T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. ÖLÇME ve ANALİZ LABORATUARI DERSİ DENEY FÖYÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. ÖLÇME ve ANALİZ LABORATUARI DERSİ DENEY FÖYÜ"

Transkript

1 T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSİK FAKÜTESİ EEKTRİK-EEKTRONİK MÜHENDİSİĞİ BÖÜMÜ ÖÇME ve ANAİZ ABORATUARI DERSİ DENEY FÖYÜ KAYSERİ - 007

2 DENEY- ANAOG ÖÇÜ AETERİNİN İNCEENMESİ Deneyin Amacı: Analog Avometrelerin incelenerek bu cihazlar kullanılarak yapılabilecek ölçümlerin gerçekleştirilmesi. Kullanılan Alet ve Malzemeler: a) Avometre b) Değişik değerlerde direnç ve bağlantı kabloları Teorinin Özeti: Büyüklüğü ölçülecek akım ve gerilim gibi değişkenleri genel olarak alternatif (değişken) akım (Alternative Current: AC) ve doğru akım (Direct Current: DC) olmak üzere iki kısma ayırabilmek mümkündür. Bu büyüklüklerin ölçülebileceği analog ölçü aletlerini de temel olarak üç temel başlık altında toplayabilmek mümkündür: Kalıcı mıknatıslı hareketli bobinli ölçü aletleri. Ferromagnetik ölçü aletleri. Elektrodinamik ölçü aletleri. Ek Bilgiler ve Teorinin Açıklaması: Şekil. (a) da gösterildiği üzere zamana göre değişmeyen işaretler DC işaretler olarak isimlendirilirken Şekil. (b) de gösterildiği üzere zamana göre periyodik olarak değişen işaretler ise AC işaretler olarak isimlendirilir. (a) Şekil. a) DC İşaret b) AC İşaret (b) AC işaretlerin temel büyüklükleri ve arasındaki genel ilişkiler ise Şekil. de verilmiştir. Şekil. AC İşaretlerin Temel Büyüklükleri.

3 Temel olarak bir ölçme ve ölçme aleti ile ilgili olarak aşağıdaki eşitlikleri verebilmek mümkündür: ( M ) β X F X : Ölçülen Nicelik F ( ): Saptırma Kuvveti (Saptırma Torku) p ( X ) M p β : Açısal Sapma α : Skala Sapması M p = k p f ; M d = k d β ; p + M d = 0 p M ; = f ( X ) k k p β ; α = X k k Yukarıda sözü edilen ölçü aletlerinin temel prensipleri incelenecek olursa: Kalıcı Mıknatıslı Hareketli Bobinli Ölçü Aletleri Adından da anlaşılacağı üzere temel olarak kalıcı mıknatıs ve döner bir bobin içeren ölçü aletleri olup DC ve AC akım ve gerilim değerlerinin ölçülmesinde kullanılırlar. AC ölçümlerde köprü devreleriyle birlikte kullanılırlar. Bobin direnci 0Ω ile 000Ω arasında değişmekte olup akım aralığı da 0.0 ila 00mA arsında değişmektedir. Bu ölçü aleti temel olarak Şekil.3 de gösterilmiştir. d d Şekil.3 Kalıcı Mıknatıslı Hareketli Bobinli Ölçü Aleti. I sa T = ir = T T 0 T () t dt i() t 0 dt Ferromagnetik Ölçü Aletleri 0 ma ila 00 A arasında akım değerlerinin ölçülebildiği ölçü aletidir. AC işaretler olarak genelde Hz işaretler ile kullanılırlar.

4 Şekil.4 Ferromagnetik Ölçü Aleti. F B B I M p = k p I M p = T T T () t dt = k i () t m p p dt = 0 0 T k pi ef Elektrodinamik Ölçü Aletleri Gerilim ve Akım ölçümleri yanında güç ölçümünün de yapılabildiği ölçü aletidir. Şekil.5 Elektrodinamik Ölçü Aleti. F BI B I M p = k I I p Deneyin Yapılışı: - Size verilen analog avometreyi inceleyerek bu aletle hangi değerlerin ölçülebileceğini not alınız. - Analog avometre ile akım ve gerilim ölçerken nelere dikkat edileceğini tarşınız. 3- Analog avometrelerde sıfırlama ayarının ne işlev gördüğünü tartışınız. 4- Analog ölçü aletlerinde probların yanlış kutuplanmasının ne tür problemlere yol açacağını tartışınız. 5- Analog ölçü aletlerinde farklı skalandırılmaların nasıl yapılbaileceğini düşününüz. 6- Ölçü aleti ile ölçüm yapılamıyorsa bunun nedenlerinin neler olabileceğini tartışınız. 3

5 DENEY- OHM VE KIRCHOFF KANUNARININ İNCEENMESİ Deneyin Amacı: Ohm ve Kirchoff kanunlarının geçerliliğinin deneysel olarak gözlenmesi. Kullanılan Alet ve Malzemeler: a) DC güç kaynağı b) Avometre c) Değişik değerlerde direnç ve bağlantı kabloları Teorinin Özeti: Bir doğru akım devresinde, bir direnç üzerinden akan akım, elemanın uçlarına uygulanan gerilimle doğru, elemanın direnci ile ters orantılıdır. Buna ohm kanunu denir.(i=v/r). Bir DC devrede kapalı bir çevredeki gerilim düşümlerinin cebirsel toplamı sıfırdır. Buna Kirchoff un gerilim kanunu denir. Bir düğüm noktasına gelen ve giden akımlar birbirine eşittir. Buna da Kirchoff un akım kanunu denir. Ek Bilgiler ve Teorinin Açıklaması: Elektrik Akımı : Katı, sıvı ya da gaz iletken içinde elektrik yüklerinin yer değiştirmesi olarak tanımlanır. Bir iletkende hacimsel yoğunluğu δ ve ortalama devinim hızı v r olan elektrik yükleri varsa, akım yoğunluğu vektörü r r J = δ v eşitliği ile tanımlanır. Bu vektör, bütün noktalarda akım çizgilerine zıttır ve modülü birim zamanda birim yüzeyden geçen yüke eşittir. ( Modül : z=x+yi şeklindeki bir kompleks sayı ise, z nin modülü z = x + y dir. Bir vektör için ise modül kavramı vektörün büyüklüğü olarak tanımlanabilir.) Bir s yüzeyinden geçen i akımı, J r vektörünün s yüzeyindeki akısına eşittir. Yani r r i = Jds yazılabilir. Sonsuz küçük dt zaman aralığı müddetince s yüzeyinden geçen dq yükü r r dq = dt Jds yazılabilir. s 3 s i dq Bu durumda i = yazılabilecektir. dt Bir iletkenden akım geçmesi için, bu iletkenin kapalı bir devreye yerleştirilmiş olması ve bu devrede elektromotor alanıyla belirlenen en az bir elektrik enerjisi üretecinin bulunması gerekir. Bir iletkenden bir elektrik akımı geçtiğinde, aşağıda sıralanan eşanlı üç olay gözlemlenebilir: i) İletkenden ısı açığa çıkar, ii) İletkeni çevreleyen uzayda manyetik bir alan oluşur; bu durumda iletken yakınına getirilen bir mıknatıslı iğnede sapma gözlenir, ayrıca iletkene yaklaştırılan bir mıknatıs da iletken üzerinde bir etki doğurur, 4

6 iii) İletken kesilerek iki ucu bir tuz çözeltisine daldırılırsa, çözeltide kimyasal bozunma meydana gelir. Yukarıda belirtilen etkilerden ilk etki akım yönünden bağımsızdır, fakat alternatif (dönemli, almaşık, çarpıntılı) akım için diğer iki etki her alternansta (dönemde) yön değiştirir. Elektrik akımının uluslar arası sistem de birimi amper (A) dir. Elektriksel potansiyel ve potansiyel farkı (gerilim) : Bir E r elektrostatik alanı içine bir q 0 yükü yerleştirildiğinde, bu deneme yükü üzerine bir elektriksel kuvvet etki eder ve bu elektriksel kuvvet r r F = q0 E ile hesaplanabilir. q E r 0 kuvveti tarafından yapılan iş, bir dış etken tarafından yük üzerinde bu büyüklükteki bir işi oluşturabilmek için gerekli işin negatifine eşittir. Ayrıca, sonsuz küçük ds r yer değişimi için deneme yükü üzerinde q E r 0 elektriksel kuvveti tarafından yapılan iş r r r r dw = F ds = q0 E ds ile verilir. Korunumlu kuvvet tarafından yapılan iş potansiyel enerjideki değişimin negatifine eşittir. Böylece : r du = q E r ds olur. 0 Deneme yükünü A ve B noktaları arasında yer değiştirmesi halinde, potansiyel enerji değişimi U = U B U A B r r = q0 Eds ile verilir. A ve B noktaları arasındaki V B -V A potansiyel farkı, potansiyel enerji değişiminin q 0 deneme yüküne bölümü olarak tanımlanır : V B V A U = B A U q 0 A B = A r r Eds. Potansiyel fark, potansiyel enerji ile karıştırılmamalıdır; potansiyel fark, potansiyel enerji ile orantılıdır yani U = q0 V yazılır. V B -V A potansiyel farkı, kinetik enerjide bir değişim olmaksızın bir deneme yükünü bir dış etken tarafından A noktasından B noktasına götürmek için birim yük başına yapılması gereken işe eşittir. Bir elektronik devrede gösterimler : Düğüm : İki veya daha çok elektronik devre elemanının birbirleri ile bağlandıkları bağlantı noktalarına düğüm adı verilir. Düğüm, akımın kollara ayrıldığı yolların birleşme noktaları olarak da tarif edilebilir. 5

7 Göz : Bir düğümden başlayarak, bu düğüme tekrar gelinceye dek elektriksel yollar üzerinden sadece bir kez geçmek şartı ile oluşturulan kapalı devreye göz (çevre) ismi verilir. Örneğin yukarıdaki devre şeklinde A, B, C, D, E=F=G noktaları birer düğüm olarak tanımlanırken, A-B-F-G, B-C-D-E-F ve A-B-C-D-E-F-G kapalı eğrileri de birer çevre (göz) olarak tanımlanabilir. Akım, gerilim, direnç ve ohm kanunu gibi kavramlar tanımlandığına göre Kirchoff un (Gustav Robert Kirchoff, ) elektronik devreler için önerdiği Kirchoff kanunlarının tanımlarına bu noktadan itibaren geçilebilir. Kirchoff un elektronik devrelerde yaygınca kullanılan iki kanunu vardır : i) Kirchoff akım kanunu (Kirchoff Current aw, KC) ii) Kirchoff gerilim kanunu (Kirchoff Voltage aw, KV) Kirchoff Akım Kanunu : Bir elektriksel yüzeye veya bir düğüm noktasına giren (düğümü besleyen) akımlar ile bu yüzey/düğüm noktasından çıkan (düğüm tarafından beslenen) akımların cebirsel toplamları 0 (sıfır) a eşittir. i 7 Düğüm noktasını besleyen akımlar (giren) : i i 6 i i 3 i 5 i 4 i,i 3,i 4,i 7 Düğüm noktasından beslenen akımlar (çıkan) : i,i 5,i 6. Bu durumda + i ) + i + i + ( i ) + ( i ) + i 0 ( = i i + yazılabilir. i + i3 + i4 i5 i6 + i7 = 0 i + i3 + i4 + i7 = i + i5 i6 Kirchoff Gerilim Kanunu : Bir elektronik devrenin sahip olduğu çevre(ler)deki gerilim düşümlerinin cebirsel toplamı 0 (sıfır) a eşittir. için V V V V V 0 yazılabilecektir. s R R = R4 R5 i akımının dolaştığı kapalı çevre için V V V V 0 s R R = R3 i akımının dolaştığı kapalı çevre için V V V 0 R 3 R = 4 R5 ve i 3 akımının dolaştığı kapalı çevre 6

