TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZMİN GELECEĞİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZMİN GELECEĞİ"

Transkript

1 TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZMİN GELECEĞİ HAZIRLAYANLAR Dr. Dursun AYDIN Prof. Dr. Nevzat AYPEK Yrd. Doç. Dr. Cemalettin AKTEPE Yrd. Doç. Dr. R. Pars ŞAHBAZ Öğr. Gör. Sıddık ARSLAN MART

2 ANKARA TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZM ÖZET Dr. Dursun Aydın (*) Prof. Dr. Nevzat Aypek (**) Yrd. Doç. Dr. Cemalettin Aktepe (***) Yrd. Doç. Dr. R. Pars Şahbaz (****) Öğr. Gör. Sıddık Arslan (*****) Bu çalışma, büyük bir potansiyele sahip olduğumuza inandığımız medikal turizmin son üç yılındaki gelişmeyi ortaya koymayı hedeflemektedir. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü nün 16 Eylül 2010 tarih ve B TSH sayılı yazıya istinaden yıllarına ait verilerin kullanılmasıyla gerçekleştirilmiştir. Sağlık turizminin bir alt dalı olarak değerlendirilen, bazı çalışmalarda medikal turizm olarak adlandırılan tıp turizminin dünyadaki potansiyeline ve gelişme sürecine bakıldığında, ilerleyen yıllarda önemli düzeyde küresel bir rekabet ortamının olacağı düşünülmektedir. Bu doğrultudan hareketle, Türkiye ye gelen sağlık turistlerinin tedavi amaçlı geldiği branşlar, bu branşların toplam içinde aldığı oranlar, hangi ülkelerin daha çok Türkiye yi tercih ettikleri bu çalışmada ele alınmaya çalışılmıştır. Ayrıca, sağlık turizmi sektörü içinde kamu sektörünün ve özel kesimin toplam içinde aldıkları paylar yıllar itibariyle analiz edilmeye çalışılmıştır. Özetle, Türkiye de sağlık turizminin bir envanteri çıkarılmıştır. Çalışma bu konuya yapılmış, Sağlık Bakanlığının ilgili biriminin elde ettiği verilere dayalı olarak yapılan ilk çalışma olması nedeniyle sonraki çalışmalar için de aydınlatıcı olacaktır. Diğer taraftan çalışma kapsamında medikal turizm ve tıp turizmi nin eş anlamlı olarak kullanıldığı ifade edilmelidir. Anahtar Kelimeler: Sağlık turizmi, medikal turizm, tıp turizmi, sağlık turisti *Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörü **Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dekanı *** Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi **** Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi ***** Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Görevlisi 1

3 Bu çalışma, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi ile Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü işbirliği ile gerçekleştirilmiştir. GİRİŞ Tüm dünyada turizm hareketleri önüne geçilmez biçimde artmaya devam etmektedir. Dünya Turizm Örgütü (WTO) verilerine göre 2010 yılında Dünya turizminin % 6.7 olduğu ifade edilmektedir. Geçen yıl içinde yaklaşık 935 milyon insan farklı nedenlerle turizm hareketleri içinde yer almıştır. Bu arada insanoğlunun farklı amaçlarla yaptığı turizm faaliyetlerinin çeşitleri de artış göstermektedir. Harcanabilir gelir düzeyindeki artış, ticaret hadlerinin bir çok negatif gelişmeye rağmen artması, kapalı siyasi ve ekonomik sistemlerin dünya ile entegrasyona yönelmeleri Dünya turizminin önünün açık olduğunu ispatlar niteliktedir. Aşağıda verilen tabloda, dünya turizminin gidişatını görmek yanlış olmayacaktır yıllarında görülen mali ve iktisadi krizlere rağmen artış yine dikkat çekici niteliktedir. Şekil 1: Uluslararası Turizm Hareketleri, (Kaynak: WTO Annual Report, 2010) Tarihin her çağında, farklı nedenlerle turizm faaliyetlerini gerçekleştiren insanoğlu, iktisadi büyümesi ve zenginleşmesine bağlı olarak, turizm faaliyetlerine ayırdığı payı da beraberinde büyütmektedir. Bu gelişen sektör içinde, Türkiye de her geçen büyüyen bir pazar payına sahip olarak ağırlığını hissettirmeye başlamıştır. Aşağıda verilen tablo Türkiye nin turizmde lider bir ülke olduğunu belgelemektedir. Bu göre, dünyada en çok turist çeken 7. ülke olarak sektörün önemli bir oyuncusu olmayı hak etmektedir. 2

4 Tablo 1. Dünya da En Çok Turist Çeken Ülkeler (2009) DÜNYADA TURİZM 2009 (GELEN YABANCI TURİST SAYILARI İLK 10) MILYON 1 FRANSA 74,2 2 A.B.D 54,9 3 İSPANYA 52,2 4 ÇİN 50,9 5 İTALYA 43,2 6 İNGİLTERE 28,0 7 TÜRKİYE 25,5 8 ALMANYA 24,9 9 MALEZYA 22,1 10 MEKSİKA 21,5 Kaynak : World Tourism Organization Report (UNWTO) Türkiye 25,5 milyon turistle, dünyada en çok turist çeken 7. ülke İnsanları konumundadır. uluslararası turizm hareketlerine yönelten nedenlerden biri de hiç şüphesiz sağlıktır. Her ne kadar sağlık amaçlı uluslararası seyahatler günümüzün güncel konusu olsa da aslında bunun temelleri çok eskiye dayanmaktadır. İnsanoğlunun tarihin her devrinde şifa aramak adına başka ülkelere veya bölgelere seyahat ettiğine ilişkin bir çok kanıt bulunmaktadır. Ancak, günümüzde sağlık amaçlı turizm hareketlerinin geldiği boyut, bu konuya ilişkin çalışmaların detaylandırılmasını gerekli kılmaktadır. Dünyada sağlık amaçlı turizm hareketlerinin de yukarıda bahsedilen büyümeye paralel bir seyir izlediğini söylemek yanlış olmayacaktır. 90 lı yıllardan itibaren dikkat çekici bir şekilde arttığı görülen sağlık turizminin altında yatan gerçek neden tedavi kalitesinin artmasının yanı farklı ülkelerdeki uygun tıbbi hizmet fiyatlarıdır yılında sağlık turizminin 3

5 pasta büyüklüğü 100 milyar dolar olduğu ifade edilmektedir (Deloitte, Global Survey of Health Care Consumers, 2010). Bu büyük pastayı yaklaşık 30 a yakın ülke paylaşırken, adı geçen çalışmada belirtildiği üzere, yaklaşık 22 milyon insan yaşadığı yerden bir başka ülkeye sağlık amacıyla seyahat etmektedir. Burada dikkat çekilmesi gereken bir başka nokta ise ilgili literatürün incelenmesiyle ortaya çıkmaktadır. Cornell (2006), Mugomba ve Danell (2007) yıllarında yayınlanan araştırmalar da sağlık turizminin tüm dünyada büyüklüğünün yaklaşık 20 milyar $ dolaylarında olduğu vurgulanmaktadır. Farklı rakamların varlığını kabul etmekle birlikte, 2010 yılında bu rakamın ikiye katlanacağını vurgulamışlardır. Halbuki, yukarıda verilen rakamlara bakıldığında güvenilir araştırma kuruluşlarının 2010 yılında sağlık turizmi cirosunun 100 milyar $ olduğu vurgulamaktadır. Başka bir ifadeyle, tahmin edilen artışın yaklaşık 2.5 katı bir büyüklüğe ulaşılmıştır. Dolayısıyla, son beş yıldaki artış beklentilerin oldukça ötesindedir. Bu rakamlar sağlık turizminin artış potansiyelinin tahmin edilenden daha büyük olduğu sonucunu hatırlatmaktadır. Diğer taraftan sağlık turizminin diğer turizm çeşitlerine göre önemli bir üstünlüğü de ülkeye kazandırdığı katma değerin, ortalama diğer turizm çeşitlerine göre 25 kat fazla getirisinin olmasıdır. Bu çarpıcı rakam, ilerleyen dönemde bu alandaki rekabetinde habercisi olmaktadır. Sağlık turizmi literatürü sağlık amaçlı seyahatleri üç başlık altında toplamaktadır. Termal ve spa- wellness turizmi, İleri yaş ve engelli turizmi, Medikal turizm. Sağlık turizminin alt başlıklarında biri olan termal ve spa- welness turizmi ile ileri yaş ve engelli turizmi ilerde başka çalışmaların konusu olarak ele alınacaktır. Çalışmanın ana konusu olan medikal turizme geçmeden, sağlık turizminin çok önemli bu iki alt başlığına kısaca değinmekte fayda görülmektedir. Turizm Bakanlığı (1993), termal turizmi; termal suların, çamurların, kaynağın çevresindeki iklim ve doğa şartlarının beraberinde getirdiği faktörlerin, uzman hekimler eşliğinde, fizik tedavi, rehabilitasyon ve egzersiz, psikoterapi, diyet gibi tedavilerle koordineli yapılan kür uygulamalarını kapsayan turizm hareketi olarak tanımlamıştır. Bu tanım kapsamında oldukça geniş bir tedavi süreci ifade edilmektedir. Dinlenme, kendini daha rahat ve iyi hissetme ihtiyacı nedeniyle aynı zamanda otelcilik hizmetlerini de kapsayacak şekilde termal kaynaklardan yararlanmak adına sağlık turistinin bir başka ülkeye seyahatini ifade etmektedir. Diğer taraftan, daha önce teşhisi yapılmış olarak, tedavi olmak, kaplıca ve termal kaynakları kullanmak amacıyla gelen ikinci tür sağlık turistinden ve termal turizminden bahsedilmektedir. 4

