ADLİ RAPOR DÜZENLENMESİNDE ADLİ TIP UYGULAMALARI

Transkript

1 ADLİ RAPOR DÜZENLENMESİNDE ADLİ TIP UYGULAMALARI

2 ADLİ PSİKİYATRİ Adli t p ve psikiyatrinin ortak alanlar içine giren olgular kapsayan ve özellikle yarg ya bilirkişilik boyutunda yard mc olan bir bilimdal d r.

3 ADLİ PSİKİYATRİ Adli T p, klinik psikiyatri, nöroloji, adli bilimler, hukuk, kriminoloji, psikoloji ve sosyoloji gibi bir çok bilim dal n n t bbi bak ş ve bilimsel objektiflik s n rlar içinde kaynaşmas ndan oluşmuştur.

4 ADLİ PSİKİYATRİK PROBLEMİ ÇÖZEBİLMEK İÇİN Olay geniş bir spektrumda Objektif Önyarg s z Gelişmiş t bbi literatüre uygun kriterlerle Hukuki platforma uygun bir şekilde değerlendirmek gerekir.

5 Gözlem İhtisas Dairesi Ceza Hukuku Medeni Hukuka ait konular hakk nda çal şmaktad r.

6 Gözlem İhtisas Dairesinde, haklar nda Ceza Muhakemeleri Kanununun 74 üncü maddesine göre gözlem karar verilmiş tutuklu ve tutuksuz kişilerle ilerle hukuk mahkemelerince hukukî ehliyetleri bak m ndan gözlemi gerekli görülen kimseler kabul edilir

7 CEZA MUHAKEMELERİ KANUNU 74. MADDE: Fiili işlediği yolunda kuvvetli şüpheler bulunan şüpheli ya da san ğ n ak l hastas olup olmad ğ n, ak l hastas ise ne zamandan beri hasta olduğunu bunun, kişinin davran şlar n üzerindeki etkilerini saptamak için; uzman hekimin önerisi üzerine, Cumhuriyet Savc s n n ve müdafiin dinlenmesinden sonra resmi bir sağl k kurulunda gözlem alt na al nmas na mahkeme taraf ndan karar verilir.

8 CMUK nun 74. Maddesine göre gözlem süresi 3 haftadan fazla olamaz Bu sürenin yetmeyeceği anlaş l rsa resmi sağl k kurumunun istemi üzerine, her seferinde 3 haftay geçmemek üzere ek süreler verilebilir; ancak sürelerin toplam 3 ay geçemez.

9 CEZA HUKUKU İLE İLGİLİ KONULAR Yaş küçük san klar n işledikleri fiilin hukuki anlam ve sonuçlar n alg lama, davran şlar n yönlendirme yeteneğinin gelişmiş olup olmad ğ, San klar n suçlar na karş cezai sorumluluğu olup olmad ğ, Uyuşturucu madde al şkanl klar n n bağ ml l k düzeyinde olup olmad ğ,

10 CEZA HUKUKU İLE İLGİLİ KONULAR Muayyen bir yaştan küçük olan veya ruh ak l zeka bozukluğu gösteren ve rzlar na karş suç işlenmiş kişilerin maruz kalm ş bulunduklar bu eylemin kötülüğünü idrak edecek ve eyleme karş ruhsal yönden mukavemet edebilecek derecede hislerinin gelişmiş olup olmad klar n n tespiti yap lmaktad r

11 MEDENİ HUKUKLA İLGİLİ KONULAR Kişilerin halihaz rda veya önceki bir tarih ve süre içinde medeni haklar n kullanmaya ehil, yani fiil ehliyetlerini haiz olup olmad klar, Göstermekte olduğu psikiyatrik durum nedeni ile evlilik hayat n karş taraf için çekilmez hale getirmiş olup olmad klar,

12 MEDENİ HUKUKLA İLGİLİ KONULAR Evlenme akdi esnas nda ruhsal durumlar nedeni ile temyiz kabiliyetleri, dolay s yla fiil ehliyetlerinin olup olmad ğ n n tespiti yap lmaktad r.

13 Ceza hukuku ile ilgili sorular n cevapland r lmas nda A MUAYENE (PSİKİYATRİK,DARP CEBİR, PSİKOLOJİK TESTLER) B ADLİ DOSYA 1 Suçun nev'i ve işleniş tarz, 2 San ğ n motivasyonu, 3 Suç işleme ve suçuna karş kendini savunma mant ğ, 4 Suç öncesi, esnas ve sonras tutum ve davran şlar, 5 T bbi antesedan, 6 Tan k ve san k ifadeleri 7 Kriminal antesedan göz önüne al n r.

