ENDODONT#K TEDAV#L# D#&LERDE POST UYGULAMALARI APPLICATION OF POSTS IN ENDODONTICALLY TREATED TEETH. Dr. Ba.dagül HELVACIO1LU KIVANÇ*

Transkript

1 ENDODONT#K TEDAV#L# D#&LERDE POST UYGULAMALARI APPLICATION OF POSTS IN ENDODONTICALLY TREATED TEETH Dr. Ba.dagül HELVACIO1LU KIVANÇ* ÖZET SUMMARY Endodontik tedavili dilerin post ve kor sistemleri ile restorasyonu dihekimli4i prati4indeki en riskli ilemlerden biridir. Günümüze dek, ar madde kaybna u4ram endodontik tedavili diler farkl restoratif yöntemlerle restore edilmeye çallm ve de4iik post ve kor sistemleri denenmitir. Bu derlemenin amac, endodontik tedavili dilerin restorasyonunda kullanlan post sistemlerini genel olarak de4erlendirmek ve güncel post sistemlerini incelemektir. Anahtar Kelimeler: Fiber post, metal post, seramik post The restoration of endodontically treated teeth is one of the most challenging and risky proceduresin dental practice. So far, various restorative methods and post core systems have been utilized for these types of restorations. The aim of this review is to evaluate the post systems used for the restoration of endodontically treated teeth and to examine newly developed post systems. Key Words: Ceramic post, fiber post, metallic post Kök kanal tedavisi srasnda genellikle dental yapy zayflatan doku kayb söz konusudur, ayn zamanda diin fiziksel ve mekanik özellikleri ve kalan dental dokunun estetik özellikleri de4imektedir. Kök kanal tedavisi yaplan dilerin estetik ve fonksiyonunu yeniden sa4lamak gerekmektedir 1. Endodontik tedavili dilerin restoratif ve protetik baars restorasyonun yapsal veya estetik kalitesine, klinik adaptasyonuna, destek dokularn sa4l4na ve klinik kor restorasyonunun prognozuna ba4ldr. Bu dilerin restorasyonu için çok çeitli teknikler ve materyaller kullanlmaktadr 2-4. Günümüzde ar kron harabiyeti gösteren endodontik tedavili dilerin ço4unun tedavisinde, post-kor sistemleri yaygn olarak kullanlmaktadr 5,6. Restorasyonun amac, destekleme, yerine koyma ve retansiyon eklinde özetlenebilir. Bu amaçla restorasyonda post, kor ve coping gibi bölümler bulunmaktadr 7,8. Kron ve post iki parça halinde hazrland4nda dieti üzerinde kalan bölüm koronal di yaplarn taklit etti4i için kor, kök kanal içinde kalan bölüm ise post adn alr. Post, kök kanalnn 2/3 üne kadar uzanan, destek ve tutuculuk sa4layan bölümdür 9,10. Coping ise ortalama 2 mm genili4inde olan metal bir banttr. Coping siman örtücülü4ünü devam ettirmekte, stresi dentinde da4tmakta, kor ve posta iletmekte ve kr4a kar ferrule etkisini sa4lamaktadr 7. Postlar, intraoral kuvvetleri radiküler dentinden çevre dokulara eit olarak da4tmal ve koronal di yapsn oluturan korun retansiyonunu sa4lamaldr 1. Post Kor Restorasyonlarn Endikasyonlar 7 : 1. Pulpada geri dönüümü olmayan hasarn bulundu4u durumlarda, 2. Pinli kor yapm veya tutucu saha, tutucu oluklar, yardmc kaviteler, asit ile pürüzlendirme ve ba4lanma yöntemleriyle onarlamayan kron kaybnn oldu4u durumlarda, 3. Periodontal deste4i zayf dilerde, kron/kök orannn endodontik desteklerin kullanmyla güçlenmesi gerekti4inde, 4. Malpoze diin oklüzal veya aksiyal düzeltilmesinin pulpa bütünlü4ünü bozdu4u durumlarda, 5. Overdenture tekniklerinde ataçmanlarn köklerle retansiyonu gerekti4inde, 6. Restorasyon sonras endodontik giriimin güçleece4i pulpa prognozunun üpheli oldu4u geni defektli dilerde kullanlabilirler. *Gazi Üniversitesi Di Hekimli4i Fakültesi, Di Hastaliklari Ve Tedavisi Anabilim Dali, Dr. 18

