Başlık Her Şeyi Anlatır

Transkript

1 Klinik Kimyanın Bilimsel Yazı Yazma Kılavuzu Başlık Her Şeyi Anlatır 1 Thomas M. Annesley University of Michigan Health Center, Ann Arbor, MI. 1 İletişim bilgileri: University Hospital, Room 2G332, 1500 East Medical Center Drive, Ann Arbor, MI Fax ; annesley@umich.edu. İyi bir başlık yaratmak, düz bir çizginin uçlarını mükemmel bir şekilde birleştirerek bir daire yapmak gibidir. Bunu şöyle açıklayabilirim. Başlıklar okuyucuların ilk gördükleri şey olmasına rağmen genellikle makale yazımının en son ve de en az dikkat edilen kısmıdır. Bilimsel makale yazım kılavuzları önce Metot bölümüyle başlanmasını ve sonra da Sonuç, Tartışma, Giriş, Özet ve Başlık bölümleriyle devam edilmesini tavsiye etmektedirler. Bu doğrusal sıralamanın belli bir mantığı vardır, çünkü yazarların zaten, bir makaleyi yazmaya başladıklarında, kullanılan metotlar, elde edilen sonuçlar ve sonuçların yorumlanması hakkında detaylı not ve dokümanları bulunmaktadır. Ancak başlık çemberi tamamlayan bileşendir. Başlık makalenin diğer bölümlerinden edinilmektedir ve makalenin yüzütanımlayıcısı, reklamı ve vitrini olmaktadır. Bir reklam panosunda olduğu gibi, panonun önünden geçen kişiyle (okuyucu) bağ kurmak için 10 saniyelik bir fırsattır. Bu yüzden başlığı iyi değerlendirmek önemlidir. Şimdi bu hedefe ulaşmanıza yardımcı olmak için bazı ipuçları ve örnekler vereceğim. Başlığı Kısa ve Öz Tutunuz Başlık ne uzunlukta olmalı? sorusu sorulduğunda cevabım, başlığın sadece yeterli uzunlukta olması gerektiğidir. Bu, sorudan kaçınmak anlamına gelmemekte, bir başlığın çok fazla kelimeyle okuyucuyu uzaklaştırmaması ya da kafasını karıştırmaması için, makalenin içeriğini tanımlamak için gereken sözcük sayısının dengelenmesi gerektiğini yazara anlatmaktadır. Bir başlığın göze nasıl göründüğü, anlattıkları kadar anlam ifade edebilir. Çoğu durumda, başlığa sözcük eklenmesinden ziyade sözcük çıkarılması daha iyi sonuç verir.. çalışması, incelenmesi,.geliştirilmesi ve hakkındaki gözlemler gibi gereksiz fazla kelimeleri kullanmaktan kaçınınız. Okuyucular bir şeyi çalışmadan, incelemeden, geliştirmeden ve gözlemlemeden makaleyi yazamayacağınızı bilirler. Aynı şekilde, yeni, geliştirilmiş, özgün, doğrulanmış ve duyarlı gibi sıfatları kullanmayınız. Bir dergi neden yeni olmayan, doğrulanmamış ve duyarlı olmayan bir çalışmayı dikkate almak istesin ki? Birçok derginin bir başlığın içerebileceği kelime ya da karakter sayısı hakkında katı sınırlamaları bulunmaktadır, bu yüzden başlıktan mesajını etkilemeyen kelimelerin çıkarılması her zaman işe yarar. Açık Olunuz Aşağıdaki İngilizce başlıkları ele alalım: -H1N1 Virus Testing on Mice Using Polymerase Chain Reaction - Blood from Bone Marrow Donors Stored on Ice Yields Higher HLA-Match Percentages

2 - Treatment of Pediatric Melanoma Patients with Lasers - Value of Amniotic Fluid Sphingomyelin Quantification in fetuses With G1-α Gene Mutations of Unclear Significance Bunların Türkçe ye tercümesi sırası ile: -Polimeraz Zincir Reaksiyonu Kullanarak Fareler Üzerinde H1N1 Virüs Testi Yapılması - Kemik İliği Donörlerinden Alınan ve buzda saklanılan Kan, Daha Yüksek HLA-Eşleşme Oranlarına Yol Açmaktadır - Pediatrik Melanom Hastalarının Lazerle Tedavi Edilmesi Belirlenmemiş Öneme Sahip G1-α Gen Mutasyonlu Fetüslerde Amniyotik Sıvı Sfingomiyelin