Yaşlılar İçin Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Modülü WHOQOL-OLD: Türkiye Alan Çalışması Türkçe Sürüm Geçerlilik ve Güvenilirlik Sonuçları

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yaşlılar İçin Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Modülü WHOQOL-OLD: Türkiye Alan Çalışması Türkçe Sürüm Geçerlilik ve Güvenilirlik Sonuçları"

Transkript

1 Türk Psikiyatri Dergisi 21; 21(1): 37-8 Yaşlılar İçin Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Modülü WHOQOL-OLD: Türkiye Alan Çalışması Türkçe Sürüm Geçerlilik ve Güvenilirlik Sonuçları Dr. Sultan ESER 1, Dr. Gül SAATLI 2, Dr. Erhan ESER 3, Dr. Hakan BAYDUR 2, Dr. Caner FİDANER Özet / Abstract Amaç: Bu çalışmanın amacı, WHOQOL un yaşlılara yönelik modülü olan WHOQOL-OLD un Türkçe sürümünün güvenirlik ve geçerliğini test etmektir. Gereç ve Yöntem: D.S.Ö. Yaşam Kalitesi Yaşlı modülü (WHOQOL-OLD) yaşlı topluma yönelik epidemiyolojik araştırmalar ile klinik müdahale çalışmalarında, WHOQOL a ek olarak kullanılmak üzere Türkiye nin de içinde bulunduğu çok merkezli bir proje ile geliştirilmiştir. WHOQOL-OLD modülü, altı boyut (, Geçmiş Bugün Gelecek Faaliyetleri, Sosyal katılım, Ölüm ve ölmek ve Yakınlık) içinde, 2 sorudan oluşmaktadır. Bu çalışma, Manisa merkez ilçede yaşayan 65 ve üstü 527 yaşlıdan oluşan bir örneklem üzerinde yürütülmüştür. Çalışmada kullanılan paralel ölçekler WHOQOL- BREF ve Yaşlı Depresyon Ölçeği (GDS) dir. Güvenirlik analizi iç tutarlığının hesaplanmasını (Cronbach alfa) ve soru analizini içermektedir. Geçerlik analizleri, iç ve dış geçerlik testlerinden oluşmaktadır. Yapısal geçerlik testi olarak, her soru için birleşim (convergent) ve ayrışım (divergent) geçerlik analizleri ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Kriter geçerliğinin değerlendirilmesi için çoklu doğrusal regresyon analizi ve bilinen gruplar geçerliliği (t testi ve etki büyüklüğü) kullanılmıştır. Analizlerde SPSS 11. sürümü ve Lisrel 8.5 sürümü kullanılmıştır. Bulgular: Ankete katılanların ortalama yaşı 71.6 ± 5.2 (minimum 65 maksimum 96), olup % 5.5 i kadındır, % 6.5 i sağlığının bozuk olduğunu belirtmiştir. Ölçeğin toplam puan ortalaması 56.2±11.86 dır. Boyut puanlarının tümünde ve genel puanda gözlenen tavan ve taban etkisi, kabul edilebilir düzeydedir (<%5). Genel ölçek yapısı için Cronbach Alfa değeri.85 olarak elde edilmiş, dışında boyutların tümünde alfa.7 nin üzerindedir. Ölçek başarısı, gerek ölçeğin geneli, gerekse boyutlar için son derece tatmin edici düzeydedir. Yapısal geçerliğin ölçütleri olarak: WHOQOL- OLD boyut puanlarının WHOQOL-BREF ve GDS üzerindeki benzerliği (convergence) ve farklılığı (divergence) yeterlidir; doğrulayıcı faktör analizi, çok yüksek Karşılaştırmalı Uyum İndeksi (CFI) değerleri ile tatmin edici bir yapının varlığını ortaya koymaktadır. Sonuç: WHOQOL-OLD modülünün Türkçe sürümünün psikometrik özellikleri, genel olarak iyi ve kabul edilebilir düzeydedir. Anahtar Sözcükler: Yaşlı, Kültürel uyarlama, Geçerlilik güvenilirlik, Yaşam Kalitesi SUMMARY: The Reliability and Validity of the Turkish Version of the World Health Organization Quality of Life Instrument-Older Adults Module (WHOQOL-Old) Purpose: To determine the psychometric properties of the Turkish version of the World Health Organization Quality of Life Instrument-Older Adults Module (WHOQOL-Old). Methods: The Turkish version of the WHOQOL-OLD was administered to 527 older (> 65 years) adults living in urban, suburban, and rural areas of Manisa Province, Turkey. The WHOQOL-OLD module consists of 2 items assigned to 6 facets (sen sory abilities, autonomy, past, present and future activities, so cial participation, death and dying, and intimacy) and is a supplementary module of WHOQOL-BREF. The WHOQOL-BREF and GDS-3 were also administered to the participants. A confirmatory approach was used during reliability and validity analysis. SPSS v.1. and LISREL v.8.5 were used for analysis. Results: Mean age of the participants was 71.6 ± 5.2 years and the overall WHOQOL-OLD score was 56.2 ± In all, 5.5% of the participants were female and 6.5% reported to be in poor health. Both ceiling and floor effects of the WHOQOL-OLD were satisfactory (<.5%). Alpha values for the facets and overall scale (range: ) (>.7), and item total correlations and overall scale success were satisfactory. As a measure of the construct validity of the scale, confirmatory factor analysis showed very high CFI values (range: ) for each of the domains. Convergence of WHOQOL-OLD facet scores on WHOQOL-BREF domains and WHOQOL-OLD were very fine in general. Conclusions: The psychometric properties of the Turkish version of the WHOQOL-OLD were acceptable, indicating that the scale is reliable and valid for use with older Turkish adults (> 65 years). Key Words: Older adults, Cultural adaptation, reliability and validity, quality of life Geliş Tarihi: Kabul Tarihi : Uzm., İzmir İl Sağlık Müdürlüğü, Kanser İzlem ve Denetim Merkezi, İzmir. 2 Doktora Öğrencisi, Halk Sağlığı AD.,Dokuz Eylül Tıp Fak., İzmir. 3 Prof., Halk Sağlığı AD., Celal Bayar Ü Tıp Fak., Manisa. Doç., İzmir İl Sağlık Müdürlüğü Bornova Sağlık Grup Başkanlığı, İzmir. Dr. Sultan Eser, e-posta: sultan.eser@gmail.com 37

2 GİRİŞ Günümüzde, gerek gelişmiş ülkelerin, gerekse gelişmekte olan ülkelerin sağlık politikaları, yaşlıların bağımsız biçimde yaşamalarına ve topluma entegre olmalarına öncelik vermektedir. Dünya Sağlık Örgütü nün (DSÖ) raporuna göre, 2 yılında 6 milyon olan 6 yaş ve üstü kişi sayısı, 225 te 1.2 milyona, 25 de ise 2 milyona çıkacaktır (World Health Organization, 27). DSÖ bunun yanında, sanayileşmiş ülkelerin yaşlanmadan önce zenginleşmiş olduklarını, buna karşılık gelişmekte olan ülkelerin zenginleşmeden önce yaşlanacaklarını belirtmekte, bu nedenle dünyadaki bütün ülkelerin, yaşlanmanın artışı anlamına gelen demografik sürecin yaratacağı olumsuz sonuçlara karşı hazırlıklı olması gerektiğini vurgulamaktadır. DSÖ Yaşlanma ve Sağlık Programı nın gerekçesinde durum şöyle ifade edilmektedir: Yaşlı kişilerin sağlığı denildiğinde, belirleyici konu olarak yalnızca hastalık prevalansı ya da hastalığın yokluğu görülemez ve görülmemelidir. Yaşlı kişilerin büyük bölümü hastalıkları olsa da, hastalıklarının günlük hayatlarını ciddi olarak etkileyen olumsuz sonuçları ortadan kaldırılabildiği takdirde, kendilerini bütünüyle sağlıklı olarak hissedebilir. (World Health Organization, 1998). İşte bu nedenlerle, sağlığın özbildirimi kavramı yaşlılık dönemi için büyük önem kazanmaktadır. Sağlıkla ilgili Yaşam Kalitesi (SYK), ileri yaşta çok önemli olan algılanan sağlık ve mutluluk üzerine odaklanmış, görece yeni bir kavramdır. SYK, süregen hastalıkların yaşlanmış nüfustaki zararlı ve yıkıcı etkilerinin ölçülmesinde çok duyarlı bir kavramdır. Bu yaş grubunda sağaltım her zaman mümkün olmadığından da, ileri yaş grubunda SYK ni geliştirmek özel bir önem taşır. Yaşlılarda SYK nin ölçümü, çok sayıda boyutu içerir; bunların arasında ağrı, bitkinlik ve işlevsel yeterlilik kadar toplumsal ve duygusal iyilik hali de bulunmaktadır (Piquart ve ark. 2, Contança ve ark. 23, Efklides ve ark. 23, Borg ve ark. 26, Paskulin ve ark. (27, Low ve ark. 27, Lucas ve ark. 27). Yaşlı nüfus içinde risk taşıyanları bulmak ve onlara yönelik hedef girişimler geliştirebilmek amacıyla, yaşam kalitesi değerlendirmeleri giderek daha fazla kullanılmaktadır, fakat değerlendirme araçlarının eksikliği nedeniyle yaşam kalitesini değerlendirmek pek kolay olmamaktadır. Genel amaçlı (jenerik) ölçekler, yaşlıların yaşam kalitelerini değerlendirmede özellikle önem taşır, çünkü bu yaş grubundaki bireylerin çoğunun yaşamlarında sağlığa ve toplumsal duruma ilişkin birden fazla problem vardır. Brown ve arkadaşları (199), yaşlılıkta yaşam kalitesini etkileyen faktörler arasında ilk üç sırayı toplumsal faaliyetler, boş zaman faaliyetleri ve sağlığın aldığını göstermiştir. WHOQOL- OLD Çek Cumhuriyeti merkezi verileri, yaşlıların yaşam kalitesini etkileyen en önemli faktörün depresif duygudurum olduğunu göstermiştir (Dragomirecká 28). Molzahn ve Gail tarafından yürütülmüş yakın tarihli bir çalışmada da (27), ileri yaşta yaşam kalitesinin altında yatan kavramsal faktörlerin sağlık, mali durum ve yaşamın anlamı olduğu gösterilmiştir. Buna karşılık ileri yaştaki erişkinlerde genel olarak yaşam kalitesindeki farklılıkların açıklanmasında en önemli faktörler kişisel ilişkiler, sağlık ve cinsellik olarak belirlenmektedir (Robinson ve ark. 27). Literatürdeki genel amaçlı ölçekleri gözden geçiren Haywood ve arkadaşları (25), yalnızca yaşlı erişkinler için değil, genel olarak erişkin nüfus için geliştirilmiş yaşam kalitesi ölçeklerinden söz etmektedirler. Halihazırda varolan yaşam kalitesi ölçeklerinden ancak bir kısmının yaşam kalitesini değerlendirecek, kapsamlı kavramsal bir yapısı vardır. Bunlar içinden ileri yaş grubu için kullanılabilecek genel amaçlı araçların sayısı da pek azdır, örneğin Filadelfiya Geriatri Merkezi Moral Ölçeği (Philadelphia Geriatric Center [=PGC] Morale Scale), Araçsal Gündelik Yaşam Faaliyetleri (Instrumental Activities of Daily Living = IADL), Bedensel Kendini Sürdürme Ölçeği (Physical Self-Maintenance Scale) ve Londra Engelli Ölçeği (London Handicap Scale = LHS) (Lawton ve ark. 1975, Brody ve ark. 1988, Harwood ve ark. 199). WHOQOL Grubu tarafından bu gereksinimden yola çıkarak 22 ülkede eşzamanlı bir yaklaşım kullanarak yaşlılar için WHOQOL un yaşlı modülü olan WHOQOL-OLD modülü geliştirildi ve geçerliği gösterildi (Bullinger ve ark. 1996). Genel amaçlı bir yaşam kalitesi profil ölçeği olan WHOQOLun uzun ve kısa olmak üzere iki sürümü vardır: WHOQOL-1 ve 26 sorulu WHOQOL-BREF. WHOQOL-1 de 25 bölüm (= facet ) ile altı boyut (= domain ) vardır, WHOQOL-BREF ise yalnızca dört boyutdan oluşur. WHOQOL un ölçek yapısı, uluslararası sürümün psikometrik özellikleri ve bu ölçeğin Türkçe geçerliği daha önce yayımlanmıştır (The WHOQOL group 199, The WHOQOL group 1995, Skevington ve ark. 2, Eser ve ark. 1999). WHOQOL-OLD Projesi Avrupa Komisyonu Beşinci Çerçeve Programı tarafından desteklenmiştir. Bu modül ile ilgili olarak diğer ülkelerde elde edilen bulgular daha önce yayımlanmıştır (Power ve ark. 25). Öteki 22 çalışma merkezinde olduğu gibi, Türkiye deki (İzmir) merkez de eşzamanlı olarak ölçeğin Türkçe sürümünü geliştirmiştir. WHOQOL- OLD modülü, Türkiye de yaşlı nüfus için geliştirilmiş ilk genel amaçlı yaşam kalitesi ölçeğidir; ayrıca bu çalışma ile, yalnız Türkiye de değil, Doğu Akdeniz ve Orta Doğu 38

