör uçlu dağıtım sisteminde yapılır. 6

10 Karışık sistem 1.5. Şehir Suyunun Bina Tesisatına Bağlanması Binaların temiz su tesisatı bulunduğu sokak veya caddeden geçen şebeke borusundan alınır. Bir binaya, binanın önünden geçen şehir suyu borusundan su alma işlemi kolye ve kolye priz yöntemiyle yapılır. Şehir şebekesi kuru ve su yoksa sadece kolye kullanılır. Kolye çelik veya dökümden yapılmış manşonlu kelepçe biçimlidir. Borunun bağlanacağı manşon biçimli kısmına kolye boyunduruğu denir. Şebeke borusu ve kolye arasına conta koyularak kolye vidaları sıkılır. Bir matkapla boru bağlanılacak yerden delinerek bina hattı çekilir. Şehir borusunda basınçlı su varken kolye priz kullanılır. Borunun delinmesinde özel bir delme matkabı kullanılır. Kullanılan özel matkap elektriksiz ve el gırgırı biçimli olup mandreni priz musluğuna bağlanacak biçimlidir. Bina su tesisatı hattı için önce boruya bir kolye takılır. Kolyenin boyunduruğu ile boru arasındaki sızdırmazlığı sağlamak için bir conta konulur. Boyunduruğa bir priz musluğu vidalanır. Vanaya takılan özel delme matkabıyla borunun delinmesi sağlanır. Boruya açılan deliğin çapı 80 mm ye kadar borularda 25 mm; 100 mm ye kadar ise 32 mm den büyük olmamalıdır. Daha büyük ihtiyaçlar için boruya bir T parçası konur veya birden fazla delikten su alma işlemi yapılır Bina Besleme Hattı (Şube Yolu) Bina temiz su tesisatının şehir su borusu ile su sayacı arasındaki bölümüne bina besleme hattı denir. Besleme borusu hattı üzerine, yaya kaldırımı altında kalacak şekilde bir kontrol vanası konulur. Bu vanayı açıp kapamak için özel anahtar vardır. Boru çapı 15 daireye kadar Ø 32 mm, 15 daireden sonra Ø 40 mm polietilen boru olmalıdır. 7

11 2. BİNALARDA SUYUN DAĞITIM SİSTEMLERİ Binalarda temiz suyu kullanma yerlerine ileten boru ağına bina temiz su tesisatı denir. Bunlar üç şekilde yapılabilir Kolon Sistemi Bu sistem şehir su basıncının yeterli olduğu yerlerde uygulanır. Şehir şebekesinden gelen su zemin kattan kolonlar vasıtasıyla açıktan ve merdiven boşluğundan dağıtılır. Bu sistemde sayaçlar her bağımsız birimin önünde sayaç kutusunun içine montaj edilir Dizi Sistem Tüm sayaçlar bina girişinde veya bodrum katta sayaçlar kutusunun içinde bulunur. Her bağımsız birime sayaçlardan ayrı kolon çıkarılır Basınçlama Depolu Sistem Şehir su basıncının yetersiz olduğu binalarda hidroforla (Basınçlama deposu) dağıtım yapılır. Suyun hava basıncı ile dağıtılmasını sağlayan silindir biçimindeki depolara hidrofor denir. Üstten dağıtmalı tesisatlarda üst katların basıncı yetersizdir. Hidrofor ile dağıtım yapılarak bu sakınca ortadan kaldırılır. Hidrofor basınçlı hava ile dağıtım yaptığından, içinde bulunan havanın suda erimesi sonucu suyun lezzeti de artar. Hidrofor suyu kuyudan ya da günlük ihtiyacı karşılayabilen su deposundan pompayla hidrofora taşınır ve hidroforda su basınçlandırılarak katlara gönderilir. Şehir su basıncının yeterli olduğu durumlarda suyun doğrudan binaya gitmesi için bypass bağlantısı yapılır. Bu durumda hidrofor devre dışı kalır. 8

12 3. BİNA TEMİZ VE SICAK SU BORULARINI DÖŞEME 3.1. Soğuk Su Tesisatı Çelik Borularla Tesisatın Döşenmesi Galvanizli çelik boru mengeneye yeterli uzunlukta bağlanır. Boru uygun yöntemlerden biriyle ölçü alınarak işaretlenir. İşaret yerinden kesilerek diş açma için boru ağzı temizliği yapılır. Boru çapına uygun pafta lokması pafta gövdesine takılır. Pafta cırcır yönüne ayarlanarak borunun diş açılacak ucuna takılır. Paftaya boru eksenine dik baskı uygulanarak pafta saat yönüne doğru çevrilir. Diş tutturulduktan sonra dişlere makine yağı damlatılarak paftanın ısınmaması ve rahat diş açılması sağlanır. Diş boyu, pafta lokmasını iki diş kadar geçmelidir. Galvanizli çelik borular ek parçasıyla birleştirme ve yön değiştirmeleri yapılır. Bu borulara hiçbir zaman eğme, bükme ve kaynak gibi sıcak işlem uygulanmaz. Yoksa boru kaplaması olan galvaniz özelliğini kaybederek borunun korozyona uğramasına neden olur. Borunun açılan dişi üstüne sızdırmazlık elemanı sarılır. Sızdırmazlık elemanı olarak keten veya teflon bant kullanılır. En çok kullanışlı olan kendirdir. Teflon bant ise silikon esaslı bir maddedir. Özellikle musluk, vana, uzatma parçası gibi krom nikel kaplı malzemelerde teflon bant tercih edilir. Kendir sarma Sızdırmazlık elemanı sarılan boru dişine ek parçası sıkılır. Ek parçası aşırı sıkılmamalıdır. Yoksa ek parçası çatlar. Bu da istenmeyen su kaçaklarına neden olur. Borunun son iki dişi sıkılmamalıdır. Boru birleşiminden sonra kalan kendir temizlenerek estetik olarak güzel bir görünüm sağlanır Bakır Borularla Tesisatın Döşenmesi Bakır borular Türkiye de daha çok küçük tesislerde kullanılır. Çelik borulara göre daha pahalı olmasına rağmen daha hafif, montajları kolay ve korozyona dayanıklıdır. Bakır borular sert ve yumuşak olabilir. 22 mm çapa kadar bakır boruların yumuşak cinsleri düz çubuk olarak bulunur. Daha büyük çaptakiler sadece düz boru olarak bulunur. Bakır boruların et kalınlıkları düşüktür. Bu nedenle bakır borular dişli bağlantıya uygun değildir. Bakır borular lehimli, havşalı, yüksüklü ve kordonlu olarak birleştirilir. Temiz su tesisatındaki birleştirmelerde dört yöntem kullanılır Plastik Borularla Tesisatın Döşenmesi Temiz su tesisatında kullanılan polipropilen (Pp) türü plastik borular termosetting plastik özelliği taşır. Bu nedenle ısıl işlem yapılarak birleştirilir. Borunun 230 C 250 C kadar ısıtılması, kolay şekil alarak aynı cins plastikle yapışma özelliği kazanır. Burada boru ve ek parçasının aynı firmanın mamulü olmasına dikkat edilmelidir. 9

13 Plastik boru birleştirme Yeterli miktarda kesilen plastik borunun kaynak ucu temizlenir. Borunun ucu kaynak uzunluğu kadar işaretlenir. 230 C 250 C kadar ısınmış füzyon kaynak makinesi lokmalarına boru ve ek parçası aynı anda takılır. Yaklaşık 10 saniye kadar beklenir. Boru ve ek parçası aynı anda çekilerek saniyede kıpırdatmadan, düzgün bir şekilde ve hafifçe bastırarak beklenir (Bu üçlüler küçük çaplar için geçerlidir.) Sıcak Su Tesisatı Çelik Borularla Tesisatın Döşenmesi Binaya soğuk su tesisatı döşeme esnasında sıcak su tesisatı da beraberinde döşenir. Sıhhi tesisatçı aynı işlemi yapar Bakır Borularla Tesisatın Döşenmesi Şofbenlerde, kombilerde, ısı tesisatında, ev ve sanayi tipi klimalarda, güneş enerji sistemlerinde, yerden ısıtma sistemlerinde, eşanjörler ve doğalgaz tesisatı gibi yerlerde geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır Plastik Borularla Tesisatın Döşenmesi Plastik boru altyapı malzemesi olarak çok iyi malzemedir. Kullanım sıcak suyu çok yüksek sıcaklıkta olmayacağı için ve borular döşeme içinde kalacağı için dayanım açısından ideal bir borudur. Yüksek sıcaklık istenen yerlerde alüminyum folyolu boru kullanılır. Bu boru piyasada PPRC (Polipropilen Random Copollimeriset) olarak bilinir. Folyolu borunun üzeri alüminyum kaplı olduğu için uzama katsayısı düşük ve sızdırmazlık dayanımı yüksektir Islak Mekânlarda Tesisatın Döşenmesi Binalarda banyo, WC ve mutfaklara ıslak hacim denir. Islak hacimler dairenin önemli bir alanını işgal eder. Dairelerin bu kısımlarında suyla ilgili ihtiyaçlar giderilir. Sıhhi tesisat su kullanma yerleri, ihtiyaca göre bu bölümlerde toplanır. Dairelerde temiz su boruları zorunlu kalmadıkça sıva altı döşenmelidir. Aynı zamanda borunun sıva altı döşenmesi terlemeyi önler. Katlara çıkan kolon boruları ise sıva üstü döşenir. Atık su boruları ise duvar veya döşeme içinden çekilir. Atık su kolon boruları duvar yüzeyinden döşenir. Sonradan bu borular fayans altına alınır. Yataydaki atık su boruları ise düşük döşeme veya döşeme üstünden çekilir. Döşeme kaplamasıyla üzeri kapatılır. 10

14 Banyo Banyoda klozet, lavabo, yer süzgeci, çamaşır makinesi, küvet gibi vitrifiye malzemeleri kullanılır. Banyo odalarının düzenlenmesinde kapının tam olarak açılabilmesine özen gösterilmelidir. Eğer çamaşır makinesi banyoya konulacaksa su ile temas etmeyeceği yerde olmasına dikkat edilir. Banyoya konulan vitrifiye malzemelerinin su kullanma yüküne göre sıhhi tesisat borusu çapı kullanılır. Bu malzemelerin her biri için genellikle ½ (Ø15 mm) anma çapındaki borular yeterlidir. Borular inşaat aşamasında, banyo duvarı iç yüzeyinden sıva altı döşenir. Banyoda kullanılan vitrifiye malzemelerde klozet gideri için Ø100 luk boru hattı bırakılmalı, diğerleri için Ø50 lik boru hattı yeterlidir. Banyoda dikey olarak döşenmesi gereken borular sıva altına döşenmelidir. Yatay atık su boruları bitmiş döşeme altında kalır WC Banyodan ayrı olarak düşünülmeli ve çok iyi havalandırılmalıdır. WC lerde alaturka helâ taşı vazgeçilmez vitrifiye malzemesidir. WC çıkışına da bir lavabonun konulması gerekir. Lavabo helâ taşının kullanılmasından sonra el yıkamak için gereklidir. Alaturka hela taşı rezervuar doldurma borusu çapı ve taharet musluğu boru çapı ½ (Ø15 mm) olarak kullanılır. Lavabo musluğu için de ½ (Ø15 mm) lik boru yeterlidir. WC de hela taşının yanında temizleme için bas bağlantısı ve lavabo için atık su ağzı bırakılmalıdır. Hela taşı için Ø100 lük boru ağzı, lavabo için Ø50 lik boru ağzı yeterlidir. Bas için spiral boru ile bağlantı yapılır. Bağlantı yapılırken hela taşının arka tarafında borunun ezilmemesine dikkat edilmelidir. Bu modülün uygulamasını Atık Su modülünde yapacağız Mutfak Mutfakta esas olarak mutfak eviyesi ve ocak (Fırın) bulunur. Ayrıca bulaşık makinesi, buzdolabı, kahve makinesi, çırpıcı, kızartma makinesi gibi cihazlar da yer alır. Mutfaktaki tesisatı yaparken yukarıdaki malzemeleri göz önünde bulundurarak işlem yapmanız size ileride kolaylık sağlayacaktır. Mutfaklarda su ile doğrudan ilgili olan eviye ve bulaşık makinesidir. Bazı durumlarda şofben veya kombi de konulur. Bu boruların temiz su bağlantıları ½ (Ø15 mm) borularla yapılır. Bulaşık makinesi, şofben ve kombilerin sıcak su girişleri ½ olmasına rağmen, boru tesisatı ¾ çapta yapılır. Redüksiyonlarla ½ çapa düşürülür. Mutfakta bırakılacak atık su tesisat bağlantıları eviye ve bulaşık makinesi içindir. Onların atık su boru çaplarının da Ø50 olması yeterlidir. 11