Ölçüm Değeri Şeklinde olabilir ancak ana dili İngilizce olan bir insan yukarıdaki İngilizce başlıkları şu şekilde de yorumlayabilir: İlk makaledeki fareler, eğer polimeraz zincir reaksiyon analizi yapabiliyorlarsa sıra dışı olmalılar. Geçmişte bir kemik iliği kampanyası için kan bağışlamıştım, ancak kurumlar daha iyi sonuç alabilmek için beni buzda saklayacaklarsa ileride bundan vazgeçmeyi düşünüyorum. Eğer bir çocuk doktoru olsaydım, tedavi odasına girmeden önce çocukların lazerden uzak tutulmalarını isterdim. Son olarak, belirlenmemiş önem derecesine sahip amniyotik sıvı sfingomiyelin değeri mi, yoksa belirlenmemiş öneme sahip gen mutasyonları mı? Okurlar muhtemelen, açık olmayan bir başlığın anlamını çıkaracaklardır. Ancak (okumaktan vazgeçmedilerse) makalenin geri kalanını okurken ki düşünceleri olumsuz etkilenecektir. Bu başlıklara alternatif aşağıdaki başlıkları verirsek daha açık ve doğru ifade etmiş oluruz: -Polymerase Chain Reaction Testing of Mice for the H1N1 Virus -Increased Bone Marrow Donor HLA-Match Percentages for Blood Stored on Ice - Laser Treatment for Pediatric Melanoma - Amniotic Fluid Sphingomyelin Quantification Identifies G1-α Gene Mutations of Unclear Significance Bu varsayımsal tuhaf başlık örnekleri ve modifikasyonları, bir başlıktaki söz diziminin genelde olduğundan daha fazla ilgiyi hak ettiğini göstermektedir. Başlığınızın yalnızca bir anlamı olmalıdır. Başlığı makaleyi beraber yazdığınız yazarlar dışındaki diğer meslektaşlarınıza göstermek ve sözcüklerinizden aldıkları mesajı size söylemelerini istemek iyi bir uygulamadır. Bilgilendirici Olunuz Başlıkların kısa ve öz olmalarının iyi bir özellik olduğu düşünülmesine rağmen, bazen makalenin konusu hakkında okuyucuya çok az bilgi verecek kadar kısa ve yetersiz olurlar. Tablo 1, 3 başlığın, en az bilgilendirici olandan en çok bilgilendirici olana kadar değişen varyasyonlarını göstermektedir. İlk örnekte, en bilgilendirici başlık metodun belirgin olan avantajını (hızlı), kullanılan numuneyi (tam kan), analiz edilen bileşiği (sirolimus) ve kullanılan

3 metodu ( yüksek performanslı sıvı kromatografisi-kütle spektrometrisi) içermektedir. Makalenin konusunun bu şekilde tam olarak tanımlanmasında 12 kelime (86 karakter) kullanılmıştır. İkinci örnek, makalenin statinler ve kolesterol hakkında olduğunu belirten ve okuyucuya çok az bilgi veren genel bir ifade ile başlamaktadır. Statinlerin kolesterolü etkilediği söylendiğinde okuyucuya daha fazla bilgi verilmekte,, statinlerin kolesterolü düşürdüğü söylendiğinde ise verilen bilgi miktarı artmaktadır. En bilgilendirici başlık sadece 9 kelime (80 karakter) kullanarak okuyucuya bağımsız değişken (statin tedavisi), bağımlı değişken (kolesterol), gözlenilen etki (azalma) ve çalışılan hasta popülasyonu (kardiyovasküler hastalık) hakkında bilgi vermektedir. Biyomedikal dergilerde çalışılan canlı türü genellikle, aksi belirtilmedikçe insan olarak kabul edilir. Başlık, diğer tüm çalışmalar için (örn. hayvanlar, E.coli, HeLa hücreleri gibi), çalışılan spesifik organizmayı veya biyolojik sistemi, Tablo 1 deki üçüncü örnekte de gösterildiği gibi açıkça belirtmelidir. Tablo 1. Bilgi vermesi açısından başlıkların değişen etkinlikleri. Sirolimus İçin Yeni Bir Metot Sirolimus un Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi İle Analizi