GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II)"

Transkript

1 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II) Hazırlayanlar Dr. Dyt. Meltem Soylu Saðlýk Memuru Engin Alacahan Saðlýk Bakanlýðý Türkiye Halk Saðýlýðý Kurumu Uzm. Gýda Müh. Cengiz Kesici Saðlýk Bakanlýðý Şubat ANKARA

2 Birinci Basım : Şubat 2008 / 3000 Adet İkinci Basım : 2012 Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727 Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727 ISBN : : Baskı Baskı : Reklam : Klasmat Kurdu Matbaacılık Ajansı Org. Tan. Tas. Rek. San. Tic. Ltd. Şti. Altın Matbaacılar Örnek Sanayi Sanayi Sitesi Sitesi Sokak Sokak No:52 No: 26 İvedik, İvedik Ostim, Organize Yenimahalle Sanayi Bölgesi / ANKARA / ANKARA Tel: Tel: Fax: - Fax: Bu yayın; T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Bu Müdürlüğü yayın; T.C. Beslenme Sağlık Bakanlığı, ve Fiziksel Türkiye Aktiviteler Halk Sağlığı Daire Kurumu, Başkanlığı Obezite Diyabet tarafından ve bastırılmıştır. Metabolik Hastalıklar Dairesi Başkanlığı tarafından bastırılmıştır. Her Her türlü türlü yayın yayın hakkı, hakkı, T.C. T.C. Sağlık Sağlık Bakanlığı na Bakanlığı na aittir. aittir. Kısmen Kısmen dahi dahi olsa alınamaz, olsa alınamaz, çoğaltılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. yayınlanamaz.

3 TEŞEKKÜR Ulusal sağlık politikalarının ana hedefi sağlıklı bireylerden oluşan sağlıklı bir topluma ulaşmaktır. Devlet, hastalıklar ile mücadeleye yönelik etkin ve yaygın politikalar geliştirirken, bir taraftan da hastalıklarla mücadelede temel teşkil eden vatandaşların öz sorumluluğun geliştirilmesine yardımcı olacak doğru bilgi kaynakları ve çeşitli imkânları sağlayarak toplumu ve bireyleri sağlıklı bir hayat tarzına teşvik eder. Tüm dünyada ve ülkemizde kronik hastalıklar ölüm nedenlerinde ilk sırada yer almakta olup tütün kullanımı, obezite, yetersiz hareket ve alkol kullanımı ortak önlenebilir risk faktörleridir. Tütün ile mücadele çalışmalarımız Dünya Sağlık Örgütü başta olmak üzere uluslararası alanda ve ülkemizde takdirle karşılanmakta olup aynı kararlılıkla devam edecektir. Diğer yandan çağımızın en büyük sağlık problemlerinden biri olan sağlıksız beslenmenin bir sonucu olan obeziteden (şişmanlık) korunmada devlete ve bireylere farklı sorumluluklar düşmektedir. Obezite, kalp-damar hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, bazı kanser türleri, solunum sistemi hastalıkları, kas-iskelet sistemi hastalıkları gibi pek çok sağlık probleminin oluşmasına zemin hazırlamakta, hayat kalitesi ve süresini olumsuz yönde etkilemektedir. Obezitenin en önemli nedenlerinden olan sağlıksız beslenme ve hareket yetersizliği, tütün kullanımına bağlı meydana gelen sağlık sorunlarından sonra önlenebilir ölümlerin ikinci en sık nedenidir. Toplumun obezite ile mücadelede sağlıklı beslenme bilgi konusunda düzeyini artırmak, yeterli ve dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı kazanmasını teşvik etmek ve böylece ülkemizde obezite ve obezite ile ilişkili hastalıkların (kalp-damar hastalıkları, diyabet, bazı kanser türleri, hipertansiyon, kasiskelet sistemi hastalıkları vb.) görülme sıklığını azaltmak amacıyla Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı hazırlanmıştır. Geniş tabanlı ve çok sektörlü bir yaklaşımı benimseyen Program ile ilgili Başbakanlık Genelgesi tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Sözkonusu program kapsamında toplumda yapılacak eğitimlerle farkındalık ve bilgi düzeylerinin artırılması çalışmalarına katkıda bulunacağına inandığımız bu bilgi serisinin ikinci baskısı ihtiyacı doğmuştur. Başta koordinatörlerimiz ve yazarlarımız olmak üzere birinci baskının hazırlanmasına emeği geçen Bakanlığımızın değerli yöneticilerine ve katkı veren herkese teşekkürlerimi sunarım. Dr. Mustafa AKSOY Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanı

4 1. BASKI SUNUŞ SUNUŞ Türkiye de beslenme ile ilgili temel veriler incelendiğinde yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı önemli sağlık sorunlarının bulunduğu görülmektedir. Yapılan araştırmalar bu sağlık sorunlarının ekonomik güçsüzlüklerden daha çok beslenme bilgisinin yetersiz oluşundan kaynaklandığını göstermektedir. Bu çalışmalarda halkın beslenme konusunda yetersiz ve yanlış bilgilere sahip olduğu, bilimsel temeli olan doğru bilgilere ulaşmada sıkıntı çekildiği ve beslenme ile ilgili bilgilerin daha çok komşu, arkadaş, gazete ve televizyon gibi kaynaklardan öğrenildiği saptanmıştır. Beslenme sorunlarının önlenmesinde alınması gereken temel önlemlerin başında toplumun beslenme konusunda bilinçlendirilmesi gelmektedir. Beslenme eğitimleri ile toplumun; yeterli ve dengeli besin tüketimi alışkanlıklarının geliştirilmesi, yanlış olanların ortadan kaldırılması, besinlerin sağlığı bozucu duruma gelmesinin önlenmesi ve besin kaynaklarının daha etkin ve daha ekonomik kullanımı konularında eğitilerek, beslenme durumunun düzeltilmesi hedeflenmektedir. Bu kitapta merak edilen, öğrenilmek istenilen belki de yanlış bilinen gıda ve beslenmeyle ilgili pek çok sorunun cevabının bulunacağını ümit eder, bu kitabı hazırlayan Sayın Dr. Dyt. Meltem Soylu, Uzm. Gıda Müh. Cengiz Kesici ile çalışmada emeği geçen herkese teşekkür eder, kitabın okuyanlara faydalı olmasını dilerim. Dr. Seraceddin ÇOM Genel Müdür

5 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR İÇİNDEKİLER SUNUŞ Günlük kalsiyum ihtiyacı hangi besinlerle sağlanır? Yumurta kolesterolü yükseltir mi? Yaz aylarında daha sık yapılan mangalda et pişirmenin sakıncaları var mıdır? Fast-food (ayak-üstü) besinler tüketilirken nelere dikkat edilmelidir? Spor performansını olumlu etkileyen besinler nelerdir? Çocukların okul başarısını olumlu yönde etkilemek için beslenmede nelere dikkat edilmelidir? Sınav esnasında şeker ve şekerli besinlerin tüketilmesi faydalı mıdır? Gebe kadınların yumurta yemesi sakıncalı mıdır? Emziren annenin süt verimini artıran besinler nelerdir? Her gün sarımsak yenilmesi kalp sağlığı açısından faydalı mıdır? Turşunun besleyici değeri var mıdır? Kızartma yağlarının tekrar kullanılması sakıncalı mıdır? İyotlu tuzda iyodun kayba uğramaması için neler yapılmalıdır? Bebeklerin normal aylık ağırlık artışı ne kadar olmalıdır? Fındık, fıstık, ceviz kalp hastalıklarına karşı koruyucu mudur? Besinler hazırlanırken C vitamini kayıpları nasıl önlenebilir? Şeker hastalarının ekşi elma yemesi yararlı mıdır? Tarhananın güneşte kurutulması sakıncalı mıdır? Bakır ve alüminyum kaplarda besinlerin pişirilmesi ya da saklanması sakıncalı mıdır? İshalde çocuklara su vermemek doğru mudur? Bal bebekler için zararlı mıdır? Neden bebeklere 1 yaşına kadar tuz ve şeker verilmemelidir? yaşına kadar çocuklara balık, yumurta vs. verilmemesi doğru mudur? Karaciğer ve beyin bebek beslenmesinde yer almalı mıdır? Pişirme esnasında yiyeceklerin besin kayıplarını önlemek için neler yapılmalıdır? Posanın beslenmemizdeki önemi nedir? Farklı türdeki yağların tüketilmesi sağlığımızı nasıl etkiler? Ekmek israfını önlemek için neler yapılmalıdır?...21