15 4. TEMİZ SU VE SICAK SU TESİSAT AĞIZ AYARLARI 4.1. Boru Ölçü Ayarları Temiz su boruları daima boyuna ölçü alınarak işaretlenir. Ölçü almada şerit metre ve kırmızı kurşun kalem kullanılır. Atölye şartlarında ve küçük ölçülerde çelik cetvel de kullanılabilir. Metrenin ucu, ölçü başlangıç noktasından tutulur. Metre, ölçü değeri büyüklüğü kadar açılarak boru üzeri işaretlenir. Ölçü almanın özelliğine göre ek parçasının artıracağı büyüklük ve diş payını göz önünde bulundurmak gerekir. Ölçü alma kuralları ayrıntılarını daha önceki bölümde görmüştük. Değişik çaplı boruların yatay ve düşey döşenmeleri durumunda boruların eksenleri arasındaki mesafesinin yaklaşık olarak 200 mm bırakılması uygun olur. Tesisatta en zor uygulamalardan biri olan batarya bağlantı ağızlarının ölçüleri ise 155 mm olarak bırakılmalıdır. Batarya bağlantı ağızları bırakılırken mutlaka batarya şablonu kullanılmalıdır. Ağızlar bırakılırken dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de bırakılan ağızların sıvadan sonra sıva altında kalmayacak şekilde yapılmasıdır. Bunun için de batarya boru ağızlarına 10 cm kadar bir boru parçasının sıkılması, boru ağızlarının sıva ile kapatılmasını önler Boruları Su Terazisi ile Terazileme Temiz su boruları belirli eğimle döşenir. Eğimin yönü su sayacı tarafıdır. Bu eğim tesisatın suyla dolması sırasında, havanın armatürlere doğru yükselmesini sağlar. Ters eğim ise tesisatta hava toplanmasına neden olur. Temiz su tesisatında en uygun eğim %0,5 tir. Uzun ve düz boru hatlarında eğim %0,1 e kadar düşürülebilir. Eğim su terazisi ile alınır. Su terazisindeki hava kabarcığı iki çizgi arasındayken terazinin eğim yönü, ucuyla boru arasında eğim miktarı kadar boşluk olur. Tek tip eğim uygulanan boru bölümlerinde 1 m lik uzunluğa göre hesaplanmış ahşap bir mastar veya terazinin uzunluğuna göre hesaplanarak yapılmış ahşap takoz eğimin verilmesini kolaylaştırır. Batarya bağlantı ağızlarının yüksekliğinin aynı hizada olmasına mutlaka dikkat edilmesi gerekir. H-Ahşap takoz veya mastar yüksekliği(mm) U-Uzunluk (mm ) E-Eğim(%) H=UxE formülü ile hesaplanır. Örnek: 2000 mm uzunluğunda yataya paralel döşenen temiz su borusu %0,5 eğimle döşeniyor. Su terazisinin altına konulacak takoz yüksekliği ne kadar olmalıdır? Çözüm: H=? U=2000 mm E=%0,5 H=UxE H=2000x0.005 H=10 mm dir. Temiz su borularında kullanılan mastarlar 12

16 4.3. Boruları Sabitleme Temiz su boruları geçtikleri yapı elemanı yüzeyine kelepçe, askı ve konsollarla tespit edilir. Her boru türüne kendi malzemesinden yapılmış tespit elemanı kullanılır. Temiz su tesisatında en çok kullanılan tespit elemanı örnekleri aşağıda şekillerle gösterilmiştir. Boru tespit elemanları temiz su boruları çap büyüklüğüne, yatay ve dikey konumlarına göre belirli aralıklarla tespit edilir. Boru çaplarına göre aralık ölçüleri: 13

17 Temiz su tesisatında, sıva altında döşenen boruları sabitlemek için önce tel kullanılır. Tesisat denemeye tabi tutulduktan sonra eğer tesisatta kaçak yoksa borular yapılacak harçla sabitlenir. Yapılacak harca kesinlikle kireç konulmamalıdır. Özellikle galvanizli boru kullanılmışsa buna çok dikkat edilmelidir. Borular kapatılırken bırakılan musluk ve batarya ağızlarının dışa doğru tam 90 bakmasına dikkat edilir. Batarya ağızları ölçüleri tekrar kontrol edilir. Plastik borularla yapılan tesisatlar da özel bir aparatla ağızlar sabitlenir. Bu aparata batarya bağlantı şablonu denir. Aşağıdaki şekilde şablonun kullanılışı gösterilmiştir. 14

18 5. SU SAYACININ MONTAJI Özelliğine göre içinden geçen akışkan miktarını ölçmekte kullanılan tesisat malzemelerine su sayacı denir Su Sayacı Çeşitleri Su sayaçları 15 mm çaptan, 800 mm çapa kadar her türlü su ölçüm ihtiyacını karşılayacak yapıda üretilmektedir. Sıhhi tesisatta kullanılan su sayaçlarını soğuk ve sıcak su sayaçları olarak iki grupta inceleyebiliriz Soğuk Su Sayaçları Su sayacı; devamlı suyla temas halinde olarak geçen suyun miktarını (debisini) ölçme aletidir. Geçen suyun miktarının ölçülebilmesi için önce su pervaneyi çevirir. Geçen suyun miktarı ile pervanedeki dönüş sayısı arasında doğru bir orantı vardır. Pervanedeki hareket dişli mekanizmaya iletilir. Su sayaçları prensip olarak hız esaslı çalışır. Su sayacı, su girişi sağlayan bir delik (Bu delik basit veya karmaşık geometrili olabilir.), su çıkışı ve belirli çapa sahip bir rotordan oluşur. Rotor, suyu birim miktarda geçiren sayaç elemanıdır. Su sayacının ölçme prensibi Su, sayacın çeşidine ve suyun giriş çıkış hareketine göre tek ya da çok huzmeli su geçişi yapar. Bunlar teğetsel tip olarak adlandırılırlar. Çünkü suyun girişi, rotor eksenine göre dik olduğu için teğetsel çalışır. Huzme, suyun sayaçtan geçerken birim miktara ayrılmasıdır. Tek huzmeli sayaçlar, suyu bir birim olarak geçirir ve ölçme yapar. Tek huzmeli sayaçlarda rotor tekerlek şeklinde olup çok kanatlıdır. Düzlemine dik olan ekseni etrafında simetriktir. Eksenin bu şekilde dik olması, rotorun mil üzerinde yataklanma karakteristiğini iyileştirdiği gibi küçük debilerde ortaya çıkan sürtünme sorununu da en aza indirir. Çok huzmeli sistemde ilk bakışta tek huzmeli ile aynı elemanları içerir. Yani rotor, mil, ayar plakası ve oda ortak parçalardır. Fakat su ölçümü yapılan odada 2 tip ve birbirine ters su akışı olur. Biri giriş huzmeleri, diğeri çıkış huzmeleridir. Su huzmesi odacığa ulaştığında burada bir kaç adet birbirine eşit su huzmecikleri haline dönüşür. Böylece rotora herhangi bir yan kuvvet gelmeyeceği için ölçüm daha hassas olur. Su huzmecikleri odacığa girer ve rotor çevresinde bir helisel hareket oluştururlar. Rotor ile oda duvarları arasında hareket ederek çıkış deliklerinden dışarı çıkar. Aynı tek huzmelide olduğu gibi suyun bir kısmı rotor kanatları arasında kalır ve rotor ile dönmeye devam eder. Su huzmelerinin helisel hareketi sonucu, rotor yukarı kalkar ve suda yüzmeye başlar. Pratik olarak rotor, milin üzerindeki ağırlığını yitirir. Bu arada rotora bağlı olan mil dönerek sayaç dişlilerini çevirir. Dişliler değerlendirme rakamlarını saydırır. 15

19 Sayacı tek huzmeli ölçmesi a. Rotor odacığı b. Sayacın çok huzmeli ölçmesi Tek ve çok huzmeli sayaçlar arasındaki farklar : Tek huzmeli sayacın mekanizması daha basittir. Aynı kapasiteli sayaçlar daha küçük olur. Fakat daha ucuzdur. Montajı basit ve kolaydır. Tek huzmeli sayaçlar çok huzmeli sayaçlara göre daha hassastır. İlk harekete geçtiği anda debi çok huzmeliye göre daha düşüktür. Kumlu ve tortulu sularda tek huzmeli sayaç daha iyi bir performans sağlar. Çok huzmeli sayaçta su daha iyi dengelenerek rotoru döndürür. Bu sayacın uzun ömürlü olmasını ve malzeme performansını, tek huzmeliye göre daha uzun süre korumasını sağlar. Çok huzmelilerin suyun girişini sağlayan küçük delikleri tıkanmaya, tek huzmelininkine göre daha müsaittir. Bu da zaman içerisinde çok huzmelinin hatalı ölçüm yapmasına ( Artı yönde ) neden olur. Soğuk su sayaçları genel olarak aşağıdaki özellikleri taşımalıdır: Küçük debilerde hassas ölçme yapabilmelidir. Üst camları yüksek basınçlara dayanmalıdır. Kapaklı olup kolay açılmalıdır. Korozyona dayanıklı malzemeden yapılmalıdır. Genellikle pirinç malzemeden yapılır. Kolay okunabilmelidir. En fazla 50 C su sıcaklığına kadar çalışabilmelidir. Soğuk su sayaçları, harcanan su durumuna göre çeşitli çap ve biçimlerde yapılır. Genellikle kullanım yerine göre ev ve sanayi tipi olarak iki grupta toplanır Ev Tipi Soğuk Su Sayacı Konutlarda anlık kullanılan su debisi sanayiye göre azdır dolayısıyla bu sayaçlarında çapı ve akış debisi küçüktür. Bu nedenle ev tipi olarak adlandırılır. Küçük çaplı oldukları için vidalı bağlantılıdır. Sayaç aksamlarının suyla temasına göre yaş ve kuru tip olarak iki çeşittir Yaş Tip Sayma düzeni dişlilerinin sayaçtan geçen su ile temasta bulunanlarına yaş tipi sayaç denir. Yaş tip su sayaçları memba suyu kalitesindeki tesislerde kullanılmalıdır. Dişlileri suyla temaslı olduğu için kireç oranı yüksek tesislerde ölçme hassasiyeti kaybolur. Don tehlikesi olan bölgelerde 16

20 kullanılması sakıncalıdır. Piyasada genel olarak 15, 20 ve 25 mm anma ölçülerinde, tek ve çok huzmeli olarak bulunur. Sayaç rakorlu montaj uzunluğu 203 mm ile 375 mm arasındadır Kuru Tip Sayma düzeni dişlilerinin sayaçtan geçen su ile temasta bulunmayanlarına kuru tip sayaç denir. Piyasada genellikle Ø15, Ø20, Ø25, Ø40 ve Ø50 mm anma çaplarında, tek ve çok huzmeli olarak bulunur. Sayaç rakorlu montaj uzunluğu çaplarına göre 203 mm ile 435 mm arasında değişir Sanayi Tipi Sayaçlar genel olarak, fabrikalarda ve diğer tesislerdeki kullanım sularının, üretimde imalata alınan suların ve arıtım tesislerinde işlenen suların kontrolü için kullanılır. Endüstride su kullanımı konutlara göre daha fazladır. Bu nedenle sanayi tesislerinde kullanılan suyun ölçülmesinde yüksek kapasiteli sayaçlar kullanılır. Ev tipi sayaçlara göre sanayi tip sayaçların kapasiteleri, su geçiş hızları fazlalaştırılarak ve çapları büyültülerek artırılmıştır. Sanayi tipi sayaçlar büyük çaplı oldukları için genellikle flanş bağlantılıdır. Bu sayaçları yaş ve kuru tip olarak iki grupta inceleyebiliriz. 17

21 Yaş Tip Sayma düzeni dişlileri su içinde bulunan sanayi tipi sayaçlardır. Gövdesinin içi suyla dolu olduğu için don tehlikesi olan yerlerde pek tercih edilmez. Yaş tip su sayaçları memba suyu kalitesindeki tesislerde kullanılmalıdır. Kireç oranı yüksek tesislerde ölçme hassasiyetini kaybeder. Bundan dolayı sanayide çok fazla tercih edilmezler Kuru Tip Sayma düzeni dişlileri su içinde olmayan sanayi tipi sayaçlardır. Endüstride en çok kullanılan ölçüm cihazı çeşididir. Büyük sayaçlarda su giriş ağzı ve rotor aynı eksenlidir. Bu biçimlilerine eksenel tip sayaç da denir. Akış hızı ve geçirdiği su debisine (miktarına) göre multijet ve voltman olarak da üretilir. Multijet tip su sayaçları mm arası anma ölçülerinde üretilir. Su geçiş hızından yararlanılarak çalışır. Çapı küçük olmasına rağmen debisi fazladır. Woltmann tip su sayaçları mm arası anma ölçülerinde üretilir. Büyük kapasiteli işletmelerde kullanılır. Sayaçlar flanşlı bağlantılıdır ve 50 mm'den 800 mm'ye kadar farklı ebatlarda üretilirler. Bu sayaçların normal akış değerlerinde hata oranı ± %2 kadardır. Voltman tip su sayacı Sıcak Su Sayaçları Sıcak su sayaçları ise esas olarak soğuk su sayaçlarına benzer. Ancak soğuk su sayaçlarının 50ºC sıcaklığa kadar dayanması beklendiğinden, bu sayaçlar sıcak su için uygun değildir. 90 C sıcaklığa dayanıklıdır. Sıcak su sayacında plastik ve lastik gibi malzemeler kullanılmaz. Bunların tümü metaldir. Bu sayaçların normal akışlarında hata oranı ± %3 kadardır. Sıcak su sayaçları piyasada genel olarak 20, 25, 40 ve 50 mm ölçülerinde tek ve çok huzmeli olarak üretilir. Ø50 mm ölçüsündekiler flanşlı, diğerleri vida bağlantılıdır. Sayacın rakorlu montaj boyu203 mm ile 435 mm arasındadır. 18