14 PSİKİYATRİK DEĞERLENDİRME KİŞİ İLE DOĞRUDAN DOLAYLI DOLAYLI İLETİŞİM KURUP, GÖRÜŞME YAPIP, ULUSLARARASI TANILAMA SİSTEMLERİNİ DE GÖZ ÖNÜNE ALARAK, KİŞİNİN YAKINMA VE BULGULARINI BELİRLEME, GEREKİRSE OLAYI BİR KEZ DAHA KENDİNDEN DİNLEME KİŞİNİN KALDIĞI SÜRE İÇİNDE YAPILAN DOSYA İNCELEME VE UYGULANAN PSİKOMETRİK DEĞERLENDİRME SONUÇLARI İLE HEMŞİRE VE DİĞER PERSONEL TARAFINDAN KAYDEDİLEN GÖZLEMLERİ BÜTÜNLEŞTİRME

15 Psikolojik Değerlendirme Yatan her hasta için psikometrik değerlendirme yap lmaktad r. Uluslararas kullan m olan standardize testler ile kişilik, zeka ve kognitif işlevler değerlendirilmektedir.

16 Ak l hastal ğ nedeniyle,işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlar n alg layamayan veya bu fiille ilgili olarak davran şlar n yönlendirme yeteneği önemli derecede azalm ş olan kişiye ceza verilmez. Ancak bu kişiler hakk nda güvenlik tedbirine hükmolunur Cezai sorumluluk; her suç için ve her suç tarihi için ayrı ayrı değerlendirilir. Hastalığın tanısı değil suç sırasında bu hastalığın etkisiyle bu suçu işleyip işlemediğidir.

17 CEZAİ SORUMLULUK Tan m olarak, bir kişinin işlediği herhangi bir suçtan dolay sorumlu tutulabilmesi için, suç s ras nda, işlediği suçun hukukî anlam ve sonuçlar n alg layabilme veya bu fiille ilgili olarak davran şlar n yönlendirme yeteneğinin tam olmas gerekir. Yani bir kişinin işlediği suçtan dolay kanun nezninde sorumlu olup olmamas, onun bu hareketi yaparken mental sağl k ve mental olgunlaşma derecesinin ne düzeyde olduğuna bağl d r. Cezai sorumluluk, kişinin suç an ndaki harekat ile irade ve şuur serbestisine bak larak değerlendirilir.

18 Önemli bir husus da, kişinin ceza sorumluluğunun bir kere tayin edilip ömür boyu geçerli olarak kabul edilmesi gereken bir durum olmay p, her suç sonras tekrar tayini gerekmektedir. Farkl zamanlarda işlenen suçlarda, her işlenen suç davran ş için o suça ilişkin cezai sorumluluğu ayr ayr tayin edilir. Birden fazla suçun ayn veya yak n zamanlarda işlenmesi halinde, her suç için ayr olarak cezai sorumluluk tayini yap l r. Bir kişinin bu suçlardan baz lar na karş cezai sorumluluğu yokken diğerlerine karş cezai sorumluluğu tam olabilir.

19 Burada dikkat edilmesi gereken husus, kişinin hastal ğ n n tan s değil, suç s ras nda bu hastal ğ n etkisiyle bu suçu işleyip işlemediğidir. Hastal k ile davran ş aras ndaki ilişkinin net biçimde kurulmas gerekir. Yani ceza sorumluluğunun yorumlanmas, duruma, suçun tipine ve işleniş biçimine, kişinin olay öncesi, olay s ras ve olay sonras düşünce yap s na, tutum ve davran şlar na göre yap lmas gerekmektedir.

20 Sonuçlar n kestiremeyeceği kabul edilse bile, isteyerek al nan bir psikoaktif maddenin oluşturduğu intoksikasyon tablosu sonucu, şuur ve harekat ile irade serbestisinin etkilenmesi, delirium tablosu ortaya ç kmas hariç, cezai sorumluluğu etkilemez. TCK nun 34/2. maddesi ne göre, iradî olarak al nan alkol veya uyuşturucu madde etkisinde suç işleyen bir kişi, TCK nun 34/1. maddesinden yararlanamaz.