6 Termal ve spa- wellness turizmi belki en eski sağlık turizmi çeşidi olarak kayıtlarda rastlanmaktadır. İnsanlar şifa bulma için termal su kaynaklarının bulunduğu yerlere gitmişler ve tedavi olmuşlardır yılı verilerine göre sadece Almanya da yılda 8 milyon insan termal kaynaklarda tedavi veya spa- wellness amaçlı olarak yurt içi veya yurt dışı seyahat etmektedir. Aynı dönemde Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre yurt dışından Türkiye ye termal turizm amacıyla gelenlerin sayısı sağlık turisti dolayındadır. Termal kaynağa sahip 46 ilinde yaklaşık 200 tesise sahip Türkiye için bu rakamların tatmin edici olması mümkün olmadığı gibi, önündeki potansiyeli göstermesi açısından da oldukça dikkat çekici bir durumdur. Yaş ortalaması oldukça yüksek, sağlık harcamalarında zorunlu harcamaların arttığı Avrupa ülkeleri bu açıdan potansiyeli yüksek bir pazar olarak karşımızda durmaktadır. Bu potansiyelin kullanılması için klimatik avantajlarımızın da sürece dahil olmasıyla ciddi bir ilerleme kaçınılmaz olarak değerlendirilebilir. İleri yaş ve engelli turizmi ise özellikle 65 yaş ve üzeri insanların özellikle son yılda artan yaş ortalamalarına paralele olarak bakım gerektiren tedavileri kapsayan bir sağlık turizmi çeşididir. Özellikle batı Avrupa ülkelerinde görülebilecek yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranındaki artış bu turizm çeşidi açısından dikkat çekicidir. Öyle ki, bazı ülkelerde 65 yaş üstü grubun toplam nüfusa oranı % 25 lerin üzerine çıkmaktadır. Bu gelişme, ileri yaş insanlarının farklı sağlık harcamalarını ve farklı tedavi süreçlerini beraberinde getirmektedir. İleri yaş turizmi içinde gezi turları, rehabilitasyon hizmetleri, çeşitli terapiler, bakım evlerinde yaşlıların bakımı ve engelliler için özel geziler ve bakıma dönük tedaviler bu sağlık turizmi çeşidinin alt başlıklarıdır. Engelli ve ileri yaşlı nüfusun sağlık amaçlı seyahatleri de daha önce ifade edildiği gibi bu başlık altında ayrıca incelenecektir. Medikal turizm ise insanların uzun mesafedeki ülkelere, bölgelere tıbbi bir tedavi alabilmek için seyahat etmesini (belki bunun yanı sıra bir de tatil yapmasını) ifade eden bir kavramdır. Uzmanlaşmış cerrahiye ve diğer tedavi şekillerine ihtiyaç duyan hastaların turizm faaliyetlerin bir kısmını da kapsayacak şekilde düzenlenen özel tıbbi tedaviler olarak ifade edilen medikal turizm, hekimin ön planda olduğu sağlık turizmi çeşitlerinin başında yer almaktadır. Özellikle son dönemlerde, insanların tatilleri süresince dinlenme, egzersiz yapma, kaplıcalara gitme sayesinde daha sağlıklı olma girişimleri beraberinde turizm endüstrisi içerisin de "medikal turizm" şeklinde yeni ve farklı bir alanın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Medikal turizmde, turist öncelikle tıbbi tedavi olma amacını taşımakta bununla birlikte turistik yerlerde dinlenme, boş zaman değerlendirme gibi geleneksel turizm amacını da taşımaktadır. Medikal turizm, turizm endüstrisi içerinde hızla büyümekte olup insanların uzun mesafedeki ülkelere medikal tedavi olabilmek için seyahat etmesini ve aynı zamanda birer tatilci olmalarını ifade eden bir kavramdır. Medikal turizm veya medikal seyahat, sağlık amaçlı başka ülkelere yapılan seyahati ifade etmektedir. Diğer yandan uluslararası medikal seyahat kavramı sadece kaliteli sağlık hizmetiyle sınırlı kalmayıp bunun yanı sıra tekrar ülkeye dönmeden kontrollü gözetimlerle iyileşmeyi de kapsamaktadır. 5

7 Medikal turizm kapsamında ilerleyen kısımlarda da belirtileceği gibi başta göz olmak üzere, estetik operasyonlar, küçük cerrahi müdahaleler ve büyük potansiyele sahip olduğunun vurgulanması gereken dental müdahaleye dönük operasyonlar, onkoloji, ortapedi, kardiyoloji ve beyin cerrahisi medikal turizminin öne çıkan alt başlıklarını ifade etmektedir. Öne çıkan tüm bu branşların hekim odaklı olduğunu vurgulamak gerekmektedir. Bahsi geçen bu tip tıbbi turizm hareketlerinin desteklediği sağlık turizminin de önü açık görülmektedir. Yine WTO nun raporunda ifade edildiği üzere, tüm dünyada global mali krizin etkisinin görüldüğü 2008 yılının ikinci yarısına rağmen bu alanda % 2.1 büyüme sağlanmıştır ancak 2009 yılının tümünde sektördeki % 4 lük küçülme engellenememiştir. Takip eden 2010 yılı ise negatif etkinin tamamen ortadan kalktığını gösteren rakamlar ortaya koymaktadır. % 6.7 lik bir büyüme, kriz sonrası bir yıl için başarılı bir performans olarak değerlendirilmektedir. Buna bağlı olarak 2011 sonrası için yeni hedeflerin konması kaçınılmazdır. Türkiye de Medikal Turizminin Gelişimi Dünya turizm hareketlerinde önemli bir pay sahibi olan Türkiye, alternatif turizm çeşitlerini artırmak suretiyle turizm sektöründeki rekabet gücünü de artırmaktadır. Özellikle sağlık turizmi alanında önemli sayılabilecek bir alt yapının kurulması, gerek termal kaynakları gerekse de yetişmiş personelin varlığı, Türkiye nin sağlık turizmi sektöründe önemli bir oyuncu olabileceğini işaret etmektedir. Medikal turizm başlığı ise henüz tüm dünyada yeni olduğu gibi, Türkiye için de yeni bir kavram ve yeni bir çalışma alanıdır. Kısa bir geçmişi olmasına rağmen, sektörün tüm paydaşlarının dikkatini çeken medikal turizm, Türkiye nin önüne yeni fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsatların değerlendirilmesi ve ülke ekonomisine kazandırabileceklerini göz ardı etmeden, bu alanda gerek akademik, gerekse de kamu- özel sektörün ilgisini canlı tutmak önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Medikal turizmin Türkiye deki alt yapı olanakları, insan gücü kaynağındaki yüksek kalite, yeterli ilgi ve destekle birleştirildiğinde son üç yıldaki gelişmelerin çok ötesinde bir konuma ulaşacağı açıkça ortadadır. Ancak, bu amaç doğrultusunda çaba gösterilirken, tamamlanması gereken eksikliklerimizi görmek ve bunları dünya standartlarında yerine getirmek hayati önem arz edecektir. Bu amaçla, aşağıda ayrıntılarını bulabileceğiniz son üç yılın verilerini kapsayan bir rapor hazırlanmıştır. Verilerdeki değişime göre bir analiz yapılırken, ilk 8 (sekiz) ayı kapsayan 2010 yılı verileri bir projeksiyon ile 12 aya dönüştürülmüştür. Medikal turizm hareketlerinin, mevcut turizm hareketlerinde olduğu gibi sadece turizm temsilcileri, turizm yatırımcıları ve turistik hizmet sağlayıcılarıyla birlikte değil, bunların dışında geniş bir hareket olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle medikal turizm kapsamında yapılacak tüm faaliyetlerin turizm temsilci ve yatırımcılarıyla birlikte asıl medikal hizmet sağlayıcısı olan hastaneler, Üniversiteler ve Sağlık Bakanlığı ile eşgüdümlü olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 6

8 Türkiye nin medikal turizm hareketlerini arttırarak elde edilen gelirlerin büyütülmesine yönelik yeterli altyapı ve üst yapı faaliyetleri ile sosyal ve kültürel olanakların bulunduğu, buna karşın Türkiye nin dünya medikal turizm pastasından yeteri kadar pay alamadığı söylenebilir. Bu bağlamda Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, özel sağlık sektörü, turizm sektörü, Üniversitelerin ve diğer ilgililerin birlikte hareket ederek eşgüdümün sağlanması, nitelikli personel istihdamının gerçekleştirilmesi ve bununla birlikte reklam ve tutundurma faaliyetlerinin planlı bir süreç içinde yapılması önem arz etmektedir. Kısaca medikal turizm bir ülke politikası olarak görüldüğünde ve çalışmaların bu doğrultuda yürütülmesi halinde kalıcı bir başarı elde edilecektir. Bu amaçla, sektör içindeki gerek kamu gerekse de özel kesimindeki durumun net ortaya koyulması, tedavi amaçlı gelen hastaların başvurdukları tedavi kategorilerin incelenmesiyle analize başlamak yanlış olmayacaktır. EN ÇOK HASTA ÇEKEN BRANŞLARA GÖRE MEDİKAL TURİZMİN GELİŞİMİ ( ) Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye de de aslında 7 (yedi) bölüm en çok hasta çeken kategori olarak dikkat çekmektedir. Aşağıda verilen tablo ve rakamlar bu yedi alanda toplanmaktadır. İstatistiklere diğer olarak yansıtılan bir kategori daha vardır. Bu alanda belli başlı önem arz eden ve aşağıda verilen yedi alanın dışında kalan tedavi alanlarından yararlanan sağlık turistlerini ifade etmektedir. Özellikle Anadolu nun çeşitli yörelerinde (Kayseri, Gaziantep vb) yoğun bir şekilde gördüğümüz sağlık turistlerinin varlığı düşündürücü rakamlara ulaşmıştır. Bu sağlık turistlerinin, çalışmanın özünü oluşturan, medikal turizm amacıyla yurt dışından gelen sağlık turistlerini ifade etmediği, bundan ziyade yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarımızı kapsadığı bilinen bir gerçektir. Özellikle çalışmanın sağlıklı sonuçlara varmasını sağlamak adına, Türkiye de aşağıda verilen tablo ve şekillerde de görülebileceği gibi, Anadolu nun çeşitli illerinde ve bölgelerinde görülen yoğun sağlık turistleri yurt dışında yaşayan Türkler olarak kabul edilmiş, en azından kamu hastanelerinde olan yoğun başvuruları yok sayılmıştır. Aşağıda verilen Tablo 1,2 ve 3 de en çok sağlık turisti çeken bölümler olmak üzere, Türkiye de tedavi olan sağlık turistlerinin ne tür bir sağlık kuruluşunda bu hizmeti aldığına dair bir dağılım görülmektedir. Görüldüğü üzere, oranları farklı da medikal turizmin çok büyük bir kısmı özel sektör sağlık kuruluşları tarafından yürütülmektedir. Önemle belirtmek gerekir ki, bu durum tüm dünyada olduğu gibi benzer bir seyir izlemektedir. Türkiye ye ait bir gelişme değildir. Çünkü, tüm dünya da gerek sağlık, gerekse de medikal turizmin ilk adresi kamu birimleri değil, özel sağlık kuruluşlarıdır. Aşağıda veriye sahip olduğumuz son üç yıla ait kamu ve özel sektör dağılımının yanı sıra en çok hasta çeken bölümleri görülmektedir. 7

