GELENEKSEL TİCARET İLE E-TİCARET ARASINDAKİ FARKLILIKLAR. tanımını yapmak oldukça güç olmuştur. E-Ticaretin tanımı konusunda farklı ülkelerin

Transkript

1 GELENEKSEL TİCARET İLE E-TİCARET ARASINDAKİ FARKLILIKLAR AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR E-TİCARET NEDİR: Elektronik ticaretin kapsamının sınırları kesin olmadığından ve sürekli geliştiğinden tanımını yapmak oldukça güç olmuştur. E-Ticaretin tanımı konusunda farklı ülkelerin kuruluşları tarafından farklı tanımlar ortaya konmaktadır; WTO (DÜNYA TİCARET ORGANİZASYONU) - Mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılmasıdır. CEFACT (Birleşmiş Milletler Yönetim, Ticaret ve Ulaştırma İşlemlerini Kolaylaştırma Merkezi)- İş, yönetim ve tüketim faaliyetlerinin yürütülmesi için yapılanmış ve yapılanmamış iş bilgilerinin, üreticiler, tüketiciler ve kamu kurumları ile diğer organizasyonlar arasında elektronik araçlar (Elektronik posta ve mesajlar, elektronik bülten panoları, WWW teknolojisi, akıllı kartlar, elektronik fon transferi, elektronik veri değişimi vb.) üzerinden paylaşılmasıdır. Ancak e-ticaret konusunda en yaygın genel kabul görmüş tanım OECD (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) tarafından 1997'de yapılan tanımdır; Sayısallaştırılmış yazılı metin, ses ve görüntünün işlenmesi ve iletilmesine dayanan kişileri ve kurumları ilgilendiren tüm ticari işlemlerdir. OECD, e-ticaret sürecini ise şu şekilde tanımlamıştır; Ticaret öncesi firmaların elektronik ortamda bilgilenmesi ve araştırma yürütmesi, Firmaların elektronik ortamda buluşması, Ödeme sürecinin yerine getirilmesi, Taahhüdün yerine getirilmesi, mal veya hizmetin müşteriye teslimi, Satış sonrası bakım, destek, vb. hizmetlerin temin edilmesi.

2 E-TİCARETİN KAPSAMI: Elektronik ticaret, her türlü bilgisayar ağları üzerinden, ürün tasarımı, üretilmesi, tanıtımın yapılması, ticari muameleler hesapların ödenmesi ile ilgili tüm etkinlileri kapsar. Elektronik ticaret elektronik olarak iş yapmak demektir. Yazılı metin, ses, video biçimindeki verilerin elektronik olarak işlenesi ve iletimini içerir. Elektronik ticaret çok dağınık etkinlikleri içerir. Bunlar arasında mal ve servislerin elektronik olarak alışverişi, sayısal içeriğin anında kaynaktan sunma, kamu alımları, doğrudan tüketiciye pazarlama ve satış sonrası servisler gibi etkinlikler sayılabilir. Elektronik ticaret, her türden mal ve hizmeti kapsar. Elektronik ticaret alışılagelmiş etkinlikler (sağlık, eğitim) ve yeni etkinlikler (sanal alışveriş merkezleri) olmak üzere bir dizi değişik aktiviteyi kapsar. E-TİCARETİN ARAÇLARI: Elektronik ticaretin araçlarını sayarken, günümüzden en çok kullanılanlarına değinmek yeterli olmaktadır. Bu araçlar bilindiği gibi; Telefon, Fax, Televizyon, Elektronik ödeme ve para transfer sistemleri, Elektronik veri değişimi (Electronic Data Interchange-EDI), İnternet, İntranet, WAP Şeklindedir.

3 Ancak Elektronik ticaret yapılabilecek ortamlar kesinlikle bunlarla sınırlı değildir. Günümüzde birçok büyük BT (Bilgi Teknolojileri) firması yeni Elektronik ticaret araçları ve ortamları üzerinde AR-GE çalışmalarını sürdürmektedirler. E-TİCARETİN TÜRLERİ

4 E-TİCARETİN DOLAYLI TARAFLARI: Elektronik ticaret taraflarının işlemlerinin işleyişi, güvenliği ve kontrolü alanında bu ticaret şeklinde de klasik ticarette olduğu gibi dolaylı taraflar katılmaktadır. Bu taraflar duruma ve işin şekline göre çeşitlenebileceği gibi, başlıca şöyle sıralanabilir; Alıcı Satıcı Üretici Bankalar Komisyoncular Sigorta Şirketleri Nakliye Şirketleri Özel sektör bilgi teknolojileri Sivil toplum örgütleri Üniversiteler Onay kurumları, elektronik noterler Dış Ticaret Müsteşarlığı Gümrük Müsteşarlığı BT geliştiren ve sağlayan kuruluşlar