22 5.2. Sayaçların Okunması Su sayaçların okunması, saat üzerinde bulunan değerlerin okunması sonucunda ortaya çıkar. Su sayaçları çeşitli oldukları için okunmaları da farklıdır. Genellikle sayaçların üzerindeki siyah rakamlar okunur. Bazılarında siyahın devamında kırmızı rakamlar da vardır; ancak bunlar dikkate alınmaz. Sayaçlarda siyah rakamlar m3 olarak okunurken kırmızı rakamlar ise lt cinsinden okunur. Su bedeli ise m3 olarak ödenir Sayaç Montaj Kuralları Su sayacı kolayca okunabileceği, aydınlık, dondan korunabileceği, bakım ve tamire uygun, ulaşılabilecek bir sayaç kutusu içinde olmalıdır. Sayaçların montaj pozisyonu da doğru çalışmalarıyla doğrudan ilgilidir. Bazı sayaçlar sadece belirli şekillerde (Yatay veya Dikey) monte edilebilirken, bazıları her pozisyonda monte edilebilir. Yine bazı sayaçları vana, dirsek, redüksiyon vb. bağlantılardan belirli bir uzaklığa bağlamak gerekirken bazı sayaçlar için bunlara gerek yoktur. Montaj kılavuzlarında belirtilen sayaca en uygun pozisyon seçilmeli ve mevcut bir tesisat varsa sayaca uygunluğu kontrol edilmelidir. Bütün sayaçlarda montaj ile ilgili dikkat edilmesi gereken en önemli konu sayaçtan hava geçmesinin önlenmesidir. Sayaçtan geçecek olan hava hem yanlış ölçüm değerine, hem de sayaçta hasara sebep olur. Tesisatta sayaçtan önce mutlaka bir filtre sistemi bulunmalıdır. Zira özel modeller hariç bütün sayaçlar temiz sıvıların ölçümü için tasarlanmıştır. Üretici firmalar pislik sebebiyle arızalanan sayaçları garanti kapsamı dışında tutar. Sayaç arızalarının sebebi, %50 den fazla sıvının içindeki yabancı maddelerdir. Sayaç montajında dikkat edilmesi gereken ön önemli kural, sayacın zemine paralel ve kolona dik olmasıdır. Su sayacını şebekeye doğru yönde ve doğru açıda bağlamak çok önemlidir. Sayacı bağlarken üretici firmanın vermiş olduğu bağlantı şemasına veya sayacın üzerindeki ok ve işaretlere dikkat edilmelidir Ev Tipi Ev tipi sayaçlar yeni yönetmeliğe göre apartman dairelerinde, elektrik saatlerinde olduğu gibi dairenin girişinde toplu halde konulması gerekir. Daire içlerine konması sayacın okunması açısından uygun değildir. Özellikle sayaçların toplu halde apartman girişine konulması daha uygun olur. Böylelikle sayaçları okumaya gelen görevli dairelerin sayaçlarını aynı yerde bularak okur. Katlara çıkmasına veya dairelerin kapı zillerini çalmasına gerek kalmaz Sanayi Tipi Yukarıda saydığımız sayaç montaj kurallarının tümü küçük sanayi tipi sayaç montajında da geçerlidir. Sanayi tipi saatlerin kolay okunabilmesi için uygun yerlere konması gerekir. Sanayi tipi saatler de mutlaka don tehlikesine karşı korunmalıdır. Büyük su tüketimli sanayi işletmelerinde montaj edilen sayaçlarda farklı yöntem uygulanır. Bu tür yerlerde woltman tip sayaçlar kullanılacağı için montajında üç önemli noktaya dikkat edilir. Sayacın çıkışındaki tesisat, sayaç her zaman suyla dolu olacak şekilde yukarı yönlendirilmelidir. 19

23 Sayaç, hiçbir zaman tesisatın en yüksek noktasına bağlanmamalıdır. Sayacın önünde ve arkasında en az üç çap mesafesi kadar düz boru olmalıdır Sayaçların Montajı Sayaç Montaj Çeşitleri Rögar İçerisine Sayaç Montajı Bina içinde uygun bir yer yoksa sayaç bahçeye yapılacak bir rögar içine konur. Rögar bakım ve onarım amacıyla içine girilebilecek büyüklükte ve sayacı dondan koruyacak derinlikte yapılarak yalıtılır. Rögar içine birikebilecek suları akıtacak bir süzgeç konmalı ve süzgeç pis su tesisatına 20

24 bağlanmalıdır. Sayacı tesisata bağlarken sayaç içinde hava kalmayacak şekilde bağlanır. Sayaç borudan yüksekte ise hava, alçakta ise tortu birikir. Boru tesisatı, sayacın daima su ile dolu kalmasını sağlayacak biçimde yapılmalıdır. Bunun yolu, gidiş borusunu sayaçtan yüksek yapmaktır. Sayaçtan önce ve sonra birer vana konulmalıdır. Tesisatta su deposu, hidrofor, boyler varsa buradaki suların şehir tesisatına akmaması için sayaçtan sonra çek valf konulmalıdır. Sayacın tesisata bağlanması, iki ucunda bulunan rakorlar yardımıyla yapılır Niş-Sayaç Kutusu İçerisine Sayaç Montajı Sayacı binanın içinde dairenin giriş kapısının önünde uygun bir yer varsa duvara yapılmış bir niş içine yerleştirilebilir. Niş yerden 70 cm yüksekliğinde ve yaklaşık olarak 40x60x15 cm boyutlarında olur. Nişin önüne bir kapak yapılır. 21

25 6. TEMİZ VE SICAK SU TESİSATINI TEST ETMEK 6.1. Temiz ve Sıcak Su Tesisatının Kaçak Testinin Yapılması Bitmiş bir temiz su tesisatının kaçak testi yapılması gerekir. Kaçak denemesi boruların üstü örtülmeden yapılmalıdır. Bu deneme, hem tesisatı yapan sorumlu firmanın ilişiği kesilmeden önce, işi tekniğine uygun yapmış olduğunun bir göstergesidir; hem de yerleşildikten sonra farkına varılacak su kaçaklarının doğuracağı hasar ve problemleri önler. Tesisattaki bütün vanalar kapalı duruma getirilerek kaçak testi yapılır. Kaçak testi su ve havayla olmak üzere iki yöntemle yapılır Su ile Kaçak Testi Su ile kaçak testi en yaygın kullanılan yöntemdir. Kaçak testi yapılabilmesi için önce tesisatı az su ile doldurarak boru içindeki çapak, keten artıklarının dışarı atılması ve borular içinde hava bırakılmaması gerekir. Sonra deneme tulumbası ile tesisata su basılır. Deneme basıncı en az işletme basıncının 1,5 katı kadar olur. Tesisat istenen basınca ulaşınca deneme tulumbası üzerinde bulunan vana kapatılarak 10 dakika süre ile sızdırmazlık su basıncı testine tabi tutulur. Bu süre içinde hiçbir sızdırma olmamalı ve basınç düşmemelidir. Eğer basınç testinin izlendiği manometrede basınç düşerse kaçak olduğu anlaşılır. Kaçak olan boru hattı kontrol edilip sızıntı olan yer yeniden sıkılmalı veya değiştirilmelidir. Eğer kaçak yok ise tesisatın 24 saat aynı basınç altında tutulması gerekir. Son kontrolde kaçak yok ise tesisat boruları ölçüsünde ve terazisinde sabitlenerek üzerlerinin çimento harcı ile kapatılması gerekir. Basınç deneme tulumbası Hava ile Kaçak Testi Çok soğuk iklimlerde ve soğuk günlerde su yerine basınçlı hava ile deneme yapılır. Kacak varsa kaçıntı yerleri sabun köpüğü ile tespit edilir. Bu tesisatta hava basıncı 2.5kgf/cm² den az olmamalıdır. 22

26 7. HİDROFORU TESİSATA MONTE ETMEK 7.1. Basınç Kavramı Basıncın Tanımı, Birimleri ve Ölçülendirilmesi Basıncın Tanımı Basınç, bir yüzey üzerine etkide bulunan dik kuvvetin, birim alana düşen miktarı. Katı, sıvı ve gazlar ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye bir kuvvet uygularlar. Kuvvetin kaynağı ne olursa olsun birim yüzeye dik olarak etki eden kuvvete basınç(p), bütün yüzeye dik olarak etki eden kuvvete de basınç kuvveti(f) denir. P= Basınç (kg/cm²) F= Kuvvet (kg) A= Yüzey alanı (cm²) Her cisim bulunduğu yüzey üzerinde, ağırlığı oranında bir etki yapar. Katı cisimlerde, basınç ile basınç kuvveti arasında; P=F/A bağıntısı vardır. Basınç kuvvetinde birim yüzeyin yani alanın önemi yoktur. Alan ayrıca S harfiyle de ifade edilir. Sıvıların basıncı miktarla değil yükseklikle orantılıdır. Aynı zamanda yer çekim ivmesine ve yoğunluğa da bağlıdır. Gazlarda basınç ise birçok unsurla bağlantılıdır. Gazların basıncının hesaplanmasında sıcaklık, bulunduğu kabın hacmi, gazın miktarı ve R sayısı önemlidir. Bunları formülle ifade edecek olursak; P.V=n.R.T R sabit bir sayıdır. Kabaca 0,082 olarak geçer. Formülden de anlaşılacağı üzere gazlarda, sıcaklıkla basınç çözünürlüğün tersine doğru orantılıdır. Katı cismin yüzeye olan etkisi, ağırlığının büyüklüğü ve temas yüzeyinin küçüklüğü oranında büyük olur. Yüzeyin esnekliğine o yüzeyin deformasyonu da denir. Yüzeyin deformasyonu; üzerinde bulunan cismin ağırlığı ile doğru, temas alanı ile ters orantılıdır. Yüzeyde deformasyon istenmiyorsa, cismin temas edeceği alan fazlalaştırılır. Örneğin, karda yürüyen bir kimsenin ayakları battığı halde, kayak aleti kullandığında batmaz. Yüzey deformasyonu isteniyorsa temas alanı küçültülür. Örneğin, çivi, ince ve ucu sivri olduğu oranda, az kuvvetle ve kolayca çakılır. Örnek: 60 kg ağırlığındaki bir cismin konulduğu yer ile temas eden yüzey alanı 10 cm² olduğuna göre, bulunduğu yere yaptığı basınç ne kadardır? Çözüm: P=? kg/cm² F= 60 kg A= 10 cm² P= F / A P= 60 / 10 P= 6 kg/cm² Basınç Birimleri Karşılaştığımız basınç birimleri şunlardır: CGS basınç birimi: Bu basınç birimi bari dir. 1 bari=1 dyn/cm² dir. Bu birim çok küçük değer olduğu için çoğunlukla mega bari=bar=milyon bari kullanılır. MKS basınç birimi: MKS sisteminde kg/cm² basınç birimi kullanılır. Endüstri veya teknik basınç birimi: 1 kg/1 cm² = dyn/1 cm² = bari dir. 23

27 Su veya cıva sütunu: Su veya cıva kolonunun yüksekliği ile ifade edilir. 1 cm² alana h cm yüksekliğinde su veya cıva ağırlığının etki etmesidir. Yükseklik ve akışkanın özgül ağırlığı çarpılarak bulunur. +4 C deki suyun özgül ağırlığı 1 gr/cm³ olduğu için, su yüksekliği doğrudan su sütunu (SS) olarak ifade edilir. Cıvanın özgül ağırlığı 13,6 gr/cm³ olduğu için, cıva yüksekliğiyle özgül ağırlığının çarpımı cıva sütunu (HgS) olarak ifade edilir. 10 m yüksekliğindeki su 1 cm² alana 1000 cm³=1 kg basınç yapar. 76cm yüksekliğindeki cıvanın 1 cm² alana yaptığı basınç ise 76x13,6=1033,6 gr/cm² dir. Bu da 1,0336 kg/cm² ye eşittir. Atmosfer basıncı: 76 cm yüksekliğindeki cıva kolonunun basıncı, deniz seviyesindeki atmosfer basıncına eşittir. Bu sebeple atmosfer basıncı denir ve uygulamada çok kullanılır. Megabari (1 kg/cm²) ve atmosfer (1,0336 kg/cm²) basıncı birbirine yakın olduğu için genellikle karıştırılır. Atmosfer basıncını fiziki ve teknik olarak değerlendirebiliriz. Fiziki atmosfer basıncı +4 C de 10 m su sütunu (mss) veya 0 C de 760 mm cıva sütunudur (hgs) (1,0336 kg/cm²). Teknik atmosfer basıncı ise +4 C de 10 m su sütunu (mss) veya 0 C de 735,5 mm cıva sütunudur (hgs) (1 kg/cm²). Genellikle pratikte bu atmosfer basıncı kullanılır Basıncın Ölçülmesi Gazlarda basınç manometre ile ölçülür ve bar birimiyle değerlendirilir. Sıvılar ise hidrometrelerle ölçülerek kg/cm² veya metre su sütunu (mss) olarak değerlendirilir. Basınç ölçerler dış görünüş olarak birbirine benzer. Birbirinden gösterge üzerindeki basınç birimiyle kolaylıkla ayırt edilirler. Aşağıdaki şekilde birer manometre ve hidrometre gösterilmiştir. 1. Manometre 2. Hidrometre Basıncın ölçülmesinde üç ana metot vardır: Atmosferik sütunun, bir sıvı sütunu ile dengesini kullanmaktır. Sıvı olarak alçak buhar basıncına sahip cıva kullanılır. En doğru ölçüm bu metotla yapılır. Bir zarın veya bir metal levhanın bir tarafındaki basınç, diğer taraftaki basınç değerinden farklı ise zarın şekli değişir. Bu metotdan yararlanarak aneroid (Metal) barometreler ve barograflar yapılmıştır. Sıvıların kaynama noktaları yüzeyleri üzerindeki basınca bağlıdır. Sıvı üzerindeki buhar basıncı, üzerine etki eden atmosferin basıncına eşit olunca buharlaşma başlar. Sıvının kaynama noktası ölçülerek barometrik basınç bulunur. Cıvalı barometreye göre basınç ölçümü standarttır. Diğer aletler cıvalı barometreye göre ayarlanır Açık Hava Basıncı (Atmosfer basıncı) Dünyanın çevresindeki hava tabakası çeşitli gazların karışımından meydana gelmiştir. Bu gaz tabakasına atmosfer denir. Atmosferdeki gazlar da, katı ve sıvılar gibi ağırlığından dolayı etki ettikleri yüzeylere basınç uygular. Bu basınca açık hava basıncı yada atmosfer basıncı denir. Açık hava basıncı, deniz seviyesinden yükseklere çıktıkça hava molekülleri azalacağı için düşer. Yerküre, kalınlığı yüzlerce km olan hava tabakası ile kaplıdır. Bu kalınlıkta havanın özgül ağırlığının küçük olmasına 24