2 Post Kor Restorasyonlarn Kontrendikasyonlar 8 1. Krlmaya e4ilimli ince kök formu olan dilerde, 2. Israrc periapikal patoloji varl4nda, 3. Yetersiz kanal dolgusu olan vakalarda, 4. Oral hijyeni kötü ve motive edilemeyen hastalarda post kor seçimi uygun de4ildir. Post Kor Restorasyonlarn Ba5arsn Etkileyen Faktörler: 1. Diler baarl bir endodontik tedaviye sahip olmaldr Endikasyonun do4ru verilmesi önemlidir. Diin dental arktaki pozisyonu, kalan di maddesi miktar ve diin fonksiyonel gereksinimlerine dikkat edilmelidir Paralel kenarl post, hem retansiyonu hem de kuvvet da4lmn artrr. Paralel kenarl postlar, konik postlardan 2-4 kez retantiftir. Paralel kenarl postlar, ayn zamanda fonksiyonel yükleri köke pasif olarak iletmektedir. Fotoelastik çalmalar konik postlarn di üzerindeki belirgin lateral kuvvetleri kama gibi davranarak köke iletti4ini göstermitir. Bu tip kuvvetler sonucunda vertikal kök kr4 oluabilir 13. Çeitli çalmalarda iyi adapte olan, pasif yaptrlan, paralel kenarl postlarn en az stresle en iyi retansiyonu sa4lad4 rapor edilmitir Postun retansiyonu post uzunlu4u ile do4ru orantldr 11,13. Post uzunlu4unu 5 mm den 8 mm ye çkarmak retansiyonu %47 orannda artrmaktadr. Post, kök içeri4ini tehlikeye sokmadan klinik gereksinimleri yerine getirebilecek uzunlu4a sahip olmaldr 13. Normal periodontal destekli bir dite post uzunlu4unun standart parametreleri 14 : Lnsizoservikal veya oklüzoservikal boyuta eit Krondan uzun Kron uzunlu4unun 4/3 ü kadar Kron uzunlu4unun yars, 3/2 si ya da 5/4 ü kadar Kök apeksi ve krestal kemik aras uzunlu4un yars kadar Apikal tkamay bozmayacak ekilde mümkün oldu4unca uzun olmaldr. Kök uzunlu4u ve morfolojisi, post uzunlu4unu tayin etmede en önemli etkendir. Lkinci önemli etken ise, mükemmel kanal dolgusuna olan ihtiyaçtr. Endodontik tkama için apeksteki dolgu materyalini 3-5 mm arasnda snrlamak yeterlidir 13,14. Bu mesafenin ksaltlmas, tkamann baarszl4na neden olabilmektedir Post fonksiyonel kuvvetlere kar koyabilmek için yeterli genilikte olmaldr 11,13. Post kök dinami4i, çap geniletilerek artrlamaz 13. Goodacre 15, post çapnn kökün herhangi bir yerinde kök çapnn 1/3 ünü geçmemesi gerekti4ini ifade etmitir. Çalmalar, post ucunun çapnn genellikle 1 mm veya 1 mm den daha az olmas gerekti4ini bildirmitir 15, Post yüzeyi pürüzsüz veya dili olabilir. Dili yüzeyler siman için mekanik tutucu saha sa4lar ve postlarn retansiyonunu belirgin derecede artrr 13. Kumlama ilemleri ile yüzeyin pürüzlendirilmesi retansiyonu artrmaktadr Post yapmnda kullanlan materyaller, fonksiyonel streslere dayanabilmeli, korozyona dirençli ve biyouyumlu olmaldr. Genellikle kullanlan post materyalleri paslanmaz çelik, titanyum ve amalgamdr 13. Günümüzde bu materyallere ilaveten seramik zirkonyum ve fiberle güçlendirilmi sistemler kullanlmaktadr Post uygulamalarnda kök kr4n önlerken krona da destek veren önemli unsurlarndan biri