8 Deneyin Yapılışı: 7- Şekil. de verilen devreyi kurunuz. 8- R direnci üzerindeki gerilimi ve üzerinden akan akımı ölçerek Ohm Kanunun geçerliliğini gözleyiniz. 9- I ve II no lu gözlerdeki elemanlar üzerindeki gerilimleri ölçerek Kirchoff un gerilim kanunu geçerliliğini gözleyiniz. 0- A ve B düğüm noktalarına gelen ve giden akımları ölçerek Kirchoff un akım kanunu geçerliliğini gözleyiniz. - Ölçmeleri yaparken paralel kollardaki gerilimlerin ve seri kol üzerindeki akımların bir birine eşit olduğunu kontrol ediniz. - Ölçme sonuçlarını Tablo. e kaydediniz. 3- Kaynak gerilimini ölçtüğünüz değerde alıp teorik olarak hesaplayacağınız akım ve gerilim değerleri ile ölçülen değerleri karşılaştırınız. Şekil. Yapılacak Deneye ait Devre Şeması. V s = 5V R = K R =.K R 3 = 3.3K R 4 = 4.7K R 5 = 4.7K R 6 = 0K Tablo. Hesaplanan ve Ölçülen Değerler Ölçme Hesap Ölçme Hesap I (ma) I (ma) I 3 (ma) I 4 (ma) I 5 (ma) I 6 (ma) V R (V) V R (V) V R3 (V) V R4 (V) V R5 (V) V R6 (V) 7

9 DENEY-3 SÜPER POZİSYON TEOREMİNİN İNCEENMESİ Deneyin Amacı: Süper pozisyon teoreminin geçerliliğini deneysel olarak gözlemektir. Kullanılan Alet ve Malzemeler: a) DC güç kaynağı b) Avometre c) Değişik değerlerde direnç, bobin, kondansatör ve bağlantı kabloları Teorinin Özeti: Birden fazla kaynak içeren bir devre göz önüne alındığında; bu kaynakların devre üzerindeki toplam etkisi her bir kaynağın tek başına meydana getirdiği etkilerin toplamına eşittir. Buna süper pozisyon teoremi denir. Tek bir kaynağın etkisi incelenirken, o kaynağın dışındaki kaynaklar etkisiz hale getirilir (Akım kaynakları açık devre, gerilim kaynakları ise kısa devre). Tek tek her bir kaynağın etkisi elde edildikten sonra bu etkiler toplanarak tüm kaynakların toplam etkisi elde edilir. Ek Bilgiler ve Teorinin Açıklaması: Ohm Kanunu ve Direnç : Bir iletkenin uçarı arasına bir potansiyel farkı uygulanırsa, iletken içinde bir J r akım yoğunluğu ve bir E r elektrik alanı meydana gelir. Şayet potansiyel farkı sabit ise iletken içindeki akım da sabit olacaktır. Çoğu zaman bir iletken içindeki akım yoğunluğu, elektrik alanla doğru orantılıdır. Yani r r J = σ E dir. Buradaki σ orantı katsayısına iletkenin iletkenliği adı verilir. Yukarıdaki eşitliğe uyan maddelerin, George Simon Ohm ( ) ismine izafeten Ohm Kanununa uydukları söylenir. Daha özel olarak; Ohm Kanunu : Uçlarına elektriksek potansiyel farkı uygulanan birçok madde için maddenin akım yoğunluğunun elektrik alanına oranının sabit (σ ) olduğunu ifade eder. Bu sabit, akımı doğuran elektrik alandan bağımsızdır. Ohm kanununa uyan ( E r ile J r arasında doğrusal ilişkisi olan) maddelere omik, bu kanuna uymayan maddelere ise omik olmayan maddeler adı verilir. Ohm kanunu temel bir kanun olmayıp, sadece belirli maddeler için geçerli deneysel bir bağıntıdır. Şekildeki gibi A kesitinde ve boyunda olan bir iletken için, iletkenin uçlarına bir elektrik alan ve akımı meydana getirecek V b -V a potansiyel farkı uygulanacak olursa: İletkendeki elektriksel alanın düzgün olduğu kabulüyle: İletkendeki akım yoğunluğunun büyüklüğü V = V V = E olacaktır. b a V J = σ E J = σ şeklinde bulunacaktır. J birim alandaki akım yoğunluğu olarak tarif edildiğinden: 8

10 Buradan V I J = yazılır ve A = I bulunur ki burada V = I R dir ve 3 σ A R I A V = σ eşitliği kurulabilir. R = olmaktadır. σ A niceliğine iletkenin direnci adı verilir. Eğer ρ = (σ iletkenlik olmak üzere) özdirenç σ A σ kavramı tanımlanacak olursa: Dirençler için renk kodları: ρ R = yazılabilecektir. ρ = Ω / m A Renk Sayı Çarpan Tolerans Siyah 0 Kahverengi 0 Kırmızı 0 Turuncu Sarı Yeşil Mavi Mor Gri Beyaz Altın 0 - %5 Gümüş 0 - %0 Renksiz %0 Tolerans Çarpan. basamak. basamak Süper pozisyon Teoreminin Uygulanması: Tolerans Çarpan 3. basamak. basamak. basamak Süper pozisyon teoremi, devre kaynaklarının devre üzerindeki toplam etkisinin, her bir kaynağın tek başına meydana getirdiği etkilerin toplamına eşit olduğunu ifade etmektedir. Yandaki devrede gerilim kaynakları ve dirençlerin eşdeğer olduğunu varsayarak R direnci üzerindeki gerilim için; 9

11 R =R =R 3 =R ve V s =V s =V için; R direnci üzerindeki gerilim, V R = V olarak elde edilir. 3 Süper pozisyon tekniğini inceleyebilmek için öncelikle ilk kaynağın devre üzerinde etkisini görelim. İkinci kaynak bağımsız bir gerilim kaynağı olduğundan bu durumda kısa devre olacaktır. Devre analiz edilecek olursa; V I R = V olarak elde edilir. 3 Şimdi ise İlk bağımsız gerilim kaynağı kısa devre edilip ikinci kaynağın etkisi incelenecek olursa; Devre analiz edilecek olursa; V II R = V olarak elde edilir. 3 Süper pozisyon teoremine göre V I II R VR + V R = olduğundan; I I V V V VR = V V R + R = + = olarak elde edilir ki, bu sonuç yukarıda yapılan ilk çözüm ile aynıdır. Elde edilen bu sonuçlar süper pozisyon teoreminin doğruluğunu göstermektedir. Deney Yapılışı: - Şekil 3. de verilen devreyi kurunuz. - V S aktif iken (V S devrede değil ve uçları kısa devre iken) akım ve gerilim değerlerini ölçüp Tablo 3. e kaydediniz. 3- V S aktif iken (V S devrede değil ve uçları kısa devre iken) akım ve gerilim değerlerini ölçüp Tablo 3. ye kaydediniz. 4- V S ve V S aktif iken akım ve gerilimleri ölçüp Tablo 3.3 e kaydediniz. 5-. ve 3. şıklarda elde edilen değerlerin toplamlarının 4. şıkta elde edilen değerleri verip vermediğini kontrol ediniz. 0

12 Şekil 3. Süper Pozisyon Teoreminin İncelenmesi için Gerekli Devre Şeması. V s = V V s = 5V R = K R =.K R 3 = 3.3K R 4 = 3.9K R 5 = 4.7K Tablo 3. V S Aktif iken Hesaplanan ve Ölçülen Değerler Ölçme Hesap Ölçme Hesap I (ma) I (ma) I 3 (ma) I 4 (ma) I 5 (ma) V R (V) V R (V) V R3 (V) V R4 (V) V R5 (V) Tablo 3. V S Aktif iken Hesaplanan ve Ölçülen Değerler Ölçme Hesap Ölçme Hesap I (ma) I (ma) I 3 (ma) I 4 (ma) I 5 (ma) V R (V) V R (V) V R3 (V) V R4 (V) V R5 (V) Tablo 3.3 Her İki Kaynak Aktif iken Hesaplanan ve Ölçülen Değerler Ölçme Hesap Ölçme Hesap I (ma) I (ma) I 3 (ma) I 4 (ma) I 5 (ma) V R (V) V R (V) V R3 (V) V R4 (V) V R5 (V)

13 DENEY-4 THEVENİN TEOREMİNİN İNCEENMESİ Deneyin Amacı: Thevenin teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlenmesi. Kullanılan Alet ve Malzemeler: a) DC güç kaynağı b) Avometre c) Potansiyometre, değişik değerlerde dirençler ve bağlantı kabloları Teorinin Özeti: Çok sayıda elamanı bulunan herhangi bir devrenin bir elemanın veya sadece bir kısmının incelenmesi gerektiğinde, tüm devreyi göz önüne almak yerine, incelenecek eleman ya da devre parçasını bütün olan devreden ayırıp geriye kalan devre parçasını bir kaynak ve buna seri bağlı bir empedans ile temsil etmek suretiyle incelemek daha basit olabilir. Bu işlemde kullanılan teoreme Thevenin Teoremi denir ve elde edilen eşdeğer devreye Thevenin eşdeğer devresi adı verilir. (a) (b) (b) (d) V s =V R =K R =3.3K R 3 =330Ω R 4 =70Ω R 5 =00Ω Şekil 4. a) Deney için verilen devre b) Verilen devrenin Thevenin eşdeğer devresini oluşturmak için açık devre geriliminin elde edilmesi c) Verilen devrenin Thevenin eşdeğer devresini oluşturmak için R th eşdeğer direnç değerinin elde edilmesi d) Genel devrenin Thevenin eşdeğer devresi. Bu eşdeğer devre oluşturulurken ilgili eleman veya devre parçası devreden çıkarılır ve geriye kalan kısmın ( Thevenin eşdeğeri bulunacak olan kısım) ayrılma noktaları arasındaki açık devre gerilim belirlenip bu gerilim Thevenin eşdeğer devresinin kaynak gerilimi olarak

14 kullanılır. Daha sonra eşdeğeri elde edilecek devre parçasındaki kaynaklar etkisiz hale getirilerek (gerilim kaynakları kısa devre, akım kaynakları açık devre edilerek) devrenin bölündüğü noktalardan bakıldığında görülen empedans hesaplanır ve Thevenin eşdeğer empedansı olarak isimlendirilen bu empedans daha önce belirlenen kaynağa seri olarak bağlanır. Bir kaynaktan ve ona seri bağlı bir empedanstan oluşan bu eşdeğer devre, incelenecek kısmın devreden sökülmesi durumunda geriye kalan kısmın Thevenin eşdeğeridir. Şekil 4..a da verilen devre göz önüne alındığında, a-b uçlarından görülen Thevenin eşdeğer devresinin oluşturmak için V ab ( V th ) açık devre gerilimi Şekil 4..b den, a-b uçlarından görülen eşdeğer dirençte (R th ) Şekil 4..c den belirlenerek Şekil 4..d deki eşdeğer devre elde edilir. Ek Bilgiler ve Teorinin Açıklaması: Yıldız-Üçgen ve Üçgen-Yıldız Dönüşümleri: Yıldız-üçgen ve üçgen-yıldız dönüşüm işlemleri olarak adlandırılan işlemler, bir takım devrelerin çözümleri aşamasında kullanılması oldukça avantajlar sağlayan işlemlerdir. Bu dönüşümler ile yıldız yada üçgen bağlantıya sahip elemanların diğer bağlantı yapısına geçmesi için gerekli kriterler üretilmiş olur. Yıldız-Üçgen Dönüşümü: Aşağıda yıldız ve üçgen bağlantı şekilleri ile yıldız bağlantıdan üçgen bağlantıya geçmek için kullanılan denklem takımları verilmiştir. 3

