T.C. AKKİSE BELEDİYESİ

Transkript

1 T.C. AKKİSE BELEDİYESİ T.C. MEVLANA KALKINMA AJANSI TEKNİK DESTEK PROGRAMI HAZIRLAYAN Dosya No 26 Bu çalışma Mevlana Kalkınma Ajansı nın desteklediği Modern Kentleşmeye İlk Adım Projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerik ile ilgili tek sorumluluk Dolular Mimarlık ve Akkise Belediyesi ne aittir ve Mevlana Kalkınma Ajansı nın görüşlerini yansıtmaz.

2 İÇİNDEKİLER Amaç-Yöntem-Kapsam... 1 A. ANALİZ KENTİN ÜLKE VE BÖLGE İÇİNDEKİ YERİ Kentin Genel Tanımı, Coğrafi Konumu ve Bölgesindeki Yeri Yönetimsel Yapı ve İdari Bölünüş Ulaşım Ağındaki Yeri Bölgesel Nüfus Bölgesel Ekonomik Yapı Akkise Ekonomik Yapısı Kentsel Kademelenme ve Etki Alanları KENTİN MEKAN OLUŞUMU Tarihi Gelişim Mekansal Gelişim Kent Estetiği ve Kent İmajı FİZİKSEL YAPI VE ÇEVRESEL KAYNAKLAR Genel Jeomorfoloji Ve Topografik Yapı Bitki örtüsü İklim Verileri Jeolojik Etüt Raporu Bölgesel Jeoloji İnceleme Alanının Jeolojisi: Zemin Ve Kaya Türlerinin Jeoteknik Özellikleri Su Durumu Afet ve Deprem Durumu İnceleme Alanının Yerleşime Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi Sonuç ve Öneriler DSİ Etütü: Orman Durumu Toprak Kabiliyeti II

3 3.11. Koruma Alanları ve Tescilli Yapılar KENTSEL NÜFUS VE DEMOGRAFİK YAPI Akkise ve Çevre Yerleşmelerin Kentsel Nüfus Gelişimi Kente Göç Kentten Dışa Göç Nüfusun Mekansal Gelişimi Nüfusun Yapısı SOSYAL YAPI EKONOMİK YAPI Tarım ve Hayvancılık Hizmetler Sektörü Resmi Kurumlar Eğitim Durumu Sağlık Tesisi Ticaret Ulaşım Sanayi Sektörü KENTSEL ALAN KULLANIMI VE ALT YAPI Konut Yerleşme Alanları Ticaret Alanları Kentsel Sosyal Donatı Eğitim Tesisleri Sağlık Tesisleri İdari Hizmetler Dini Tesisler Kentsel Ulaşım ve Teknik Altyapı Yol Durumu İçme Suyu Elektrik Kanalizasyon Çöp Haberleşme III

4 8. MÜLKİYET DURUMU Mülkiyet Durumu Kentsel Arazi Değerleri FİNANSMAN ANALİZİ VE GELİŞME EĞİLİMLERİ Finansman Analizi Ruhsatlar IV

5 TABLOLAR Tablo 1: Konya İli Genel İdari Yapısı... 5 Tablo 2 : Akkise Beldesi nin Önemli Merkezlere Uzaklıkları... 7 Tablo 3: Akkise Beldesi nin Yakın Merkezlere Uzaklıkları... 7 Tablo 4: Bölgelerin Kentsel ve Kırsal Nüfusları ve Nüfus Artış Hızları Tablo 5: Bölgedeki İllerin Kentsel ve Kırsal Nüfusu ve Yıllık Nüfus Artış Hızı Tablo 6: 2000 yılı Konyaa İli ve İlçeleri Nüfusları Tablo 7: Konya İli ve İlçeleri Nüfusları Tablo 8: Konya İli ve İlçeleri Nüfus İndeksi Tablo 9: Konya İli ve İlçeleri Nüfus Artış Hızları.. 17 Tablo 10: Akkise Beldesi Nüfusları ve Nüfus Artış Hızları Tablo 11: Meteorolojik Veriler Tablo 12: Ahırlı ve Çevre Merkezlerin Kentsel Nüfus Dağılımı Tablo 13: Kentsel Nüfus İndeksi Tablo 14: Akkise Beldesi Nüfusları ve Nüfus Artış Hızları Tablo 15: 2007 Yılı İtibariyle Nüfusun Mahallelere Göre Dağılımı Tablo 16: Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Tablo 17 : Çalışanların Sektörel Dağılımı Tablo 18: Resmi Kurumlarda Çalışanlar Tablo 19: Ticaret Tablo 20: Mevcut Kentsel Alan Kullanım Tablosu Tablo 21: Mahallelere Ait Yoğunluklar ve TAKS, KAKS Değerleri Tablo 22: Mülkiyet Dağılımı Tablo 23: Gelir-Gider Tablosu GRAFİKLER: Grafik:1 Rüzgar Gülü Grafik:2 Sıcaklık Değişimi Grafik:3 Yağış Miktarı Grafik:4 Ortalama Nem Miktarı Grafik:5 Ortalama Buhar Basıncı Grafik:6 Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı V

6 HARİTALAR Harita No Harita Adı 1 Ülke ve Bölgesindeki Yeri 2 İl İdari Bölünüş 3 İlçe İdari Bölünüş 4 Ulaşım Ağındaki Yeri 5 Önemli Merkezlere Uzaklıklar 6 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Demiryolu Şeması 7 Etki Alanları ve Kademelenme 8 Tarihi Gelişim 9 Sit Alanları ve Korunacak Yapılar 10 Morfoloji 11 Eğim Durumu 12 Bitki Örtüsü 13 Orman Durumu 14 Jeolojik Yapı 15 Türkiye Deprem Durumu 16 D.S.İ Durumu 17 Toprak Kabiliyeti 18 Merkez Analizi 19 Hamzalar Mahallesi Konut Doku Analizi 20 Hengene Mahallesi Konut Doku Analizi 21 Çukurbucak Mahallesi Konut Doku Analizi 22 Kurtlar Mahallesi Konut Doku Analizi 23 Mahalle Sınırları ve Yoğunluklar 24 Yapı Kalitesi 25 Yapı Cinsleri 26 Kat Adetleri 27 Sosyal Donatı 28 Karayolu Geçişi 29 Yol Kalitesi ve Kademelenme 30 Enerji Durumu 31 Mülkiyet Durumu (Arazi Sahipliliği) 32 Arazi Fiyatları 33 Kent Karakter Haritası VI

7 AKKİSE (KONYA) MODERN KENTLEŞMEYE İLK ADIM PROJESİ AMAÇ-KAPSAM-YÖNTEM Konya İli, Ahırlı İlçesi ne bağlı olan Akkise Beldesi nde, 1956 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Ulusal Eğitim İstatistikleri Veritabanı tarihi itibariyle güncellenen Tuik verilerine göre 2010 yılı nüfusu 3125 kişi (TUİK) olan beldenin düzenli gelişmesini sağlayacak imar planının daha rahat uygulanabilmesi amacıyla teknik destek gereksinimi olmuştur. Yapılacak olan imar planı ile beldenin mevcut planlarının revize edilmesi yanı sıra sosyo-ekonomik gelişmesinin de planlanması hedeflenmiştir. Akkise (Konya) imar planı araştırması, yerleşmenin sosyo-ekonomik ve fiziki bilgilerinin ortaya çıkartılmasını ve planlamayı yönlendirecek şekilde değerlendirilip bir senteze ulaşılmasını amaçlamaktadır. Fiziki planlama için yapılacak araştırma ve değerlendirme çalışmaları, yerleşmenin bugünkü sosyo-ekonomik ve demografik durumunu geleceğe yönelik bir zaman perspektifi içinde değerlendirmek, gelişme potansiyelini, gelişme eğilimlerini ve bunu etkileyip yönlendiren eşik ve sınırlamaları belirlemek, yerleşmenin gelecekte, plan dönemi sonunda erişeceği sosyo-ekonomik yapı ve nüfus düzeyini, gerçeğe uygun olarak kestirmek ve buna dayalı mekansal gereksinimleri ortaya koymayı hedeflemektedir. Araştırma ve değerlendirme çalışmaları başlıca; Arazi kullanma bilgileri (1/2000 ölçekli), Mülkiyet durumu ve arazi sahipliliği, Sosyal araştırmalar (aile anketleri), Kentsel sosyal altyapının yeterliliği, ( resmi kurum, eğitim ve sağlık kurumları anketleri 1/1), Ekonomik yapıya ilişkin veriler (işyeri anketleri 1/1) Projemizin genel amacı yerel yönetimlerin temel sorumluluk alanı olan kentlerin sağlıklı ve sürdürülebilir gelişmesi yolu ile bölge halkının yaşam kalitesinin artırılmasıdır. Özel amacımız ise Akkise ilçesinde modern kentleşme ve kentlilik bilincinin artırılması için sosyal donatı alanlarının planlanması, park bahçe ve yeşil alanların oluşturulması, yolların sıhhileştirilmesi 1