koleyi yüksük gibi saran metal halkadr. Kor üzerinde dieti yönüne olabildi4ince uzanan halka, kökü sararak dikey yönde krlmalar önlemektedir. Ayrca, yatay kuvvetlerle postun dönmesini de engellemektedir 9, Post yerletirilirken stres konsantrasyonu en aza indirilmelidir. Paralel, aktif ve döküm postlarda stresi en aza indirmek için siman kaç yolu (vent) hazrlanmaldr Prefabrik post-kor sistemlerinin korozyonu ile kök krklar arasnda bir ba4lant oldu4u rapor edilmitir. Korozyon ürünleri komu dentin tübüllerine hareket etmekte ve daha büyük bir intratübüler basnca sebep olmaktadr. Bu basnç, kökün dayankll4n aarsa kök krklar oluabilmektedir Günümüzde post simantasyonunda 4-META içeren adeziv ürünler kullanlmaktadr. Yaplan çalmalarda 4-META adezivlerin di4er tüm adezivlerden post retansiyonu açsndan çok daha üstün oldu4u bildirilmitir Kor; retansiyon için preparasyona optimum uzunlukta yaplan ilavedir, yani postun koronal uzantsdr. Kor, döküm, amalgam, kompozit veya cam iyonomer siman ile hazrlanabilmektedir 7. Postlarn Snflandrlmas Klasik snflamaya göre postlar ikiye ayrlr 21 : 1. Döküm Postlar 2. Prefabrik Postlar a. Pasif Postlar: Konik Postlar Paralel kenarl Postlar b. Aktif Postlar 19

3 Vidal paralel kenarl, özel klavuz frez kullanlan postlar Vidal paralel kenarl, direkt vidalanarak uygulanan postlar Vidal konik postlar, direkt vidalanarak uygulanan postlar Son yllarda kök dentinine ba4lanabilme ve estetik özellikleri göz önünde bulundurularak metal olmayan post sistemlerinin ortaya çkmasyla postlar u ekilde snflandrlmaktadr 12 : 1. Metal Postlar a. Geleneksel Döküm Postlar b. Prefabrik Postlar Pasif Konik Postlar Pasif Paralel Postlar Aktif Postlar 2. Metal Olmayan Postlar a. Seramik Postlar b. Fiber Postlar 1. Metal Postlar: 1. a) Döküm Postlar: Ar derecede harabiyete u4ram, geni ve düzensiz kanall dilerde tercih edilmektedir. Bu yöntemin avantaj, az preparasyon ile kök kanalna uyumu daha iyi olan restorasyon yaplabilmesidir. Döküm post-kor restorasyonlar direkt ve indirekt yöntemlerle yaplmaktadr b) Prefabrik Postlar: Pasif Konik Postlar: En eski ve en çok kullanlan postlardr. Uygulamalar kolay oldu4undan yaygn olarak kullanlrlar. Konik form, kanaln do4al formu oldu4undan, kanal hazrl4 ve simantasyonu çok kolaydr. Ayrca konik form, siman çkn olanakl kld4ndan minimum hidrostatik basnca neden olur. Ancak, formlarnn neden oldu4u kama etkisi, kök krklarna neden oldu4u için bir dezavantaj olmaktadr 23. Baz popüler ürünler; Coloroma (Degussa), Endopost Sistemi (Kerr), Endowel (Star Dental), Filpost (Vivadent) tur. Pasif Paralel Kenarl Postlar: Paralel kenarl postlar konik postlardan daha retantiftir 12. Ancak, bu tip postlarda kanal hazrl4 apikalde daha fazla dentin kaldrlmasn gerektirdi4inden dar, konik ya da e4ri kök kanallarnda kullanm her zaman uygun olmamaktadr. Pasif paralel kenarl postlar, uzun, geni köklü dilerde daha baarl sonuçlar vermektedir 19,24. Baz popüler ürünler; Parallel Post (Parkell), Pro-Post (Dentsply) tur. Aktif Postlar: Bu tip postlarda tutuculuk açsndan dentinden daha fazla yararlanlmas amaçlanmtr. Post yüzeylerinde kanal dentinine skca ba4lanan yivler ve vidalar bulunmaktadr. Silindirik