Atatürk Köşesi 62 Ziyaretler ve Etkinlikler 70 Denize Bir Bakış 78 Bir Çift Büyülü

Transkript

1

2

3 İÇİNDEKİLER TCSG-95 in Poti ve Batum/Gürcistan Liman Ziyareti ve Karadeniz Bölgesel Delta Tatbikatı (GEODELTA- 2011) na İştiraki 6 TCSG-93 Ukrayna Balaklava Liman Ziyareti 11 Van Gölü İnci Kefallerinin Kutsal Yolculuğu ve Yukarı Denizin İncisine Dair Acı Bir Öykü 14 Blacksea Hawk İğneada da Yaşam 26 Tsunami nin Oluşumu ve Tsunami Oluştuğunda Alınması Gereken Önlemler 34 Müzelerde Yaratıcı Drama Etkinlikleri 37 Ters Lojistik Kavramı 42 Zehirli Balıklar 46 GBET Gezisi 52 Bilişim Teknolojileri 54 Çocuk Yetiştirme Tutumları 56 Atatürk Köşesi 62 Ziyaretler ve Etkinlikler 70 Denize Bir Bakış 78 Bir Çift Büyülü Pencere 82 Fotoğrafçılık 88 Beraber Eğlenelim, Beraber Öğrenelim TCSG-93 UKRAYNA BALAKLAVA LİMAN ZİYARETİ TCSG 93 ailesi olarak Ekim 2009 da TCSG-93 ün bayrağını ilk kez toka ettiğimizde başlayan heyecanımız; liman/seyir tecrübelerinde, geçici/kati teslim... DEVAMI 11 DE VAN GÖLÜ İNCİ KEFALLERİNİN KUTSAL YOLCULUĞU VE YUKARI DENİZİN İNCİSİNE DAİR ACI BİR ÖYKÜ Van Gölü nün henüz tatlı su gölü olduğu ve inci kefallerinin de üreme dahil tüm yaşamını gölde geçirdiği yıllarda, ilk defa yumurta bırakacak... DEVAMI 14 TE MÜZELERDE YARATICI DRAMA ETKİNLİKLERİ Müze kavramı; toplum ve onun gelişiminin hizmetinde, halka açık, insana ve yaşadığı çevreye tanıklık eden malzemeleri araştıran, toplayan, koruyan, bilgiyi paylaşan ve sonuçta... DEVAMI 37 DE ZEHİRLİ BALIKLAR Zehirli balıklar, birçok şekilde sınıflandırılabilir. Özellikle zehri kullanım şekline göre aktif ve pasif zehirli balıklar olarak sınıflandırma yapılabilir. Dünya denizlerinde yaşayan balık türlerinin... DEVAMI 46 DA... SAHİL GÜVENLİK DERGİSİ Aralık 2011 Sayı: 15 Dört ayda bir yayımlanır. Yayın Türü: Yerel Süreli Yayın ISSN: YAYIN SAHİBİ VE GENEL YAYIN YÖNETMENİ Sahil Güvenlik Komutanlığı adına Personel Başkanı Dz. Kur. Kd. Alb. Ü.Engin UYANIK GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ VE YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ SG Kd. Alb. Ahmet KENDİR GENEL YAYIN KOORDİNATÖR YARDIMCISI SG Yb. Engin KUNTAY YAYIN İNCELEME KURULU Dz. Kur. Kd. Alb. Olcay UYAR Dz. Kd. Alb. İlhan KAYIŞ SG Kur. Bnb. Barış YILDIRIM SG Eln. Kd.Bçvş. Murat ÖZKAYA İst. Me. Suna ERTEKİN Svl. Me. Türkan COŞKUN GRAFİK TASARIM SG İda. Bçvş. Servet ALTAN Svl. Me. Zarife Tolunay KAYHAN REKLAM KOORDİNATÖRÜ SG İk. Ütğm. E.Kutluhan DOĞAN (0312) YÖNETİM MERKEZİ Sahil Güvenlik Komutanlığı Dikmen Cd. Merasim Sk. No: 10 Bakanlıklar/ANKARA Telefon : (0312) Belgegeçer : (0312) Internet : E-posta : sgdergisi@sgk.tsk.tr BASIM YERİ Anadolu Yayıncılık Süleyman Bey Sk. No: 31/10 Maltepe/ANKARA Telefon : (0312) Belgegeçer : (0312) Internet : BASIM TARİHİ : ÖNEMLİ NOT Dergide yayınlanan yazı, fotoğraf, harita, illüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Dergideki yazılar yazarlarının özel fikirlerini kapsar. Sahil Güvenlik Komutanlığının görüşünü yansıtmaz. KÜNYE

4 6 TCSG-95 İN POTİ VE BATUM/GÜRCİSTAN LİMAN ZİYARETİ VE KARADENİZ BÖLGESEL DELTA TATBİKATI (GEODELTA-2011) NA İŞTİRAKİ [ Hazırlayan ] TCSG-95 Komutanlığı TCSG-95, 2011 Yılı İkili İlişkiler Uygulama Planı kapsamında Türk Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığı arasında işbirliğini geliştirmek, bilgi ve tecrübe paylaşımını arttırmak, müşterek eğitimler icra etmek ve Karadeniz Bölgesel Deniz Kirliliğine Müdahale (Geodelta-2011) Tatbikatı na iştirak etmek maksadıyla Eylül 2011 tarihleri arasında Poti ve Batum/Gürcistan liman ziyaretinde bulunmuştur. TCSG-95 personelinin yanı sıra, Sahil Güvenlik Komutanlığı Harekat Şube Müdürü, Poti ve Batum/ Gürcistan liman ziyaretlerine ve Geodelta-2011 Tatbikatı süresince İntikal Birlik Komutanı olarak faaliyetlere iştirak etmiştir. 12 Eylül 2011 günü saat 22:00 sularında Trabzon Limanı ndan avara edilerek yeni gelin gibi süslenmiş gemimizle, Poti ve Batum/Gürcistan liman ziyareti ve Geodelta-2011 Tatbikatı na iştirak etmenin gururlu, zevkli, eğlenceli ve bir o kadar da öğretici sürecinin güzel hikayesini sunuyoruz. POTİ LİMANI NA İNTİKAL Sahil Güvenlik Komutanlığının yeni gözbebeği, TCSG-95 Komutanlığı ile gecenin karanlığında Karadeniz de Poti Limanı na doğru usul usul ilerliyoruz. Poti Limanı na ulaşmanın sabırsızlığı içindeyken güneşin heybetli bir şekilde üzerimize doğuşunu büyük bir zevkle izliyoruz. Gürcistan karasularına yaklaşırken, Türkiye de bulunan Yonca Onuk Tersanesi nde üretilmiş olan ve görünce gururlandığımız P-24 borda numaralı Gürcistan Sahil Güvenlik botu gemimizin etrafında dönerek bizleri selamlıyor ve telsizden Gürcistan a hoş geldiniz diyerek karşılıyor. Poti Limanı na güneşin ilk ışıkları ile girişimizle beraber, sahilde hazır bulunan Poti Sahil Güvenlik Üssü personeli halatlarımızı alıyor. Poti Sahil Güvenlik Üssü nde görevli üst rütbeli subaylar tarafından samimi bir şekilde karşılanıyoruz. Bize mihmandar tayin edilen ve ileri derecede Türkçe bilen irtibat subayı Alia, Kendisini bize İlyas olarak tanıttı. İhtiyaçlarımızı, merak ettiklerimizi öğrendi ve daha sonra ne zaman kendisinden bir talepte bulunsak slogan haline gelen meşhur cevabını verdi: Problem yok. Karşılamanın ardından bizler için hazırlanan programa başlıyoruz. Önümüzdeki üç günlük süre içerisinde personelimiz için yoğun ve güzel bir program hazırlandığını anlıyoruz. 13 Eylül 2011 Tarihindeki Faaliyetler : Poti Sahil Güvenlik Üssü nde, Gürcistan ve Türk milli marşları çalınarak her iki ülkenin bayrakları göndere çekilmiş ve sonrasında saygı duruşu yapılarak karşılama töreni icra edilmiştir. Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığının tanıtılması maksadıyla Gürcistan Sahil Güvenlik Personeli tarafından brifing verilmiş, böylece Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığının teşkilat, konuş, kuruluş ve çalışma sistemi hakkında bilgi edinilmiş, Gürcistan Sahil Güvenlik yetkilileriyle karşılıklı hediye teatisi yapılmış ve müteakiben İntikal Birlik Komutanımız tarafından şeref defteri imzalanmıştır Ağustos 2008 tarihleri arasında Kodori Vadisi (Güney Osetya Savaşı) Çatışması nda hayatını kaybeden denizciler anısına çelenk sunma töreni icra edilmiş ve Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları olarak dost ülke Gürcistan ın şehitleri saygıyla anılmıştır. Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığı Bölgesel Harekat Başkanı Yardımcısı ev sahipliğinde İntikal Birlik Komutanı ve Komutanlığımız personelinin bir kısmının iştiraki ile öğle yemeğine iştirak edilmiş, Gürcistan yerel mutfağının enfes çeşitliliği tadılmış 7