6 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR 113. Şok (çok düşük kalorili) diyetlerle kilo vermenin sakıncası var mıdır? Zayıflama diyetlerinde nelere dikkat edilmelidir? Ağırlık kaybeden kişi neden tekrar kilo alır? Kilo kontrolü için diyet mi egzersiz mi daha etkindir? Etkin kilo kontrol programları nasıl olmalıdır? Egzersiz yapıyorum; ama hala kilo veremiyorum, neden? Yanlış zayıflama diyet uygulamaları nelerdir? Yumurtanın buzdolabına konulmadan önce yıkanması sakıncalı mıdır? Dondurulmuş besinler hazırlanırken ve tüketilirken nelere dikkat edilmelidir? Oksalat nedir? E vitaminin vücuttaki etkileri nelerdir? D vitaminini besinlerle almak mümkün müdür? Mikrodalga fırında hazırlanan besinlerin sağlığa sakıncaları var mıdır? Sık çay ve kahve tüketimi zararlı mıdır? Yiyeceklere hormon katılmakta mıdır? Sağlığa etkileri nelerdir? KAYNAKLAR...30 BESLENME, SU ve GIDA KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR VE CEVAPLAR

7 78. Günlük kalsiyum ihtiyac hangi besinlerle sa lan r? GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Süt ve süt yerine geçen yo urt, peynir ve süttozu gibi sütten yap lan besinler ile günlük kalsiyum ihtiyac m z kar la- BESLENME, SU ve GIDA KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR VE CEVAPLAR nabilir. 8. Günlük Yeti kinlerde kalsiyum günlük ihtiyacı süt tüketiminin hangi besinlerle en az 500 sağlanır? gram olmas önerilmektedir. Süt ve süt yerine geçen yoğurt, peynir ve 78. Her Günlük gün yeti kin kalsiyum bireylerin ihtiyac hangi 2 besinlerle sa lan r? süttozu gibi sütten yapılan besinler ile günlük porsiyon, çocuklar n, adölesan dönemi ihtiyacımız gençlerin gebe karşılanabilir. ve Yetişkinler- kalsiyum Süt ve süt yerine geçen yo urt, peynir ve süttozu gibi süttede emzikli yap lan günlük kad nlarla besinler süt tüketiminin ile günlük menapoz kalsiyum en az 500 ihtiyac m z gram olması önerilmektedir. Yeti kinlerde kad nlar n günlük 3-4 porsi- süt tüketiminin en az 500 kar lanabilir. sonras yon süt ve yerine geçen gram besinleri Her gün tüketmeleri yetişkin gerekir. bireylerin 2 porsiyon, ço- olmas önerilmektedir. Bir orta boy su barda (200 cc) süt veya yo urt veya Her iki gün yeti kin bireylerin 2 cukların, adölesan dönemi gençlerin gebe ve kibrit kutusu büyüklü ünde peynir bir porsiyondur. porsiyon, çocuklar n, adölesan porsiyon dönemi gençlerin süt ve yerine gebe ve emzikli kadınlarla menapoz sonrası kadınların Yumurta kolesterolü yükseltir mi? emzikli kad nlarla menapoz geçen besinleri tüketmeleri gerekir. Bir orta boy su bardağı (200 cc) süt sonras kad nlar n 3-4 porsiyon süt bir ve porsiyondur. yerine geçen be- veya Yumurta yoğurt ya n n veya iki üçte kibrit biri kutusu büyüklüğünde peynir doymu, %10 kadar çoklu sinleri tüketmeleri gerekir. doymam, 8. Yumurta kalan kolesterolü tekli doymam ya asitlerinden olu- kibrit kutusu büyüklü ünde peynir bir porsiyondur. Bir orta yükseltir boy su mi? barda (200 cc) süt veya yo urt veya iki ur. Yumurta yağının sar s yüksek üçte biri doymuş, %10 kadarı çoklu doymamış, kalanı tekli