28 rağmen; ağırlığı dolayısıyla bir basıncı vardır. Bu basınca açık hava basıncı denir. Açık hava basıncı cisimler üzerine her yönde etki eder. Açık hava basıncı barometre ile ölçülür Sıvıların Basıncı (Atmosfer Basıncı) Bir yerden başka bir yere uygun şartlarda akabilen ve bulundukları ortamın biçimini alan maddelere akışkan maddeler denir. Sıvılar akışkan maddelere örnektir. Akışkanlar basınç farkından dolayı akarlar ve akma yönü basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere doğrudur. Sıvılar bulundukları kabın şeklini alır. Atmosfere açık ve kapalı olma durumuna göre içinde bulundukları kabın yüzeyine etki eder. Sıvıların bu etkisine sıvıların basıncı denir. Sıvıların basıncına hidrostatik basınç da denir. Sıvılara ait bütün olayların açıklanması, hareketsiz sıvıların aşağıdaki dört ana özelliği yardımıyla mümkündür. Hareketsiz sıvıların, bulundukları kapların ve içine batırılmış cisimlerin yüzeylerine yaptığı basınç her noktada o yüzeye diktir. Hareketsiz bir sıvının herhangi bir noktasındaki basınç kuvveti, sıvının o noktadaki ağırlığı sıfır kabul edildiğinde, o noktadan geçen basınç kuvveti her yönde aynıdır (Birinci Pascal prensibi). Hareketsiz bir sıvının yalnız düşey yönde basınç değişimi olup yatay yönlerde basınç değişimi sıfırdır. Kapalı kaplarda sıkıştırılmış sıvıların kabın tüm yüzeyine yaptığı basınç eşittir (Hidroforlar bu sisteme göre çalışır.). Atmosfere açık veya sıkıştırılmamış sıvılar yatay yönde basınç değişimi oluşturdukları için tabanlarında yapabilecekleri maksimum basınç değerine ulaşır. Buna göre sıvı yüksekliği oranında ağırlığı kadar etki eder. Bu birim basınçtır. Bulunduğu kabın tüm tabanına ise, kabın kesit alanı kadar etki eder. Sıvılarda özgül ağırlığı ve rakımla yer çekimi ivmesi az değiştiği için bu değerler sabit kabul edilir. Yani su sıkışmayan bir sıvı olarak düşünülür. P= Sıvını tabana yaptığı basınç (kg/cm²) h= Sıvının hacmi (cm³) A= Sıvının tabanla yaptığı temas alanı (cm²) δ= Sıvının özgül ağırlığı (kg/cm³) Birim tabana yaptığı basınç (Hidrometrenin ölçtüğü basınçtır.): P=h.δ Tüm tabana yaptığı basınç: P=h.A.δ Örnek: Dikey olarak döşenen 27 m yüksekliğindeki 2 (50 mm iç çap alınacak) borunun içindeki suyun birim tabana (Hidrometrenin ölçtüğü) ve tüm taban yüzeyine yaptığı basınç ne kadardır? P=? kg/cm² A=? cm² h= 27 m=2700 cm³ δ= 1 gr/cm³=0,001 kg/cm³ P=h. δ P=2700.0,001 P=2,7 kg/cm² veya 27 mss tabanda birim yüzeye etki eden (hidrometrenin ölçtüğü) basınç. A=π.r² P=h.A.δ A=3,14.2,5² A=19,625 cm² borunun taban alanı. P= ,625.0,001 P=52,98 kg/cm² tüm taban yüzeyindeki toplam basınç. 25

29 Açıklama Uygulamalarda kabın içindeki su yüksekliği doğrudan su sütunu (SS) olarak söylenir (27 m yüksekliğindeki tesisat suyunun basıncı 27 mss gibi). Suyun özgül ağırlığı 1 gr/cm³ olduğu için yüksekliğiyle çarpımı değerini değiştirmez. Örnekte bulduğumuz birim alana etki eden basınç 2,7 kg/cm² dir. Aynı borunun tabana yaptığı basınç mss olarak 27 mss dur. Bu değer hidrometrenin ölçeceği değerdir. Görüldüğü gibi kg/cm² değeri, mss değerinin 1/10 dir. Pratik uygulamada su sütunu yüksekliğinin 1/10, kg/cm² değeri verir. Bu değer aynı zamanda kg/cm² cinsinden ölçen basınç ölçerin değeridir. Hareketli akışkanlarla ilgili aşağıdaki yargılar geçerlidir. 1. Akışkanlar daima basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yöne doğru akar. Örneğin, binaların zeminindeki hidrofor yardımı ile basınç farkı oluşturularak, suyun binanın üst katlarına kadar çıkarılması. Odanın kapı ve penceresini açarak hava akımı oluşturulması da basınç farkından dolayıdır. 2. Akışkanların kesit alanı daraldıkça akış hızı artar. Şekildeki borunun dar kesitinde akan suyun v2 hızı, geniş kesitinden akan suyun hızından büyüktür. (v2 > v1). Veya akışkanın hızının arttığı yerde kesit alanı daralır. Örneğin, musluktan akan suyun aşağı doğru hızı artar ve kesiti daralarak incelir. 3. Akışkanın hızının arttığı yerde basıncı azalır. Şekildeki düzenekte pompa yardımıyla borunun K ucuna hava üflendiğinde, borudan sıvı yükselerek püskürür. Sıvının yükselmesinin nedeni, sıvının açık yüzeyine uygulanan açık hava basıncı L ucuna iletilir. K ucunda ise akışkanların (Havanın) hızı arttığı için basınç farkı oluşur ve sıvı, basıncının büyük olduğu L ucundan, basıncın küçük olduğu K ucuna doğru hareket eder. 26

30 Sıvıların basıncı nasıl ilettiğini deneyle inceleyelim. Deneyin amacı: Sıvıların basıncı nasıl ilettiğini deneyle göstermek. Hazırlık Soruları Her yöne delikleri bulunan bir kutuya su doldurulursa, su deliklerden hangi yöne doğru fışkırır? Suyun en hızlı akışı hangi delikte gözlenir? Nedenlerini tartışınız. Kullanılan Araç ve Gereçler 1.Basınç iletim aleti 2.Su 3.Kova Deneyin Yapılışı Basınç iletim aletine subap boşluğundan su doldurunuz. Kova üzerinde tutarak basınç iletim aletinin arkasındaki pistonu ileri doğru itiniz. Suyun topuz etrafındaki deliklerden fışkırdığını gözleyeceksiniz. Deneyin sonucu: Bu deneyle Paskal ilkesi doğrulanmış olur. Basınç iletim aletinin pompalanması sonucu suyun her yönde aynı şiddetle dağıldığı gözlenir. Teorik Bilgi Sıvıların esnekliği çok küçüktür. O bakımdan yapılan deneylerde sıvılar sıkıştırılamaz demek daha doğru olur. Kabın şekli nasıl olursa olsun, kapalı bir kaptaki sıvının herhangi bir noktasında, birim yüzeye uygulanan bir kuvvet, kabın bütün yüzeylerine aynen iletilir. (Paskal prensibi) Sıvılar kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü değiştirebilirler. Sıvıların bu özelliğinden yararlanılarak Hidrolik frenler, pres ve kriko, Su cendereleri, sıvılı barometre, hidrolik kaldıraçlar, manometre vb. yapılmıştır Debi Herhangi bir kesitten birim zamanda geçen akışkan hacmi (m3/h) debi olarak adlandırılmaktadır. Akışkanın kesit alanı, hızı ve basıncı debiye etki eden faktörlerdir. Bu parametrelerden birinin değiştirilmesi akan su debisinin değişmesine neden olur. 27

31 7.2. Hidrofor ve Su Depoları Bağlantıları Çok katlı binaların su ihtiyacını karşılamak için şehir şebeke basıncı yetersiz kalır. Bu tür yerlerde hidrofor veya su deposu bağlantılı sistemler kurulur. Hidrofor ve su deposu ayrı ayrı kullanılabildiği gibi bazı tesisat sistemlerinde beraber de bağlanabilir Hidrofor ve Su Depolarının Açıklanması Hidrofor Basıncı düşük suyu, hava ile sıkıştırarak istenen yüksekliğe çıkartan ve otomatik çalışan silindirik depolu pompalama sistemlerine hidrofor (Basınçlandırma deposu) denir. Basınçlandırma işlemini tank, pompa ve bunların üzerine takılan yardımcı elemanlar yapar. Hidrofor tankı, işletme (çalışma) basıncına göre standartlarla belirtilen kalınlıkta çelik saç malzemeden yapılır. Tankın, hidrofor sistemindeki görevi yardımcı elemanları üzerinde taşımak, su ve havayı bir araya getirerek suya istenilen basınçlandırmayı vermektir. Bir kısım hidrofor tanklarında hava temini için kompresör yerine hava subabı veya hava enjektörü kullanılır. Bazı hidrofor tanklarında ise su ve hava bölgesi bir membranla ayrılır. Membran olarak basınca dayanıklı ve biçimlendirilmiş lastik kullanılır. Hidrofor pompası, suya yeterli basıncı verecek kapasitede olmalı ve ona göre seçilmelidir. Görevi kuyu, depo veya şebekeden aldığı suyu tanka basınçlandırmaktır. Merkezkaç (Salyangoz) ve kademeli (Santrifüj) tipte yapılır. Pompa motorları dikey veya yatay bağlantı biçiminde üretilir. Hidrofor yardımcı elemanları (Ekipmanları); şiber veya küresel vana, çek valf, güvenlik vanası, hava temin elemanı (Hava enjektörü, hava sübabı veya kompresör) basınç şalteri, manometre, selenoid vana ve seviye elektrotundan oluşur. Şiber veya küresel vana, gerektiğinde su akışını kesmek için kullanılır. Çek valf takılı bulunduğu yerin gerisinde basıncın azalması durumunda, su akışının ters yöne kaçmasını engeller. Güvenlik vanası sistemdeki fazla basıncı dışarı atarak sistemin güvenliğini sağlar. Sistem içindeki basınç manometreden okunur ve hava bölgesine bağlanır. Selenoid vana hava bölgesine takılarak su seviyesine göre tankın hava emişini sağlar. Seviye elektrotu ise su seviyesini kontrol eder ve su bölgesine takılır. Hidrofor tankı basıncına göre pompanın çalışmasını basınç şalteri düzenler. Hidrofor sistemi elemanları birbirine bağlı ve tamamlayıcı nitelikte çalışır. 28

32 Su Deposu Suyu gerektiğinde kullanmak üzere depolayan kaplara su deposu denir. Su depoları atmosfere açık yapılır. Su depoları çelik sac, fiberglas ve kâgirden üretilir. Silindirik veya prizmatik biçimli olur. Kullanılacağı yerin özelliğine göre depo seçilerek bağlantı yapılır. 1. Dik silindirik 2. Yatık silindirik 3. Prizmatik Açık su deposunun gerekli temizliğini yapabilmek için iyi kapanabilen ve havalandırma deliği olan bir temizleme kapağı olmalıdır. Havalandırma deliği yoksa ucu aşağı eğik bırakılmış havalandırma borusu bulundurulmalıdır. İçindeki suyun kışın donmasını ve yazın ısınmasını önlemek için izole edilmelidir. Tabana çöken tortuların tesisata akmaması için çıkış borusu ağzı depo tabanından 10 cm yüksekte olmalıdır. Depolar önceleri çatı arasına konularak üstten dağıtmalı tesisatlar yapılırdı. Çatı araları yaz aylarında aşırı sıcak olur. Sular C sıcaklıklarda bakteri üretir. Mikropların üremesine uygun ortam oluşturur. Özellikle insanların lejyoner hastalığına yakalanmasının en önemli nedenidir. Ayrıca çatı arasına konulan depo, binaya ek bir yük oluşturur. Bunun için daha serin olan bodrum katlara, hidroforu beslemek amacıyla pompa öncesi konulur. Pompa veya hidrofor besleme suyunu bu depodan karşılar. Taşmaya karşı tedbir olarak depo yakınında bir kirli su çukuru yapılmalıdır. Depo ahşap, çelik veya kâgir altlık üzerine alınmalıdır. Günümüzde üretilen depolar kendinden ayaklı yapılmaktadır. Bir su deposu kısımları Hidrofor ve Su Depolarının Bağlantı Çeşitleri Havasını Kompresörle Temin Eden Hidrofor Bağlantısı Hidrofor tankının basınçlandırılması için hava gerekir. Bu hidrofor bağlantısında hava, hava kompresörüyle sağlanır. Sistemin görevini yapabilmesi için yardımcı elemanları amacına uygun kullanılmalıdır. Deponun şebeke bağlantısı yapılan ucuna, depo suyla dolunca kesmesi için flatör takılır. Pompa sürekli su içinde kalarak hava yapmaması için deponun alt seviyesinden bağlanır. Hidrofor tankının basıncının pompa tarafına gitmemesi ve tesisat basıncının tankı etkilememesi için, giriş ve çıkışına çek valf kullanılır. Tankın güvenliği için tank üzerine veya hemen çıkışına yaylı güvenlik 29