15 Üçgen-Yıldız Dönüşümü: Aşağıda üçgen ve yıldız bağlantı şekilleri ile üçgen bağlantıdan yıldız bağlantıya geçmek için kullanılan denklem takımları verilmiştir. Deneyin Yapılışı: - Şekil 4..a da verilen devreyi kurunuz. - R direnci üzerinden akan akımı ve bu direnç üzerinde düşen gerilimi ölçerek kaydediniz. 3- R direncini devreden çıkartarak a-b uçlarındaki açık devre gerilimini ölçüp kaydediniz. 4- Kaynağı kapatıp kaynağa bağlı uçları kısa devre ederek a-b uçlarından görülen direnci ohmmetre yardımıyla ölçüp kaydediniz. 5- Şekil 4..d de verilen devreyi kurunuz. 6- V gerilimini potansiyometre yardımıyla V ab ye ayarlayınız. 7- R direnci üzerinden akan akımı ve bu direnç üzerinde düşen gerilimi ölçerek kaydediniz. 8-. şıkta ölçülen değerlerle 7. şıkta ölçülen değerleri karşılaştırınız. NOT: Şekilde verilen işaret yönlerini dikkate alarak ters yönde çıkan değerleri (-) işaretli olarak alınız. Tablo 4. Deney Çalışmasında Ölçülen Değerler Normal Devre Thevenin Eşdeğeri Thevenin Eşdeğeri V R (V) I R (ma) V R (V) I R (ma) V ab (V) R ab (ohm) 4

16 DENEY-5 MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ TEOREMİNİN İNCEENMESİ Deneyin amacı: Maksimum güç transferi teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlenmesi Kullanılan alet ve malzemeler: -DC güç kaynağı -Avometre 3-Potansiyometre, değişik değerlerde dirençler ve bağlantı kabloları Teorinin özeti: iç dirence sahip herhangi bir kaynaktan bir yüke maksimum güç transferi yapılabilmesi için yük empedansı, kaynak iç empedansının kompleks eşleniği olmalıdır. Buna maksimum güç transferi teoremi denir. Ek Bilgiler ve Teorinin Açıklaması: Teorinin Açıklaması: V s = 5V R s = 0K Şekil 5. Deney Çalışması için Gerekli Devre Şeması. Devre ara bağlaşımı yani devrede yer alan ara bağlantılar arasında sinyal gücünün istenilen şekilde kontrol edilebilmesi elektronikte yer alan önemli hususlardan birisidir. Bir kaynak, Thevenin eşdeğeri birlikte ifade edilebileceğinden ara bağlaşımda oluşacak gerilim; v = R R + R Th V Th olarak elde edilir. Sabit bir kaynak ve değişken bir yük göz önüne alınırsa, yük direnci, Thevenin eşdeğer direncine göre ne kadar büyük olursa ara bağlaşımda oluşacak gerilim derece yüksek olacaktır. İdealde yük direncinin sonsuz değerde olması yani bir açık devrenin yer alması istenir. Bu durumda, V = V Th = V oc olacaktır. Ara bağlaşımda oluşan akım değeri ise; max 5

17 i = R V th + R Th şeklindedir. Yeniden sabit bir kaynak ve değişken bir yük direnci göz önüne alınırsa, yük direnci Thevenin eşdeğer direncine göre ne derece küçük değerlikli olursa burada akacak akım o derece büyük olacaktır. Dolayısıyla maksimum akım akması için ara bağlaşımda bir kısa devre olması istenir. Bu durumda, V T i max = = RT i sc olacaktır. Arabağlaşımda oluşacak güç v. i olarak ifade edileceğinden elde edilecek güç; Th R. V p = ( R + R Th ) şeklinde ifade edilebilir. Verilen kaynak için R Th ve V Th değerleri sabit olacağından elde edilebilecek güç sadece yük direncinin değişimine bağlı olarak değişecektir. Gerek maksimum gerilim ( R = olmalı ) gerekse de maksimum akım ( R = 0 olmalı ) üretilebilmesi için gerekli şarlar altında elde edilebilecek güç sıfır olmaktadır. Dolayısıyla yük direncinin bu iki değeri altında gücü maksimum değerine getirebileceği söylenebilir. Bu yük direnci değerinin bulunabilmesi için gücün yük direncine göre türevi alınıp sıfıra eşitlenirse; dp dr [( R = + R Th ) R ( R + R ( R 4 Th ) R Th )] V Th = 0 dp dr ( R RTh ) V ( R + R ) = = 3 Th Th 0 ifadesi elde edilir. Dolayısıyla bu eşitlikten de açıkça görüleceği üzere yük direnci, kaynağın Thevenin eşdeğer direncine eşit olduğunda türev ifadesi sıfır olmaktadır. Dolayısıyla maksimum güç R = R şartı altında gerçekleşmektedir. Th Bu durumda maksimum güç; Th V pmax = olarak elde edilir. 4RTh Deney çalışması: -Kaynak çıkışına iki değişik direnç bağlayıp bunların üzerinden akan akımları okuyarak kaynak iç direncini belirleyin. -Şekil 5. deki devreyi kurunuz. 3-R direncini kaynak direncine, bu direncin altındaki ve üstündeki direnç değerlerine ayarlayarak, her bir R değeri için okuyacağınız akım ve gerilim değerlerini ölçüp Tablo 5. e kaydediniz. 4-Her bir R değeri için bu dirençte harcanan gücü hesaplayarak, direnç değerine bağlı olarak yüke aktarılan gücün değişimini gösteren grafiği çiziniz 6

18 Tablo 5. Deneye ait Yapılan Ölçüm Sonuçları. Yük direnci R (ohm) Yük akımı (ma) Yük gerilimi (V) Güç (mw)

19 DENEY-6 OSİOSKOBUN İNCEENMESİ Deneyin amacı: Osiloskobun kullanım prensiplerinin incelenmesi ve osiloskop vasıtasıyla temel elektriksel ölçümlerin gerçekleştirilmesi. Kullanılan alet ve malzemeler: -DC güç kaynağı -Sinyal jeneratörü 3-Osiloskop 4-Farklı değerde dirençler Teorinin özeti: Özellikle AC ölçümlerin gerçekleştirilmesinde kullanılan ve pratik olarak birçok değişimin görülmesini sağlayan osiloskoplar çok önemli ölçüm cihazları arasında yer almaktadır. Osiloskop, devre elemanlarının karakteristiklerinin çıkartılmasında ve zamana bağlı olarak değişen gerilimlerin incelenmesinde kullanılan bir ölçü aleti olup, çok hızlı değişen bir veya birden fazla sinyalin aynı anda incelenmesinde, genlik, frekans ve faz ölçümlerinde kullanılır. Osiloskop ile ilgili temel bilgiler aşağıda sunulmuştur: Prob : İncelenecek işaretlerin osiloskop cihazına aktarılması için kullanılır. Probun ucunda genellikle krokodil konnektörü şeklinde bir toprak bağlantısı bulunur. Osiloskop probları x ve x0 şeklinde ayarlanabilirler: x : izlenen sinyali bozmadan ve değiştirmeden osiloskoba ulaştırır. x0 : izlenen sinyal onda birine zayıflatılarak osiloskoba ulaştırılır. Bu takdirde, sinyalin gerçek genlik değeri ekranda görünen değeri 0 katıdır.. Ekran : Yatay ve dikey çizgilerle bölünmüş bir koordinat sistemine sahip osiloskop ekranı.. Odaklama : Ekrandaki benek ya da çizginin uygun netlikte ayarlanmasını sağlar. 3. Parlaklık : Ekrandaki çizginin parlaklığını ayarlamakta kullanılır. 4. Güç: Osiloskop cihazının aç/kapa düğmesidir. Cihaz çalışır durumda iken bu düğmenin yanındaki yeşil ED yanar. 5. Faz Farkı Ölçümü: issajous eğrilerini kullanarak işaret frekanslarının karşılaştırılmasını sağlar. 6. Yatay Pozisyon :Bu düğme ile ekrandaki görüntünün yatay olarak hareket ettirilmesi sağlanır. 7. TV Sinyali : TV sinyallerinin incelenmesi için kullanılmaktadır. 8. Zaman Ayarı: Bu komütatör vasıtası ile yatay tarama değerleri seçilerek zaman ekseni olan yatay eksenin ölçeklendirilmesi yapılır. 9. Mod Seçme: Tetikleme modunun seçilmesini sağlar. 0. Seviye: Tetiklemenin istenen bir noktadan başlamasını sağlar.. Kuplaj: Tetikleme devresi ile tetikleme kaynağı arasındaki kuplaj çeşidinin seçilmesini sağlar.. Harici Tetikleme Girişi: Dışarıdan uygulanabilecek olan tetikleme sinyali için bağlantı noktasıdır. 3. Harici Tetikleme Seçici: Harici tetiklemeyi aktif hale getirmede kullanılmaktadır. 4. Dikey Pozisyon :Bu düğme ile ekrandaki görüntünün dikey olarak hareket ettirilmesi sağlanır. 5-6 Giriş Kuplaj Seçici: Her bir kanal için bir tane bulunur ve düşey kuvvetlendirici girişine uygulanacak işarete ait kuplaj seçiminin yapılmasını sağlar. 8

20 7. Genlik Ayarı: Dikey eksenin ölçeklendirilmesini sağlar. 8: Yüksek frekanslı iki işaretin aynı anda ekranda görüntülenebilmesini sağlar. 9. Ölçülen işaretin negatif halini görmekte kullanılır. 0. Dikey Mod Seçimi: Kanal I ve II ye ait modların seçiminde kullanılır.. Dikey Eksen Kuvvetlendirici: İlgili olduğu kanala ait işaretin osiloskop ekranında 5 kat daha genlikli olarak görülmesini sağlar.. Toprak: İki kanala ait ölçülecek ortak nokta olduğu zaman kullanılır. 3. Kanal Girişi: Ölçülecel sinyallerin bağlantı noktası olan BNC sokettir. 4. Eleman Test Edici: Direnç, kapasitör ve diyod gibi elemanların sağlamlığını test etmede kullanılmaktadır. 5. Kalibrasyon: Osiloskobun özelliklerini test etmeye yarayan kare dalga osilatörüdür. Osiloskobun test edilmek istenen kanalına prob yardımıyla uygulanır. 6. Yatay Eksen: İşaretin periyodunun 0 kat artırılmış gibi görülmesini sağlar Şekil 6. Genel Amaçlı Olarak Kullanılan Bir Osiloskop. Deneyin Yapılışı: - Osiloskop düğmelerinin işlevini öğreniniz. - Şekil 6..a da gösterilen devreyi kurunuz. Daha sonra aşağıda verilen şekilde v(t) gerilimini ayarlayınız. Bu ayarlamayı yaparken osiloskop ekranındaki işaretin periyodundan faydalanmanız gerektiğini unutmayınız. 3- Şekil 6..b de verilen devrede VR3 gerilimini v(t) ve V cinsinden elde ediniz. Zamana göre çiziniz değişimini çiziniz ve osiloskop ekranındaki değişimle karşılaştırınız. 9

21 (a) (b) ( 000t) V, V V R = R = R = KΩ, v = sin π 5 3 = Şekil 6. Osiloskop kullanımının incelenmesi için kurulacak devreler. 0

