TANZANYA-ETİYOPYA TİCARET HEYETİ (SAĞLIK VE KOZMETİK SEKTÖRÜ) ÖN GÖRÜŞME RAPORU

Transkript

1 TANZANYA-ETİYOPYA TİCARET HEYETİ (SAĞLIK VE KOZMETİK SEKTÖRÜ) ÖN GÖRÜŞME RAPORU Sağlık ve kozmetik sektörüne yönelik Haziran 2015 te düzenlemeyi planladığımız Etiyopya- Tanzanya sektörel ticaret heyeti ile ilgili olarak Mart 2015 tarihleri arasında sırasıyla Daressalam (Tanzanya) ve Addis Ababa (Etiyopya) kentlerine bir ön ziyaret gerçekleştirilmiştir. İstanbul dan Türk Havayollarının Daressalam direkt uçuşu (7 Saat) ile Tanzanya ya vardıktan sonra Ethiopian Airlines havayolları ile Etiyopya nın Addis Ababa şehrine hareket edilmiştir. Yine Türk Havayollarının direkt uçuşu ile 5 saatte Addis Ababa dan İstanbul a dönülmüştür. Asıl heyet programının Etiyopya-Tanzanya güzergahında ilerlemesinin daha uygun olacağı düşünülmektedir. 11 Mart 2015 TANZANYA - Darüsselam Darüsselam Ticaret Müşaviri Sn. Yılmaz AKÇINAR, Tanzania Food and Drug Authority (TFDA) Medical Stores Department (MSD) Darüsselam, toplam 45 milyon nüfusu bulunan Tanzanya nın en büyük ticaret şehri ve limanıdır, şehrin nüfusu toplam 4 milyondur. Tanzanya nın başkenti ise Dodoma dır. Ticaret Müşavirimiz ile yapılan görüşmede Tanzanya nın yıllık %7 büyüme oranına sahip olduğu ancak gelişmiş bir sanayi üretiminin bulunmadığı ve birçok alanda ithalata bağımlı bir ekonomiye sahip oldukları aktarılmıştır. Ülkemizin ikili ticari ilişkilerinde dış ticaret fazlası verdiği ender ülkelerden birisi de Tanzanya dır. Tanzanya ya ihraç ettiğimiz başlıca ürünler köşeli çubuklar, canlı mayalar ve tanker, romörk ve yarı romörklerdir yılında toplam ihracatımız 140,8 milyon $, ithalatımız ise 43 milyon $ olmuştur. İthal edilen başlıca ürünler ise tütün ve rafine bakırdır. Tanzanya nın ilk üç ithalat partnerleri Hindistan, İsviçre ve Çin olup başlıca yağlar ve müstahzarları, petrol ve buğday ithal edilmektedir yılında 4,4 milyar $ civarında ihracatlarında başlıca ürünler yarı işlenmiş ve işlenmemiş altın, diğer kıymetli metal cevherleri, kaju cevizi ve kahvedir. İlk üç ihracat partnerleri de Güney Afrika Cumhuriyeti, Hindistan ve İsviçre dir. Tanzanya da genel altyapı sorunları halen devam etmekte olup ilaç ve medikal malzeme alanında üretim sınırlıdır ve ülkenin ihtiyaçlarını karşılamamaktadır. Ülkenin genel ticari yaşantısında etkin olan Hintli ve Lübnanlı işadamları da medikal malzeme ve kozmetik ithalatında etkinlerdir. Esnaf seviyesinde faaliyet gösteren az miktarda Türk işadamı da bulunmaktadır. 1