Tam Kanda Sirolimusun Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi İle Hızlı Analizi Statinler Ve Kolesterol Statinlerin Serum Kolesterol Üzerindeki Etkisi Serum Kolesterolün Statin Tedavisi İle Düşürülmesi Statin Tedavisinin Kardiyovasküler Hastalığı Olan Hastalarda Serum Kolesterolü Düşürmesi Grip Virüsleri İçin Hayvan Testleri H1N1 Virüsü İçin Hayvan Testleri H1N1 Virüsü İçin Köpeklerin Test Edilmesi H1N1 Virüsü İçin Köpeklerde Polimeraz Zincir Reaksiyonu testi Anahtar kelimeleri ve terimleri akıllıca kullanınız. Anahtar kelimeler ve terimler önemli rol oynarlar ve bu nedenle dikkatli bir şekilde seçilmeleri gerekmektedir. Birçok okuyucu sizin makalenizi derginin içindekiler bölümünü tarayarak gördüğü için, bir yazar olarak, makalenin içeriğini (veya mesajını) vurgulayan kelimeler ve terimlerle okuyucunun ilgisini çekmek istersiniz. Ayrıca, başlıkta kullanılan anahtar kelimeler veya terimler, tüm makalede kullanılanlarla aynı olmalıdır. Tablo 1 ve 2 deki başlıkları örnek olarak alacak olursak, eğer başlıkta insan lökosit antijeni (HLA) eşleşmesi ifadesini kullanmışsanız, özet veya ana metinde histokompatibilite veya majör histokompatibilite kompleksi (MHC) gibi başka eş ifadeleri kullanmamalısınız.

4 Eğer başlıkta yüksek performanslı sıvı kromatografisi terimini kullanırsanız, makalenin çeşitli yerlerinde kromatografik test olarak değiştirmemelisiniz. Tablo 2. Başlıkların yeniden düzenlenmesi ile vurgulamada meydana gelen değişim Belirlenmemiş öneme sahip G1-α gen mutasyonları, amniyotik-sıvı sfingomiyelin ölçümü ile tanımlanabilirler. Vurgulama: G1-α gen mutasyonları Buzda saklanılan kan, kemik iliği donörlerinde HLA-eşleşmesi oranlarında artışa yol açmaktadır. Vurgulama: Kanın işlenmesi ve saklanılması Kemik iliği donörlerinde HLA-eşleşmesi oranları buzda saklanılan kanda artar Vurgulama: Kemik iliği HLA eşleşmesi İlk trimester gebelikte PAPP-A değeri, sigaradan etkilenmektedir. Vurgulama: İlk trimester gebelik taraması Sigara içmek, ilk trimester PAPP-A değerini etkilemektedir. Vurgulama: Sigaranın etkisi Kistik fibrozis açısından yeni doğan taraması için kuru kan spot tripsin yeterlilik testi Vurgulama: Yeterlilik testi, kuru kan Kistik fibrozis açısından yeni doğan taraması: kuru kan spot tripsin yeterlilik testi Vurgulama: Yeni doğan taraması, kistik fibrozis Bir başlıktaki anahtar kelimeler ve terimler, indeksleme hizmetleri (örn. PubMed) ve arama motorlarındaki (örn. Google) aramalar da aynı terimlerle yapıldığı için önemlidir. Hayvan, bakteri veya antibiyotik gibi genel terimleri anahtar kelimeleriniz olarak kullanmaktan kaçınınız. Salmonella zehirlenmesi hakkında PubMed de araştırma yapan bir okuyucu muhtemelen, bakteri terimini girerek araştırmasını yapmayacaktır. Çünkü bu şekilde ararsa, 1 milyondan daha fazla makale çıkacaktır. Bu durumda sizin makaleniz okyanustaki bir yağmur damlası gibi kaybolacaktır. Google gibi araştırma motorları genellikle bir başlığın ilk 6-7 kelimesini göstermektedirler. Bu nedenle makalenizin içeriği ile en ilişkili olan kelimelere başlığın başlarında yer vermekte fayda vardır (Tablo 2). Dergiyi ve hedef okuyucu kitlesini tanıyınız Yazarların yaptığı yaygın hatalardan birisi de, bir dergi tarafından istenilen format, stil, kelime sayısı sınırı gibi açıkça belirtilen kuralları okumamalarıdır. Yazarlar, bu bilgilere