9 Tablo 2: 2008 Yılında Sağlık Turistlerinin Geldiği Bölümler ve Yüzde Dağılımları Tablo 1 de görüleceği gibi 2008 yılında özel sektörün bariz bir ağırlığı bulunmaktadır. Göz, beyin cerrahisi ve ortopedi ve kardiyoloji bölümlerinde % 80 ler ve üzerinde bir paya sahiptir. Özellikle önemli bir potansiyele sahip olan diş bölümünde ise özel sektörün ağırlığı görülmekle beraber, kamunun ciddi bir payı olması ayrı bir çalışma konusu olarak ele alınmalıdır. Şekil 2: 2008 Yılı Medikal Turizm Kamu Özel Dağılımı 8

10 Şekil 2 ise 2008 yılı içinde Türkiye ye medikal turizm amacıyla gelen sağlık turistlerinin kamu özel ayırımını göstermektedir. Şekilden görülebileceği gibi gelen sağlık turistlerinin % 94 ü özel sektörde tedavi olmaktadır. Daha önce de belirildiği gibi bu durum Dünyadaki diğer örneklerle benzerlik göstermektedir. Tablo 3: 2009 Yılında Sağlık Turistlerinin Geldiği Bölümler ve Yüzde Dağılımları 2009 yılında öne çıkan en büyük değişiklik onkoloji de plastik cerrahide görülmektedir. Bu alanda özel sektörün payının dikkat çekici şekilde artığı görülmektedir. Onkoloji bölümünde özel sektörde yaklaşık % 15 lik bir artış görülürken, plastik cerrahi de bu artış % 25 dolayında olmuştur. 9

11 Diğer bölümlerdeki küçük artışlar veya azalmalar % 5 in altında kalmıştır. Dolayısıyla özel sektörün hakimiyeti 2008 yılında olduğu gibi aynen devam etmiştir. Şekil 3: 2009 Yılı Medikal Turizm Kamu Özel Dağılımı Tablo 4: 2010 Yılında Sağlık Turistlerinin Geldiği Bölümler ve Yüzde Dağılımları Tablo 3 de ise 2010 yılında gelen sağlık turistlerinin branşlara dağılımı görülmektedir. Daha önce ifade edildiği gibi 2010 yılı verileri bir projeksiyonla 8 aylık veriler 12 aya dönüştürülerek verilmektedir. Buna göre, 2009 yılında önemli bir oranda artış gösteren özel sektör onkoloji ve plastik cerrahideki payının artışı az da olsa 2010 yılında da devam etmektedir. Onkolojide % olan özel sektör oranı, 2010 yılında yaklaşık aynen kalırken, plastik cerrahi de 2009 yılında % olan özel sektör payı % olarak gerçekleşmiştir. Ancak özellikle küçükte olsa ortopedi ve kardiyoloji de 10

12 kamunun oranını artıran bölümler nedeniyle, şekil 4 de de görülebileceği gibi Kamunun payı % 6 dan % 8 e yükselmiştir. Şekil 4: 2010 Yılı Medikal Turizm Kamu Özel Dağılımı Göz rahatsızlıklarının teşhis ve tedavisi için gelen turistlerin çok büyük bir bölümü özel sektöre ait hastaneleri tercih ettikleri dikkat çekmektedir. Kamuya ait hastanelerin bu bölüme ilişkin payları özel sektör ile karşılaştırıldığında oldukça azdır. Gerek özel gerek kamu hastanelerinde göz hastalıklarının teşhis ve tedavisi hizmeti alan yabancılar son üç yılda artış göstermiştir. Göz bölümü, esas itibari ile ülkemize tedavi amaçlı gelen yabancı turistlerin en çok başvurdukları bölümdür. Sağlık Bakanlığı tarafından elde edilen veriler ayrıntılı olarak incelendiğinde, göz bölümü ile diğer bölümler arasında çok büyük farklılıkların olduğu görülmektedir. Diş hastalıklarının tedavisi için Türkiye yi tercih eden yabancıların sayısı kamu ve özel sektör hastaneleri arasında büyük bir farklılık göstermemektedir. Arada fark olmamasının yanı sıra dikkati çeken bir diğer nokta, hasta sayılarının oldukça az olmasıdır. Az olan hasta sayısı hem kamu hemde özel sektör de son üç yıl içerisinde düzenli bir artış göstermiştir.bu çalışmada önemli birkonu ise diş tedavilerinde serbest çalışan diş hekimlerinin muayenehanesi, poliklınık ve ağız ve diş sağlığı merkezleri çalışmaya dahil edilmemiştir.dolayısı ile diş ile ilgili ayrı bir çalışlmaya ihdiyaç vardır dental turizm çok önemli bir alt bileşendir. Diğer taraftan özellikle diş bölümünde var olan büyük potansiyelin nasıl paylaşılacağı, ilerleyen dönemde kamu özel sektörün paylaşımını da belirleyecektir. Bu açıdan, hekim sıkıntısı çekmediğimiz, uluslararası rekabet üstünlüğümüz olduğu ve boş kapasitemizin varlığına inandığımız bu alanda önemli mesafeler katedeceğimiz beklentisi burada yeniden ifade edilebilir. Göz ve diş hastalıklarında olduğu gibi ortopedi hastalıklarının teşhis ve tedavisi amacıyla Türkiye ye gelen turistlerin çoğunluğu özel sektöre ait hastaneleri tercih etmişlerdir. İki grup hastane 11

13 arasında özel sektör lehine yaklaşık iki katlık bir fark söz konusudur. Gerek özel sektör gerekse kamu hastanelerine başvuran hasta sayısı son üç yıllık periyotta düzenli bir artış göstermiştir. Kardiyoloji rahatsızlıkları yoğun ve stresli bir iş yaşamının söz konusu olduğu, obezite gibi sağlık problemlerinin tetiklediği, batılı ülkelerde önemli sayıda insanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen hastalıklardır. Bu hastalık nedeniyle sağlık problemleri ile karşı karşıya kalan insanlardan teşhis ve tedavi amacıyla ülkemizi tercih edenlerin büyük bölümü özel hastanalerden tedavi hizmeti satın almışlardır. Bu bölümde özel sektör lehine kamu hastaneleri arasında yaklaşık dört kat tutarında bir fark söz konusudur yılından bu güne, Türkiye de tedavi olan yabancıların hem özel sektöre hem de kamu sektörü hastanelerine başvurdukları yukarıda verilen tabloda görülebilmektedir. Ancak, onkoloji alanında özel sektördeki büyüme hızının, kamu sektöründeki büyüme hızından daha fazla olduğu da ortadadır. Özel sektör hastanelerine gelen yabancılardaki artış iki yıl içinde yaklaşık % 700 lük bir artış göstermektedir. Bu artış, kamu da ise % 400 dolaylarındadır. Her iki sektör açısından da onkoloji servisi için oldukça dikkat çekici bir bir talep olduğunu söylemek doğru olacaktır. Bu tür dikkat çekici artışların olduğu tedavi kategorilerinde ayrı pazarlama programları ve tutundurma politikası yürütmek yerinde olacaktır. Plastik cerrahi deki gelişmeler, özel sektör açısından bakıldığında yukarıda verilen onkoloji tedavilerinden farklı bir eğilim göstermemektedir. Son üç yılda Türkiye ye özel sektöre plastik cerrahi amaçlı gelen turist sayısındaki artışın yaklaşık % 400 dolayında olduğu söylenebilir. Kamu da ise daha yatay bir seyir izlemiştir. Bu alandaki artış tamamen özel sektör hastane ve sağlık kuruluşlarınca karşılanmıştır. Beyin cerrahisi alanında son üç yılda görülen gelişmeler, kamu sektörü lehine bir seyir izlemektedir yılında tüm beyin cerrahisi tedavisi için gelen turistlerin ancak % 17 si kamu hastanelerinde tedavi görmüşken, 2010 yılında bu rakam % 22.5 e çıkmıştır. Ancak buna rağmen, beyin cerrahisi alanında da özel sektör hastane ve sağlık kuruluşlarının ağırılığı olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Diğer taraftan, her iki sektör içinde bir talep artışı olduğunun altı çizilmelidir. Bu artış toplam da % 69 dolayında seyritmiştir ki, dünya ortalamalarının da üstünde olduğunu vurgulamak gerekmektedir. TÜRKİYE DE MEDİKAL TURİZM ENVANTERİ ( ) Aşağıda verilen Şekil 5, Türkiye deki medikal turizmin sağlık turisti rakamlarını dikkate alarak hazırlanmıştır. Son üç yılı içeren envanterin toplu olarak burada görülebilmektedir yılında olan yabancı hasta sayısı 2010 yılında olmuştur (2010 yılı verileri, 2010 yılının ilk 8 ayı verilerine göre bir projeksiyon yapılarak 12 aya dönüştürülmüştür). Bu artış % 48 lik bir artışı ifade etmektedir. Artış oranı diğer turizm çeşitlerinin tümünden fazla bir oranı temsil ettiği gibi, dünya sağlık turizmi artış oranından da fazladır. Bu artış, kamu sektöründe % 20, özel sektörde % 25 dolaylarında olmuştur. Şekil 5: Türkiye de Medikal Turizm Envanteri 12

