Effects of Agricultural Support and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Effects of Agricultural Support and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region"

Transkript

1 MPRA Munich Personal RePEc Archive Effecs of Agriculural Suppor and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region Erkan Akas and Oğuz Yurdakul Universiy of Cukurova Dep. Agriculural Economics, Universiy of Cukurova Dep. Agriculural Economics 2005 Online a hp://mpra.ub.unimuenchen.de/8645/ MPRA Paper No. 8645, posed 10. May :53 UTC

2 Desekleme ve Teknoloji Poliikalarının Çukurova Bölgesinde Mısır Tarımı Üzerine Ekisi Erkan AKTAŞ 1 Oğuz YURDAKUL 2 Öze Araşırmada Çukurova Bölgesi nde mısır üreimi yapılan işlemeler incelenmiş, 148 arım işlemesi ile ürün ankei çalışması yapılmışır. İşlemelerde I. ürün ve II. ürün mısırın hekara girdi maliyeleri ve brü karları espi edilmişir. Bu veriler, Translog Maliye Fonksiyonu ile anımlanan girdi alep modeli kullanılarak analiz edilmişir. Araşırmada ayrıca, Çukurova Bölgesi nde mısır arz modeli oluşurulmuş, bölgede olası B li mısır ohumu kullanımının kısa dönem ekisi analiz edilmişir. Çalışma sonucunda, Çukurova Bölgesi nde mısır üreimini en fazla; akaryakı, gübre ve ilaç fiyalarının ekilediği ahmin edilmişir. Bu nedenle, ürün poliikaları oluşurulurken bu girdilere önem verilmelidir. Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısırda B li ohum kullanılır ise üreicinin brü karının %71.4 oranında aracağı ahmin edilmişir. Bu kabuller alında, buğday + II. ürün mısır arımı Çukurova Bölgesi nde daha karlı bir üreim alernaifi oluşuracakır. Anahar Kelimeler: Mısır, Tarım Poliikası, Translog Maliye Fonksiyonu, GMO Tohumlar, Çukurova Bölgesi. Absrac Effecs of Agriculural Suppor and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region In his sudy, corn farms in Çukurova Region were analyzed based on crop quesionnaires obained from 148 farms. Inpu coss and gross margins per hecare were calculaed for boh primary and second crop corn grown in he region. A Translog Cos Funcion was fied o he daa in order o analyze regional inpu demand. Furher, a supply model was consruced for corn crop and shor run effecs of B corn seed use in he region was analyzed. Resuls indicae ha inpu demands were inelasic wih respec o prices. However, machinery ren coss, pesicide and ferilizer were found more elasic han he oher inpus. Therefore hose inpus should be given more aenion, when developing agriculural produc policies for corn farming. I was also esimaed in his sudy ha, when B seeds are used in second crop corn farming in Çukurova Region, gross margins of he farmers would increase by 71.4 percen. Under his assumpions, whea plus second crop corn farming would be a more profiable producion alernaive. Key words: Corn, Agriculural Policy, B, Translog Cos Funcion, Çukurova Region. Giriş Tüm dünya genelinde ve Türkiye de dahil büün gelişmeke olan ülkelerde başa nüfus arışı, kişi başına gelir arışı ve kenleşmenin yüksek düzeyde armaya devam emesi gıda alebini yüksek oranda arırmakadır. Dünyada nüfusun büyük bir kesimi kalori ihiyacını ahıllardan karşılamakadır. Mısır, %21 lik pay ile, dünyada ahıl ekilişinde buğday ve çeliken sonra üçüncü ve %31 lik pay ile üreimde ilk sırada yer almakadır (FAO, 2004). Türkiye de, döneminde yıllık oralama hekar alanda on mısır üreimi gerçekleşirmişir. Bu dönemde hekara yıllık oralama verim Kg olmuşur (DİE, Çeşili Yıllar). Türkiye nin mısır üreimi oplam alebi karşılamada yeersiz kaldığından dolayı son yıllarda önemli mikarda dışalım yapılmışır. Türkiye nin 2003 yılında mısır dışalımı 1.8 milyon onu aşmışır (Anonymous, 2004). Eğer mevcu üreim rendi değişmez ise mısır dışalımının arması beklenmekedir. Çünkü mısır alebi (yem ve gıda sanayii) hızla büyümekedir ve üreim arışı aran alebi karşılamaka yeersiz kalmakadır. 1 Köy Hizmeleri Tarsus Araşırma Ensiüsü 2 Ç.Ü. Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü

3 Türkiye de hekara verim kg civarlarında olmasına karşın, Çukurova Bölgesi nde hekara verim oralama kg dır (Anonymous, 2002). Türkiye de hekara verimin yüksek olduğu bölgelerde mısır üreimine gerekli önem verilirse, Türkiye gelecek yıllarda mısır ihalaına yüksek düzeyde bağımlı olmakan kurulabilir. Eğer Türkiye deki oralama mısır verimi Çukurova bölgesine yaklaşabilirse Türkiye nin mısır üreimindeki rekabe gücü arabilecekir yılında uygulamaya konulan yeni poliikalar (ahıl desekleme fiyalarının dünya fiyaları seviyesine çekilmesi ve arifelerin indirilmesi, prim ödemeleri, girdi deseklerinin azalılması veya kaldırılması vb) ve bununla beraber 2003 yılında mısırın alernaif ürün projesi kapsamına alınması, diğer alernaif ürünler üzerine olumluolumsuz ekileri olacakır. Bahsedilen bu olası gelişmeler mısır pazarının ekonomerik analizini ve alernaif poliikaların olası sonuçlarını öngörebilmenin önemini de arırmakadır. Dünya nüfusunun 2050 yılında 11 milyar olacağı ahmin edilmekedir. Nüfus arışı ile birlike gıda alebinin de önemli oranda arması, arımsal üreimin arırılmasına yönelik çalışmaların önemini daha da arıracakır. Biyoeknolojik çalışmalar sayesinde, arımsal üreimde önemli arışlar sağlanmışır. Günümüzde de arımsal üreimi arırmaya yönelik modern biyoeknolojik çalışmalar içerisinde ransgenik çalışmalara hız verilmişir yılı ile 1996 yılları arası yürüülen ransgenik arla denemeleri sonucunda, ransgenik arımsal üreime başlanmışır. Dünyada 1996 yılında, 1.7 milyon hekar alanda ransgenik üreim yapılırken, 2003 yılında önemli bir arış gösererek, yaklaşık 68 milyon hekara yükselmişir yılında dünyadaki oplam soya üreiminin yaklaşık %51 i, pamuğun %20 si, kanolanın %12 si ve mısırın %9 u ransgenik üreim ile sağlanmışır (James, 2002). Bu çalışmanın amacı, Çukurova Bölgesi nde mısır üreiminin fiyalara göserdiği epkiyi oraya koymak, poliik ve eknolojik değişikliklerinin mısır üreimi üzerine olası ekilerini analiz emekir. Bu çalışmanın diğer ana amaçlarından birisi de çok arışılan ransgenik ürünlerin gelişim rendini incelemek, ransgenik ohum eknolojisi ile ilgili ulusal ve bölgesel poliikalara yön verebilecek veriler oluşurmak ve bu bilgilere dayalı olarak, Türkiye de ransgenik ohumların kullanımına izin verilmesi halinde, Çukurova Bölgesi nde mısır arzındaki olası değişimi analiz emekir. Maeryal ve Yönem Bu çalışmanın ana veri maeryalini üreimle ve fiyalarla ilgili zaman serisi verileri ile Çukurova bölgesinde örnekleme yönemiyle seçilen ve bölgeyi emsil edebilecek sayıda arım işlemesinden anke yoluyla sağlanan birincil veriler oluşurmakadır. Kullanılan ikincil veriler dönemine ai Çukurova da mısır, pamuk ve buğday üreim verileri (ekim alanı, üreim ve verim), üreici fiyaları (mısır, külü pamuk ve buğday) ve girdi fiyaları (mazo ve su), TEFE ve poliika değişkenleridir (desekleme ve eknoloji poliikaları). Örnek İşlemelerin Seçiminde Kullanılan Yönem Çukurova bölgesini (Adana, Mersin ve Osmaniye illerini içermekedir) coğrafi olarak emsil edebilen ve mısır alanları bakımdan büyük alanlara sahip 5 sulama birliği seçilmişir. Seçilen her bir sulama birliğinden gayeli olarak en az iki köy seçilmişir. Bu köyler seçilirken, mısır alanları ve bölgedeki konumları dikkae alınmışır. Çalışmada elde edilen bulgular sonucu, %99 güven aralığında ve oralamadan %10 sapmayla abakalı olarak oplam 146 örnek çekilmişir. Mısır Arz Modelinde Kullanılan Yönem Mısır arz fonksiyonu (dolaylı kar fonksiyonundan elde edilebilen) aşağıdaki gibi anımlanabilir (Foser ve Mwanaumo, 1995). s o a I Q = f ( P, P, P, I D, T ) (1) Eşilike,Q s ; mısır arz mikarını, P o ; indirgenmiş mısır üreici fiyaını, P a ikame ve amamlayıcı ürünler için indirgenmiş fiya vekörünü, P I ; üreimde kullanılan girdiler için indirgenmiş fiya vekörünü, I; eknoloji kullanım düzeyini, D; arım ve ekonomi poliikalarındaki değişmeyi emsil eden poliika değişkeni vekörü