2 Tanzania Food and Drug Authority (TFDA) ( ) kurumu ilaç, medikal malzeme ve kozmetik ürünler için ruhsatlandırma yapan bir kurumdur. Kurumun yöneticilerinden Eczacı Ms. Kissa W. Mwamwitwa ile yaptığımız görüşmede kayıt işlemlerinde hızlı ve normal olmak üzere iki türlü süreç olduğu, ilaç için hızlı sürecin azami 6 ay, normal sürecin ise azami 12 ay, medikal ve kozmetik için ise 3 ay sürdüğü belirtilmiştir. Kurum yetkilisinden alınan bilgiye göre ürünlerini TFDA de kayıt ettirmek isteyen bir firmanın Tanzanya da yerel bir temsilcisinin olması oldukça önemli, kayıt prosedürünün sürekli olarak takip edilmesi, talep edilen ek bilgilerin zamanında tamamlanması önem arz ediyor. Özellikle Hindistan ve Çin den ilaç ruhsatlandırması için talep aldıklarını, Güney Afrika, Mısır ve Avrupa dan da başvuru geldiğini belirtmişlerdir. Haziran ayında düzenlemeyi planladığımız ticaret heyetinde heyet katılımcılarımıza süreci anlatmak ve sunum yapmak üzere kendileri davet edilmiş, ihracatçılarımızın sorularını doğrudan kurum yetkilileri ile paylaşmaları amaçlanmıştır. İlaveten TBS (Tanzania Bureau of Standards), TAPI (Tanzania Association of Pharmaceuticals Industry) kurumlarının da davet edilmesinde fayda görülmektedir. Medical Stores Department (MSD), Tanzanya da medikal malzemelerin toplu alımını gerçekleştirip ülkenin çeşitli bölgelerinde malzemeyi depolayarak hastanelerin ve kliniklerin medikal malzeme ihtiyacını ülke genelinde karşılamaktadır. Kurumun Satın Alma Direktörü Mr. Heri S. Mchunga, Finans ve Planlama Direktörü Mr. Joseph F. Tesha ve Proje Yöneticisi Mr. Fredrick Othmar Pondamali ile yapılan görüşmede kurumun Sağlık Bakanlığı na bağlı olarak çalışmalarını yürüttüğü belirtilmiştir. Tanzanya genelinde 9 deposu bulunan kurumun ihale yoluyla satın alma yaptığı, depolarında sürekli bulundurulması zorunlu mallar için her yıl, diğer ürünler için ise ihtiyaca göre ihaleler açıldığı belirtilmiştir. Yaptığımız görüşme esnasında Türk firmalarının Tanzanya da yatırım yapmalarını da arzu ettiklerini, Haziran ayında düzenlenecek ikili iş görüşmeleri öncesinde delegasyonumuza sunum yaparak alım süreci hakkında bilgi verebileceklerini belirtmişlerdir. 2

3 12 Mart 2015 R&R Danışmanlık Firması ile Görüşme Pazar Araştırması R&R Associates Ltd. firmasının sahibi Ms. Carolina Gachara Gül ile yaptığımız görüşmede Tanzanya da düzenlemeyi planladığımız B2B - ikili iş görüşmeleri konusunda kendilerinden hizmet alabileceğimizi, daha önce Türkiye den gelen farklı heyetlere danışmanlık ve eşleştirme hizmetleri verdiklerini öğrendik. Ticaret Müşavirimiz Sn Yılmaz Akçınar ın da tavsiye ettiği firma Tanzanya da P&R, Pazar araştırma ve medya ile ilişkiler üzerine hizmetler vermektedir. Heyet kapsamında kendilerinden alınacak teklifin değerlendirilmesi uygun gözükmektedir. Tanzanya da yerleşik alternatif bir danışmanlık firması bulunmamaktadır. Darüsselam ın ticari merkezlerinden Kariakoo bölgesine yapılan ziyarette pazarda çok miktarda medikal malzeme sağlayıcısı ve eczane bulunduğu gözlemlenmiştir. Asante Pharmacy Ltd, HealthZone Ltd, Dar Surgical Supplies, Astra Pharma Ltd firmalarının dükkanları gözlemlenerek yetkililerle görüşme imkanı sağlanmıştır. Kendilerinden alınan bilgiye göre pazarda çoğunlukla Hindistan ve Çin den gelen ilaçlar bulunmakta, medikal malzemeler de çoğunlukla Çin den gelmektedir. Eczanelerde satılan ilaç ve kozmetik ürün fiyatları Türkiye ye kıyasla düşük fiyatlıdır. Nüfusun büyük bir kısmının alım gücünün düşük olması nedeniyle düşük kalitede ucuz ürünlerin çoğunlukta olduğu gözlemlenmiştir. 13 Mart 2015 ETİYOPYA Addis Ababa Addis Ababa Ticaret Müşaviri Sn. Zülfikar KILIÇ Etiyopya Sektörel Birlikler Odası Ethiopia Food and Drug Authority (EFDA) Addis Ababa, toplam 96 milyon nüfusu bulunan Etiyopya nın başkenti ve ticaret merkezidir. Ticaret Müşavirimiz ile yapılan görüşmede Etiyopya nın dünyanın en az gelişmiş ülkelerinden biri olduğu buna karşılık yıllık %10-11 arasında bir büyüme kaydettiği aktarılmıştır. Tarım sektörü ülkenin en gelişmiş sektörü olup onun dışında sanayi üretimi oldukça sınırlıdır. Sanayi ürünlerinin neredeyse tamamı ithal edilmektedir. Bu sebeple ülke ekonomisi sürekli olarak dış ticaret açığı vermektedir. Etiyopya nın ihraç ettiği başlıca ürünler, kahve, buket yapmaya elverişli çiçekler, yağlı tohumlar (susamlar) ve meyveler diğer sebze ve kuru baklagillerdir. İthal edilen başlıca ürünler ise petrol yağları, motorlu araçlar, azot, fosfor, potasyum ve dozerlerdir. Etiyopya nın ilk üç ithalat partneri Çin, Suudi Arabistan ve Hindistan iken ilk üç ihracat partneri Somali, Hollanda ve Almanya dır yılında toplam 3,5 milyar $ ihracat gerçekleşirken 10,9 milyar $ ithalat 3