5 E-TİCARET İLE KLASİK TİCARET ARASINDAKİ FARKLAR Elektronik ticaretin klasik ticarete göre belirgin farkları daha çok iletişim ve onay işlemlerinde ortaya çıkmaktadır. Veri aktarımının sağlanması için klasik yöntemde birçok yol vardır. Ancak bunların hepsi e-posta ve diğer data aktarım alanlarından daha hızlı olamaz. Geleneksel ticaret ifadesiyle, elektronik ticaretin sağladığı imkânlardan faydalanmadan yapılan ticaret kastedilmiştir. ELEKTRONİK VERİ DEĞİŞİMİ EDI: farklı kuruluşlardaki uygulamalar arasında yapısal veri değişimi şeklinde tanımlanmaktadır Hızlı ve doğru veri akışını, Daha etkin denetim yöntemlerinin geliştirilmesini, Üretkenliğin ve karlılığın artmasını, İş ilişkilerinin geliştirilmesini, Müşteri memnuniyetinin ve rekabet gücünün arttırılmasını sağlayacaktır. E-TİCARETİN ETKİLERİ VE FAYDALARI: E-Ticaret ekonomik bir olgu gibi algılansa da sosyal ve kültürel alanlarda da etkiler oluşturmaktadır. E-Ticaretin; birey, firmalar ve toplum üzerinde farklı etkiler oluşturduğu görülmektedir. Müşteri beklentilerinin pazarı yeniden tanımladığı veya yeni pazarlar oluşturduğu koşullara E-Ticareti benimseyen firmalar, daha hızlı uyum sağlamakta ve rekabet konusunda avantaj elde etmektedir. Bireylere ise alışveriş, bilgi ve hizmetlere erişim, kamu ile etkileşim konularında fiziki uzaklık ve zaman kısıtlarını ortadan kaldıran yeni yollar sunulmaktadır. E-Ticaret ile iş süreçleri kısalacak, günlük işlerin takibi daha kısa zaman alacak, maliyetler azalacak ve verimlilik artacaktır. Bütün bunların, insanların iş dışında boş

6 zamanlarını artıracağı düşünülmektedir. Bu yönüyle elektronik ticaretin hem ekonomik hem de sosyal etkileri olacağı düşünülmektedir. E-TİCARETİN EKONOMİK HAYATTA ETKİLEDİĞİ FAALİYETLER: Pazarlama, satış ve promosyon, Ön satış, taşeronluk, tedarik, Finansman ve sigorta, Ticari işlemler: sipariş, teslimat ve ödeme, Servis ve bakım, Ortak ürün geliştirme ve çalışma, Kamu ve özel hizmetleri kullanma, Kamu ile ilgili işlemler: vergi, gümrük, vb. Teslimat ve lojistik, Kamu alımları, Muhasebe, Elektronik ortamdaki ürünlerin otomatik ticareti, Anlaşmazlıkların çözümü.

7 E-TİCARETİN SOSYAL HAYATA ETKİLERİ: Elektronik ticaretin getirdiği çabukluk ve kolaylık sayesinde, sosyal hayattaki birçok işlem de kolaylaşmaktadır. Çoklu ortam araçlarının sadece ticari uygulamalarda değil; eğitim ve sağlık gibi kamu hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında da kullanılabileceği göz önüne alındığında, elektronik ticaretin yalnızca iş dünyası değil, tüm toplumu ilgilendiren bir olgu olduğu görülecektir. Bu itibarla elektronik ticaret, bilgi toplumuna geçişi sağlayan yeni iş ve yaşam biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. E-TİCARET İLE FİZİKSEL MAĞAZA TİCARETİ ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR? E-Ticaret ile klasik mağaza ticaretine göre çok belirgin farklar bulunmaktadır. E- Ticarette fark daha çok iletişim ve onay işlemlerinde ortaya çıkmaktadır. Veri aktarımının sağlanması için klasik mağazacılık yöntemlerinde birçok yol vardır. Ancak bunların hepsi E-Ticaret, e-posta ve diğer veri aktarım alanlarından çok daha hızlı olamaz. E-Ticaret İle Fiziksel Mağazacılık arasındaki farkları gösteren Tablo 1 de satın alma işlemleri yapan bir firmanın geleneksel ticaret ve elektronik ortamlarda yapacağı E-ticaret karşılaştırılarak ayrıntılı bir şekilde gösterilmiştir. Geleneksel mağazacılık klasik ticaret ifadesiyle, e-ticaretin sağladığı imkânlardan faydalanmadan yapılan ticaret olarak kastedilmiştir. E-ticaret kavramını ticaretten ayıran en büyük özellik internet ortamında kısa süreler içerisinde alım-satımın yapılabilmesidir. İnternet çağından önce bir mal veya hizmet almak istediğimizde bunu çarşı pazar dolaşarak yapardık ya da gazete ilanlarından arardık. Bu bize hem çokça vakit kaybettirirdi hem de yeteri kadar seçeneği önümüze koymazdı. İnternet çağının başlamasıyla ve özellikle Google ile birlikte hayatımızda yeni bir dönem açılmış oldu ve her türlü mal ya da hizmete ve