3 TABLO 1. Çalışma Grubunun Sosyodemografik Özellikleri (n= 527). Sosyodemografik Özellik sayı % Yaş < 8 yaş yaş 2 8. Ortalama ± ss 71.5 ± 5.22 Ortanca 7. En küçük değer 6 En büyük değer 96 Eğitim Eğitimi yok 213. İlköğretim Orta öğretim Üniversite ve üstü Veri yok 3.6 Cinsiyet Erkek Kadın Hastalık durumu Hasta Sağlam ülkelerini kapsayan bir coğrafi alanda da ilk kez yaşlı nüfus için genel amaçlı bir yaşam kalitesi ölçeği geliştirilmiş olmaktadır. Bu nedenle, bu geçerlik çalışmasından elde edilen bulguların, gelişmekte olan ülkelerde yaşayan yaşlı nüfusun algıları hakkında da önemli ipuçları vermesi beklenmektedir. Bu çalışmanın amacı, WHOQOL un yaşlılara yönelik modülü olan WHOQOL-OLD un Türkçe sürümünün güvenirlik ve geçerliğini test etmektir. Bu yeni ek modül, Türkiye de, yaşlı topluma yönelik epidemiyolojik araştırmalar ile klinik müdahale çalışmalarında, WHOQOL a ek olarak kullanılmak üzere geliştirilmiştir. GEREÇ ve YÖNTEM Global WHOQOL-OLD Projesi WHOQOL-OLD Projesi ne Avrupa Komisyonu Beşinci Çerçeve Programı ndan (QLRT-2-32) fon sağlanmış ve proje Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Grubu nun (World Health Organization Quality of Life Group = WHOQOL Group) desteği ile 22 ülkede yürütülmüştür. Projenin çalışma protokolü, daha önce yayımlanmış olan WHOQOL standart proje metodolojisine dayanmakta (The WHOQOL Group 1998a, The WHOQOL Group 1998b) ve odak grup çalışması, soru üretme, pilot deneme, soru azaltma ve boyut araştırmasını içermektedir. Yöntemin ilk aşamasında, uluslararası projenin global analizi ve odak grup çalışmalarının sonucunda sorulu WHOQOL-OLD modülü ortaya çıkmış, bu modül, 6 boyutta deneme çalışması yapılarak 2 sorulu WHOQOL-OLD modülüne indirgenmiştir (Power ve ark. 1998). Türk Kültürüne Uyarlama Çalışması Bu makalede WHOQOL-OLD modülünün Türkçe sürümünün psikometrik özellikleri sunulmakta ve tartışılmaktadır. Katılımcılar Çalışma, Manisa ilinin kırsal ve gecekondu bölgelerinde yaşayan 65 ve üstü yaşta 527 yaşlı kişiden oluşan, global proje protokolü uyarınca olasılıksız bir örneklem üzerinde yürütülmüştür. Ankete katılanların ortalama yaşı 71.6 ± 5.2 (minimum 65 maksimum 96), olup % 5.5 i kadındır, % 6.5 i sağlığının bozuk olduğunu belirtmiştir (Tablo 1). Kullanılan Ölçekler Bu çalışmada kullanılan ölçekler şunlardır: WHOQOL-OLD modülü, WHOQOL-BREF ölçeği ve Yaşlı Depresyon Ölçeği dir (GDS). Merkezimizde WHOQOL un uzun sürümü (WHOQOL-1) yerine kısa sürümü olan WHOQOL-BREF tercih edilmiş, böylece eğitim düzeyi düşük olan yaşlı bireylerin odakalanabilme problemlerinin önlenmesi hedeflenmiştir. Yaşlıların depresyonunun değerlendirmesinde Türkiye de geçerliliği kanıtlanmış tek ölçek olduğu için, öteki ölçeklerin yanında GDS de kullanılmıştır. WHOQOL-OLD Modülü WHOQOL-OLD modülü, altı boyut içinde, cevapların beşli Likert ölçeği ile saptandığı 2 sorudan oluşmaktadır. Bu altı boyut şunlardır: duyusal işlevler (1, 2, 1 ve 2 numaralı sorular), (3,, 5 ve 11 numaralı sorular), Geçmiş, Bugün, Gelecek Faaliyetleri (12, 13, 15 ve 19 numaralı sorular), Sosyal katılım (1, 16, 17 ve 18 numaralı sorular), ölüm ve ölmek (6, 7, 8 ve 9 numaralı sorular) ve Yakınlık (21, 22, 23 ve 2 numaralı sorular). Olası boyut puanları, 2 aralı- 39

4 TABLO 2. Tanımlayıcı İstatistikler ve WHOQOL-OLD un Alt boyutları İçin İç Tutarlılık. WHOQOL-OLD boyutları (n= 527) Ortalama± SD Tabanda % Tavanda % Çarpıklık İç Tutarlılık (α) Duyusal İşlevler 12.87± ± Geçmiş, bugün, gelecek faliyetleri 12.95± Sosyal katılım 12.28± Ölüm ve ölmek 11.85± Yakınlık 1.8± Genel skor 56.2± WHOQOL-OLD: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Yaşlı sürümü. ğındadır. Ayrıca, her bir tekil puan değerlerinin toplanmasıyla toplam puan da hesaplanabilir. Puan arttıkça yaşam kalitesi de iyileşmektedir. Duyusal işlevler boyutu ile duyusal işlevler ve bunların kaybının yaşam kalitesine yaptığı etkiler değerlendirir. boyutu ileri yaştaki bağımsızlık anlamınadır ve kendi başına yaşayabilme becerisini ifade eder. Geçmiş, Bugün, Gelecek Faaliyetleri boyutu yaşamdaki başarılardan elde edilen doyumu ve geleceğe bakışı gösterir. Sosyal katılım boyutu özellikle toplum içinde gündelik yaşam faaliyetlerine katılabilmeyi anlatır. ölüm ve ölmek boyutu ise ölüme ve ölmeye ilişkin endişeler, kaygılar ve korkular hakkındadır, Yakınlık boyutu ise kişisel ve özel ilişkiler kurabilme becerisini değerlendirir. WHOQOL Bref WHOQOL-BREF, WHOQOL-1 ölçeğinin kısa formudur. WHOQOL-1 den 2 bölümün her biri için birer soru alınarak ve genel sağlık ve yaşam kalitesine ilişkin iki soru eklenerek oluşturulmuştur. Bu araç halen dört boyut (= domain ) halinde puanlanır: 1. Boyut: Bedensel sağlık; 2.Boyut: Psikolojik sağlık; 3.Boyut: Sosyal ilişkiler ve. Boyut: Çevresel sağlık. WHOQOL un nasıl geliştirildiği bir dizi yayında ayrıntılı olarak betimlenmiştir (The WHOQOL Group, 199; The WHOQOL Group, 1995). Yaşlı Depresyon Ölçeği (GDS) 3 sorudan oluşan Yaşlı Depresyon ölçeği, Yesavage (1983) tarafından geliştirilmiş, Ertan ve arkadaşları tarafından Türkçeye uyarlanmıştır (1997). Ölçek skoru yükseldikçe depresif duygudurum artmaktadır. İstatistiksel analiz (güvenirlik ve geçerlik analizleri) Aracın gerek güvenirlik, gerekse geçerlik analizlerinde doğrulayıcı yaklaşım kullanılmıştır. Yani başlangıçta araştırmacılar tarafından ortaklaşa önerilmiş olan hipotetik yapıya ölçeğin yapısal uyumu gösterilmeye çalışılmıştır. Yeni ölçek, ortalamalar, standart sapmalar, tavan ve taban etkileri gibi göstergelerle tanımlanmıştır, daha sonra da güvenirlik ve geçerlik analizleri uygulanmıştır. Tavan etkisi ve taban etkisi, boyut skorlarında sırasıyla, mümkün olan en iyi ve en kötü puan alanların yüzdesinin toplam yaşlıların yüzde yirmisinden fazlasını oluşturması anlamına gelmektedir (Fitzpatrick ve ark. 1998). Güvenilirlik analizleri Güvenirlik analizi her bir boyuta ve alt-boyuta verilen cevapların iç tutarlığının hesaplanmasını ve soru analizini içerir (Ware ve ark. 1997). Bütün tekil sorular ile boyut puanları arasında bir korelasyon matriksi oluşturulmuştur. Eğer bir soru, içinde bulunduğu kendi boyut puanı ile (boyut puanına o sorunun katkısı arındırıldığında) diğer boyutlarla olduğundan daha yüksek korelasyon gösterirse, WHOQOL-OLD un boyutlarının birbirinden ayrı ve özgün kavramları temsil ettiği anlamına gelir. Bu aynı zamanda da her bir sorunun da özgün niteliğine işaret eder. Boyutların iç tutarlılığı Cronbach alfa kullanılarak değerlendirilmiştir. İç tutarlılık analizlerinde tekil soruların performansını değerlendirmede ek bir yaklaşım olarak da, her bir boyut için, sorular birer birer çıkarılarak alfa değerleri hesaplanmıştır. Boyuta katkısı olan uygun bir sorudan beklenen, o soru çıkarıldığında o boyutun alfa değerinin düşmesi veya aynı kalmasıdır. Güvenilirlik analizlerinde MAP istatistik paketi kullanılmıştır.