4 (desekler, vergiler, ihala yasağı vb) emsil eden değişkenleri, T; rendi (Alışkanlık ve eknolojik değişim ekisi) gösermekedir. Üreim; ekim alanı (veya hasa edilen alan) ve birim alana verim çarpımından hesaplandığına göre arz modeli ekim alanı modeli (A) ve verim modeli (V) olarak modellenebilir Koç ve ark., (2001). Türkiye için mısır arz modelini, ekim alanı ve verim modelinden ahmin emişlerdir. Benzer şekilde Çukurova için model aşağıdaki şekilde anımlanabilir. A m m m p b g z = f A, P, P, P, P, P, D, ) (2) ( T Eşilik (2) mısır ekim alanı modeli olup, A; Çukurova Bölgesi nde mısır ekim alanını, P; fiyaları (m:mısır, p:pamuk, b:buğday, g:gübre ve z:arımsal ilaç), D; ekim alanını ekileyen poliikalar vekörünü ve T; rendi gösermekedir. Modelde ürün fiyaları yerine GSÜD (fiya x birim alana verim) değişkeni de kullanılabilir. m m m g z V = f ( V 1, P 1, P, P, D, T ) (3) Eşilik (3) mısır verim modeli olup, V; Çukurova Bölgesi nde birim alana mısır verimini, P; mısır fiyaını, g:gübreyi, z:arımsal ilacı, D; verimi ekileyen poliikalar vekörünü (örneğin; hibri ohumların ihalaı ve üreiminin serbesleşmesi) ve T; rendi gösermekedir. Girdi Talep Modelinde Kullanılan Yönem Son yıllarda uluslararası lieraürde dönüşümlü olarak kabul edilebilen fonksiyonlar (Translog, Normalleşirilmiş Kuadraik ve Genelleşirilmiş Leonief) yoğun olarak kullanılmakadır. Bunlar arasında girdi alep çalışmalarında en yaygın kullanılan maliye fonksiyonu Translog olarak adlandırılan fonksiyondur. Translog maliye fonksiyonu eşilik (4) de olduğu gibi göserilebilir (Chambers, 1988). ( m) = α0 + α i ln( wi ) + γ ij ln( wi ) ln( wj ) + β0 ln( Q) i 2 i j 2 1(lnQ) + η j ln( Q) ln( wj ) ln β j 1 (4) Eşilik (4)'de m; birim başına üreim maliyeini (örneğin; 1 kg mısır üremek için yapılan masraf veya dekara masraf), w; girdi + (inpu) fiyaları vekörünü (arazi, işgücü, makina, gübre ve su) ve Q; çıkı mikarını (örneğin; dekara mısır üreimi) gösermekedir. Modelden fiya esneklikleri aşağıdaki formüller kullanılarak hesaplanır. ε ε ii ij = γ ii + s s i = γ ij i s i + s 1 j Bulgular ve Tarışma Çukurova Bölgesi Mısır Arz Modeli Çukurova Bölgesi nde mısır arz modeli aşağıdaki şekilde anımlanmışır. A m m = f ( R 1, D1, QT ) (7) (5) (6) Eşilik (7) mısır ekim alanı modeli olup, A; Çukurova Bölgesi nde mısır ekim alanını, R; dekara reel GSÜD ni [(verim*fiya)/tefe], D 1 ; yüksek verimli melez ohum kullanımındaki ekiyi (eknoloji, D1= ve sonrası yıllar için), m; mısırı, QT; kuadraik rendi gösermekedir. Modelde mısır arzı ile mısırın bir yıl önceki GSÜD, ohum eknolojisinin ekisi ve kuadraik rend arasında anlamlı bir ilişki bulunmuşur (Çizelge 1). Modelden mısırın GSÜD bağlı olarak kısa dönem arz esnekliği 1.88 olarak ahmin edilmişir. Eğer mısır verim arışı sabi kabul edilirse, 1,88 olarak hesaplanan esneklik kasayısı doğrudan arz esnekliğinin kendisine eşi olur. Mısır arz modelinde girdi fiyaları da (gübre, mazo ve su) açıklayıcı değişken olarak kullanılmış, ancak girdi fiyaları ile anlamlı ilişki bulunamamışır. Bundan dolayı girdi fiyaları modelde açıklayıcı değişken olarak kullanılmamışır. Girdi fiyalarının arz üzerindeki ekisinin anlamsız olmasının nedenleri arasında mısırda son yıllardaki düzenli verim arışı sayılabilir. Mısır üreiminde kullanılan girdi fiyalarının, mısıra rakip alan pamuk üreiminde daha yoğun bir şekilde kullanılıyor olması da diğer bir neden olarak sayılabilir.

5 Çizelge 1. Çukurova Bölgesi Mısır Arz Modeli (Veri Dönemi: ) Mısır Ekim Alanı Esneklikler Fonksiyon Tipi LogLin 7.90 Sabi Terim (19.52)** ,88 R 1 (Mısın GSÜD) (2.137)* D1 Tohum Teknolojisi ( 2.137)* QT ( 2.575)** R Düzelilmiş R F D.W 1.79 No: Paranez içindeki değerler isaisikleridir. * %5 önem düzeyinde anlamlı. ** %1 önem düzeyinde anlamlı Çukurova Bölgesi I. Ürün Mısır Arz Modeli Çukurova Bölgesi nde I. ürün mısır arz modeli aşağıdaki şekilde anımlanmışır. A I. m I. m b = f R, R, T ) (8) ( 1 1 Eşilik (8) I. ürün mısır ekim alanı modeli olup, A; Çukurova Bölgesi nde I. ürün mısır ekim alanını, R; dekara reel GSÜD ni [(verim*fiya)/tefe], I.m; I. ürün mısırı, b; buğdayı, T; rendi gösermekedir. Modelde I. ürün mısır arzı ile mısırın bir yıl önceki GSÜD, buğdayın bir yıl önceki GSÜD ve rend arasında anlamlı bir ilişki bulunmuşur (Çizelge 2). Bu değişkenler mısır arzındaki değişimi %66 oranında açıklamakadır. Modelden dönem oralaması olarak I. ürün mısırın kısa dönem arz esnekliği (GSÜD ne bağlı olarak) 1.64, buğday GSÜD ne bağlı olarak çapraz esneklik 0,88 olarak hesaplanmışır. Hesaplanan esneklik kasayısına göre I. ürün mısırın GSÜD deki %1 lik arış veya azalış, I. ürün mısır ekim alanlarında %1.64 lük arış veya azalışa neden olacağı söylenebilir. Aynı şekilde, buğdayın GSÜD deki %1 lik arışı, I. ürün mısır ekim alanlarında %0.88 lik azalışa neden olacağı söylenebilir. Birim alana ürün verimlerinin sabi olduğu kabul edilirse hesaplanan esneklikler doğrudan arz kendi fiya ve çapraz arz esnekliği olarak dikkae alınabilir. Çizelge 2. Çukurova Bölgesi I.Ürün Mısır Arz Modeli (Veri Dönemi: )*** I. Ürün Mısır Esneklikler Ekim Alanı Fonksiyon Tipi LogLin Sabi Terim (16.91)** I m R (I.ürün mısırın GSÜD) (2.075)* b R (Buğdayın GSÜD) (2.075)* T (Trend) (2.287) R Düzelilmiş R F DW 2.28 No: Paranez içindeki değerler isaisikleridir. * %5 önem düzeyinde anlamlı. ** %1 önem düzeyinde anlamlı*** Merin iline ai yeerli veri bulunmadığı için kapsam dışı uulmuşur. Çukurova Bölgesi II. Ürün Mısır Arz Modeli Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısır arz modeli aşağıdaki şekilde anımlanmışır. A II. m II. m = f ( R, T ) (9) 1 Eşilik (9) II. ürün mısır ekim alanı modeli olup, A; Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısır ekim alanını, R; dekara reel GSÜD ni [(verim*fiya)/tefe], II.m; II. ürün mısırı,t; rendi gösermekedir. Modelde II. ürün mısır arzı ile mısırın bir yıl önceki GSÜD ve rend arasında anlamlı bir ilişki bulunmuşur (Çizelge 3). Bu değişkenler mısır arzındaki değişimi %77 oranında açıklamakadır. Tahmin edilen modelden II. ürün mısırın kısa dönem arz esnekliği (GSÜD bağlı olarak) 1.25 olarak hesaplanmışır. II. ürün mısırın GSÜD ndeki %1 lik arış veya azalış, II. ürün mısır ekim alanlarında %1.25 lik arış veya azalışa neden olacağı ahmin edilmişir. Eğer verim sabi kabul edilir ise hesaplanan esneklik doğrudan arz esnekliği olarak kabul edilebilir.