21 Alkol psikozlar n n (delirium tremens, Wernicke hallüsinozu, alkol paranoyas, alkol demans, Korsakoff psikozu gibi) seyirleri esnas nda; kişinin alkolü ilk kez kullanmas, sarhoşluğun ilk defa ortaya ç km ş olmas ve kişinin bu durumdan haberdar olmamas durumunda meydana gelecek patolojik (arazi) sarhoşlukta ya da alkolün irade d ş al nm ş/verilmiş olmas halinde kişinin ceza sorumluluğu bulunmayacakt r.

22 TCK nun 31/1. maddesi Fiili işlediği s rada oniki yaş n doldurmam ş olan çocuklar n ceza sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakk nda, ceza kovuşturmas yap lamaz; ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir. TCK nun 31/2. maddesi Fiili işlediği s rada oniki yaş n doldurmuş olup da onbeş yaş n doldurmam ş olanlar n, Fiili işlediği s rada, fiilin hukuki anlam ve sonuçlar n alg layabilmesi veya davran şlar n yönlendirme yeteneğinin (alg lama yönlendirme yetisi = farik mümeyyizlik) yeterince gelişmiş olup olmad ğ na bak l r. İşlediği fiile karş alg lama yönlendirme yetisinin varl ğ halinde, bu kişiler hakk nda, suç, ağ rlaşt r lm ş müebbet hapis cezas n gerektirdiği takdirde dokuz y ldan oniki y la; müebbet hapis cezas n gerektirdiği takdirde yedi y ldan dokuz y la kadar hapis cezas na hükmolunur. Diğer cezalar n üçte ikisi indirilir ve bu halde her fiil için verilecek hapis cezas alt y ldan fazla olamaz. İşlediği fiile karş alg lama yönlendirme yetisi yeterince gelişmemiş olmas halinde, ceza sorumluluğu yoktur. Ancak bu kişiler hakk nda çocuklara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

23 TCK nun 31/3. maddesi Fiili işlediği s rada onbeş yaş n doldurmuş olup da onsekiz yaş n doldurmam ş olan kişiler hakk nda, Fiili işlediği s rada, fiilin hukuki anlam ve sonuçlar n alg layabilmesi veya davran şlar n yönlendirme yeteneğinin (alg lama yönlendirme yetisi = cezai sorumluluk) yeterince gelişmiş olup olmad ğ na bak l r. İşlediği fiile karş alg lama yönlendirme yetisinin varl ğ halinde, suç, ağ rlaşt r lm ş müebbet hapis cezas n gerektirdiği takdirde ondört y ldan yirmi y la; müebbet hapis cezas n gerektirdiği takdirde dokuz y ldan oniki y la kadar hapis cezas na hükmolunur. Diğer cezalar n yar s indirilir ve bu halde her fiil için verilecek hapis cezas sekiz y ldan fazla olamaz. (TCK nun 31/3. maddesi) Ak l hastal ğ nedeniyle, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlar n alg layamayan veya bu fiille ilgili olarak davran şlar n yönlendirme yeteneği önemli derecede azalm ş olan kişiye ceza verilmez. Ancak, bu kişiler hakk nda güvenlik tedbirine hükmolunur (TCK nun 32/1. maddesi)

24 Fiili işlediği s rada onsekiz yaş n doldurmuş olan kişiler hakk nda, fiili işlediği s rada, fiilin hukuki anlam ve sonuçlar n alg layabilmesi veya davran şlar n yönlendirme yeteneğinin (alg lama yönlendirme yetisi = cezai sorumluluk) yeterince gelişmiş olup olmad ğ na bak l r. İşlediği fiile karş alg lama yönlendirme yetisinin varl ğ halinde, suça karş tam ceza sorumluluğu vard r. Ak l hastal ğ nedeniyle, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlar n alg layamayan veya bu fiille ilgili olarak davran şlar n yönlendirme yeteneği önemli derecede azalm ş olan kişiye ceza verilmez. Ancak, bu kişiler hakk nda güvenlik tedbirine hükmolunur (TCK nun 32/1. maddesi)

25 T.C.K 32/1 Orta ve ağ r zeka gerilikleri Şizofreni, Hezeyanl bozukluklar gibi psikotik hastal klar Psikotik özellikli duygulan m bozukluklar Organik beyin sendromlar...