8 projelerinin hazırlanmasıdır. Türk belediyecilik anlayışı tarihsel süreç içinde zaman ve çevre şartlarına bağlı olarak zorlu bir değişim yaşamakta, temel hizmet düzeyini aşmış belediyeler kente ve kentliye olan yükümlülüklerini yeniden tanımlamaktadırlar. Sosyal belediyecilik yaklaşımının gelişmesiyle birlikte ve Avrupa Birliği sürecinde yerel yönetim düşüncesi de kabuk değiştirmekte ve daha sorumlu daha demokratik ve daha katılımcı bir yöne doğru akmaktadır. Demokratik katılım ve denetim mekanizmalarının doğru işletilmeye başlanmasıyla Türk belediyeleri kamusal hizmetlerin sunumunda yaşanan değişime daha kolay ayak uydurur hale gelecektir. Bölgesel ve yerel farklılıkların belediyeler üzerindeki etkileri baki kalmak koşuluyla belediyelerin yerel kalkınma sürecinde önemli birer aktör olarak ortaya çıkacağı şimdiden görülmektedir. Bu teklif, 2008 yılından bu yana Akkise Belediyemizin uygulamayı öngördüğü kent yönetimi konusunda sürdürdüğü teorik çalışmalardan elde edilen bilgi ve birikimin Mevlana Kalkınma Ajansı ile paylaşılması amacıyla hazırlanmıştır. Umudumuz, günümüzde hızla süren küreselleşme ve yerelleşme süreçlerinde önemi daha da artan kırsal alanlarımızın ülkemiz ve milletimiz adına daha üstün başarılara imza atmasına katkı sağlayabilmektir. 2

9 A. ANALİZ 1. KENTİN ÜLKE VE BÖLGE İÇİNDEKİ YERİ 1.1. Kentin Genel Tanımı, Coğrafi Konumu ve Bölgesindeki Yeri Konya ili Anadolu Yarımadası'nın ortasında bulunan İç Anadolu Bölgesi'nin güneyinde, İç Anadolu'nun yüksek düzlükleri üzerine rastlar. Güney ve güneybatı kesimleri Akdeniz bölgesine dahildir. (Bkz:Harita No:1 Ülke ve bölge içindeki yeri ) Konya ili, kuzeyden Ankara, batıdan Isparta, Afyonkarahisar, Eskişehir; güneyden, Mersin, Karaman, Antalya, doğudan, Niğde, Aksaray illeri ile çevrilidir. Konya, coğrafi olarak 36 41' ve 39 16' kuzey enlemleri ile 31 14' ve 34 26' doğu boylamları arasında yer alır. Yüzölçümü km2 (göller hariç)'dir. Bu alanı ile Türkiye'nin en büyük yüzölçümüne sahip olan ilidir. Ortalama yükseltisi 1016 m'dir. İl topraklarının yeryüzü şekillerine göre dağılımında, en fazla alana sahip yeryüzü şekli ova ve platolardır. Ovaların tabanlarında yer alan çukur kısımlarında kapalı havzalar oluşmuştur. Yükseltiler az yer tutar, genellikle ilin güneyinde toplanmıştır. Ovalar, platolarla birbirinden ayrılmıştır. Platolar akarsular tarafından fazla derin parçalanmamıştır. Açık havza kısımları da vardır enlem, boylamları arasında yer alan Akkise Beldesi nin bağlı bulunduğu Ahırlı İlçesi, Suğla Gölünün doğusunda yavaş yavaş yükselen bir set üzerinde kurulmuştur. Güneyinde Toros sıra dağları uzanır. Doğusunda Bozkır, batısında Yalıhüyük ve Seydişehir İlçeleri, kuzeyi Akören İlçeleri ile çevrilidir. Akkise Belde merkezi, yönetsel açıdan bağlı bulunduğu Konya İl merkezine 85 km, bağlı bulunduğu ilçe olan Ahırlı İlçesi ne ise 20 km uzaklıkta yer almaktadır. Akkise Beldesi Ahırlı İlçe merkezinin kuzey doğusunda bulunmaktadır. (Bkz.Harita No:4 İlçe İdari Bölünüş ). 3

10 Akkise Beldesi ne ulaşım, Konya-Seydişehir Karayolu ( 130 km) veya Konya-Akören karayolu ( 85 km) ile sağlanmaktadır. Belde nin Seydişehir ve Bozkır a uzaklığı 36 km dir. Asfalt olan Seydişehir-Bozkır karayolu Akkise Beldesi ne gidiş gelişte önemli bir bölümü teşkil etmektedir. Ayrıca Kumluca - Akviran Hatunsaray hattından da Konya ya bağlanan yol vardır. Akkise Beldesi genel olarak engebeli ve kuzeydoğudan-güneybatıya doğru alçalan bir arazi parçası üzerine kuruludur. Yakın çevredeki en önemli düzlük güney batıda kalan Suğla Gölü kuru yatağıdır. Belde nin 2 km. kuzeyinde Kepez Tepe si 1360 m. 2 km. kuzeydoğudaki Akkise Korusu ise 1580 m. yüksekliğinde yer almaktadır. Akkise yerleşmesinin iklimine baktığımızda; bağlı bulunduğu iklim olarak Akdeniz iklimine geçiş özelliği sunar. Yazları sıcak ve kurak, kışlar nispeten ılık ve yağışlıdır. Yaz ayları ortalama sıcaklığı 22 C, kışları ortalama sıcaklığı 11 C civarındadır. Yıllık yağış ortalaması kg arasındadır. (Konya Meteoroloji Müdürlüğü, 2010 ) 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre nüfusu kişidir. Ulusal Eğitim İstatistikleri Veritabanı tarihi itibariyle güncellenen Tuik verilerine göre 2010 yılı nüfusu 3125 kişi (TUİK) dir. Akkise yerleşmesinin kırsal bir yapıya sahip olmasının bir sonucu olarak; ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır Yönetimsel Yapı ve İdari Bölünüş Konya İli ne ait Karatay, Selçuklu, Meram, Ahırlı, Akören, Akşehir, Altınekin, Beyşehir, Bozkır, Çeltik, Cihanbeyli, Çumra, Derbent, Derebucak, Doğanhisar, Emirgazi, Ereğli, Güneysınır, Hadim, Halkapınar, Hüyük, Ilgın, Kadınhanı, Karapınar, Kulu, Sarayönü, Seydişehir, Taşkent, Tuzlukçu, Yalıkhüyük, Yunak olmak üzere 31 adet ilçe ve 612 tane köy bulunmaktadır. (Bkz:Harita No:3 İl İdari Bölünüş). Akkise Beldesi nin bağlı bulunduğu Ahırlı İlçesinin Ulusal Eğitim İstatistikleri Veritabanı tarihi itibariyle güncellenen Tuik verilerine göre kişi olup, nüfus büyüklüğü kriteri açısından Konya İli nin 28. büyük ilçesidir. Ahırlı İlçesi nde Ahırlı Belediyesi nin yanı sıra sadece 1 adet belde belediyesi (Akkise ) bulunmaktadır. 4