22 DENEY-7 BİİNMEYEN VE C DEĞERERİNİN AVOMETRE YARDIMIYA BEİRENMESİ VE BUNARIN EMPEDANSARININ FREKANSA GÖRE DEĞİŞİMERİNİN İNCEENMESİ Deneyin Amacı: Bilinmeyen ve C elemanlarının değerlerini avometre yardımıyla belirlemek ve bunların empedanslarının frekansa bağlı olarak değiştiğini izlemek. Kullanılan Alet ve Malzemeler: a) Sinyal jeneratörü b) Avometre c) Değişik değerlerde direnç bobin, kondansatör ve bağlantı kabloları Teorinin Özeti: Sürekli hal tepkisi göz önüne alındığında DC bir işaret karşısında kondansatörün davranışı açık devre biçiminde, bobinin davranışı ise kısa devre biçiminde ortaya çıkar. Buna karşılık AC işaret karşısında bu işaretin frekansı ile değişen bir empedans gösterirler. Z = j f Z C = jπfc Bu ifadelerden de görüldüğü gibi, bobinin empedansı frekansla doğru orantılı olarak kondansatörünki ise ters orantılı olarak değişmekte ve her ikisi de kompleks büyüklükler olmaktadır. Bu empedansların genlikleri, üzerlerine düşen gerilimlerin etkin değerlerinin üzerlerinden akan akımların etkin değerlerine oranı şeklinde verilebilir. AC sınıfı ölçü aletleri etkin değer okuduklarından ampermetre ve voltmetre kullanılarak bu elemanların empedansları belirlenebilir. Okunan akım, gerilim değerlerine ve kullanılan işaretin frekansına bağlı olarak bilinmeyen kondansatör ve bobin değerleri şu şekilde elde edilebilir. C = πf I V rms rms Vrms () = ( ) r πf I rms () () ifadesindeki r bobinin yapıldığı telin omik direncidir ve bir ohmmetre yardımıyla ölçülebilir. Ek Bilgiler ve Teorinin Açıklaması: İndüktör: İndüktör, akım tarafından üretilen magnetik alanın zamana göre değişimine dayanan devre elemanıdır ve λ toplam akı miktarını göstermek üzere; λ ( t ) = i( t) ve d λ( t) d[ i( t)] = dt dt ifadesi yazılabilir. Faraday kanununa göre indüktans boyunca gerilim akı halkalarının zamana göre değişimine eşittir. Dolayısıyla;

23 di v = elde edilir. dt Bu eşitlikten de anlaşılacağı üzere indüktör üzerindeki gerilim indüktör akımının değişimine bağlıdır. Güç ifadesi gereğince; di p = i v olacağından p = i olarak yazılabilir. Dolayısıyla da, dt d p ( ) = t i ifadesi elde edilir. dt Güç, enerjinin zamana göre değişimi olduğundan indüktörde depolanan enerji, w ( ) t = i şeklindedir. Seri bir R devresi için akım ve gerilim ilişkisi aşağıdaki gibidir. Seri bağlı n adet indüktörün eşdeğeri; eş = n şeklinde verilebilir. Paralel bağlı n adet indüktörün eşdeğeri ise; = şeklindedir. Kapasitör: eş n Kapasitör, gerilim tarafından üretilen elektrik alanın zamana göre değişimine dayanan devre elemanıdır ve q kapasitörün her bir levhası üzerindeki yükü göstermek üzere; q = Cv ve C dq( t) d[ CvC ] = ifadesi yazılabilir. dt dt Yükün zamana göre değişimi akımı vereceğinden; kapasitöre ait akım değeri şeklindedir. Güç ifadesi gereğince, i C CvC = dt

24 dvc pc = vc. ic olduğundan pc = vc C olarak ifade edilebilir. Dolayısıyla; dt p C d = Cv C ifadesi elde edilir. dt Güç, enerjinin zamana göre değişimi olduğundan kapasitörde depolanan enerji, w ( ) C t = CvC şeklindedir. Seri bir RC devresi için akım ve gerilim ilişkisi aşağıdaki gibidir. Seri bağlı n adet kapasitörün eşdeğeri; = şeklinde verilebilir. Ceş C C C n Paralel bağlı n adet kapasitörün eşdeğeri ise; C eş = C + C Cn şeklindedir Deneyin Yapılışı: - Bobininizin iç direncini ohmmetre yardımıyla ölçünüz. - Şekil-7..a da verilen devreyi kurunuz. 3- Sinyal jeneratörünüzü KHz ve 6V sinüzoidal işaret üretecek şekilde ayarlayınız. 4- Devre akımını ve bobin üzerinde düşen gerilimi ölçerek () ifadesi yardımıyla bobin değerini hesaplayınız şıkta yaptığınız işlemi Tablo 7. de verilen frekans değerleri için tekrarlayıp ölçtüğünüz akım ve gerilim değerlerini bu tabloya kaydediniz. 6- Z = g(f) grafiğini çiziniz. 7- Şekil 7..b deki devreyi kurunuz. 8- Devre akımını ve kondansatör üzerinde düşen gerilimi ölçerek () ifadesi yardımıyla kondansatör değerinin hesaplayınız şıkta yaptığınız işlemi Tablo 7. de verilen frekans değerleri için tekrarlayıp ölçtüğünüz akım ve gerilim değerlerini bu tabloya kaydediniz. 0- Z C = g(f) grafiğini çiziniz. 3

25 (a) (b) Şekil 7. Bobin ve kondansatör değerlerinin avometre yardımıyla belirlenmesi için düzenlenen devreler. Tablo 7. Deney Çalışmasında Ölçülen Değerler. Fre. (Hz) I (ma) V (V) Z (ohm) I C (ma) V C (V) Z C (ohm) Sorular: - Teorinin özeti kısmında verilen () ve () ifadelerini elde ediniz. - Bobin ve kondansatörün DC işaretlere karşı tepkileri ne olur açıklayınız. 4

26 DENEY-8 AÇAK VEYA YÜKSEK GEÇİREN RC FİTREER Deneyin Amacı: R ve C elemanlarından oluşan filtrelerin çıkış gerilimlerinin frekansa bağlı değişimlerinin incelemek. Kullanılan Alet ve Malzemeler: a) Sinyal jeneratörü b) Osiloskop c) Avometre d) Değişik değerlerde dirençler, bobinler, kondansatörler ve bağlantı kabloları Teorinin Özeti: Bir önceki deneyden hatırlayacağınız gibi, kondansatörün empedansı frekansla ters orantılı, bobinin empedansı ise frekansla doğru orantılı olarak değişmekte ve kompleks büyüklükler olarak ortaya çıkmaktadır. Empedanslarının kompleks olması, bu elemanların üzerlerinden akan akımlarla üzerlerinde düşen gerilimler arasında faz farklarının oluşmasına neden olmaktadır. (a) (b) (c) Şekil 8. Pasif RC Filtre Devreleri a) Alçak Geçiren b) Yüksek Geçiren c) Bant Geçiren Filtre. Şekil 8..a da verilen devre göz önüne alındığında, V in giriş işaretinin frekansı küçük değerlerden büyük değerlere doğru artırıldığında kondansatörün empedansı azalacaktır. Direncin değeri frekansı bağlı olarak değişmediği için frekans arttığı sürece kondansatör uçlarından alınan V 0 gerilimi azalacaktır. Bu özellik göz önünde bulundurularak bu tür devreler pasif alçak geçiren filtre olarak kullanılabilir. Bu tür devrelerin önemli parametrelerinden birisi üst kesim yada kritik frekans olarak adlandırılan fc olup, 5

27 f c = πrc şeklinde ifade edilmektedir. f c frekansında V 0 gerilimi maksimum değerinden / katı kadar aşağı düşmektedir. V in e göre geri fazda olan V 0, f c frekansında 45 o bir faz farkına sahiptir. R ve C elemanlarının yerlerinin değiştirilmesiyle oluşturulan Şekil 8..b deki devre göz önüne alınırsa, R elemanın uçlarından alınan V 0 gerilimi frekanstaki artışla beraber artacak ve devre yüksek geçiren pasif filtre durumunu gösterecektir. Bu durum için filtrenin alt kesim yada kritik frekansı f c yine; f c = πrc şeklinde verilmektedir. Deneyin Yapılışı: - Şekil 8..a daki devreyi kurarak osiloskobun birinci kanalını V in i, ikinci kanalını ise V o ı ölçecek şekilde bağlayınız. - Frekansı Tablo 8. de verilen frekans değerlerine ayarlayarak her bir frekans değeri için V in, V o ve θ faz farkını ölçerek bu Tablo 8. e kaydediniz. 3- Kazancı db cinsinden hesaplayarak kazancın frekansa göre değişimini çiziniz. (Kazanç= G = V o / V in,g(db) = 0log(V o / V in )) 4- Deney sonucunda elde edilen kesim frekansıyla eleman değerlerini kullanarak hesaplayacağınız kesim frekansını karşılaştırınız. 5- Şekil 8..b deki devreyi kurarak aynı işlemleri tekrarlayınız. 6- Şekil 8..c deki devreyi kurarak aynı şekilleri tekrarlayınız. Tablo 8. Deney Çalışmasında Elde Edilen Sonuçlar Şekil 8..a Şekil 8..b Şekil 8..c Frekans V in V o θ G V in V o θ G V in V o θ G Not: Tablo 8. deki gerilim değerleri V cinsinden, faz farkları derece cinsinden ve kazançlar ise db cinsinden yazılacaktır. 6

28 AGF ve YGF Simülasyon Sonuçları R =R =K ve C =C =00nF için sırasıyla 00, 00, 400, 000, 56, 000, 4000 Hz için simülasyon sonuçları; a) 00 Hz lik İşaret için Simülasyon Sonuçları. b) 00 Hz lik İşaret için Simülasyon Sonuçları. c) 400 Hz lik İşaret için Simülasyon Sonuçları. d) 000 Hz lik İşaret için Simülasyon Sonuçları. 7

29 e) 56 Hz lik İşaret için Simülasyon Sonuçları. f) 000 Hz lik İşaret için Simülasyon Sonuçları. f) 4000 Hz lik İşaret için Simülasyon Sonuçları. Sırasıyla alçak geçiren ve yüksek geçiren filtreye ait frekans cevapları aşağıdaki gibi olmaktadır. 8

30 DENEY-9 SERİ RC DEVREERİNDE REZONANS VE Q FAKTÖRÜ Deneyin Amacı: Seri RC devrelerinde voltaj, akım ve empedans ilişkilerini araştırmak ve bu devrelerdeki rezonans anını, bant genişliğini ve Q faktörünü incelemek. Kullanılan Alet ve Malzemeler: a) Sinyal jeneratörü b) Osiloskop c) Avometre d) Direnç kutusu, kondansatör, bobin ve bağlantı kabloları Teorinin Özeti: Bobinin reaktansı X ve kondansatörün reaktansı X C frekansa bağlı olarak değişirler. Bundan dolayı RC elemanları kullanılarak oluşturulan seri devrelerin empedansları da frekansa bağlı olarak değişir. Şekil 9..a da verilen devrede a-b uçlarından görülen seri RC devresini empedansı jw domeninde şu şekilde verilir: Z ab (jw) = (R+ r ) + j(x X C ) = (R + r ) + j(w /wc) a-b noktalarından görülen devrenin reaktans eğrileri şekil-b de; bu devrenin akımı referans alındığında elemanlar üzerinde düşen gerilimlerin fazör diyagramları da şekil 7..c de verilemektedir. X nin X C ye eşit olduğu frekans değerinde toplam empedansın imajiner kısmı sıfır olur. Bundan dolayı bu frekans değerinde devrenin empedansı reel ve minimumdur. Bu durumda, sinüzoidal işaretin periyodunun bir yarısında bobinde veya kondansatörde depolanan enerji periyodun ikinci yarısında kondansatör veya bobine aktarılır. Devredeki güç harcaması sadece omik dirençlerde gerçekleşmektedir. Seri RC devrelerinin rezonans frekansı, X = X C şartı kullanılarak şu şekilde belirlenir. X = X C = п f R = f R = πf C π C Rezonans frekansının altındaki frekans değerlerinde X C > X olacağından a-b uçlarından görülen seril RC devresinin empedansı kapasitif olacaktır. Rezonans frekansının üstündeki frekans değerlerinde ise R (a) 9