6 Çizelge 3. Çukurova Bölgesi II Ürün Mısır Arz Modeli (Veri Dönemi: )*** II. Ürün Mısır Esneklikler Fonksiyon Tipi Sabi Terim II m R. 1 (II.ürün mısırın GSÜD) Ekim Alanı LogLin (30.46)** (3.156)** T (1.843)* R Düzelilmiş R F D.W 1.52 No: Paranez içindeki değerler isaisikleridir. * %10 önem düzeyinde anlamlı. ** %1 önem düzeyinde anlamlı*** Mersin iline ai yeerli veri bulunmadığı için kapsam dışı uulmuşur. Çukurova Bölgesi Mısır Verim Modeli Çukurova Bölgesi nde mısır verim modeli aşağıdaki şekilde anımlanmışır. V m = f ( D 2, T ) (10) Eşilik (10) mısır verim modeli olup, V; Çukurova Bölgesi nde birim alana mısır verimini, D 2 ; kukla değişkeni (mısırın deseklendiği yıllar), T; Trendi gösermekedir. Modelde mısır verimi ile mısırın deseklendiği yıllar ve rend arasında anlamlı bir ilişki bulunmuşur. Bu değişkenler mısır verimindeki değişimi %78 oranında açıklamakadır. Loglineer eşiliklerde, rend kasayısı 100 ile çarparak yıllık oralama büyüme oranını hesaplanmakadır (Gujurai, 2001). Bu modele göre, Çukurova Bölgesi nde mısır verimindeki büyüme oranı yıllık %2.5 dir. Çizelge 4. Çukurova Bölgesi Mısır Verim Modeli (Veri Dönemi: ) Mısır Verimi Fonksiyon Tipi LogLin Sabi Terim (15.98)** T (3.882)** D2 (Mısın Deseklendiği Yıllar) (4.280)** R Düzelilmiş R F D.W 1.99 No: Paranez içindeki değerler isaisikleridir. * %5 önem düzeyinde anlamlı ** %1 önem düzeyinde anlamlı Çukurova da I. Ürün Mısır Girdi Talebi Modeli Tahmin Sonuçları Çukurova da I. ürün mısır girdi alebi modeli ahmin sonuçları Çizelge 5 de verilmişir. Çizelge 5. Çukurova da I. Ürün Mısır Girdi Talebi Modeli Tahmin Sonuçları Bağımsız Bağımlı Değişken: Maliye Payları Değişken Makine Gübre Tohum Zirai Sabi Terim Ln(I. Ürün Mısır Üreim Mikarı) Ln (Makine Kirası / İlaç Fiyaı) Ln (Gübre Fiyaı / İlaç Fiyaı) Ln (Tohum Fiyaı / İlaç Fiyaı) (3.21) (2.00) (2.01) (0.50) (2.07) (0.718) (2.40) (0.50) (8.39) (11.16) (2.02) (2.16) (2.07) (11.16) (14.88) R İlaç* Oralama Maliye Payı No: paranez içerisinde verilen rakamlar isaisikleridir ve bold olanlar %5 ve alında önem düzeyinde anlamlıdır. *Toplam kısıından hesaplandığından dolayı isaisikleri verilmemişir. Çizelge 6 da izlendiği gibi girdi alep modelinden makinenin, gübrenin, ohumun ve ilacın kendi fiya esnekliği sırasıyla 0.48, 0.25, 0.15 ve 0.13 olarak ahmin edilmişir. Çukurova da I. ürün mısır arımında kullanılan girdiler içerisinde makine kira fiyaları (veya moorin fiyaları) daha esnekir. Çapraz esnekliklere bakıldığında, fakörlerin çoğunun birbirleriyle ikame arasında yüksek ikame ilişkisi vardır. Çizelge 6. Girdilerin Fiya Talep Esneklikleri (I.Ürün Mısır) Makine Gübre Tohum İlaç Makine Gübre Tohum İlaç

7 Çukurova da II. Ürün Mısır Girdi Talebi Modeli Tahmin Sonuçları Çukurova da II. ürün mısır girdi alebi modeli ahmin sonuçları Çizelge 7 de verilmişir. Çizelge 7. Çukurova da II. Ürün Mısır Girdi Talebi Modeli Tahmin Sonuçları Bağımsız Bağımlı Değişken: Maliye Payları Değişken İşgücü Makine Gübre Tohum Zirai ilaç* Sabi Terim 0.03 (0.40) Ln(II.Ür. Mısır Üreim Mik.) Ln (İşg. Ücrei / İlaç Fiyaı) Ln (Mak. Kirası / İlaç Fiyaı) Ln (Güb. Fiyaı / İlaç Fiyaı) Ln (Toh. Fiyaı / İlaç Fiyaı) (0.77) (11.50) (0.95) (2.67) (4.65) 0.18 (0.76) (0.33) (0.94) (1.74) (0.72) (1.33) 0.71 (3.05) (0.32) (2.67) (0.72) (3.81) (4.39) 0.23 (1.56) (0.84) (4.65) (1.34) (4.39) 0.13 (10.23) R Oralama Maliye Payı No: paranez içerisinde verilen rakamlar isaisikleridir ve bold olanlar %5 ve alında önem düzeyinde anlamlıdır. *Toplam kısıından hesaplandığından dolayı isaisikleri verilmemişir. Çizelge 8 de izlendiği gibi girdi alep modelinden işgücünün, makinenin, gübrenin, ohumun ve ilacın kendi fiya esnekliği sırasıyla 0.09, 0.52, 0.23, 0.21 ve 0.45 olarak ahmin edilmişir. Çukurova da II. ürün mısır arımında kullanılan girdiler içerisinde makine ve ilaç alebi kendi fiya değişmelerine karşı diğer girdilere göre daha duyarlıdırlar. Çizelge 8 deki esneklikler çeşili poliikaların fakör alebi ve fakör ikamesini nasıl değişireceğini anlamada yardımcı olur. Örneğin gübre ve zirai ilaçlarda uygulanan fiya deseğinin kaldırılmasının Çukurova da II. ürün mısır arımında bu fakörlerin alebini nasıl değişireceği ve ikame fakörlerin alebinin nasıl aracağı ahmin edilen esneklikler yardımıyla görülebilir. İşgücü ücreleri, gübre, ohum ve ilaç fiyalarıyla makine kira fiyaları arasında yüksek ikame ilişkisi bulunmuşur. Çizelge 8. Girdilerin Fiya Talep Esneklikleri (II. Ürün Mısır) İşgücü Makine Gübre Tohum İlaç İşgücü Makine Gübre Tohum İlaç Çukurova Bölgesi nde I. ve II. Ürün Mısır Üreim Maliyei Çukurova Bölgesi nde I. ürün mısırın 2002 yılında hekara maliyei TL olarak bulunmuşur. I. ürün mısırın maliye unsurlarında ilk sırayı arazi kirası almakadır. Arazi kirasını sırasıyla; makine kirası, gübre uarı,sermaye faizi, ohum uarı, işgücü ücrei, su uarı, zirai ilaç uarı ve diğerleri akip emekedir. II. ürün mısırın 2002 yılında hekara maliyei TL olarak bulunmuşur. II. ürün mısırın maliye unsurlarında ilk sırayı makine kirası almakadır. Makine kirasını sırasıyla; arazi kirası, gübre uarı, sermaye faizi, ohum uarı, zirai ilaç uarı, işgücü ücrei, su uarı ve diğerleri akip emekedir. Çizelge 9 da görüldüğü gibi, I. ürün mısırın hekara maliyei II. ürün mısırın maliyeinden yaklaşık %17 daha fazla olmakadır. Maliye unsurlarına bakıldığında, ohum ve ilaçlama hariç diğer girdilerde I. ürünün maliyeleri daha yüksekir. II. ürün mısır üreiminde zirai mücadele masrafları I. ürün mısırın yaklaşık 2.2 kaıdır. Zirai mücadeledeki diğer masraflar da (ilaçlama makine kirası ve işçilik ücrei) hesaba kaıldığında bu maliye farkı 3.4 kaa kadar çıkmakadır. Zirai mücadele masrafları ve koçansap kurdunun yol açığı verim kaybıyla birlike dikkae alındığında, II. ürün mısır arımının I. ürüne göre ne geirisi çok azalmakadır. Bölgede II. ürün mısır arımında sap ve koçan kurduna karşı zirai mücadele yapılmakadır. Ancak zamanlama haaları ve bazı üreicilerin zamanında ilaçlama yapmaması verim kayıplarını önlemeyi engellemekedir. Diğer bir ifadeyle poansiyel verime ulaşılamamakadır.