11 1956 yılında belediye teşkilatının kurulduğu Akkise yerleşmesinde 4 adet mahalle birimi bulunmaktadır. Bunlar Hamzalar, Kurtlar, Çukurbucak, Hengene mahalleleridir. Tablo 1: Konya ili Genel İdari Yapısı İlçeler Merkeze Uzaklık (km) Kuruluş Yılı Belediye Sayısı Köy Sayısı Mahalle Sayısı Yüz ölçümü (Km 2 ) İl Yüzölçümü ne Oranı (%) Nüfus (kişi) Nüfus Yoğ. Kişi/ha Rakım (m) Karatay ,978 5,2 214,589 9, Selçuklu ,056 5,4 348,276 15, Meram , ,876 12, Ahırlı ,9 14,254 0, Akören ,2 17,230 0, Akşehir ,2 114,918 5,1 995 Altınekin ,106 2,8 23, Beyşehir ,721 4,5 118,144 5, Bozkır ,489 3,9 55,067 2, Çeltik ,6 14,460 0,6 850 Cihanbeyli ,109 10,8 75,871 3,5 980 Çumra , ,576 4, Derbent ,2 14,372 0, Derebucak ,3 19,053 0, Doğanhisar ,1 36,162 1, Emirgazi ,2 14,698 0,7 962 Ereğli ,189 5,7 126,116 5, Güneysınır ,1 25,890 1, Hadim ,4 59,941 2, Halkapınar ,2 6,255 0, Hüyük ,1 52,110 2, Ilgın ,394 3,7 75,681 3, Kadınhanı ,844 1, Karapınar ,840 4,9 55,734 2,5 995 Kulu ,521 4,1 72,279 3,2 989 Sarayönü ,088 2,8 36,525 1, Seydişehir ,207 5,8 85,456 3, Taşkent ,2 46,397 2, Tuzlukçu ,6 9,873 0, Yalıhüyük ,3 5,575 0, Yunak ,001 7,8 41,506 1, Toplam , ,00 2,192,16 100,00 - Kaynak:

12 1.3 Ulaşım Ağındaki Yeri Konya İli ülkemizin ana ulaşımını sağlayan doğu-batı ve kuzey-güney yönlerinde uzanan karayolu bağlantıları ile önemli bir kavşak noktası halindedir. İlin, kuzey komşusu olan Ankara ile bağlantısı, Konya'dan başlayan ve Cihanbeyli ile Kulu İlçe merkezlerinden geçerek başkente ulaşan yol ile sağlanmaktadır. Konya İlini Akdeniz kıyılarına en kısa mesafeden bağlayan Konya-Seydişehir- Antalya yolunun (323 km.) 1996 yılında trafiğe açılmasıyla, Konya İli nin karayolu ulaşımında önemi artmıştır. Ayrıca, Konya ilinde karayolu, demiryolu ve havayolu ulaşımından da yararlanılmaktadır. Karayolu: Konya ilinin diğer illerle bağlantıları ve uzaklıkları; Konya-Karaman-Mut-Silifke-Mersin 343 km., Konya-Karapınar-Ereğli-Ulukışla-Pozantı-Adana 356 km., Konya-Obruk-Aksaray-Nevşehir- Kayseri 327 km., Konya-Kadınhanı-Ilgın-Akşehir-Çay-Afyon 223 km., Konya-Beyşehir- Ş.Karaağaç-Isparta-Antalya 401 Km.'dir. Ahırlı nın, Konya İl Merkezi, Seydişehir ve Bozkır ilçelerine bağlantıları asfalt karayolu ile yapılmaktadır. İlçeye ve diğer yerleşmelere ulaşım, yılın 4 mevsiminde sağlanmaktadır.ahırlı İlçesi ve Akkise nin ulaşım sorunu yoktur. Yerleşmenin; ülkenin önemli merkezleri ve il merkezi ile olan ulaşım bağlantıları Bozkır ve Seydişehir İlçeleri nden sağlanmaktadır. Bu ilçelerin otobüs terminalinden ülkenin büyük bir kesimine (İç Anadolu, Akdeniz) ulaşım bağlantısı vardır. Diğer bağlantılar (Karadeniz Bölgesi, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Ege, Marmara) için Konya il merkezi kullanılmaktadır. Yerleşmenin önemli merkezlere ve yakın çevresine olan uzaklıklar Tablo 2 de verilmektedir. 6

13 Akkise yerleşiminin il merkezine 85 km lik bir mesafede bulunmaktadır. Beldeden sabah gidiş ve aksam dönüş olmak üzere Bozkır ve Seydişehir e araçlar kalkmaktadır. Belde ye Konya merkezden ulaşım iki farklı yolla yapılabilmektedir. Birincisi Konya-Seydişehir-Ortakaraören üzerinden sağlanmakta olup 95 km dir. İkinci ulaşım yolu ise Konya-Akören karayoluyla (85 km) sağlanmaktadır. Konya merkezle günlük ilişkilerde genelde bu yol güzergahı kullanılmaktadır. Yerleşmeye ulaşımın sağlandığı karayolunun tamamı asfalt olup, yaz kış açıktır. (Bkz.Harita No:5 Ulaşım AğındakiYeri ) Akkise Beldesi nin Konya ilçe merkezlerine ve ülke içinde bazı kent merkezlerine olan karayolu uzaklıkları Tablo 2 de ve Harita No.6 Önemli Merkezlere Uzaklıklar paftasında verilmiştir. Tablo 2 : Akkise Beldesi nin Önemli Merkezlere Uzaklıkları İLİN ADI KONYA (km) AKKİSE (km) KONYA 85 ANKARA İSTANBUL İZMİR ADANA SAMSUN ISPARTA AKSARAY KAYSERİ KARAMAN ANTALYA VAN Tablo 3 : Akkise Beldesi nin Yakın Merkezlere Olan Uzaklıkları YERLEŞMENİN ADI AKKİSE (km) AHIRLI 20 AKÖREN 33 BOZKIR 35 ÇUMRA 79 SEYDİŞEHİR 33 YALIHÖYÜK

14 Demiryolu Konya yı Güney ve Güneydoğuyu Batıya ve İstanbul'a bağlayan demiryolu, Konya ilinden geçer. Her gün karşılıklı olarak Konya-Haydarpaşa arası Meram Ekspresi, Ereğli-Konya-Haydarpaşa arası İçanadolu Mavi Treni, haftanın üç günü (Salı, Perşembe, Pazar) ise Haydarpaşa-Konya-Gaziantep arasında Toros Ekspresi sefer yapmaktadır. Bu ekspres trenlerin yanı sıra karşılıklı olarak hergün; Konya-Karaman-Ulukışla-Niğde arasında Ray Otobüsü, Konya-Eskişehir arasında Karma Yolcu Treni ve Eskişehir-Konya-Diyarbakır arasında Posta Treni sefer yapmaktadır. (Bkz.Harita 7: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Demiryolu Şeması) Demiryolu ulaşımı konusunda bir başka konu da, Konya-Ankara arası hızlı tren projesidir yılı sonunda tamamlanması düşünülen bu projenin tamamlanmasıyla birlikte Konya-Ankara arası mesafe 1 saat 15 dakikaya inecek ve Konya tren ulaştırmacılığı konusunda önemli bir merhale kat etmiş olacaktır. 8

15 Harita 6:Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Demiryolu Şeması Kaynak: 9

16 Havayolu Konya Hava Meydanı 2000 yılında hizmete girmiş olup sivil-askeri kategoridedir, şehre uzaklığı 18 km dir.01r/19l ve 01L/19R pistleri 3350x45 boyutlarında olup, beton-asfalt kaplamadır. Yolcuya açık alanlar 2650 m2 olup araç kapasitesi 278 dir. Konya Havaalanından her gün karşılıklı sabah akşam olmak üzere İstanbul a 2 sefer düzenlenmektedir. 10