31 (b) (c) Şekil 9. a) Seri RC Devresi b) C Elemanlarının Reaktans Eğrileri c) Elemanlar Üzerine Düşen Gerilimlerin Fazör Diyagramı X > X C olacağından devrenin empedansı endüktif olacaktır. Seri RC devresinin akım frekans karakteristiği Şekil 9. de verilmiştir. Seri RC devrelerin bant geçiren bir filtre karakteristiğine sahip olduğu Şekil 9. de görülmektedir. Rezonans frekanslarının yanı sıra bu devrelerin ikinci önemli özellikleri bant genişlikleridir. Herhangi bir devrenin bant genişliği, devrenin çıkışından alınan gücün yarıya düştüğü veya çıkıştan alınan gerilimin maksimum değerinden katı kadar aşağı düştüğü frekans değerleri arasında kalan bölgedir. Bu noktalara yarım güç noktaları bant genişliğine de 3 db lik bant genişliği denir. Bant sınırlarını belirten frekanslar f ve f ile ifade edilirse, bu frekanslarda devre akımı ile a-b uçlarındaki devre gerilimi arasında 45 derecelik faz farkı oluşur. Devre rezonansta iken (bobin içi direnci ihmal edilirse) bobin ve kondansatör üzerinde düşen gerilimler birbirine eşittir ve aralarında 80 derece faz fark vardır. Rezonans devrelerinin önemli bir özelliği de bu devrelerin Q faktörüdür. Bu devrelerde Q faktörü, bir periyotta depolanan maksimum enerjinin bir periyotta harcanan enerjiye oranı şeklinde ifade edilir. Kaynak iç direnci göz önüne alınmazsa, a-b uçlarından görülen devrenin Q faktörü şu şekilde verilir. Q = wr R + r = w C( R + r r ) Kaynak iç direncinin göz önüne alınmadığı durumda rezonans anında bobinin veya kondansatörün üzerinde düşen gerilimler a-b uçlarındaki giriş geriliminin Q katı kadar bir değere sahiptirler. V =- V C = Q V t 30

32 Şekil 9. RC Devresinin Akım Frekans Grafiği. Devrenin bant genişliğinin rezonans frekansına oranı δ ile gösterilir ve δ ile Q faktörü arasında şu şekilde bir bağıntı vardır. δ = (f -f )/f t =/Q kaynak direnci de göz önüne alındığında, devrenin toplam Q ve Q T ve bunun δ ile bağıntısı da şu şekilde verilir. Q T w R + r + R = r δ = S RS + Q Q ( R + r T T ) Daha geniş bilgi için devre analizi kitaplarından faydalanınız. Deneyin Yapılışı: - Ohmmetreyi kullanarak bobin iç direnci r yi ölçüp kaydediniz. - Şekil 9..a da verilen devreyi kurunuz. (V smax =V, f =KHz) 3- Osiloskop yardımıyla V t, V, V C,V R voltajlarını ölçüp Tablo 9. e kaydediniz. 4- Osiloskobunuzun birinci kanalında V t işaretini ikinci kanalında V R işaretini ölçecek şekilde probları bağlayınız. V R ile V t arasındaki θ faz farkını ölçerek Tablo 9. e kaydediniz. 5- Devrede kullandığınız eleman değerlerine bağlı olarak rezonans frekansını hesaplayıp Tablo 9. ye kaydediniz. 6- Sinyal jeneratörünüzün frekansını hesapladığınız rezonans frekansı civarında değiştirerek V R nin max. olduğu frekansı belirleyiniz. Bu frekans değerinde θ faz farkının sıfır olduğunu gözleyiniz. 7- Üçüncü şıkta yapılan işlemleri tekrarlayınız. 8- V t işaretini Kanal de, V R işaretini Kanal de gözleyerek Tablo 9.3 te verilen frekans değerleri için V R ve θ faz farklarını ölçüp tabloya kaydediniz.(r =0Ω ve her bir ölçüm için V tmax = V alınacak.) 3

33 Tablo 9. Seri RC Devresesine ait Ölçülen Akım, Gerilim ve Empedans Değerleri Frekans V (V) V C (V) V R (V) V t (V) θ I=V /R (ma) KHz f T Z =V t /I (Ω) X C = V C /I (Ω) Tablo9. Rezonans frekansları (mh) C(µF) Hesaplanan (Hz) Ölçülen (Hz) Sorular: - Bant sınırlarında faz farkının 45 o olduğunu gösteriniz. - 00kHz rezonans frekansına sahip ve bant genişliği 0kHz olan bir seri rezonans devresi tasarlayınız. 3

34 DENEY-0 TÜREV AICI VE İNTEGRE EDİCİ DEVREER Deneyin Amacı: Türev alıcı ve integre edici devrelere uygulanan kare dalganın frekansına göre, çıkış gerilimlerinin osiloskop yardımıyla incelenmesi. Kullanılacak Alet ve Malzemeler: a) Sinyal jeneratörü (kare dalga) b) Değişken direnç c) Kondansatör d) İndüktör e) Osiloskop Ön Çalışma: Aşağıdaki devreleri göz önüne alınız. (a) Şekil 0. Pasif Devreler. (b) Bu devreler için sırayla Kirchoff un gerilim kaynağı (KGK) denklemi yazılırsa; Şekil 0..a V C (t) + V R (t) = V G (t).(a.) Şekil 0..b V R (t) + V (t) = V G (t)..(b.) C i( t) dt di + R i (t) = V G (t) (a.) R i (t) + dt = V G (t)...(b.) denklemleri elde edilir. 0 t T zaman aralığında; ön şartlar kullanılarak bu denklemlerin çözümünden, i(t) = VG e R t RC V ( ) tr G t...(a.3) i(t) = ( e )..(b.3) R t RC V R (t) = V...(a.4) V R (t) = V G ( e )..(b.4) G e tr t RC V C (t) = V G (- e ) (a.5) V C (t) = V G ( )..(a.5) tr e Sonuçları elde edilir. Burada T, girişe uygulanan kare dalganın genişliğidir. 33

35 RC = τ ve /R = τ ise, sırasıyla birinci (Şekil 0..a) ve ikinci (Şekil 0..b) devrelerinin zaman sabitleri adını alırlar. Bu zaman sabitlerinin aldığı değerlerin devreye uygulanan kare dalganın (T) genişliği ile karşılaştırılması sonucu bu devrelerin TÜREV AICI devre olarak mı yoksa İNTEGRE EDİCİ devre olarak mı davranması gerektiği araştırılacaktır. İNCEEME: -) t >> RC veya t>> /R ise (a.3), (a.4) ve (a.5) denklemlerinden ; i VR 0, VC VG ve (b.3), (b.4) ve (b.5) denklemlerinden ;i VG/R, VR VG, V 0 elde edilir. O halde : VR<<VC, V<< VR olur. Bu sonuçlar, denk (a.)ve (b.) de kullanılırsa; V dvg = Ri RC ve dt R = V di = dt = dvg R dt bulunur. Bu şartlar altında bulunan bu VR ve V gerilimleri giriş gerilimi VG nin türevi ile orantılıdır. Çıkış olarak bu gerilimler alınırsa, matematikteki türev almaya benzetilerek bu devreler TÜREV AICI adını alır. -) RC >> t veya /R >> t ise (a.3), (a.4), (a.5), denk. den i VG/R, VR VG, VC 0 (b.3), (b.4) ve (b.5) denk. den i 0, VR 0, V VG elde edilir. O halde; VR>>VC, V>>VR olur. Bu sonuçlar denk (a.) ve (b.) de kullanılırsa, V i= G veya R V = dt i G elde edilir. Buradan; V C = VGdt RC ve R VR = VGdt bulunur. Bu şartlar altında bu gerilimler, giriş gerilimlerinin integrali ile orantılıdır. Çıkış olarak bu gerilimler alınırsa matematikteki integral almaya benzetilerek, bu devreler İNTEGRE EDİCİ devre adını alır. (a) (b) Şekil 0. Pasif Devreler. 34

36 (a) (b) Şekil 0.3 Pasif Devreler. DENEY ÇAIŞMASI: ) R yerine direnç kutusu kullanılarak Şekil 0..a devresini kurunuz. ) R yi 0 KΩ dan 00 KΩ a kadar değiştirerek gözlediğiniz şekilleri çiziniz. Bu şekilerle karşılık gelen RC değerini bulunuz. Bu değeri dalga periyodu ile karşılaştırınız. Devre türev alıcımıdır? Yoksa integre edici midir? (f = khz ) Açıklama: >>WRC veya /WαT >> RC olduğunda, RC>>T ise devre integre edicidir. 3) VC yi osiloskoba uygulayın. R yi KΩ dan 0 KΩ a kadar değiştirerek daha önce yaptığınız işlemleri tekrarlayınız. (f = khz ) 4) = mh veya 35 MH, R yerine direnç kutusu kullanarak Şekil 0.3 te verilen devreyi kurunuz. (f = 0 khz ) 5) R yi 0 Ω dan KΩ a kadar değiştirerek önceki işlemleri tekrarlayınız. 6) VR yi osiloskoba uygulayınız. R yi 3 KΩ dan 0 KΩ a kadar değiştirerek önceki işlemleri tekrarlayınız. (f= khz ) 35

DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ

DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ Deneyin Amacı : Thevenin teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi. Maksimum güç transferi teoreminin geçerliliğinin deneysel

Detaylı

R 1 R 2 R L R 3 R 4. Şekil 1

R 1 R 2 R L R 3 R 4. Şekil 1 DENEY #4 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ ve MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ Deneyin Amacı : Thevenin teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi Kullanılan Alet ve Malzemeler: 1) DC Güç Kaynağı 2) Avometre

Detaylı

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME Deney No:1 Amaç: Osiloskop kullanarak AC gerilimin genlik periyot ve frekans değerlerinin ölçmesi Gerekli Ekipmanlar: AC Güç Kaynağı, Osiloskop, 2 tane 1k

Detaylı

DENEY-3 AKIM VE GERİLİM BÖLME KIRCHOFF AKIM VE GERİLİM KANUNLARININ İNCELENMESİ

DENEY-3 AKIM VE GERİLİM BÖLME KIRCHOFF AKIM VE GERİLİM KANUNLARININ İNCELENMESİ DENEY-3 AKIM VE GERİLİM BÖLME KIRCHOFF AKIM VE GERİLİM KANUNLARININ İNCELENMESİ Deneyin Amacı: Gerilim ve akım bölmenin anlaşılması, Ohm ve Kirchoff kanunlarının geçerliliğinin deneysel olarak gözlenmesi.