8 Çizelge Üreim Sezonunda Çukurova Bölgesi nde Mısır Üreim Maliyei (Ha) Maliye Unsurları Makine Kirası TL 1000 ($) I. Ürün II. Ürün Pay (%) TL 1000 ($) Pay* (%) Tohum Gübre Zirai İlaç Su İşgücü Diğerleri Top. Değ. Maliye Arazi Kirası Çeşili Giderler Sermaye Faizi Yöneim Gideri Top. Maliye Toplam Maliye /Kg Top.Zirai İlaç.** İnsekisi ** Herbisi** *Toplam maliye içindeki payını göserir. ** Zirai mücadelede kullanılan makine ve işgücü maliyeini de kapsamakadır. No: 2002 üreim sezonu oralaması olarak 1 $ TL olarak alınmışır. I. ürün mısır ekiminde hekara verim (10.119) II. ürün mısır ekiminden (7.748) %31 daha fazladır (Çizelge 10). I. ürün mısırda brü kar hekara TL (823 Dolar) iken II. ürün mısırda ise TL dir (527 Dolar). I. ürün mısırda ne kar hekara TL (357 Dolar) iken II. ürün mısırda ise TL dir (174 Dolar). Verim ve ilaçlama maliyei avanajından dolayı I. üründe hekara ne kar II. üründen elde edilen ne kardan %105 daha fazladır. Çizelge 10. Çukurova Bölgesi nde Mısır Üreiminde Oralama Karlılık Gösergeleri Karlılık I.Ürün (Ha) II. Ürün (Ha) Gösergeleri 1000 TL $ 1000 TL $ Or. Verim (Kg ) Or. Üreici Fiyaı 210 0, ,14 GSÜD Değişen Maliye Toplam Maliye Brü Kar Ne Kar No : 2002 üreim sezonu oralaması olarak 1 Dolar TL olarak alınmışır. Çukurova Bölgesi nde Olası B li Tohum Kullanımının Üreici Düzeyindeki Ekonomik Sonuçları Adana da yılları arası yapılan II. ürün mısır arla denemelerinde, B li mısır ohumunun yüksek verimli hibri mısır ohumlarına göre hekara verimi %3035 düzeylerinde arırdığı belirlenmişir (Şen ve ark., 2002; Koç, 2003 den alınmışır). Bu çalışmada B li ohum fiyaı, hibri mısır ohumuna göre hekara 20 Dolar daha fazla alınmışır Bu hesaplamada hekara 25 Kg ohum kullanıldığı, I. ürün mısırda %30 verim arışı sağlandığı (zararlıların yol açığı ürün kayıplarının önlenmesinden dolayı) kabul edilmişir. Verim arışı ve çıkı fiyalarındaki değişme konusunda yapılan kabuller ışığında, B li ohumların üreici düzeyinde yaraacağı eki Çizelge 11 de verilmişir. Çizelgede görüldüğü gibi, ilk olarak B li mısır çıkı fiyaları ile geleneksel mısır çıkı fiyaları aynı alınmışır. Bununla birlike, B li mısır çıkı fiyalarındaki değişimler üç senaryo şeklinde açıklanmışır. Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısırda B li ohum kullanılır ise geleneksel hibri ohuma göre üreici brü karı %71.4 oranında daha yüksek olacağı ahmin edilmekedir. Bu sonuçlara göre, B li ohum kullanılması durumunda II. ürün mısır üreicileri kg başına ilave ne %22.2 daha fazla kazanç sağlayacaklardır. Olası B li mısır kullanımı sayesinde mısır arzında bir arış sağlanabilecekir. Bu durum mısır fiyalarında (serbes piyasa koşullarında) bir azalmaya yol açabilir. Bunun için, B li ohumların karlılık üzerine ekisini ölçerken farklı fiya düzeylerini uygulamak gerekir.

9 B li mısır fiyaları %10 ve % 20 azaldığında, olası B li kullanımı durumunda elde edilen brü kar, geleneksel üreime göre daha yüksek iken B li mısır fiyaları % 30 azaldığında, ise brü kar geleneksel üreime göre düşük olacakır. Çizelge 11. B li Tohumların Maliye, Verim ve Karlılık Üzerine Ekisi Hakkında Kabuller Geleneksel (Baz Durum) Olası B Kullanımı Fark Yüzdesi Fark Verim** (Kg/Ha) Üreici Fiyaı ($) I. Senaryo % 10 daha az II. Senaryo % 20 daha az III. Senaryo % 30 daha az GSÜD I. Senaryo ($/ha.) II. Senaryo ($/ha.) III. Senaryo. ($/ha.) Tohum maliyei 20 farkı* ($/ha.) İlaçlama farkı ($/ha.) 59.2 Değişen Maliye ($/ha.) Toplam Maliye ($/ha.) Brü Kar ($/ha.) I. Senaryo ($/ha.) II. Senaryo ($/ha.) III. Senaryo.($/ha.) Birim Üreim Maliyei ($/Kg.) Birim Maliye Tasarrufu % 22.2 * Kaynak: Brookes, ** Koç, 2003 (Mısır verimindeki değişme (en az %3035) B li ohumun mısır zararlılarına (sap ve koçan kurdu) dayanıklı olmasından oraya çıkmakadır. Çünkü zirai mücadele yapılsa dahi bu hasalıkların yol açığı verim kaybı am olarak önlenememekedir. Çukurova Tarımsal Araşırma Ensiüsü nde yapılan B li II. ürün mısır deneme sonuçları kullanılmışır). Çukurova Bölgesi nde son üç yıllık oralamaya göre hekar alanda II. ürün mısır ekimi yapılmış ve hekara oralama verim 7014 kg olmuşur (Tarım İl Müdürlüğü kayıları). Buna göre üreim on olmuşur. Eğer B li ohum kullanılırsa II. ürün mısırda hekara verim 9119 Kg olacak (%30 verim arışı) ve oplam üreim on olabilecekir (diğer koşullar sabi iken). Bu mikar son üç yıllık oralama üreimden on daha fazladır. Çukurova Bölgesi nde olası B li mısır ohumu kullanımı, poansiyel mısır üreimini arıracağı gibi bölge ekonomisine yaklaşık olarak 29 Milyon Dolar ilave gelir sağlayabilecekir ( on ile 0.03 $/Kg maliye asarrufu (Çizelge 11) çarpımı sonucu hesaplanmışır). Burada sadece B li mısır ohumu kullanımının kısa dönem pazar ürerindeki ekileri oraya koyulmuşur. Uzun dönemde üreim arışı çok daha da fazla olabilir. Sonuç ve Öneriler Mısır büyüme sürecinde doğadaki enerji kaynaklarını en iyi şekilde kullanabilen ender bikilerden biri olarak kabul edilir. 20. yüzyılın başlarında mısırda hibri ohumun bulunuşuyla birlike, mısır ekim alanlarının dünyadaki gelişimi hızlanmış ve Dünya ahıl üreiminde mısır ilk sıraya yerleşmişir. Mısır başa gıda ve yem sanayii olmak üzere pek çok sekörde ham madde olarak kullanılan sraejik bir üründür. Yüksek verimli hibri ohumlar Türkiye ye ancak 1980 li yılların başında geirilmişir li yılların orasında yaygınlaşan hibri ohumlar sayesinde Türkiye de azalan mısır ekim alanları ekrar arış eğilimine girmişir. Çukurova Bölgesi nde 1980 li yılların orasında mısırda hibri ohum kullanımının yaygınlaşmasıyla birlike, mısır ekim alanları arış eğilimine girmiş ve 2000 li yıllarda Çukurova da sulanan alanların yarısında üreilmeye başlanmışır. Çukurova Bölgesi nde mısır ekim alanları ararken diğer önemli ürün olan pamuk ekim alanları azalmışır. Bölgede mısırın arz esnekliği (GSÜD ne bağlı olarak) 1.88 olarak ahmin edilmişir. Arz esnekliği I. ürün mısır ve II. ürün mısır için sırasıyla 1.64 ve 1.25 olarak bulunmuşur. Bu esneklik rakamları mısır fiyalarındaki reel arışın veya fiyalar sabiken verimdeki arışın (veya diğer koşullar sabiken maliyelerdeki azalmanın) bölgede mısır üreimini arıracağını gösermekedir. Eğer diğer koşullar sabiken mısır reel fiyaları %10 ararsa bölgede mısır üreimi %18,8 oranında arış göserecekir. I. ürün mısır arımında buğday GSÜD ne bağlı olarak çapraz esneklik 0.88 olarak bulunmuşur. Bu sonuca göre diğer koşular sabiken buğday fiyalarının %10 arması bölgede I. ürün mısır ekimini %8.8 oranında azalacakır. Doğal olarak bu durumda II. ürün mısır ekimi araacak ve bölgede oplam mısır üreiminde önemli bir azalma olmayacakır. Çalışmada ahmin edilen mısır verim modelinde,