17 1.4. Bölgesel Nüfus Akkise Beldesi nin bağlı olduğu Konya İli 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre toplam nüfusu dir. Konya İli, Türkiye toplam nüfusunun ( kişi), % 3,2'lik bir bölümünü oluşturmaktadır. Konya İli toplam nüfusunun % 59 u ( kişi) kentsel alanlarda, % 41 i ( kişi) ise kırsal alanlarda yaşamaktadır. Türkiye genelinde ise bu oran % 64 ü ( kişi) kentsel alanlarda, %36 sı ise ( kişi) kırsal alanlarda yaşamaktadır. 38,257 km 2 lik yüzölçümüyle, ülke topraklarının % 4,6 sını kaplamakta olan Konya da 1990 yılında km² ye düşen kişi sayısı 47 kişiyken, 2000 yılında km² ye düşen kişi sayısı 57 kişiye yükselmiştir. Tablo 4: Bölgelerin Kentsel ve Kırsal Nüfusları ve Nüfus Artış Hızları ( ) Nüfus Artış Hızı Bölgeler Toplam Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Türkiye ,70 12,45-25,97 Marmara ,01 48,17-33,96 Ege ,64 12,52-23,50 Akdeniz ,62 12,48-21,37 İç Anadolu ,78 10,89-45,42 Karadeniz ,61-2,76-29,91 Doğu Anadolu ,91-1,66-8,58 Güneydoğu Anadolu ,29 12,29-3,98 Kaynak: (DİE, ). İç Anadolu Bölgesi nde gelişen ekonomi ve istihdama rağmen bölgede kentsel nüfusun arttığı ancak kırsal nüfusun azaldığı görülmektedir. Bunun bir göstergesi olarak da yılları arasında Tablo 4 de görüldüğü gibi İç Anadolu Bölgesi 2010 yılı nüfus verilerine göre Türkiye genelindeki 7 coğrafya bölgesi içinde, toplam nüfus açısından ikinci sırada yer almaktadır. 11

18 İller Tablo 5: Bölgedeki İllerin Kentsel ve Kırsal Nüfusu ve Yıllık Nüfus Artış Hızı ( ) Sayım Yılı (1) Yıllık Nüfus Artış Hızı Toplam Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Toplam Kentsel Kırsal Türkiye ,70 12,45-25,97 Konya ,13 11,20-39,66 Ankara ,60 12,74-70,88 Eskişehir ,69 12,01-42,60 Kayseri ,36 40,30-45,74 Sivas ,16-0,96-35,44 Yozgat ,60-13,97-41,15 Nevşehir ,10 11,02-23,70 Karaman ,94 11,51-27,19 Aksaray ,06 11,50-21,54 Çankırı ,49-21,28-43,42 Kırşehir ,86 4,76-35,24 (1) 2000 Genel Nüfus Sayımının kesin sonuçları, 2010 Genel Nüfus Sayımı günündeki idari bölünüşe göre yeniden düzenlenmiştir. Kaynak: (DİE, ). Tablo 4 de, Bölgedeki il merkezlerine ait 2000 ve 2010 yılları nüfus sayımlarına ait, kentsel, kırsal nüfusu ve yıllık nüfus artış hızları verilmektedir yılında nüfusu olan Konya İli, yıllık -9,13 nüfus artış hızıyla 2010 yılında kişilik nüfusa ulaşmıştır. Bunun doğal sonucu olarak nüfus büyüklüğü açısından İç Anadolu Bölgesindeki en fazla nüfusa sahip ikinci şehir özelliğini korumuştur. 12

19 Tablo 6: 2010 yılı Konya İli ve İlçeleri Nüfusları İlçeler Kent Yüzde Kır Yüzde Toplam Akşehir , , Beyşehir , , Bozkır , , Cihanbeyli , , Çumra , , Doğanhisar , , Ereğli , , Hadim , , Ilgın , , Kadınhanı , , Karapınar , , Kulu , , Sarayönü , , Seydişehir , , Yunak , , Akören , , Altınekin , , Derebucak , , Hüyük , , Karatay , , Meram , , Selçuklu , , Taşkent , , Ahırlı , , Çeltik , , Derbent , , Emirgazi , , Güneysınır , , Halkapınar , , Tuzlukçu , , Yalıhüyük , , Toplam , , Kaynak: (DİE,2010). Konya İli nin 2010 yılı kentsel nüfus sayımı sonuçlarına göre en kalabalık ilçesi kişi ile Merkez ilçe(karatay, Meram, Selçuklu) olup, en az nüfusa sahip ilçesi ise kişi ile Yalıhüyük ilçesidir. Akkise Beldesi nin idari açıdan bağlı bulunduğu Ahırlı İlçesi ise kişi nüfusu ile Konya İli içinde en az nüfusa sahip 3. ilçedir(tablo 6). 13

20 Ahırlı İlçesi nin kırsal karakteristiği Akkise Beldesi nin nüfus yapısına da yansımıştır. Belde de kırsal nüfusun fazla olması, yerleşmenin ekonomisini de şekillendirmiş, tarım ve hayvancılık sektörünü ön plana çıkarmıştır. Tablo 7: Konya İli ve İlçeleri Nüfusları ( ) İlçeler Merkez ilçe Karatay** Meram** Selçuklu** Ahırlı* Akören* Akşehir Altınekin* Beyşehir Bozkır Cihanbeyli* Çeltik* Çumra Derbent* Derebucak* Doğanhisar Emirgazi* Ereğli Güneysınır* Hadim Halkapınar* Hüyük* Ilgın Kadınhanı Karapınar Kulu Sarayönü Seydişehir Taşkent* Tuzlukçu* Yalıhüyük* Yunak Konya İli Kaynak: DİE 1975, 1980, 1985, 1990, 2000, 2010 Yılları Genel Nüfus Sayımı Sonuçları (1997 yılı nüfus sayımı iptal edildiği için tabloda yer almamıştır.) * İşaretli Olan İlçeler 1985 Yılı Sonrasında İlçe Statüsüne Kavuşmuştur. ** İşaretli Olan İlçeler 1989 yılında ilçe Statüsüne Kavuşmuş olup Merkez ilçe Olmuşlardır. 14

21 Konya İli nin 1975 yılındaki nüfusu kişi iken; il son 35 yıl içerisinde tüm Türkiye de görülen gelişimin bölgeye yansıması, bölgenin stratejik konumunun iyi olması, sanayisinin gelişmesiyle yeni istihdam olanaklarına kavuşmasıyla, artarak 2010 yılında kişiye ulaşmıştır (Tablo 7) yılından sonra ilçe statüsüne kavuşan Ahırlı İlçesi nin nüfusu, 1990 yılına kadar azalırken, bu yıldan sonra artış göstermiş ve 1990 yılında kişi olan nüfus, 2000 yılında kişiye yükselmiştir yılından 2010 yılına kadar nüfusun Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminin gelmesiyle beraber gerçek nüfus 5519 kişi olması, nüfusun azaldığını göstermektedir. (Tablo 7). Konya İli ve ilçelerinin nüfus indekslerine baktığımızda, Konya İli nde 1975, 1980 yıllarında artmış, 1985, 1990 azalmış ve 2000 yılına kadar ise nüfusun tekrar arttığı ve 2010 yılına kadar tekrar azaldığı görülmüştür yılı nüfusu 100 değerinde kabul edilmiş ve diğer yılların indeksi buna göre hesaplanmıştır yılında 100 değerinde olan nüfus indeksi 1980 yılında 110, 1985 yılında 125, 1990 yılında 124 ve 2000 yılında 155, 2010 yılında ise 91 değerine ulaşmıştır (Tablo 8). Ahırlı İlçesi nde de 1990 yılı nüfus indeksi 100 değerinde kabul edilmiş ve Konya İli gibi 2000 yılına kadar artış gösterdiği, 2010 yılına kadar nüfus indeksinin düştüğü görülmüştür yılında 100 değerinde kabul edilen nüfus indeksi, 2000 yılında 134 değerine 2010 yılında ise 52 değerine düşmüştür. (Tablo 8). 15