14 Şekil 5 e bakıldığında son üç yıl içinde Türkiye ye gelen sağlık turistleri sayısının hem özel sektörde hem de kamu sektöründe artış eğiliminde olduğu görülmektedir. Tablo 5: Yıllar İtibariyle Türkiye ye Gelen Sağlık Turistlerinin Dağılımı (*) TOPLAM ÖZEL KAMU TOPLAM (*)Çalışmanın ilerleyen bölümlerde açıkladığımız nedenlerden dolayı, yok saydığımız diğer olarak ifade edilen 7 branş dışınadi branşlara ait verilerin dahil edilmesi halinde. TÜRKİYEYE GELEN SAĞLIK TURİSTLERİNİN ÜLKELERİNE GÖRE DAĞILIMI Türkiye ye hasta gönderen ülkeleri beş grupta incelenebilir. 1. Çeşitli nedenlerden dolayı bünyesinde büyük bir Türk nüfusu barındıran ülkeler (Almanya, Hollanda, Fransa vb.) 2. Altyapı ve hekim yetersizliği nedeniyle hizmet sıkıntısı çeken gelişmekte olan ülkeler (Balkan Ülkeleri, Orta Asya daki Türk Cumhuriyetleri) 3. Sağlık hizmetlerinin pahalı olduğu ve sigortaların kapsamadığı hizmetleri talep eden hastaların bulunduğu ülkeler (Amerika, İngiltere, Almanya) 4. Arz- talep dengesindeki yetersizlik nedeniyle uzun bekleme sırası olan ülkeler (İngiltere, Hollanda ve Kanada) 5. İkili anlaşmalar çerçevesinde Türkiye ye belirli sayıda ücretsiz hasta gönderen ülkeler (Afganistan, Yemen Sudan vb) 2008 yılında Türkiye ye sağlık turisti olarak yaklaşık 40 (kırk) farklı ülkeden sağlık turisti gelmiştir. Çalışmanın bu bölümünde en çok sağlık turisti gönderen ülkelerden ilk beş ülke ele alınarak değerleme yapılmıştır. Zaten bu beş ülke toplan gelenlerin % 67.6 sını ifade etmektedir. Özellikle Almanya tek başına toplam gelenlerin % 43 ünü karşılamaktadır. Aşağıda verilen tablolar yıllar itibariyle (2008, 2009, 2010) gelen ülkeleri ve geldikleri branşların oranlarını vermektedir. 13

15 Diğer taraftan özellikle devlet hastanelerine gelen sağlık turistlerinin Kayseri, Gaziantep, Adana gibi şehirlerin olması düşündürücü bulunmuştur. Bilindiği üzere, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının varlığı, çalışmada ele alınan en çok talep gören bölümlerin dışında ve kamu hastanelerine talep göstermeleri nedeniyle kamu diğer olarak gösterilen veriler yok sayılarak çalışma yürütülmüştür. Aşağıda verilen şekiller ( ), yıllar itibariyle Türkiye ye en çok sağlık turisti gönderen ilk beş ülkenin branşlara göre dağılımlarını vermektedir. Şekil 7, 9, 11 ise Türkiye ye sağlık turisti gönderen ülkelerin toplam içindeki paylarını göstermektedir. Yıllar itibariyle farklılık gösterse de Almanya nın liderliği, branşlarda da göz ün üstünlüğü görülmektedir. Şekil 6 da görülebileceği gibi dördüncü sırada yer alan Kıbrısın, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olduğu ayrıca ifade edilmelidir. Genel sonuçlarla paralel olarak bu beş ülkeden gelenlerin yaklaşık % 94 ü özel sektör tarafından işletilen sağlık birimlerine gelmişlerdir. Özellikle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetini yok sayarsak bu oran % 97 ye kadar çıkmaktadır. Aşağıdaki tablolarda bu eğilimi görmek mümkün olmaktadır. Yukarıda da ifade edildiği gibi çalışmada sadece 5 ülkenin verileri grafiklere yansıtılmıştır. Diğer ülkelere ait veriler, sadece ülkelere dönük yapılacak başka bir çalışma kapsamında daha detaylı ele alınarak değerlendirilecektir. Ancak, karşılaştırmalı bir çalışma da, ilk beş ülkenin verilmesi çalışmanın anlamına daha uygun bulunmuştur. Şekil 6: 2008 Yılında Yurtdışından Gelen Hastalar ve Geldikleri Branşlar 14

16 Şekil 7: 2008 Yılı Gelen Sağlık Turistlerinin Ülkelere Göre Dağılımı Şekil 8: 2009 Yılında Yurtdışından Gelen Hastalar ve Geldikleri Branşlar 15

17 2008 ve 2009 yıllarında Almanya dan gelen sağlık turistlerinin yaklaşık % 43 ü göz operasyonları için ülkemizi ziyaret etmiştir. Bu oran Hollanda için ise % 70 lerin üzerinde görülmektedir. Kardiyoloji bölümüne ise Irak dan gelen hastaların ilgi gösterdiği görülmektedir. Iraktan gelen hastalar içinde kardiyolojiye gelenlerin oranı % 35 e ulaşmaktadır. Şekil 9: 2009 Yılı Gelen Sağlık Turistlerinin Ülkelere Göre Dağılımı Şekil 10: 2010 Yılında Yurtdışından Gelen Hastalar ve Geldikleri Branşlar 16

18 SIRA NO ÜLKE KATEGORİLER TÜRKİYE özel devlet özel Devlet özel devlet özel toplam devlet toplam genel toplam İSTANBUL KAYSERİ ADANA GAZİANTEP ANKARA ANTALYA İZMİR ISPARTA TRABZON KOCAELİ DİYARBAKIR BURSA AYDIN MANİSA SAKARYA MUŞ ZONGULDAK ARTVİN Şekil 11: 2010 Yılı Gelen Sağlık Turistlerinin Ülkelere Göre Dağılımı Tablo 6: Yıllar İtibariyle Sağlık Turisti Çeken İller EDİRNE

19 ADIYAMAN MARDİN TOPLAM Şekil 12: Türkiye ye En Çok Sağlık Turisti Gönderen Almanya nın Bölümlere Göre Dağılımı Dikkate değer bir diğer nokta Almanya gibi Türkiye ye en çok sağlık turisti gönderen ülkenin en çok Göz tedavisi için talepte bulunduğu, bunu diğer diye ifade edilen ve isimleri sayılan 7 (yedi) branşın içine girmeyen farklı bölümlere olan yüksek taleptir. Bu durum, gurbetçi vatandaşlarımızın talebinin söz konusu olduğunu gösteren bir diğer kanıt olarak düşünülebilir. 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin ilk 12 (oniki) ile ait hastane istatistikleri incelendiğinde ki, bu iller Türkiye de yabancı hasta istatistikleri açısından en önde gelen iller olarak değerlendirilebilir, özel hastanelerin büyük bir ağırlığa sahip oldukları görülmektedir. Söz konusun on iki il kendi aralarında bir sıralamaya tabi tutulduklarında ise, ilk üç il sırasıyla İstanbul, Kayseri ve Adana illeri oluşturmaktadır. İstanbul ulaşım, yeterli sayı ve nitelikte sağlık personeli, fiziki koşullar ve turistik çekicilikler açısından en avantajlı konuma sahip destinasyon olarak değerlendirilebilir. Toplam yabancı hasta sayısı itibari ile diğer illerle arasında mevcut olan büyük fark bu tespiti destekler niteliktedir. Esasen İstanbul dışındaki on bir ilin yabancı hasta istatistiklerinin, bilimsel literatürdeki karşılığı itibari ile ne ölçüde medikal turizm çerçevesinde ele alınabileceği şüpheli bir husustur. Bu konu ilerleyen dönemde ayrı araştırma ve çalışmaların konusu olarak ele alınacaktır. Ancak şu an itibariyle mevcut durumun analizi yapılacaktır. Örneğin Antalya da en çok yabancı hastaya Kemerde faaliyet gösteren bir hastanede rastlanılmaktadır. Kemer, yılda yaklaşık sekiz milyon turist ağırlayan Kemer- Antalya- Belek hattının en çok turist çeken yerleşim yeri konumundadır. Buradaki yabancı hastaların büyük bir bölümünün tatil yaparken aniden rahatsızlanan yabancı turistlerden oluşma ihtimalli oldukça yüksektir dolayısı ile bu rakamlar tam sağlık turizmini yansıtmaz bunların çoğu turistin sağlığı kapsamında değerlendirilmelidir. Kayseri bilinmektedir ki, yurt dışında çalışan çok sayıda vatandaşımızın asıl memleketi durumundadır. Kayserili vatandaşlarımız, tatil dönemlerinde geldikleri Kayseri de basit veya acil tedavi hizmetleri için sağlık kuruluşlarına başvurmaktadırlar.kayseri sağlık turizminde Türkiye de gerçekten ikinci sırada değildir. Bu tablonun 18