5 TABLO 3. Ölçek Soruları İçin Tanımlayıcı Sonuçlar ve Soru-Ölçek (Çakışmaya Göre Düzeltilmiş*) Korelasyonları (Standard Hata=.2). Soru no Boyut Soru (Geçtiğimiz hafta boyunca ) Ortalama ±SD Toplam Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Sosyal katılım Ölüm ve ölmek Soru çıkarıldığında Yakınlık Cronbach değeri Cronbach 1 Duyusal işlevler Duyularınızdaki bozulma günlük yaşamınızı ne ölçüde etkilemektedir? 2 Duyularınızla ilgili işlevleriniz sizce nasıldır? 2 İşitme, görme, tat alma, koklama ve dokunma duyularınızdaki kayıplar sizin günlük faaliyetlere katılabilmenizi ne ölçüde etkilemektedir? 1 Duyularınızdaki sorunlar sizin başkalarıyla ilişki kurmanızı ne kadar etkilemektedir? 3 Kendi kararlarınızı kendinizin vermesi konusunda ne kadar özgürsünüz? Geleceğinizi ne ölçüde kontrol ettiğiniz inancındasınız? 11 Yapmak istediklerinizi ne ölçüde yapabildiğiniz inancındasınız? 5 Çevrenizdeki kişilerin sizin özgürlüğünüze saygı gösterdiği kanısında mısınız? 3.23±1.7.1*.82* ±.95.51*.52* ±1.8.1*.8* ±1.7.5*.77* ±.93.9*.28.9* ±.92.2*.18.51* ±.92.9*.17.*.53*.53* ±.9.38*.8.7* Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Hayatınızda bir şeyler bekleyebilmekten, bir şeylerden umutlu olabilmekten ne kadar hoşnutsunuz? 12 Başarılı bir hayat sürdürebilme imkanlarınızdan ne kadar memnunsunuz? 13 Hayatta layık olduğunuz saygınlığı ne kadar elde ettiğinizi düşünüyorsunuz? 2.97±.95.6* *.5* ±.91.55* * ±.85.5* * Hayatınızda başardığınız 3.7±.89.5* * şeylerden ne kadar hoşnutsunuz? Geçerlilik analizleri Geçerlik analizleri, iç ve dış geçerlik testlerinden oluşmaktadır. Yapısal geçerlik testi olarak, her soru için benzerlik (convergent) ve farklılık (divergent) geçerlik analizleri ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Kriter geçerliğinin değerlendirilmesi için çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Aracın öz bildirimde herhangi bir sağlık sorununu bulunmayan bir altgrup ile en az bir tane sağlık sorunu bulunan altgrup arasındaki ayırdedici geçerliliği Student t-testi analizi ve Etki Büyüklüğü Cohen in yaklaşımı ile değerlendirilmiştir (Cohen ve ark. 1998). Bu tip geçerlik, ölçeğin bilinen grup geçerliği olarak da adlandırılabilir. Aracın yapısal geçerliği, LISREL 8.5 kullanılarak (Scientific Software International, 29) doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. Karşılaştırmalı Uyum 1

6 TABLO 3 ün Devamı. Soru no Boyut Soru (Geçtiğimiz hafta boyunca ) Ortalama ±SD Toplam Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Sosyal katılım Ölüm ve ölmek Yakınlık Cronbach değeri Soru Çıkarıldığında Cronbach 16 Sosyal katılım Zamanınızı kullanma biçiminizden ne kadar hoşnutsunuz? 17 Yaptığınız faaliyetlerin miktarından ne kadar hoşnutsunuz? 1 Ne ölçüde, her gün yeterince yapacak işinizin olduğunu düşünüyorsunuz? 18 Toplumsal faaliyetlere katılma imkanlarınızdan ne kadar hoşnutsunuz? 6 Ölüm ve ölmek Nasıl öleceğiniz konusunda ne kadar kaygılısınız? 7 Ölümünüzü kontrol etme şansınızın bulunmaması sizi ne kadar korkutuyor? 8 Ölmekten ne kadar korkuyorsunuz? 9 Ölmeden önce acı çekmekten ne kadar korkarsınız? 21 Yakınlık Yaşamınızdaki dostluk ve arkadaşlık duygusunu ne kadar yaşıyorsunuz? 22 Hayatınızda sevgiyi ne derece yaşıyor ve hissedebiliyorsunuz? 23 İnsanları sevebilme imkanınız ne kadar oluyor? 2 İnsanlar tarafından sevilme imkanınız ne kadar oluyor? 3.18±.87.8* * ±1.1.53* * ±.92.38* * ±1.8.53* * ± * * ± * * ± * * ± * * ±.76.6* * ±.7.7* * ±.78.9* * ±.73.3* *.785 İndeksi (CFI), bu yaklaşımla hesaplanmıştır. Eş zaman geçerliliği, WHOQOL-OLD modülünün GDS puanları ile WHOQOL-BREF in uygun alt boyutlarının karşılaştırılması ile sınanmıştır. Kriter geçerliği, WHOQOL- BREF genel yaşam kalitesi algısı sorusunun (Kendi yaşam kalitenizi nasıl ölçersiniz?) bağımlı değişken, WHOQOL-OLD boyut skorlarının ise bağımsız değişken olarak alınmasıyla uygulanan çoklu doğrusal regresyon ile test edilmiştir. Yukarıda belirtilen özel istatistik testleri dışındaki konvansiyonel istatistiksel analizler, SPSS in 1.1 sürümü kullanılarak yapılmıştır (Norosis, 22). 2

7 TABLO. Soru Ayırma Geçerlik Testinde Ölçek Başarısının (%) Özeti. WHOQOL-OLD Boyutları için Ölçeğin Başarısı Ölçek -2 Soru sayısı % -1 Soru sayısı % 1 Soru sayısı % 2 Soru sayısı % 1+2 Soru sayısı % Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Sosyal katılım Ölüm ve ölmek Yakınlık Genel (Tablo 3 e göre özetlenmiştir). 2: Sorunun içinde yer aldığı kendi boyut skoru ile korelasyonu anlamlı derecede daha yüksek. 1: Sorunun içinde yer aldığı kendi boyut skoru ile korelasyonu anlamlı olmasa da daha yüksek. -2: Sorunun içinde yer aldığı kendi boyut skoru ile korelasyonu anlamlı derecede daha düşük. -1: Sorunun içinde yer aldığı kendi boyut skoru ile korelasyonu anlamlı olmasa da daha düşük. BULGULAR Tanımlayıcı bulgular Ölçeğin toplam puan ortalaması 56.2±11.86 dır. En yüksek boyut skoru Yakınlık a aittir (1.8), bunu (13.35) ve Geçmiş, bugün, gelecekteki faaliyetleri (12.95) izlemektedir. Boyut puanlarının tümünde ve genel puanda gözlenen tavan ve taban etkisi, kabul edilebilir düzeydedir (<%5). Genel toplam ve boyutların skor ortalamaları çarpık değildir, yani skorlar normal dağılmaktadır. Güvenilirlik WHOQOL-OLD boyutlarının iç tutarlılığının bir göstergesi olarak, Chronbach Alfa değerleri, büyük ölçüde tatmin edici bulunmuştur. Genel ölçek yapısı için ise alfa değeri.85 olarak elde edilmiş, özerklik dışında boyutların tümünden.7 nin üzerinde alfa değeri elde edilmiştir. için bu rakam.7 den hafifçe düşüktür (.68) (Tablo 2). Örtüşme için düzeltilmiş soru boyut korelasyonları, Tablo 3 te sunulmuştur. Bu analizin mantığı şudur: Her sorunun, hem kendi içinde bulunduğu boyutla hem de diğer bütün boyutlarla korelasyon katsayısı hesaplanır ve kendi boyutuyla diğer boyutlardan daha yüksek bir korelasyon katsayısı göstermesi beklenir. Altı boyuttan dördünün bütün soruları, kendi boyutları ile diğer boyutlardan daha yüksek korelasyon katsayısı göstermiş, yalnızca özerklik boyutunun bir sorusu (Soru 11) ile geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri boyutunun bir sorusunun (Soru 19) kendi boyutları dışındaki boyutlarla daha yüksek korelasyon katsayıları olduğu gözlenmiştir. Tablo, aracın ölçek başarısı nı belirleyen soru-ölçek korelasyonlarının özetini göstermektedir. 1 sembolü, kendi boyutuyla korelasyon gösteren soruların yüzdesini işaret etmekte, 2 sembolü kendi boyutuyla anlamlı düzeyde yüksek korelasyon gösteren soruların yüzdesini ifade etmektedir. Diğer korelasyonlar istatistiksel yönden önemli bulunmamıştır. Yani, 1 ve 2 olarak olarak kodlanmış soruların yüzdeleri ölçeğin başarısı nın ölçüsü olmaktadır. Ölçek başarısı, gerek ölçeğin geneli, gerekse boyutlar için tatmin edici düzeydedir. Tablo 5 te sunulan korelasyon matriksi, duyusal işlevler boyut puanı ile ölüm ve ölmek boyut puanının genel ölçek ile zayıf ilişkisi olduğunu göstermektedir. Geri kalan boyut puanları genel ölçek puanıyla tatmin edici düzeyde ilişki göstermektedir. 3