kolesterol doymamış içermesine yağ asitlerinden kar n 79. Yumurta kolesterolü yükseltir mi? oluşur. Yumurta sarısı yüksek kolesterol doymam ya lar içerdi inden kolesterol yükseltici et- doymu, %10 kadar çoklu içermesine karşın doymamış Yumurta yağları ya n n içerdiğinden üçte biri kolesterol kisi k rm z etten yükseltici dü üktür. etkisi doymam, kırmızı etten kalan düşüktür. tekli doymam ya asitlerinden olu- Bu Bu nedenle nedenle kolesterolü kolesterolü yüksek ur. yüksek olan Yumurta ki ilerde olan sar s tüketimi kişilerde yüksek s n rland r lmas na tüketimi sınırlandırılmasına ra men normal kolesterol rağmen ki ilerde içermesine normal özelliklede kişilerde kar n çocuklar da s k tüketilmesi gereken, besleyici doymam de eri ya lar oldukça içerdi inden kolesterol yükseltici et- yüksek bir özellikle besindir. de çocuklarda sık tüketilmesi gereken, besleyici değeri oldukça yüksek kisi k rm z bir etten besindir. dü üktür. 8. Yaz aylarında daha Bu sık nedenle yapılan kolesterolü mangalda yüksek et olan pişirmenin ki ilerde tüketimi sakıncaları Yaz var aylar nda mıdır? daha s k yap lan mangalda et s n rland r lmas na ra men normal ki ilerde özelliklede çocuklar 80. da s k tüketilmesi gereken, besleyici de eri oldukça yüksek pi irmenin sak ncalar var m d r? - bir 1 Yanan -besindir. Yanan besinler, besinler, özellikle özellikle hayvansal kaynaklı olanlar, hayvansal sağlığımıza kaynakl olanlar, zararlıdır. Yanan et, balık ve sa l m za zararl d r. Yanan tavuktaki et, bal k ve kolesterol tavuktaki kolesterol okside olur ve damarla- okside olur ve damarlara zarara zarar verir. verir. Yanan Yanan ve dumana ve dumana (döner, maruz mangalda kalan besinler- pişen etler, kavurmalar) ve maruz kalan besinlerdde (hamburger, döner, mangalda pi en oluşan etler, kavurma- kimyasal maddeler (nitrosamin- yağlarda lar) ve ya larda olu an kimyasal maddeler (nitrosaminler, heterosiklik aminler, poliler, heterosiklik aminler, polisiklik aromatik hidrokarbonlar, peroksitler v.b.) peroksitler kanser olu- v.b.) kanser oluşumunu siklik aromatik hidrokarbonlar, umunu desteklerler. desteklerler. Bu nedenle et ile ateş arasındaki mesafenin cm uzaklıkta sa l kl d r. olması Oysa sulu pi irme olarak tarif etti imiz tencere yemekleri daha gerekmektedir. Haşlama, kendi suyunda pişirme gibi yöntemler daha sağlıklı pişirme 81. Fast-food (ayak-üstü) besinler tüketilirken nelere yöntemleridir. dikkat edilmelidir? Fast-food ürünlerin özellikle çocuk ve gençler taraf ndan tercih edilmesi yetersiz, dengesiz ve sa l ks z beslenme sorunlar na yol açabilmektedir. Fast-food ürünlerinin s k tüketilmesi sa l olumsuz yönde etkiler. Bu etkiler öyle özetlenebilir:

8 -üstü) besinler tüketilirken nelere GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Fast-food (ayak-üstü) besinler tüketilirken nelere dikkat edilmelidir? Fast-food ürünlerin bilinçsizce özellikle çocuk ve gençler tarafından tercih edilmesi yetersiz, dengesiz ve sağlıksız beslenme sorunlarına yol açabilmektedir. Fast-food ürünlerin sık tüketilmesi sağlığı olumsuz yönde etkiler. Bu etkiler şöyle özetlenebilir: özellikle af ndan iz, denslenme lmekteinin s k lumsuz ler öyindeki ya n ço u Fast-food hayvansal ürünlerindeki kaynakl yağın çoğu hayvansal kaynaklı olup, çoğunlukla içerir. doymuş Bu ürünlerin yağ asidi içerir. Bu ürünlerin sodyum, kolesterol ve özel- doymu ya