5 8 ve Gürcistan yerel mutfağının Türk yerel mutfağına benzerlik gösterdiği görülmüştür. Poti nin tanıtılması maksadıyla öğle saatlerinde kültürel etkinlikler kapsamında Poti şehir merkezinde bulunan tiyatro ve müzeler ziyaret edilmiştir. Poti Limanı nda Gürcistan Sahil Güvenlik Üssü personeli ile Komutanlığımız personeli arasında futbol müsabakası düzenlenmiştir. Maç sonucunda gülen taraf Türk-Gürcü dostluğu olmuştur. Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığı Bölgesel Harekat Başkanı Yardımcısı ev sahipliğinde akşam yemeğine iştirak edilmiştir. Yemek süresince Tamada diye adlandırılan masanın bilge kişisi ayağa kalkarak dostluk mesajlı konuşmalar yapmıştır. İki ülke personeli arasında oluşan samimi bağ ile, karşılıklı sıcak sohbetler yapılmış, Gürcistan ve Türkiye ilişkileri hakkında olumlu görüşler ifade edilmiş ve dostluklar kurulmuştur. 14 Eylül 2011 Tarihindeki Faaliyetler : Poti Limanı ndan 14 Eylül 2011 tarihinde sabah saatlerinde, hayatımız boyunca unutamayacağımız anılarla avara ederken liman içindeki manevramız esnasında limanda bulunan Gürcistan Sahil Güvenlik Botlarını gemi düdüğü ile selamlıyoruz ve onlar da bizleri ağırlamanın vermiş olduğu memnuniyet ile selamlamamıza karşılık veriyorlar. Poti Limanı nı ardımızda bırakırken P-002 borda numaralı Gürcistan Sahil Güvenlik Botu refakatinde Batum önlerine kadar geliniyor ve P-104 borda numaralı Gürcistan Sahil Güvenlik Botu Batum önlerinde bizleri karşılayarak refakat görevini P-002 den teslim alıyor ve adeta Komutanlığımıza asla yalnız değilsiniz mesajı vererek bize Batum Limanı na aborda olana kadar refakat ediyor. Batum Limanı na aborda olurken sahilde Türkiye Cumhuriyeti Başkonsolosu ve Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanı Harekat Başkanı Yardımcısı bizleri karşılamış, aborda olmayı müteakip gemimizi ziyaret etmiş ve anı objeleri karşılıklı takdim edilmiştir. 16 Eylül 2011 tarihinde Gürcistan Sahil Güvenlik Botları ile icra edilecek müşterek eğitimler kapsamında Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığı Bölgesel Harekat Başkanlığı binasında koordinasyon toplantısına iştirak edilmiştir. Sahil Güvenlik Komutanlığı Harekat Başkanı Yardımcısı ev sahipliğinde Batum sahilinde bulunan bir restoranda öğle yemeğine iştirak edilmiş, Gürcistan Sahil Güvenlik yetkilileri ile Türkiye ve Gürcistan ın tarihi, kültürü, yaşam standartları ve gelecekte Türkiye ve Gürcistan arasında gerçekleşecek diplomatik ilişkiler hakkında sohbet edilmiş ve sıcak bir ortam oluşturulmuştur. Öğle yemeğinden sonra 16 ncı yy.da Osmanlı Devleti tarafından yapılan, içerisinde hamam, camiler ve Hz.İsa nın 12 havarisinden biri olan Aziz Matthias ın mezarının da bulunduğu Ganio Kalesi ile Acara Tarihi Müzesi ziyaret edilmiştir. Kültürel gezi faaliyetinden sonra Komutanlığımız personeline serbest zaman imkanı verilmiş, havanın da güzel olmasından istifade eden personelimiz Batum şehir merkezini ve sahilini gezerek keyifli anlar yaşamıştır. Geodelta-2011 tatbikatı kapsamında icra edilen son koordinasyon toplantısına iştirak edilmiş, toplantı sonrasında akşam saatlerinde Gürcistan Sınır Polisi Başkanı nın ev sahipliğinde Sahil Güvenlik Komutanı, üst rütbeli heyet personeli ve TCSG-95 Komutanı nın da katılımı ile akşam yemeğine iştirak edilmiştir. 15 Eylül 2011 Tarihindeki Faaliyetler : Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Serdar Dülger, Gürcistan Sınır Polisi Başkanı Tümgeneral Zaza Gogova ve beraberindeki heyet Komutanlığımızı ziyaret etmiştir. Sahil Güvenlik Komutanı mızın ziyaret ettiği ilk 80 Sınıfı Türk Tipi Sahil Güvenlik botu olmamız bizleri onurlandırmış ve bu ziyaretin Gürcistan topraklarında olması da hoş bir anı olarak belleğimize işlenmiştir. Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Serdar Dülger ve Gürcistan Sınır Polisi Başkanı Tümgeneral Zaza Gogova ya icra edilen faaliyetler, liman ziyaretleri, icra edilecek Geodelta-2011 tatbikatı, kültürel gezi programı ve Komutanlığımız hakkında brifing verilmiş, gemimiz gezdirilmiş ve sahip olduğumuz sistem ve cihazlar hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Serdar Dülger ve Gürcistan Sınır Polisi Başkanı Tümgeneral Zaza Gogova nın Komutanlığımızdan ayrılmasından sonra Karadeniz in petrol kaynaklı deniz kirliliğine karşı korunması maksadıyla Karadeniz e sahildar ülkelerin işbirliğini arttırmak ve birlikte çalışılabilirliğini geliştirmek, Arama Kurtarma, Tıbbi Tahliye ve Hasarlı Gemilere Yardım Etmek konularında müşterek eğitimleri pekiştirme ve koordinasyonun sağlanması ile Karadeniz in güvenliğine katkıda bulunmak maksadıyla Sahil Güvenlik Komutanlığı Harekat Başkanı nın da katılımıyla icra edilen Geodelta-2011 tatbikatına 9

6 10 iştirak edilmiş; Komutanlığımızın Karadeniz de meydana gelebilecek muhtemel deniz kazalarına müdahale konusundaki eğitim seviyesi arttırılmıştır. Geodelta-2011 Tatbikatı nın başarıyla tamamlanmasını müteakip Batum Limanı na aborda olunmuştur. Akşam saatlerinde Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından Komutanlığımıza rehberlik etmesi amacıyla görevlendirilen irtibat subayları eşliğinde Batum şehri gezilmiştir. Personelimiz Batum Limanı ndaki son akşamını en güzel şekilde değerlendirerek ertesi gün Türkiye ye dönecek olmanın sevinciyle gemiye geri dönmüştür. 16 Eylül 2011 Tarihindeki Faaliyetler : Batum Limanı ndaki son günümüzde, sabah saatlerinde Gürcistan Sahil Güvenlik Botları ile taktik manevra, denize adam düştü ve arama kurtarma eğitimlerini icra etmek maksadıyla avara ederken Gürcistan dan ayrılmış olmanın vermiş olduğu buruklukla Batum a belki de son kez iç geçirerek bakıyoruz ve bizleri uğurlamak için sahilde bekleyen Gürcistan Sahil Güvenlik Komutanlığı personelini ve Batum u gemi düdüğüyle selamlıyoruz. Gürcistan Sahil Güvenlik Botları ile müşterek ve koordineli icra edilen eğitimlerin Türk ve Gürcü Sahil Güvenlik Botlarının eğitim seviyesini arttırdığı görülmüş, eğitimlerin bitmesini müteakip irtibat subaylarımız Gürcistan Botlarına uğurlanmıştır. Vedalaşmanın ardından içimizdeki aile ve vatan özlemi ile Trabzon Limanı na intikale geçilmiştir. TCSG-95 Komutanlığı ailesi olarak Poti ve Batum liman ziyaretleri ile Geodelta Tatbikatı, bizlerin hafızasında güzel dostluklar, anılar ve paylaşılan deneyimler olarak yer edecektir. Bu ziyaretle Karadeniz de komşumuz olan Gürcistan ile iş birliğimizin ve dostluğumuzun ne kadar üst seviyede olduğunu bir kere daha görme fırsatı bulduk. Mavi Vatanın Güvencesi ifadesini kendisine slogan olarak seçen TCSG-95, Türkiye Cumhuriyeti ni yurt dışında en iyi şekilde temsil etmenin haklı gururu ile bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da verilen görevleri layıkıyla yerine getirmeye devam edecektir. TCSG-93 UKRAYNA BALAKLAVA LİMAN ZİYARETİ [ Hazırlayan ] TCSG-93 Komutanlığı TCSG 93 ailesi olarak Ekim 2009 da TCSG-93 ün bayrağını ilk kez toka ettiğimizde başlayan heyecanımız; liman/seyir tecrübelerinde, geçici/kesin teslim törenlerinde ve intibak eğitimlerinde bizleri birbirimize kenetledi. Gölcük, Karamürsel ve Büyükdere de gemiyi teslim alırken yaşadığımız sayısız anılarımıza; Mayıs 2010 dan itibaren, Karadeniz in Trakyası nda Bulgar sınırı kasabası olan İğneada ev sahipliği yapmaya başladı. Gemiyi teslim alan personel olarak bir çoğumuz görev yerimizde kalırken; yaklaşık bir sene içerisinde, hem bizlere verilen vazifeleri yerine getirmeye çalıştık hem de İğneada nın çetin yaşam şartlarıyla mücadele ettik in Temmuz ayında; her zaman Karadeniz in dalgalı denizlerinde icra edeceğimiz görevler için çalan komutanlık telefonumuz bu sefer müjdeli bir haber için çalıyordu. Bir çok meşakkatli görevlerde Karadeniz in her yerinde seyir icra eden TCSG-93 ile bu sefer yılın en güzel mevsiminde hafızalarımızdaki anı defterlerine yeni sayfalar ekleyecektik. Ukrayna nın Balaklava Limanı nı ziyaret maksadıyla görevlendirilmiştik. Emri aldıktan sonra son bir ay içerisinde artan heyecanımız ve görev anlayışımız ile gemimizi göreve hazırlamaya başladık. Bu süreçte SG Marmara ve Boğazlar Bölge Komutanı ve şube müdürlerimizin sonsuz desteğini gördük. 11