20 ortaya koyduğu en net husus, medikal turizm açısından Türkiye nin bir numaralı merkezinin İstanbul olduğu hususudur. Dolayısıyla, İstanbul ili özel sektör verileri daha dikkate değer olarak görülmesi, ilerleyen dönemde yapılacak ve uygulanacak pazarlama politikaları için daha aydınlatıcı olacaktır. Sağlık turisti çeken illerimizin ve ilgili bölümlerin daha iyi analizini yapmak için, daha uzun bir süreyi kapsayan bir seriye ihtiyacımız olduğu açıktır. Bu amaçla, doğru ve eksiksiz verilerin sağlanarak mevcut verilerle karşılaştırılarak 2008 yılını takip eden 2 yılın verilerinin güvenilirliği test edilebilir. Ancak, burada ciddi bir paya sahip olduğu aşikar olan İstanbul için ayrı bir başlık atmak gerekir. İstanbul ilinden ve özel sektöre ait sağlık kuruluşlarından alınan verilere göre bir değerlendirme yaptığımızda ise göz tedavisi kategorisinin tüm branşların toplamından fazla bir öneme sahip olduğu görülebilmektedir. Ancak göz alanında Türkiye ye gelen hasta sayısında miktar olarak bir azalma olmasa da, diğer alanlarda gelenlerin ağırlığındaki artışın göz tedavisi için gelenlerin yüzde ağırlığını azaltmaktadır. Göz tedavisi için gelen ziyaretçilerin sayısı, diğer tüm tedavi amaçlı olarak yurt dışından gelen ziyaretçilere oranı sırasıyla 2008 yılında % 79, 2009 yılında % 72 ve 2010 yılında % 66 olarak gerçekleşmektedir. Aşağıda verilen grafiklerde de görülebileceği gibi göz tedavilerinde nispi bir azalma göze çarpmaktadır. Ancak, bu reel bir azalma ifade etmez, sadece diğer tedavi kategorilerdeki tedavi oranlarının artması nedeniyle bir azalma var gibi görülmektedir. Şekil 13: Özel Sektöre Gelen Medikal Turizm Ziyeratçilerinin Kategorilerine Göre Dağılımı (İstanbul- 2008) 19

SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE. Dünyada sağlık turizminin gelişmesine sebep olan faktörler şu şekilde sıralanabilir;

SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE. Dünyada sağlık turizminin gelişmesine sebep olan faktörler şu şekilde sıralanabilir; Yrd. Doç Dr. Gonca Güzel Şahin SAĞLIK TURİZMİNİN YENİ YILDIZI; TÜRKİYE Sağlık Turizmi; insanların tedavi olmak amacıyla yaşadıkları ülkeden, kaliteli ve görece daha ucuz hizmet alabilecekleri başka ülkelere

Detaylı

Telif Hakkı Sahibi: ANKARA - 2011

Telif Hakkı Sahibi: ANKARA - 2011 2011 Telif Hakkı Sahibi: TC Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2011 Tüm hakları TC Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü ne aittir Kaynak gösterilmeksizin alıntı yapılamaz

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi

Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi AVRUPA BİRLİĞİ NDE SAĞLIK TURİZMİ Yrd. Doç. Dr. İlkay TAŞ GÜRSOY Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık turizmi nedir? hastaların ihraç edilmesi? tıbbi hizmetlerin ithal edilmesi? sağlığın/sağlık hizmetlerinin

Detaylı

PAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi

PAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi PAZAR ANALİZ SÜRECİ 3 AŞAMA DA YAPILIR. 1. Masa başı araştırması 2. Alan araştırması 3. Hedef pazar bölümünün seçimi 1. Masa başı araştırmasında. Masa başı araştırmasında şu soruların cevabını vermeliyiz;

Detaylı

Hizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü. Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı

Hizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü. Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı Hizmet Sektörü Olarak Sağlık Turizminin Ülke Ekonomisindeki Rolü Dr. Seyit KARACA TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclis Başkanı Türkiye Ekonomisi Ülkemiz 2011 yılında yapmış olduğu büyüme trendiyle, dünya

Detaylı

PLASTİK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman

PLASTİK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman PLASTİK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman 364 1. SEKTÖRÜN TANIMI Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU

SAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU SAĞLIK TURİZMİ YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKDU Sağlık Turizminin Çeşitleri 2 Termal ve spa-wellness turizmi İleri yaş ve engelli turizmi Medikal turizm 3 Termal ve Spa-Wellness Turizmi Mineralize termal sular

Detaylı

Dünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor.

Dünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor. Sağlık Turizmi GENEL BİLGİ Dünyada yılda bir milyar kişi ülke değiştiriyor ve bu sayı her yıl %7 artıyor. Türkiye 2002 de 17. Sıradan 2012 de 7 sıraya yükseldi. (Fransa, ABD, Çin, İspanya, İtalya, İngiltere,

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR. Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü

SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR. Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü Programın Amacı ve Kapsamı-1 2 Tıbbi tedavinin alınması, termal kaynakların kullanılması,

Detaylı

İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI

İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI İHRACATTA VE İTHALATTA TL KULLANIMI Gizem ERİM Araştırma Raporu Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü KONYA Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü Ağustos, 2017 1 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 3 2. DIŞ

Detaylı

GRAFİK 1 : ÜRETİM ENDEKSİNDEKİ GELİŞMELER (Yıllık Ortalama) (1997=100) Endeks 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0. İmalat Sanayii

GRAFİK 1 : ÜRETİM ENDEKSİNDEKİ GELİŞMELER (Yıllık Ortalama) (1997=100) Endeks 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0. İmalat Sanayii TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİİ Hazırlayan Ömür GENÇ ESAM Müdür Yardımcısı 78 1. SEKTÖRÜN TANIMI Tütün ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında 16 no lu gruplandırma

Detaylı

TUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu

TUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu TUROB Vakantiebeurs / Utrecht - HOLLANDA 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu Fuar Tarihleri 08.01.2013 13.01.2013 2014 Yılı Fuar Tarihleri 07-12.01.2014 Fuarın Açık Olduğu saatler 08/09/10/12/13.01.2013 10:00-18:00

Detaylı

İSTANBUL 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE İSTANBUL 2017 ye Göre

İSTANBUL 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE İSTANBUL 2017 ye Göre TÜRKİYE 2018 YILI İLK 12 AY TÜRKİYE'YE GELEN YABANCI ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI YILLAR % DEĞİŞİM ORANI AYLAR 2016 2017 2018* 2017/2016 2018/2017 OCAK 1 170 333 1 055 474 1 461 570-9,81

Detaylı

MOTORLU KARA TAŞITI, RÖMORK VE YARI-RÖMORK İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman

MOTORLU KARA TAŞITI, RÖMORK VE YARI-RÖMORK İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman MOTORLU KARA TAŞITI, RÖMORK VE YARI-RÖMORK İMALATI Hazırlayan Orkun Levent BOYA Kıdemli Uzman 638 1. SEKTÖRÜN TANIMI Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı-römork sektör ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına

Detaylı

TAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ

TAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ TAYLAND SAĞLIK SEKTÖRÜ HAZIRLAYAN: AHMET TOPRAK UZMAN YARDIMCISI ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ ULUSLARARASILAŞTIRMA VE DIŞ TİCARET ŞEFLİĞİ 0 Asya Kıtası Medikal Turizmi 1 Medikal turizm için dünyadaki

Detaylı

BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman

BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman 516 1. SEKTÖRÜN TANIMI Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı ISIC Revize 3 ve NACE Revize 1 sınıflandırmasına

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNDE KAMU HASTANELERİNİN ROLÜ DR. OSMAN KÜRŞAT ARIKAN

SAĞLIK TURİZMİNDE KAMU HASTANELERİNİN ROLÜ DR. OSMAN KÜRŞAT ARIKAN SAĞLIK TURİZMİNDE KAMU HASTANELERİNİN ROLÜ DR. OSMAN KÜRŞAT ARIKAN Cazibe Merkezi Coğrafya Jeopolitik Stratejik konum Neden Türkiye Sağlık Turizmi: İkamet edilen yerden başka bir yere sağlık hizmeti almak

Detaylı

KOK KÖMÜRÜ, RAFİNE EDİLMİŞ PETROL ÜRÜNLERİ VE NÜKLEER YAKIT İMALATI Hazırlayan Seher OZAN DÜNDAR Kıdemli Uzman 302 1. SEKTÖRÜN TANIMI Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı

Detaylı

KONAKLAMA TESİSLERİNDE KURULACAK SAĞLIK TESİSLERİ

KONAKLAMA TESİSLERİNDE KURULACAK SAĞLIK TESİSLERİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE KURULACAK SAĞLIK TESİSLERİ Sayılarla Türk Turizmi Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik Özel Hastaneler Yönetmeliği SAYILARLA TÜRK TURİZMİ TÜRK

Detaylı

ABD DE SAĞLIK TURİZMİ

ABD DE SAĞLIK TURİZMİ ABD DE SAĞLIK TURİZMİ HAKAN KARALOK, MD. YALE UNIVERSITY SCHOOL OF MEDICINE Sağlık Turizmi Dünyada Sağlık Turizmi Merkezleri Dünyada Sağlık Turizmi Sağlık Turizmi Sebepleri 15 9 4 40 32 Yeni teknik, teknoloji

Detaylı

SAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU

SAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU 26 Aralık 2012 SAĞLIK TURĠZMĠ DESTĠNASYONLARI: DÜNYADA ĠYĠ UYGULAMA ÖRNEKLERĠ VE ADANA DESTĠNASYONU Doç. Dr. Mehmet Cihan YAVUZ Çukurova Üniversitesi, Seyahat ĠĢletmeciliği Bölüm BaĢkanı SAĞLIK TURĠZMĠ