8 TABLO 5. WHOQOL-OLD Alt-Ölçekleri Arasında Çapraz Korelasyonlar. Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Sosyal katılım Ölüm ve ölmek Yakınlık Duyusal işlevler -.25** - Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri.23**.56** - Sosyal katılım.28**.9**.63** - Ölüm ve ölmek.23**.12* Yakınlık.13*.8**.5**.9**.5 - Genel***.3**.57**.58**.55**.13*.8** *p <.5 **p <.1 *** Çakışmalar için düzeltilmiştir. WHOQOL-OLD: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Yaşlı Sürümü. Geçerlilik Yapısal geçerliğin bir ölçüsü olarak yürütülen doğrulayıcı faktör analizi, çok yüksek Karşılaştırmalı Uyum İndeksi (CFI) değerleri ile tatmin edici bir yapının varlığını ortaya koymaktadır (Tablo 6). Tablo 7, ölçeğin dış geçerliğini göstermektedir. Sağlıklı olmama, yaşlı olma ve kadın olma, yaşam kalitesi puanlarının daha düşük olması beklenen alt kategorileri oluşturan özellikler olarak ortaya çıkmaktadır. Bulgular, cevap verenin yaşının yalnızca ölçeğin toplam skoruna ve iki boyut ( duyusal işlevler ile geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri ) skoruna duyarlı olduğunu göstermektedir., Sosyal katılım ve Yakınlık boyutları cinsiyetten etkilenen boyutlardır. Sağlıklı olduğunu bildiren yaşlıların, kendini hasta olarak bildirenlere göre boyut skorları anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur. Ancak ölüm ve ölmek ile Yakınlık boyut skorları hasta veya sağlıklı olma algısından etkilenmemektedir. WHOQOL-OLD boyut puanlarının WHOQOL- BREF boyutları üzerindeki benzerliği (convergence), ölüm ve ölmek boyutu dışındaki boyutlar için, genel olarak çok tatmin edicidir. ölüm ve ölmek boyutunun, WHOQOL-BREF in sosyal ilişkiler ve çevresel boyutları ile korelasyon katsayısı düşüktür. Öte yandan GDS puanı, WHOQOL-OLD un Yakınlık dışındaki bütün boyutları ile önemli düzeyde korelasyon vermektedir. GDS paunı ile en yüksek korelasyon gösteren boyut, duyusal işlevler boyutudur (Tablo 8). Ayrıca Tablo 9 da sunulan kriter geçerliliği değerlendirmesi, WHOQOL-OLD puanları ile WHOQOL-BREF deki algılanan genel yaşam kalitesi (WHOQOL-BREF in birinci anahtar sorusu: Yaşam kalitenizi nasıl derecelendirirsiniz? ) arasında bir regresyon olduğunu göstermektedir. Tablo 9 dan görüldüğü gibi, WHOQOL-BREF in birinci anahtar sorusu (algılanan yaşam kalitesi sorusu), WHOQOL-OLD un özerklik ve ölüm ve ölmek boyutları dışındaki bütün boyut puanlarının varyansını açıklayabilmiştir. TARTIŞMA WHOQOL-OLD modülünün Türkçe sürümü, iyi bir psikometrik performans göstermektedir. Çarpıklık TABLO 6. Özgün veri takımındaki WHOQOL-OLD Ölçeği nin Doğrulayıcı Faktör Analizinin* (DFA) sonuçları (n= 527). WHOQOL-OLD Boyutları Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları (CFI) Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri 1. Sosyal katılım.988 Ölüm ve ölmek.939 Yakınlık.997 Toplam**.936 * Lisrel sürüm 8.5 kullanılarak yapılmıştır. ** Karşılaştırmalı uygunluk indeksi (CFI = Comparative fit index). WHOQOL-OLD: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Yaşlı Sürümü.

9 TABLO 7. Çalışma Grubundaki Sosyodemografik Kategoriler Arasında WHOQOL-OLD** Toplam Puanı Ile Alt-ölçek Puanlarının Ayırdetme Becerisi. Sosyodemografik Özellikler Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Sosyal katılım Ölüm ve ölmek Yakınlık Toplam Yaş (8 den az > 8 ve üstü) Cinsiyet (Kadın < erkek) Öz bildirimde sağlık durumu (Hasta < sağlam) p* Etki büyüklüğü# p* Etki büyüklüğü# p* Etki büyüklüğü# *Student s t test. #Etki büyüklüğü (Effect size) = (ortalama 1 ortalama 2) / ortak standart sapma). Etkinin Büyüklüğü değerlendirme ölçütü:.2 = küçük;.5 = orta;.8 = büyük (Cohen J.1988). **WHOQOL-OLD: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Yaşlı Sürümü. (skewness) skorların normal dağılımının bir göstergesidir ve çarpıklığın olmaması ölçek skorlarının toplumdaki dağılıma uygun olduğu anlamına gelir. Çarpıklık bütün soru ve boyutlar için kabul edilebilir düzeydedir (<1.). Ölüm ve ölmek, Sosyal Katılım ve Yakınlık boyutlarında dikkate değer düzeyde tavan etkisi gözlendiği global WHOQOL-OLD verisinin (Power ve ark. 25) ve literatürde yaşlı erişkinler için kulanılan ve yüksek tavan ve/veya taban etkisinin gözlendiği COOP, SF-2, SF-36, SIP, AQoL, FSQ, HSQ-12 ve NHP gibi bir dizi genel amaçlı ölçeğin (Haywood ve ark. 25, Fitzpatrick ve ark. 1998, Streiner ve ark. 23) tersine, WHOQOL- OLD modülünün Türkçe sürümünün saha çalışması boyut puanlarının hiçbirinde tavan ya da taban etkisi gözlenmemiştir (% 2 den daha düşük). Ölçeğin iç tutarlılığının bir göstergesi olan Cronbach alfa değerleri, Nunnally ve Bernstein (199) tarafından ifade edilen kabul edilebilir bir aralıkta bulunmuştur. Tablo 3 te sunulmuş olan soru analizinden, yalnızca iki soru ( özerklik boyutundan Soru 11 ve geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri boyutundan Soru 19) dışındaki tekil soruların iyi düzeyde benzerlik (convergence) ve farklılık (divergence) gösterdikleri izlenmektedir. Bu iki sorunun, öteki boyutların puanları ile gösterdikleri korelasyon, ait oldukları boyutların puanları ile gösterdikleri korelasyondan daha yüksektir. Problemli gibi görünen bu iki soru (Soru 11 ve 19) çıkarıldığında, bunların içinde oldukları boyutların Cronbach alfa değerlerinin yükselmemesi sorunun çok da önemli olmadığına, bu iki sorunun ait oldukları boyutlara olumlu katkıları olduğuna işaret eder (Soru silindikten sonraki alfa değerleri için Tablo 3 e bakınız). Öte yandan, duyusal işlevler boyutundaki soru 2 inci ve ölüm ve ölmek boyutundaki 9 uncu soru çıkarıldığında alfa değerleri yükselmektedir. Bu durum, bu iki sorunun ait oldukları boyutlara yaptıkları katkının zayıf olduğunu göstermekte birlikte, bu iki sorunun öteki boyutlarla karşılaştırıldığında, kendi boyutları ile daha iyi korelasyon göstermeleri sorunun ciddiyetini azaltmaktadır. Tablo 5 te sunulan korelasyon matriksi, üç boyutun ( özerklik, geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri, sosyal katılım ) toplam ölçek puanı ile.7 den daha yüksek korelasyon katsayısı verdiğini ortaya koymaktadır. Öte yandan duyusal işlevler ve ölüm ve ölmek boyutlarının öteki boyutlar ile zayıf ilişkileri vardır. Bunun yanında özerklik boyutunun puanı, ölüm ve ölmek boyutu dışındaki bütün boyutlarla güçlü şekilde ilişkilidir. McArdle ve arkadaşları (25), genel amaçlı yaşam kalitesi araçlarının, işitme becerisindeki değişikliklere karşı cevaplılık yönünden yetersiz olduğunu belirtmekte ve duyusal fonksiyonlar yönünden hastalığa özel ölçeklerin (örneğin İşitme Cihazının Yardımı Kısa Profili [Abbreviated Profile of Hearing Aid Benefit APHAB] ve Yaşlılarda İşitme Cihazının Riskleri [the Hearing Aid Handicap for the Elderly HHIE]) genel amaçlı ölçeklerden daha duyarlı oduğunu vurgulamaktadır. Ölüm kavramı, batı toplumları ile karşılaştırıldığında, doğu toplumunda bütünüyle farklı şekilde algılanmaktadır. Batı toplumunda ölüm üzerinde konuşmaya gerek olmayan bir kader olarak değerlendirilirken, doğu 5

10 TABLO 8. WHOQOL-OLD un WHOQOL-BREF ve GDS Üzerindeki Konverjan Geçerliği ***. WHOQOL-OLD Boyutları WHOQOL-BREF Boyutları Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Sosyal katılım Ölüm ve ölmek Yakınlık WHOQOL-Bref Bedensel.87*.6*.72*.628*.268*.85* WHOQOL-Bref Ruhsal.1*.522*.597*.656*.288*.539* WHOQOL-Bref Sosyal ilişkiler.21*.56*.528*.578*.15 (ad).576* WHOQOL-Bref Çevresel.32*.51*.599*.596*.97 (ad).561* GDS**.552*.21*.22*.283*.262*.99 (ad) * p <.1 düzeyinde anlamlı; (ad) Anlamlı değil. ** Yaşlı Depresyon ölçeği. ***WHOQOL-BREF: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa sürüm ; WHOQOL-OLD: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Yaşlı sürümü ; GDS: Yaşlı Depresyon Ölçeği. toplumlarında bunun tersine ölüm doğal bir fenomen olarak kabul edilmektedir (Alatlı 21). Bizim odak grup tartışmalarımızda yaşlılar ölüm üzerine çok fazla konuşmaya gerek duymamışlardır (Eser ve ark. 25). Boyut puanlarının birbirleri arasındaki ve her bir boyut puanının genel WHOQOL-OLD puanıyla arasındaki ilişkiler, yaşlılıkta genel yaşam kalitesinin en önemli belirleyicilerinin özerklik, geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri ile sosyal katılım olduğunu göstermiştir. Tablo 9 da, WHOQOL-BREF ölçeğinin genel yaşam kalitesi anahtar sorusunun (q1) varyansı, aynı zamanda WHOQOL-OLD un geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri ile sosyal katılım boyutları ile daha iyi bir şekilde (daha yüksek beta değerleri ile) açıklanmaktadır. Literatür bulguları da toplumsal etkileşimin ve bağımsız yaşamanın (özerkliğin) yaşam kalitesinin güçlü belirleyicileri olduğunu doğrulamaktadır (Constança ve ark. 23, Borg ve ark. 26, Browne ve ark. 199, Farguhar ve ark. 1993, Hellström ve ark. 2, Borglin ve ark. 26). Öte yandan, WHOQOL-BREF ölçeğinin genel yaşam kalitesi sorusu (q1), WHOQOL-OLD un özerklik ve ölüm ve ölmek puanları ile zayıf ölçüde de olsa ilişkilidir. Brezilya ve Norveç WHOQOL-OLD geçerlik çalışmalarında bu boyutların her ikisi (Fleck ve ark. 26, Halsvorsrud ve ark. 28), Norveç çalışmasında ayrıca ölüm ve ölmek boyutu zayıf ilişki göstermiştir. Depresif duygudurumunun bir tahmini olan GDS puanları, WHOQOL-OLD un, Yakınlık hariç, bütün boyutları ile önemli korelasyonlar göstermiştir (Tablo 8). Aynı zamanda duyusal fonksiyonlar boyut puanı ile çok yüksek korelasyon katsayısı (.55) elde edilmiştir, bu da yaşlı erişkinlerde depresif duygudurumunun en iyi belirleyicilerinden birinin duyusal fonksiyonlar olduğunu göstermesi, daha önce yapılmış bir dizi çalışmanın bulguları ile uyumludur (Nunnally ve ark. 199, Mulrow ve ark. 199, Dreer ve ark. 27). Norveç WHOQOL- OLD geçerlik çalışmasında WHOQOL-OLD boyut puanları ile GDS puanlarının birleşiminin (convergence) hemen hemen bütünüyle (Halsvorsrud ve ark. 28) ters olduğu görülmektedir. Korelasyonun en düşük olduğu boyut duyusal fonksiyonlar boyutuydu. Bütün diğer boyutların korelasyon katsayısı bizimkilerden yüksekti. Bu sonuç, depresyonun algılanmasındaki kültürlerarası farka veya ulusal GDS sürümünün potansiyel başarısına atfedilebilir. Ölçeğin dış (ayırdedici) geçerliğini değerlendirmek için yaş, cinsiyet ve sağlık durumu kullanılmıştır. Erişkin nüfus gruplarında, geleneksel olarak yaşam kalitesi puanları yaş arttıkça azalır, kadınlarda ve hastalarda da daha düşüktür. Yaş değişkenine göre yaşlı bireyler < 8 ve 8 ve daha yüksek şeklinde iki gruba ayrıldığında duyusal işlevler ve ölüm ve ölmek dışındaki boyutların hiçbirinde puanlar, bu iki grup arasında fark göstermemektedir. Bu durum, yaşlanan bireylerin duyusal fonksiyonlarını kaybetmeleri ve yaşlandıkça ölüme daha yakın olmaları ile ilgili olan ve beklenen bir sonuç olarak düşünülebilir. Diğer ülkelerde yaş grubu aynı şekilde ikiye ayrılarak yapılmış analizlerin sonuçlarında da duyusal 6