asidi l ve özellikle ya likle miktar yağ miktarı di er besin diğer besin öğeleri yoğunluğuna göre daha fazladır. na göre daha Diyette fazlad r. ya dan gelen enerjinin artmas ba ta Diyette koroner kalp yağdan hastal klar gelen enerjinin artması başta ve kanser olmak üzere birçok kronik koroner kalp hastalıkları ve kanser olmak üzere hastal klar için risk faktörüdür. birçok kronik hastalık için risk faktörüdür. Bu yiyeceklerin posa içeriği düşüktür. Diyet posasının yetersizliği ise kolon ve rektum kanseri riskini artıran faktörlerdendir. Fast-food restoranlarda tüketilen besinler A vitamini, C vitamini ve kalsiyum yönünden yetersizdir. Bu yiyeceklerin posa içeri i dü- üktür. Diyet posas n n yetersizli i ise kolon, rektum kanser ris ran faktörlerdendir. d restoranlarda tüketilen besinler A vitamini, C i ve kalsiyum yönünden yetersizdir. ya am n lmesin de n besinler bu besinlere an haz rlama rme yöntemönem ta - r. Fast-food e daha çok e k zartma yöntemleri uygulanmaktad r. Sağlıklı yaşamın sürdürülmesinde tüketilen besinler kadar bu besinlere uygulanan hazırlama ve Sa l kl pişirme yöntemleri de önem taşımaktadır. sürdürülmesin Fastfood besinlere daha çok ızgara ve tüketilen maktad r. kızartma yöntemleri uygulanmaktadır. Fast-food restoranlarda Bu tük yiy vitamini ve kalsiyum üktü yönün li i ise Sa l kl ya am n kini art ran faktörlerdendir. sürdürülmesin de Fast-food tüketilen restoranlarda besinler tüke vitamini kadar ve bu kalsiyum besinlere yönünde uygulanan haz rlama ve pi irme ya am n yöntemleri de önem de ta - besinler Fast-food kadar besinlere bu besinlere daha çok uygulanan zgara ve haz rlama k zartma yöntem ve pi irme yöntemleri Derin de ya da önem k zartma ta - yönt da s kça kullan lmaktad r. Fast-food B besinlere d ndan daha kimyasal çok ve fizik zgara ve çabuk ve k zartma bozulmaktad rlar. yöntemler rin s k ve sürekli tüketimi, Derin sistemi ya da hastal klar k zartma ile yöntem kans da s kça kullan lmaktad r. Bu d ndan kimyasal ve fizikse Fas ve çabuk bozulmaktad rlar. lal Y rin s k ve sürekli tüketimi, l klak sistemi hastal klar ile kanser lerd de b Fast f na v lal aza içe l kla t lerde Aya de bu na ve - 3 azalm Derin yağda kızartma yöntemi de fast-food restoranlarda sıkça kullanılmaktadır. Bu yağlar maktad r. saat kullanıldığından kimyasal ve fiziksel değişikliklere uğramakta ve çabuk bozulmaktadırlar. Yağda kızartılmış yiyeceklerin sık ve sürekli tüketimi, kardio-vasküler ve sindirim sistemi hastalıkları ile kanser riskini artmaktadır. a da k zartma yöntemi de fast-food restoranlarkullan lmaktad r. Bu ya lar saat kullan ln kimyasal ve fiziksel de i ikliklere u ramakta k bozulmaktad rlar. Ya da k zart lm yiyecekleve sürekli tüketimi, kardio-vasküler ve sindirim hastal klar ile kanser riskini artmaktad r. Fast food beslenme şeklinde kolalı içecekler, çay ve kahve sıklıkla tüketilmektedir. Bu içeceklerde bulunan tanenler besinlerde bulunan demirin bağlanmasına ve vücutta demirin emiliminin azalmasına neden olurlar. Ayrıca bu tür kafeinli iceceklerden fazla miktarlarda tüketimi idrarla kalsiyum atımını hızlandırır. Fast food beslenme eklinde kolal içecekler, çay ve kahve s kl kla tüketilmektedir. Bu içeceklerde bulunan tanenler besinlerde bulunan demirin ba lanmas na ve vücutta demirin emiliminin azalmas na neden olurlar. Ayaküstü beslenme sisteminde Diyette mas ba ve kans hastal k Diyette y mas ba Bu ve kanser ük hastal kla li i kini art ran faktörlerdendir. Ayakü