Detaylı

Sn. M. Cüneyd DÜZYOL, Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı Açılış Konuşması, 13 Mayıs 2015

Sn. M. Cüneyd DÜZYOL, Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı Açılış Konuşması, 13 Mayıs 2015 Sayın YÖK Başkanı, Üniversitelerimizin Saygıdeğer Rektörleri, Kıymetli Bürokratlar ve Değerli Konuklar, Kalkınma Araştırmaları Merkezi tarafından hazırlanan Yükseköğretimin Uluslararasılaşması Çerçevesinde

Detaylı

Türkiye Makine ve Teçhizat İmalatı Meclisi

Türkiye Makine ve Teçhizat İmalatı Meclisi Türkiye Makine ve Teçhizat İmalatı Meclisi Makine İmalatı Sanayi Temel Bazı Göstergelerdeki Gelişmeler 2018 İlk Yarı Eylül, 2018 Bilgi Notu 5/2018, Ruhi GÜRDAL (Doç. Dr.) Türkiye Makine ve Teçhizat İmalatı

Detaylı

TUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu. 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası 4. Katılımcı otellerin sağladığı promosyonlar

TUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu. 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası 4. Katılımcı otellerin sağladığı promosyonlar TUROB - Selanik Philoxenia 2014 Turizm Fuarı Sonuç Raporu Fuar Tarihleri 13-16.11.2014 Fuarın Açık Olduğu saatler 11.00 20.00 Dağıtılan Malzemeler 1. Istanbul Guide 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR

SAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR SAĞLIK TURİZMİ TÜRKİYEDE EN HIZLI GELİŞEN HİZMET SEKTÖRÜDÜR SAĞLIK TURİZMİ TANIMI VE ÇEŞİTLERİ Sağlık Turizmi: Herhangi bir sebeple sağlık hizmeti almak için ikamet edilen yerden başka bir yere yapılan

Detaylı

TURİZM İSTATİSTİKLERİ / 2014 YIL 2014 TURİZM GELİRİ (Milyar $) 2014 TURİZM GİDERLERİ (Milyar $) 2014 ORTALAMA KİŞİ BAŞI HARCAMA

TURİZM İSTATİSTİKLERİ / 2014 YIL 2014 TURİZM GELİRİ (Milyar $) 2014 TURİZM GİDERLERİ (Milyar $) 2014 ORTALAMA KİŞİ BAŞI HARCAMA TURİZM İSTATİSTİKLERİ / 2014 YIL 2014 TURİZM GELİRİ 34.305.904 (Milyar $) 2014 TURİZM GİDERLERİ 5.470.481 (Milyar $) 2014 ORTALAMA KİŞİ BAŞI HARCAMA 828 $ 2014 GSYH 867.325 (Milyar $) 2014 TURİZM GELİRLERİNİN

Detaylı

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri ÜLKE Dünya Seramik Kaplama Malzemeleri Üretiminde İlk 1 Ülke 29 21 211 212 212 Dünya /212 Üretiminden Aldığı Pay Değişim (%) (%) 1 ÇİN

Detaylı

MAKİNE VE TEÇHİZATI HARİÇ; METAL EŞYA SANAYİİ Hazırlayan Mustafa TOSUN Kıdemli Uzman 450 1. SEKTÖRÜN TANIMI Makine ve teçhizatı hariç; metal eşya sanayii, ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii

Detaylı

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Mart 215 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel

Detaylı

572

572 RADYO, TELEVİZYON, HABERLEŞME TEÇHİZATI VE CİHAZLARI İMALATI Hazırlayan M. Ali KAFALI Kıdemli Uzman 572 1. SEKTÖRÜN TANIMI Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ. Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri

SAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ. Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri SAĞLIK TURİZMİNDE ÖZEL HASTANELERİN ROLÜ Dr. Cevat Şengül OHSAD Genel Sekreteri Dünyada Sağlık Turizmi Toplam Harcamaları 2004 Yılında 20 Milyar USD 2012 Yılında 100 Milyar USD (Tahmini) * Medikal Turizmde

Detaylı

DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER

DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER Ali DİKİLİ Devlet Yardımları ve Ar-ge Dairesi Başkanı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler G.M. 2. DÜNYA TİCARET MÜŞAVİRLERİ KONFERANSI Ankara 5 Haziran 2012 1 DÖVİZ

Detaylı

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR

YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR YENİ TEŞVİK SİSTEMİ VE DİYARBAKIR Şubat 216 Hikmet DENİZ i İçindekiler Tablo Listesi... iii Grafik Listesi... iii 1. Giriş... 1 2. Türkiye'de Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlar... 1 3. Yatırımların Bölgesel

Detaylı

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI Genel Değerlendirme Haziran 2014 2012 yılı dünya seramik sağlık gereçleri ihracat rakamlarına bakıldığında, 2011 yılı rakamlarına nazaran daha az dalgalanma gösterdiği

Detaylı

142

142 GİYİM EŞYASI İMALATI; KÜRKÜN İŞLENMESİ VE BOYANMASI SANAYİİ Hazırlayan Mustafa ŞİMŞEK ESAM Müdür Yardımcısı 142 1. SEKTÖRÜN TANIMI Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması sektörü, ISIC Revize

Detaylı

TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ

TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ Dr. ADNAN ASLAN 27 MART 2013 ANKARA KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM ve İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇERİK 1.Dünyada ve Türkiye de Turizm 2. Türkiye

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ

SAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ SAĞLIK TURİZMİN DE HASTALAR A YAKLAŞIM VE SATIŞ YÖNETİMİ Sağlık Turİzmİ ve Sağlık Turİstİ Nedİr? Sağlık turizmi sağlığın korunması, geliştirilmesi ve hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla ikâmet edilen

Detaylı

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ ELEKTRİKLİ MAKİNE VE CİHAZLARIN İMALATI Hazırlayan Birgül OĞUZOĞLU Kıdemli Uzman 540 1. SEKTÖRÜN TANIMI Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazların imalatı

Detaylı

Turizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır.

Turizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Turizm sektörü, Türkiye için önemli bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Milli Gelirin yaklaşık %5 i turizm sektöründen elde edilmektedir. (%1i termal turizimden) Turizm sektöründe son yıllarda yaşanan hızlı

Detaylı

2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde

2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde 1 16-31 Temmuz 2012 SAYI: 41 MÜSİAD Araştırmalar ve Yayın Komisyonu İşsizlikte Belirgin Düşüş 2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde

Detaylı

Kurumumuz Sağlık Turizmi Politikaları ve Organizasyon Yapısı

Kurumumuz Sağlık Turizmi Politikaları ve Organizasyon Yapısı Kurumumuz Sağlık Turizmi Politikaları ve Organizasyon Yapısı ANTALYA NİSAN 2015 Uzm. Dr. Elif GÜLER KAZANCI Tıbbi Hizmetler Kurum Başkan Yardımcısı KURUMUMUZ VİZYONU! «Sağlık hizmetlerinde güven duyulan

Detaylı

SAĞLIK KOMİTESİ SUNUM

SAĞLIK KOMİTESİ SUNUM SAĞLIK KOMİTESİ SUNUM BAŞLIKLARLA TÜRSAB TÜRSAB, 1972 yılında 1618 sayılı yasa ile kurulmuş ilk turizm meslek birliğidir. 01 İLK MESLEKİ BİRLİK 2013 yılında Türkiye ye gelen yabancı turistlerin yaklaşık

Detaylı

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ?

TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? Dr. Fatih Macit, Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi, HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu Üyesi Giriş Türk Konseyi nin temelleri 3 Ekim 2009 da imzalanan Nahçivan

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Ağustos 2017 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017 TEMMUZ İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME Yılın İlk 7 Ayında

Detaylı

Turizm Ekim 2014. Özge YALÇIN - Mali Analiz. TSKB Araştırma

Turizm Ekim 2014. Özge YALÇIN - Mali Analiz. TSKB Araştırma Ekim 2014 Özge YALÇIN - Mali Analiz TSKB Araştırma Turizm sektörünün analizi amacıyla hazırlanmış olan bu rapor, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir ola rak kabul edilen

Detaylı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRMENOTU Nisan2011 N201127 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Ayşegül Dinççağ 1 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Hasan Çağlayan Dündar 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri 2008 Krizinin

Detaylı

EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ

EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ SAYI 12 EKONOMİK GÖSTERGELER BÜLTENİ 2014 2. Çeyrek Yıllar İtibariyle Yatırım Teşvik Belgeli Yatırım Bilgileri YATIRIM TEŞVİK İSTATİSTİKLERİ (ENERJİ YATIRIMLARI HARİÇ) Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Bölgemizde

Detaylı

Aylık Dış Ticaret Analizi

Aylık Dış Ticaret Analizi EKİM YÖNETİCİ ÖZETİ Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat rakamları temel alınarak Türkiye nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz,

Detaylı

Aylık Dış Ticaret Analizi

Aylık Dış Ticaret Analizi YÖNETİCİ ÖZETİ Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat rakamları temel alınarak Türkiye nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz,

Detaylı

Hastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar

Hastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar Hastane Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar Yük.Hem.Müge Bulakbaşı Ekonomik, verimli ve etkili olarak her türlü sağlık hizmetinin kesintisiz üretildiği, Eğitim, araştırma ve toplum sağlığı hizmetlerinin

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNDE MEVZUAT VE TEŞVİKLER

SAĞLIK TURİZMİNDE MEVZUAT VE TEŞVİKLER SAĞLIK TURİZMİNDE MEVZUAT VE TEŞVİKLER Müge ÜNAL Küreselleşme sürecinde, ülkeler arasında işbirliğinin artması, seyahat özgürlüklerinin ve imkanlarının artması, ulaşımda maddi manevi kolaylıklar sağlanması

Detaylı

INCOMING TURİZM RAPORU / ARALIK 2017

INCOMING TURİZM RAPORU / ARALIK 2017 Özet Sonuçlar Ocak-Aralık döneminde gelen yabancı ziyaretçi sayısında % 27.84 oranında artış Aralık ayında gelen yabancı ziyaretçi sayısında %30.84 oranında artış Ocak- Aralık döneminde OECD ülkelerinden

Detaylı

TÜRK PERAKENDE SEKTÖRÜ VE BEKLENTİLERİMİZ

TÜRK PERAKENDE SEKTÖRÜ VE BEKLENTİLERİMİZ TÜRK PERAKENDE SEKTÖRÜ VE BEKLENTİLERİMİZ Türkiye de perakende sektörü, 300 milyar dolara ulaşan büyüklüğü, 365 bin mağaza sayısı ve 2009-2013 yılları arasında yıllık bileşik %7 büyüme ile öne çıkan sektörler

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2018 AĞUSTOS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU EYLÜL 2018 İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON AR-GE ŞUBESİ

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2018 AĞUSTOS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU EYLÜL 2018 İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON AR-GE ŞUBESİ HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2018 AĞUSTOS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU EYLÜL 2018 İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON AR-GE ŞUBESİ İçindekiler Yılın İlk Sekiz Ayında %4 Artış Gerçekleşti...