7 Teşkilatından iki Bölge Komutanı Albay, birçok subay ve tercümanımız bizlerin ihtiyaçlarıyla bizzat ilgilendi. Gemideki mükafatlı personel, Kafile Komutanımız ve Gemi Komutanımız, Balaklava koyunda imkanlar dahilinde bir otelde konakladılar. Otelde kalan Türk kafilesi için Ukrayna Sahil Güvenlik Komutanlığı ev sahipliğinde üç gün boyunca birçok kültürel gezi ve sosyal faaliyet düzenlendi. Gemi personeli ise sağlanan ulaşım vasıtası, tercüman ve rehber personel sayesinde ziyaret edilen Balaklava şehrini tanıma fırsatı buldular. Kırım Harbi ne ve Sivastapol Kuşatması na dayanan tarihi bağların yanısıra bölgede yaşayan Kırım Türkleri sayesinde, sosyal bağlar da tazeliğini koruyordu. Gezimiz süresince Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyan bir çok tarihi binayı barındıran Bahçesaray Şehri, Kırım Savaşı nın sergilendiği Panorama Müzesi, insanın hayatını kaybettiği, 2 nci Dünya Savaşı Kırım Kuşatması nın sergilendiği Diorama Müzesi, Yalta Konferansı na ev sahipliği yapan Libadiye Sarayı, Denize uzanan kayaklıklarda inşa edilmiş,yalta Kuş Yuvası Kalesi, Sivastapol yakınlarındaki Kırım-Türk Şehitliği 12 SG Marmara ve Boğazlar Onarım Destek Komutanlığı ve SG İkmal Merkezi Komutanlığı bizler için tüm imkanlarını seferber etti. 10 Ağustos 2011 de hazırlıklarımızı tamamlamış olarak İstanbul Büyükdere ye intikal ettik. 14 Ağustos 2011 de Kafile Komutanımız emrinde, mükâfatlı SG personeli ile beraber Bismillah Halatlar Fora dedik. 18 Mart ta Çanakkale de bizlerle en güneye giden TCSG-93; şimdi de en kuzeye yani Ukrayna ya gidiyordu. Radar ekranında Karadeniz bir göl gibi küçülmüştü. Tek bir rotayla 20 saatlik bir intikal bizleri bekliyordu. Karadeniz bizler için sıradan bir seyirdi. Bordadan aldığımız Karayel in 1.5 metrelik dalgaları eşliğinde beşik gibi sallanarak intikalimizi tamamladık. 15 Ağustos sabahı Sivastapol un altın boynuzu olan Balaklava Limanı ndaydık. Gemide Ukraynalı bir tercüman ve mihmandar bir subay görevliydi. Sahilde bizleri karşılamak için gelen bizzat Ukrayna Sahil Güvenlik Komutanı Tümamiral Zhybarev, bando takımı, karşılama merasim bölüğü, askeri erkân ve yerel basın vardı. Bizler de bu samimi karşılamanın gereği olarak en güzel kıyafetlerimizle manevramızı tamamladık. Liman ziyaretimiz boyunca Ukrayna Sahil Güvenlik Ziyaret edilen limanın birçok turistik değer taşıyan ziyaret noktaları vardı: Şehir merkezindeki Musson alışveriş merkezi, Sivastapol ve Balaklava daki sahil restoranları, Gece boyu bitmeyen eğlencesiyle sahildeki müzikli mekanları, Şehrin birçok kesimindeki hediyelik eşya dükkanları, Dünyadaki bütün bitki türlerinin sergilendiği Likita Botanik Bahçesi. 17 Ağustos akşamı bizleri en iyi şekilde ağırlayan Ukrayna heyetini, eşleriyle beraber, gemide tertiplediğimiz kokteyl/ikram faaliyetleriyle de gemimizde konuk ettik. İki emekli Koramiral in bulunduğu davette yaklaşık 40 kişiyi gemimiz güvertesinde, Türk mutfağı ve Türk müziği ile ağırladık. Gemimizin konuşlu bulunduğu İğneada/ Kırklareli/Trakyaya özgü lezzeti olan peynir, bal, hardaliye, lokum ve sayısız meze ikram edildi. Güverte boyunca kurduğumuz tentede, ülkemizi tanıtan afişler yanı sıra hazırladığımız tanıtım standında misafirlere Rusça, İngilizce ve Türkçe bilgilendirme yapıldı. Bir yandan da protokol heyetinin önüne kurulan barkovizyon gösterisiyle, konuklara Türkiye nin eşsiz doğal güzellikleri temalı görsel ziyafet verildi. Dumlıpınar Denizaltısı şehitlerimiz için Ah Bir Ateş Ver türküsünü hep beraber söylerken onlar gece hiç bitmesin istiyordu, bizler de Ukraynalı dostlarımızla hep beraber Sivastapol sahillerinin tadını çıkartmak istiyorduk. Sohbetimiz hep denizcilik, barış ve dostluk üzerineydi. 18 Ağustos 2011 akşamı Ukraynalı dostlarımıza veda günüydü. Sayısız defa Karadeniz in ortasında Münhasır Ekonomik Bölgemizde görev ifa maksadıyla telsizden irtibat kurduğumuz, Ukrayna Sahil Güvenlik Teşkilatı personelini yakından tanımış, dostluk bağlarımızı kuvvetlendirmiştik. Karadeniz deki iki kardeş ülkenin; ortak menfaatlerini koruması maksadıyla iş birliği yapacağımız dostlarımızla güven bağını kurmuştuk. Güzel günler sayılıydı ve çabuk geçmişti. Ayrılığın hüznünü de tıpkı üç gün mutluluğu paylaştığımız gibi Ukraynalı dostlarımızla ve birbirimizle paylaştık. Şimdi İğneada Limanı mızda bizlere tevdi edilen her görevi başarıyla sonuçlandırmak için azami gayret gösterirken; bizlere bu ödülü layık gören Bölge Komutanımız a ve bu görevin sorumluluğu kadar zevkini de bize layıkıyla yaşatan Kafile Komutanımız a şükran ve minnetlerimizi her daim içimizde yaşıyoruz. 13

8 VAN GÖLÜ İNCİ KEFALLERİNİN KUTSAL YOLCULUĞU VE YUKARI DENİZİN İNCİSİNE DAİR ACI BİR ÖYKÜ [ Yazı ] Prof. Dr. Mustafa SARI* [ Fotoğraflar ] Tahsin CEYLAN Van Gölü nün henüz tatlı su gölü olduğu ve inci kefallerinin de üreme dahil tüm yaşamını gölde geçirdiği yıllarda, ilk defa yumurta bırakacak olan bir grup genç inci kefali, delikanlılık cesareti ile gölü terk edip derelere girmeyi kafalarına koyar. Gençler grubu içindeki uzun tartışmalardan sonra en gözü pek, en cesur gençlerden yedi ekip kurarak Van Gölü nü besleyen akarsulara bir keşif yolculuğu yapmaya, eğer uygunsa yumurtalarını da buralara bırakıp nesillerini gölden akarsuya da yaymaya karar verirler. Ancak yolculuk her ihtimale karşı gece yapılacak, gün doğmadan tekrar göle geri dönülecek ve kesinlikle yaşlılara, hele hele her şeye itiraz eden aksaçlılara hiç duyurulmayacaktır...

9 16 Gelinciklerin göl çevresini kırmızıya boyadığı, dağ tepelerindeki karın takke kadar kaldığı bir bahar gününün akşamında bu çılgın gençler, her biri farklı koldan bir akarsuyu keşfetmek için yola koyulurlar. Üç numaralı ekip hepsinden önce Erciş-Deliçay a ulaşır. İlk dereye girenler, suyun sığlığına, karanın bu kadar kendilerine yakın olmasına ve buna rağmen akıntının bu kadar güçlü olmasına şaşırırlar. Hatta birden önlerine çıkan küçük bir şelaleye bile rast gelirler de yine geri dönmek akıllarına gelmez. Serde gençlik olduğu için akıntı sert olsa da geri dönmeyi kendilerine yediremez, atlaya zıplaya küçük şelaleyi de aşar ve kaynağa doğru yollarına devam ederler. Bir ara dere etrafında insanları da görürler, selam vermek geçer içlerinden ama her ihtimale karşı selamsız geçmeyi daha güvenli bulup yüzmeye devam ederler. Akıntıya karşı yüzmedeki başarının verdiği heyecan ve derenin gürültülü akışı yüzünden gün ağardığını fark edemezler ve göle karanlıkta dönmenin daha uygun olacağını düşünerek en yakındaki büyük kayanın gölgesinde saklanarak akşamı beklemeye karar verirler. Ancak gün ışığında kayanın gölgesinde bile olsalar çok rahatça görüleceklerini düşünemezler yorgunluktan. Genç inci kefalleri dinlenirken, ot biçmek için dere kenarındaki araziye gelen insanlar balıkları görünce heyecanlanır ve balıkların etrafını çepeçevre saran bir tuzak yaparlar taşlardan. Henüz güneş batmadan uyanan genç balıklar tuzağa düştüklerini anladıklarında artık iş işten geçmiştir. Tuzaktan kurtulmak için çırpınırlar, atlarlar, zıplarlar ama bir türlü başarılı olamazlar. Sadece üç numaralı ekibin en küçüğü taşlar arasında bulduğu küçük bir delikten zar zor kaçarak göle dönmeyi başarır. Diğer derelere giden gençleri aramaya başlar göle döner dönmez kaçan genç balık ve hiç kimsenin geri dönemediği acı gerçeği ile yüzleşir o gece. Çaresiz durumu büyüklere aktarır ve aksaçlılar başkanlığında toplanan büyükler meclisi, tuzakta hapis kalan gençleri kurtarmak üzere tüm yetişkinlerin derelere akın yapmasını, önlerine çıkan engelleri her ne pahasına olursa olsun aşarak gençleri kurtarmanın bir yolunun bulunmasını kararlaştırır. Geleceğini gençlere emanet etmiş inci kefalleri, küçüklere sahip çıkacak birkaç büyük dışında Van Gölü nün tüm derelerine akın başlatırlar yine bir bahar akşamı, gelinciklerin rengi ile ufukta batan güneşin kızıla boyadığı coğrafyada. Akın aylarca sürer derelerde ama kimse bulamaz cesur ve yürekli gençlerin izini. Sular ısınır ve dönmek zorunda kalır tüm balıklar tekrar göle. Ama evlat acısı, hele gencecik fidanların acısı çıkmaz bir türlü içlerinden. Dönüşte tekrar meclis toplanır ve yemin ederler gençleri buluncaya kadar derelere akını sürdürmeye her yıl gelincikler açtığında. Her yıl yine gençleri bulamadan göle geri döndüklerinde Tahsin Ceylan. Erciş-Deliçay Balık Bendi nde inci kefallerinin göçünü kamerası Poyraz ile ölümsüzleştiriyor. Mayıs-Haziran aylarında milyonlarca inci kefali, üreme göçü için Van Gölü nün çevresindeki dereleri dolduruyor. 17 Van Gölü inci kefali göçü, tüm dünyada ilgiyle izleniyor. Göç zamanı yerli ve yabancı çok sayıda doğa sever inci kefali göçünü görüntülemeye çalışıyor.