formda ve yüzeyi vidal olan postlar, tutuculu4u en fazla olan postlardr 19,24. Çeitli aktif postlar üretilmitir. Bunlardan bazlar; Dentatus (Weissman), Dentatus Titanyum Postlar (Weissman), V Lock Kök Post Restorasyon Sistemi (Brasseler), Flexi-Post (Essential Dental System), Radix Anker Sistem (L D Caulk) dir. 2. Metal Olmayan Postlar: Üstün fiziksel özellikleri ve biyouyumlu olmalarndan dolay metal postlar yaygn olarak kullanlmaktadr 25. Ancak, kesici dilerin metal postlar ve tamam seramik kronlarla restorasyonunda estetik açdan baz problemlerle karlalmas mümkündür. Yaptrc simann ve tamam seramik restorasyonun kalnl4na ve opakl4na ba4l olarak metalin koyu rengi, post-kor restorasyonun altndan yansyabilir. Özellikle de post-kor yapmnda kymetsiz metal alamlar kullanld4nda korozyon ürünleri gingival dokularda birikebilir ve kökün renklenmesine sebep olabilir 17,25,26. Günümüzde giderek artan estetik ve biyolojik olarak uyumlu maddelere olan talep, metal olmayan post-kor sistemlerinin gelitirilmesine yol açmtr a. Seramik Postlar: 1989 da Kwiatkowski ve Geller dökülebilir cam seramik post-korlar (Dicor, Dentsply) klinik kullanma sunmulardr 26. Ancak, Dicor isimli ticari ürünün dayankll4nn az olmasndan dolay kullanm snrl kalmtr de Kern ve Knode cam infiltre edilmi alumina seramikten (In-Ceram) tek parça post-korlar tantmlardr 26. Bu tekni4in en büyük dezavantaj uygulama zorlu4udur ve 1995 te Sandhaus ve Pasche 26 zirkonyum esasl postlar restoratif dihekimli4ine tantmlardr. Prefabrik zirkonyum seramik post-kor materyali %3 Y 2 O 3 (yttrium oksit) tarafndan stabilize edilen tetragonal zirkonyum polikristallerinden (ZrO 2 -TZP) olumaktadr 27,28. Seramik post-korlarn estetik özellikleri 16,25 ve biyouyumlu olmalar en büyük avantajlardr 26,28. Seramik post-kor dentine benzer rengiyle, üzerine uygulanan tam seramik kronlarda daha derin translüsensi sa4layarak restorasyonun esteti4inde olumlu etkiler göstermektedir Seramik postlarn en büyük dezavantaj metal postlardan daha düük bir krlma direncine sahip olmalar ve postun kora ba4lanma yetene4inin az olmasdr 16. Postun kora ba4lanma yetene4inin az olmasndan dolay leucite ile güçlendirilmi seramik kor materyalinin postun üzerine s ve basnç ile preslenmesi 20

4 tekni4i (Empress, Ivoclar) gelitirilmitir 16,30,32. Postun di- 4er bir dezavantaj da baarszl4a u4rad4nda ait oldu- 4u di dokusundan uzaklatrlmas oldukça güçtür 16,33. Tam seramik postlara örnek olarak Cerapost (Komet, Almanya) ve CosmoPost (Ivoclar, Vivadent, Amerika) verilebilir. 2.b. Fiber Postlar: Karbon fiber kanal postlar, epoksi rezin matriks içinde sürekli ayn yönde paralel ekilde sralanm, 8 Sm çapndaki karbon fiberlerden oluur. Bu fiberler postun a4rlk olarak %64 nü oluturmaktadr 34. Karbon fiber postlar, biyouyumluluk, korozyona direnç ve dayankllk gibi birçok avantaja sahiptir 1,35. Gerekli oldu4unda kanaldan kolaylkla uzaklatrlabilir 36,37. Fiber postlarn mekanik özellikleri anisotropik olarak adlandrlmaktadr 34. Bu da, postlarn farkl do4rultularda yüklendiklerinde farkl fiziksel özellikler göstermesidir. Bu özelli4e ba4l olarak postlarn yükleme altndaki elastisite modülü de de4imektedir. Fiber postlarn en