10 döneminde mısır veriminin yıllık büyüme hızı %2,5 olarak bulunmuşur. Araşırmada kullanılan ranslog maliye fonksiyonunda, Çukurova da I. ürün ve II. ürün mısır arımında girdi fiyaalep esneklikleri belirlenmişir. Çukurova da I. ürün mısır arımında kullanılan girdiler içerisinde makine kira fiyaları (0.48) daha esnek olarak ahmin edilirken, II.üründe makine kira fiyalarıyla (0.52) birlike ilaç fiyaları (0.45) diğer girdilere göre daha esnek bulunmuşur. I. ve II. ürün mısırdaki çapraz esneklikler incelendiğinde, fakörlerin çoğunun birbirleriyle ikame ilişkisi içinde olduğu görülmekedir. Özellikle I. ürün mısırda gübre ile makine, makine ile ohum arasında yüksek ikame ilişkisi vardır. II. ürün mısırın çapraz esnekliğine bakıldığında, işgücü ücreleri, gübre, ohum ve ilaç fiyalarıyla makine kira fiyaları arasında yüksek ikame ilişkisi bulunmuşur. Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısırdaki düşük verim ve ilaçlama maliyeinin yüksekliği, bu üründen elde edilen karı azalmakadır. Dünyada benzer sorunlar yaşayan ülkelerin bir kısmı ransgenik çalışmalara yönelmişlerdir. Bu yüzden, Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısır arımında yaşanan benzer sorunların çözümünde ransgenik ohumların ekileri merak edilmekedir. Çukurova da II. ürün mısırda olası ransgenik ohum kullanımının ekonomik ekileri incelendiğinde, verim arışından dolayı, Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısır üreiminde yaklaşık 271 bin on arış olabileceği söylenebilir. Olası B li mısır ohumu kullanmanın bölge ekonomisine yaklaşık olarak 29 milyon Dolar ilave gelir sağlayacağı anlamına da gelmekedir. Çukurova Bölgesi nde B li ohum kullanımı durumunda geleneksel hibri ohuma göre üreici brü karının II. ürün mısırda %71.4 daha yüksek olacağı ahmin edilmişir. Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısırda olası B li ohumu kullanımı, hem II. ürün mısır üreim alanlarını hem de buğday ekim alanlarını arıracakır. B li ohumların II. ürün mısırda kullanımı ile birlike, II ürün mısır ekim alanlarının kısa dönemde % 37.5, buğday ekim alanlarının da %5.4 oranında arıracağı ahmin edilmişir. Bu hesaplama arz modellerinden hesaplanan esneklik kasayılarına ve B li mısır ohumlarının verimde %30 arış sağlayacağı kabulüne dayanmakadır. Mısır arımında ohum eknolojisinin ne kadar önemli olduğu, geçmişe hibri ohumla şimdi de ransgenik ohumla birlike çok iyi görülmekedir. Bu çalışmada elde edilen sonuçları şu şekilde sıralayabiliriz; 1980 yılından günümüze kadar uygulanan desek ve eknoloji poliikaları sonucu, Çukurova Bölgesi nde mısır alanlarında ve veriminde (yılda %2.5) önemli arışlar olmuşur. Bunun sonucu olarak, ülke genelinde azalan mısır alanları ekrar arış gösermişir. Bu çalışmada elde edilen mısır arz modellerinde, mısırdaki GSÜD arış oranına karşılık, mısır ekim alanlarının daha yüksek oranda aracağı ahmin edilmişir. Çukurova Bölgesi nde mısır ekim alanlarını arıran diğer önemli bir neden ise rakip ürün olan pamuk üreim alanlarındaki düşüşür. Pamuk reel fiyalarının düşüşü ve aran reel girdi fiyaları nedeniyle Çukurova Bölgesi nde pamuk ekim alanları çok azalmışır. Çukurova Bölgesi nde I. ürün mısır üreiminde makine kira fiyaı diğer girdilere göre daha ekili olmakadır. Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısır üreiminde makine kira ve ilaç fiyaları diğer girdilere göre daha ekili olmakadır. Çukurova Bölgesi nde buğday üreiminde ilaç ve makine fiyaları diğer girdilere göre daha ekili olmakadır. Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısır arımında olası B li mısır ohumu kullanımında çifçinin I. ürüne yakın gelir elde edebileceği ahmin edilmişir. Bu durumda Çukurova Bölgesi nde, buğday + II ürün mısır ekimi daha yaygın hale gelecekir. Sonuç olarak, Çukurova Bölgesi nde mısır ve buğday ekim alanında önemli arışlar olabilecekir. Ülkemizdeki mısır açığını kapamak için bölgesel ve ürün bazında sorunların espi edilmesi gerekmekedir. Çukurova gibi mısır arımının yoğun olduğu bir bölgede, sürdürülebilir bir şekilde mısır arımını daha da arırmak için gerekli öneriler; Ulusal arım poliikalar oluşurulurken bölgesel sonuçlardan hareke edilmelidir. Bu yüzden, özellikle Türkiye de mısır üreimi ile ilgili ulusal poliikalar oluşurulurken, Çukurova

11 Bölgesi nde mısır arımını ekileyen fakörler öncelikle ele alınmalıdır. Çukurova Bölgesi nde mısır verimini daha arırabilecek eknolojik (sulama ekniği, uygun hibri ohum çeşidi, gübre mikarları vb.) çalışmalara hız verilmelidir. Çukurova Bölgesi nde mısır üreiminde makine kira, gübre ve ilaç fiyaları diğer girdilere göre daha ekili olmakadır. Bu yüzden, Çukurova Bölgesi nde desekleme poliikaları oluşurulurken bu girdilerin fiya harekeleri dikkae alınmalıdır. Tarımsal ürünleri desekleme kapsamında, özellikle moorin fiyaları deseklenmelidir. Çukurova Bölgesi nde II. ürün mısır arımında özellikle zararlı böceklere karşı mücadelede ohum eknolojisi giderek önem kazanmakadır. Bu yüzden, mısırda ve diğer arım ürünlerinde ransgenik bilimsel araşırmalara önem verilmelidir. Yapılan bu araşırmada, B li mısır ohumları kullanımıyla birlike üreici gelirlerinde önemli arışlar olacağı ahmin edilmişir. Faka, Avrupa Birliğinde ransgenik ürünlerin üreilmesinde ve ükeilmesinde çok hassas poliikalar uygulamakadır. Bu yüzden, Avrupa Birliğiyle bir çok alanda olduğu gibi, mısır seköründe de benzer poliik yaklaşımlar ön plana çıkmalıdır. Bu durumda ransgenik üreim ve ükeim konusunda yeni poliikalar oluşurulana kadar, Avrupa Birliğine paralel mısırda kısa vadeli poliikalar oluşurulmalıdır. Bunun için ransgenik ohum ve ürünlerin ihalaı ile ilgili mevzua biran önce şekillendirilmelidir. Gelişmiş ülkelerin bir çoğunun arımında önemli mikarda arz fazlası bulunmakadır. Bu ülkelerde üreimden ziyade pazar sorunu ön plana çıkmakadır. Bu ülkelere pazar olmamak için uygun ve isikrarlı arım poliikaları oluşurulmalıdır. Mısır üreimi ile ilgili ulusal ve bölgesel poliikalara yön verilirken bilimsel çalışmalar kullanılmalıdır. Aksi akirde, Türkiye de yürüülen mevcu arım poliikaları, kaynakların aıl kullanılmasına ve aynı zamanda, dünya da rekabe edebilir bir çok arım ürününde rekabe edemez duruma düşmesine neden olacakır. Bu durumda, mısır ihala mikarının arması kaçınılmaz olacakır. Kaynaklar Anonymous, Adana, Mersin ve Osmaniye Tarım İl Müdürlükleri 2002 yılı verileri. Anonymous, Dış Ticare Müseşarlığı 2004 yılı verileri. Ankara Brookes, G., The Farm Level Impac of Using B Maize in Spain. Agriculural Bioechnology in Europe (ABE). hp:// ops.asp Chambers, R., G., Applied Producion Analysis: a Dual Approach. Cambridge, MA: Cambridge Universiy Press. DİE, Çeşili Yıllar (a) yılları Tarımsal Yapı ve Üreim. Devle İsaisik Ensiüsü yayınlar,. Ankara. FAO, FAOSTAT Agriculural Dae. hp://apps.fao.org/cgiin/nphdb.pl?subse agriculure. Gujurai, D., N., Temel Ekonomeri. Lieraür Yayıncılık. S İsanbul. Foser, K., A., Myanauna, A., Esimaion of Dynamic Maize Supply Response in Zambia. American Journal of Agriculural Economics. 12 (1995) James, C., Global Review of Commercialized Transgenic Crops: 2001 Feaure: B Coon. ISAA Brief No.26.ISAAA:Ihaca, NY. Koç, A., A., Budak, F., Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş, E., İnan, İ., H., Kubaş, A., Özkan, B., Türkiye Tarımında Kimyasal İlaç Kullanımı: Ekinsizlik, Sorunlar ve Alernaif Düzenlemelerin Ekileri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Ekonomisi Araşırma Ensiüsü. Proje Raporu Ankara. Koç, A. A., "Türkiye'de B Mısır Tohumu Kulanımının Ekonomik Ekileri". XIII. Biyoeknoloji Kongresi. Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi, Çanakkale.