33 vanası takılır. Su deposu, pompa, hidrofor tankı ve kompresör bağlantılarında gerektiğinde kullanılmak üzere vana bağlanır. Hidrofor sisteminin basınca bağlı olarak çalışmasını, otomatik basınç şalteri sağlar. Havasını kompresörle temin eden hidrofor bağlantısı Hava Enjektörlü Hidrofor Tankı Bağlantısı Bu hidrofor sisteminde hava, hava enjektörü tarafından sağlanır. Depo ve hidrofor donanımları kompresörlü sistemde olduğu gibi bağlanır. Seviye elektrotu konularak su seviyesi kontrol edilir. Selenoid vanayla hava basınç kontrolü yapılır. 30

34 Hava enjektörlü hidrofor tankı bağlantısı Paket Tip Hidrofor Bağlantısı Paket hidroforlara diğerleri gibi sürekli hava takviyesi yapılmaz. Hidrofor tankının içinde membran vardır. Membran, hidrofor tankında hava ve su bölgesini ayırır. Hava bölgesine belirli miktarda hava basılarak kapatılır. Bağlantısı şekildeki gibi yapılır. 31

35 Paket tip hidrofor bağlantısı Hidrofor Elektrik ve Otomatik Kumanda Eleman Bağlantılarının Yapılması Bu elemanlar hidroforun çalışmasını doğrudan yönlendirir. Bağlantılarında teflon bant kullanılması uygun olur. Anahtar ağızlı oldukları için uygun ağızlı açık ağılı anahtarla veya kurbağacık anahtarla sıkılmalıdır. 32

36 Hidrofor otomatik kumanda elemanlarını bağlantısı Şalterli Flatörün Hidrofora Elektrik Bağlantısı Yapmak Flatör, su seviyesini kontrol eder. Su yeterli düzeye gelince akışkan yolunu kapatır. Suyun eksilmesi durumunda açarak açık su deposunun dolmasını sağlar. Şalter elektrikle ilgilidir. Şalter, su deposu içindeki su miktarına göre pompanın çalışmasını düzenler. Depoda suyun en az seviyeye düşmesi durumunda motorun elektriğini keser. Maksimum seviyede ise çalıştırır. Her hidrofor sisteminde uygulanabilir. 33

37 Şalterli Flatörün hidrofora elektrik bağlantısı yapmak Flatörlü Şaltersiz Hidrofor Elektrik Bağlantısı Yapmak Bu tür bağlantı sisteminde elektrikli şalter yoktur. Pompa motoru su seviyesinden bağımsız çalışır. Suyun en az seviyeye düşmesi durumunda da çalışmaya devam eder. Su seviyesinin düşmeyeceği yerlerde kullanılması uygun olur. Flatörlü şaltersiz hidrofor elektrik bağlantısı yapma 34

38 Hidrofor Basınç Anahtarı Ayarının Yapılması Hidrofor basınç ayarının yapılabilmesi için şalterin kapak tespit vidası sökülerek çıkartılır. Basıncın seviyesi manometre göstergesinden izlenerek basınç vidasından hidroforun çalışma basıncı ayarlanır. Basınç yükseltilecekse ayar vidası + yönde, düşürülecekse yönde döndürülür. Ayar vidasının döndürülmesi kontrollü yapılmalıdır. Ani döndürme yapılmamalıdır. Basınç şalterinin görünüşü Basınç şalterinin ayarlanması Su Depolarının Hidrofora Bağlantısı Su depoları hidrofora en kısa yoldan ve mümkün olduğu kadar düz bağlanmalıdır. Gereksiz dönüşler pompa emişini etkiler. Pompa daima su ile dolu olacak şekilde bağlanır. Su deposu bağlantı ağzının yüksek olması durumunda, boru dönüşü yapılarak pompa seviyesine düşürülür. Aşağıdaki şekilde farklı bir depo ve hidrofor bağlantısı yapılmıştır. Bu bağlantıda hidrofor için gerekli olan hava, hava tüpü üzerine konulan enjektörle sağlanmaktadır. 35

39 Su depolarının hidrofor bağlantısı 36

40 8. MOBİL SİSTEM 8.1. Mobil Sistem ve Özellikleri Villa, konut, okul gibi mekânlarda binanın alt yapı aşamasında planlanarak uygulanan bir sistemdir. Kısaca boruların bir merkezden kullanma suyu musluklarına zeminde gizli olarak koruyucu kılıf içinde asıl boru hattının çekilme işlemidir. İçtiğimiz ve kullandığımız suyun temizliği, tesisatlarımızın pas, kireç ve tortudan korunması, insan sağlığı için çok önemlidir. Mevcut tesisatlarımızda kullandığımız armatürlerin tamiri için bütün evin suyunu kesmek yerine, o hattı kolektörden kapatmak yeterli olacaktır. Mobil sıhhi tesisat sistemlerinde banyolardaki her bir terminal kutusu tek bir noktada ayrı ayrı kontrol edilebilir. Özellikle tamiratlarda, banyonun suyu kesilmeden arıza giderilecektir. Kolektör üzerinde her bir hat için mini vana kullanılır. Örnek vermek gerekirse; banyodaki lavabonun bataryasında yapılacak bir tamirat için kolektör üzerinde o hatta olan mini vana kapatılır. Bu esnada diğer bataryalarda su kesilmeyecektir. Kalorifer tesisatında olduğu gibi PE-Xb boru, koruyucu spiral boru içinden geçirildiğinden dolayı fayans ve seramikler kırılmadan kolaylıkla değiştirilebilir. Mobil sistem boruları yüksek ısı ve basınçlara dayanıklı olduğundan özellikle termosifon hatlarında güvenle kullanılabilir. Uygulaması hızlı ve kolaydır. Kaynak ve lehim gerektirmez. Böylelikle kaynak, montaj, işçilik hatalarına da imkân vermez. Montaj esnasında elektriğe ihtiyaç yoktur. Kangal boru istenen yerden kesilerek su saatinden armatürlere kadar her türlü tesisata tek parça olarak döşenir. Mobil sıhhi tesisat 8.2. Polietilen Borular Polietilen borular 20 senedir her türlü sıvı taşıma işlemlerinde üstün polimerik yapısıyla en iyi çözümü sunan çapraz bağlanmış polietilenden üretilmektedir. Günümüz plastik teknolojisinin ürünü PEX borular yerden ısıtma sisteminde, mobil tesisatta, sıcak ve soğuk su tesisatlarında kullanılabilen tek borudur. PE-CROSSLINK borular özel yüksek yoğunluklu polietilen ham maddeden üretilir. Polietilen malzemelerin sıcaklık karşısındaki basınç dayanımları düşüktür. Ancak yüksek yoğunluklu polietilen CROSSLINK (Çapraz Bağlanma) işlemi ile sıcakta yüksek performans sağlayan bir bağ yapısına sahip olur. Çapraz bağlanması tamamlanmış PE-CROSSLINK BORU -100 C ile +110 C arasında mukavemet özelliklerini korur. PEX-b Cross-link boruların kullanım alanları: 1. Daire içi kalorifer tesisatlarında, 2. Yerden ısıtma sistemlerinde, 3. Sıhhi tesisat hatlarında kullanılmaktadır. PEX-b Cross-link boruların kullanım alanlarında sağladığı faydalar: 37

41 1. Hızlı ve kolay tesisat imkânı sunar. 2. Kireçlenme yapmaz. 3. Sıhhi tesisatta kullanıldığında koku yapmaz. 4. Paslanmaz. 5. Çürümez. 6. Çevre sağlığını korur. 7. Sıhhi tesisatta hijyen şartlarına uygundur. 8. Hafiftir, taşınması ve montajı çok kolaydır. 9. Düşük sürtünme kat sayısına sahiptir. 10. Elektrolize dayanıklıdır. 11. Esnektir. 12. Uzun sistem ömrü sunar, 50 yıl gibi ömrü vardır. 13. Kimyasal maddelere karşı dayanıklıdır C ve - 50 C' ye dayanıklıdır. PEX-b Cross-link borunun uygulanış şekli ve avantajları: PEX-b borular şap altından kılıf içinden geçirilmelidir. Kılıf boruyu koruyucu nitelikte olmalı ve yastık görevi yaparak ısı yalıtımını sağlamalıdır. Bükülme esnasında kesit daralmasına neden olmaması için spiral olmalıdır. Polietilen PEX-b Cross-link boruların özellikleri 38

42 Polietilen soğuk ve sıcak su boruları et kalınlıkları Polietilen boru kılıfı 8.3. Kollektörler Tek hattan gelen akışkanı ikiden fazla hatta ikiden fazla hattan gelen akışkanı tek hatta düşüren tesisat elemanına kollektör denir. Kolektör bağlandığı boru hattına göre adlandırılır. Gidiş borusu hattına konulana gidiş kollektörü, dönüş borusu üzerine konulan konulana dönüş kolektörü denir Gidiş Kollektörü Kollektör, mobil sıhhi tesisat sisteminde ana hattan (Su sayacından) gelen suyun kullanım yerlerine ayrı iletilmesini sağlar. Ayrıca ısıtıcıdan gelen sıcak suyun dağıtılmasını yapar. Genellikle mavi renkte olan soğuk su kollektörü, kırmızı renkte olan ise sıcak su kollektörü olarak kullanılır. Kollektör kullanılarak döşeme: Kolektör Bu tesisat metodu, sıhhi tesisat ustalarının boruları kolektörden tüketim noktalarına doğrudan döşemesini sağlar. Kullanılacak ek parça sayısı en aza iner, zamandan ve işçilikten tasarruf sağlanır. 39

43 Kollektör kullanmadan döşeme: Kollektörlü dağıtım sistemi Bu tesisat sistemi kollektör noktasından yer kazanmak için tercih edilir. Ayırımlarda T parçaları kullanılır. Bu tip döşemede de kullanılacak boru uzunlukları en aza iner. Ana borulu dağıtım sistemi Su Akıtma Ağzı Sayısı Tespiti Su akıtma ağızları, dairede kullanılan su tüketim yerlerinin tespit edilmesidir. Su tüketim malzemeleri dairenin büyüklüğüne, dubleks ve tripleks gibi özellilerine göre değişir. Normal bir dairenin su tüketimi, ıslak hacimlere göre genellikle aşağıdaki gibidir. 40

44 Su Akıtma Yeri Sayısına Göre Kolektör Tespiti Binalarda kullanılan su akıtma ağzı sayısı kadar kollektör çıkışı kullanılmalıdır. Bu yaklaşık olarak ; civarında olur. Tesisatta kullanılacak su akıtma ağzı tespit edildikten sonra kollektör seçimi yapılır. Kollektörlerin 2 ağızdan başlayıp 13 ağıza kadar olanları vardır Kollektöre Küresel Vanaların Takılması Mini küresel vanalar; su, hava, buhar ve akaryakıt (Özel) tesisatlarında açma ve kapama işlevi için kullanılmaktadır. Meskende bulunan akar yerlerinin kontrolü, kollektörler üzerine takılan mini küresel vanalar ile sağlanır. Mini küresel vana Boru Güzergâhlarının Kelepçelenmesi Zeminden geçeçek borular tespit edildikten sonra zeminden geçecek boru sayısı oranında kelepçe kullanılır. Kelepçenin görevi boruların sabitlenmesini sağlamaktır. Kelepçeler yere dübeller vasıtasıyla sabitlenmelidir. Boru kelepçesi 41

Boru Çaplarının Hesaplanması SIHHİ TESİSAT

Boru Çaplarının Hesaplanması SIHHİ TESİSAT Boru Çaplarının Hesaplanması SIHHİ TESİSAT Bir yapıda muslukların aynı anda açılması beklenemez. Bu nedenle toplam debi bulunurken YB ne karşılık gelen debi değerlerinin toplamı alınmaz. Bunun yerine

Detaylı

T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE İKLİMLENDİRME SIHHİ TESİSAT 1

T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE İKLİMLENDİRME SIHHİ TESİSAT 1 T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE İKLİMLENDİRME SIHHİ TESİSAT 1 ANKARA 2007 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen

Detaylı

KATI BASINCI: Özellikler: 1. Eğer zemine uygulanan kuvvet zemine dik değilse, kuvvetin dik bileşeni alınarak basınç bulunur.

KATI BASINCI: Özellikler: 1. Eğer zemine uygulanan kuvvet zemine dik değilse, kuvvetin dik bileşeni alınarak basınç bulunur. KATI BASINCI: KATI BASINCI: Birim Tablosu: Özellikler: 1. Eğer zemine uygulanan kuvvet zemine dik değilse, kuvvetin dik bileşeni alınarak basınç bulunur. 2. Katı cisimler ağırlıklarından dolayı bulundukları

Detaylı

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ

AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 8 AKIŞKAN STATİĞİNİN TEMEL PRENSİPLERİ 2 2.1 BİR NOKTADAKİ BASINÇ Sıvı içindeki bir noktaya bütün yönlerden benzer basınç uygulanır. Şekil 2.1 deki gibi bir sıvı parçacığını göz önüne alın. Anlaşıldığı

Detaylı

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti

ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç. Kaldırma Kuvveti ÖĞRENME ALANI: Kuvvet ve Hareket 2.ÜNİTE: Kaldırma Kuvveti ve Basınç Kaldırma Kuvveti - Dünya, üzerinde bulunan bütün cisimlere kendi merkezine doğru çekim kuvveti uygular. Bu kuvvete yer çekimi kuvveti

Detaylı

DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRÜLÜĞÜ

DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRÜLÜĞÜ DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRÜLÜĞÜ DHMİ GÖREVDE YÜKSELME VE UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ YÖNETMELİĞİ ÇERÇEVESİNDE GERÇEKLEŞTİRİLECEK OLAN SIHHİ TESİSAT TEKNİKERLİĞİ SINAVINA AİT %60 LIK KURUMSAL MESLEKİ

Detaylı

KATILARIN ve DURGUN SIVILARIN BASINCI

KATILARIN ve DURGUN SIVILARIN BASINCI KATILARIN ve DURGUN SIVILARIN BASINCI Yeryüzünde bulunan bütün maddeler ağırlıklarından dolayı bulundukları zemin üzerine kuvvet uygular. Uygulanan bu kuvvetler cisimler üzerinde bir basınç oluşturur.

