Zehirlenme ve Tehlikeli daniz canlıları

Transkript

1 Zehirlenme ve Tehlikeli daniz canlıları ZEHİRLENME NEDİR? Herhangi bir kimyasal, organik veya fiziksel madde vücuda girdikten sonra özelligine göre yerel veya genel hasar meydana getirerek, ölüme neden olabiliyorsa bu maddeye ZEHİR, olaya ise ZEHİRLENME denir. Yerel belirtiler: Sokulan, ısırılan, temas eden yerde kızarıklık, sislik, gerginlik, agrı ve kasıntı Genel belirtiler: - Vücut ısısının yükselmesi (ates), - Tüm vücutta kızarıklık, döküntü, kasıntı, - Solunum sıkıntısı, hızlı ve zayıf atan nabız, - Bas agrısı, kulak çınlaması, - Halsizlik, kendinden geçme, gelisen bilinç kaybı, sok, ölüm. DERi YOLU ZEHİRLENMELER_: Kremler, tozlar, sıvılar ile temas sonucu, ya da ısırma, sokma, enjeksiyon ile meydana gelir. Etkilenme durumuna göre yerel veya genel belirtiler görülebilir. _lkyardım: Etken madde krem veya toz seklindeyse, bol akan su ile yıkanır; yara varsa üzeri steril gazlı bezle kapatılır. Yerel belirtiler giderek yayılıyor ve genel belirtiler görülüyorsa, kisi derhal bir saglık kurulusuna götürülür. (Kiside gelismekte olan alerjik soka karsı saglık kurulusunda semptomatik tedavi uygulanmalıdır, aksi halde kisi kaybedilebilir. Deniz Kestanesi Batması: Bu durumda organ (genelde ayak), yanmayacak sekilde dayanabilecegi kadar (45 C) sıcak su içine daldırılarak, dakika (agrı dininceye) kadar bekletilir. Sıcak dikeni eritir. Denizanası Teması: Denizanası ve deniz sakayıklarının nematokist denilen vantuzlarındaki çengellerle cilde tutunurlar, bunların zarar verilmeden uzaklastırılması için: önce alkol (ya da sirke veya deniz suyu) ile yıkanır, sonra üzerine pudra ekilir, varsa çig et konarak yumusatılır ve bıçagın tersi veya tahta çubukla deriden sıyrılır. Ya da o kısım dogrudan musluk suyu ile yıkanabilir; tatlı su vantuzları patlatacagından kisi rahatlayacaktır. BALIK ZEHİRLENMESİ Genellikle Scombridae ailesinden ton ve uskumru balıklarının yenmesiyle olusur. Zehirlenmeye neden olan balıgın kokusu ve görünüsü normal olabilir. Ayrıca akut toksisite hafif eksimsi veya acı tadı olan balık yenmesinden sonra ortaya çıkar. KLİNİK BULGULAR: Semptomlar genellikle ilk dk içerisinde ortaya çıkar. Klinik bulgulara neden olan balıktaki serbest histidindir. Histamin benzeri semptomlar ön plandadır. Flushing, ürtiker,zonklayıcı tipte basagrısı. Bulantı, kusma, bas dönmesi. Bronkospazm, hipotansiyon olusabilir. LABORATUVAR: Rutin laboratuvar testlerinin tanıda önemi yoktur Kan histamin seviyesi yükselebilmekle birlikte klinik olarak faydalı degildir. TOKSİSİTE SINIRI:Zehirlenmeye neden olan 100 gr balıktaki 100 mg histamin miktarıdır. Histamin miktarlarına göre ortaya çıkan semptomlar su sekildedir: 8-40 mg Hafif semptomlar, 40 mg ve üzeri Orta derecede semptomlar, 100 mg ve üzeri Ciddi semptomlar TEDAV_: Genellikle 3-36 sa sonra spontan iyilesme görülür.antihistaminik uygulamasına çok çabuk cevap verilmektedir. H2 blokörler, semptomatik ve destekleyici tedavi dir Zehir Danışma: O (ücretsiz telefon) CAMGÖZ KÖPEK BALIGI Galeorhinus Galeus

2 Mustelus asterias Mustelus punctulatus Ilıman ve tropik kıyısal Denizlere dağılan Bozcamgözlere, Ege ve Batı Akdeniz kıyılarımızda rastlanabilir. Yetişkinlerin çoğunlukla çok derin suları sevmelerine karşın, genç bireyler bazen sahillere yaklaşabilirler. Genellikle gündüzleri derinlerde geçirip geceleri avlanırlar. Yemek listelerinde pek çok çeşitte deniz canlısı bulunur (Diğer küçük köpekbalığı türleri, Vatozlar Mürekkep balıkları, çeşitli balıklar Yengeçler, Karidesler. Foklar gibi) az hareketli fakat güç!ü yüzücülerdir. Derin sularda yaşadıklarından, dalıcılarla pek karşılaşmazlar. Elleşmediğiniz sürece zararsız olarak bilinir.. Harhasyasgiller (Carchrinidae) Sivri köpekbalığı (Carcharhinus brevipinna)