5 ulaşmalarına rağmen derginin isteklerini karşılamayan başlıklarla makalelerini göndermektedirler. Bazı dergiler başlıktaki kelime veya karakter sayısını sınırlamaktadırlar ya da başlıkların cümle olarak değil de kalıp olarak yazılmalarını isteyebilirler (örn. kolesterol konsantrasyonları statin tedavisi ile düşürülmektedir yerine statin tedavisi ile kolesterolün düşürülmesi gibi). Bazı dergiler de alt başlıkları veya makalenin Bölüm 1 veya Bölüm 2 olarak dizayn edilmesini istememektedirler. Yayınlanmış başlıkları görmek için ilgilendiğiniz derginin eski sayılarını okumak iyi bir ipucudur. Ayrıca bir başlıkta kullanılan kelime ve terimlerin sırası, okuyucuların sizin makalenize olan ilgisini de etkileyebilir. Bu nedenle ana fikir olarak neyi vurgulamak istediğinize karar vermeniz önemlidir. Tablo 2, 4 çift başlık içermektedir ve bu örneklerde, her bir çiftteki başlığın ilk yarısı farklı bir konuyu vurgulamaktadır. Tablodaki 4 makalenin her birisi, çalışmanın varsayımı ve sonuçları aynı olmasına rağmen, farklı bir açıdan ele alınacak ve başlıktaki kelimelerin düzenlenme şekline bağlı olarak farklı okuyucu kitlesinin dikkatini çekecektir. Kısaltmalardan kaçınınız Kısaltmalar bazı problemlere yol açacağından başlıkta kısaltmalardan kaçınılmalıdır. Öncelikle kısaltmalar, makalenizin konusu hakkında uzman olmayan okuyucuların kafalarını karıştırabilir ve onları makaleden uzaklaştırabilirler. İkinci olarak, eğer başlıktaki bir kısaltma indeksleme hizmetleri tarafından kullanılan, kabul edilmiş standart bir kısaltma değilse, makaleniz doğru bir şekilde indekslenmeyebilir ve potansiyel okuyucuların gözünden kaçabilir. Üçüncü olarak da, standart bir kısaltma olsa bile, indeksleme hizmetleri genellikle okuyucuların, kısaltmaların açıklandığı makalenin ana metnine değil de sadece başlıklara ve özetlere erişmelerini sağlamaktadır. Nadir durumlarda bazı isimler için kullanılan kısaltmalar, açık yazılmış şekillerine göre daha yaygın kullanılırlar. Mesela ortalama bir kişi, iyi deoksiribonükleik asitlerinden dolayı ailesinin uzun ömürlü olduğunu söylemez, bunun yerine DNA terimini kullanır. RNA, AIDS, CDC ve FDA yaygın kullanılan benzer terimlerdir. Bu durumlarda, tam ad yerine kısaltmanın kullanılması okuyucuya daha anlaşılır gelebilir. Fakat kararsız kaldığınızda, dergiyi kontrol ediniz veya referans materyaller ya da yazım kılavuzlarına bakınız. Öğrenme alıştırması Başlıklar önemli olduklarından dolayı, açık, kısa, öz ve bilgilendirici başlıklar yazabilmelisiniz. Aşağıda listelenen ilk 3 başlığın hepsi de geliştirilebilir. Bu makalede tartışılan ipuçları ve uyarıları dikkate alarak başlıkları tekrar yazmaya çalışınız. Dördüncü başlık için bir kısa başlık oluşturmayı deneyiniz. Seçilmiş ilave okuma kaynakları listesinin arkasından verilen kutucukta bazı muhtemel yeni başlıklar sunulmaktadır. Lupusa özgü antinükleer antikorların geliştirilmiş tespiti için Yeni bir ELISA yönteminin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi Sıvı Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi ile bağlantılı olarak çevrimiçi ekstraksiyon kullanımıyla tam kandaki sirolimusun duyarlı bir şekilde ölçümü için kullanılan doğrulanmış bir metot sirna moleküllerinin, değerlendirme sonucunda, sepsisin duyarlı ve spesifik biyogöstergeleri oldukları ortaya çıkmaktadır.