8 bilgiye saniyeler içinde erişebilir olduk. Hiç şüphesizdir ki bu, hayatımızın kolaylaştırılması bakımından önemli bir olgudur. İnternet bize aynı zamanda fiyatları karşılaştırabileceğimiz bir dünya sunmaktadır ve internetten satış hızla yaygınlaşmaktadır. Satın Almayı Yapan Firma Bilgi Edinme Yöntemleri Talep Belirtme Yöntemi Klasik Ticaret Basılı yayın dergiler, kataloglar, reklamlar Yazılı form E-Ticaret Web sayfaları Marketing Talep Onayı Yazılı form Elektronik posta Fiyat Araştırması Kataloglar, görüşmeler Web sayfaları Sipariş Verme Yazılı form, fax Elektronik posta, EDI Tedarikçi Firma Klasik Ticaret E-Ticaret Stok Kontrolü Yazılı form, fax, telefon Online Veritabanı, EDI Sevkiyat Hazırlığı Yazılı form, fax, telefon Elektronik Veritabanı, EDI İrsaliye Kesimi Yazılı form Online Veritabanı, EDI Fatura Kesimi Yazılı form Elektronik Posta, EDI Sipariş Veren Firma Klasik Ticaret E-Ticaret Teslimat Onayı Yazılı form Elektronik Posta, EDI Ödeme Programı Yazılı form Online Veritabanı, EDI Ödeme Banka Havalesi, Posta, Tahsildar İnternet bankacılığı, Paypal, Kredi Kartı, EDI, EFT

9 ELEKTRONİK TİCARETİN ÖNEMİ Elektronik ticaretin amaçları aşağıdaki gibidir İşletme faaliyetlerini yerel ve uluslar arası alanda daha kolay hale getirmek. Firmanın etkinliğini ve duyarlılığını artırmak. Uyumlu ve yüksek kaliteli elektronik etkileşim sağlamak. Donanım nakliyatı hariç, uygun olan bütün alanlarda işletme faaliyetlerini elektronik hale getirmek gibi amaçları vardır. ELEKTRONİK TİCARETİN GELİŞİM SÜRECİ Elektronik ticaretin gelişim sürecinden bahsetmeden önce, elektronik ticaret ile ilgili bir değerlendirmenin yeniden hatırlanmasında yarar vardır. Bu değerlendirme, elektronik ticaretin her anlamda yeni bir ticari yöntemi ifade ediyor olmasına ilişkindir. Elektronik ticaret kuşkusuz yenidir, ancak geçerli olan esaslar ve ilkeler bakımından geleneksel ticari yöntemleri kullanmaktadır, bir ticari usuller seti değil, iletişim ve bilgi işleme teknolojilerinin gelişimine paralel olarak ortaya çıkan ve ticareti kolaylaştıran bir yeniliktir (İnce, 1999: 4). Aslında elektronik ticaretin geçmişi 1980 li yıllardan daha eskiye dayanmaktadır. Eskiden televizyon ve telefon aracılığıyla yapılan katalog satışı da bir tür elektronik ticarettir. Ancak bu tarz elektronik ticaret, günümüzde yapılan elektronik ticaret kadar etkili olamamıştır. Teknolojik gelişmelerin ürünü olan internetin önlenemez gelişimi ve sunduğu sınırsız pazar, şüphesiz elektronik ticaretin bu denli hızlı ve yaygın olarak gelişmesinin ardında yatan nedendir (Küçükgörkey, 2002: 3). Son 50 yıl içinde bilgisayar teknolojisi üç büyük sıçrama yapmıştır. Her bir sıçrama yeni firmaların doğuşuna, hızlı değişim dönemlerine girilmesine ve daha sonra az sayıda