önemli avantajlarndan biri elastisite modülünün dentinin elastisite modülüne (18.6 GPa) yakn olmasdr. Fiber postlarla birlikte kompozit rezin siman ve kor materyali kullanlmasyla homojen bir bütünlü4ün sa4land4 düünülmektedir 38, yani bu materyaller birlikte kullanldklarnda güçlü bir monoblok sistem oluturarak krlma riskini en aza indirgemektedirler 35,38. Paslanmaz çeli4in elastisite modülünün dentinin 20 misli, titanyumun ise 10 misli oldu4u 35 düünülürse elastisite modülü GPa olan rezin simanlarn, GPa olan kompozit rezinlerin, GPa olan fiber postlarn dentine çok yakn de4erler gösterdi4i görülmektedir. Monoblok oluturan materyallerin (dentin, post, siman, kor materyali) benzer elastisite modülüne sahip olmalar gerekir 38. Yüksek elastisite modülüne sahip olan postlar yükleme srasnda di ile birlikte bükülmemekte, bu da krlmaya neden olmaktadr 39. Karbon fiber postlarn dezavantajlar koyu renkli ve radyolüsent olmalardr. Fiber destekli postlarn su ile temasa geçmesi sonucu epoksi rezin materyaller su absorbsiyonuna ba4l olarak bozulmaya u4rayabilmektedir 40. Ancak, klinik artlarda endodontik tedavili dilere post simante edilip, üstü kor ve daimi restorasyonla kapland4nda, fiber postlar su ile temasa geçmez. Karbon fiber postlarn üst kor yaps kompozit rezin restoratif materyaller ile yaplmaktadr. Postlarn yüzeylerine baz ilemler (oluk açlmas, silanlama, vs) uyguland4nda kompozit korla ba4lantsnn daha iyi oldu4unu belirten çalmalar mevcuttur 34,41. Karbon fiber postlarn koyu rengini kapatmak için bir üretici firma postun üst yüzeyini zirkonyum ile kaplamtr (Aesthetipost, Bisco). Literatürde 42 bu postlarn fiziksel özelliklerinin siyah karbon fiber postlara yakn oldu4u gösterilmitir. Fiberle güçlendirilmi postlardan biri de translüsent quartz fiber post sistemidir (DT-Light Post, Cabon- Denit, Italy). Bu tip postlarn özelli4i kök kanalna 4 geçirmesi ve bu sayede adeziv sistemlerin ve kla sertleen rezin simanlarn polimerizasyonlarn artrmasdr 1. Son zamanlarda cam fiber postlar piyasaya sürülmütür 41. Bu tip postlar rezin matriks içine gömülmü cam fiberlerden olumaktadr. Genellikle kullanlan fiberler silika bazldr ve kalsiyum, boron, sodyum gibi de4erli oksitleri içermektedir. Cam fiberler en estetik postlardr. Cam fiber postlarn fiziksel özellikleri dentin ve kompozit rezine benzer. Diin sert dokularna, kompozite ve simana ba4lanr. Biyouyumludur, korozyon ve krlma riski yoktur. Postlar istenilen uzunlukta kolaylkla ksaltlabilir ve istenildi4inde frez yardm ile kanaldan kolaylkla uzaklatrlabilir. Ancak, bu postlarn direnci ve elastisite modülü karbon ve quartz fiber postlara oranla daha düüktür 1. Nemli ortamda stabil olmamalar da di4er bir dezavantajlardr 1,40. Dihekimlerinin kullanmna sunulmu cam fiber post örnekleri: Bonafit Glass Fiber (Bonadent), Parapost Fiber White (Whaledent), Nautilus, Nautilus White (Biolloren), Precision Anatomical Post, Luscent Anchors (Carbotech), Cytes&Exatec (E. Hahnenkratt), Er Dentin Post, Fiber Glass (Brassler), Conic 6% White (Bioloren), Glassix (Harald Nordin), FRC Postec (Ivoclar Vivadent), Fibrekor Post (J.P.), Easy G Post (A.U.M), Dentin Post (Komet), Easy Post (Maillefer