26 işlediği fiille ilgili olarak davran şlar n yönlendirme yeteneği azalm ş olan kişiye, ağ rlaşt r lm ş müebbet hapis cezas yerine yirmibeş y l, müebbet hapis cezas yerine yirmi y l hapis cezas verilir. Diğer hâllerde verilecek ceza, alt da birden fazla olmamak üzere indirilebilir.(tck nun 32/2. maddesi)

27 T.C.K. 32/2 Genel t bbi duruma bağl kişilik değişikliği Hafif derecede zeka geriliği Demansiyel sendrom başlang c...

28 Yeni TCK 191. madde Kullanmak için uyuşturucu veya uyar c madde sat n alan, kabul eden veya bulunduran kişi, bir y ldan iki y la kadar hapis cezas ile cezaland r l r. Kendisi taraf ndan kullan lmak üzere uyuşturucu veya uyar c madde etkisi doğuran bitkileri yetiştiren kişi, bu f kra hükmüne göre cezaland r l r. Uyuşturucu veya uyar c madde kullanan kişi hakk nda, tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine hükmolunur.

29 Hukuki ehliyetinin tayininde; Akit tarihinden önceki ve sonraki dönemlerdeki t bbi durumunu belirten rapor, klinik ve laboratuar bulgular n içeren hastane müşahede kay tlar, Kişinin o tarihteki tutum ve davran şlar ile sağl k durumunu aksettiren tan k ifadeleri büyük önem taş r.

30 Gözlem İhtisas Dairesi nin işleyişi; Gözlem ve muayeneleri sonuçlanm ş ve haklar nda rapor düzenlenmiş kişilerin kurumdan alakalar kesilerek tutuklu ve hükümlü olanlar kurumca talep edilen jandarman n muhafazas nda geldikleri cezaevlerine gönderilirler.

31 Gözlem İhtisas Dairesi nin işleyişi; Haklar nda TCK nun 32. Maddesi uyar nca bir ak l hastanesinde muhafaza ve tedavi karar al nm ş kişilerden, hastaneye gidinceye kadar cezaevinde kalmalar sak ncal görülenler ile tutuksuz olup da 32. maddeye tabi tutulacak olanlar en k sa sürede Cumhuriyet Savc l ğ arac l ğ yla en yak n ak l ve sinir hastal klar hastanesine sevk edilirler.

32 Kişilerin Gözlem İhtisas Dairesi ne gönderilmesi; Tutuklular için şahs n sevk edilmeden önce Gözlem İhtisas Dairesinden s ra numaras al nmas,

33 Kişilerin Gözlem İhtisas Dairesi ne gönderilmesi; Üç haftal k gözlem karar al nd ğ na dair mahkeme ana karar n içeren adli tahkikat dosyas n n kişinin Gözlem İhtisas Dairesi ne yat r lmadan önce gönderilmesi, Dosya içeriğinde adli psikiyatriyi ilgilendiren tüm hususlar n eksiksiz bulunmas gereklidir.

34 Adli Tahkikat Dosyas nda; San k ve tan k ifadelerinin bulunmas, bu ifadelerin düzeltilmemesi ve aynen kaydedilmesi, ifadeleri s ras ndaki davran şlar n n ayr nt l bir şekilde belirtilmesi, Suçun nev i, işleniş tarz, Suç sonras san ğ n tutum ve davran ş,

35 Adli Tahkikat Dosyas nda; Olay n tarihinin gün ay ay y l olarak belirtilmesi, Kişinin doğum kayd n n gün ay y l olarak belirtilmesi, Kişi hakk nda düzenlenmiş tüm t bbi raporlar ile hastane müşahede evrak n n dosyaya eklenmesi,

36 Adli Tahkikat Dosyas nda; Kişinin daha önceki suçlar, Kişinin sorgulama s ras ndaki davran şlar, bu s rada ve daha sonra nöbet veya yoksunluk krizleri geçirip geçirmediği, geçirdiyse bunun ayr nt l bir şekilde tarifi bizim için yol gösterici olacakt r.

37 Genel Kurul istemi; 4. İhtisas Kurulu, Gözlem İhtisas Dairesi,diğer hastane ve raporlar aras nda çelişki olduğu takdirde dosyalar mahkemece gerek görüldüğünde Adli T p Genel Kurulu na gönderilmektedir.

38 Genel Kurul a gönderilen dosyalar; 4. İhtisas Kurulu ve Gözlem İhtisas Dairesi ne gönderilen daha sonra da Genel Kurul ca karar düzenlenmesi istenen kişilere ait dosyalar n tamam n n yeniden incelenmek üzere Genel Kurul a gönderilmesi gerekmektedir.

39 Genel Kurul a gönderilen dosyalar; Gerek görülürse şah s Genel Kurulca tekrar muayene edilmek üzere çağr labilir.