11 TABLO 9. WHOQOL-OLD Altölçek Puanlarının WHOQOL-BREF Algılanan Yaşam Kalitesi Sorusu (Soru no q1) Üzerine Çoklu Lineer Regresyonu (Standardize Beta Katsayıları)*. Bağımsız değişkenler Bağımlı Değişken Duyusal işlevler Geçmiş, bugün, gelecek faaliyetleri Sosyal katılım Ölüm ve ölmek Yakınlık WHOQOL-BREF soru q1: Yaşam kalitenizi nasıl derecelendirirsiniz? (R 2 =32%) (ad) (ad).161 Tümü.5 düzeyinde anlamlı, (ad) Anlamlı değil. *WHOQOL-BREF: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Sürüm; WHOQOL-OLD: Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Yaşlı Sürüm. fonksiyonların daha ileri yaşta daha düşük olması şeklinde benzer bulgulara ulaşılmıştır (Power ve ark. 25). Buna ek olarak, yaşam kalitesi puanları, diğer ülkelerdeki WHOQOL-OLD çalışmaları ile tutarlı biçimde, cinsiyet grupları arasında farklılık göstermemektedir (Power ve ark. 25). WHOQOL-OLD un Türkçe sürümünün sağlık durumdaki değişmelere karşı cevaplılığı, ölüm ve ölmek ve Yakınlık puanları dışında mükemmeldir. ölüm ve ölmek boyutunun bulguları, Brezilya geçerlik çalışmasının bulguları ile tutarlılık göstermektedir (Fleck ve ark. 26). En yüksek ortalama puan farklılıkları, algılanan sağlık değişkeninde kendilerini sağlıklı olarak ifade edenler ile hasta olarak rapor edenler arasında gösterilmiştir. Global WHOQOL-OLD çalışmasında boyut puanları, ölüm ve ölmek boyutu da dahil, bütün boyutlarda önemli derecede yüksektir. Global çalışma ile bizim bulgularımız arasında ölüm ve ölmek boyutu puanları arasındaki bu tutarsızlığın nedeni, batı toplumları ile Türk toplumu arasındaki kültürel farklılıklara atfedilebilir. Yukarıda değinildiği gibi, ölüm, farklı toplumlarda biribirinden değişik biçimlerde kavramsallaştırılmaktadır. Yakınlık için de benzer bir mantık, aynı şekilde ileri sürülebilir. Yakınlık, Türkiye de, yaşlılara saygı kavramının arkasına gizlenmektedir, mahremiyetin dışarıdan yüksek düzeyde gözlenmesine yol açan bu kavram, ileri yaştaki erişkinlerin mahremiyeti gerçekte düşük düzeyde mi, yoksa yüksek düzeyde mi yaşadıklarını ayırdetmeyi güçleştirmektedir. En azından yaşlı erişkinlerin büyük bir kısmının mahremiyet yönünden henüz bir sorunu yoktur. Çocuklar ve arkadaşlarla ilişkiler açısından yakınlığın yaşamdan doyum sağlamadaki güçlü etkisi, Yunanistan da yaşayan ve Türkiye deki yaşlılarla benzer bir kültürel geçmişi olan yaşlı erişkinlerde yapılmış bir çalışmada da gösterilmiştir (Efklides ve ark. 23). Çalışmanın çapraz kültürel doğası ve örneklemin Türkiye deki bütün yaşlı erişkinleri temsil etmeyen bileşimi, bu çalışmanın sonuçlarının kesinliğini ve genellenebilirliğini sınırlamaktadır. Toplum standartlarını oluşturmak ve daha ileri geçerlik çalışmaları yürütmek için ulusal bir veri havuzu oluşturulması gerekmektedir. WHOQOL-OLD modülünün Türkçe sürümünün psikometrik özellikleri, genel olarak iyi ve kabul edilebilir düzeydedir; bu ölçek Türkiye de yaşlı bireyler için geçerli ve güvenilir olarak görülebilir. Modül Türkiye de yaşlılara, yaşam kalitelerini arttırmak üzere sunulan sağlık hizmetlerinin etkilerinin değerlendirilmesi için kullanılabilmesi açısından umut vericidir. Bu aracın sağaltım boyutunda ve klinik ortamdaki değişik durumlara cevap verebilirliği hakkında daha ileri, uzun süreli çalışmalar yapılması önerilir. KAYNAKLAR Alatlı A (21) Viva LaMuerte. Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. Borg C, Hallberg IR, Blomqvist K ve ark. (26) Life satisfaction among older people (65+) with reduced self-care capacity: the relationship to social, health and financial aspects. J Clinical Nursing, 15(5): Borglin G, Jakobsson U, Edberg AK ve ark. (26) Older people in Sweden with various degrees of present quality of life: their health, social support, everyday activities and sense of coherence. Health and Social Care in the Community, 1(2): Brody EM, Lawton PM (1988) Physical Self-Maintenance Scale (PSMS). Original observer-rated version. Psychophachology Buletin, 2():793-. Browne JP, Boyle CA, McGee HM ve ark. (199) Individual quality of life in the healthy elderly. Quality of Life Research, 3: Bullinger M, Power MJ, Aaronson NK ve ark. (1996) Creating and evaluating cross-cultural instruments. In: Spilker B (ed). Quality of Life and Pharmacoeconomics in Clinical Trials. Hagerstown MD: Lippincott- Raven. Cohen J (1988) Statistical Power Analysis for the Behavioural Sciences. New York: Erlbaum. 7

12 Constança P, Fonseca AM, Ignácio M ve ark. (23) Psychosocial profile of rural and urban elders in Portugal. European Psychologist, 8(3): Dragomirecká E, Bartonová J, Eisemann M ve ark. (28) Demographic and psychosocial correlates of quality of life in the elderly from a cross-cultural perspective. Clin Psychol Psychother, 15(3): Dreer LE, McGwin G, Jr Scilley K ve ark. (27) Development of a nursing home vision-targeted health-related quality of life questionnaire for older adults. Aging Mental Health, 11(6): Efklides A, Kalaitzidou M, Chankin G ve ark. (23) Subjective quality of life in old age in Greece: The effect of demographic factors, emotional state and adaptation to aging. European Psychologist, 8(3): Ertan T, Eker E, Şar V ve ark. (1997) Geriatrik depresyon ölçeğinin Türk yaşlı nüfusunda geçerlilik ve güvenilirliği. Nöropsikiyatri Arşivi, 3: Eser E, Eser SY, Özyurt BC ve ark. (25) Perception of quality of life by a sample of Turkish older adults: WHOQOL-OLD project Turkish focus group results. Turkish Journal of Geriatrics, 8(): Eser E, Fidaner H, Fidaner C ve ark. (1999) WHOQOL-1 ve WHOQOL-BREF in psikometrik özellikleri. 3P Dergisi, (Ek) Farquhar M, Bowling A (1993) Functional ability of very elderly people. Nursing Standard, 8(7): Fitzpatrick R, Davey C, Buxton MJ ve ark. (1998) Evaluating patientbased outcome measures for use in clinical trials. Health Technology Assessment, 2(1):1-7. Fleck MP, Chachamovich E, Trentini C ve ark. (26) Development and validation of the Portuguese version of the WHOQOL-OLD module. Rev Saúde Pública, (5): Halvorsrud L, Kalfoss M (28) Reliability and validity of the Norwegian WHOQOL-OLD module Scand J Caring Sci, 22: Harwood RH, Rogers A, Dickinson ve ark. (199) Measuring handicap: the London Handicap Scale.a new outcome measure for chronic disease. Quality of Health Care, 3(1),11-6. Haywood KL, Garratt AM, Fitzpatrick R ve ark. (25) Quality of life in older people: A structured review of generic self-assessed health instruments. Quality of Life Research, 1, Hellström Y, Persson G, Hallberg IR ve ark. (2) Quality of life and symptoms among older people living at home. J Advanced Nursing, 8(6): Lawton MP, Brody EM (1969) Assessment of older people: Selfmaintaining and instrumental activities of daily living. Gerontologist, 9: Lawton MP (1975) The Philadelphia Geriatric Center Morale Scale: a revision. J Gerontology, 3(1),85-9. Low G, Molzahn AE (27) Predictors of quality of life in old age: a cross-validation study. Research in Nursing Health, 3(2),11-5. Lucas CR (27) International perspective on quality of life in older adults. The WHOQOL OLD Project. Vertex, 18(72),13-7. McArdle R, Chisolm TH, Abrams HB ve ark. (25) The WHO-DAS II: measuring outcomes of hearing aid intervention for adults. Trends Amplif, 9(3): Molzahn AE, Gail L (27) Predictors of Quality of Life in Old Age: A Cross-Validation Study. Research in Nursing & Health, 3, Mulrow CD, Aguilar C, Endicott JE ve ark. (199) Quality-of-life changes and hearing impairment. A randomized trial. Ann Intern Med, 1: 113(3): Norosis MJ (22) SPSS 11. guide to data analysis, Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall. Nunnally JC, Bernstein IR (199) Psychometric Theory 3rd edition. McCraw-Hill. New York. Paskulin LM, Molzahn A (27) Quality of life of older adults in Canada and Brazil. West. J. Nursing Research, 29(1):1-26. Pinquart M, Sörensen S (2) Influences of socioeconomic status, social network, and competence on subjective well-being in later life: A meta-analysis. Psychology and Aging, 15(2): Power M, Quinn K, Schmidt S ve ark. (25) Development of the WHOQOL-Old module. Quality of Life Research, 1: Robinson JG, Molzahn AE (27) Sexuality and Quality of life. Journal of Gerontological Nursing, 33(3): Scientific Software International (29) Lisrel for Windows Ulaşım tarihi 2.Nisan 29. Skevington SM, Lotfy M, O Connell KA ve ark. (2) The World Health Organization s WHOQOL-BREF quality of life assessment: Psychometric properties and results of the international field trial A Report from the WHOQOL Group. Quality of Life Research, 13, Streiner DL, Norman GR (23) Health Measurement Scales. A Practical Guide to their Development and Use.3rd ed. Oxford Medical Publications. Inc. The WHOQOL Group (199) The Development of the World Health Organisation quality of life assessment instrument (the WHOQOL). In: Orley J.Kuyken W. Eds. Quality of Life Assessment: International Perspectives Heidelberg: Springer Verlag; The WHOQOL Group (1995) The World Health Organization Quality of Life assessment (WHOQOL): position paper from the World Health Organization. Special Issue on Health-Related Quality of Life: what is it and how should we measure it? Social Science and Medicine, 1, The WHOQOL Group (1998a) The World Health Organization Quality of Life Assessment (WHOQOL): Development and general psychometric properties. Social Science & Medicine, 6: The WHOQOL Group (1998b) Development of the World Health Organization WHOQOL-BREF quality of life assessment. Psychol. Medicine, 28: Ware JE, Haris WJ, Gandek B ve ark. (1997) MAP-R for Windows: Multitrait/Multi-item Analysis Program Revised User s Guide. Boston. MA: Health Assessment Lab. World Health Organization (1998) Ageing and Health Programme. Growing Older.Staying Well. (WHO/HPR/AHE/98.2) Geneve. World Health Organization (27) www. who.int /ageing/ primary_health_care /en /index.html. 5 Aralık 27. Yesavage JA, Brink TL, Rose TL ve ark. (1983) Development and validation of geriatric depression screening scale: a preliminary report. J Psychiatr Res, 17:

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ YASLANMA ve YASAM KALİTESİ Tufan Çankaya İzmir, 2003 Giriş: Doğal süreç; Doğum, büyüme-gelişme, üreme, ölüm Ölüm, yaşamın hangi döneminde meydana geliyor? Genç ölüm - Geç ölüm Dünya topluluklarına bakıldığında:

Detaylı

Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması

Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesinin Ölçümü ve Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Sınıflandırılması Doç. Dr. Erhan Eser Celal Bayar Üniversitesi e.eser@bayar.edu.tr Yaşam Kalitesinin Sınıflandırılması Sağlıkla Doğrudan

Detaylı

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe

Detaylı

Bir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri

Bir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri Bir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri Didem Yüzügüllü, Necdet Aytaç, Muhsin Akbaba Çukurova Üniversitesi Halk Sağlığı

Detaylı

K U L L A N I M B İLGİLERİ

K U L L A N I M B İLGİLERİ T Ü R K Ç E C O M P U TER SYSTE M U S A B I L I TY QU E S T I O N N A IRE S H O RT VERSIO N (T- C S U Q - S V ) A N K E Tİ K U L L A N I M B İLGİLERİ DOÇ.DR. OGUZHAN ERDINC I S T A N B U L, 2 0 1 5 GENEL

Detaylı

AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018

AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 Lösemiye bağlı Psikososyal Geç Etkiler Fiziksel Görünüm (Saç

Detaylı

ERGEN PARA TUTUMU ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

ERGEN PARA TUTUMU ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI ERGEN PARA TUTUMU ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Doç. Dr. Ahmet Akın Sakarya Üniversitesi Eğitim Bölümleri Bölümü aakin@sakarya.edu.tr Uzm. Psikolojik Danışman Ahmet Kahraman Çekmeköy

Detaylı

ÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı

ÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı BULGULAR Çalışma tarihleri arasında Hastanesi Kliniği nde toplam 512 olgu ile gerçekleştirilmiştir. Olguların yaşları 18 ile 28 arasında değişmekte olup ortalama 21,10±1,61 yıldır. Olguların %66,4 ü (n=340)

Detaylı

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı

Detaylı

AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY

AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY AĞRIİLE HUZUR EVİ OLUR MU? DR. FİLİZ ŞÜKRÜ DURUSOY GİRİŞ Yaşlılık Dünya Sağlık Örgütü tarafından 65 yaş ve üzeri dönem olarak tanımlamakta; Fiziksel görünüm, güç ve rol kaybı yaşanılan, yaşlılık dönemindeyeti

Detaylı

SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ

SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası

Detaylı

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kaliteli yaşam; kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladığı,

Detaylı

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN

FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN Kuramsal Çerçeve GİRİŞ Psikolojik dayanıklılık üzerine yapılan

Detaylı

Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam ARAŞTIRMA kalitesi ve depresyon (Research düzeyleri Report) ve etkileyen faktörler

Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam ARAŞTIRMA kalitesi ve depresyon (Research düzeyleri Report) ve etkileyen faktörler Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam ARAŞTIRMA kalitesi ve depresyon (Research düzeyleri Report) ve etkileyen faktörler HUZUREVİNDE YAŞAYAN YAŞLI BİREYLERİN YAŞAM KALİTESİ VE DEPRESYON DÜZEYLERİ

Detaylı

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D

Detaylı

ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ

ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BOŞ ZAMAN AKTİVİTELERİNE VERDİKLERİ ANLAMIN VE YAŞAM DOYUMLARININ İNCELENMESİ: AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Detaylı

Futbol Ayakkabısı (Krampon) Markalarında Marka Kişiliği ve Marka Değeri Arasındaki İlişki

Futbol Ayakkabısı (Krampon) Markalarında Marka Kişiliği ve Marka Değeri Arasındaki İlişki Futbol Ayakkabısı (Krampon) Markalarında Marka Kişiliği ve Marka Değeri Arasındaki İlişki The Relationship Between Brand Personality and Brand Equity on Football Shoes Yavuz Yıldız 1,, Özge Güngörür 2,

Detaylı

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr

Detaylı

9-11 YAŞ KIZ ÖĞRENCİLERİN OKUL TEMELLİ EGZERSİZ UYGULAMALARININ OBEZİTE VE SAĞLIKLA İLGİLİ YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ

9-11 YAŞ KIZ ÖĞRENCİLERİN OKUL TEMELLİ EGZERSİZ UYGULAMALARININ OBEZİTE VE SAĞLIKLA İLGİLİ YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ 9-11 YAŞ KIZ ÖĞRENCİLERİN OKUL TEMELLİ EGZERSİZ UYGULAMALARININ OBEZİTE VE SAĞLIKLA İLGİLİ YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ Nevzat Demirci 1,*, Pervin D. Toptaş 2, Erdal Demirci 3, Ali Demirci 1 1 School of Physical

Detaylı

TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN

TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sciences 2004 1 15 (3J 125-136 TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN ış TATMiN SEViYELERi Ünal KARlı, Settar KOÇAK Ortadoğu Teknik

Detaylı

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde Çalışan Araştırma Görevlisi ve Uzman Doktorların Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde Çalışan Araştırma Görevlisi ve Uzman Doktorların Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 30 (2) 81-85, 2004 ORİJİNAL YAZI Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde Çalışan Araştırma Görevlisi ve Uzman Doktorların Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Kadriye

Detaylı

The International New Issues In SOcial Sciences

The International New Issues In SOcial Sciences Number: 4 pp: 89-95 Winter 2017 SINIRSIZ İYİLEŞMENİN ÖRGÜT PERFORMANSINA ETKİSİ: BİR UYGULAMA Okan AY 1 Giyesiddin NUROV 2 ÖZET Sınırsız iyileşme örgütsel süreçlerin hiç durmaksızın örgüt içi ve örgüt

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Tayfun Doğan Doğum Tarihi: 02.11.1979 Öğrenim Durumu: Doktora Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Eğitim Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2003 Bilimleri/Rehberlik

Detaylı

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARIN GÜVENLİĞİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER (TÜRKİYE NİN GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE BEŞ FARKLI HASTANE ÖRNEĞİ)

SAĞLIK ÇALIŞANLARIN GÜVENLİĞİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER (TÜRKİYE NİN GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE BEŞ FARKLI HASTANE ÖRNEĞİ) SAĞLIK ÇALIŞANLARIN GÜVENLİĞİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER (TÜRKİYE NİN GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE BEŞ FARKLI HASTANE ÖRNEĞİ) Yrd. Doç. Dr. Nilgün ULUTAŞDEMİR *, Öğr. Gör. Habip BALSAK ** * Avrasya Üniversitesi,

Detaylı

HS-003. Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı.

HS-003. Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. HS-003 Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. İstanbul) Sezgi ÇINAR PAKYÜZ (Celal Bayar Üniversitesi, Manisa Sağlık Yüksekokulu,

Detaylı

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker****

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi Yoğun Bakım Sorumlu

Detaylı

Böbrek transplantasyonlu hastalar ve yaşam kalitesinde kanıt temelli uygulamalar

Böbrek transplantasyonlu hastalar ve yaşam kalitesinde kanıt temelli uygulamalar Böbrek transplantasyonlu hastalar ve yaşam kalitesinde kanıt temelli uygulamalar Doç. Dr. Emel YILMAZ Celal Bayar Üniversitesi Manisa SYO Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği AD 1 Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar

Detaylı

"SPARDA GÜDÜLENME ÖLÇEGI -SGÖ-"NIN TÜRK SPORCULARı IÇiN GÜVENiRLIK VE GEÇERLIK ÇALIŞMASI

SPARDA GÜDÜLENME ÖLÇEGI -SGÖ-NIN TÜRK SPORCULARı IÇiN GÜVENiRLIK VE GEÇERLIK ÇALIŞMASI Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sdences 2004, 15 (4), 191-206 "SPARDA GÜDÜLENME ÖLÇEGI -SGÖ-"NIN TÜRK SPORCULARı IÇiN GÜVENiRLIK VE GEÇERLIK ÇALIŞMASI Zlşan KAZAK Ege Üniversitesi Beden E~itim

Detaylı

Üniversite Öğrencilerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Faktörler Bahman Alp RENÇBER 1

Üniversite Öğrencilerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Faktörler Bahman Alp RENÇBER 1 Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3(1): 191-198 Üniversite Öğrencilerinin Akademik Başarılarını Etkileyen Faktörler Bahman Alp RENÇBER 1 Özet Bu çalışmanın amacı, üniversite

Detaylı

Knee Injury and Osteoarthritis Outcome Score: Reliability and Validation of the Turkish Version

Knee Injury and Osteoarthritis Outcome Score: Reliability and Validation of the Turkish Version Knee injury and Osteoarthritis Outcome Score (KOOS), Turkish version LK.1.0 Knee Injury and Osteoarthritis Outcome Score: Reliability and Validation of the Turkish Version DİZ İNCİNME VE OSTEOARTRİT SONUÇ

Detaylı

Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi

Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi Tuna USLU Gedik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Programı Özel Gebze Doğa Hastanesi Sağlık Hizmetleri A.Ş.

Detaylı

İLKÖĞRETİM OKULU 6, 7. VE 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN OKUL YAŞAMININ NİTELİĞİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ *

İLKÖĞRETİM OKULU 6, 7. VE 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN OKUL YAŞAMININ NİTELİĞİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ * Ekim 2007 Cilt:15 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi 485-490 İLKÖĞRETİM OKULU 6, 7. VE 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN OKUL YAŞAMININ NİTELİĞİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ * Kürşad YILMAZ Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,

Detaylı

DİYALİZ HASTALARINDA YAŞAM KALİTESİNİ NASIL DEĞERLENDİRELİM?