Detaylı

EMNİYET VENTİLİ (EV)

EMNİYET VENTİLİ (EV) EMNİYET VENTİLİ (EV) SABİT AYARLI Ağustos 018 TANITIM Sabit ayarlı emniyet ventilleri kapalı devre ısıtma sistemlerinde oluşan basıncı tahliye ederek, önceden belirlenmiş bir değere sınırlamak amacıyla

Detaylı

KALDIRMA KUVVETİ. A) Sıvıların kaldırma kuvveti. B) Gazların kaldırma kuvveti

KALDIRMA KUVVETİ. A) Sıvıların kaldırma kuvveti. B) Gazların kaldırma kuvveti KALDIRMA KUVVETİ Her cisim, dünyanın merkezine doğru bir çekim kuvvetinin etkisindedir. Buna rağmen su yüzeyine bırakılan, tahta takozun ve gemilerin batmadığını, bazı balonların da havada, yukarı doğru

Detaylı

TESİSAT MAHAL LİSTESİ

TESİSAT MAHAL LİSTESİ İşin Adı : A.K.Ü KAMPÜSLERİ ALTYAPI İNŞAATI Sayfa 1 1 03.205/01 Motor kumandalı monoray vinç (10 metre açıklıkta), 1 Ton kaldırma kapasiteli 2 09.001 Kuyu inkişafı (Geliştirilmesi) - + - + - - - 3 09.002/2

Detaylı

Alttan Çıkışlı Takım Klozet Montajı

Alttan Çıkışlı Takım Klozet Montajı Alttan Çıkışlı Takım Klozet Montajı Pis su giderinin merkezi eksantrik kada yardımı ile 225 mm ye ayarlanır. Montaj delik yerleri işaretlenir. İşaretlenen yerler matkap yardımı ile delinir ve yerlere dubel

Detaylı

Hidroliğin Tanımı. Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır.

Hidroliğin Tanımı. Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır. HİDROLİK SİSTEMLER Hidroliğin Tanımı Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır. Enerji Türleri ve Karşılaştırılmaları Temel Fizik Kanunları

Detaylı

F KALDIRMA KUVVETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti

F KALDIRMA KUVVETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUET E HAREKET F KALDIRMA KUETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) (3 SAAT) 1 Sıvıların Kaldırma Kuvveti 2 Gazların Kaldır ma Kuvveti 1 F KALDIRMA KUETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ)

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI. (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI. (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MADEN İŞLETME LABORATUVARI (2014-2015 Bahar Dönemi) BÖHME AŞINMA DENEYİ Amaç ve Genel Bilgiler: Kayaç ve beton yüzeylerinin aşındırıcı maddelerle

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET A BASINÇ VE BASINÇ BİRİMLERİ (5 SAAT) Madde ve Özellikleri 2 Kütle 3 Eylemsizlik 4 Tanecikli Yapı 5 Hacim 6 Öz Kütle (Yoğunluk) 7 Ağırlık 8

Detaylı

YÜKSEK BĐNALARDA KALORĐFER ve SIHHĐ TESĐSAT ÖZELLĐKLERĐ

YÜKSEK BĐNALARDA KALORĐFER ve SIHHĐ TESĐSAT ÖZELLĐKLERĐ YÜKSEK BĐNALARDA KALORĐFER ve SIHHĐ TESĐSAT ÖZELLĐKLERĐ Rüknettin KÜÇÜKÇALI 1950 yılında doğdu. 1972 yılında Đ.T.Ü. Makina Fakültesi'nden Makina Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. Sungurlar ve Tokar firmalarında

Detaylı

Gazlı şofben Elektrikli şofben Termosifon

Gazlı şofben Elektrikli şofben Termosifon 3. SICAK SU TESİSATI Binalarda yaşayanlar yıkanma, bulaşık, çamaşır gibi kullanma amaçlı sıcak suya gereksinim duyarlar. Sıcak su istenilen konfor koşullarına, mevcut ısıtma kaynaklarına, kullanma miktarına

Detaylı

Toprakta Kireç Tayini

Toprakta Kireç Tayini Toprakta Kireç Tayini Toprakta kireç tayininde genellikle kalsimetre düzeneği kullanılır ve % kireç miktarı CaCO 3 cinsinden ifade edilir. Elde edilen veriler doğrultusunda toprakların kireç içeriğine

Detaylı

MODÜLER DEPO KULLANMA VE MONTAJ KLAVUZU

MODÜLER DEPO KULLANMA VE MONTAJ KLAVUZU MODÜLER DEPO KULLANMA VE MONTAJ KLAVUZU Modüler plakalı su deposu, plakaları fabrikada üretildikten sonra, modül plakaların elle taşınarak montaj mahalinde rahatlıkla monte edilebilen montajı pratik ve

Detaylı

PETEK TEMİZLİĞİ VE KOMBİ BAKIMI NEDİR?

PETEK TEMİZLİĞİ VE KOMBİ BAKIMI NEDİR? PETEK TEMİZLİĞİ VE KOMBİ BAKIMI NEDİR? Kombi Bakımı Kombiler her yıl kış aylarına girmeden bakımlarının yapılması gereken sistemlerdir. Kombiler de yapılan bakım sayesinde gaz tüketiminiz düşer ve petekleriniz

Detaylı

DİYAFRAMLI EMNİYET VENTİLİ (DEV)

DİYAFRAMLI EMNİYET VENTİLİ (DEV) DİYAFRAMLI EMNİYET VENTİLİ (DEV) SABİT AYARLI Aralık 01 TANITIM Diyaframlı emniyet ventilleri kapalı devre ısıtma sistemlerinde oluşan basıncı tahliye ederek, önceden belirlenmiş bir değere sınırlamak

Detaylı

Bölüm II Sıcak Sulu Kalorifer Sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Selahattin Çelik

Bölüm II Sıcak Sulu Kalorifer Sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Selahattin Çelik Bölüm II Sıcak Sulu Kalorifer Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Selahattin Çelik Doğal Taşınımlı Sıcak Su Sistemleri Doğal taşınımlı sıcak su tesisatında, su dolaşımı yerçekimi ivmesi yardımıyla sağlanır. Alttan

Detaylı

3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR

3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR 3. ÜNİTE BASINÇ ÇIKMIŞ SORULAR 1-) 2002 OKS 3-) 4-) 2004 OKS 2-) 2003 OKS 5-) 2005 OKS 6-) 2006 OKS 10-) 2010 SBS 7-) 2008 OKS 11-) 2011 SBS 8-) 2009 SBS 2012 SBS 14-) 12-) 15-) 2015 TEOG 2014 TEOG 13-)

Detaylı

Açık hava basıncını ilk defa 1643 yılında, İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli keşfetmiştir. Yaptığı deneylerde Torriçelli Deneyi denmiştir.

Açık hava basıncını ilk defa 1643 yılında, İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli keşfetmiştir. Yaptığı deneylerde Torriçelli Deneyi denmiştir. GAZ BASINCI 1)AÇIK HAVA BASINCI: Dünyanın çevresindeki hava tabakası çeşitli gazlardan meydana gelir. Bu gaz tabakasına atmosfer denir. Atmosferdeki gazlar da, katı ve sıvılarda ki gibi ağırlığından dolayı

Detaylı

SORU 1) ÇÖZÜM 1) UYGULAMALI AKIŞKANLAR MEKANİĞİ 1

SORU 1) ÇÖZÜM 1) UYGULAMALI AKIŞKANLAR MEKANİĞİ 1 SORU 1) Şekildeki sistemde içteki mil dönmektedir. İki silindir arasında yağ filmi vardır. Sistemde sızdırmazlık sağlanarak yağ kaçağı önlenmiştir. Verilen değerlere göre sürtünme yolu ile harcanan sürtünme

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM G Ü Z D Ö N E M İ

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM G Ü Z D Ö N E M İ T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM- 4 5 8 G Ü N E Ş E N E R J İ S İ 2017-2 0 1 8 G Ü Z D Ö N E M İ Güneş kollektörü kullanarak tüketim veya ısıtma amaçlı sıcak

Detaylı

DUVAR VE ZEMİN KAPLAMALARI DERSİ ÇALIŞMA SORULARI

DUVAR VE ZEMİN KAPLAMALARI DERSİ ÇALIŞMA SORULARI DUVAR VE ZEMİN KAPLAMALARI DERSİ ÇALIŞMA SORULARI 1. Seramik kesme ve delme aletleri hangi özelliklerde olmalıdır? a. Kesme ve delme aletlerin kesici kısımları keskin olmalıdır. b. Kızaklar temiz ve kolay

Detaylı

CĠSMĠN Hacmi = Sıvının SON Hacmi - Sıvının ĠLK Hacmi. Sıvıların Kaldırma Kuvveti Nelere Bağlıdır? d = V

CĠSMĠN Hacmi = Sıvının SON Hacmi - Sıvının ĠLK Hacmi. Sıvıların Kaldırma Kuvveti Nelere Bağlıdır? d = V 8.SINIF KUVVET VE HAREKET ÜNİTE ÇALIŞMA YAPRAĞI /11/2013 KALDIRMA KUVVETİ Sıvıların cisimlere uyguladığı kaldırma kuvvetini bulmak için,n nı önce havada,sonra aynı n nı düzeneği bozmadan suda ölçeriz.daha

Detaylı

2. Basınç ve Akışkanların Statiği

2. Basınç ve Akışkanların Statiği 2. Basınç ve Akışkanların Statiği 1 Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal kuvvet olarak tanımlanır. Basıncın birimi pascal (Pa) adı verilen metrekare başına newton (N/m 2 ) birimine

Detaylı

MANOMETRELER 3.1 PİEZOMETRE

MANOMETRELER 3.1 PİEZOMETRE 18 3 MANOMETRELER Düşük sıvı basınçlarını hassas olarak ölçmek için yaygın bir metot, bir veya birden fazla denge kolonu kullanan piezometre ve manometrelerin kullanılmasıdır. Burada çeşitli tipleri tartışılacaktır,

Detaylı

BASINÇLI KAPLARDA ÇALIŞMALARDA İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ

BASINÇLI KAPLARDA ÇALIŞMALARDA İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ 1 Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle yapılır.

Detaylı

DERS BİLGİ FORMU. Merkezi Isıtma Gaz ve Tesisat Teknolojisi Alan Ortak

DERS BİLGİ FORMU. Merkezi Isıtma Gaz ve Tesisat Teknolojisi Alan Ortak BİLGİ FORMU Dersin Adı Alan Meslek/Dal Dersin Okutulacağı Dönem/Sınıf/Yıl Süre Dersin Amacı Dersin Tanımı Dersin Ön Koşulları Ders İle Kazandırılacak Yeterlikler Dersin İçeriği Yöntem ve Teknikler Eğitim

Detaylı

3.1. Proje Okuma Bilgisi 3.1.1. Tek Etkili Silindirin Kumandası

3.1. Proje Okuma Bilgisi 3.1.1. Tek Etkili Silindirin Kumandası HİDROLİK SİSTEM KURMAK VE ÇALIŞTIRMAK 3.1. Proje Okuma Bilgisi 3.1.1. Tek Etkili Silindirin Kumandası Basınç hattından gelen hidrolik akışkan, 3/2 yön kontrol valfine basılınca valften geçer. Silindiri

Detaylı

2.3. Bina Temiz Su Tesisatı Boru Çapı Tayini

2.3. Bina Temiz Su Tesisatı Boru Çapı Tayini 2.3. Bina Temiz Su Tesisatı Boru Çapı Tayini Temiz su tesisatında boru çapının hesap esası suyun izlediği yol boyunca oluşan basınç kayıplarının belirli bir değerde tutulmasına dayanır. Basınç kayıpları

Detaylı

TS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI

TS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI TS 12514 E GÖRE HERMETİK CİHAZ YERLEŞİM KURALLARI 1.2.4 - C Tipi Cihazların (Hermetik) Montajı 1.2.4.1 - Genel Şartlar C tipi cihazlar (hermetik) montaj odasının hacmi ve havalandırma biçiminde bağlı olmaksızın

Detaylı

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ KONYA ÜNİVERSİTESİ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ (ÇMG) DERSĠ Doç. Dr. Senar AYDIN Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü V-HAFTA 17.12.2015 1 SULARIN ARITILMASI

Detaylı

Sıvılarda Basınç. Sıvıların basıncı, sıvının yoğunluğuna ve sıvının derinliğine bağlıdır.

Sıvılarda Basınç. Sıvıların basıncı, sıvının yoğunluğuna ve sıvının derinliğine bağlıdır. Sıvılar bulundukları kabın her yerine aynı basıncı uygulamazlar. Katılar zemine basınç uygularken sıvılar kabın her yerine basınç uygularlar. yoğunluğunun zeytin yağının yoğunluğundan büyük olduğunu görmekteyiz.