Detaylı

DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI (OHM, KİRCHOFF AKIM VE GERİLİM)

DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI (OHM, KİRCHOFF AKIM VE GERİLİM) DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI (OHM, KİRCHOFF AKIM VE GERİLİM) A. DENEYİN AMACI : Ohm ve Kirchoff Kanunları nın geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi. B. KULLANILACAK ARAÇ VE MALZEMELER : 1. Multimetre

Detaylı

DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI-GERİLİM VE AKIM ÖLÇÜMLERİ

DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI-GERİLİM VE AKIM ÖLÇÜMLERİ DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI-GERİLİM VE AKIM ÖLÇÜMLERİ A. DENEYİN AMACI : Ohm ve Kirchoff Kanunları nın geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi ve gerilim ve akım ölçümlerinin yapılması B. KULLANILACAK

Detaylı

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Seri ve Paralel RLC Devreleri

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Seri ve Paralel RLC Devreleri YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 3 Deney Adı: Seri ve Paralel RLC Devreleri Öğretim Üyesi: Yard. Doç. Dr. Erhan AKDOĞAN

Detaylı

DENEY TARİHİ RAPOR TESLİM TARİHİ NOT

DENEY TARİHİ RAPOR TESLİM TARİHİ NOT DENEY 2 OHM-KIRCHOFF KANUNLARI VE BOBİN-DİRENÇ-KONDANSATÖR Malzeme Listesi: 1 adet 47Ω, 1 adet 100Ω, 1 adet 1,5KΩ ve 1 adet 6.8KΩ Dirençler 1 adet 100mH Bobin 1 adet 220nF Kondansatör Deneyde Kullanılacak

Detaylı

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME Deney No:1 Amaç: Osiloskop kullanarak AC gerilimin genlik periyot ve frekans değerlerinin ölçmesi Gerekli Ekipmanlar: AC Güç Kaynağı, Osiloskop, 2 tane 1k

Detaylı

DENEY 5 SÜPERPOZİSYON VE MAKSİMUM GÜÇ AKTARIMI

DENEY 5 SÜPERPOZİSYON VE MAKSİMUM GÜÇ AKTARIMI DENEY 5 SÜPERPOZİSYON VE MAKSİMUM GÜÇ AKTARIMI 5.1. DENEYİN AMACI Deneyin amacı, Süperposizyon Teoreminin ve Maksimum Güç Transferi için gerekli kuşulların öğrenilmesi ve laboratuvar ortamında test edilerek

Detaylı

Selçuk Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği

Selçuk Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Selçuk Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Devre Analizi 1 (DC Analiz) Laboratuvar Deney Föyü Ders Sorumlusu: Dr. Öğr. Gör. Hüseyin Doğan Arş. Gör. Osman Özer Konya 2018 2

Detaylı

Bölüm 3 AC Devreler. 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak.

Bölüm 3 AC Devreler. 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak. Bölüm 3 AC Devreler DENEY 3-1 AC RC Devresi DENEYİN AMACI 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak. GENEL BİLGİLER Saf

Detaylı

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Ohm-Kirchoff Kanunları ve AC Bobin-Direnç-Kondansatör

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Ohm-Kirchoff Kanunları ve AC Bobin-Direnç-Kondansatör YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 2 Deney Adı: Ohm-Kirchoff Kanunları ve Bobin-Direnç-Kondansatör Malzeme Listesi:

Detaylı

DENEY 5: ALTERNATİF AKIMDA FAZ FARKI (R, L VE C İÇİN)

DENEY 5: ALTERNATİF AKIMDA FAZ FARKI (R, L VE C İÇİN) DENEY 5: ALTERNATİF AKIMDA FAZ FARKI (R, L VE C İÇİN) A. DENEYİN AMACI : Bu deneyin amacı, pasif elemanların (direnç, bobin ve sığaç) AC tepkilerini incelemek ve pasif elemanlar üzerindeki faz farkını

Detaylı

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DEVRE ANALİZİ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DEVRE ANALİZİ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DEVRE ANALİZİ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYİN ADI : DENEY TARİHİ : DENEYİ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN

Detaylı

DENEY 1-1 AC Gerilim Ölçümü

DENEY 1-1 AC Gerilim Ölçümü DENEY 1-1 AC Gerilim Ölçümü DENEYİN AMACI 1. AC gerilimlerin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. AC voltmetrenin nasıl kullanıldığını öğrenmek. GENEL BİLGİLER AC voltmetre, ac gerilimleri ölçmek için kullanılan

Detaylı

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN

Detaylı

Ölçü Aletlerinin Tanıtılması

Ölçü Aletlerinin Tanıtılması Teknoloji Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği 2017-2018 Bahar Yarıyılı EEM108 Elektrik Devreleri I Laboratuvarı 1 Ölçü Aletlerinin Tanıtılması Öğrenci Adı : Numarası : Tarihi : kurallarını okuyunuz.

Detaylı

Bölüm 1. Elektriksel Büyüklükler ve Elektrik Devre Elemanları

Bölüm 1. Elektriksel Büyüklükler ve Elektrik Devre Elemanları Bölüm Elektriksel Büyüklükler ve Elektrik Devre Elemanları. Temel Elektriksel Büyüklükler: Akım, Gerilim, Güç, Enerji. Güç Polaritesi.3 Akım ve Gerilim Kaynakları F.Ü. Teknoloji Fak. EEM M.G. .. Temel

Detaylı

DENEY-4 RL DEVRE ANALİZİ. Alternatif akım altında seri RL devresinin analizi ve deneysel olarak incelenmesi.

DENEY-4 RL DEVRE ANALİZİ. Alternatif akım altında seri RL devresinin analizi ve deneysel olarak incelenmesi. DENEY-4 RL DEVRE ANALİZİ 1. DENEYİN AMACI Alternatif akım altında seri RL devresinin analizi ve deneysel olarak incelenmesi. Kullanılan Alet ve Malzemeler: 1. Osiloskop 2. Sinyal jeneratörü 3. Çeşitli

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK 2008 DEVRELER II LABORATUARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK 2008 DEVRELER II LABORATUARI DİRENÇ-ENDÜKTANS VE DİRENÇ KAPASİTANS FİLTRE DEVRELERİ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 1. Alçak geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 2. Yüksek geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 3. R-L

Detaylı

DENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ

DENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ Numara : Adı Soyadı : Grup Numarası : DENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ Amaç: Teorik Bilgi: Ġstenenler: Aşağıda şemaları verilmiş olan 3 farklı devreyi kurarak,

Detaylı

DENEY 3. Maksimum Güç Transferi

DENEY 3. Maksimum Güç Transferi ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN2024 Elektrik Devreleri Laboratuarı II 2013-2014 Bahar DENEY 3 Maksimum Güç Transferi Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı

Detaylı

Doğru Akım Devreleri

Doğru Akım Devreleri Doğru Akım Devreleri ELEKTROMOTOR KUVVETİ Kapalı bir devrede sabit bir akımın oluşturulabilmesi için elektromotor kuvvet (emk) adı verilen bir enerji kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır. Şekilde devreye elektromotor

Detaylı

DENEY 3: RC Devrelerin İncelenmesi ve Lissajous Örüntüleri

DENEY 3: RC Devrelerin İncelenmesi ve Lissajous Örüntüleri 1. Seri RC Devresinde Akım ve Gerilim Ölçme 1.1. Deneyin Amacı: a.) Seri RC devresinin özelliklerinin incelenmesi b.) AC devre ölçümlerinin ve hesaplamalarının yapılması 1.2. Teorik Bilgi: Kondansatörler

Detaylı

DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri

DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri Deneyin Amacı: Seri ve paralel rezonans devrelerini incelemek, devrelerin karakteristik parametrelerini hesaplamak ve ölçmek, rezonans eğrilerini çizmek.

Detaylı

EEM 202 DENEY 10. Tablo 10.1 Deney 10 da kullanılan devre elemanları ve malzeme listesi

EEM 202 DENEY 10. Tablo 10.1 Deney 10 da kullanılan devre elemanları ve malzeme listesi EEM 0 DENEY 0 SABİT FEKANSTA DEVEEİ 0. Amaçlar Sabit frekansta devrelerinin incelenmesi. Seri devresi Paralel devresi 0. Devre Elemanları Ve Kullanılan Malzemeler Bu deneyde kullanılan devre elemanları

Detaylı

Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü

Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 413 Enerji Sistemleri Laboratuvarı-II RL, RC ve RLC DEVRELERİNİN AC ANALİZİ Puanlandırma Sistemi: Hazırlık Soruları:

Detaylı

DENEY TARİHİ RAPOR TESLİM TARİHİ NOT

DENEY TARİHİ RAPOR TESLİM TARİHİ NOT DENEY 3 SERİ VE PARALEL RLC DEVRELERİ Malzeme Listesi: 1 adet 100mH, 1 adet 1.5 mh, 1 adet 100mH ve 1 adet 100 uh Bobin 1 adet 820nF, 1 adet 200 nf, 1 adet 100pF ve 1 adet 100 nf Kondansatör 1 adet 100

Detaylı

DENEY 2: AC Devrelerde R, L,C elemanlarının dirençlerinin frekans ile ilişkileri ve RC Devrelerin İncelenmesi

DENEY 2: AC Devrelerde R, L,C elemanlarının dirençlerinin frekans ile ilişkileri ve RC Devrelerin İncelenmesi ilişkileri ve RC Devrelerin 1. Alternatif Akım Devrelerinde Çeşitli Dirençlerin Frekansla Olan İlişkisi 1.1. Deneyin Amacı: AA. da R,L ve C elemanlarının frekansa bağlı olarak değişimini incelemek. 1.2.

Detaylı

DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP

DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP Amaç: Bu deneyin amacı, öğrencilerin alternatif akım ve gerilim hakkında bilgi edinmesini sağlamaktır. Deney sonunda öğrencilerin, periyot, frekans, genlik,

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. M.

Detaylı

DENEYDEN HAKKINDA TEORİK BİLGİ:

DENEYDEN HAKKINDA TEORİK BİLGİ: DENEY NO : 1 DENEYİN ADI : SERİ RL-RC DEVRELERİ DENEYİN AMACI : Alternatif akım devrelerinde; seri bağlı direnç, bobin ve kondansatör davranışının incelenmesi DENEYDEN HAKKINDA TEORİK BİLGİ: Alternatif

Detaylı

DENEY 1- LABORATUAR ELEMANLARININ TANITIMI VE DC AKIM, DC GERİLİM, DİRENÇ ÖLÇÜMLERİ VE OHM KANUNU

DENEY 1- LABORATUAR ELEMANLARININ TANITIMI VE DC AKIM, DC GERİLİM, DİRENÇ ÖLÇÜMLERİ VE OHM KANUNU DENEY 1- LABORATUAR ELEMANLARININ TANITIMI VE DC AKIM, DC GERİLİM, DİRENÇ ÖLÇÜMLERİ VE OHM KANUNU 1.1. DENEYİN AMAÇLARI Ölçü aletleri, Breadboardlar ve DC akım gerilim kaynaklarını kullanmak Sayısal multimetre

Detaylı

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-3 Doğru Akım Devreleri Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-3 Doğru Akım Devreleri Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Ders Notu-3 Doğru Akım Devreleri Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU ELEKTROMOTOR KUVVETİ Kapalı bir devrede sabit bir akımın oluşturulabilmesi için

Detaylı

V R1 V R2 V R3 V R4. Hesaplanan Ölçülen

V R1 V R2 V R3 V R4. Hesaplanan Ölçülen DENEY NO : 1 DENEYİN ADI : Kirchhoff Akım/Gerilim Yasaları ve Düğüm Gerilimleri Yöntemi DENEYİN AMACI : Kirchhoff akım/gerilim yasalarının ve düğüm gerilimleri yöntemi ile hesaplanan devre akım ve gerilimlerinin

Detaylı

EET-102 DENEY KİTAPÇIĞI

EET-102 DENEY KİTAPÇIĞI EET-102 DENEY KİTAPÇIĞI Elektrik Elektronik Mühendisliğinin Temelleri II 24 ŞUBAT 2014 TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ Arş. Gör. Orhan Atila EET-102 EEM NİN TEMELLERİ II DERSİNİN LABORATUAR

Detaylı

ELEKTRİK DEVRELERİ-2 LABORATUVARI IV. DENEY FÖYÜ

ELEKTRİK DEVRELERİ-2 LABORATUVARI IV. DENEY FÖYÜ EEKTİK DEEEİ-2 ABOATUAI I. DENEY FÖYÜ ATENATİF AKIM ATINDA DEE ANAİİ Amaç: Alternatif akım altında seri devresinin analizi ve deneysel olarak incelenmesi Gerekli Ekipmanlar: Güç Kaynağı, Ampermetre, oltmetre,

Detaylı

AC DEVRELERDE BOBİNLER

AC DEVRELERDE BOBİNLER AC DEVRELERDE BOBİNLER 4.1 Amaçlar Sabit Frekanslı AC Devrelerde Bobin Bobinin voltaj ve akımının ölçülmesi Voltaj ve akım arasındaki faz farkının bulunması Gücün hesaplanması Voltaj, akım ve güç eğrilerinin

Detaylı

Değişken Doğru Akım Zaman göre yönü değişmeyen ancak değeri değişen akımlara değişken doğru akım denir.