4 gerçekleşmiştir. Türkiye den Etiyopya ya ihraç ettiğimiz başlıca ürünler demir-çelik çubuklar, bakır teller, plastik tüpler, borular, hortumlar olup 2013 yılında toplam 364,5 milyon $ ihracatımız gerçekleşmiştir. Dış ticaret fazlası verdiğimiz ülkelerden biri olan Etiyopya dan 2013 te 57,1 milyon $ lık ithalatımız yağlı tohumlar ve meyveler, pamuk, bakliyat ve mensucattan oluşmaktadır. Etiyopya da faaliyet gösteren en büyük fiber optik kablo ve tekstil fabrikaları Türk yatırımcılara ait olup toplam 2,5 milyar $ lık yatırım ile Türkiye en büyük doğrudan yabancı yatırımcı konumundadır. Söz konusu tekstil fabrikalarının Almanya ve Kanada ya ihracatı bulunmaktadır. Türkiye den ihracatta ulaşım maliyetlerinin yüksek olması ülkenin limanının olmaması ve mal taşımacılığının Cibuti üzerinden yapılmasından kaynaklanmaktadır. İlaç, medikal ürünler ve kozmetik sektöründe ise çoğunlukla Hindistan dan ithal edilen ürünler görülmektedir. Avrupa menşeli ürünler yok denecek kadar azdır. Bunun yanı sıra ülkede geleneksel tıp yöntemlerinin de tedavilerde yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. Gelir adaletsizliğinin yüksek olduğu ülkede zengin kesimin tedavi amaçlı olarak Tayland a gittiği veya Avrupa dan ilaç temin ettiği bilinmektedir. Buna karşılık özellikle son 2 yılda altyapı yatırımlarının arttığı, telekomünikasyon, sigortacılık, bankacılık ve kambiyo sisteminin devlet denetiminde bulunduğu belirtilmiştir. İthalat konusunda devletin herhangi bir sınırlaması bulunmamakta, bankalar arası muhabirlik anlaşmaları ile ABD bankaları aracılığıyla ihracat/ithalat operasyonları gerçekleşmektedir. Ethiopian Chamber of Sectoral Associations Başkanı Mr. GebreHiwot Egziabher Abera ve Genel Sekreter Vekili Ms. Romanwork Kassahun ile yapılan görüşmede Etiyopya nın 9 idari bölgeden oluştuğu ve Oda nın tüm Etiyopya yı ve tüm sektörleri kapsayan bir şemsiye kuruluş olduğu belirtilmiştir. Addis Ababa da olduğu gibi tüm ülke hızlı bir ekonomik gelişim içerisindedir. Orta sınıfın gittikçe büyüdüğünün altı çizilerek sağlık ve kozmetik ürünlerde halkın daha kaliteli ürünlere talebinin arttığı söylenmiştir. Çin ve Hindistan da ithal edilen sağlık ürünleri çoğunlukta olmakla beraber artık daha az talep görmektedir. Afrika daki istikrarlı ülkelerden biri olması Etiyopya yı özellikle cazip hale getirirken alt yapı yatırımları da dış ticareti kolaylaştırmaktadır. Sektörel Birlikler Odası Etiyopya da ve yurtdışında üyelerinin katılımıyla çeşitli organizasyonlar yürütmekte Addis Ababa da iş yapmak isteyen ihracatçılara ve yatırımcılara yardım etmektedir. Heyet duyurusunun oda üyelerine yapılması ve eşleştirme hizmetleri sağlanırken Oda ile işbirliği halinde bulunulması uygun gözükmektedir. Ayrıca inşaat sektörünün de yoğun bir şekilde geliştiği ülkede iş yapmak isteyen inşaat ve boya firmalarına da destek olabileceklerini belirtmişlerdir. Ethiopia Food and Drug Authority (EFDA) kurumu TFDA gibi ilaç, medikal malzeme ve kozmetik ürünler için ruhsatlandırma yapan bir kurumdur. Kurumun İlaç Lisanslama ve Kayıt Direktörü Mr. Abdulkadir Wolyei ile yapılan görüşmede medikal malzemelerde kayıt sürecinin 3 ila 7 4