9 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Ayaküstü tüketilen gıda maddelerinin hijyenik koşullarda yapılmaması, enfeksiyon Ayak-üstü tüketilen g da maddelerinin riskini artırmaktadır. Bir öğün fast-food yeniyorsa günün diğer öğünlerinde besin seçiminde dikkatli olunmalıdır. Sporcular yeterli oranda karbonhidrat tüketerek enerji gereksinimlerini karşıladığı sürece karbonhidrat depolarını istenen düzeyde tutabilirler. Böylece antrenmanlarını başarıyla sürdürebilirler. Kan şeke rinde ani düşüş, performansı olumsuz yönde etkileyeceği için basit şeker ve yüksek oranda glikoz içeren içecekler, antrenmanlar ve müsabaka öncesi tüketilmemelidir. yer ala bir böl z rlama eklend yum sektir. Ayaküstü yer alan beslenme yiyeceklerin sisteminde yer alan yiyeceklerin bir bölümüne bir bölümüne ön haz rlama s ras nda tuz ön hazırlama sırasında eklendi inden tuz eklendiğinden sod- sodyum içerikleri yüksektir. Ayak-ü g da yum içerikleri yüksektir. hijyeni yap lmamas, enfeksiyon riskini art rmakt Tüm bunlar göz önüne al nd nda; hijyenik ko ullarda yap lmamas, enfeksiyon riskini art rmaktad r. Bir ö ün fast-food yeniyorsa günün di Tüm bunlar göz önüne alındığında; besin seçiminde dikkatli olunmal d r. Tüm bunlar göz önüne al nd nda; Daha çok f r nda pi mi ve zgara besinl viçlerinin yan s ra, tavuklu ve bal kl san Bir ö ün fast-food yeniyorsa günün di er ö ünlerinde tercih edilmelidir. besin seçiminde dikkatli olunmal d r. Daha çok fırında pişmiş ve ızgara besinler ve Kalsiyum et sandviçlerinin içeren ayran yanı ve sütlü tatl lar ve Daha sıra, çok tavuklu f r nda ve pi mi balıklı ve sandviç zgara besinler seçenekleri ve et sandviçlerinin yan s ra, tavuklu ve bal kl sandviç seçenekle- salatalar tercih edilmelidir. tercih zengin edilmelidir. olan meyve sular, meyve salata ri tercih Kalsiyum edilmelidir. içeren ayran ve sütlü tatlılar ve vitaminlerden zengin olan 82. Spor performans n olumlu etkileyen Kalsiyum meyve içeren suları, ayran meyve ve sütlü salataları tatl lar ve ve az vitaminlerden yağlı nelerdir? salatalar tercih edilmelidir. zengin olan meyve sular, meyve salatalar ve az ya l 8. Spor performansını olumlu etkileyen besinler Yeterli enerji, nelerdir? karbonhidrat ve protein tüket salatalar tercih edilmelidir. vücutta et 82. Yeterli Spor performans n enerji, karbonhidrat olumlu etkileyen ve protein besinler tüketimi ve bunların vücutta etkin bir şekilde kul- t rmada en kullan m p nelerdir? yoldur. D Yeterli lanımı enerji, performansı karbonhidrat artırmada ve protein en etkin tüketimi ve emin ve bunlar n sadece ya yoldur. Doğal besinler sadece vücutta yaşamsal etkin besin bir ekilde ö elerini d öğelerini değil; aynı zamanda kullan m sağlıklı performans yaşam art rmada en etkin ve emin gerekli di manda sa için gerekli diğer unsurları da içermektedirler. yoldur. Do al besinler lar n da içe sadece ya amsal besin Az yağlı süt-yoğurt, portakal gibi meyveler, Sporcular ö elerini de il; ayn zamanda lahana sa l kl gibi ya am sebzeler, pacak tek ıspanak, semizotu, karnabahar, için özellikle bir yiyecek kabuğu bulunmamaktad r. A süt-yo urt, portakal gibi meyveler, spanak, ibi sebzeler, içinde özellikle pişirilen kabu u patates, içinde pi irikli tah l ürünleri, hamur işleri tah l sporcuların gevrekleri