6 HIV ile enfekte hastaların albinovir tedavisi sonrasında kandaki viral yükte azalma Son düşünceler İlk etkiyi yaratmak için ikinci bir şansınız yoktur şeklinde eski bir söz vardır. Bir makalenin başlığı, okuyucu, hakem veya editörde çalışmanızın ilk etkisini bırakma gücüne sahiptir. Makalenizin içeriğini tanımlayan bir başlıkta yer alması için seçtiğiniz kelimeler açık, kısa ve öz, bilgilendirici ve hedef okuyucu kitlesi ile ilişkili olmalıdır. Bazı önde gelen dergilerin içindekiler bölümünü tarayınız ve ilginizi çeken başlıkların kelimelerine ve stiline karar veriniz. Yayınlanması için bir sonraki makalenizi yazdığınızda başlığa daha çok önem vereceksinizdir. Ek okuma Day RA, Gastel B. How to write and publish a scientific paper. Westport, CT: Greenwood Press, Zeiger M. Essentials of writing biomedical research papers. New York: McGraw Hill, Öğrenme alıştırmasına verilen cevaplar Lupusa özgü antinükleer antikorların geliştirilmiş tespiti için bir yeni ELISA metodunun geliştirilmesi ve değerlendirilmesi Düzenlenmiş başlık: ELISA ile Lupusa özgü antinükleer antikorların gelişmiş tespiti Sıvı Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi ile bağlantılı olarak çevrimiçi ekstraksiyon kullanımıyla tam kandaki sirolimusun duyarlı bir şekilde ölçümü için kullanılan doğrulanmış bir metot Düzenlenmiş başlık: Tam kanda sirolimus un Çevrimiçi ekstraksiyon sıvı Kromatografisi-Kütle Spektrometrisi ile ölçümü sirna moleküllerinin, değerlendirme sonucunda, sepsisin duyarlı ve spesifik biyogöstergeleri oldukları ortaya çıkmaktadır. Plazma sirna sepsisin biyogöstergesidir. HIV ile enfekte hastaların albinovir tedavisi sonrasında kandaki viral yükte azalma Kısa başlık: Albinovir tedavisi ile HIV viral yükünün azalması (49 karakter) Albivonir tedavisi ve HIV viral yükü (36 karakter)

7 BİLDİRİMLER: Albivonir ile HIV tedavisi ( 26 karakter) Yazar Katkıları: Tüm yazarlar bu makalenin bilimsel içeriğine katkıda bulunduklarını ve şu üç gereksinimi yerine getirdiklerini ifade eder: (a) kavram ve tasarıma, verilerin toplanmasına veya analiz edilmesi ve yorumlanmasına anlamlı katkı; (b) makalenin bilimsel içerik açısından hazırlanması ve gözden geçirilmesi; ve (c) yayımlanma için nihai onay. Yazarların Olası Çıkar Çatışması Beyanları: Makalenin gönderilmesi aşamasında tüm yazarlar Olası Çıkar Çatışması Beyan Formu nu doldurmuştur. Olası çıkar çatışmaları: İstihdam veya Yöneticilik: T.M. Annesley, Clinical Chemistry, AACC. Danışmanlık: Bildirilmemiştir. Hissedarlık: Bildirilmemiştir. Onursal Ücretler: Bildirilmemiştir Araştırma Desteği: Bildirilmemiştir. Uzman Tanıklığı: Bildirilmemiştir. Sponsor katkısı: Sponsorların çalışma şekli, hasta seçimi, verilerin tekrarı ve yorumlanması, ve makalenin hazırlanması ve kabul edilmesinde herhangi bir rolü yoktur The American Association for Clinical Chemistry