5 ay arasında sürdüğü, ilaçlarda ise bu sürenin 1 yılın üzerine çıktığı belirtilmiştir. İlaç ruhsatlandırmak isteyen firmaların üretim tesisleri de Etiyopyalı yetkililer tarafından ziyaret edilerek incelenmektedir. Kurumun web sitesi adresinde Etiyopya da kayıt yaptıran firmalar ve ürünleri listelenmekte, başvuru süreçlerine ilişkin bilgiler verilmektedir. Kurumun özelikle Uzakdoğu ve Ortadoğu ülkelerinden başvuru aldığı, her yıl den fazla ürün için başvuru yapıldığı belirtilmiştir $ civarında kayıt maliyeti olan ilaç ürünleri için Etiyopya pazarının her yıl gelişen ve büyüyen bir Pazar olduğu görülmektedir. Ülkede etkin olan uluslar arası yardım ajansları ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de ülkeye giriş yapmak isteyen ilaç firmalarına destek olmaktadır. Yine de sürecin takip edilmesi ve hızlı bir şekilde lisans alınabilmesi için yerel bir temsilci işbirliğiyle başvuru yapılması tavsiye edilmektedir. Özellikle antibiyotikler ve kanser ilaçları en çok ihtiyaç duyulan ilaçlardır. Haziran ayında düzenlemeyi planladığımız ticaret heyetinde heyet katılımcılarımıza süreci anlatmak ve sunum yapmak üzere kendileri davet edilmiş, Registration ve Inspection departmanlarından yetkililerin davet edilmesi uygun bulunmuştur. Ethiopian Pharmaceutical Association (EPA), Ethiopian Pharmaceutical Importers Association, Public Procurement Agency ( ), Pharmaceuticals Fund and Supply Agency ( )gibi kurumların da ikili iş görüşmelerine davet edilmeleri ve/veya üyelerine duyuru yapılması uygun bulundu. 14 Mart 2015 WAFA Marketing & Promotion PLC ile Görüşme Pazar Araştırması ABD, Kanada gibi ülkelerle ve Türkiye den de farklı kurumlarla çalışan WAFA Grup tan Ms. Bezawit H/Giorgis ve Mr. Hailemelekot T/Berhan ile yapılan görüşmede 60 kişilik bir ekip olan kuruluşun Etiyopya da yatırım yapmak isteyen, Etiyopya da satışlarını arttırmak isteyen firmalara danışmanlık hizmetleri verdiği, çeşitli seminerler ve zirveler düzenleyerek yatırımcıları bilgilendirdikleri anlaşılmıştır Haziran tarihlerinde Addis Ababa da başka bir organziasyonları olabileceğini fakat yine de Birliğimizle çalışmak istediklerini belirtmişlerdir. Sheraton, Radisson Blu gibi prestijli iş otelleriyle anlaşmaları bulunan firmanın B2B düzenlenmesi için hizmet sağlaması durumunda konaklama ve transferler konusunda da hizmet verebileceği anlaşılmıştır. Addis Ababa nın ticaret bölgelerinden birine yapılan ziyarette pazarda hem kozmetik ürünlerine hem de ilaç ürünlerine ihtiyacın arttığı gözlemlenmiştir. Çok fazla markanın bulunmadığı pazarda orta sınıfın giderek çoğalması bu ihtiyacı doğurmaktadır. OTC ürünleri eczanelerde bulunmamasına rağmen talebin var olması ihracatçı firmalarımız açısından önemli bir fırsattır. Özellikle yüksek derecede koruma faktörlü güneş kremleri, nemlendiriciler, saç yağları, dudak koruyucu ürünler talep edilmektedir. Piyasada mevcut kozmetik ürünlerin ve ilaçların da 5

6 Türkiye ye göre pahalı olduğu gözlemlenmiştir. Bunun sebebi distribütörlerin ve perakendecilerin oldukça yüksek kar marjlarıyla ithal ettikleri ürünleri piyasaya sürmeleri olarak açıklanmaktadır. Son yıllarda Etiyopya hastanelerinin yetersiz olması nedeniyle Amerikan, Kore, Yunan ve Ukrayna hastaneleri açılmıştır. Merkezi Addis Ababa da bulunan Afrika Birliği Örgütü nde çalışan yabancılar ve Büyükelçilik çalışanları sağlık hizmetlerini özellikle bu hastanelerden sağlamaktadır. Ülke genelinde ise geleneksel tedavi yöntemleri yaygındır. Eczaneler ilaç alımlarını belli başlı depolardan yapmakta, sipariş usulü mallar eczanelere teslim edilmektedir. A3 Pharma, Pharma Birbir, Taytan ve Pharma Union bizlere iletilen ecza depolarından bazılardır. Hazırlayan: İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Uzman A. İpek ATASOY 6