10 18 Dere içlerindeki kayaların arası, göç zamanı birer göç tüneline dönüşüyor. Bu tüneller inci kefalleri için en güvenli alanlar. lanet okurlar, beddua ederler insanlara, kurdukları tuzak yüzünden. Aradan binlerce yıl geçse de vazgeçmez inci kefalleri, yürekli gençleri aramaktan. Nesilden nesile bir öğreti olarak devam eder bu akın ve anlaşılan dünya durdukça devam edecek gibidir. Siz hiç tuzak kurdunuz mu bir balığa, kekliğe, ördeğe, tavşana ya da başka bir canlıya? Cevabı zor bu soruya cevap vermeyin isterseniz. Ama ben size yüreği evlat acısıyla yanık inci kefallerini biraz daha ayrıntılı anlatmaya devam edeyim. Van Gölü inci kefali, dünyada sadece Van Gölü Havzası nda yaşayan, gölün tuzlu-sodalı sularına uyum sağlamış tek, endemik bir balık türüdür. En fazla yedi yıl yaşar ve üç yaşından itibaren üreme yeteneği kazanır inci kefalleri. Tüm yaşamını gölün tuzlu-sodalı sularında geçirir. Ancak göl suları üremesine imkan vermediğinden ilkbahar aylarında üç yaş ve üzerindeki tüm erkek-dişi balıklar büyük sürüler oluşturarak akarsulara göç eder. Ancak göçten önce, balıklar göç için hazırlık yaparlar. Van Gölü nün tuzlu-sodalı sularında yaşayan ergin balıklar göçe hazırlanabilmek için akarsuların göl suyuna karıştığı noktalarda-biz buralara mansap diyoruz-belli bir süre bekleyerek vücutlarında tatlı suya geçişi kolaylaştıracak iyon dengelenmesi oluncaya kadar beklerler. Vücudu tatlı suya adapte olan balıklar, akarsuların su sıcaklığı C civarına ulaşınca akarsulara girmeye başlar. Akarsuya giren balık, göç boyunca yem almaz ve hızla kaynağa doğru gitmeye çalışır. Bu göç esnasında önüne çıkan yapay veya doğal engelleri aşmak için inanılmaz bir çaba sarf eder. Erciş-Deliçay üzerinde Balık Bendi olarak bilinen noktadaki yaklaşık 80 cm yüksekliğinde küçük şelaleyi aşmak için milyonlarca balık binlerce kez sıçrar ve bu esnada harika manzaralar ortaya çıkar. Bu yüzden Van Gölü inci kefali, sık sık basında uçan balık olarak yer alır. Balıklar kaynağa doğru gitmeye çalışır, çünkü genetik bir kot ve ilahi bir sevkle bilir ki yumurtaları kaynağa yaklaştıkça daha güvende olacak. Güçlü olanlar önü bir engelle kesilinceye kadar kaynağa doğru yüzerken, zayıflar dere içlerinde hafif çakıllı, kumlu alanları buldukları ilk yere yumurtalarını bırakarak geri döner. Balıklarda dış döllenme olduğu için bu göçe dişi ve erkek balıklar birlikte çıkar. Genellikle iki erkek bir dişiyi takip eder. Dişi çakıllı zemine karın bölgesini yaklaştırarak yumurtalarını bırakırken, erkeklerden birisi de aynı anda sütünü bırakır. Döllenen yumurtalar yapışkan bir yapıya kavuşur, ağırlaşır ve dere tabanına ya da dere yatağı içindeki, kenarındaki bitkilere yapışarak kalır. Döllenmiş yumurtadan yavrunun çıkması su sıcaklığına bağlı olarak 3 veya 7 günlük bir süreyi alır. Yumurtadan çıkan yavrular derelerin akıntısı az, hafif gölcüklü kıyı kısımlarında kısa bir süre kaldıktan sonra göle doğru yola çıkar. Hem ergin balıklar, hem yavrular göle dönerken yine fizyolojik uyum için mansaplarda bir müddet bekler. İnci kefalinin şanssızlığı sadece derelerde tuzaklara düşmekten kaynaklanmıyor. Şanssızlık halen bir çok ders kitabında Van Gölü nde balık yaşamaz yanlış bilgisi ile devam ediyor. Geçmişte Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ücretsiz dağıtılan bir kitaptaki bu yanlış bilgiyi düzeltmek için 4 yıl uğraştım ve sonunda yayınevi, yanlış bilgiyi düzeltmek yerine o bölümü kitaptan komple çıkararak sorunu çözdü (!). İnci kefali, üremesini tamamlayıp göle döndükten sonra, güz sonuna kadar gölün en fazla 35 m derinliğe kadar olan besince bol bölümlerinde yaşar; beslenir ve kışa hazırlanır. Yavrular daha sığ, kıyı kesimlerde güze kadar hızla beslenerek büyür. Havalar soğuduğunda, genellikle Kasım ayı civarında kışlama alanı olarak kullandıkları gölün daha derin yerlerine geçerler. Kış aylarında genelde m derinlikleri tercih ederler. Şubat ayından itibaren havaların ısınmaya başlaması ile birlikte göl kıyılarına yaklaşarak bir anlamda göç hazırlığını başlatmış olurlar. İnci kefali, gölde 8-12 m boylarındaki tekneler ve fanyalı, sade uzatma ağları ile avlanır. Yıllara göre değişmekle birlikte toplam 10 bin ton civarında inci kefali avcılığı gerçekleşir her yıl. Bu avcılık miktarı, Türkiye iç su balıkları üretimi olan yaklaşık 40 bin tonun dörtte birisi kadardır. Diğer bir ifade ile Türkiye nin gölleri, nehirleri, baraj gölleri, göletleri ve diğer su ortamlarından avlanılan balığın dörtte birisi tek başına inci kefalidir. Sazanın her yıl sucul ekosisteme üretilerek milyonlarca yavru halinde doğal avcılığı desteklemek üzere salındığını dikkate aldığımız zaman aslında inci kefali, Türkiye iç sularında doğal yolla en çok avlanan türdür. Ancak bu avcılığın tamamı ne yazık ki yasal yollardan yapılmaz. Toplam avın halen yaklaşık %35 i üreme zamanında, yasa dışı olarak yapılmaktadır. Göl çevresinde yaklaşık 15 bin insan, 165 tekne tarafından profesyonel olarak avlanılan inci kefali balıkçılığından geçimini sağlar yılı rakamlarını dikkate alırsak toplam 15 bin ton inci kefalinin sadece 3 bin tonu yasal, geriye kalan 12 bin tonu yasa dışı olarak avlanıyordu. Nasıl mı? Van Gölü çevresinde inci kefalinin üreme göçü yaptığı dereler ve mansapları, üreme zamanında devlet eliyle ihaleyle satılıyordu. Hatta üreme dönemi balıkçılığı yapmak üzere devlet eliyle göl çevresinde 12 adet kooperatif kurdurulmuştu. Çünkü balığın sonu olabileceğini kimse düşünmüyordu yılında Van a ilk geldiğimde Erciş te karşılaştığımız yaşlı bir köylü Bu balıkları 2011 yılı İnci Kefali Göçü Kültür ve Sanat Festivali esnasında 15 bin kişi, inci kefali göçünü izleyerek çabasına şahit oldu. 19

11 20 biz tutmazsak su olur mühendis bey, rızkımıza mani olma! demişti bana. Öyle ya devletin ihale ile sattığı, üreme dönemi balıkçılığı için kooperatifler kurdurduğu bir ortamda, üreme dönemi dışında balığı hiç görmeyen yaşlı köylü başka ne düşünecekti? Yukarıda nedenini açıkladığım göç öncesi fizyolojik uyum için bekleme esnasında, mansaplarda inci kefali daha dereye bile giremeden manyat dediğimiz ağlarla avlanıyordu. Ancak köylüler bunu bile az bulup, Karadeniz de hamsi sezonu kapandığında kamyonlara yükledikleri hamsi gırgır teknelerini Van Gölü ne getiriyor ve inci kefalini de aynen hamsi gibi avlıyordu. Kazara manyatlardan, gırgırlardan kurtulup akarsulara girebilenleri ise başka insafsızlar bekliyordu dere boylarında. Akıntıya karşı yüzen balıklar, yem de almadıkları için göç süresince, yoruluyorlar ve akıntısı az yerlerde toplanarak dinleniyorlardı. Bunu fark eden çevre sakinleri, dereler üzerine taşlarla bentler kuruyor, sadece balığın girebildiği ama çıkamadığı şekilde onları tuzaklara dönüştürüyorlardı. Kendisi dere kenarında keyif yaparken, akıntısı kasıtlı olarak azaltılmış bu alanlarda kısa sürede toplanan inci kefallerini çuvallarla kamyona yüklüyorlardı. Buralardan yüklenmiş balık kamyonları yolda giderken arkalarında balık yumurtalarından oluşmuş iki sıralık bir utanç izi bırakıyorlardı. Bu ürküten manzaralar, havalar iyice ısınıp ot biçme zamanı gelinceye kadar devam ediyor, sonra insanlar balık avlamaktan bıktıkları için av yasakları başlıyordu. O yıllarda katıldığım bir yurt dışı toplantıda yasa dışı avcılığın %90 civarında olduğunu ifade ettiğim zaman birisi şaşkınlıkla sizde balığı koruyacak bir yasa yok mu diye sordu. Evet haklıydı, yasa vardı ama bu yasada av yasaklarının ne zaman başlaması gerektiğine balıkçılar karar veriyordu. Yani kuzu, kurda teslim edilmişti. Ya şimdi? İnci kefali, halen tam olarak kaçak avcıların elinden kurtulabilmiş değil, ama 1996 yılı ile kıyaslanamayacak kadar büyük ilerleme var balığın korunması ile ilgili. Günümüzde inci kefali av yasaklarına kaçak avcılar değil, Yüzüncü Yıl Üniversitesi nin önderliğinde sivil toplum kuruluşları ve tarım teşkilatı mensupları birlikte karar veriyor. Artık mansaplar devlet eliyle kiraya verilmiyor; üreme dönemi balıkçılığı için kurdurulmuş olan kooperatiflerin hepsi lağvedildi. Profesyonel balıkçılığın payı günümüzde toplam avcılığın %65 ine ulaşmış durumda. Eski alışkanlıklarını devam ettiren insanlar olsa da her yıl üreme döneminde yapılan yasa dışı avcılığın oranları düşüyor. Van Valiliği, kaçak avcılığın önlenmesi için her yıl bütçe ayırıyor. Valimiz, göl çevresindeki ilçe kaymakamlarımız inci kefalinin korunması için ellerinden geleni yapmaya çalışıyor. Eskiden üreme Derelerde kayaların, su bitkilerinin üzerine tutunan inci kefali yumurtaları, gerçek inci taneleri gibi parlıyor. Üreme göçü esnasında inci kefalleri akıntıya karşı yüzerken yem almıyor ve inanılmaz bir çaba sarfediyor. zamanında kamyonlarla balık yüklenen ve bir tek balığı bile atlarken göremediğimiz Erciş-Deliçay Balık Bendi nde AB desteği ile nefis bir göç gözlem alanı oluşturuldu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi nin önderliğinde Van Valiliği, Erciş Kaymakamlığı, Erciş Belediyesi ve Doğa Gözcüleri Derneği iki yıldır İnci Kefali Göçü Kültür ve Sanat Festivali düzenliyor. Bu yıl festival alanını yaklaşık 15 bin kişi ziyaret ederek inci kefalinin göçünü izledi. Eskiden Van yıllıklarına bile giremeyen inci kefali, şimdilerde basının baş tacı, Van ın yeni markası haline geldi yılında 1.2 milyon ABD doları olan inci kefali cirosu, 2010 yılında 10 milyon ABD dolarına ulaştı. İnci kefalinin korunması için çalışma yapılan köylerde bebek ölüm oranları düştü, kızların okullaşma oranı arttı. Kaçak avcılığın önlenebildiği, profesyonel balıkçılığın yaygınlaştığı köylerde göç durdu. Yani aslında hedeflemediğimiz, hayal bile edemediğimiz noktalara, sosyal hedeflere ulaştı inci kefalini koruma çalışmaları. Tüm bunlar nasıl mı oldu? Bizler, inci kefallerinin öyküde ettikleri yeminini geç öğrendik ama azimlerini, yılmadan her türlü engele rağmen sürdürdükleri üreme çabasından ders aldık. Üniversite bilim üretti; sivil toplum kuruluşları lobi yaptı; yöneticilerimiz, jandarma-emniyet gibi güvenlik birimlerimiz ağzı-dili olmayan balıkların korunması için kaynak ayırdı, inisiyatif aldı; tarım teşkilatımız yasal düzenlemelerle uygulamaları sürekli güçlendirdi; Van Gölü çevresinin gerçek balıkçıları kendi bindikleri dalı kesmeye çalışanlara karşı durdu; dünyanın dört bir yanından inci kefalinin hazin halini duyanlar manevi duygularını, dualarını gönderdi; ulusal ve uluslar arası düzeyde bir çok kurum-kuruluş destek oldu ve inci kefali bu günlere geldi. Yani merkezinde samimi gönüllülüğün olduğu, kurumsal işbirliğine dayalı minik bir kalkınma modeli ortaya çıktı sonunda. Her şey güllük gülistanlık olmadı inci kefali için ama gidiş hep iyiye doğru bu günlerde. Umarım bu iyiye gidiş sürer. Ülkemizin en doğusundan iyiye doğru giden inci kefalinin başarı öyküsü yayılır ülkenin en ücra köşelerine. Eğer siz de inci kefali için bir şey yapmak isterseniz, her yıl Haziran ayı içinde yapılan inci kefali göçü kültür ve sanat festivaline katılarak, inci kefallerinin cesur gençlerini aramak için derelere nasıl akın ettiğini, yeminlerinden nasıl dönmediklerini görüp, inci kefalinin çabasına şahit olabilirsiniz. (*) Van Yüzüncüyıl Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi Dekanı. 21