DİYALİZ HASTALARINDA YAŞAM KALİTESİNİ NASIL DEĞERLENDİRELİM? DİYALİZ HASTALARINDA YAŞAM KALİTESİNİ NASIL DEĞERLENDİRELİM? Dr İbrahim GÜNEY Konya Eğt. ve Arş Hastanesi Nefroloji Kliniği TND-2012 Kasım 1. Yaşam Kalitesi Nedir? 2. Yaşam Kalitesi Neden Önemlidir? 3.

Detaylı

Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan

Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Buse Erturan Gökhan Doğruyürür Ömer Faruk Gök Pınar Akyol Doç. Dr. Altan Doğan Psikososyal Güvenlik İklimi Psikososyal güvenlik iklimi, örgütsel iklimin spesifik bir boyutu olup, çalışanların psikolojik

Detaylı

Dr. Talha Müezzinoğlu

Dr. Talha Müezzinoğlu Kısa Form-36 (SF-36) Dr. Talha Müezzinoğlu Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD MANİSA Program: Genel Bilgi ve Tanım Puanlama SPSS e uyarlama Örnek hesaplaması Sorular & Tartışma Rand Corporation

Detaylı

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun

Detaylı

THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT

THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT The purpose of the study is to investigate the impact of autonomous learning on graduate students

Detaylı

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor

THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor Amaç Aşamalar Örneklem Analizler PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları nın amacı, yeni örneklemler

Detaylı

Çocuklara Yabancı Dil Öğretiminin Duyuşsal Hedefleri Ölçeği

Çocuklara Yabancı Dil Öğretiminin Duyuşsal Hedefleri Ölçeği Çocuklara Yabancı Dil Öğretiminin Duyuşsal Hedefleri Ölçeği Şad, S. N., & Gürbüztürk, O. (2015). The affective objectives in early foreign language teaching: A scale development study. International Journal

Detaylı

SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ALAN SINAVI ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ : GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ALAN SINAVI ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ : GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ALAN SINAVI ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ : GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Çavuş ŞAHİN Serdar ARCAGÖK Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi ÖZET Bu çalışmanın amacı sınıf

Detaylı

VARYANS ANALİZİ (ANOVA)

VARYANS ANALİZİ (ANOVA) VARYANS ANALİZİ (ANOVA) VARYANS ANALİZİ (ANOVA) Ne zaman kullanırız? Ortalamalar arasında fark olup olmadığına bakmak istediğimizde Sürekli bir ölçüm (continuous data) ve 2 ya da daha fazla grubumuz olduğu

Detaylı

ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM

ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. ofsport Sciences 2003, 14 (2), 67-82 ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM ÖıÇEGiNiN ADAPTASYONU ÖZET Dilara ÖZER, Abdurrahman AKTOP

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK EYLÜL-2013 Temel olarak bir bilgisayar, çeşitli donanım parçalarını bir araya getirip uygun bir çalışma platformunu

Detaylı

BOLOGNA PROJESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ERGOTERAPİ LİSANS PROGRAM

BOLOGNA PROJESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ERGOTERAPİ LİSANS PROGRAM DERS TANITIM BİLGİLERİ BOLOGNA PROJESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ERGOTERAPİ LİSANS PROGRAM Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuar (saat/hafta)

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. H. Coşkun ÇELİK Arş. Gör. Barış MERCİMEK EYLÜL-2013 Bilgisayar, uzun ve çok karmaşık hesapları bile büyük bir hızla yapabilen, mantıksal (lojik) bağlantılara

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ÖSS ve ÖZEL YETENEK SINAVI PUANLARINA GÖRE GENEL AKADEMİK BAŞARILARI

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ÖSS ve ÖZEL YETENEK SINAVI PUANLARINA GÖRE GENEL AKADEMİK BAŞARILARI Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: XVII, Sayı: 1, 2003 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ÖSS ve ÖZEL YETENEK SINAVI PUANLARINA GÖRE GENEL

Detaylı

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol 1 Acibadem University Medical Faculty 2 Maltepe University Medical

Detaylı

H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012)

H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012) H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü BBY 208 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri II (Bahar 2012) SPSS Ders Notları II (19 Nisan 2012) Aşağıdaki analizlerde lise öğrencileri veri dosyası kullanılmıştır.

Detaylı

SPOR TÜKETIMINDE PAZARLAMA BILEŞENLERI: ÖLÇEK GELIŞTIRME

SPOR TÜKETIMINDE PAZARLAMA BILEŞENLERI: ÖLÇEK GELIŞTIRME Spor Bilinileri Dergisi Hacettepe J. ofsport Sdences 20041 15 (4)1219-232 SPOR TÜKETIMINDE PAZARLAMA BILEŞENLERI: ÖLÇEK GELIŞTIRME Hasan Biral YALÇIN*, Bekir YÜKTAŞIR*, Zafer DO~RU** Abant Izzet Baysal

Detaylı

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Psi. Özge Kutay Sos.Yelda ġimģir Ġzmir,2014 HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI

Detaylı

Eskişehir Mahmudiye de 35 Yaş ve Üzeri Kişilerde Yaşam Kalitesi

Eskişehir Mahmudiye de 35 Yaş ve Üzeri Kişilerde Yaşam Kalitesi A r a ş t ı r m a M a k a l e s i Eskişehir Mahmudiye de 35 Yaş ve Üzeri Kişilerde Yaşam Kalitesi Burhanettin IŞIKLI Cemalettin KALYONCU Didem ARSLANTAŞ Quality of Life Among 35 Years or Older People Living

Detaylı

HEDEF BELiRLENEN ENGELLi OLAN VE OLMAYAN ÖGRENCILERDE ANTRENMANIN PERFORMANS VE DUYGUSAL DURUMLAR ÜZERiNE ETKisi

HEDEF BELiRLENEN ENGELLi OLAN VE OLMAYAN ÖGRENCILERDE ANTRENMANIN PERFORMANS VE DUYGUSAL DURUMLAR ÜZERiNE ETKisi Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe f. ofsport Sciences 200{ 15 (3), 137-154 HEDEF BELiRLENEN ENGELLi OLAN VE OLMAYAN ÖGRENCILERDE ANTRENMANIN PERFORMANS VE DUYGUSAL DURUMLAR ÜZERiNE ETKisi Ferda GÜRSEL*,

Detaylı

ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuç: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT The Evaluation of Mental Workload in Nurses Objective: Method: Findings: Conclusion:

ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuç: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT The Evaluation of Mental Workload in Nurses Objective: Method: Findings: Conclusion: ÖZET Amaç: Yapılan bu çalışma ile Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesinde görevli hemşirelerin zihinsel iş yüklerinin değerlendirilmesi ve zihinsel iş yükünün hemşirelerin sosyo-kültürel özelliklerine

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI Arş.Gör. Duygu GÜR ERDOĞAN Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi dgur@sakarya.edu.tr Arş.Gör. Demet

Detaylı

GİRİŞ. Bilimsel Araştırma: Bilimsel bilgi elde etme süreci olarak tanımlanabilir.

GİRİŞ. Bilimsel Araştırma: Bilimsel bilgi elde etme süreci olarak tanımlanabilir. VERİ ANALİZİ GİRİŞ Bilimsel Araştırma: Bilimsel bilgi elde etme süreci olarak tanımlanabilir. Bilimsel Bilgi: Kaynağı ve elde edilme süreçleri belli olan bilgidir. Sosyal İlişkiler Görgül Bulgular İşlevsel

Detaylı

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya

Detaylı

İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ

İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ Dr. Salih DURSUN İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ KAVRAM MODELLER UYGULAMA Beta Yay n No : 2668 İşletme - Ekonomi : 558 1. Baskı Mart 2012 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-692 - 5 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Eğitim. Akademik Ünvanlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ SEVGİNAR VATAN. sevginarvatan@gmail.

ÖZGEÇMİŞ. Eğitim. Akademik Ünvanlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ SEVGİNAR VATAN. sevginarvatan@gmail. ÖZGEÇMİŞ SEVGİNAR VATAN E-Posta: sevginarvatan@gmail.com Telefon: 2978325 Adres: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Beytepe/Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2006 Lisans Psikoloji Orta

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Rabia SAĞLAM 2. Doğum Tarihi : 17. 10. 1984 3. Unvanı : Dr. Öğr. Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Hemşirelik Atatürk Üniversitesi 2003-2007 Toplum

Detaylı

MÜSLÜMANLIK İBADET ve İNANÇ ÖLÇEĞİ KISA FORMU:

MÜSLÜMANLIK İBADET ve İNANÇ ÖLÇEĞİ KISA FORMU: MÜSLÜMANLIK İBADET ve İNANÇ ÖLÇEĞİ KISA FORMU: GEÇERLİK ve GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Öz Ahmet AKIN * Abdullah YANLIZ ** Bu araştırmanın amacı Müslümanlık İbadet ve İnanç Ölçeği Kısa Formu (MİİÖKF; AlMarri,

Detaylı

LİKERT TİPİ ÖLÇEKLERE FARKLI BİR YAKLAŞIM Kelime Tabanlı Ölçekler ile Gülenyüz Ölçeklerin Karşılaştırılması

LİKERT TİPİ ÖLÇEKLERE FARKLI BİR YAKLAŞIM Kelime Tabanlı Ölçekler ile Gülenyüz Ölçeklerin Karşılaştırılması LİKERT TİPİ ÖLÇEKLERE FARKLI BİR YAKLAŞIM Kelime Tabanlı Ölçekler ile Gülenyüz Ölçeklerin Karşılaştırılması Kemal KURŞUN Dr. Hakan BAYRAMLIK Orhan ÇİMENCİ Hacettepe Üniversitesi Kara Harp Okulu Kara Harp

Detaylı

Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması

Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması Yrd. Doç. Dr. Feyza Çorapçı Boğaziçi Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Bilge Yağmurlu Koç Üniversitesi, Psikoloji Bölümü

Detaylı

Okula ve Sınıfa Uyum Açısından Türkiye de Öğrenim Gören Mülteci Çocuklar ile İlköğretimdeki Öğrenciler Arasındaki Farklar

Okula ve Sınıfa Uyum Açısından Türkiye de Öğrenim Gören Mülteci Çocuklar ile İlköğretimdeki Öğrenciler Arasındaki Farklar Uluslararası 9. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Kongresi Antalya 2017 Okula ve Sınıfa Uyum Açısından Türkiye de Öğrenim Gören Mülteci Çocuklar ile İlköğretimdeki Öğrenciler Arasındaki Farklar Hazırlayan

Detaylı

ARKADAŞLIK KALİTESİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ

ARKADAŞLIK KALİTESİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ ARKADAŞLIK KALİTESİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ Doç. Dr. Ahmet Akın Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi aakin@sakarya.edu.tr Doktora Öğr. Fatıma Firdevs Adam Karduz Sakarya Üniversitesi