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

SON YILLARDA ÎÇ TİCARET HADLERİ YÖNÜNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN DURUMU

SON YILLARDA ÎÇ TİCARET HADLERİ YÖNÜNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN DURUMU SON YILLARDA ÎÇ TİCARET HADLERİ YÖNÜNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN DURUMU Uzman Ergün ŞİMŞEK* Prof. Dr. Halil ÇİVİ* Yrd. Doç. Dr. A. Zafer GÜRLER* Genel olarak ekonomik gelişme, uzun vadede göreceli olarak, sanayi

Detaylı

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012 Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

Çift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile)

Çift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile) Tahmin Yönemleri Çif Üsel Düzelme (Hol Meodu ile) Hol meodu, zaman serilerinin, doğrusal rend ile izlenmesi için asarlanmış bir yönemdir. Yönem (seri için) ve (rend için) olmak üzere iki düzelme kasayısının

Detaylı

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu

Detaylı

DOĞRUDAN GELİR DESTEĞİ SİSTEMİ SONRASINA BİR BAKIŞ 1 A LOOK TO THE AFTERMATH OF DIRECT INCOME PAYMENTS SYSTEM

DOĞRUDAN GELİR DESTEĞİ SİSTEMİ SONRASINA BİR BAKIŞ 1 A LOOK TO THE AFTERMATH OF DIRECT INCOME PAYMENTS SYSTEM Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (9) 2005, 33-51 DOĞRUDAN GELİR DESTEĞİ SİSTEMİ SONRASINA BİR BAKIŞ 1 A LOOK TO THE AFTERMATH OF DIRECT INCOME PAYMENTS SYSTEM ÖZET Özgür BOR * Ülkemizde arım sekörü sosyal ve ekonomik

Detaylı

Developing of Transgenic Production in the World and The Economic Effects of Proble to Using of Bt Seed on Corn Farming in Çukurova Region

Developing of Transgenic Production in the World and The Economic Effects of Proble to Using of Bt Seed on Corn Farming in Çukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive Developing of Transgenic Production in the World and The Economic Effects of Proble to Using of Bt Seed on Corn Farming in Çukurova Region Erkan Aktas Research Institute

Detaylı

SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI

SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İsenecek Veriler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç

Detaylı

ÜSTEL VE LOGARİTM FONKSİYONLAR

ÜSTEL VE LOGARİTM FONKSİYONLAR ÜSTEL VE LOGARİTM TMİK FONKSİYONLAR Şekil 5.1a Üsel Fonksiyonlar 2 y 10 8, 1 y = f = b b> 6 4 2-3 -2-1 1 2 3 Şekil 5.1b Üsel Fonksiyonlar 3 y 50 2 y = f = 2 40 30 20 y = f = 2 10-2 -1 1 2 3 4 Şekil 5.1c

Detaylı

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME 42 Bu bölümde, büyüme sürecini uzun dönemde ekileyebilecek ikisa poliikalarınıı (vergileme,

Detaylı

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Bölüm HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME ÖNTEMLERİ Bu bölümde üç basi öngörü yönemi incelenecekir. 1) Naive, 2)Oralama )Düzleşirme Geçmiş Dönemler Şu An Gelecek Dönemler * - -2-1 +1 +2 + Öngörü yönemi

Detaylı

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġsenecek Veriler BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam Madde

Detaylı

GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-2004)

GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-2004) Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review 8 (2) 28: 843-86 GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-24) THE ANALYSIS OF EFFICIENCY AN TOTAL FACTOR PROUCTIVITY

Detaylı

YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İstenecek Veriler

YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İstenecek Veriler YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İsenecek Veriler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

Tarım Ekonomisi Dergisi

Tarım Ekonomisi Dergisi Tarım Ekonomisi Dergisi Turkish Journal of Agriculural Economics ISSN 1303-0183 hp://journal.arekoder.org ve AB Ülkelerinde Kırmızı E Üreiminde İşgücü Verimliliğinin Karşılaşırılması Ergün ŞİMŞEK1 1 Amasya

Detaylı

ÇUKUROVA BÖLGESİ'NDE PAMUK ARZ DUYARLILIĞININ TAHMİNİ ÜZERİNE. Erkan AKTAŞ 1

ÇUKUROVA BÖLGESİ'NDE PAMUK ARZ DUYARLILIĞININ TAHMİNİ ÜZERİNE. Erkan AKTAŞ 1 Tarım Ekonomisi Dergisi 2006; 12(1) :3-8 ÇUKUROVA BÖLGESİ'NDE PAMUK ARZ DUYARLILIĞININ TAHMİNİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Erkan AKTAŞ 1 ÖZET Bu makalede, 1980-2002 dönemine ait Çukurova Bölgesinin pamukla ilişkili

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Türkiye ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Belirleyenleri: Panel Veri Yaklaşımı The Deerminans of Inernaional

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE

TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE TÜRKİYE DE TARIMSAL ARAŞTIRMA GELİŞTİRME YAYIM POLİTİKALARI VE TARIMSAL BÜYÜME İLİŞKİLERİ Dr. O. Seda SUBAŞI Prof. Dr. M. Neca ÖREN Çukurova Üniversiesi

Detaylı

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey 1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK PİYASASİNDA RÜZGAR ENERJİSİ

TÜRKİYE ELEKTRİK PİYASASİNDA RÜZGAR ENERJİSİ TÜRKİYE ELEKTRİK PİYASASİNDA RÜZGAR ENERJİSİ Musafa ŞEKKELİ Kahramanmaraş Süçü İmam Üniversiesi, Fen Bilimleri Ensiüsü, K.Maraş, msekkeli@ksu.edu.r Ceyhun YILDIZ Kahramanmaraş Süçü İmam Üniversiesi, Fen

Detaylı

ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ

ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ Şenkan ALDEMİR (*) Öze: Döviz kuru değişimlerinin TÜFE ve ÜFE bazlı yuriçi fiyalara geçiş süreci, son yıllarda üzerinde önemle durulan konulardan

Detaylı

SINIFLANDIRMA AMAÇLI KULLANILAN SİLİNDİRİK TRİYÖRLERİN KİNEMATİK ESASLARI * Kinematical Principles of Cylindrical Triors Used for Classification

SINIFLANDIRMA AMAÇLI KULLANILAN SİLİNDİRİK TRİYÖRLERİN KİNEMATİK ESASLARI * Kinematical Principles of Cylindrical Triors Used for Classification Ç.Ü Fen Bilimleri Ensiüsü Yıl:009 Cil:0- SINIFLANDIRMA AMAÇLI KULLANILAN SİLİNDİRİK TRİYÖRLERİN KİNEMATİK ESASLARI * Kinemaical Principles of Cylindrical Triors Used for Classificaion İbrahim Emre YATAR

Detaylı

Çukurova Koşullarında Selüloz Esaslı Evaporatif Serinletme Pedinin Üç Farklı Su Akış Debisinde Bazı Performans Özellikleri

Çukurova Koşullarında Selüloz Esaslı Evaporatif Serinletme Pedinin Üç Farklı Su Akış Debisinde Bazı Performans Özellikleri 340 Çukurova Koşullarında Selüloz Esaslı Evaporaif Serinleme Pedinin Üç Farklı Su Akış Debisinde Bazı Performans Özellikleri Nuray KOÇ, Yılmaz YILDIZ Çukurova Üniversiesi, Ziraa Fakülesi,Tarım Makinaları