12 22 BLACKSEA HAWK-11 [ Hazırlayan ] Taner MERMER SG Tğm. TCSG-87 Personeli olarak Blacksea Hawk-11 Tatbikatı na iştirak edeceğimizi öğrendiğimizde Türk Bayrağı nı hırçın Karadeniz in kuzey sularında da dalgalandırma imkanı bulacak olmamızın gurur ve mutluluğunu yaşamaya başladık. TCSG-87 ailesi olarak taktik, teknik, lojistik ve materyal yönünden yoğun bir eğitim ve hazırlık dönemi geçirip, eksikliklerimizi tamamlama aşamasında azami gayret ve özveri gösterdik. Bizimle birlikte tatbikata katılan DAGOT-1 Komutanı ve DAGOT-1 2 nci Arama Birim Amiri ile birlikte icra ettiğimiz kontrol tim eğitimleri tatbikatta üstlendiğimiz görevlerin icrasına hazırlanmamızda çok faydalı oldu. Hazırlık periyodumuz boyunca yegane amacımız Türkiye Cumhuriyeti Devleti ni, Sahil Güvenlik Komutanlığını ve SG Karadeniz Bölge Komutanlığını layıkı ile temsil etmek ve eğitim seviyemizi tatbikata yansıtmaktı. 05 Temmuz 2011 günü saatler ı gösterirken SG Karadeniz Bölge Komutanlığı önünden avara ederken, limanda bizleri uğurlamaya gelenler vedalaşmanın burukluğunu yaşayarak Rusya Federasyonu sularına doğru ileri harekete geçtik. İntikal seyrimizde Kafile Komutanı olarak katılan S.G. Karadeniz Bölge Komutanlığı Harekat Şube Müdürü ile Sahil Güvenlik Komutanlığı Harekat Şube Müdürü nü misafir ediyorduk. Zorlu deniz şartlarında gece boyu intikaline devam eden TCSG-87 sabahın ilk ışıklarıyla birlikte Rusya Federasyonu kara sularına girmiş bulunuyordu. Sabah itibariyle bulunduğumuz planlı mevkide Rusya Federasyonu na ait Rubin isimli Taktik Komuta Gemisi ile randevu tesis ederek Kafile Komutanımız ı diğer katılımcı ülkelerin komutanlarıyla birlikte tatbikatı izlemek üzere Rubin e uğurladık. Tatbikatın başlamasını müteakip en heyecanlı anlar saat 09:20 de lastik botun mayna edilmesiyle gelişti. Tatbikat senaryosu kapsamında DAGOT-1 ve TCSG-87 personelinden oluşturulan Kontrol Timi lastik botla şüpheli gemiye intikale geçti. Gemiyi bordalayarak çıkış yapan personelimizin icra ettiği kontrol ve olası yasa dışı faaliyetlerin tespitine yönelik yapılan aramada yakalanan kaçak mallar komuta gemisine rapor edildi ve lastik bot şüpheli gemiden ayrılarak DAGOT-1 personelini gemimize bıraktı. Bu esnada şüpheli gemiden 2 kişinin denize atlaması üzerine, denizde bulunan şüpheli şahıslar önce lastik bota alınarak kurtarıldı ve etkisiz hale getirilmelerini müteakip 09:50 de gemimize alındı. Tatbikat sona erdiğinde, üstlendiğimiz görevi başarı ile yerine getirmenin mutluluğunu yaşayan personelimiz sancak taraftan çimariva yerlerini aldı. Rubin gemisinin selamlanmasını müteakip Novorossiysk Limanı na intikal etmek üzere tatbikata katılan Bulgaristan, Romanya, Rusya Federasyonu ve Ukrayna Sahil Güvenlik gemileriyle birlikte nizam halinde ileri harekete geçildi. Novorossiysk Limanı nda önceden koordine edilen rıhtıma tüm katılımcı ülke gemileri aborda olarak limanda icra edilen karşılama törenlerine iştirak ettiler. Başkonsolos Yavuz Kül, Konsolos Muavini Fethi Cindoğlu ve Moskova Hava Ateşesi nin bizleri karşılamak üzere orada bulunmalarıyla onurlandık. Törene ev sahipliği yapan Rus General, Gemi Komutanımıza hediyelerini takdim ettikten sonra ülkemiz Sahil Güvenlik Komutanlığının Karadeniz de üstlendiği etkin rolü başarıyla icra ettiğini belirten konuşmasını yaparken tüm personelimiz gururla dinledi. Törenlerin sonlanmasını müteakip tatbikat icra eden tüm birlikler ile birlikte Novorossiysk şehir gezisine iştirak edildi. Komutanlarımız da verilen resmi yemeğe katıldılar. Novorossiysk kentini Rusya nın deniz ticaretinde 23

13 personelimiz rekabeti elden bırakmadan dostluğu ön planda tutarak diğer ülkelerin personeli ile başarıyla mücadele etti ve denizlerdeki başarılarını yeşil sahalara da taşıyarak bir kez daha göğsümüzü kabarttı. Sosyal faaliyetlerin hitamında Görev Analiz Kritik Toplantısı tüm heyetlerin katılımı ile icra edildi ve Rusya Federasyonu nda bulunan yüzer unsurlar heyetler tarafından yerinde görüldü. Tatbikatlarda taktik komuta görevini üstelenen Rubin gemisinde tüm gemi komutanlarının davet edildiği yemeğe Komutanımız ve Başçarkçımız tarafından iştirak edilerek dost ülkelerin gemi komutanlarıyla kurulan ikili ilişkilerle dostluk ortamı pekiştirildi ve aynı denizde görev icra eden ülkelerin farklı Sahil Güvenlik birimlerini yakından tanıma fırsatı bulundu. 24 etkin bir rol oynayan küçük bir liman kenti olarak bilen personelimiz tatbikatın liman periyodu esnasında şehrin sahip olduğu tarihi ve turistik değerleri de yakından tanıma fırsatı buldu. Özellikle aborda olduğumuz limanda müze gemi olarak bulunan II nci Dünya Savaşı nda aktif görevlerde bulunmuş Rus Zırhlısı, üzerinde bulundurduğu onlarca topun ihtişamıyla oldukça dikkat çekiciydi. Samsun dan gelen ticari gemilerin yoğun deniz trafiğine alışık olan bu şehrin Samsun Belediyesi ile kardeş kent ilan edildiğini öğrenmek de bizleri pek şaşırtmadı. 07 Temmuz 2011 sabahı sıcak bir yaz gününe uyanan personelimiz, tatbikata katılan diğer ülkeler ve Sahil Güvenlik birimleri ile birlikte Novorossiysk kentinde bulunan Kahramanlık Anıtı na çelenk koyma törenlerine iştirak ettiler ve hitamında ülke heyetleri tarafından Novorossiyk Belediye Başkanı ziyaret edildi. 08 Temmuz 2011 günü saat 16:30 da Novorossiysk Limanı ndan Ana Vatanımıza intikal etmek üzere hazırlıklarımızı tamamlamış bulunurken, limanda icra edilen uğurlama töreninin de sonlanmasını müteakip Sahil Güvenlik Komutanlığı Harekat Başkanı nın da aramıza katılmasıyla birlikte avara ettik. İntikal seyrimiz esnasında Sahil Güvenlik görevlerine olan ünsiyetimizi arttırmak maksadıyla rotalarımızı Türk karasularına girmemizle birlikte sorumluluk sahamızda bulunan kıyıları kontrol edecek şekilde tesis ederek 09 Temmuz 2011 günü saat 06:30 da Samsun liman girişi yaptık. Liman içinde demir atarak gümrük heyetinin kontrollerinin neticelenmesini müteakip saat 08:00 da Samsun Limanı Sahil Güvenlik iskelesine aborda olduk. Tevcih edilen görevi başarıyla yerine getirmenin vermiş olduğu gurur ve mutluluk, yuvamıza geri dönmenin yaşattığı mutluluğun ötesine geçiyordu. Personelimizin verilen görevleri her zaman layıkıyla yerine getirebileceğine olan inancı gözlerinden okunuyordu saatleri arasında tüm gemilerin iştiraki ile halat çekme yarışması ve mini futbol turnuvası düzenlendi. Bu faaliyetlere Karadeniz Bölge Komutanlığının yeni formalarıyla katılan KAYNAKLAR : 1. Su Ürünleri Mühendisleri Derneği 2. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

14 İĞNEADA DA YAŞAM [ Hazırlayan ] Serkan SARI SG Tğm. Karadeniz kıyısında Bulgaristan ile komşu şirin bir belde olan İğneada, İstanbul a 250 km, Kırklareli ne 100 km ve kendisinden daha az gelişmiş olan Demirköy ilçesine 26 km mesafededir. Çevresinde bulunan Erikli ve Mert Gölleri 1 inci derece doğal sit alanı ve milli parktır. Ayrıca çevresini saran ormanlar içerisinde Saka, Hamam ve Pedina gölleri bulunmaktadır. Bu bölgedeki Longoz (Su Basar) Ormanları na Avrupa Coğrafyası nda çok ender rastlanmaktadır. Soyu tükenmekte olan bir çok bitki ve hayvana ev sahipliği yapmaktadır