3 Siyah yüzgeç (Carcharhinus limbatus) Siyah yüzgeçli resif köpekbalığı (Carcharhinus melanopterus) Kum köepkbalığı (Carcharhinus plumbeus)

4 MÜREN ( Muraena Helena Ege ve Akdeniz kıyılarında rastlanabilecek mürenler sanıldığı gibi saldırgan değildir. Kayaların içindeki oyuklarda yaşayan bu hayvanlara dikkat etmek gerekmektedir. Yuvalarına el sokulmadıkça yada zıpkınlanmadıkça pek insanlara saldırmazlar. Koku alma duyusu çok gelişmiş olan mürenleri balıkadamların yanlarında taşıdıkları avlamış oldukları balıklarda uyarabilmektedir. Bir kez ısırdıkları zaman öldürünceye kadar çeneleri açılmayabilir. oldukça derin ve çok geç kapanan bir yara acarlar. Zehirli olmamakla birlikte ağızlarındaki çok çeşitli bakteriler nedeniyle ısırılan yer çoğunlukla iltihaplanır. Kişinin duyarlılığına bağlı olarak durum ağırlaşabilir. Yara, sabunlu su ile yıkandıktan sonra kanama varsa durdurulmalıdır hasta en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir İSKORPİT ( Scorpaena scrofa ve / Lipsos

5 Scorpaena porcus lipsos Rengi esmer kahverengi olup boyu 20 cm. yi pek geçmez. Özellikle sırt yüzgeçleri zehir içerir. Bütün denizlerimizde yaşamaktadırlar. Çok etkin bir zehir içermemekle birlikte dikenleri battığında kişinin duyarlılığına bağlı olarak, çok acı veren ve geç kapanan bir yara oluşmaktadır. Bu durumda eğer diken yaranın içinde kırılıp kalmışsa çıkarılmalı yara sabunlu su ile yoksa amonyak ile yıkanmalıdır. (Trakonya)-(Trachinus Draco

6 vücutları yanlardan hafifçe yassılaşmış olup, gözler başın üzerinde yer alır Renk üst kısımlarda mavi-kırmızıda, kırmızı-gri ye değişmekte karın kısımlarında kirli beyaz olmaktadır. Göğüs ve özellikle sırt yüzgeçlerinin önde başın gerisinde- yer alan ve rengi siyahımsı dikenlerinde çok etkin zehir içerirler. Boyları en çok 40 cm' dir. Çoğunlukla kendini kuma gömen bu balıkların, üzerlerine basıldığında yada çıplak elle tutulduğunda, dikenleri batmakta ve hemen çok şiddetli bir ağrı başlamaktadır. Yaranın çevresi kızarmakta ve şişmektedir. Kişinin duyarlılığına bağı olarak, bulantı, kusma, adale seyirmesi, solunum zorluğu, kalp durması şok ve koma gibi çok ciddi olaylar olabilmektedir. İğnenin batması durumda, yara amonyak ile yıkanmalı ve zehirin yapısını bozabilmek için olabildiğince sıcak suya sokulmalıdır. Hasta en kısa zamanda en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir. Şişen yerlere buz ve alkol pansumanı yapılabilir.

7 VATOZ (Raja Clavata) yassı ve koyu renkli olup, kalkan balığına benzerler. kuyruğunda zehirli dikenler mevcuttur. Zehirli dikeninin sokması halinde derhal şiddetli bir darbe gibi hissedilmekte ve dayanılmaz bir sancıya dönüşmektedir. Kusma, terleme, karın ağrısı ve kalp çarpıntısına yol açmaktadır. Eti zehirli ve tehlikelidir. İskorpit balığına uygulanan tedavi yöntemi uygulanmalıdır. DENİZ ANASI : çok çeşitli türleri vardır. Özellikle yaşadıkları bölgelere ve okyanuslara göre boyları, renkleri ve zehir şiddetleri de değişmektedir. Bu canlılar, ölü olsalar bile dokundukları her cisme zehirini akıtırlar. Deniz anaları özellikle ısırdıkları veya dokundukları bölgelerde kaşıntı başlamakta ve daha sonra yerini acıya bırakmaktadır. Denizanalarının tahribatlardan en önemlisi kırmızılaşma ile kana karışan zehirin miktarıyla ilgilidir. Öncelikle önemsiz bir kaşınma ve ovuşturma ile geçiştirildiği zannedilmektedir. Ancak aşırı dozda zehire maruz kalındığında diğer zehirlenmelerde olduğu gibi, nefes darlığı, bulantı, mide krampları görülmektedir. Denizanasına temas ettiyseniz, sudan çıktıktan sonra o bölgeyi amonyaklı su ile silin. Ancak yaraya dokunmayın, ovuşturmayın ve kesinlikle de kaşımayın. Aksi halde zehirin yayılmasına ve daha kötü olmasına sbep olursunuz