22 Tablo 8: Konya İli ve İlçeleri Nüfus İndeksi ( ) İlçeler Merkez ilçe Karatay** Meram** Selçuklu** Ahırlı* Akören* Akşehir Altınekin* Beyşehir Bozkır Cihanbeyli Çeltik* Çumra Derbent* Derebucak* Doğanhisar Emirgazi* Ereğli Güneysınır* Hadim Halkapınar* Hüyük* Ilgın Kadınhanı Karapınar Kulu Sarayönü Seydişehir Taşkent* Tuzlukçu* Yalıhüyük* Yunak Konya İli Kaynak: Büro Çalışması(1997 yılı nüfus sayımı iptal edildiği için tabloda yer almamıştır.) *1975 yılı nüfus verileri 100 değerinde kabul edilmiştir. ** işaretli olan ilçeler 1985 yılı sonrasında ilçe statüsüne kavuşmuştur. Bu nedenle 1990 yılı indeksi 100 kabul edilmiştir. ** İşaretli Olan İlçeler 1989 yılında ilçe Statüsüne Kavuşmuş olup Merkez ilçe Olmuşlardır

23 İlçeler 5 Yıllık (%) Yıllık (%) 5 Yıllık (%) Yıllık (%) 5 Yıllık (%) Yıllık (%) 10 Yıllık (%) Yıllık (%) 10 Yıllık (%) Yıllık (%) Merkez ilçe 26,81 2,6 21,18 2,1 13 1, Karatay** 23,88 2, Meram** 22,61 2, Selçuklu** 51,32 5, Ahırlı* 29,87 2, Akören* 1,58 0, Akşehir 6,3 1,2 0,5 0,1 1,9-0,38 19,44 1, Altınekin* 34,88 3, Beyşehir -3,7-0,74 5,7 1,14-1,8-3,6 23,13 2, Bozkır -12 2,4 3,3 0, ,4 8,70 0, Cihanbeyli -49 9,8 8,12 0, Çeltik ,2 1,64 3,00 0, Çumra 0,6 0, ,8-11 2,2 32,98 3, Derbent* -9,44-0, Derebucak* 17,04 1, Doğanhisar -0,74 5,93 3,6 0, ,6 5,93 0, Emirgazi* -4,33-0, Ereğli 10,7 5,1 9,9 1,68-10,6 2,3 7,63 0, Güneysınır* 34,73 3, Hadim 0,22 51, , ,25 5, Halkapınar* -12,68-1, Hüyük* 42,61 4, Ilgın 1,2-0, ,2-0,28-0, Kadınhanı 3,2 0,64 9,3 1,8 4,6 0,92-7,64-0, Karapınar 14,5 2,8 9,9 1, ,1 23,06 2, Kulu 12 2,4 11,1 2,2 3,7 7,4 24,25 2, Sarayönü 12 2,4 11 2,1 3,7 7,4 4,69 0, Seydişehir 7 1, ,3 1,8 2,65 0, Taşkent* 44,43 4, Tuzlukçu* -9,05-0, Yalıhüyük* 27,18 2, Yunak 13 2,6 8-1, ,4-2,57-0, Konya İli 9,8 1,9 13 2,6-0,9-0,18 22,37 2, Tablo 9: Konya İli ve İlçeleri Nüfus Artış Hızları ( ) Kaynak: DİE genel nüfus sayımı sonuçları(1997 yılı nüfus sayımı iptal edildiği için tabloda yer almamıştır.) * işaretli olan ilçeler 1985 yılı sonrasında ilçe statüsüne kavuşmuştur. ** İşaretli Olan İlçeler 1989 yılında ilçe Statüsüne Kavuşmuş olup Merkez ilçe Olmuşlardır. 17

24 Akkise Beldesi nin nüfusu, 1997 yılında yapılan sayıma göre kişidir yılında yapılan nüfus sayımı sonucunda ise kişiye ulaşmıştır. Yerinde yapılan inceleme sonucunda 2007 yılı nüfusu 3481 kişi, 2010 yılında ise 3125 olarak tespit edilmiştir. Tablo 10: Akkise Beldesi Nüfusları ve Nüfus Artış Hızları Artış Hızı Mutlak Artış Artış Hızı Mutlak Artış Yıllar Nüfus 5 Yıllık 5 Yıllık Yıllık Yıllık (%) (Kişi) (%) (Kişi) , , , , , , , , , ,2-162 Kaynak: TUİK verileri 18

25 1.5. Bölgesel Ekonomik Yapı Tarım ve Hayvancılık Konya da iktisadi hayatın temelini tarımsal faaliyetler teşkil etmektedir. Fakat son yıllarda sanayi alanında da büyük gelişmeler kaydedilmiştir. Bu durum Konya nın, Türkiye de tahıl ambarı olma görünümünü değiştirerek bir sanayi merkezi olma konumuna getireceği görülmektedir. Konya ilinin toplam yüz ölçümü km 2 olup bunun hektar alanında tarım yapılmaktadır. Tarıma elverişli arazinin ise hektarı sulanmakta olup, KOP ( Konya Ovaları Projesi ) ile sulanması planlanan arazi miktarı ise hektardır. Tarıma elverişli arazinin % 88 inde kuru tarım yapılırken ancak % 12 gibi çok küçük bir oranında sulu tarım yapılabilmektedir. Konya da buğday ve arpa üretimi 2005 yılında ton olarak gerçekleşmiş olup ilin tarla ürünleri arasında önemli bir yere sahip olmuştur. Bunları sırayla nohut ve kurufasulye izlemektedir. Konya da en çok üretimi yapılan meyve yıllık ortalama tonluk üretim (2006) ile elma üretimidir yılında gerçekleştirilen elma üretimi ise ton olarak gerçekleşmiştir. Bunun yanı sıra kiraz, vişne, kayısı, armut yetiştirilen diğer meyvelerdir. İl de en çok üretimi yapılan sebze yıllık ortalama tonluk üretim (2006) ile domates üretimidir yılında gerçekleştirilen domates üretimi ise ton olarak gerçekleşmiştir. Havuç, salatalık ve ıspanak yetiştirilen diğer sebzelerdir. Konya da Tarım İl Müdürlüğünün 2004 yılı verilerine göre İl de yapılan hayvancılıktan toplam ton et üretimi gerçekleştirilirken ton da süt üretimi gerçekleştirilmiştir. Yine 2004 yılı için hayvansal üretim anlamında ton bal üretimi ve ton da yapağı üretimi gerçekleştirilmiştir. Turizm Turizm açısından zengin bir çeşitliliği olan Konya, özellikle Türk - İslam Kültürüne ait eşsiz eserlerle dolu bir ildir. Bu eşsiz eserleri ise turizm açısından, Konya ya özgü tabiat manzaraları tamamlamaktadır. Konya ve çevresi Anadolu'muzun en eski yerleşim yerlerinden biri olduğu gibi aynı zamanda insanlık tarihi için de çok önemli dokümanların ele geçtiği nadir merkezlerden biridir. 19