10 teknolojinin piyasaya tedricen hakim olmalarına yol açtı de IBM ile birlikte veri işleme deyimi dilimize kazandırıldı ların ortasında küçük bilgisayarlar piyasayı yeni firmalara açtılar. Daha sonra, 1981 de IBM kişisel bilgisayarı takdim etti ve bugünün en güçlü şirketleri olan Intel, Dell, HP, Microsoft, Compaq ın doğuşunu hazırladı (Aksoy, Ticaret te Yeni Bir Boyut: İnternet). Elektronik ticaretin gelişim sürecinin, doğal olarak, internetin gelişimine paralel olduğu gözlenmektedir (İnce, 1999: 4). Elektronik ticaretin ayrılmaz unsuru kuşkusuz internettir (Aksoy, Ticaret te Yeni Bir Boyut: İnternet). ELEKTRONİK TİCARET İN ÖZELLİKLERİ VE FARKLARI Elektronik Ticaret in Özellikleri İnternet üzerinden gerçekleştirilen ticaretin en önemli noktası, taraflar arasında interaktif olarak gerçekleştirilmesidir. Elektronik ticaret bir işletme için dünyaya açılan en büyük kapıdır. Elektronik ticaret, kendisi üzerinde yapılacak tüm çalışma yöntemlerinde radikal kararlar alınmasını gerektirebilir. Elektronik ticaret, yeni bir çalışma kültürü oluşturduğu gibi, kendisine ait farklı bir kültüre sahip tüketicilere hitap etmektedir. Ancak bu kültür, internetin hızla yaygınlaşması ile kapsamını genişletmektedir. Elektronik ticaret sistemi ile ulaşılabilecek pazar payının da, tüketici kitlesinin de önceden saptanması neredeyse olanaksızdır. Elektronik ticaret ile sunulması düşünülen hizmetler, işletmelerin gelecekteki konumunu belirleyecektir.

11 Elektronik ticaret, bölgesellikten sıyrılmayı gerektirir -Elektronik ticaret, internet üzerinde sunulan bilgi, ürün ve hizmetlere hemen hemen dünyanın her yerinden anında ve rahatlıkla erişim imkânı sağlamaktadır. Elektronik ticaretin 24 saat 7 gün çalışabilen altyapısı, iletişimi ve alışverişi kısıtlayıcı zaman problemini ortadan kaldırır. Elektronik ticaretin 24 saat 7 gün çalışabilen altyapısı, iletişimi ve alışverişi kısıtlayıcı zaman problemini ortadan kaldırır. Elektronik ticaretin güvenilirliği istatistiklerle ispatlanmıştır. Gelişmekte olan yeni teknolojilerin güvenilirliği daha da kuvvetlendirmesi beklenmektedir. Elektronik ticaretin altyapısı ile tüketicilerin tercihleri, alışkanlıkları ve demografik özellikleri takip edilebilir ve bu bilgiler kullanılarak ürün veya hizmet satın alanla, satan arasında kişiye özel ticari ilişki kurulabilir ELEKTRONİK TİCARET İLE KLASİK TİCARET ARASINDAKİ FARKLAR Satın alınacak ürün hakkında bilgi toplanması, geleneksel ticaret yöntemlerinde firmalar ile görüşülerek, dergiler veya kataloglar incelenerek gerçekleştirilir. Oysa e- Ticaret te bilgi, web sayfaları üzerinde ürün veya hizmet pazarlayan kurumların web sitelerinden rahatlıkla elde edilebilmektedir. Geleneksel ticaret yöntemlerinde ürün veya hizmet ihtiyacı olan bir kimse satın alımı gerçekleştirmek için talep bildirmek ve form doldurarak onay mekanizmasına göndermek durumundadır. Oysa e-ticaret uygulamasında elektronik posta kanalıyla bu işlem kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Satın alma departmanı, onaylanan yazılı form un kendilerine iletilmesi ile birlikte fiyat araştırmasına başlar. Kataloglar ve fiyat listeleri incelenir görüşmeler yapılır. Oysa e-