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 17 Ağustos 2015, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 17 Ağustos 2015, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni 17 Ağustos 2015, Sayı: 23 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül

Detaylı

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi 2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve Mali Analiz Yüksek Lisansı Bütçe Uygulamaları ve Mali Mevzuat Dersi Kıvanç

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1.DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜ Turist Sayısı ve Bölgesel Gelişmeler En Çok Ziyaret Edilen Ülkeler Turizm Gelirleri...

İÇİNDEKİLER 1.DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜ Turist Sayısı ve Bölgesel Gelişmeler En Çok Ziyaret Edilen Ülkeler Turizm Gelirleri... İÇİNDEKİLER 1.DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜ... 2 1.1.Turist Sayısı ve Bölgesel Gelişmeler... 2 1.2.En Çok Ziyaret Edilen Ülkeler... 3 1.3.Turizm Gelirleri... 4 2.TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ... 6 2.Gelen Turist Sayısı

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015)

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015) TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (MAYIS 2015) Tüketici Güven Endeksi (Nisan 2015) Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya göre sınırlı bir artış sergilemiştir. 2015 Mart ayında 64.39 olan Tüketici

Detaylı

Gayri Safi Katma Değer

Gayri Safi Katma Değer Artıyor Ekonomik birimlerin belli bir dönemde bir bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (çıktı) değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kullandıkları mal ve hizmetler

Detaylı

Dış Ticaret Verileri Bülteni

Dış Ticaret Verileri Bülteni (Milyar $) 216 Haziran - 216 TÜİK dış ticaret verilerine göre ihracat 216 yılı Haziran ayında, 215 yılının aynı ayına göre %8,1 artarak 12 milyar 916 milyon dolar, ithalat %7 artarak 19 milyar 475 milyon

Detaylı

Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı

Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı TEPAV Değerlendirme Notu Temmuz 1 19 191 19 193 19 195 19 197 19 199 199 1991 199 1993 199 1995 199 1997

Detaylı

T. C. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI Diyarbakır Yatırım Destek Ofisi

T. C. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI Diyarbakır Yatırım Destek Ofisi İçindekiler 1.... 2 1.1. Yapılan Ülkeler... 4 1.2. 'ın En Büyük Partneri: Irak... 5 1.3. Ürünleri... 6 2. İthalat... 8 2.1. İthalat Yapılan Ülkeler... 9 2.2. İthalat Ürünleri... 10 3. Genel Değerlendirme...

Detaylı

Ayakkabı Sektör Profili

Ayakkabı Sektör Profili Ayakkabı Sektör Profili Elif UĞUR Ayakkabı, çok eski çağlarda insanların zorlu coğrafya ve iklim koşullarında ayaklarını muhafaza etmek ve zarar görmelerini engellemek amacıyla kullanılırken günümüzde

Detaylı

ANA METAL SANAYİİ Hazırlayan Leyla DOLUN Kıdemli Uzman

ANA METAL SANAYİİ Hazırlayan Leyla DOLUN Kıdemli Uzman ANA METAL SANAYİİ Hazırlayan Leyla DOLUN Kıdemli Uzman 422 1. SEKTÖRÜN TANIMI Ana metal sanayii ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında 27 no lu gruplandırma içinde yer almaktadır.

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 MAYIS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 MAYIS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 MAYIS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi Haziran 2017 2 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017 MAYIS İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME

Detaylı

GTİP DİĞER AMAÇLAR İÇİN DİZEL, YARI DİZEL MOTORLAR

GTİP DİĞER AMAÇLAR İÇİN DİZEL, YARI DİZEL MOTORLAR Avrupa İşletmeler Ağı İstanbul ULUSLARARASI TİCARET MERKEZİ (ITC) ÜRÜN ANALİZLERİ GTİP 840890 DİĞER AMAÇLAR İÇİN DİZEL, YARI DİZEL MOTORLAR KASIM 2013 Hazırlayan: Ahmet Faik BİRGÜL İSTANBUL SANAYİ ODASI

Detaylı

DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLERİN DESTEKLENMESİ. Berrak BİLGEN BEŞERGİL Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü D.T.

DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLERİN DESTEKLENMESİ. Berrak BİLGEN BEŞERGİL Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü D.T. DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLERİN DESTEKLENMESİ Berrak BİLGEN BEŞERGİL Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü D.T. Uzmanı 1 2012 YILI İTİBARIYLA DÜNYADA HİZMET TİCARETİ 2 KÜRESEL HİZMET

Detaylı

24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL

24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL 24 HAZİRAN 2014 İSTANBUL UNCTAD Dünya Yatırım Raporu Türkiye Lansmanı Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü «UNCTAD» ın Uluslararası Doğrudan Yatırımlara ilişkin olarak hazırladığı Dünya Yatırım

Detaylı

KRUVAZİYER TURİZMİNDE DÜNYA VE İZMİR, TÜRKİYE KRUVAZİYER PLATFORMU NUN ÇALIŞMALARI

KRUVAZİYER TURİZMİNDE DÜNYA VE İZMİR, TÜRKİYE KRUVAZİYER PLATFORMU NUN ÇALIŞMALARI KRUVAZİYER TURİZMİNDE DÜNYA VE İZMİR, TÜRKİYE KRUVAZİYER PLATFORMU NUN ÇALIŞMALARI DÜNYA KRUVAZİYER PAZARI NEREYE GİDİYOR? Hazırlayan: Mine Güneş Kruvaziyer destinasyonlar içerisinde, son yıllara kadar

Detaylı

DİYARAKIR DIŞ TİCARETİ 2014

DİYARAKIR DIŞ TİCARETİ 2014 DİYARAKIR DIŞ TİCARETİ 2014 Nisan 2015 Hikmet DENİZ İçindekiler 1. İhracat... 2 1.1. İhracat Yapılan Ülkeler... 3 1.2. 'ın En Büyük İhracat Partneri: Irak... 5 1.3. İhracat Ürünleri... 6 2. İthalat...

Detaylı

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ

TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ TÜ ROFED TÜRİ ZM BÜ LTENİ Eylül - 2018 Hazırlayan: Aslı VAZ İçindekiler 1. TÜRKİYE'YE VE DÖRT İLİMİZE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI... 1 1.1. TÜRKİYE YE GELEN ZİYARETÇİLERİN YILLARA

Detaylı

BATI AFRİKA ÜLKELERİ RAPORU

BATI AFRİKA ÜLKELERİ RAPORU BATI AFRİKA ÜLKELERİ RAPORU ( Sektörü Açısından) ULUDAĞ İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ ARGE ŞUBESİ NİSAN, 2018 GSYİH- Milyar USD Nüfus -Milyon Araç Parkı-adet Pazar İthalat-milyon USD* -milyon

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 NİSAN AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 NİSAN AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 NİSAN AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi Mayıs 2017 2 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017 NİSAN İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME

Detaylı

2006 YILI EGE BÖLGESİ NİN 100 BÜYÜK FİRMASI

2006 YILI EGE BÖLGESİ NİN 100 BÜYÜK FİRMASI 2006 YILI EGE BÖLGESİ NİN 100 BÜYÜK FİRMASI Ege Bölgesi Sanayi Odası nın 1982 den beri sürdürmekte olduğu Ege Bölgesi nin 100 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması, bölgemiz sanayiinin içinde bulunduğu duruma,

Detaylı

Lojistik. Lojistik Sektörü

Lojistik. Lojistik Sektörü Lojistik Sektörü Gülay Dincel TSKB Ekonomik Araştırmalar dincelg@tskb.com.tr Kasım 014 1 Ulaştırma ve depolama faaliyetlerinin entegre lojistik hizmeti olarak organize edilmesi ihtiyacı, imalat sanayi

Detaylı

SAGLIK TURİZM DEĞERLENDİRME RAPORU

SAGLIK TURİZM DEĞERLENDİRME RAPORU SAGLIK TURİZM DEĞERLENDİRME RAPORU 1 1. GİRİŞ Sağlık hizmetlerinin uluslararası düzeyde üretimi, tüketimi ve bu bağlamda hastaların uluslararası düzeyde dolaşımı tarih boyunca her zaman var olan bir olgu

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi Kasım 2017 Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017