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGELERİNDE UYGULANACAK FİYAT EŞİTLEME MEKANİZMASI HAKKINDA TEBLİĞ

ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGELERİNDE UYGULANACAK FİYAT EŞİTLEME MEKANİZMASI HAKKINDA TEBLİĞ ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGELERİNDE UYGULANACAK FİYAT EŞİTLEME MEKANİZMASI HAKKINDA TEBLİĞ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar ve Kısalmalar Amaç ve kapsam MADDE 1- (1Bu Tebliğ, 4628 sayılı

Detaylı

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması Ahu Soylu, Mein Türkay* Koç Üniversiesi Endüsri Mühendisliği Bölümü Sarıyer, İsanbul ahusoylu@ku.edu.r,

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

ADANA İLİNDE BAZI ÖNEMLİ TARLA ÜRÜNLERİNİN KARLILIK DÜZEYLERİNİN EKİM ALANLARI ÜZERİNE ETKİSİ. Hasan YILMAZ *

ADANA İLİNDE BAZI ÖNEMLİ TARLA ÜRÜNLERİNİN KARLILIK DÜZEYLERİNİN EKİM ALANLARI ÜZERİNE ETKİSİ. Hasan YILMAZ * HR. Ü.Z.F.Dergisi, 2004, 8 (1):23-31 J.Agric Fac. HR. U. 2004, 8 (1):23-31 ADANA İLİNDE BAZI ÖNEMLİ TARLA ÜRÜNLERİNİN KARLILIK DÜZEYLERİNİN EKİM ALANLARI ÜZERİNE ETKİSİ Hasan YILMAZ * Geliş Tarihi: 12/08/2003

Detaylı

A. ENFLASYON VE İŞSİZLİK A.1. Enflasyon ve Tanımı: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlardır. Temel olarak ortaya çıkış nedenleri üçe ayrılır:

A. ENFLASYON VE İŞSİZLİK A.1. Enflasyon ve Tanımı: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlardır. Temel olarak ortaya çıkış nedenleri üçe ayrılır: A. ENFLASYON VE İŞSİZLİK A.1. Enflasyon ve Tanımı: Fiyalar genel düzeyindeki sürekli arışlardır. Temel olarak oraya çıkış nedenleri üçe ayrılır: Birincisi, Maliye Enflasyonu üreim girdilerinin fiyaları

Detaylı

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi

Detaylı

TÜSİAD - KOÇ ÜNİVERSİTESİ EKONOMİK ARAŞTIRMA FORUMU KONFERANSI. Zafer A. YAVAN - TÜSİAD Yasemin TÜRKER KAYA - BDDK

TÜSİAD - KOÇ ÜNİVERSİTESİ EKONOMİK ARAŞTIRMA FORUMU KONFERANSI. Zafer A. YAVAN - TÜSİAD Yasemin TÜRKER KAYA - BDDK Üreim Fonksiyonu Yaklaşımına Vurguyla Poansiyel Çıkı Açığı Tahmin Eme Yönemleri ve Yapısal İşsizlik Öğesi: Lieraür Değerlendirmesi ve Türkiye Örneği TÜSİAD - KOÇ ÜNİVERSİTESİ EKONOMİK ARAŞTIRMA FORUMU

Detaylı

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI Uluslararası Sosyal Araşırmalar Dergisi The Journal of Inernaional Social Research Cil: 8 Sayı: 40 Volume: 8 Issue: 40 Ekim 2015 Ocober 2015 www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

BELİRSİZ FİYAT VE TALEP KOŞULLARI ALTINDA SATINALMA POLİTİKALARI. Ercan ŞENYİĞİT*

BELİRSİZ FİYAT VE TALEP KOŞULLARI ALTINDA SATINALMA POLİTİKALARI. Ercan ŞENYİĞİT* Erciyes Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Dergisi 24 (1-2) 165-176 (2008) hp://fbe.erciyes.edu.r/ ISSN 1012-2354 BELİRSİZ FİYAT VE TALEP KOŞULLARI ALTINDA SATINALMA POLİTİKALARI ÖZET Ercan ŞENYİĞİT* Erciyes

Detaylı

Öğr. Gör. Selçuk ŞİMŞEK İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı Eğitim Fakültesi.Pamukkale Üniversitesi

Öğr. Gör. Selçuk ŞİMŞEK İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı Eğitim Fakültesi.Pamukkale Üniversitesi PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ 2. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ ve OYUN DERSİNİ SAĞLIK ve SAĞLANAN OLANAKLAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRMELERİ Öğr. Gör. Selçuk ŞİMŞEK

Detaylı

PAMUK BORSALARINDA OLUŞAN FİYATLARIN ETKİNLİĞİ ÖZET

PAMUK BORSALARINDA OLUŞAN FİYATLARIN ETKİNLİĞİ ÖZET D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi Cil:17 Sayı:2, Yıl:2002, ss:55-74 PAMUK BORSALARINDA OLUŞAN FİYATLARIN ETKİNLİĞİ Erdinç Telaar * Şadiye Türkmen ** Özgür Teoman *** ÖZET Bu çalışmada pamuk borsalarında oluşan fiyaların

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ. 1. BÖLÜM 1: ETKİNLİK ÖLÇÜMLERİ ve TANIMLAR.. 2. 1.1. Kavramlar ve Metodoloji... 2

İÇİNDEKİLER GİRİŞ. 1. BÖLÜM 1: ETKİNLİK ÖLÇÜMLERİ ve TANIMLAR.. 2. 1.1. Kavramlar ve Metodoloji... 2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ. 1 BÖLÜM 1: ETKİNLİK ÖLÇÜMLERİ ve TANIMLAR.. 2 1.1. Kavramlar ve Meodoloji.... 2 1.2. Ekinlik Ölçüm Yönemleri; Avanaj ve Dezavanajları. 5 1.3. Ölçeğe göre geiri varsayımlarının farkları.

Detaylı

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN: Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

Modern endüstri tesislerinde yer alan en önemli

Modern endüstri tesislerinde yer alan en önemli Plasik Zincirli İleiciler, Tasarımları ve Plasik Zincir Baklasının Analizi Muharrem E. BOĞOÇLU, C. Okay AZELOĞLU Yıldız Teknik Üniversiesi Makina Fakülesi ÖZET Günümüzün modern endüsri esislerinde yer

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER Eşanlı denklem siseminde, Y den X e ve X den Y ye karşılıklı iki yönlü eki vardır. Y ile X arasındaki karşılıklı ilişki nedeniyle ek denklemli bir model

Detaylı

2017 YILI BÖLGESEL ÜRÜN RAPORU MALİYET, ÜRETİM, FARK ÖDEME DESTEĞİ

2017 YILI BÖLGESEL ÜRÜN RAPORU MALİYET, ÜRETİM, FARK ÖDEME DESTEĞİ 217 YILI BÖLGESEL ÜRÜN RAPORU MALİYET, ÜRETİM, FARK ÖDEME DESTEĞİ Üreticilerimizin bereketli ve bol kazançlı bir yıl geçirmelerini dileriz. TARSUS TİCARET BORSASI 217 YILI BÖLGESEL ÜRÜN RAPORU Tarsus Ticaret

Detaylı

Araştırma Makalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN:

Araştırma Makalesi.  Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN: Araşırma Makalesi www.ziraa.selcuk.edu.r/ojs Selçuk Üniversiesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) 63-69 ISSN:1309-0550 Türkiye nin Tarım Ürünleri İhraca Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN NAIRU TAHMİNİ

TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN NAIRU TAHMİNİ Ekonomik Yaklaşım, Cil : 23, Sayı : 83, ss.69-91 TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN NAIRU TAHMİNİ Özlem YİĞİT * Ailla GÖKÇE ** Öze Bu çalışmanın emel amacı, Türkiye ekonomisi için Yapısal VAR yönemi kullanılarak NAIRU

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 23 Sayı: 77 (Kış 2019) 161 HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ Fama TEMELLİ (*) Dilek ŞAHİN (**) Öz Bu çalışmanın

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ

YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ Erol EĞRİOĞLU Haceepe Üniversiesi, Fen Fakülesi, İsaisik Bölümü, 06532, Beyepe, Ankara, TÜRKİYE, erole@haceepe.edu.r

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI. ARAŞTIRMACI BİLİM SINAVI MAKRO İKTİSAT KISMI 6 Eylül 2008