ve performanslarını az lar n da içermektedirler. attırmaktadır kepekli gerekli tahıl di er ürünleri, besin tahıl unsur-gevrekleri ve az yağlı sporcular n performanslar n att rmakta- Sporcular ampiyon yapacak tek bir yiyecek bulunmamaktad r. Ancak az ya l süt-yo urt, portakal gibi meyveler, spanak, semizotu, kar- oranda keterek imlerini e kar- n istebilirler. anlar n bilirler. i dü ü, lumsuz i için basit eker ve yüksek oranda glikoz ntrenmanlar ve müsabaka öncesi tükenemli etmen s v dengesinin sa lanmas e ile olu an s v kayb yorgunlu a neden mans olumsuz yönde etkilemektedir. Bu uygusu olmadan önce az ve s k aral klar-

10 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Sporcular için en önemli etmen sıvı dengesinin sağlanmasıdır; çünkü terleme ile oluşan sıvı kaybı yorgunluğa neden olmakta ve performansı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle susama duygusu olmadan önce az ve sık aralıklarla su içilmelidir. Kimi zaman spor performansını arttırmak amacıyla bilinçsizce çeşitli ürünler kullanılmakta bu ürünlerin sağlığa ve performansa etkisi değerlendirilmemektedir. Bu ürünler seçilirken yaş, cinsiyet, spor dalı, sporcunun amatör veya profesyonel olması ve diğer sağlık problemleri gibi konulara dikkat edilmelidir. 0. Çocukların okul başarısını olumlu yönde etkilemek için beslenmede nelere dikkat edilmelidir? Yapılan araştırmalar, beslenme, öğrenilenleri hatırlama ve okul başarısı arasında yakın bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Çok hızlı bir büyüme ve gelişme döneminde olan çocukların sağlıklı beslenmesi onların fiziksel gelişimi kadar bilişsel performanslarını da etkilemektedir. Bu nedenle ilköğretim çağındaki çocuklar için aşağıdaki öneriler dikkate alınmalıdır. Çocuklar; Çocuklar; Günde 2 bardak süt içmelidir. Her Günde gün 2 düzenli bardak olarak süt içmelidir. kahvaltı etmelidir. Günde Her gün en düzenli az 3 öğün olarak yemek kahvalt yemeli öğün aralarında etmelidir. meyve, peynirli bir sandviç süt ya da ayran gibi içecekler Günde tüketmelidir. en az 3 ö ün yemek yemeli ö ün aralar nda meyve, Öğün aralarında fazla yağlı ve şekerli besinler tüketmekteran gibi kaçınmalıdır. içecekler tüketmelidir. peynirli bir sandviç süt ya da ay- Öğün Ö ün atlamamalı; aralar nda fazla özellikle ya l öğün ve aralarında şekerli besinlerin ekerli besinler tüketilmesinden tüketmekten sakınılmalıdır. kaç nmal d r. Spora vakit ayırmalı, fiziksel aktivitelerini arttırmalıdır. ö ün aralar nda ekerli be- Ö ün atlamamal ; özellikle sinlerin tüketilmesinden sak n lmal d r. Yemek yerken ayrı çatal, kaşık, bıçak, tabak ve bardak kullanmalıdır. Spora vakit ay rmal, fiziksel aktivitelerini artt rmal d r. Açıkta satılan besinleri satın almamalıdır. Yemek Satın yerken aldıkları ayr yiyeceklerin çatal, ka k, üzerinde b çak, tabawk Gıda, ve bardak Tarım ve Hayvancılık kullanmal d r. Bakanlığının izni olup olmadığını kontrol etmelidir. Aç kta Düzenli sat lan güneşlenerek besinleri sat n yeterli almamal d r. D vitaminini almaya özen göstermelidir. ald klar yiyeceklerin üzerinde Tar m ve Köy leri Sat n Bakanl n n izni olup olmad n kontrol etmelidir. Ağırlığının boya uygun olmasına dikkat etmelidir. Düzenli güne lenerek yeterli D vitaminin almaya özen göstermelidir. A rl n boya uygun olmas na dikkat etmelidir S nav esnas nda eker ve ekerli besinlerin tüketilmesi faydal m d r?