Dentsply), Style Post (Metalor Technologies SA), Clear Link (Bioloren), Endo Glass Pivot (Kumapan), C Post White Millenium (Bioloren), Dentorama Glass, Glass Fiber Pivot (Svenska Detorama SA), Mirafit White (Hager&Werken) tr 1. SONUÇ Endodontik tedavili dilerin restorasyonu genellikle kompleks ve zordur. Bundan dolay restore edilecek olan diler için uygun materyallerin seçimi bilgi ve özen gerektirmektedir. Post-kor restorasyonlarn amac, mevcut di yapsn koruyarak en fonksiyonel ve estetik yaklamla dileri restore etmek olmaldr. Günümüzde hzla ilerleyen teknoloji ve bunun getirdi4i üstün özellikli materyallerin dihekimli4i alanna girmesi 21

5 ve özellikle de adeziv sistemlerdeki gelimeler post-kor uygulamalarn daha uygulanabilir hale getirmitir. Yeni gelitirilen post sistemlerinin klinik uygulamalardaki baars tartlmazdr, ancak uzun süreli klinik performansn de4erlendirmek için zamana ihtiyaç vardr. KAYNAKLAR 1. Ferrari M, Scotzi R. Fiber Posts. Characteristics and Clinical Applications. Mason S.p.A., Milano, Ltalya, Akkayan B, Gülmez T. Resistance to fracture of endodontically treated teeth restored with different post systems. J Prosthet Dent 2002; 87: Christensen GJ. Posts and cores: State of the art. J Am Dent Assoc 1998;129: Ingle JE, Bakland LK. Endodontics. 4th ed., Lea&Febiger, Philadelphia, Assif D, Gorfil C. Biomechanical considerations in restoring endodontically treated teeth. J Prosthet Dent 1994;71: Sorensen JA, Martinoff JT. Intracoronal reinforcement and coronal coverage. A study of endodontically treated teeth. J Prosthet Dent 1984;51: Alaçam T, Nalbant L, Alaçam A. Lleri Restorasyon Teknikleri. 1. Bask, Polat Basmevi, Ankara, Rosenstiel SF, Land MF, Fujimoto J. Contemporary fixed prosthodontics. 2 nd Ed., The C. V. Mosby Co., St. Louis, Akkayan B, Caniklio4lu MB. Farkl post tiplerinin kök krklarna etkileri ve post seçim kriterleri. Hacettepe Di Hek Derg 1997;21: Assif D, Aviv I, Himmel R. A rapid dowel core construction technique. J Prosthet Dent 1989;61: Robbins JW. Guidelines for the restoration of endodontically treated teeth. J Am Dent Assoc 1990;120: Robbins JW. Restoration of endodontically treated tooth. Dent Clin North Am 2002;46: Stephen C, Richard CB. Pathways of the Pulp, 8th Edition, Llyod PM, Palik JF. The philosophies of dowel diameter preparation: A literature review. J Prosthet Dent 1993;69: Goodacre CJ, Spolnik KJ. The prosthodontic management of endodontically treated teeth: A literature review. Part III, Tooth preparation considerations. J Prosthodont 1995;4: Stockton LW. Factors affecting retention of post systems: A literature review. J Prosthet Dent 1999;81: Freedman GA. Esthetic post-and-core treatment. Dent Clin North Am 2001;45: De Sort KD. The prosthodontic use of endodontically treated teeth; theory and biomechanics of post preparation. J Prosthet Dent 1983;49: Fernandes AS, Dessai GS. Factors affecting the fracture resistance of post-core reconstructed teeth: A review. Int J Prosthodont 2001;14: Mendoza DB, Eakle WS. Retention of posts cemented with various dental bonding cements. J Prosthet Dent 1994;72: Walton RE, Torabinejad M. Principles and Practice of