Detaylı

Boyler, Baca hesabı. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

Boyler, Baca hesabı. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Boyler, Baca hesabı Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Boyler nedir? Kalorifer kazanının sıcaklığından yararlanarak içindeki suyun ısıtılması sağlayan ve bu su ile yerleşim yerine sıcak su sağlayan

Detaylı

1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI

1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI 1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI Otomatik kontrol sistemlerinin en önemli elemanları olan motorlu vanaların kendilerinden beklenen görevi tam olarak yerine getirebilmeleri için, hidronik devre

Detaylı

KLİMA İÇ TESİSAT YIKAMA MAKİNASI SERVİS BÜLTENİ

KLİMA İÇ TESİSAT YIKAMA MAKİNASI SERVİS BÜLTENİ KLİMA İÇ TESİSAT YIKAMA MAKİNASI SERVİS BÜLTENİ Satış Sonrası Hizmetler Yöneticiliği 1 / 13 02.2008 Rev 0 01/2008 02.2008 İÇİNDEKİLER 1. ÜRÜN TANITIMI... 3 2. MONTAJ ŞEMASI... 3 3. MONTAJ ŞEMASINDA BELİRTİLEN

Detaylı

SIVI VE GAZ YAKITLI MERKEZİ SİSTEM KALORİFER KAZANI KULLANMA KLAVUZU

SIVI VE GAZ YAKITLI MERKEZİ SİSTEM KALORİFER KAZANI KULLANMA KLAVUZU SIVI VE GAZ YAKITLI MERKEZİ SİSTEM KALORİFER KAZANI KULLANMA KLAVUZU GİRİŞ ÜNMAK ÜGS/ÜSG tip kazanlar, silindirik gövde ve yanma hazneli, sıvı ve/veya gaz yakıtlı çelik kazanlardır. Standart işletme sıcaklığı

Detaylı

C38SS ÇELİK ÇELİK YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME SİSTEMİ TEKNİK ŞARTNAMESİ

C38SS ÇELİK ÇELİK YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME SİSTEMİ TEKNİK ŞARTNAMESİ C38SS ÇELİK ÇELİK YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME SİSTEMİ TEKNİK ŞARTNAMESİ 1. KAPSAM Projede belirtilen yerlerde aşağıda teknik özellikleri verilen Yükseltilmiş Döşeme Sistemleri kullanılacaktır. 2. GENEL ÖZELLİKLER

Detaylı

4. PİS SU TESİSATI. Konut dışı kanalı

4. PİS SU TESİSATI. Konut dışı kanalı 4. PİS SU TESİSATI Binalarda su akıtma yerlerinden gelen pis ve kirli suları şehir kanalizasyon şebekesine veya fosseptik çukur denilen süzme ve çürütme çukuruna aktaran tesisat, pis su tesisatı olarak

Detaylı

BÖLÜM 1: TEMİZ SU TESİSATI

BÖLÜM 1: TEMİZ SU TESİSATI BÖLÜM 1: TEMİZ SU TESİSATI 1.1 SIHHİ TESİSAT VE ÖNEMİ Temiz suyun sağlıklı bir şekilde kullanım yerlerine kadar iletilmesini, kirli ve pis suların toplanarak bina dışına çıkarılmasını sağlayan boru ağına

Detaylı

DİYAFRAMLI SU BASINÇ REGÜLATÖRÜ (DSBR)

DİYAFRAMLI SU BASINÇ REGÜLATÖRÜ (DSBR) DİYAFRAMLI SU BASINÇ REGÜLATÖRÜ (DSBR) DEĞİŞTİRİLEBİLİR KARTUŞ VE FİLTRELİ Aralık 2016 Ürün Kodu 341915 342015 342115 342215 341920 342020 342120 342220 341925 342025 342125 342225 Bağlantı Ölçüsü Ürün

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU TERMODİNAMİK Öğr. Gör. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU ISI Maddenin kütlesine, cinsine ve sıcaklık farkına bağımlı olarak sıcaklığını birim oranda değiştirmek için gerekli olan veri miktarına

Detaylı

TESİSAT BİLGİSİ DERSİ DERS NOTLARI

TESİSAT BİLGİSİ DERSİ DERS NOTLARI TESİSAT BİLGİSİ DERSİ DERS NOTLARI 11.HAFTA Hazırlayan: Öğr. Gör. Tuğberk ÖNAL MALATYA 2016 3. SIVA ÜSTÜ TESİSAT 3.1. DÜBELLER Dübel, plastikten yapılmış tutturma gerecine denir. Dübeller, beton ve duvar

Detaylı

Ca ++ +2HCO 3 CaCO 3(s) +CO 2 +H 2 O 2 CEV3352

Ca ++ +2HCO 3 CaCO 3(s) +CO 2 +H 2 O 2 CEV3352 Suyun sertliği, sabunu çökeltme kapasitesinin bir ölçüsüdür. Sabun suda mevcut kalsiyum ve magnezyum iyonları tarafından çökeltilir. Diğer çok değerlikli katyonlar da sabunu çökeltebilir. Fakat bunlar

Detaylı

Teknik bilgi broşürü Aquanova Su filtreleri

Teknik bilgi broşürü Aquanova Su filtreleri Teknik bilgi broşürü Aquanova Su filtreleri Şartname: Oventrop Aquanova su filtreleri konut tesisatında içme suyu kalitesini güvence altına almaya hizmet eder. Bunlar, değiştirilebilir filtre elemanı olan

Detaylı

AHŞAP DOĞRAMALAR. Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız.

AHŞAP DOĞRAMALAR. Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. AHŞAP DOĞRAMALAR 1. Menteşeler markalanırken üstten ortalama olarak kaç cm mesafe bırakılır? A) 15 cm B) 20 cm C) 25 cm D) 23 cm 2. Lambalı menteşelerde binme boşluğu olarak ne kadar tolerans bırakılır?

Detaylı

1. BAYLAN SU SAYAÇLARI TEST MASASI BTB-06

1. BAYLAN SU SAYAÇLARI TEST MASASI BTB-06 1. BAYLAN SU SAYAÇLARI TEST MASASI BTB-06 Baylan BTB-6 Test Masası ev tipi sayaçların ISO 4064/3 standardına göre performans testlerini gerçekleştirmek üzere Baylan Ölçü Aletleri bünyesinde tasarlanmıştır.

Detaylı

MHJ HÝDROFOR Kullaným Kýlavuzu

MHJ HÝDROFOR Kullaným Kýlavuzu MHJ HÝDROFOR Kullaným Kýlavuzu Kitap Revizyon Tarihi: 160905 Kitap Baský Tarihi: 160905 Revizyon No: 3 ÝÇÝNDEKÝLER 05 06 07 08 09 11 12 13 13 14 15 16 17 18 Giriþ Genel Uyarýlar Garanti ve Servis Genel

Detaylı

BASINCA SEBEP OLAN ETKENLER. Bu bölümü bitirdiğinde basınca sebep olan kuvvetin çeşitli etkenlerden kaynaklanabileceğini fark edeceksin.

BASINCA SEBEP OLAN ETKENLER. Bu bölümü bitirdiğinde basınca sebep olan kuvvetin çeşitli etkenlerden kaynaklanabileceğini fark edeceksin. BASINCA SEBEP OLAN ETKENLER Bu bölümü bitirdiğinde basınca sebep olan kuvvetin çeşitli etkenlerden kaynaklanabileceğini fark edeceksin. Basınca neden olan kuvvetler çeşitli etkenlerden kaynaklanır. Balon

Detaylı

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ SANTRĠFÜJ POMPA DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR. Prof. Dr.

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ SANTRĠFÜJ POMPA DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR. Prof. Dr. T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ SANTRĠFÜJ POMPA DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Aydın DURMUŞ EYLÜL 2011 SAMSUN SANTRĠFÜJ POMPA DENEYĠ 1. GĠRĠġ Pompa,

Detaylı

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü ISITMA TEKNİĞİ 1.Tarihsel gelişim 2.Günümüz ısıtma teknikleri Bir ısıtma tesisatının uygun olabilmesi için gerekli

Detaylı

ALÜMİNYUM KOMPOZİT PANELLER

ALÜMİNYUM KOMPOZİT PANELLER ALÜMİNYUM KOMPOZİT PANELLER YAPI MARKET SAN.TİC.LTD.ŞTİ. Formlandırılmış alüminyum kompozit panel kaplamalarının alt taşıyıcı strüktürlerinin yardımı ile mimarinize farklı yenilikler katması, sadece formları

Detaylı

Kasım 2015 MUHTELİF 2015. Plastik Sulama Hortumları - Spiral hortumlar Polietilen Borular. Haziran 2015. Polietilen Boru Ekleme Parçaları

Kasım 2015 MUHTELİF 2015. Plastik Sulama Hortumları - Spiral hortumlar Polietilen Borular. Haziran 2015. Polietilen Boru Ekleme Parçaları Kasım 2015 Plastik Sulama Hortumları Spiral hortumlar Polietilen Borular Polietilen Boru Ekleme Parçaları PPRC Boru ve Fittingleri Mobil Sistem PP Atıksu Boru ve Fittingler Folyolu Boru ve Fittingler Kanalizasyon

Detaylı

Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır.

Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır. Akışkanlar Mekaniği Yoğunluk ve Basınç: Bir maddenin yoğunluğu, birim hacminin kütlesi olarak tanımlanır. Basıncın derinlikle değişimi Aynı derinlikteki bütün noktalar aynı basınçta y yönünde toplam kuvvet

Detaylı

1000-200000 m3/h, 400-1500 Pa. Kavrama, kayış-kasnak veya direk tahrik Eurovent e göre Kısa/Uzun gövde; kılavuz giriş kanatlı/kanatsız

1000-200000 m3/h, 400-1500 Pa. Kavrama, kayış-kasnak veya direk tahrik Eurovent e göre Kısa/Uzun gövde; kılavuz giriş kanatlı/kanatsız Aksiyal fanlar Üretimin açıklanması Değişik rotor türleri için, çıkış konumu, gövde geometrisi, gövde sacı kalınlığı, ve malzesi yönünden geniş bir seçme olanağı bulunmaktadır. Aşağıdaki açıklamalar standart

Detaylı

Metal Kablo ve Boru Tespitleme Sistemleri. Ayarlı kelepçeler ve vidalı ayarlı kelepçeler

Metal Kablo ve Boru Tespitleme Sistemleri. Ayarlı kelepçeler ve vidalı ayarlı kelepçeler Metal malzemeden üretilmifl OBO Kablo ve Boru Tespitleme Sistemleri, kablo ve boruların tekli veya çiftli tespit kelepçeleri yardımıyla her türlü zemine veya vidalı ayarlı kelepçeler sayesinde duvarlara

Detaylı

Havalı Matkaplar, Kılavuz Çekmeler, Hava Motorları KILAVUZ

Havalı Matkaplar, Kılavuz Çekmeler, Hava Motorları KILAVUZ 2016 Havalı Matkaplar, Kılavuz Çekmeler, Hava Motorları 1. Çalışma Prensibi Matkaplar, kılavuz çekmeler ve paletli tip hava motorları aynı çalışma prensibine sahiptir. Rotorlu (vane) motor ve dişli kutusu

Detaylı

Bu metotta, toprak bir miktar su ile karıştırılarak süspansiyon hâline getirilir.

Bu metotta, toprak bir miktar su ile karıştırılarak süspansiyon hâline getirilir. Bouyoucos Hidrometre Yöntemi Bu metotta, toprak bir miktar su ile karıştırılarak süspansiyon hâline getirilir. Süspansiyonun hazırlanmasından sonra topraktaki her bir fraksiyon için belirli bir süre beklendikten

Detaylı

BACALAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi

BACALAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi BACALAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi BACALAR Yapılarda, kirli havayı dışarı atma, binaya temiz hava temin etme,

Detaylı

MEKATRONİĞİN TEMELLERİ HİDROLİK/PNÖMATİK SİSTEMLER

MEKATRONİĞİN TEMELLERİ HİDROLİK/PNÖMATİK SİSTEMLER MEKATRONİĞİN TEMELLERİ HİDROLİK/PNÖMATİK SİSTEMLER Enerji Kaynakları Hidroliğin Tanımı Sıkıştırılamaz özellikteki akışkanların kullanıldığı, akışkanın basıncının, debisinin ve yönünün kontrol edilebildiği

Detaylı

YAĞMUR SUYU (YAPRAK) FİLTRESİ YAĞMUR SUYU TOPLAMA

YAĞMUR SUYU (YAPRAK) FİLTRESİ YAĞMUR SUYU TOPLAMA YAĞMUR SUYU (YAPRAK) FİLTRESİ YAĞMUR SUYU TOPLAMA NASIL ÇALIŞIR? YAĞMUR SUYU NASIL TOPLANIR? Başta çatılar olmak üzere, açık alanlar otoparklar, yollar ve drenaj borularından toplanabilir. NERELERDE KULLANILIR?

Detaylı

TESİSAT BİLGİSİ DERSİ DERS NOTLARI

TESİSAT BİLGİSİ DERSİ DERS NOTLARI TESİSAT BİLGİSİ DERSİ DERS NOTLARI 5.HAFTA Hazırlayan: Öğr. Gör. Tuğberk ÖNAL MALATYA 2016 KALORİFER TESİSATI 1.BORU TİPLERİ 1.1.Bakır borular: - Kullanılır durumdaki mevcut binalarda, açıktan giden ısıtma

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR -I OSBORN REYNOLDS DENEY FÖYÜ 1. Deney Amacı Bu deneyin amacı laminer (katmanlı)

Detaylı

ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR

ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR ÇELĐK PREFABRĐK YAPILAR 2. Bölüm Temel, kolon kirişler ve Döşeme 1 1. Çelik Temeller Binaların sabit ve hareketli yüklerini zemine nakletmek üzere inşa edilen temeller, şekillenme ve kullanılan malzemenin

Detaylı

ALÇI DUVAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi

ALÇI DUVAR. Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü. Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi ALÇI DUVAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi ALÇI BLOK DUVAR Alçı panel, alçının belirli oranda suyla karıştırılıp

Detaylı

YATAY SANTRIFUJ POMPALARIN MONTAJI VE DEVREYE ALINMALARI. exit

YATAY SANTRIFUJ POMPALARIN MONTAJI VE DEVREYE ALINMALARI. exit YATAY SANTRIFUJ POMPALARIN MONTAJI VE DEVREYE ALINMALARI YATAY SANTRİFÜJ POMPALARA KAİDE YAPIMI * Her pompa için ayrı bir BETON kaide düşünülmelidir. * Kaide konulacak yerin ve pompanın su terazisi ile

Detaylı

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j ISI VE SICAKLIK ISI Isı ve sıcaklık farklı şeylerdir. Bir maddeyi oluşturan bütün taneciklerin sahip olduğu kinetik enerjilerin toplamına ISI denir. Isı bir enerji türüdür. Isı birimleri joule ( j ) ve

Detaylı

METEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı

METEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı METEOROLOJİ IV. HAFTA: Hava basıncı HAVA BASINCI Tüm cisimlerin olduğu gibi havanın da bir ağırlığı vardır. Bunu ilk ortaya atan Aristo, deneyleriyle ilk ispatlayan Galileo olmuştur. Havanın sahip olduğu

Detaylı

Akışkanların Dinamiği

Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiği Akışkanların Dinamiğinde Kullanılan Temel Prensipler Gaz ve sıvı akımıyla ilgili bütün problemlerin çözümü kütlenin korunumu, enerjinin korunumu ve momentumun korunumu prensibe dayanır.