26 Konya ve milli kültürümüze büyük etkisi olan Mevlâna yaşayışı, hayat felsefesi ve dünya görüşü ile içinde yaşadığı geniş çevreye ışık tutmuştur. Yine Türk kültürüne büyük etkisi olan Yunus Emre'nin de insan sevgisine dayanan felsefesi orta çağın karanlık dünyasına kucak kucak sevgi sunmuştur. Türk Ulusunun geleneksel hazır cevaplılığını, güldürüleriyle yansıtan Nasreddin Hocamızda Türk halk kültürünün temsilcisi olarak milli kültürümüzün üzerinde etkisi olan bir kişidir. Nasreddin Hoca kendi kültürünü yaşadığı kendi çevresinden almış, kendi kültürü ile halk kültürünü kaynaştırarak yine halka sunmuştur. Konya ili inanç turizmi ve tarihi zenginlikler açısından oldukça gelişmiş bir il olmasına karşın, Akkise ve çevresinde turizme yönelik tarihi ve doğal güzellikler bulunmamaktadır. Sanayi ve Teknoloji Konya da sanayi faaliyetleri 1960 yıllarından itibaren istikrarlı bir gelişme göstermiştir. İlki 1971 yılında faaliyete giren Konya 1.Organize Sanayi Bölgesi 115 hektar alanı kaplar şekilde oluşturulmuş olup 87 iş yeri kapasitesi ile kurulmuştur. Aradan geçen 35 yıl içerisinde Konya da, organize sanayi bölgelerinin sayısı 13 e yükselirken bu organize sanayi bölgelerinin kapladığı toplam alan hektara yükselmiştir. İl de, 5 ve 5 den fazla işçi çalıştıran sanayi tesislerine baktığımızda, gıda sanayi 149 tesis sayısı ile ön sırada yer alan faaliyet kolunu oluştururken otomotiv yan sanayi 81 tesis sayısı ile ikinci sırada ve makine yedek parça sanayi de 73 tesis sayısı ile üçüncü sırada yer almaktadır. Konya sanayisinin belli tür ürünlere dayalı olmayıp oldukça geniş bir sektörel alanda üretim yapmaktadır. Makine sanayisinden kimyaya, tekstilden otomotiv yedek parçaya, elektrikelektronikten gıdaya, ambalajdan kağıt sanayine kadar oldukça değişik üretim alanlarında faaliyet göstermektedir. Böyle geniş bir ürün yelpazesine sahip Konya, geleceğin Silikon Vadisi olmaya da adaydır. Konya daki sanayicilerin % 64 ü ihracat yapmaktadır. Bu sayıya ürettiğini kendi ihraç edenlerin yanı sıra ihracata mal veren firmalar da dahildir yılında yapılan ihracat, 1 milyar ABD Dolarının üstündedir ve düzenli olarak artmaktadır. İhracatın % 60 ı Avrupa ülkelerine yapılmakta olup, sırasıyla Kuzey Afrika ve Ortadoğu Ülkeleri ile Uzak Doğu ve Latin Amerika ülkelerine 20

27 otomotiv yedek parça, mermer, makine, gıda, plastik ve diğer sınai ürünler ihraç edilmektedir. (Kaynak: Konya TSO 2006 yılı raporu) Ticaret Konya Ticaret odasına, sanayi odasına ve esnaf ve sanatkarlar odaları birliğine 2006 yılı verilerine göre toplam üyenin kayıtlı bulunduğu İl de, üye ticaret odası, üye sanayi odası ve de üye de Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliğine kayıtlı üyelerdir. İl de 926 sı yapı kooperatifi olmak üzere adet kooperatif, adet anonim şirket ve adet de limitet şirket bulunmaktadır. Bunların yanı sıra Konya da ekonomik alanda faaliyet gösteren çok ortaklı sermaye kuruluşları bulunmaktadır. (Kaynak: Konya TSO 2006 yılı raporu) Madencilik Konya, maden varlığı açısından çeşitliliği olan bir kaynak yapısına sahiptir. İlin doğal kaynaklar potansiyelini, endüstriyel hammaddeler, enerji hammaddeleri ve sıcak su kaynakları oluşturmaktadır. Konya ili sınırları içerisinde Türkiye'nin en büyük alüminyum (boksit) ve magnezit yataklarının yanısıra, kömür, kil, çimento hammaddeleri, kurşun-çinko, barit madenleri ile önemli oranda yer altı suyu rezervleri bulunmaktadır. Alüminyum (boksit) yatakları Seydişehir ilçesi güneyinde Üst Kretase zaman aralığında karasal ayrışmalarla meydana gelmiştir. Magnezit yatakları ise Meram ilçesi sınırları içerisinde olup tek başına hem Konya'nın hem de dünyanın en büyük rezervli (80 milyon ton) magnezit yatağıdır. Yunak civarında Magnezit ve az miktarda lüle taşı yatakları bulunmaktadır. Ilgın (Haremi Kurugöl), Beyşehir ve Seydişehir ilçelerinde Pliyosen yaşlı toplam 750 milyon ton rezervli linyit kömürü yatakları bulunmaktadır. Beyşehir, Selçuklu ve Ilgın civarında önemli miktarlarda kil yatağı vardır. Ayrıca Bozkır'da barit, Hadim (Kızılgeriş) ve Bozkır'da (Küçüksu) kurşun çinko yatakları bulunmaktadır. Ayrıca Konya'nın birçok yerinde çimento hammaddelerinden kil, kalsit, jips, tras, kireçtaşı ve dolomit gibi hammaddeler bulunmaktadır. Konya ve çevresindeki Çumra, Ereğli, Cihanbeyli, Akşehir, Yunak ovalarında yaklaşık metreler arasında yer altı suyu bulunmakta ve bazı yerlerde bu su artezyen yapmaktadır. 21

28 Su Ürünleri Konya İli Barajları, Doğal Gölleri, Akarsuları ve Kaynak Suları ile büyük bir su potansiyeline sahiptir. İldeki Barajlar ve akarsular sulama ve içme suyu açısından büyük öneme sahiptir. Konya ilindeki göllerden, Beyşehir Gölü, Tuz Gölü, Suğla Gölü, Akşehir Gölü, Hotamış Gölü, Acı Göl İl in başlıca gölleridir. Beyşehir Gölü, Türkiye nin 3. Büyük gölüdür. Aynı zamanda en büyük tatlı su gölüdür. En önemli milli parklardan biridir. Turistik değeri vardır.gölün 2 plajı, 11 adası ve pek çok kayalığı bulunmaktadır. Su ürünleri üretimi ve avcılığı yapılmaktadır. İçme ve sulama suyuna hizmet etmekte olup, turistik değeri vardır.göl, kuş türleri bakımdan üreme, barınma,beslenme ve konaklama merkezidir. Tuz Gölü, Türkiye nin2.ci büyük gölüdür. Tuz üretimi açısından büyük öneme sahiptir. İl deki diğer göller sulama ve turistik açıdan değerlendirilmektedir. Ahırlı Ekonomik Yapısı Ahırlı eskiden demircilik, leblebicilik, kasaplık vs. çok gelişmiş bir durumda olmasına rağmen göçlerin etkisi ile bu faaliyetlerin hiç birisi kalmamıştır. Halk geçimini tarım ve hayvancılıkla uğraşarak sağlamaktadır. Toplam hektar olan ilçe yüzölçümünün hektarı tarıma elverişli, Hektarı çayır ve mera arazisi, hektarı orman arazisi, 90 hektarı ürün getirmeyen arazidir. Bölgede yapımı tamamlanan kanalet Suğla Pompaj Projesi bölgenin ve ülkenin kalkınmasında katma değer açısından büyük fayda sağlamaktadır. İlçede, haftada bir Salı günleri Pazar kurulmaktadır. Kurulan bu Pazar İlçeye kayda değer bir canlılık getirmektedir. İlçede herhangi bir banka bulunmadığından finans ve finansla ilgili bütün iş ve işlemler daha çok Bozkır İlçesinde yürütülmektedir. Ahırlı İlçesi nde aktif kooperatif olarak sadece Tarım Kredi Kooperatifi bulunmaktadır. Bozkır ve Yalıhüyük İlçeleri de dahil olmak üzere (18) köyden (650) ortağı bulunmakta olan Kooperatif, çiftçilere nakdi olarak yardımcı olmaktadır. Tarım Kredi Kooperatifi çiftçilere, gübre,yem, zirai alet, zirai ilaç, motorin satışı yapılmaktadır. İlçe dağ ve yayla turizmi açısından çok elverişli olup, projeler uygulandığı takdirde turizm ve ekonominin canlanması beklenmektedir. 22