15 nüfuslu İğneada nın başlıca geçim kaynakları; ormancılık, hayvancılık, arıcılık, turizm ve kısmen tarımdır. Eylül ayında yasağın kalkmasıyla lüfer ve palamut balıkları tezgâhları doldurur. Ayrıca mevsimine göre kalkan, tekir, mezgit, istavrit ve kefal de avlanmaktadır. Yaz sezonunda birkaç günlüğüne tatile gelen yerli turistlerin hayran kaldığı doğa harikası İğneada yı bir de yılın tamamında burada yaşayan biz Sahil Güvenlik ailesi gözüyle sizlere aktarmaya çalışacağım. İlk olarak İgneada da konuşlu TCSG- 93 Bot Komutanı SG Yüzbaşı Murat Sezgin ile başlıyoruz. SG Tğm. SARI: Komutanım öncelikle Sahil Güvenlik dergisi okuyucuları için sizi kısaca tanıyabilir miyiz? SG Yzb. SEZGİN: 2001 yılında Deniz Harp Okulu ndan mezun oldum. Bugüne kadar 4 farklı Sahil Güvenlik Botunda 7 yıl boyunca görev yaptım. Yaklaşık 3 yıldır da Sahil Güvenlik sınıfı subayım. SARI: Sahil Güvenlik Botlarında Komutan olarak mı görev yaptınız? SEZGİN: Komutanlığımın 8 inci yılındayım. KAAN, SAR, 80 sınıfı Sahil Güvenlik botlarında komutanlık yapma onurunu yaşadım. Daha önce, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı LCT çıkarma gemilerinde de Komutanlık yapmıştım. SARI: Komutanım, bizlere Karadeniz ve İğneada hakkında neler söyleyebilirsiniz? SEZGİN: Aslında hem Karadeniz hem de İğneada hakkında söylenecek çok şey var. Şu anda Komutanı olduğum TCSG-93 ü iki yıl önce Gölcük Tersanesi nden teslim aldığımızda bu gemi bizim kızımız oldu. Bir nevi kucağımıza doğdu. Karadeniz deki görev süremiz boyunca Karadeniz in zor hava ve deniz şartlarında yaptığımız görevlere yönelik birçok anımız var. Ama bugün daha çok İğneada yı konuşacağız sanırım. SARI: Evet Komutanım, İğneada yı konuşacağız. İğneada ya ilk geldiğinizde intibanız nasıldı? SEZGİN: Geçen sene Mayıs ayıydı. İlk kez denizden gelebildim İğneada ya. Üzülerek söylüyorum, Karadeniz de 30 km lik bir kumsal olduğunu bilmiyordum ve tahmin edemezdim. SARI: Peki doğası hakkında ne düşündünüz? SEZGİN: Tabiî ki muhteşem. Alabildiğince orman, yemyeşil dağlar, karşı yakası gözükmeyen bir deniz. SARI: İnsanları nasıl? SEZGİN: Doğası ne kadar Karadeniz ise, halkı da o kadar tipik Trakyalı; lehçeleri, görüşleri ve sosyal yaşam tarzları SARI: İğneada da hayat şartları nasıl? SEZGİN: Sosyal açıdan tabii ki yaz sezonu ve kış sezonu çok fark ediyor. Ama temel ihtiyaçlar açısından çekilen zorluklar pek çok görev yerine kıyasla daha fazla. SARI: Ne gibi zorlukları var İğneada da yaşamanın? SEZGİN: Aslında bu zorluklar tam anlamıyla doğanın zorlukları. Örneğin, en yakın doktorumuz 26 km. uzaklıkta, en yakın hastanemiz 100 km. uzaklıkta. Donanımlı ambulans yok. Zaten olsa da kışın gidebileceği herhangi bir yol yok. Eğitim imkanı olarak sadece ilköğretim okulu var. Resmi dairelerin tümü ilçe merkezinde. Sosyal imkânlar ise bir Sahil Güvenlik personelinin gemisinden ayrılamayacağı mesafede. SARI: Peki, personeliniz bu zor doğa şartlarında nasıl bir yaşam sürüyor? SEZGİN: Aslında İğneada da yaşamı onların ağzından dinlemenin daha uygun olacağını düşünüyorum. Çünkü medeni durumlarına göre yaşadıkları zorluklar da farklılık taşıyor. Altı evli personelimiz var. Tabiîki nişanlı ve bekar olanlar da var. Nişanlılar genellikle gemide kalıp para biriktirmeyi tercih ediyorlar. Bekar arkadaşlarımız ise kiraladıkları evlerde oturuyorlar. SARI: Onlarla da konuşacağız Komutanım ama daha önce sizin hayata dair hissettiğiniz zorluklardan biraz bahseder misiniz? SEZGİN: Elbette, Istıranca Dağları nın virajlı yokuşlarında araç kullanmayı, yılın 2-3 ayı kapalı kalan yollarda zincir takmayı öğrendim. Odun kırmasını ve soba yakmasını bilmeyen kalmadı. Sahil Güvenlik ailesi olarak hepimiz bir yandan sağlığımıza dikkat ediyoruz, bir yandan da birimizin bir derdi olduğunda hepimiz koşturuyoruz. SARI: Komutanım, İğneda da lojman imkanınız var mı? SEZGİN: Açıkçası İğneada, garnizon süresi 2 yıl olan bir bölgemiz. Hâlihazırda Sahil Güvenlik Komutanlığımıza tahsisli bir arazimiz var ve yine Komutanlarımızın desteği ile yakında lojman inşaatına başlayacağız. Lojman inşa süreci düşünülürse şu anki personelin bu imkânı kullanabilmesi uzak görünüyor. Ancak, bu yıl içerisinde kira yardımı almaya başladık. SARI: Komutanım, İğneada nın doğa zorluklarından bahsettik, peki siz bu koşullarda nasıl vakit geçiriyorsunuz? SEZGİN: Öncelikle söylemek isterim ki, zorluklarına rağmen İğneada yı seviyorum. Gerek Garnizon Komutanlığı nın sağladığı yüksek mesleki tatmin için, gerek çok sevdiğim yalnız yaşam için sınırsız fırsat benim için İğneada. Doğanın tadını çıkarıyorum, doktora tezimi yazıyorum, az ve öz dostluklar kuruyorum. SARI: İğneada ya dair ilginç anılarınız var mı? SEZGİN: Görev, deniz ve gemi hayatı zaten her gün yeni bir macera bizim için. Ama İğneada nın da yeri ayrı tabii. İlk aklıma gelenler; İğneada ya gemiyle ilk geldiğimiz gün sahildeki kalabalığı görünce çok sevinmiştik. Ama yaklaştıkça bölgenin ayrı bir rengi olan ve serbest dolaşım hakkı bulunan ineklerin sahilde güneşlendiklerini fark ettik. Yol kenarındaki çadır kalabalığı ise kampa gelen turistler değildi. İğneada halkı sezonda evlerini pansiyon yapmak üzere boşaltarak çadırlara yerleşmişlerdi. Bunun dışında; çilingir olmadığı için 3 gün eve girememem, senelik izne çıkma heyecanıyla sabaha karşı yola çıkıp 3 saat benzinliğin açılmasını beklemem. SARI: İğneada daki bunca doğal zorluğa karşın sizi görevinize bağlayan nedir? SEZGİN: Konuşlandığımız liman; konumu itibariyle hassasiyeti ve lüzumu sorgulanamayacak kadar önemli. Hepimiz bunun bilincindeyiz ve yaptığımız görevin öneminin farkındayız. Bu görevi elbet birileri yapacak ve onlar şimdilik bizleriz. Ben de, arkadaşlarım da; elbet meslek hayatımızın ileriki yıllarında emrimizde bir çok personel ile yönetici kadrolarda görev icra edeceğiz. Sanırım 29

16 30 o gün geldiğinde bizlere zor şartlardan bahseden astlarımıza sadece gülümseyeceğiz. Istıranca Dağları na mahpus olmuş İğneada Beldesi ndeki yaşamı Komutanımız kısaca özetledi. Bir de evli ve yeni baba olan Silah Astsubayımız a İğneada yı soracağız. SG Tğm. SARI: Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? SG Slh. Üçvş. ÇAL: Üstçavuş Erkan ÇAL. 6 yıllık astsubayım. Mezuniyetimden itibaren Sahil Güvenlik sınıfındayım. SARI: İlk personelsiniz, İğneada ya TCSG-93 le birlikte geldiniz. Evli çift olarak herhalde ilk işiniz ev bulmak olmuştur. ÇAL: Evet ama hiç de kolay olmadı. Lojman olmadığı için kiralık ev aradım. Fakat evler 1988 tarihli gecekondu/imar kanunu kapsamında. Sadece sahiplerinin kullanımına tahsisli. Bu sebeple tapu olmadığından kira yardımı alamıyorum. SARI: Ev bulmakta epeyce zorlanmışsınız, peki bulduğunuz evin durumu nasıldı? ÇAL: İğneada da kaloriferli ev yok, mecburen sobalı bir ev tuttuk. Ayrıca İğneada da doktor olmaması ve çocuk beklerken eşimin evi ısıtması zor olduğu için eşimi doğum yapmadan 2 ay önce Uşak a göndermek zorunda kaldım. Yollar kışın kapandığı için burada ufak bir sağlık problemi bile büyük sorun haline geliyor. Bu aile düzensizliği de ister istemez moral düşüklüğüne sebep oluyor. SARI: Size bu zor günlerinizde en moral verici şey nedir? ÇAL: Zor günlerin en büyük yardımcıları gemideki arkadaşlarım. Her sıkıntımızda birbirimize destek oluyor ve arkadaşlığın kıymetini böyle zor günlerde daha çok anlıyoruz. Erkan Astsubayımız ın ve saygıdeğer eşi Emine Hanım ın çocuklarının kendilerine huzur ve mutluluk getirmesini diliyor ve bir de yeni evli personelimiz Uzman Çavuş Tuncay TAŞ a yöneltiyoruz sorularımızı. SG Tğm. SARI: Okuyucularımız için kendinizi tanıtabilir misiniz? SG Mot. Uzm. Çvş. TAŞ: 2 yıllık uzman erbaşım. İğneada ya TCSG-93 ün gelişi ile beraber geldim. Geldikten 7 ay sonra da evlendim. Şu anda bir senelik evliyim. SARI: Yeni evli bir çift olarak İğneada da eşiniz ile vakit geçirebileceğiniz sosyal bir ortam var mı? TAŞ: Burada sosyal ortam olarak vakit geçirebileceğimiz tek yer otelin çatı barı diyebilirim. Orası da biraz pahalı olduğu için her zaman gidemiyoruz. Yazın iki aylık tatil sezonunda geçici olarak açılan kafelerde vakit geçirme imkânımız oluyor. Kışın da burasının soğukluk, hastane yokluğu ve ulaşım zorluğu gibi ağır şartları dolayısıyla eşimi ailesinin yanına göndermek zorunda kalıyorum. SARI: O halde eşinizi çok sık göremiyorsunuz. TAŞ: Evet malesef. Burada kışın yaşamak pek kolay olmadığı için en azından eşim rahat etsin diye ailesine göndermeyi tercih ediyorum. SARI: Peki aileleriniz buraya sizi ziyarete gelebiliyor mu? TAŞ: Yollar kışın kötü olduğu için pek gelemiyorlar. Yazın tatil sezonunda kısa süreliğine geldiler, ancak kışın onları görmemiz için bizim gitmemiz gerekiyor. SARI: İğneada da personel dışında halktan görüşebildiğiniz kimse var mı? TAŞ: Evet var ama ev sahibi ve bir iki komşudan ibaret olduğu için çok sık görüşemiyoruz. Tabii halk olarak bizlere ellerinden gelen yardımı yapıyorlar, bunu da söylemek gerekir. Aslında İğneada nın şartlarına en çok katlanan hanımefendilerdir. Yani personelimizin değerli eşleri. Tüm sosyal faaliyetlerde bizleri yalnız bırakmazlar. Birlikte köy kahvaltısı, piknik mangal gibi eğlencelerimiz olur. Ancak gün gelir bizler gemimizle göreve çıktığımızda, eşler İğneada nın zorluklarıyla kendileri mücadele ederler. Soğuk hava, zor ulaşım, elektrik kesintisi, vahşi hayvan gibi doğa engellerine bir de iş bulma, çocukların eğitimi ve sosyal imkân yetersizliği eklenir. Şimdi de Vardabandıra Uzman Çavuş Tarık DEMİRCİ nin eşi Derya Hanım dan dinleyelim İğneada yı. SG Tğm. SARI: Sizi tanıyabilir miyiz? Derya DEMİRCİ: Ben 2006 yılında Atatürk Üniversitesi Coğrafya Bölümü nden mezun oldum yılında eşim Tarık Demirci ile evlendim yılında eşimin tayini sebebiyle İğneada ya geldik. SARI: Görev dolayısıyla eşinizden ayrı kaldığınız zaman oldu mu? DEMİRCİ: Evet malesef oldu. Geminin tersanede kaldığı 7 ay, İstanbul da kaldığı 2 ay içerisinde eşimi hiç göremedim. Dershanede öğretmen olarak çalıştığım için işimi de bırakamadım. Dolayısıyla hem ailemi hem de eşimi uzun süreler göremedim. SARI: Peki İğneada ya geldiğinizde iş bulabildiniz mi? DEMİRCİ: Bir üniversite mezunu olarak İğneada da çalışabileceğim hiçbir meslek olmadığı için yüksek lisans yapmak istedim. Fakat ulaşım sıkıntısından dolayı onu da yapamadım. 3 üncü kattaki evimize odun taşıyıp soba yakmak dışında bir şey yapamıyorum. SARI: Çocuğunuz var mı? DEMİRCİ: Evet 3,5 yaşında Hatice Nehir isminde bir kızımız var. Kreş imkânı olmadığı için, iş bulsam bile bırakıp gitmem çok zor. SARI: Peki bunca olumsuzluğa rağmen sizi burada mutlu eden şeyler var mı? DEMİRCİ: Elbette; İğneada nın havası ve doğası harika olduğu için zaman zaman doğa yürüyüşleriyle 31