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI. ARAŞTIRMACI BİLİM SINAVI MAKRO İKTİSAT KISMI 6 Eylül 2008 TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI ARAŞTIRMACI BİLİM SINAVI MAKRO İKTİSAT KISMI 6 Eylül 2008 (Bu sınav 8 sorudan oluşmakadır. Sınav süresi 180 dakikadır. Soruların oplam puanı 100 dür.) 1) Aşağıdaki dör

Detaylı

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇÖZELTİLER KİMYASINI ÖĞRENMELERİNE İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME YÖNTEMİNİN ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇÖZELTİLER KİMYASINI ÖĞRENMELERİNE İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME YÖNTEMİNİN ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI GAZİ ÜNİVERSİTESİ KIRŞEHİR EĞİTİM FAKÜLTESİ, Cil 6, Sayı 2,(2005), 197-207 197 FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇÖZELTİLER KİMYASINI ÖĞRENMELERİNE İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME YÖNTEMİNİN ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Detaylı

SESSION 1D: Finans I 567

SESSION 1D: Finans I 567 SESSION 1D: Finans I 567 Finansal Varlık Olarak Alının Arz-Talep Dengesinin Kısa ve Uzun Dönem Kaniaif Analizi ve Alın Fiya Fonksiyonunun Ampirik Olarak Tes Edilmesi The Shor and Long Term Quaniaive Analysis

Detaylı

Türkiye nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eşbütünleşme Analizi

Türkiye nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eşbütünleşme Analizi YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2009 Cil:16 Sayı:1 Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Türkiye nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eşbüünleşme Analizi Yrd. Doç. Dr. C. Erdem HEPAKTAN Celal Bayar Üniversiesi,

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY / www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC

Detaylı

Su Yapıları II Aktif Hacim

Su Yapıları II Aktif Hacim 215-216 Bahar Su Yapıları II Akif Hacim Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversiesi Mühendislik Mimarlık Fakülesi İnşaa Mühendisliği Bölümü Yozga Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversiesi n aa Mühendisli

Detaylı

Türkiye de Enerji Üretiminde Fosil Yakıt Kullanımı ve Co2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi

Türkiye de Enerji Üretiminde Fosil Yakıt Kullanımı ve Co2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi 25-27 January, 2017; Rome, Ialy Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı ve Co2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi Hakan Çeinaş 1, İ. Mura Bicil 2, Kumru Türköz 3 Öze Elekrik üreiminde fosil

Detaylı

Türkiye de Enerji Üretiminde Fosil Yakıt Kullanımı ve CO2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi

Türkiye de Enerji Üretiminde Fosil Yakıt Kullanımı ve CO2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi EconWorld Working Paper Series No: 2017-002 doi: 10.22440/EconWorld.WP.2017.002 Research Aricle Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı ve CO2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi Hakan Çeinaş

Detaylı

Asimetrik İktisadi Dalgalanmalar: Teori ve Uygulama* Asymmetric Business Cycle : Theory and Application

Asimetrik İktisadi Dalgalanmalar: Teori ve Uygulama* Asymmetric Business Cycle : Theory and Application Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Asimerik İkisadi Dalgalanmalar: Teori ve Uygulama* Asymmeric Business Cycle : Theory and Applicaion Prof. Dr. Nebiye

Detaylı

Verimlilik Dergisi T. C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2015/3

Verimlilik Dergisi T. C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2015/3 Verimlilik Dergisi Türk Mevdua Bankacılığı İçin Ekinlik Analizi: Küresel Finans Krizinin Ekileri Dr. Serdal ERGÜN Prof. Dr. Nezir KÖSE İzmir de İşlemelerin Sanayi Sicil Veri Tabanına Gönderdikleri Verilerin

Detaylı

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

Faruk URAK 1, Gürkan BOZMA 2, Abdulbaki BİLGİÇ 3

Faruk URAK 1, Gürkan BOZMA 2, Abdulbaki BİLGİÇ 3 KSU J. Agric Na 1(4):565-579, 018 Türkiye de Buğday, Arpa, Benzin Reel Fiyalarının ve Döviz Kurunun Koşullu Varyanslarındaki Oynaklığın VAR(1) Asimerik BEKK GARCH (1, 1) Modeli ile Tahmin Edilmesi Faruk

Detaylı

Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT

Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2018, C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, s.831-844. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive

Detaylı

İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ

İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ T. C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANA BİLİM DALI İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ DOKTORA TEZİ DANIŞMAN YRD.DOÇ. DR. AHMET AY HAZIRLAYAN

Detaylı

Türkiye de İktisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürprizler Gerçekten Kaçınılmaz mı?

Türkiye de İktisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürprizler Gerçekten Kaçınılmaz mı? Türkiye de İkisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürrizler Gerçeken Kaçınılmaz mı? Hazırlayan ve Sunan: Eren Ocakverdi* eren.ocakverdi@yaikredi.com.r Boğaziçi Üniversiesi Finans Mühendisliği 26 Ekim

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

DEMĐRYOLLARINDA TOPLAM FAKTÖR ÜRETĐM ANALĐZĐ

DEMĐRYOLLARINDA TOPLAM FAKTÖR ÜRETĐM ANALĐZĐ DEMĐRYOLLARINDA TOPLAM FAKTÖR ÜRETĐM ANALĐZĐ Yasemin MENEKŞE Eylül 2006 DENĐZLĐ DEMĐRYOLLARINDA TOPLAM FAKTÖR ÜRETĐM ANALĐZĐ Pamukkale Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Yüksek Lisans Tezi Đnşaa Mühendisliği

Detaylı

YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ

YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ Aaürk Ü. İİBF Dergisi, 0. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı, 20 463 YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ Oğuz KAYNAR Serkan TAŞTAN 2 Ferhan DEMİRKOPARAN 3 Öze: Doğalgaz emini nokasında

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİ DESTEKLİ ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TERMODİNAMİK İNCELEMESİ

GÜNEŞ ENERJİ DESTEKLİ ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TERMODİNAMİK İNCELEMESİ GÜNEŞ ENERJİ DESTEKLİ ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TERMODİNAMİK İNCELEMESİ AKemal YAKUT Arzu ŞENCAN Reşa SELBAŞ Erkan DİKMEN Bulu GÖRGÜLÜ İhsan DOSTUÇOK Sefer KUTLU ÖZET Günümüzde soğuma sisemlerinin

Detaylı

TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1

TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1 TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1 Musafa Emin GÜL * Talip TORUN ** Cüney DUMRUL *** ÖZ Kaılım bankalarının

Detaylı

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ 45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı

Detaylı

Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5

Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5 Araşırma ve Para Poliikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5 Para Poliikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler K. Azim ÖZDEMİR Temmuz 2009 Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası

Detaylı

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının

Detaylı

Şenol ÇELİK. Modelling of Production Amount of Nuts Fruit by Using Box-Jenkins Technique

Şenol ÇELİK. Modelling of Production Amount of Nuts Fruit by Using Box-Jenkins Technique YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 013, 3(1): 18 30 Geliş Tarihi (Received) : 6.07.01 Kabul Tarihi (Acceped) : 19.10.01 Araşırma Makalesi/Research Aricle (Original Paper) Ser Kabuklu Meyvelerin Üreim Mikarının

Detaylı

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY

Detaylı

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata * İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş

Detaylı

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,

Detaylı

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL Çalışmanın Amacı Finansal serbesinin başladığı 1990 sonrası dönemini kapsayan süreçe Türk Lirası nın değerlenmesinin Balassa- Samuelson

Detaylı

İSTATİSTİK ANABİLİM DALI

İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Adnan KARAİBRAHİMOĞLU İNDEKS SAYILARIN KULLANIMI İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ADANA, 27 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İNDEKS

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN

Detaylı

Global Finansal Krizde Kredi Marjı: Japon Tahvil Piyasası Örneği

Global Finansal Krizde Kredi Marjı: Japon Tahvil Piyasası Örneği Volume 5 Number 4 2014 pp. 71-88 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Global Finansal Krizde Kredi Marjı: Japon Tahvil Piyasası Örneği Aydın Yüksel a Aslı Yüksel b Öze: Bu makale Ağusos 2007 arihinde oraya

Detaylı

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:19. Sayı:2. Aralık 2015 ss.135-149 Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbüünleşme Yönemi ile Tesing he Susainabiliy of Curren Accoun

Detaylı

Enerji tasarrufu için yer altına gömülü çelik borularda yalıtımın ekonomik faydaları

Enerji tasarrufu için yer altına gömülü çelik borularda yalıtımın ekonomik faydaları 206 Keçebaş, Erciyes Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Dergisi, 29(3):206-22 Enerji asarrufu için yer alına gömülü çelik borularda yalıımın ekonomik faydaları Ali KEÇEBAŞ* Muğla Sıkı Koçman Üniversiesi,

Detaylı