29 Bitkisel Üretim ( 2006) : Hububat ve Baklagiller Alanı(Ha) Buğday 3000 Arpa 1000 Nohut 420 Meyve ve Sebzelikler Alanı (Ha) Elma 14 Armut 1 Kiraz 3 Badem 1 Yem Bitkileri Alanı (Da) Fiğ 350 Tarımla uğraşan çiftçilerin yanı sıra ilçede büyükbaş, küçükbaş hayvancılık ve arıcılık yapan çiftçiler de bulunmaktadır. İlçede 4276 adet büyükbaş hayvan, adet küçükbaş hayvan ve 1300 adet arı kovanı bulunmaktadır (Kaynak: Konya Tarım İl Müdürlüğü) Akkise Ekonomik Yapısı 1956 yılında belediye olan Akkise yerleşmesi henüz kentsel bir merkez oluşumunu tamamlayamamıştır. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Belde de çalışan nüfusun % 87,1 i tarım sektöründe çalışmakta olup, belde de buğday, arpa, mercimek ekimi yapılmaktadır. Yerleşmede ekonomik sektörler açısından birinci sırayı tarım sektörü alırken, ikinci sırayı sanayi sektörü, üçüncü sırayı ise hizmetler sektörü almaktadır. 23

30 1.6. Kentsel Kademelenme ve Etki Alanları Konya İli, 7. Kademe (Ulusal) işlevlerde, tüm iller gibi, ülkesel büyük kent (Metropol) İstanbul a bağlıdır. 6. Kademe (Üst-Bölgesel) ilişkilerde ise İzmir ilinin etki alanındadır. Konya İli'nde Merkez(Karatay, Selçuklu, Meram), Ahırlı, Akören, Akşehir, Altınekin, Beyşehir, Bozkır, Çeltik, Cihanbeyli, Çumra, Derbent, Derebucak, Doğanhisar, Emirgazi, Ereğli, Güneysınır, Hadim, Halkapınar, Hüyük, Ilgın, Kadınhanı, Karapınar, Kulu, Sarayönü, Seydişehir, Taşkent, Tuzlukçu, Yalıkhüyük, 5. kademe (Bölgesel) merkez ve 4. kademe (Alt-Bölgesel) merkez olarak Konya nın etki alanındadır. Ahırlı ekonomisi ağırlıklı olarak tarım, hayvancılık ve ticarete dayanmaktadır. Dolayısıyla yerleşme tarımsal karakteri ön planda olan bir yerleşmedir. Ahırlı bünyesinde yer alan ilköğretim okulu, lise, sağlık ocağı, jandarma, ptt, ve ticari faaliyetleri ile birlikte, kendisine bağlı bulunan köyler ile kurduğu ilişkiler ve bulundurduğu fonksiyonlar açısından 3. kademe merkez olarak değerlendirilmektedir. Akkise 3. kademe işlevler açısından Ahırlı İlçesi ne bağlıyken, 4. kademe işlevler açısından, Konya nın etkisi altında kalmaktadır. Akkise Beldesi 2. kademe merkez niteliğindedir.(bkz. Harita No:7 Etki Alanları ve Kademelenme) 24

31 2.KENTİN MEKAN OLUŞUMU 2.1 Tarihi Gelişim Konya, M.Ö. 7000'li yıllardan itibaren çeşitli medeniyetlere sahne olmuş, tarihi açıdan önemli bir merkezdir. Hititler, Lidyalılar, Persler, Selevkoslar ve Romalıların hakimiyetinde bulunan Konya, 7'inci yüzyılın başlarında Sasaniler, ortalarında da Emeviler tarafından işgal edilmiş olup, 10'uncu yüzyıla kadar Bizans eyaleti olarak varlığını sürdürmüştür yılında, Malazgirt savaşından sonra Anadolu'nun kapıları Türklere açılmış ve Büyük Selçuklu Sultanı Kutalmışoğlu Sultan Süleyman Şah tarafından da Konya fethedilmiştir.1074 yılında kurulan ve başkenti İznik olan Anadolu Selçuklu Devleti 1'inci Haçlı Seferi sonunda İznik'i kaybedince, Başkent Konya'ya taşınmıştır. Başkent olduktan sonra günden güne gelişen ve pek çok mimari eserle süslenen kent, kısa zamanda Anadolu'nun en gelişmiş şehirlerinden biri haline gelmiştir yılından 1308 yılına kadar 211 yıl boyunca, Anadolu Selçuklu Devletinin egemenliği altında kalan Konya, Selçuklu Devletinin yıkılışını takiben Karamanoğulları Beyliğinin hakimiyeti altına girmiştir yılında Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet tarafından Karamanoğulları Beyliği ortadan kaldırılmış ve Konya Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine alınmıştır. Fatih Sultan Mehmet, 1470 yılında 4'üncü Eyalet olarak Karaman eyaletini kurmuş, merkezini de Konya şehri yapmıştır. 17'inci yüzyılda Karaman eyaletinin sınırları genişlemiş, Tanzimat döneminde de ismi değişerek Konya Eyaleti adını almıştır. İstiklal Savaşı yıllarında da Konya üzerine düşen görevi yapmış, Batı Cephesi Karargahı Akşehir'de kurulmuştur. Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra, Konya İtalyanlar tarafından işgal edilmiş ise de, 20 Mart 1920 tarihinde işgalden tamamen kurtarılmıştır tarih ve 3644 Sayılı 130 İlçe Kurulması Hakkında Kanun ile Bozkır İlçesinden ayrılan Ahırlı, Akkise Kasabası, Aliçerçi, Bademli, Balıklava, Büyüköz, Çiftlik, Erdoğan, Karacakuyu, Kayacık, Kuruçay ve Küçüköz köylerinin kendisine bağlanması ile31 Temmuz 1991 tarihinde ilçe statüsü kazanmıştır. Ahırlı ilçesi, antik çağlarda Asia Mineur olarak bilinen Anadolu da İç Anadolu platosunun güneyinde bulunan İsauriç bölgesinde yer almıştır. Kuzey ve Kuzeydoğusu; Lykaonia, batısı; Pisidia, güney ve güneybatısı; Pamphilia, güneydoğusu; Cilicia ve Capadokia bölgeleri ile çevrili bulunan İsauria bölgesinin sınırları içinde olan Ahırlı, M.Ö yıllarında Anadolu da büyük devletler kuran Hititler, Persler, İskitler, Kimmetler ve Bergamalıların hakimiyeti altına girmiştir. 25

32 2.2 Mekansal Gelişim Yerleşmenin merkezinde bulunan Hacı Alibey Türbesi ve Camii minarelerinden Akkise nin geçmişinin uzun dönem öncesine dayandığı anlaşılmaktadır. Tarihi bulgulara göre, Akkise ve çevresinin Roma Dönemi'nde yerleşik alan olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır Orta Çağ'ın ilk evrelerinde Hıristiyanlar için önemli bir dini merkez olan Akkise, 11. ve 13. yüzyılda Seydişehir Kızılca ve Yeniceköy yakınlarındaki Mokissos'a piskoposluğuna bağlı Rum Hıristiyan merkeziydi. Klise Çalı Tepesi çevresinde, çok sayıda bu dönemlere ait tarihi eserler ve kilise kalıntıları bulunmaktadır. Akkise de yerleşik düzene geçildikten sonra Cuma camisi inşa edilmiştir. Kitabesi bulunmayan camii tahminen Miladi 1232 yılları civarlarında yapıldığı söylenmektedir yıldır ibadete açık bulunan cami ve yaklaşık 30m. Güneybatısında bulunan Aşağıoluk çeşmesi Anıtlar yüksek kurulunca koruma altına alınmıştır. Kasaba halkının ortak çabaları ve katkılarıyla zaman zaman bakım ve onarımı yapılarak bugüne kadar yaşatılmıştır. Hamzalar ve Çukurbucak Mahalleleri en eski yerleşim alanlarının bulunduğu mahalledir. Kurtlar ve Hengene mahalleleri ise içinden karayolu güzergahı geçtikten sonra gelişme göstermişlerdir. Akkise Beldesi 1956 yılında belediye statüsüne kavuşmakla birlikte arkeolojik kalıntılara sahip, oldukça eski bir yerleşimdir. Beldenin imar sahası dışında, güneydoğusundaki Kiseçalı mevkiinde Bizans dönemine ait bir kilisenin bulunuşu nedeniyle bu mevkii II. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edilmiştir. Bu kilise zamanında, Hıristiyanlar için merkezi bir ibadet yeri konumundaydı. Burada bulunan beyaz Kilisenin Akkilise olarak anılması, zamanla yerleşik toplumun Müslüman olmasından ötürü Akkise adını oluşturmuştur. Beldenin merkezinde Cuma(Büyük) Camii ve Aşağıoluk Çeşmesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü nün gün ve sayılı yazısı uyarınca, koruma altına alınmış eserledir. Beldenin ilk yerleşim alanı bugünkü Hamzalar Mahallesi kısmında başlamıştır. Cumhuriyet öncesi yerleşme pek oluşmamıştır. Ancak Cumhuriyet sonrası gelişme daha da hareketlenmiştir. Bugünkü belediye binası ve meydan çevresinde olan ilk yerleşme daha sonradan bu alanın çevresi boyunca gelişmiştir. Konya yolunun 1950 yılından sonra açılmasıyla kuzeye ve doğuya doğru gelişme hızlanmıştır. Özellikle bu yolun açılmasından sonra Çukurbucak Mahallesi nin kuzeyi ve Kurtlar Mahallesi nin tamamı ve Hamzalar Mahallesi nin doğusu bu yoldan sonra gelişmiştir. Hengeme Mahallesi ise 1970 li yıllardan sonra gelişmiştir. 26

