PROSTAT KANSERİNDE TEK ARK VE ÇİFT ARK İLE YAPILAN IMAT PLANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Transkript

1 PROSTAT KANSERİNDE TEK ARK VE ÇİFT ARK İLE YAPILAN IMAT PLANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Kerime Kayacan 1,Canan Köksal 1,Ümmühan Nurhat 1, Aydın Çakır 1, Murat Okutan 1, M. Emin Darendeliler 2,Makbule Tambaş 2,Hatice Bilge 1 1 İstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Tıbbi Radyofizik Bilim Dalı 2 İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Ana Bilim Dalı

2 AMAÇ Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanserler arasında yer alır. Prostat radyoterapisinde de kullanılan IMAT tekniğinde, tümör homojen bir şekilde ışınlanırken, kritik organlar ve çevre dokular mümkün olduğunca korunmaktadır. Son yıllarda bilgisayar teknolojisindeki gelişmelerin radyoterapiye yansıması sonucu yoğunluk ayarlı ark terapi (IMAT) kullanılmaya başlanmıştır.

3 IMAT (Yoğunluk Ayarlı Ark Terapi) IMAT de gantry, hasta etrafında tekli ya da çoklu ark açılarıyla sürekli hareket halindedir. IMAT uygulaması için tedavi planlama ve linak sistemlerinin değişen doz hızı, gantry hızları ile gantry rotasyonu sırasında dinamik MLC gibi gelişmiş tekniklerle donatılması gerekmektedir. Bu çalışmada, 10 prostat kanseri tanısı konulmuş hastanın Tek Ark ve Çift Ark kullanılarak yapılan IMAT planlarının karşılaştırılması amaçlanmıştır

4 ARAÇ ve GEREÇLER Varian DHX Rapidarc Lineer Hızlandırıcı Philips Big Bore 4D CT Bilgisayarlı Tomografi Cihazı

5 Eclipse 8.9 Tedavi Planlama Sistemi

6 YÖNTEM 10 prostat hastasının, bilgisayarlı tomografileri Philips Big Bore 4D CT cihazında 3 mm aralıklarla çekildi. Prostat ve seminal vezikül hedef hacim; rektum, mesane, femurlar ve penis bulbus kritik organlar olarak tanımlandı. PTV74 oluşturulurken prostata lateral, anterior, superior ve inferior yönde 0,8 cm, posterior yönde 0,5 cm marj verildi. PTV54 oluşturulurken prostat ve seminal veziküle lateral, anterior, superior ve inferior yönde 0,8 cm, posterior yönde 0,5 cm marj verildi.

7 Elde edilen 3D görüntüler kliniğimizde bulunan Eclipse 8.9 tedavi planlama sistemine gönderildi. Her hasta için Varian DHX Rapidarc cihazında 6 MV enerji kullanılarak Tek Ark ve Çift Ark planları yapıldı. Hastaların Tek Ark ve Çift Ark planları yapılırken aynı doz sınırlamaları kullanıldı. Tüm planların normalizasyonu hedef volümün %95 i 74 Gy alacak şekilde yapıldı.

8 TEK ARK IMAT PLANLARI Tek Ark IMAT planları, 179,9-180,1 gantry açılarında saat yönünün tersinde full ark şeklinde planlandı.

9 ÇİFT ARK IMAT PLANLARI Çift Ark IMAT planları, 179,9-180,1 gantry açılarında saat yönünün tersinde ve 180,1-179,9 gantry açılarında saat yönünde iki full ark şeklinde planlandı.

10 Değerlendirme ölçütleri olarak PTV74 ün CI (uygunluk indeksi), nci (yeni uygunluk indeksi) ve HI (homojenite indeksi) değerlerine, rektumun %17 ve %35, mesanenin %25 ve %50, sağ ve sol femurların %10, penis bulbusun %90 hacminin aldığı dozlara bakıldı. ORGAN VOLÜM DOZ (Gy) REKTUM %17 65 %35 40 MESANE %25 65 %50 40 SAĞ FEMUR %10 50 SOL FEMUR %10 50 PENİS BULBUS %90 15

11 ICRU 83 raporuna göre HI değerleri belirlendi.

12 V RI : Referans izodoz (cc) TV : Target Volüm (cc) TV RI : Target volüm ile referans izodozun kesişimi (cc) (1) (2) (1) Van t Riet A, Mak AC, Moerland MA, et al. A Conformation number to quantify the degree of conformality in brachytherapy and external beam irradiation: Application to the prostate. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1997;37: (2) Huchet A, Caudry M, Belkacemi Y, et al. [Volume-effect and radiotherapy part two: Volume-effect and normal tissue]. Cancer Radiother 2003;7:

13 BULGULAR Normallik testi olarak Kolmogorov Simirnov testi yapıldı. Test sonucunda tüm değişkenlerin normal dağılım gösterdiği görüldü. Tek Ark ve Çift Ark ışınlamada PTV74 için CI, nci, HI değerleri Paired T-testi kullanılarak karşılaştırıldı. İstatistiksel anlamlılık sınırı p= 0,05 kabul edildi. TEK ARK ÇİFT ARK p değeri CI 1,0811 ± 0,0111 1,0545 ± 0,0130 p<0,001 nci 0,9212 ± 0,0088 0,9298 ± 0,006 p<0,001 HI 0,0908 ± 0,0093 0,0758 ± 0,0118 p<0,001

14 Conformity Indeks (CI), new Conformity Indeks (nci) ve Homojenity Indeks (HI) Çift Arkta CI ve nci 1 e daha yakın, HI sıfıra daha yakındır.

15 Kritik organlardan rektumun %17 ve %35, mesanenin %25 ve %50, sağ ve sol femurların %10, penis bulbusun %90 hacminin aldığı dozlara (cgy) bakıldı. Paired T-testi kullanılarak karşılaştırıldı. TEK ARK ÇİFT ARK P değeri REKTUM % ± ± 964 0,013 % ± ± 639 p<0.001 MESANE % ± ± ,109 % ± ± 797 0,056 SAĞ FEMUR % ± ± 324 p<0.001 SOL FEMUR % ± ± 538 0,014 PENİS BULBUS % ± ± 919 0,136

16 Kritik Organ Dozları TEK ARK ÇİFT ARK % 35% 25% 50% 10% 10% 90% REKTUM MESANE SAĞ FEMUR SOL FEMUR PENİS BULBUS Kritik organlarda sağ ve sol femur haricinde Çift Arkta Tek Arka göre daha iyi sonuçlar elde edilmiştir.

17 TEK ARK VE ÇİFT ARK PLANLARININ DVH KARŞILAŞTIRILMASI :Tek Ark Δ: Çift Ark

18 MU KARŞILAŞTIRMA MU ler Tek Ark ve Çift Ark planları için değerlendirildiğinde; Tek Ark planların MU değerlerinin ortalaması 631 ± 48, Çift Ark planların MU değerlerinin ortalaması 610 ± 52 bulundu. TEK ARK ÇİFT ARK MU 631± ± 52

19 SONUÇ Çalışma sonuçları değerlendirildiğinde; Prostat IMAT ışınlamalarında PTV74 için CI ve HI değerleri Çift Ark yönteminde anlamlı daha düşük, nci değeri ise anlamlı daha yüksek çıkmıştır. Çift Arkta femur dozları daha yüksekken; mesane, rektum ve penis bulbus dozları daha düşüktür. MU değerlerinin ortalaması Çift Arkta daha düşüktür.

20 TEŞEKKÜRLER