17 32 gerginliğimizi atmak çok iyi geliyor. Ama tabii bunu yaparken kendimizi de vahşi hayvanlardan sakınmamız gerekiyor. Derya Hanım a teşekkür ediyor ve şimdi de TCSG- 93 ailesinin miniklerine geliyoruz. Komutanımız ın 4 yaşında oğlu Poyraz, Silah Astsubayımız ın 1 aylık oğlu Ferhan, Vardabandıra Uzmanımız ın 3,5 yaşındaki kızı Hatice Nehir, Aşçı Uzmanımız ın 10 yaşında oğlu Tuna ve 6 yaşında kızı Ada. Bu minikler arasında en büyüğü olan Tuna ya yöneltiyoruz sorularımızı. SG Tğm. SARI: Kendini tanıtır mısın bize? Tuna YALÇIN: Ben Tuna. 10 yaşındayım ve 4. Sınıfa gidiyorum. 7 yıldır İğneada dayım. Burada doğmadım ama buradan öncesini hatırlamadığım için burada doğmuş gibiyim. Tüm arkadaşlarım buradan. SARI: 7 yıldır burada olduğuna göre İğneada nın sokaklarını da iyi biliyorsundur. YALÇIN: Evet, zaten okula da yürüyerek gidip geldiğim için sokaklar bana çok yakın geliyor. Özellikle de kışın çamurlu, karlı ve buzlu yollarda gidip geldikçe sanırım hayata daha iyi hazırlanıyorum. SARI: Peki okuldan ve ödevlerden arta kalan zamanlarını nasıl geçiriyorsun? YALÇIN: Kardeşimle ve arkadaşlarımla oyunlar oynuyoruz. Toprakla ve yeşille iç içeyiz. İğneada nın tamamen doğal olan sokaklarında oyun oynamak çok güzel bir şey. Bu bizi çok mutlu ediyor. SARI: Başka neler yapıyorsun? YALÇIN: Gölge adında bir köpeğimiz var. Ona bakıyor ve oyunlar oynuyorum. SARI: Demek ki sen buraları seviyorsun. YALÇIN: Evet İğneada yı çok seviyorum. Arkadaşlarımla güzel vakitler geçiriyorum. İğneada nın dört mevsimde farklı farklı renkleri var. Hepimiz farklı çerçeveden bakıyoruz bu renklere. Tıpkı hayatın kendisi gibi, burada da mutlu, güzel günlerimiz ve zor zamanlarımız var. Bu söyleşide size bu yaşamı anlatmaya çalıştım. Öte yandan zamanımızın çoğunu gemimizde ve icra ettiğimiz görevlerde geçiriyoruz. Karadeniz de görev icra edebilmek ise; bambaşka bir zorluk. TCSG-93 ailesiyle yaşadıklarımızın, konuştuklarımızın, paylaştıklarımızın ancak bir kısmını aktarabildim sizlere. Daha fazlası için sizleri bekliyoruz buraya. Özellikle kışın hasretiz misafire.

18 34 TSUNAMİNİN OLUŞUMU VE TSUNAMİ OLUŞTUĞUNDA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER [ Hazırlayan ] Derya Itır DİLMEN Yer ve Uzay Bilimleri Bölümü, Washington Üniversitesi, Seattle, ABD karekökü ile doğru orantılıdır. Yani derinlik azaldıkça, tsunaminin hızı da derinlikle doğru orantılı olarak azalır. Derin sularda hızlı (saatte ortalama 450km), sığ sularda ise yavaş hareket eder. Fakat yavaş hareket etmesi, tsunamiden koşarak kaçılabileceği anlamına gelmez. Yavaş hareketi halinde bile, kıyıda normal bir insanın koşma hızından çok daha hızlı ilerler. Kıyılara gelen dalga, denizin önce geri çekilmesine, sonra karada dalga tırmanması ve su taşınımına neden olur. Bunun sonucu olarak da kıyılarda şiddetli akıntılar ve su düzeyi değişimleri gerçekleşir. Dalganın zarar veren etkisi sığ sularda şiddetli akıntılar yaratması olup, dalga yüksekliği zayıf bile olsa genellikle limanlar ve küçük tekne barınakları bu şiddetli akıntılardan etkilenerek zarar görür. Tsunami nin en çok meydana gelme olasılığı olan yer Pasifik Okyanusu dur. Bunun en son örneğini 11 Mart 2011 tarihinde kişinin can kaybına yol açan, 8.9 şiddetli Japonya Depremi nin yarattığı tsunamidir. Denizlerimizin iç deniz olmasından dolayı tsunami yaratamayacağına dair yaygın bir kanı vardır. Okyanusta olma ihtimalinden düşük olmakla beraber, günümüzde tsunaminin Akdeniz (Ege ve Marmara Denizini de kapsayacak şekilde) ve Karadeniz de oluşma olasılığı bulunmaktadır. Geçmişte İsa dan önce 1400 yıllarından günümüze kadar Akdeniz ve Karadeniz de 200 e yakın olay, tarihsel belgeler, görgü tanıkları ve paleotsunamik bölge çalışmalarıyla tespit edilmiştir. Ege Denizi ndeki volkanik aktiviteler ve Ege Denizi nin güneydoğu baseninde yer alan Helen Yayı tsunami yaratan başlıca fay hattı iken, Karadeniz de çoğunlukla denizaltı toprak kaymaları tsunamilerin oluşmasına sebep olmaktadır. Ülkemizin çevresindeki denizlerde tarihsel tsunami olayları çeşitli makalelerde ayrıntılı olarak incelenmiştir (Ambraseys, (1962), Papadopoulos, (1999) Altınok ve Ersoy (2000)). Anadolu çevresi denizlerde 90 tsunami olduğu tarihsel kayıtlarda yer almıştır. Ege Denizi nde son bin yılda 35 adet tsunamiye ait bilgi listelenmiştir. Kataloglar, basılı eserler ve tarihsel belgeler üzerinde bugüne kadar yapılan incelemeler ve arşiv taramalarında, çoğunluğu İzmit ve Gemlik Körfezleri, Kapıdağ Yarımadası, İstanbul ve Gelibolu kıyılarında yoğunlaşmak üzere Marmara Denizi nde tarih boyunca 30 un üzerinde tsunami oluştuğu saptanmıştır. Türkiye kıyılarında 1999 İzmit Depremi nin ardından tsunami meydana gelmiştir. Tsunami araştırmaları konusunda deneyimli ve farklı bilimsel disiplinlerden gelen uluslararası uzmanlar grubu 35 Japonca da liman (tsu) dalgası (nami) anlamına gelen Tsunami sözcüğü, sualtı depremleri, sualtı zemin kaymaları, göçmeler, volkanik aktiviteler ve nadiren de olsa su yüzeyine meteor düşmesinin yarattığı enerji sonucu deniz, okyanus veya göl sularında oluşan dalgalara verilen isimdir. Tsunami nin Liman Dalgası olarak adlandırılmasının sebebi, zayıf şiddetli bir tsunaminin kıyılarda ve sığ sularda şiddetli akıntılar oluşturabilme ve özellikle limanlarda hasara yol açabilme özelliğidir yılında, kişinin ölümüne sebep olan Meiji Tsunamisi, bu kelimenin Japonca dan diğer dillere değişmeden aktarılmasını sağlamıştır. Tsunami, genel kanının aksine, bir tane değil, birden fazla dalgayı temsil eder. Tsunami ilk oluştuğunda tek bir dalga, kısa bir süre içerisinde ise birden çok dalgaya bölünerek su baseninde yayılmaya başlar. İlk dalganın etkisi genelde küçük, ikinci ve üçüncü dalgalar ise maksimum enerjiye sahiptir ve bu yüzden maddi ve manevi verdikleri zarar birinci dalgaya göre çok daha büyüktür. Depreşim dalgasının hızı, bulunduğu derinliğin