33 2.3 Kent Estetiği ve Kent İmajı Tarihi eser olarak belde de 2 adet tescilli eser bulunmaktadır. Cuma Camii, ve Aşağıoluk Çeşmesi, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir. Bu alanlar kent estetiği ve imajı açısından önemli olup, yerleşmenin ön plana çıkmasında rol oynamaktadırlar. Yerleşmede kent imajı açısından ön plana çıkan tarihi doku ve doğal güzellik bulunmamaktadır. (Bkz Harita No:9 Sit Alanları ve Korunacak Yapılar). 27

34 3. FİZİKSEL YAPI VE ÇEVRESEL KAYNAKLAR 3.1. Genel Jeomorfoloji Ve Topografik Yapı Konya ili orta yükseklikte bir bölgedir. Konya İli nin ortalama yükseltisi yaklaşık olarak 1016 metredir. Konya ili, doğal açıdan kuzeyinde Haymana platosu, kuzeydoğuda Cihanbeyli Platosu ve Tuz Gölü'ne, batısında Beyşehir Gölü'ne ve Akşehir Gölü'ne, güneyinde Sultan Dağları'ndan başlayan Karaman ilinin güneyine kadar devam eden, Toros yayının iç yamaçları önünde bir fay hattı boyunca oluşmuş volkanik dağlara, doğusunda ise Obruk platosuna kadar uzanmaktadır. Konya ilinde en fazla alana sahip yeryüzü şekli ova ve platolardır. Ovaların tabanlarında yer alan çukur kısımlarında kapalı havzalar oluşmuştur. Yükseltiler az yer tutar, genellikle ilin güneyinde toplanmıştır. Ovalar, platolarla birbirinden ayrılmıştır. Platolar akarsular tarafından fazla derin parçalanmamıştır. Açık havza kısımları da vardır. Konya İl inde dağlar İl in kuzey kısmında yeralan yükseltiler genel olarak doğu-batı doğrultusunda uzanır. En önemlisi Bozdağlardır. Bozdağlar üzerinde yer yer tepeler yükselir, bu tepelerin en yükseği Bozdağlar'ın batısındaki Karadağ Tepe'dir. (1919 m). Bu tepeler arasında da geçitler yer alır.konya'nın batısında yeralan sıra dağlar kuzeyden güneye doğru uzanırlar. En kuzeyinde Sultan Dağları (2169), Aladağlar (2339), Loras (2040), Eşenler (1951) yer almaktadır. Bölgenin güney kısmı Toros dağlarıyla sınırlanmıştır. Bu kuşakta ise Geyik (3130), Bolkar dağları (3134), Aydos dağları (3240) yer almaktadır. Konya ili sınırları içerisinde daha çok mevsimlik ve sel rejimli akarsular yer alır. Buradaki akarsuların boyları kısadır. Konya ilinin geniş sahaları, kapalı havza olması sebebiyle akarsular ova tabanlarındaki bataklıklarda kaybolur. Bölgedeki akarsular kar ve yağmur suları ile beslenirler. Konya'daki yağış rejimi düzensiz olduğu için bu akarsuların rejimi de düzensizdir. Bir çoğu, yaz aylarında kururlar; ancak ilkbahar ve yaz aylarında kısa süreli sağanak yağışlar ile sel baskınlarına sebep olabilmektedir. Sel baskınları tarım alanlarında büyük zarara neden olur. Bundan dolayı bölgede erozyonla mücadele çalışması yapılmaktadır. Bu çalışmalar en fazla sel gelen dereler üzerine barajlar kurularak sürdürülmektedir. May ve Aba barajları buna örnektir. (Kaynak :Konya İl Çevre Durum Raporu, 2004). 28

35 Ahırlı İlçesi Suğla Gölünün doğusunda yavaş yavaş yükselen bir set üzerinde kurulmuştur. Güneyinde Toros sıra dağları uzanır. Doğusunda Bozkır, batısında Yalıhüyük ve Seydişehir İlçeleri, kuzeyi Akören İlçeleri ile çevrilidir. İlçe sınırları içerisinde Toros Sıra Dağlarının kuzeyinde ve eteklerinde çeşitli yaylalar mevcuttur. Akkise nin denizden ortalama yüksekliği 1130 metredir. Yerleşmenin kuzey kısmı yüksek, güneye gidildikçe alçalan bir arazi yapısına sahiptir. Yerleşik alanın güney kısımları düz ve düze yakın alanlardan oluşmaktadır. Ancak kuzey ve kuzey batıda ki alanlarda dalgalı arazi yapısı ön plana çıkmaktadır. Bu alanlarda tarım yapılmamaktadır. En yüksek kısmı 1333 m ile kuzey de bulunmaktadır. Vadiler ve dere yatakları kuzey-güney ile doğu-batı istikametindedir Bitki örtüsü Konya ili İç Anadolu bozkır alanı içinde kaldığı için asıl bitki örtüsünü step bitkileri oluşturmaktadır. Ayrıca yörenin büyük bir bölümünde tarla tarımı yapıldığı için bu kesimlerde doğal bitki örtüsü yerini kültür bitkilerine bırakmıştır. İlin büyük bölümünü oluşturan topraklarda, çayır ve mera bitkileri aşırı otlatma nedeniyle azalmıştır. Dağlık kesimlerde, özellikle batı ve güney bölgesindeki dağlarda bütünü ile doğal orman örtüleri görülür. Fakat çoğu yerlerde orman tahribatı yüzünden gür ormanlar fundalık ve çalılığa dönüşmüştür. Yörenin en belirgin ağaçları; ardıç(%50), lâdin(%25), köknar (%10), meşe (%10), dişbudak dır. (%10). Bunların dışında çitlembik, kızılcık, sedir ve şimşir de bulunur. Geniş bir yayılım alanına sahip Konya nın bir çok kesiminde bozkır iklimi görülmektedir. Yaz ve kış arasında sıcaklık farkları çoktur. İlkbaharları kısa olan yörede bir iç bölge karasal iklimi görülmektedir m arasında değişen ovalık kesim ile m arasında değişen dağlık kesim arasında iklimde büyük fark görülür. Bunun nedeni Konya nın dağlık kesimlerinin yüksekliği ve yağış getiren rüzgârlara açık olmasıdır. Kara iklimi özelliklerini taşıyan Konya, özellikle kış aylarında yüksek basınç sebebi ile bölgeden farklı bir yağış grafiği çizer. Konya nın 325,9 mm olan yıllık yağış ortalaması bölgenin altındadır. En fazla yağışın 501 mm. ile 1942 de an az yağışın ise 144 mm ile 1932 yılında düştüğü saptanmıştır. Toplam yağışın %11,5 i yaz, %19,2 si sonbahar, %35,8 i kış, %33,5 i ise ilkbahar aylarında düşmektedir. Kışın bu yağışın büyük bir bölümü kar olarak düşer. Karasal iklim 29