12 Ticaret te web sayfalarında bu bilgiler zaten verilmektedir. Geleneksel Ticaret yöntemlerinde, sipariş verme aşamasında yine formlar doldurulur ve tedarikçi firmaya fakslanır veya postalanır. Oysa e-ticaret te elektronik posta veya EDI (Elektronik Veri Değişimi) yöntemi ile bu işlemde kolayca gerçekleştirilmektedir. E-TİCARET İLE GELENEKSEL TİCARET ARASINDAKİ EN BÜYÜK FARK: HIZ E-ticaret ile klasik ticaret arasındaki en büyük fark hızdır. E-ticaretin kısa sürede popüler hale gelmesi ve klasik ticaretin tahtını sallaması da hız faktöründen kaynaklanmaktadır. İnternet ortamında saniyeler içerisinde gerçekleştirilen işlemler, gerçek hayatta günler hatta haftalar alabilmektedir. Örneğin bir bilgisayar alacak kişiyi düşünürsek alacağı bilgisayara karar vermesi için fiyat araştırması yapmak ve modellerin özelliklerini araştırmak isteyecektir. Bu sebeple yaklaşık 5-6 dükkân gezecek, hepsine ulaşımda zaman ve maddi kayıp yaşayacaktır. Ayrıca bilgisayarların özelliklerini müşteri temsilcisinin kendisine aktarabildiği kadar öğrenebilecek, karar verdiğinde tekrar almak istediği bilgisayarın olduğu dükkâna gidecek ve bilgisayarı alacaktır. Bu işlem günlerine mâl olacak ve belki de daha düşük ücretle çok daha iyi bilgisayar alabilme şansını kaçıracaktır. E-ticaret sitelerinden ise müşteri sadece birkaç dakika içerisinde 5-6 siteye girebilir, ürünlerin tüm özelliklerini ve fiyatlarını görebilir, karşılaştırma yaparak kararını verebilir. Karar kıldığı ürünün siparişini saniyeler içerisinde vererek ürünün kargoyla kapıya kadar gelmesini sağlayabilir. Örnekte de görüldüğü gibi klasik ticarette işlemler çok daha uzun sürmekte, müşterinin hem maddi hem de zamansal kayıp yaşamasına belki de istediği ürünü

13 alamamasına sebep olmaktadır. Bu nedenle e-ticaret müşterilere büyük kolaylıklar ve kazançlar sağlamaktadır. ELEKTRONİK TİCARET İLE KLASİK TİCARET ARASINDAKİ FARKLAR Klasik ticarette bilgi firma ile görüşerek, e-ticarette bilgi web sayfaları üzerinden elde edilir. Geleneksel ticaret yöntemlerinde, sipariş verme aşamasında formlar doldurulur. E- ticarette elektronik posta ile gerçekleştirilebilir. Ürün teslimatında da farklılıklar oluşabilir. E-ticarette internet bankacılığı kullanılırken, geleneksel ticarette banka kuyrukları kullanılabilir. Diğer bir farklılık sevkiyat aşamasındadır. Bir ürünün sevkiyatını öğrenmek için kargo şirketiyle telefon görüşmeleri yapılmaktadır. E-ticarette sevkiyat internet üzerinden yapılmaktadır.

14 KAYNAKLAR İnce, M. (1999). Elektronik Ticaret: Gelişme Yolundaki Ülkeler İçin İmkânlar ve Politikalar, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Hukuki Tedbirler ve Kurumsal Düzenlemeler Dairesi Başkanlığı Dergisi, Ankara Aksoy, Abdurrahman, Ticaret te Yeni Bir Boyut: İnternet (Erişim tarihi: ) Çağdaş İşletmecilik Açısından Elektronik Ticaret H.Elibol, B. Kesici Küçükgörkey, Aslı, Yeni Ekonomi ve Elektronik Ticaret, Kocaeli Üniversitesi İİBF İktisat ve İşletme Bölümü, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi / Bildiriler Kitabı,10-11 Mayıs 2002 Hereke- Kocaeli, E-Ticaret ile Ticaret Arasında En Büyük Fark Hız Hiz#.UcQPXNgxiwc Elektronik Ticaret Kavramı, Kapsamı ve Önemi E-Ticaret İle Fiziksel Mağaza Ticareti Arasındaki Farklar E-Ticaret Rehberi Elektronik Ticaret, Elektronik Veri Değişimi ve Elektronik Fon Transferi