Değişken Doğru Akım Zaman göre yönü değişmeyen ancak değeri değişen akımlara değişken doğru akım denir. DC AKIM ÖLÇMELERİ Doğru Akım Doğru akım, zamana bağlı olarak yönü değişmeyen akıma denir. Kısa gösterimi DA (Doğru Akım) ya da İngilizce haliyle DC (Direct Current) şeklindedir. Doğru akımın yönü değişmese

Detaylı

ELEKTRİK DEVRELERİ-2 LABORATUVARI VIII. DENEY FÖYÜ

ELEKTRİK DEVRELERİ-2 LABORATUVARI VIII. DENEY FÖYÜ EEKTRİK DEVREERİ-2 ABORATUVARI VIII. DENEY FÖYÜ SERİ VE PARAE REZONANS DEVRE UYGUAMASI Amaç: Seri ve paralel rezonans devrelerini incelemek, devrelerin karakteristik parametrelerini ölçmek, rezonans eğrilerini

Detaylı

DEVRE ANALİZİ DENEY FÖYÜ

DEVRE ANALİZİ DENEY FÖYÜ DEVRE NLİZİ DENEY FÖYÜ 2013-2014 Ders Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. Can Bülent FİDN Laboratuvar Sorumluları: İbrahim TLI : Rafet DURGUT İÇİNDEKİLER DENEY 1: SERİ VE PRLEL DİRENÇLİ DEVRELER... 3 DENEY 2: THEVENİN

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI 1. Direnç Renk Kodları Direnç Renk Tablosu Renk Sayı Çarpan Tolerans SİYAH 0 1 KAHVERENGİ 1 10 ± %1 KIRMIZI 2 100 ± %2 TURUNCU 3 1000 SARI 4 10.000 YEŞİL 5 100.000 ± %0.5 MAVİ

Detaylı

DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri

DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri 1. Amaç Bu deneyin amacı; alternatif akım devrelerinde, direnç-kondansatör birleşimi ile oluşturulan RC filtre

Detaylı

ELEKTRİK DEVRELERİ UYGULAMALARI

ELEKTRİK DEVRELERİ UYGULAMALARI ELEKTRİK DEVRELERİ UYGULAMALARI 2017/2018 GÜZ YARIYILI Uygulamalar için Gerekli Malzemeler 4 adet 100 Ω Direnç 4 adet 1K Direnç 4 adet 2.2K Direnç 4 adet 10K Direnç 4 adet 33K Direnç 4 adet 100K Direnç

Detaylı

DENEY 10: SERİ RLC DEVRESİNİN ANALİZİ VE REZONANS

DENEY 10: SERİ RLC DEVRESİNİN ANALİZİ VE REZONANS A. DENEYİN AMACI : Seri RLC devresinin AC analizini yapmak ve bu devrede rezonans durumunu incelemek. B. KULLANILACAK ARAÇ VE MALZEMELER : 1. AC güç kaynağı, 2. Sinyal üreteci, 3. Değişik değerlerde dirençler

Detaylı

DENEY 9- DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ

DENEY 9- DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ 9.1. DENEYİN AMAÇLARI DENEY 9- DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ RC devresinde kondansatörün şarj ve deşarj eğrilerini elde etmek Zaman sabiti kavramını öğrenmek Seri RC devresinin geçici cevaplarını incelemek

Detaylı

8. ALTERNATİF AKIM VE SERİ RLC DEVRESİ

8. ALTERNATİF AKIM VE SERİ RLC DEVRESİ 8. ATENATİF AKIM E SEİ DEESİ AMAÇA 1. Alternatif akım ve gerilim ölçmeyi öğrenmek. Direnç, kondansatör ve indüktans oluşan seri bir alternatif akım devresini analiz etmek AAÇA oltmetre, ampermetre, kondansatör

Detaylı

REZONANS DEVRELERİ. Seri rezonans devreleri bir bobinle bir kondansatörün seri bağlanmasından elde edilir. RL C Rc

REZONANS DEVRELERİ. Seri rezonans devreleri bir bobinle bir kondansatörün seri bağlanmasından elde edilir. RL C Rc KTÜ, Elektrik Elektronik Müh. Böl. Temel Elektrik aboratuarı. Giriş EZONNS DEVEEİ Bir kondansatöre bir selften oluşan devrelere rezonans devresi denir. Bu devre tipinde selfin manyetik enerisi periyodik

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DENEY FÖYÜ DENEY ADI AC AKIM, GERİLİM VE GÜÇ DENEYİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEY SORUMLUSU DENEY GRUBU: DENEY TARİHİ : TESLİM

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 1. Alternatif akım (AC) ve doğru akım nedir örnek vererek kısaca tanımını yapınız. 2. Alternatif akımda aynı frekansa sahip iki sinyal arasındaki faz farkı grafik üzerinde (osiloskopta)

Detaylı

1. RC Devresi Bir RC devresinde zaman sabiti, eşdeğer kapasitörün uçlarındaki Thevenin direnci ve eşdeğer kapasitörün çarpımıdır.

1. RC Devresi Bir RC devresinde zaman sabiti, eşdeğer kapasitörün uçlarındaki Thevenin direnci ve eşdeğer kapasitörün çarpımıdır. DENEY 1: RC DEVRESİ GEÇİCİ HAL DURUMU Deneyin Amaçları RC devresini geçici hal durumunu incelemek Kondansatörün geçici hal eğrilerini (şarj ve deşarj) elde etmek, Zaman sabitini kavramını gerçek devrede

Detaylı

YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 413 Enerji Sistemleri Laboratuvarı-I

YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 413 Enerji Sistemleri Laboratuvarı-I YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 413 Enerji Sistemleri Laboratuvarı-I DENEY -1- ELEKTRONİK ELEMANLARIN TANITIMI ve AKIM, GERİLİM ÖLÇÜMÜ HAZIRLIK SORULARI:

Detaylı

DENEY 3. Maksimum Güç Transferi

DENEY 3. Maksimum Güç Transferi ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM2104 Elektrik Devreleri Laboratuarı II 2014-2015 Bahar DENEY 3 Maksimum Güç Transferi Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı

Detaylı

DENEY 5 ÖN HAZIRLIK RAPORU

DENEY 5 ÖN HAZIRLIK RAPORU Adı Soyadı: Öğrenci No: DENEY 5 ÖN HAZIRLIK RAPORU 1) a. Şekildeki devreyi aşağıdaki breadboard üzerine kurulumunu çizerek gösteriniz.(kaynağın kırmızı ucu + kutbu, siyah ucu - kutbu temsil eder.) b. R

Detaylı

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2 T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ

Detaylı

BÖLÜM 3 ALTERNATİF AKIMDA SERİ DEVRELER

BÖLÜM 3 ALTERNATİF AKIMDA SERİ DEVRELER BÖÜM 3 ATENATİF AKMDA SEİ DEVEE 3.1 - (DİENÇ - BOBİN SEİ BAĞANMAS 3. - (DİENÇ - KONDANSATÖÜN SEİ BAĞANMAS 3.3 -- (DİENÇ-BOBİN - KONDANSATÖ SEİ BAĞANMAS 3.4 -- SEİ DEVESİNDE GÜÇ 77 ATENATİF AKM DEVE ANAİİ

Detaylı

DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ

DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ Amaç: İşlemsel yükselteç uygulamaları Kullanılan Cihazlar ve Devre Elemanları: 1. Dirençler: 1k, 10k, 100k 2. 1 adet osiloskop 3. 1 adet 15V luk simetrik

Detaylı

DENEY 4. Rezonans Devreleri

DENEY 4. Rezonans Devreleri ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN2104 Elektrik Devreleri Laboratuarı II 2012-2013 Bahar DENEY 4 Rezonans Devreleri Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı Soyadı

Detaylı

Deneyle İlgili Ön Bilgi:

Deneyle İlgili Ön Bilgi: DENEY NO : 4 DENEYİN ADI :Transistörlü Akım ve Gerilim Kuvvetlendiriciler DENEYİN AMACI :Transistörün ortak emetör kutuplamalı devresini akım ve gerilim kuvvetlendiricisi, ortak kolektörlü devresini ise

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. Sümeyye

Detaylı

Teknoloji Fakültesi El. El. Ölçme Laboratuvarı Deney Föyleri

Teknoloji Fakültesi El. El. Ölçme Laboratuvarı Deney Föyleri Deney 5 Grup 1 15.5.2019 15:20 Grup 5 16.5.2019 20:40 Grup 2 15.5.2019 16:10 Grup 6 16.5.2019 21:30 Deney 5 Grup 3 22.5.2019 15:20 Grup 7 23.5.2019 21:30 Grup 4 22.5.2019 16:10 Grup 8 23.5.2019 20:40 DENEY

Detaylı

Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları

Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları DENEY 12-1 Aktif Yüksek Geçiren Filtre DENEYİN AMACI 1. Aktif yüksek geçiren filtrenin çalışma prensibini anlamak. 2. Aktif yüksek geçiren filtrenin frekans tepkesini

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI DENEYİ YAPTIRAN: DENEYİN ADI: DENEY NO: DENEYİ YAPANIN ADI ve SOYADI: SINIFI: OKUL NO: DENEY GRUP NO:

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK222 TEMEL ELEKTRİK LABORATUARI-II

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK222 TEMEL ELEKTRİK LABORATUARI-II ALTERNATİF AKIM KÖPRÜLERİ 1. Hazırlık Soruları Deneye gelmeden önce aşağıdaki soruları cevaplayınız ve deney öncesinde rapor halinde sununuz. Omik, kapasitif ve endüktif yük ne demektir? Açıklayınız. Omik

Detaylı

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir.

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. BÖLÜM 6 TÜREV ALICI DEVRE KONU: Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. GEREKLİ DONANIM: Multimetre (Sayısal veya Analog) Güç Kaynağı: ±12V

Detaylı

Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü

Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü HAZIRLIK ÇALIŞMALARI İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER VE UYGULAMALARI 1. 741 İşlemsel yükselteçlerin özellikleri ve yapısı hakkında bilgi veriniz. 2. İşlemsel yükselteçlerle gerçekleştirilen eviren yükselteç, türev

Detaylı

T.C HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK DEVRELER 1 LAB. DENEY FÖYÜ DENEY-1:DİYOT

T.C HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK DEVRELER 1 LAB. DENEY FÖYÜ DENEY-1:DİYOT T.C HİTİT ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK DEVRELER 1 LAB. DENEY FÖYÜ Deneyin Amacı: DENEY-1:DİYOT Elektronik devre elemanı olan diyotun teorik ve pratik olarak tanıtılması, diyot

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL ELEKTRİK DEVRE LABORATUVARI TEMEL DEVRE TEOREMLERİNİN UYGULANMASI

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL ELEKTRİK DEVRE LABORATUVARI TEMEL DEVRE TEOREMLERİNİN UYGULANMASI T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL ELEKTRİK DEVRE LABORATUVARI TEMEL DEVRE TEOREMLERİNİN UYGULANMASI DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Şaban ULUS Şubat 2014 KAYSERİ

Detaylı

DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi

DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi Deneyin Amacı: Avometre ile doğru akım ve gerilimin ölçülmesi. Devrenin kollarından geçen akımları ve devre elemanlarının üzerine düşen gerilimleri analitik

Detaylı

Şekil 7.1. (a) Sinüs dalga giriş sinyali, (b) yarım dalga doğrultmaç çıkışı, (c) tam dalga doğrultmaç çıkışı

Şekil 7.1. (a) Sinüs dalga giriş sinyali, (b) yarım dalga doğrultmaç çıkışı, (c) tam dalga doğrultmaç çıkışı DENEY NO : 7 DENEY ADI : DOĞRULTUCULAR Amaç 1. Yarım dalga ve tam dalga doğrultucu oluşturmak 2. Dalgacıkları azaltmak için kondansatör filtrelerinin kullanımını incelemek. 3. Dalgacıkları azaltmak için

Detaylı

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=?

Aşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=? S1-5 kw lık bir elektrik cihazı 360 dakika süresince çalıştırılacaktır. Bu elektrik cihazının yaptığı işi hesaplayınız. ( 1 saat 60 dakikadır. ) A-30Kwh B-50 Kwh C-72Kwh D-80Kwh S2-400 miliwatt kaç Kilowatt

Detaylı

Şekil 1. n kanallı bir FET in Geçiş ve Çıkış Özeğrileri

Şekil 1. n kanallı bir FET in Geçiş ve Çıkış Özeğrileri DENEY NO : 3 DENEYİN ADI : FET - Elektriksel Alan Etkili Transistör lerin Karakteristikleri DENEYİN AMACI : FET - Elektriksel Alan Etkili Transistör lerin karakteristiklerini çıkarmak, ilgili parametrelerini

Detaylı

4. ÜNİTE ALTERNATİF AKIMDA GÜÇ

4. ÜNİTE ALTERNATİF AKIMDA GÜÇ 4. ÜNİTE ALTERNATİF AKIMDA GÜÇ KONULAR 1. Ani Güç, Ortalama Güç 2. Dirençli Devrelerde Güç 3. Bobinli Devrelerde Güç 4. Kondansatörlü Devrelerde Güç 5. Güç Üçgeni 6. Güç Ölçme GİRİŞ Bir doğru akım devresinde

Detaylı

DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi

DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi Deneyin Amacı: Bu deneyin amacı; Avometre ile doğru akım ve gerilimin ölçülmesidir. Devrenin kollarından geçen akımları ve devre elemanlarının üzerine düşen

Detaylı

DENEY 1 1.1. DC GERİLİM ÖLÇÜMÜ DENEYİN AMACI

DENEY 1 1.1. DC GERİLİM ÖLÇÜMÜ DENEYİN AMACI DENEY 1 1.1. DC GERİLİM ÖLÇÜMÜ 1. DC gerilimin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. KL-21001 Deney Düzeneğini tanımak. 3. Voltmetrenin nasıl kullanıldığını öğrenmek. Devre elemanı üzerinden akım akmasını sağlayan

Detaylı

DENEY 0: TEMEL BİLGİLER

DENEY 0: TEMEL BİLGİLER DENEY 0: TEMEL BİLGİLER Deneyin macı: Temel elektriksel ölçü aletleri olan ampermetre ve voltmetrenin kullanılması.. Laboratuvar Kuralları:. Her öğrenci dönem başında ilan edilen bütün deneyleri yapmak

Detaylı

DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ

DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ DENEYİN AMAÇLARI DOĞRU AKIM DA RC DEVRE ANALİZİ RC devresinde kondansatörün şarj ve deşarj eğrilerini elde etmek Zaman sabiti kavramını öğrenmek Seri RC devresinin geçici cevaplarını incelemek Deney Malzemeleri:

Detaylı

Şekil 1. R dirençli basit bir devre

Şekil 1. R dirençli basit bir devre DENEY 2. OHM KANUNU Amaç: incelenmesi. Elektrik devrelerinde gerilim, akım ve direnç arasındaki ilişkinin Ohm kanunu ile Kuramsal Bilgi: Bir iletkenden geçen elektrik akımına karşı, iletken maddenin içyapısına

Detaylı

Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI

Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI Öğr. Gör. Oğuzhan ÇAKIR 377 42 03, KTÜ, 2010 Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI 1. Deneyin

Detaylı

OHM KANUNU DĠRENÇLERĠN BAĞLANMASI

OHM KANUNU DĠRENÇLERĠN BAĞLANMASI OHM KANUNU DĠRENÇLERĠN BAĞLANMASI 2.1 Objectives: Ohm Kanunu: Farklı direnç değerleri için, dirence uygulanan gerilime göre direnç üzerinden akan akımın ölçülmesi. Dirençlerin Seri Bağlanması: Seri bağlı

Detaylı

DENEY 5: RC DEVRESİNİN OSİLOSKOPLA GEÇİCİ REJİM ANALİZİ

DENEY 5: RC DEVRESİNİN OSİLOSKOPLA GEÇİCİ REJİM ANALİZİ A. DENEYİN AMACI : Seri RC devresinin geçici rejim davranışını osiloskop ile analiz etmek. B. KULLANILACAK ARAÇ VE MALZEMELER : 1. Sinyal Üreteci, 2. Osiloskop, 3. Değişik değerlerde direnç ve kondansatörler.

Detaylı

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI Dr. Öğr. Üyesi Ahmet ÇİFCİ Elektrik enerjisi, alternatif akım ve doğru akım olarak

Detaylı

7. Hareketli (Analog) Ölçü Aletleri

7. Hareketli (Analog) Ölçü Aletleri 7. Hareketli (Analog) Ölçü Aletleri Hareketli ölçü aletleri genellikle; 1. Sabit bir bobin 2. Dönebilen çok küçük bir parçadan oluşur. Dönebilen parçanın etkisi statik sürtünme (M ss ) şeklindedir. Bunun

Detaylı

ELM 331 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY FÖYÜ

ELM 331 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY FÖYÜ ELM 33 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY ÖYÜ DENEY 2 Ortak Emitörlü Transistörlü Kuvvetlendiricinin rekans Cevabı. AMAÇ Bu deneyin amacı, ortak emitörlü (Common Emitter: CE) kuvvetlendiricinin tasarımını,

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ ORTAK EMETÖRLÜ YÜKSELTEÇ DENEYİ

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ ORTAK EMETÖRLÜ YÜKSELTEÇ DENEYİ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ ORTAK EMETÖRLÜ YÜKSELTEÇ DENEYİ Amaç: Bu deneyde, uygulamada kullanılan yükselteçlerin %90 ı olan ortak emetörlü yükselteç

Detaylı

EEM 202 DENEY 8 RC DEVRELERİ-I SABİT BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ

EEM 202 DENEY 8 RC DEVRELERİ-I SABİT BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ Ad&oyad: DEELEİ- ABİT Bİ FEKANTA DEELEİ 8. Amaçlar abit Frekanslı seri devrelerinde empedans, akım ve güç bağıntıları abit Frekanslı paralel devrelerinde admitans, akım ve güç bağıntıları. 8.4 Devre Elemanları

Detaylı

EEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER)

EEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER) EEM 0 DENEY 9 Ad&oyad: R DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANTA R DEVRELERİ (FİLTRELER) 9. Amaçlar Değişken frekansta R devreleri: Kazanç ve faz karakteristikleri Alçak-Geçiren filtre Yüksek-Geçiren filtre

Detaylı

Bir devrede dolaşan elektrik miktarı gibi elektriksel ifadelerin büyüklüğünü bize görsel olarak veren bazı aletler kullanırız.

Bir devrede dolaşan elektrik miktarı gibi elektriksel ifadelerin büyüklüğünü bize görsel olarak veren bazı aletler kullanırız. ÖLÇME VE KONTROL ALETLERİ Bir devrede dolaşan elektrik miktarı gibi elektriksel ifadelerin büyüklüğünü bize görsel olarak veren bazı aletler kullanırız. Voltmetre devrenin iki noktası arasındaki potansiyel

Detaylı

DENEY 5. Rezonans Devreleri

DENEY 5. Rezonans Devreleri ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM2104 Elektrik Devreleri Laboratuarı II 2017-2018 Bahar DENEY 5 Rezonans Devreleri Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı Soyadı

Detaylı

8.KISIM OSİLOSKOP-2 DC + AC ŞEKLİNDEKİ TOPLAM İŞARETLERİN ÖLÇÜMÜ

8.KISIM OSİLOSKOP-2 DC + AC ŞEKLİNDEKİ TOPLAM İŞARETLERİN ÖLÇÜMÜ 8.KISIM OSİLOSKOP-2 DC + AC ŞEKLİNDEKİ TOPLAM İŞARETLERİN ÖLÇÜMÜ Osiloskobun DC ve AC seçici anahtarları kullanılarak yapılır. Böyle bir gerilime örnek olarak DC gerilim kaynaklarının çıkışında görülen

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 1

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 1 T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 1 DİRENÇ DEVRELERİNDE OHM VE KİRSHOFF KANUNLARI Arş. Gör. Sümeyye

Detaylı

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ FİZİK II LABORATUVARI DENEY 2 TRANSFORMATÖRLER

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ FİZİK II LABORATUVARI DENEY 2 TRANSFORMATÖRLER ELEKTRİK ELEKTROİK MÜHEDİSLİĞİ FİZİK LABORATUVAR DEEY TRASFORMATÖRLER . Amaç: Bu deneyde:. Transformatörler yüksüz durumdayken giriş ve çıkış gerilimleri gözlenecek,. Transformatörler yüklü durumdayken

Detaylı

EET-201DEVRE ANALİZİ-1 DENEY FÖYÜ

EET-201DEVRE ANALİZİ-1 DENEY FÖYÜ EET-201DEVRE ANALİZİ-1 DENEY FÖYÜ DENEYLER DENEY 1:PROTEUS ISIS PROGRAMININ ÖĞRENİLMESİ DENEY 2: ÇEVRE (GÖZ) AKIMLARI YÖNTEMİ DENEY 3: DÜĞÜM GERİLİMLERİ YÖNTEMİ DENEY 4: SÜPERPOZİSYON (TOPLAMSALLIK) TEOREMİ

Detaylı

F AKIM DEVRELER A. DEVRE ELEMANLARI VE TEMEL DEVRELER

F AKIM DEVRELER A. DEVRE ELEMANLARI VE TEMEL DEVRELER ALTERNATİF AKIM DEVRELERİ A. DEVRE ELEMANLARI VE TEMEL DEVRELER Alternatif akım devrelerinde akımın geçişine karşı üç çeşit direnç (zorluk) gösterilir. Devre elamanları dediğimiz bu dirençler: () R omik

Detaylı

KIRCHOFF'UN AKIMLAR VE GERĠLĠMLER YASASININ DENEYSEL SAĞLANMASI

KIRCHOFF'UN AKIMLAR VE GERĠLĠMLER YASASININ DENEYSEL SAĞLANMASI K.T.Ü ElektrikElektronik Müh.Böl. Temel Elektrik Laboratuarı I KICHOFF'UN KIML E GEĠLĠMLE YSSININ DENEYSEL SĞLNMSI KICHOFF'UN KIML YSSI: Bir elektrik devresinde, bir düğümde bulunan kollara ilişkin akımların

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

1) Seri ve paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direncinin bulunması. 2) Kirchhoff akım ve gerilim yasalarının incelenmesi.

1) Seri ve paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direncinin bulunması. 2) Kirchhoff akım ve gerilim yasalarının incelenmesi. DENEY 3. DİRENÇLERİN SERİ VE PARALEL BAĞLANMASI Amaç: 1) Seri ve paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direncinin bulunması. 2) Kirchhoff akım ve gerilim yasalarının incelenmesi. Kuramsal Bilgi: Elektrik devrelerinde

Detaylı

ĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI. NOT: Devre elemanlarınızın yanma ihtimallerine karşın yedeklerini de temin ediniz.

ĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI. NOT: Devre elemanlarınızın yanma ihtimallerine karşın yedeklerini de temin ediniz. Deneyin Amacı: Kullanılacak Materyaller: ĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI LM 741 entegresi x 1 adet 22kΩ x 1 adet 10nF x 1 adet 5.1 V Zener Diyot(1N4655) x 1 adet 100kΩ potansiyometre

Detaylı