8 DENİZ KESTANESİ : genellikle kayalık ve temiz kumlu sularda ve diplerde yaşayan deniz canlılarındandır. Yapısı itibariyle top görünümünde olup, üstünde kısa, uzun ve düzgün aralıklarla sıralanmış uçları çok sivri iğnelere benzeyen dikenli bir deniz canlısıdır. Denizde veya dipte farkına varmadan üzerine basıldığında veya herhangi bir yerinize sürtünmeden dolayı dikenleri batar ve kırılarak o bölgede kalır. Eğer bu dikenler hemen çıkarılmazsa zamanla o yerde şişkinlik oluşabilmektedir. Dikenleri çıkardıktan sonra o bölgeyi Alkol veya kolonya ile temizlemelisiniz. Aksi halde iltihap oluşmasına yol açabilirsiniz. Halkalı Solucanlar / Deniz çıyanları

9 Hermodice carunculata Halkalı solucanlar şubesinin bazı üyeleri de zehirlidir. Bu şubenin üyeleri vücutlarını oluşturan halka ya da segment dizileriyle tanınırlar. Halkalı solucanların en önemli özelliklerinden biri, "seta" denilen kalın kıllarıdır. Bunların dip kısımları deriden bir kese içerisinde bulunur. Bu keseler kaslar yardımıyla içeriye ya da dışarıya doğru hareket ettirilebilir. Bazı halkalı solucan türlerinin setalarının içinde zehir bulunur. Kıyılarımızdaki en yaygın ve zehirlenme olaylarına en çok neden olan zehirli halkalı solucan türüyse, deniz çıyanı (Hermodice carunculata). Halkalı Solucanların Yol Açtığı Zehirlenmeler Tedavi Yöntemleri: 1. Gözle görülebilen bütün zehirli kıllar bir cımbız yardımıyla alınmalıdır. 2. Deri fazla sürtünmeden ve ovalanmadan kurulanmalıdır. Bunun en sağlıklı yolu rüzgar yardımıyla veya bir saç kurutma makinesiyle yapılan kurutmadır. 3. Bir selobantın yapışkan yüzeyi kılların üzerine denk gelecek şekilde yapıştırılıp çekilerek, geride kalan kıllar alınmalıdır. 4. Tahriş olan bölgeye sirke, % 40-70'lik alkol veya amonyak uygulanarak acının hafifletilmesi sağlanabilir. 5. Eğer tahriş olan bölgedeki acının şiddeti artarsa, bölgenin üzerine lokal kortikosteroid içeren ilaçlar uygulanabilir. 6. Korunma Yolları: Deniz çıyanları çok yavaş hareket eden canlılardır, bu yüzden sadece dikkatsiz balıkadamlar için tehlike oluştururlar. Özellikle yaz aylarında pek çok dalgıç, dalış kıyafetleri olmadan dalış yapar. Kayalık bölgelerde dolaşırken deniz çıyanlarının ortamda bulunabileceği düşünülerek taşlara ve kayalara sürtünmekten kaçınılmalıdır Bu hayvanın besinleri arasında leşler, ilk sırayı alır. Bu yüzden sualtında ölü canlılara dokunmamak gerekir, keza beslenme işlevini tamamlayan bir deniz çıyanı ölü canlıdan ayrılmış olsa bile, setaları bu ortamda bulunabilir. Balıkçı ağlarına yakalanan balıklar arasında da çok sık görülen deniz çıyanları, ağdan balık toplarken de zehirlenmeye neden olabilir. BALON BALIĞI Denizlerde yaşayan bir tür balık çok akıllıca planlanmış bir savunma mekanizmasıyla düşmanlarından korunmaktadır.bu balık düşmanla karsı karsıya olmadığı zamanlarda sıradan bir balık gibi görünür.vücudunun etrafında iri dikenler olup bu dikenler balık normal haldeyken yassı olarak vücudun yanına yapışık vaziyettedir İç organlarında tetrodoksin maddesi vardır bu zehirli bir maddedir.. düşmanla karşı karşıya geldiği zaman düşmanının çene darbelerinden kendini korumak amacıyla vücudunu süratle suyla doldurmaya başlar.balık bir yandan şişerken bir yandanda vücuduna yapışık olan dikenler dik konuma gelir. Bu dikenler oldukca sert olup düşmanın ağızıyla yaptığı darbelere karşı bir engel oluşturur.balık, kendisinden daha büyük başka bir düşman tarafından yutulsa bile vücududundaki dikenler balığın düşmanın boğazından geçmesine engel olur. Düşman, balığı yuttuğu gibi ağızından geri çıkarır. Kaynak= Muhtelif internet sayfaları