19 tahmin edilebilmektedir. Bu bilgiler bilgisayar modellerinde veri olarak kullanılarak dalganın oluşum, hareketi ve kıyılardaki davranışları incelenir. Gelecekte oluşabilecek tsunamiler için ise yine aynı veriler, oluşabilecek tsunaminin şiddetinin saptanmasında ve etki altında kalabilecek bölgelerin idari birimleriyle işbirliği içerisine girilerek, gerekli tahliye güzergâhlarının belirlenmesinde kullanılır. Ülkemizde ise bu çalışmalar yeni olduğundan, henüz tahliye güzergâhları belirlenmemiştir. Bu yüzden, halkın depremin ardından gelen tsunamiye karşı, korkuya kapılmadan, bilinçli davranarak aşağıda sıralanan basit temel kuralları göz önünde bulundurmaları gerekir. KORUNMA KONUSUNDA BİLİNMESİ GEREKENLER: 36 içinde, Türkiye den Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, ABD den Güney Kaliforniya Üniversitesi Tsunami Araştırma Grubu, Japonya dan Tohoku Üniversitesi Afet Kontrol Araştırma Merkezi, İtalya dan Bologna Üniversitesi kuruluşlarından araştırmacılar birlikte yer almıştır. Bu yöntem izlenerek yapılan değerlendirmeler sonucunda 17 Ağustos 1999 depremi ile İzmit Körfezi nde tsunami oluştuğu saptanmıştır. Tsunami hakkında genel bilgilere sahip olmak, hayatta kalmak için yeterli değildir. Birçok insan bu bilgiye sahip olmakla beraber, tsunamide ölen ya da yaralananların bir bölümü, kıyıda tsunami oluşumunu merak edip izlemeye çalışmalarından ya da tsunamiden koşarak kaçabileceklerini düşünenlerden kaynaklandığı saptanmıştır. Bu yüzden tsunami oluşumunun öncesinde ve sonrasında nasıl önlemler alınması gerektiğine değinmekte fayda vardır. TSUNAMİ ÖNCESİ: Geçmiş yıllarda meydana gelmiş tsunamilerin yarattığı jeolojik izlerinden, bu konuda yazılmış tarihsel belgelerden ve görgü tanıklarından bilgi edinilerek dalganın nerede, nasıl, neden oluştuğu 1. Depreşim dalgası fark edildiğinde ya da uyarı alındığında en kısa zamanda kıyı çizgisinden uzaklaşılmalıdır. Karada bulunan kişilerin kıyıdan m. uzaklığa, denizde teknede bulunan kişilerin ise su derinliği en az 50 m. veya derin yerlere doğru uzaklaşarak olası dalga ve akıntı etkilerinden kurtulmaları olanaklıdır. 2. Dalganın karada ilerleme hızı, insanın koşma hızından daha fazladır. Merak edip dalganın kıyılardaki davranışlarını izlemek çok tehlikelidir. Kaçmak için zaman geç olabilir. Depreşim dalgası nedeniyle yaşamını yitirenlerin bir bölümü meraklı kişilerdir. 3. Depreşim dalgası konusundaki uyarıları ciddiye almak zorunludur. Unutulmamalıdır ki, 1960 yılında Hawaii Hilo da meydana gelen depreşim dalgası için 10 saat önceden uyarı verilmiş ve korunma yöntemleri tekrarlanmış iken 61 can kaybı olmuştur. KAYNAKLAR : (1) Derya Itir Dilmen, Ms. Tezi, GIS Tabanli Tsunami Baskin Haritalarinin olusturulmasi; Fethiye Ornegi, (2) Ahmet Cevdet Yalciner, Depresim Dalgarinin Olusumu ve Korunma Yontemleri, MÜZELERDE YARATICI DRAMA ETKİNLİKLERİ [ Hazırlayan ] Lider HEPGENÇ SG U/B Üçvş. MÜZE-MÜZECİLİK Müze kavramı; toplum ve onun gelişiminin hizmetinde, halka açık, insana ve yaşadığı çevreye tanıklık eden malzemeleri araştıran, toplayan, koruyan, bilgiyi paylaşan ve sonuçta inceleme, eğitim ve zevk alma doğrultusunda sergileyen, kazanç amacı gütmeyen ve sürekliliği olan bir kurum olarak tanımlanabilir. (Atagök, 2005 ten akt. Öztürk 2007) Müze, Uluslar Arası Müzeler Komitesi (ICOM) tarafından; kültürel değer taşıyan unsurlardan oluşan bir bütünü türlü biçimde korumak, incelemek, değerlendirmek ve özellikle halkın beğenisinin yükselmesi ve eğitimi için sergilemek amacıyla toplum yararına, sürekli yönetilen kurumdur olarak tanımlanmaktadır. Müze, Eski Yunan dilinde museion dan türemiş bir sözcüktür. Helenistik çağın bir ürünü olan museion, ilk çağ Grek kültüründe düşüncelere dalınacak bir yer, bir felsefe kurumu, bir başka deyişle esin perileri, Musaların Tapınağı idi. Milattan önce yılları arasında Mısır da hüküm süren Yunan asıllı Ptolemaios Soter, Pharos kanalı ile Mareotis 37

20 1924 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla, Topkapı Sarayı nın mevcut eşyasıyla müze olarak düzenlenmesi ve ziyarete açılması kararlaştırılır. Cumhuriyet döneminin ilk müze binası olan Ankara Etnografya Müzesi ise 1930 yılında halka açılır yılında Uluslar Arası Müzeler Konseyi (ICOM) nin Türkiye Milli Komitesi kurulur lı yıllara kadar ağır-aksak yürüyen Türk Müzeciliği 1960 lı yıllarda yeni müze binalarının yapımıyla hızlanmıştır (Atasoy, 1992 den akt. Beştepe, 1995) yılı T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, bakanlığa bağlı 189 müze, 131 ören yeri ve 151 özel müze vardır. YARATICI DRAMA 38 Gölü arasında birkaç yıl içinde kurduğu kente Büyük İskender in adını verir; İskenderiye olarak bildiğimiz bu kentin en önemli yolunun üzerinde, sarayın bahçesinin ortasına bir museion yaptırır. Museion un çevresinde kitaplı, amfi tiyatro, gözlem evi, yemek ve çalışma odaları, botanik ve hayvan bahçeleri yer alır. Hem üniversite, hem akademi, hem de manastır niteliği taşıyan bu Museion da Yunanistan ın ve doğu ülkelerinin eski ve yeni sanat yapıtları yavaş yavaş toplanır, belgelenir ve korunur. Aynı zamanda şairler, coğrafyacılar, bilim adamları ve sanatçılar İskenderiye Sarayı nda toplanırlardı. Bir anlamda İskenderiye Müzesi günümüz müze kavramının çekirdeği sayılmaktadır. (Atik, 2008) Ülkemizde ilk müze, Tophane-i Amire Müşiri Ahmed Fethi Paşa tarafından 1845 yılında İstanbul da Saint-Irene (bugün Aya İrini olarak bilinmekte) Kilisesi nde, çeşitli yerlerden getirilen eserlerin bu kilisede depolanmasıyla kurulmuştur (Önder, 1973 ten akt. Beştepe 1995) yılında Sadrazam Ali Paşa zamanında Aya İrini deposu müze haline getirilerek Müze-i Hümayun adı verilmiştir (Atasoy, 1992 den akt. Beştepe 1995). Türkiye nin ilk müze binası, Osman Hamdi Bey tarafından mimar Valaury e çizdirilen ve 1891 yılında açılan İstanbul Arkeoloji Müzesidir. Yaratıcı drama, doğaçlama, rol oynama vb. tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanılarak, bir grup çalışması içinde, bireylerin bir yaşantıyı, bir olayı, bir fikri, kimi zaman bir soyut kavramı ya da bir davranışı, eski bilişsel örüntülerin yeniden düzenlenmesi yoluyla ve gözlem, deneyim, duygu ve yaşantıların gözden geçirildiği oyunsu süreçlerde anlamlandırması, canlandırmasıdır. (San, 1991) Yaratıcı drama tiyatro değildir. Kavram olarak drama kelimesinin dram türüyle karıştırılıyor olması, yaratıcı drama denildiği zaman insanların aklına tiyatroyu getirmektedir. Oysaki birbirlerinden yararlanmakla beraber, tiyatro ve yaratıcı drama birbirinden farklı şeylerdir. Her şeyden önce tiyatro sonuç odaklıdır. Yapılan prova süreçlerinin sonunda seyirciye sunulan bir gösteri söz konusudur. Yaratıcı drama ise sonuç değil süreç odaklıdır. Yapılan çalışmalarda seyirci kabul edilmez. Çünkü birey, atölye boyunca kendi içsel yolculuğuna çıkarak kendini ortaya koyar. Ben olma kavramından biz olma kavramına doğru bir süreç işlenir. Tiyatro sanatıyla ilgilenmek için oyunculuk yeteneğine sahip olmak gerekirken yaratıcı dramada herhangi bir yeteneğe gerek yoktur. Tiyatroda, oyuncuya istediğini yaptıran yazar ve yönetmen ikilisinin aksine yaratıcı dramada bireye istediğini yaptıran değil onu yönlendiren drama lideri vardır. Tiyatro genellikle bir sahneye ihtiyaç duyarken (ki sahneye gerek duymayan görünmez tiyatro gibi farklı tiyatro türleri de mevcuttur) yaratıcı drama her yerde yapılabilir. Okullar, sergiler, müzeler, hayvanat bahçeleri, ormanlar, alışveriş merkezleri Yaratıcı dramada bazı temel kavramlar vardır. Bunlar; Katılımcılar; her atölyenin bir katılımcı grubu vardır. Katılımcılar gönüllülük esasıyla bir araya gelmiş olmalıdırlar. Atölyeye katılacak olan katılımcıların yaşları birbirine yakın olmalıdır. Çocuklarla yapılacak olan çalışmalarda uygun görülen yaş grupları; 3 4 yaş, 5 6 yaş, 7 9 yaş, yaş yaş ve yaş grupları iken yetişkinlerde bu durum daha esnektir. Yetişkinlerde, grubun hazır bulunuşluk durumuna bağlı olarak 20 yaşında bir katılımcı ile 35 yaşındaki bir katılımcı aynı atölyede bulunabilir. Kazanım; her bir yaratıcı drama atölyesinin kazanımı olmak zorundadır. Yaratıcı drama liderinin grupla beraber ne öğreteceği önceden belirlenmelidir. Teknikler; yaratıcı drama çalışmalarında kullanılan birçok teknik vardır. Bu tekniklerden en önemlileri, her yaratıcı drama çalışmasında kesinlikle olması gereken doğaçlama ve rol oynamadır. Bu iki teknik olmadan yaratıcı drama çalışmasından söz edilemez. Bunun dışında, fotoğraf karesi, donuk imge, uzman rolde, geriye dönüş-ileriye gidiş, bilinç koridoru, rol içinde yazma, rol kartı gibi birçok teknik vardır. Aşamalar; bir yaratıcı drama atölyesi 3 bölümden oluşur. Isınma, canlandırma ve değerlendirme. Kazanım belirlendikten sonra, kazanıma uygun oyunlar ısınma bölümünde uygulanır. Isınma bölümü bir başka açıdan bakıldığı zaman canlandırma bölümüne katılımcıları hazırlar. Canlandırma bölümünde kazanıma hitap eden çalışma yapılır. Kazanıma hitap eden canlandırmalar bu bölümde yapılır. Son olarak, tüm süreci değerlendirmek adına değerlendirme aşamasında tüm katılımcılardan süreç ile ilgili değerlendirme alınır. Bu değerlendirme sözlü olacağı gibi resimler, heykeller, danslar v.s. gibi farklı şekillerde de yapılabilir. Mekân; yaratıcı dramanın yapılacağı mekân önceden drama lideri tarafından incelenmelidir. Mekânın hava şartları, yapılacak çalışmadaki oyunlara/tekniklere uygun olup olmadığı (büyüklük, küçüklük veya başka sebepler) gibi şartlar göz önünde bulundurulmalıdır. Diğer taraftan bir yaratıcı drama atölyesi 4 duvar arasında yapılmaz. Müzeler, sergiler, alışveriş merkezleri, ormanlar, açık alanlar, hayvanat bahçeleri gibi farklı farklı mekânlarda da çalışmalar yapılabilir. 39