Detaylı

inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ

inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ 2014 EKİM SEKTÖREL inşaat SEKTÖRÜ 2015 YILI ÖNGÖRÜLERİ Nurel KILIÇ OECD verilerine göre, 2017 yılında Türkiye, Çin ve Hindistan dan sonra en yüksek büyüme oranına sahip üçüncü ülke olacaktır. Sabit fiyatlarla

Detaylı

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Haziran Ayı İhracat Bilgi Notu

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Haziran Ayı İhracat Bilgi Notu 2016 Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Haziran Ayı İhracat Bilgi Notu TDH Ar&Ge ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜMÜZÜN 2016 YILI HAZİRAN AYI İHRACAT PERFORMANSI 2016

Detaylı

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Temmuz Ayı İhracat Bilgi Notu

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Temmuz Ayı İhracat Bilgi Notu 2016 Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2016 Temmuz Ayı İhracat Bilgi Notu TDH Ar&Ge ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜMÜZÜN 2016 YILI TEMMUZ AYI İHRACAT PERFORMANSI 2016

Detaylı

TUROB - Selanik Philoxenia 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu

TUROB - Selanik Philoxenia 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu TUROB - Selanik Philoxenia 2013 Turizm Fuarı Sonuç Raporu Fuar Tarihleri 21-24.11.2013 Fuarın Açık Olduğu saatler 11.00 20.00 Dağıtılan Malzemeler 1. Istanbul Guide 2. Istanbul CD 3. İstanbul Haritası

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı. 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı. 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012

Detaylı

Türk Savunma ve Havacılık Sanayii 2012 Yılı Performans Özeti

Türk Savunma ve Havacılık Sanayii 2012 Yılı Performans Özeti 1 Türk Savunma ve Havacılık Sanayii 2012 Yılı Performans Özeti Genel Her yıl olduğu gibi Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) Üye firma ve kurum ve kuruluşlardan topladığı veriler ile

Detaylı

Dr. Dursun AYDIN KAMU HASTANELERİ AÇISINDAN ÖNEM NEMİ. Sağlık Turizmini Geliştirme Derneği Başkanı 2. SAGLIK KURULTAYI 12/04/2008 ANTALYA

Dr. Dursun AYDIN KAMU HASTANELERİ AÇISINDAN ÖNEM NEMİ. Sağlık Turizmini Geliştirme Derneği Başkanı 2. SAGLIK KURULTAYI 12/04/2008 ANTALYA KAMU HASTANELERİ AÇISINDAN ÖZEL YURTİÇİ ve YURTDIŞI I SAĞLIK SİGORTALARININ S ÖNEM NEMİ www.saglikturizmi.org.tr Dr. Dursun AYDIN Sağlık Turizmini Geliştirme Derneği Başkanı SAĞLIK TURİZM ZMİ Medikal Turizm

Detaylı

GENEL EKONOMİK DEĞERLENDİRME

GENEL EKONOMİK DEĞERLENDİRME İZSİAD/ GENEL EKONOMİK DEĞERLENDİRME Ender YORGANCILAR EBSO Yönetim Kurulu Başkanı TOBB Yönetim Kurulu Üyesi İMALAT SANAYİSİ ÜRETİMİ EN BÜYÜK İLK 15 ÜLKE Türkiye nin %9,2 gibi çok yüksek bir oranda büyüdüğü

Detaylı

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Temmuz 2014 1 Milyar $ I. Cam Sektörü Hakkında 80 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Cam Sanayii, bugün camın ana gruplarını oluşturan düzcam (işlenmiş camlar dahil),

Detaylı

Büyüme Rakamları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Tablo 1. En hızlı daralan ve büyüyen ekonomiler 3. 2009'da En Hızlı Daralan İlk 10 Ekonomi

Büyüme Rakamları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Tablo 1. En hızlı daralan ve büyüyen ekonomiler 3. 2009'da En Hızlı Daralan İlk 10 Ekonomi POLİTİKANOTU Mart2011 N201126 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Sarp Kalkan 1 Politika Analisti, Ekonomi Etütleri Ayşegül Dinççağ 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Büyüme Rakamları Üzerine

Detaylı

İŞGÜCÜ PİYASALARINDA MEVSİMLİK ETKİLER AZALIYOR

İŞGÜCÜ PİYASALARINDA MEVSİMLİK ETKİLER AZALIYOR ÖZET İŞGÜCÜ PİYASALARINDA MEVSİMLİK ETKİLER AZALIYOR 17.04.014 Ekim Kasım Aralık Ayları. HAZIRLAYAN Prof. Dr. Halis Yunus ERSÖZ İktisat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa DELİCAN İnsan Kaynakları Araştırma

Detaylı

ŞUBAT 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU

ŞUBAT 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU ŞUBAT 2018 TAŞIMACILIK İSTATİSTİKLERİ DEĞERLENDİRME RAPORU İhracat taşımalarımızın %55 i (~685.000) Ortadoğu ve Körfez Ülkelerine, %30 u (~380.000) Avrupa Ülkelerine, %15 i ise (~185.000) BDT ve Orta Asya

Detaylı

TIBBİ CİHAZLAR SEKTÖR ANALİZİ

TIBBİ CİHAZLAR SEKTÖR ANALİZİ TIBBİ CİHAZLAR SEKTÖR ANALİZİ 1. Tıbbi cihazlar sektörü dünyada çok hızla büyüyen, dinamizmi yüksek ve temel özellikleri zamanla gelişmiş ülkeler/dev firmalar lehine oluşmuş bir yapıya sahiptir. Dünya

Detaylı

14-22 MAYIS 2014 İRAN SAĞLIK TURİZMİ GEZİSİ RAPORU

14-22 MAYIS 2014 İRAN SAĞLIK TURİZMİ GEZİSİ RAPORU 14-22 MAYIS 2014 İRAN SAĞLIK TURİZMİ GEZİSİ RAPORU Sağlık Turizminde İran Pazarı Türkiye -İran arasındaki tarihi, kültürel, ticari ilişkiler ve komşumuz olması, vizenin olmaması, son olarak da turizmde

Detaylı

GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA

GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA GTİP 392310: PLASTİKTEN KUTULAR, KASALAR, SANDIKLAR VB. EŞYA TEMMUZ 2009 Hazırlayan: Mesut DÖNMEZ 1 GENEL KOD BİLGİSİ: 392310 GTIP kodunun üst kodu olan 3923 GTİP koduna ait alt kodlar ve ürünler aşağıda

Detaylı

YATIRIMDAN İŞLETMEYE TERMAL TURİZM

YATIRIMDAN İŞLETMEYE TERMAL TURİZM YATIRIMDAN İŞLETMEYE TERMAL TURİZM Hazırlayan: Turabi ÇELEBİ Termal Turizm Yatırımlarına yaklaşım *Termal Turizm Destinasyonları *Termal Otel Yatırımları * * Geleneksel Anlayış ( Asya Tipi ) * Modern

Detaylı

GTİP 3924 Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası

GTİP 3924 Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası GTİP 3924 Plastikten sofra, mutfak, ev, sağlık veya tuvalet eşyası Haziran 2013 1 Genel kod bilgisi: VII PLASTİK VE PLASTİK ÜRÜNLERİ; KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ 39 Plastikler ve mamulleri 3924 Plastikten

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0 Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0 ŞEKERLİ VE ÇİKOLATALI MAMULLER SITC No : 062-073 Armonize No : 1704-1806 TÜRKİYE DE ÜRETİM Türkiye de şekerli ve çikolatalı mamuller sektörünün başlangıcı,

Detaylı

TÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ

TÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ TÜRKĠYE NĠN SAĞLIK TURĠZMĠ POTANSĠYELĠ T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEDAVĠ HĠZMETLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (SAĞLIK TURĠZMĠ KOORDĠNATÖRÜ) DR. DURSUN AYDIN 5.5. ANTALYA SUNUM ĠÇERĠĞĠ Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü Sağlık

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİ İLE İLGİLİ POLİTİKALAR, TEŞVİKLER VE FİNANSMAN

SAĞLIK TURİZMİ İLE İLGİLİ POLİTİKALAR, TEŞVİKLER VE FİNANSMAN SAĞLIK TURİZMİ İLE İLGİLİ POLİTİKALAR, TEŞVİKLER VE FİNANSMAN 1 Dünya Sağlık Turizmi Politikası Dünyada son 10 yılda Sağlık Turizminde başarılı olmuş ülkeler, öncesinde süreçlerini tanımlamış ve stratejilerini

Detaylı

PGlobal KISA ARAŞTIRMA KAĞITLARI DĐZĐSĐ. Türkiye ve Dünyada Pantent KAK Mustafa Oğuzkan. 20 Aralık 2006

PGlobal KISA ARAŞTIRMA KAĞITLARI DĐZĐSĐ. Türkiye ve Dünyada Pantent KAK Mustafa Oğuzkan. 20 Aralık 2006 PGlobal KISA ARAŞTIRMA KAĞITLARI DĐZĐSĐ KAK061201 Türkiye ve Dünyada Pantent Mustafa Oğuzkan 20 Aralık 2006 Özet Bu çalışmada Türkiye nin patent başvuruları ve kabulleri açısından diğer ülkelerle karşılaştırılmaktadır.

Detaylı

Uluslararası Öğrencilerin Ülke ve Üniversite Seçimlerini Etkileyen Faktörler

Uluslararası Öğrencilerin Ülke ve Üniversite Seçimlerini Etkileyen Faktörler Uluslararası Öğrencilerin Ülke ve Üniversite Seçimlerini Etkileyen Faktörler İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ Yüksek Öğretim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Fakültesi 2 Giriş Dünyadaki hızlı

Detaylı

174

174 DERİ İŞLEME, SARACİYE VE AYAKKABI İMALATI Hazırlayan Ömür GENÇ ESAM Müdür Yardımcısı 174 1. SEKTÖRÜN TANIMI Derinin tabaklanması, işlenmesi; bavul, el çantası, saraçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı

Detaylı