Detaylı

For Comfort and Savings

For Comfort and Savings TERMOSTATİK RADYATÖR VANALARI KULLANMA KLAVUZU Algılayıcı Temas Yüzeyi Manuel Plastik Kapak Algılayıcı Ayar Seçici Bağlantı Somunu Gövde Somunu Gövde Masura MODEL: W-TRV-E01 TS EN 215 DIN EN ISO 9001:2008

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI BORULARDA VE HİDROLİK ELEMANLARDA SÜRTÜNME KAYIPLARI DENEY FÖYÜ 1. DENEYİN AMACI Borularda

Detaylı

FİYAT LİSTESİ 1 MART 2014 KONSAN FLEX

FİYAT LİSTESİ 1 MART 2014 KONSAN FLEX FİYAT LİSTESİ 1 MART 014 KONSAN FLEX PN 5 GENEL AMAÇLI KÜRESEL VANALAR TSE CEN / TS 13547 Endüstriyel Tip PN 5 Endüstriyel Tip PN 40 1/ 3/8" 1/" 1 1 /" " 1/" İçme Suyu Küresel Vanası PN TS EN 1388 1/"

Detaylı

DUVARLARIN İÇ YÜZÜNDEN ISI YALITIMI

DUVARLARIN İÇ YÜZÜNDEN ISI YALITIMI DUVARLARIN İÇ YÜZÜNDEN ISI YALITIMI Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi DUVARLARIN İÇ YÜZÜNDEN ISI YALITIMI Bu sistemde

Detaylı

Bölüm IV KAZANLAR, KAZAN DAİRESİ VE GENLEŞME DEPOLARI

Bölüm IV KAZANLAR, KAZAN DAİRESİ VE GENLEŞME DEPOLARI Bölüm IV KAZANLAR, KAZAN DAİRESİ VE GENLEŞME DEPOLARI Kazanların Sınıflandırılması 1.Kazan İmalatında Kullanılan Malzemeye Göre a) Dökme dilimli kazanlar b) Çelik kazanlar 2. Kazan Ocak Tipi, Tasarım Şekli

Detaylı

YAĞMUR İNDİRME ÇÖZÜMLERİ. Modüler, uzun ömürlü yağmur indirme çözümleri.

YAĞMUR İNDİRME ÇÖZÜMLERİ. Modüler, uzun ömürlü yağmur indirme çözümleri. YAĞMUR İNDİRME ÇÖZÜMLERİ Modüler, uzun ömürlü yağmur indirme çözümleri. Çatıda yağmur indirme sistemi ayrı bir önem taşır. Çünkü; kırılan, çatlayan, yağmur suyunun düzenli akışını engelleyen, yapının estetiğini

Detaylı

SU BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ (DK-SBD)

SU BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ (DK-SBD) SU BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ (DK-SBD) DİYAFRAMLI, DEĞİŞTİRİLEBİLİR KARTUŞ VE FİLTRELİ Ağustos 2018 Ürün Kodu 1915 2015 2115 2215 1920 2020 2120 2220 1925 2025 2125 2225 ÜRÜNLER Bağlantı Ölçüsü Ürün Çeşitleri Maks.

Detaylı

GENEL KİMYA. 10. Hafta.

GENEL KİMYA. 10. Hafta. GENEL KİMYA 10. Hafta. Gazlar 2 Gaz halindeki elementler 25 0 C ve 1 atmosfer de gaz halinde bulunan elementler 3 Gaz halindeki bileşikler 4 Gazların Genel Özellikleri Gazlar, bulundukları kabın şeklini

Detaylı

DUVARLAR duvar Yapıdaki Fonksiyonuna Göre Duvar Çeşitleri 1-Taşıyıcı duvarlar; 2-Bölme duvarlar; 3-İç duvarlar; 4-Dış duvarlar;

DUVARLAR duvar Yapıdaki Fonksiyonuna Göre Duvar Çeşitleri 1-Taşıyıcı duvarlar; 2-Bölme duvarlar; 3-İç duvarlar; 4-Dış duvarlar; DUVARLAR Yapılarda bulunduğu yere göre, aldığı yükleri temele nakleden, bina bölümlerini birbirinden ayıran, bölümleri çevreleyen ve yapıyı dış tesirlere karşı koruyan düşey yapı elemanlarına duvar denir.

Detaylı

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVAR DERSİ POMPA DENEYİ

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVAR DERSİ POMPA DENEYİ BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVAR DERSİ POMPA DENEYİ NUMARA : AD-SOYAD : TARİH : İMZA : 2 POMPALAR Pompalar sıvıların enerjisini

Detaylı

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,32 0,35. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,32 0,35. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm DIŞ MEKAN KURU DUVAR SİSTEMLERİ CEKETLEME SİSTEMİ (MANTOLAMALI) LOGO MİMARLIK OFİSİNİN BİLGİLERİ PROJE ADI: PROFİL AKS ARALIĞI (cm) 60 40 RÜZGAR YÜKÜ (km/h) 150 166 BİNA YÜKSEKLİĞİ (m) 100 m >100 m ISI

Detaylı

Ağustos Plastik Sulama Hortumları - Spiral hortumlar Polietilen Borular. Haziran Polietilen Boru Ekleme Parçaları

Ağustos Plastik Sulama Hortumları - Spiral hortumlar Polietilen Borular. Haziran Polietilen Boru Ekleme Parçaları Ağustos 2016 Plastik Sulama Hortumları Spiral hortumlar Polietilen Borular Polietilen Boru Ekleme Parçaları PPRC Boru ve Fittingleri Mobil Sistem PP Atıksu Boru ve Fittingler Folyolu Boru ve Fittingler

Detaylı

TEMEL İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Prof.Dr. Salim ASLANLAR

TEMEL İŞLEMLER VE UYGULAMALARI Prof.Dr. Salim ASLANLAR 1. ÖLÇME TEKNİĞİ Bilinen bir değer ile bilinmeyen bir değerin karşılaştırılmasına ölçme denir. Makine parçalarının veya yapılan herhangi işin görevini yapabilmesi için istenen ölçülerde olması gerekir.

Detaylı

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 AKIŞ ÖLÇÜMLERİ Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 Akış ölçümleri neden gereklidir? Akış hız ve debisinin ölçülmesi bir çok biyolojik, meteorolojik olayların incelenmesi, endüstrinin çeşitli işlemlerinde

Detaylı

Ø 146 DN110. HL Ürün. Havalandırma Şapkaları

Ø 146 DN110. HL Ürün. Havalandırma Şapkaları Ø 146 62 192 HL Ürün Şapkaları EAN www.hutterer-lechner.com 9003076 + HL Şapkaları Planlama ve Uygulama için Genel şapkaları drenaj sistemlerinde son derece fonksiyonel olarak çalışır ve bugün hemen hemen

Detaylı

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,39 0,43. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,39 0,43. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm DIŞ MEKAN KURU DUVAR SİSTEMLERİ CEKETLEME SİSTEMİ (MANTOLAMALI) LOGO MİMARLIK OFİSİNİN BİLGİLERİ PROJE ADI: PROFİL AKS ARALIĞI (cm) 60 40 RÜZGAR YÜKÜ (km/h) 150 166 BİNA YÜKSEKLİĞİ (m) 100 m >100 m ISI

Detaylı

TOPRAK ALKALİ METALLER ve BİLEŞİKLERİ

TOPRAK ALKALİ METALLER ve BİLEŞİKLERİ Bölüm 4 TOPRAK ALKALİ METALLER ve BİLEŞİKLERİ Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir. Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra Magnezyum, kalsiyum, stronsiyum, baryum ve radyumdan

Detaylı

KEŞĐF ÖZETĐ. <Ahır> : 100 Başlık süt Đnekçiliği Tesisi Kurulması. : Kars Đli Kağızman Đlçesi Değirmendere Köyü

KEŞĐF ÖZETĐ. <Ahır> : 100 Başlık süt Đnekçiliği Tesisi Kurulması. : Kars Đli Kağızman Đlçesi Değirmendere Köyü (Aşağıdaki Keşif özetine yazılan isimler, poz numaraları ve miktarlar sadece örnektir. Başvurunuza ait gerekliliklere göre teknik şartnamenizi oluşturunuz.) KEŞĐF ÖZETĐ Yatırımın Adı Yatırımın Adresi :

Detaylı

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,50 0,56. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,50 0,56. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm DIŞ MEKAN KURU DUVAR SİSTEMLERİ CEKETLEME SİSTEMİ (MANTOLAMALI) LOGO MİMARLIK OFİSİNİN BİLGİLERİ PROJE ADI: PROFİL AKS ARALIĞI (cm) 60 40 RÜZGAR YÜKÜ (km/h) 150 166 BİNA YÜKSEKLİĞİ (m) 100 m >100 m ISI

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. MAK-204 Üretim Yöntemleri Freze Tezgahı Frezeleme Đşlemleri (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde

Detaylı

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,50 0,56. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,50 0,56. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm DIŞ MEKAN KURU DUVAR SİSTEMLERİ CEKETLEME SİSTEMİ LOGO MİMARLIK OFİSİNİN BİLGİLERİ PROJE ADI: PROFİL AKS ARALIĞI (cm) 60 40 RÜZGAR YÜKÜ (km/h) 150 166 BİNA YÜKSEKLİĞİ (m) 100 m >100 m ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ

Detaylı

DÜŞEY SİRKÜLASYON ARAÇLARI

DÜŞEY SİRKÜLASYON ARAÇLARI DÜŞEY SİRKÜLASYON ARAÇLARI Sirkülasyon, kelime anlamı olarak; insan akımı, deveran, gidip gelme hareketlerini ifade etmektedir. Düşey sirkülasyon ise insanların bir noktadan farklı bir kottaki noktaya

Detaylı

For Comfort and Savings

For Comfort and Savings TERMOSTATİK RADYATÖR VANALARI KULLANMA KLAVUZU Algılayıcı Temas Yüzeyi Algılayıcı Ayar Seçici Bağlantı Somunu Manuel Plastik Kapak Gövde Somunu Gövde Masura MODEL: W-TRV-LC01 TS EN 215 DIN EN ISO 9001:2008

Detaylı

SIHHI TESİSAT TEKNİKERLİĞİ

SIHHI TESİSAT TEKNİKERLİĞİ DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ Unvan Değişikliği Sınavı KASIM 2015 SIHHI TESİSAT TEKNİKERLİĞİ ADAYIN ADI :... SOYADI :..... T.C.KİMLİK NUMARASI :... SINAV SALON NO :... SIRA:.. *Yukarıdaki Bilgileri

Detaylı

UYGULAMA ALANLARI. TABLO-1 MLG X-Y-Z ÖLÇÜLERİ Ölçüler

UYGULAMA ALANLARI. TABLO-1 MLG X-Y-Z ÖLÇÜLERİ Ölçüler MLG SERİSİ MANYETİK SEVİYE GÖSTERGELERİ Seviye göstergesi montajı yapılırken bakım kolaylığı olması bakımından; bağlantı tipi ve ölçüsüne göre vana kullanılması, tahliye tapası yerine de ½ tahliye vanası

Detaylı

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,32 0,35. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm

ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ U (W/m²K) 0,32 0,35. SİSTEMİN YANGIN DAYANIMI Mevcut duvar ve yalıtım malzemesi hariç cm DIŞ MEKAN KURU DUVAR SİSTEMLERİ CEKETLEME SİSTEMİ LOGO MİMARLIK OFİSİNİN BİLGİLERİ PROJE ADI: PROFİL AKS ARALIĞI (cm) 60 40 RÜZGAR YÜKÜ (km/h) 150 166 BİNA YÜKSEKLİĞİ (m) 100 m >100 m ISI GEÇİRGENLİK DEĞERİ

Detaylı

Isıtma tesisatında yıllık yakıt miktarı hesaplanarak, yakıt deposu tesisin en az 20 günlük yakıt gereksinimini karşılayacak büyüklükte olmalıdır.

Isıtma tesisatında yıllık yakıt miktarı hesaplanarak, yakıt deposu tesisin en az 20 günlük yakıt gereksinimini karşılayacak büyüklükte olmalıdır. 7. YILLIK YAKIT MĐKTARI HESABI VE YAKIT DEPOLARI Isıtma tesisatında yıllık yakıt miktarı hesaplanarak, yakıt deposu tesisin en az 20 günlük yakıt gereksinimini karşılayacak büyüklükte olmalıdır. 7.1 Yıllık

Detaylı