Endodontics. W.B. Saunders Co., Philadelphia, Adanr N. Bir Cam Fiber Post Sisteminde Post Uzunlu4unun, Krlma Dayanmna ve Fonksiyonel Kuvvetler Altnda Oluan Streslerin Yaylmna Etkisinin Lncelenmesi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sa4lk Bilimleri Enstitüsü, Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal, Endodonti Bilim Dal, Konya, Caputo AA, Standlee PJ. Biomechanics in Clinical Dentistry, Quint. Pub. Co., Chicago, Kleier DJ, Shibilski K, Averbach RE. Radiographic appearance of titanium posts in endodontically treated teeth. J Endod 1999;25: Hochman N, Zalkind M. New all ceramic indirect post and core system. J Prosthet Dent 1999;81: Koutayas SO, Kern M. All-ceramic posts and cores: The state of the art. Quintessence Int 1999;30: Ivoclar AG. Scientific documentation, Cosmopost/ IPS Empress Cosmo Ingot, Schaan, Liechteinstein, Meyenberg KH, Luthy H, Scharer P. Zirconia posts: A new all-ceramic concept for nonvital abutment teeth. J Esthet Dent 1995;7: Edelhoff D, Sorensen JA. Retention of selected core materials to zirconia posts. Oper Dent 2002;27: Heydecke G, Butz F, Hussein A, Strub JR. Fracture strength after dynamic loading of endodontically treated teeth restored with different post and core systems. J Prosthet Dent 2002;87: Purton DG, Love RM, Chandler NP. Rigidity and retention of ceramic root canal posts. Oper Dent 2000;25:

6 32. Jeong S, Ludwig K, Kern M. Investigation of the fracture resistance of three types of zirconia posts in all ceramic post-and-core restorations. Int J Prosthodont 2002;15: Qualtrough AJ, Chandler AJ, Purton DG. A comparison of the retention of tooth colored posts. Quintessence Int 2003;34: Purton DG, Payne JA. Comparison of carbon fiber and stainless steel root canal post. Quintessence Int 1996;27: Dean JP, Jeansonne BG, Sarkar N. In vitro evaluation of a carbon fiber post. J Endod 1998;24: Fredriksson M, Astback J, Pamenius M, Arvidson K. A retrospective study of 236 patients with teeth restored by carbon fiber-reinforced epoxy resin posts. J Prosthet Dent 1998;80: Martinez-Insua A, Silva L, Rilo B, Santana U. Comparison of the fracture resistance of pulpless teeth restored with a cast post and core or carbonfiber post with a composite core. J Prosthet Dent 1998;80: Boschian PB, Cavalli G, Bertani P, Gagliani M. Adhesive post-endodontic restorations with fiber posts: Push-out tests and SEM observations. Dent Mater 2002;18: Dikba T, Dülger J. Endodontik tedavi görmü dilerin güncel post-core sistemleriyle restorasyonlarna genel bak. Akademik Dental 2003;5: Mannocci F, Sherriff M, Watson TF. Three-point bending test for fiber posts. J Endod 2001;27: Love RM, Purton DG. The effect of serrations on carbon fiber post retention within the canal, core retention and rigidity. Int J Prosthodont 1996;9: Cormier CJ, Burns DR, Moon P. In vitro comparison of the fracture resistance and failure mode of fiber, ceramic, and conventional post systems at various stages of restoration. J Prosthodont 2001;10: YAZI&MA ADRES#: DR. BA*DAGÜL GAZL ÜNLVERSLTESL DLY HEKLMLL*L FAKÜLTESL DLY HASTALIKLARI ANABLLLM DALI EMEK/ ANKARA TEL: (0.312) / 347 FAX: e-posta: bagdagul@gazi.edu.tr 23