Detaylı

MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ

MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, C: 28, S: 1/Nisan 1999, s; 7-İS MESLEĞE VE ÖRGÜTE BAĞLILIĞIN ÇOK YÖNLÜ İNCELENMESİNDE MEYER-ALLEN MODELİ Prof.Dr.Ayşe Can BAYSAL ve Prof.Dr.Mahmut PAKSOY İstanbul Üniversitesi

Detaylı

BÖLÜM-1.BİLİM NEDİR? Tanımı...1 Bilimselliğin Ölçütleri...2 Bilimin İşlevleri...3

BÖLÜM-1.BİLİM NEDİR? Tanımı...1 Bilimselliğin Ölçütleri...2 Bilimin İşlevleri...3 KİTABIN İÇİNDEKİLER BÖLÜM-1.BİLİM NEDİR? Tanımı...1 Bilimselliğin Ölçütleri...2 Bilimin İşlevleri...3 BÖLÜM-2.BİLİMSEL ARAŞTIRMA Belgesel Araştırmalar...7 Görgül Araştırmalar Tarama Tipi Araştırma...8

Detaylı

HUZUREVİNDE ÇALIŞAN PSİKOLOG VE SOSYAL ÇALIŞMACILARIN MESLEKİ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ ÖZET

HUZUREVİNDE ÇALIŞAN PSİKOLOG VE SOSYAL ÇALIŞMACILARIN MESLEKİ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ ÖZET HUZUREVİNDE ÇALIŞAN PSİKOLOG VE SOSYAL ÇALIŞMACILARIN MESLEKİ YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Zeynep HAMAMCI, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Hatice Serap ATALAY, Gaziantep Üniversitesi, Sağlık

Detaylı

PSİKOLOJİK YILDIRMANIN ÖNCÜLLERİ VE SONUÇLARI: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ. Hacettepe Üniversitesi Psikometri Araştırma ve Uygulama Merkezi HÜPAM

PSİKOLOJİK YILDIRMANIN ÖNCÜLLERİ VE SONUÇLARI: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ. Hacettepe Üniversitesi Psikometri Araştırma ve Uygulama Merkezi HÜPAM PSİKOLOJİK YILDIRMANIN ÖNCÜLLERİ VE SONUÇLARI: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ Hacettepe Üniversitesi Psikometri Araştırma ve Uygulama Merkezi HÜPAM PROJENİN AMACI Bu projenin temel amacı Hacettepe Üniversitesi

Detaylı

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz.

PARAMETRİK TESTLER. Tek Örneklem t-testi. 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. PARAMETRİK TESTLER Tek Örneklem t-testi 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları notların ortalamasının 70 e eşit olup olmadığını test ediniz. H0 (boş hipotez): 200 öğrencinin matematik dersinden aldıkları

Detaylı

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Yaşlı Bakımı 2801307 III 2+0 2 2 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersi Veren Öğretim

Detaylı

KARŞILAŞTIRMA İSTATİSTİĞİ, ANALİTİK YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI, BİYOLOJİK DEĞİŞKENLİK. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005

KARŞILAŞTIRMA İSTATİSTİĞİ, ANALİTİK YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI, BİYOLOJİK DEĞİŞKENLİK. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005 KARŞILAŞTIRMA İSTATİSTİĞİ, ANALİTİK YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI, BİYOLOJİK DEĞİŞKENLİK Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005 1 Karşılaştırma istatistiği Temel kavramlar: Örneklem ve evren:

Detaylı

HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ

HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ Özlem Bulantekin Düzalan*, Sezgi Çınar Pakyüz** * Çankırı Karatekin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu ** Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık

Detaylı

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN BRANŞLARINA KARŞI TUTUMLARININ İNCELENMESİ Sibel AÇIŞLI 1 Ali KOLOMUÇ 1 1 Artvin Çoruh Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Özet: Araştırmada fen bilgisi

Detaylı

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon

Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon Korelasyon, Korelasyon Türleri ve Regresyon İçerik Korelasyon Korelasyon Türleri Korelasyon Katsayısı Regresyon KORELASYON Korelasyon iki ya da daha fazla değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi gösterir.

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. AYLA TUZCU

Yrd.Doç.Dr. AYLA TUZCU Yrd.Doç.Dr. AYLA TUZCU ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1974 Diğer T: 24231069146914 F: 2422261258 atuzcu@akdeniz.edu.tr

Detaylı

İlişki Niteliği Ölçeği nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

İlişki Niteliği Ölçeği nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması Eğitim ve Bilim 2011, Cilt 36, Sayı 162 Education and Science 2011, Vol. 36, No 162 İlişki Niteliği Ölçeği nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması The Turkish Adaptation of the Relationship

Detaylı

EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1

EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1 58 2009 Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:25, s.58-64 ÖZET EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1 Bu çalışmanın

Detaylı

HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI Burcu BAYRAK KAHRAMAN* Derya TÜLÜCE* Musa BALİ** Turgay ARINSOY** *Gazi Üniversitesi Sağlık

Detaylı

TOTBİD-TOTEK UZMANLIK EĞİTİMİ GELİŞİM SINAVI (UEGS) DEĞERLENDİRME RAPORU

TOTBİD-TOTEK UZMANLIK EĞİTİMİ GELİŞİM SINAVI (UEGS) DEĞERLENDİRME RAPORU TOTBİD-TOTEK UZMANLIK EĞİTİMİ GELİŞİM SINAVI (UEGS) - 2017 DEĞERLENDİRME RAPORU 1. SINAV 2017 yılı Uzmanlık Eğitimi Gelişim Sınavına 755 uzmanlık öğrencisi katılmıştır. Katılımcıların kıdem yıllarına göre

Detaylı

BAKIM DAVRANIŞLARI ÖLÇEĞİ-24 ÜN TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI*

BAKIM DAVRANIŞLARI ÖLÇEĞİ-24 ÜN TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI* ARAŞTIRMA BAKIM DAVRANIŞLARI ÖLÇEĞİ-24 ÜN TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI* Şerife Kurşun** Nevin Kanan*** Alınış Tarihi: 27.01.2012 Kabul Tarihi: 20.07.2012 ÖZET Amaç: Bu çalışma, hemşirelik

Detaylı

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department 71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Detaylı

ANKARA DA BİR YAŞLI BAKIMEVİNDE YAŞAYAN YAŞLILARDA DEPRESYON BELİRTİLERİNİN TARANMASI

ANKARA DA BİR YAŞLI BAKIMEVİNDE YAŞAYAN YAŞLILARDA DEPRESYON BELİRTİLERİNİN TARANMASI ARAŞTIRMA RESEARCH ARTICLE ANKARA DA BİR YAŞLI BAKIMEVİNDE YAŞAYAN YAŞLILARDA DEPRESYON BELİRTİLERİNİN TARANMASI Hakan ALTINTAŞ*, Sema ATTİLA*, Funda SEVENCAN*, Seray AKÇALAR**, Yusuf SEVİM**, Özgür Saygın

Detaylı

Normal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması

Normal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması Normal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması Meryem METİNOĞLU Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü Giriş Doğum kadın hayatında yaşanılan

Detaylı

YABANCI DİL EĞİTİMİ VEREN ÖZEL BİR EĞİTİM KURUMUNDAKİ ÖĞRENCİLERİN BEKLENTİLERİNİN ARAŞTIRILMASI. Sibel SELİM 1 Efe SARIBAY 2

YABANCI DİL EĞİTİMİ VEREN ÖZEL BİR EĞİTİM KURUMUNDAKİ ÖĞRENCİLERİN BEKLENTİLERİNİN ARAŞTIRILMASI. Sibel SELİM 1 Efe SARIBAY 2 Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 5, Sayı:2, 2003 YABANCI DİL EĞİTİMİ VEREN ÖZEL BİR EĞİTİM KURUMUNDAKİ ÖĞRENCİLERİN BEKLENTİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Sibel SELİM 1 Efe SARIBAY

Detaylı

Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Tıbbi Rehabilitasyonun Önemi HEM. MEDİHA GÜRGÖZE

Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Tıbbi Rehabilitasyonun Önemi HEM. MEDİHA GÜRGÖZE Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Tıbbi Rehabilitasyonun Önemi HEM. MEDİHA GÜRGÖZE Omurilik Yaralanması Sonrası Sosyal Uyum Açısından Rehabilitasyon Hizmetlerinin Önemi SUNUŞ Tıbbi Rehabilitasyonun

Detaylı

T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA

T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA DOKTORA TEZİ Cafer Şafak EYEL İşletme Ana Bilim Dalı İşletme

Detaylı

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Halil Coşkun ÇELİK

Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Halil Coşkun ÇELİK Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Halil Coşkun ÇELİK 15 Mayıs 2008 Hemen hemen her bilim alanındaki gelişmeler, yapılmış sistematik araştırmaların katkılarına bağlıdır. Bu yüzden genel olarak araştırma,

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ 22.10.2016 Gülay Turgay 1, Emre Tutal 2, Siren Sezer 3 1 Başkent Üniversitesi Sağlık

Detaylı

Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış

Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Sedat Batmaz 1, Emrah Songur 1, Mesut Yıldız 2, Zekiye Çelikbaş 1, Nurgül Yeşilyaprak 1, Hanife

Detaylı

SANAYİ İŞÇİLERİNİN DİNİ YÖNELİMLERİ VE ÇALIŞMA TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ - ÇORUM ÖRNEĞİ

SANAYİ İŞÇİLERİNİN DİNİ YÖNELİMLERİ VE ÇALIŞMA TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ - ÇORUM ÖRNEĞİ , ss. 51-75. SANAYİ İŞÇİLERİNİN DİNİ YÖNELİMLERİ VE ÇALIŞMA TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ - ÇORUM ÖRNEĞİ Sefer YAVUZ * Özet Sanayi İşçilerinin Dini Yönelimleri ve Çalışma Tutumları Arasındaki İlişki - Çorum

Detaylı

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS VII. Uluslar ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS gursoymeric10@gmail.com, ramazankaratay@gmail.com ÖZET incelenmesidir. Çal demo Anahtar Kelimeler:

Detaylı

Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler

Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler Ergenin Psikososyal Uyumu, Arkadaşlıklarının Niteliği İle Annenin Arkadaşlıklarla İlgili İnançları ve Akran Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler Uzm. Ahu ÖZTÜRK Doç. Dr. Melike SAYIL, Doç. Dr. Asiye

Detaylı

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Yaşlı nüfusa ilişkin en önemli sorunlardan biri bakım sorunudur. Yaşlı bakımı çok kapsamlı ve pahalı bir hizmettir. Özellikle 75 yaşın

Detaylı

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ VE YAYIN LİSTESİ 1. Adı Soyadı : Merve Kaya İletişim Bilgileri Adres : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 Mail : merve.kaya@fsm.edu.tr 2. Doğum - Tarihi

Detaylı

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2):

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2): Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2015;7 (2): 100-104 Editöre Mektup Basol ve ark. Amerika da Acil Servis Hekimlerine Palyatif Bakım Üzerine Uygulanan Bir Anket Çalışması A survey Study

Detaylı