11 Sat n ald klar yiyeceklerin üzerinde Tar m ve Köy leri Bakanl n n izni olup olmad n kontrol etmelidir. Düzenli güne lenerek yeterli D vitaminin almaya özen göstermelidir. GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR A rl n boya uygun olmas na dikkat etmelidir. 84.S nav esnas nda eker 1.Sınav esnasında şeker ve ekerli şekerli besinlerin tüketilmesi faydal m d r? tüketilmesi faydalı mıdır? Çe itli kaynaklarda s nav ön- Çeşitli kaynaklarda sınav öncesi alg lamay algılamayı ve konsantrasyonu artt rmaya yönelik Bunlar seçerken dikkatli ve ve konsantrasyonu arttırmaya yönelik bilimsel temeli bilimsel olmayan temeli çe- bilinçli olunmas gerekir. S navlarda ba ar y etkileyecek itli sa l ks z diyet önerileri olmayan çeşitli sağlıksız diyet önerileri yer almaktadır. yer almaktad r. hiçbir besinin tek ba na mucizevi etkisinin olmad bilinmeli, sa l kl ve ba ar l Bunlar seçerken dikkatli ve bilinçli Bunları olunmas seçerken gerekir. S -dikkatlnavlarda ba ar y etkileyecek olmak için yeterli ve den- ve bilinçli olunması gerekir. hiçbir Sınavlarda besinin tek ba na başarıyı mucizevi etkisinin etkileyecek geli beslenme hiçbir besinin kurallar na tek başına mucizevi olmad etkisinin bilinmeli, sa l kl ve ba ar l mamal d r. S navlar için son olmadığı uyulmas bilinmeli, gerekti i sağlıklı unutul- ve olmak başarılı için yeterli olmak ve dengeli beslenme kurallar na için yeterli ve dengeli beslenme kurallarına haz rl klar yap l rken a a da uyulmas gerekti i uyulması unutulmamal d r. öneriler son S navlar hazırlıklar göz önünde için son yapılırken tutulmal d r. aşağıda belirtilen bes- gerektiği unutulmamalıdır. belirtilen beslenmeye Sınavlar yönelik için haz rl klar yap l rken a a da lenmeye belirtilen Ö renciler beslenmeye yönelik yönelik için öneriler en önemli göz ö ün önünde kahvalt d r. tutulmalıdır. Düzenli olarak kahvalt yapma al kanl kazan lmal ve s nav günü öneriler göz önünde tutulmal d r. Ö renciler Öğrenciler için önemli için ö ün en önemli kahvalt d r. mutlaka öğün Düzenli kahvalt kahvaltıdır. olarak kahvalt yapma al kanl kazan lmal yap lmad r. Düzenli Gece boyu olarak açl ktan kahvaltı sonra, yapma alışkanlığı kazanılmalı vücudumuz ve s nav ve ve günü sınav beynimiz günü güne mutlaka ba lamak kahvaltı için acil yapılmalıdır. ve beynimiz Gece boyu güne ba lamak süren için açlıktan acil olarak olarak mutlaka kahvalt yap lmad r. Gece boyu enerjiye açl ktan gereksinim sonra, duydu undan kahvalt yap lmad vücudumuz takdirde dikkat daha sonra, çabuk vücudumuz da lmakta, ve ba beynimiz a r s ve enerjiye gereksinim duydu undan kahvalt yap lmad takdirde güne dikkat başlamak daha çabuk için da lmakta, acil yorgunluk olarak ba a r s olu abilmektedir. enerjiye ve gereksinim duyduğundan yorgunluk kahvaltı olu abilmektedir. yapılmadığı takdirde Yap lan ara t rmalar dikkat daha iyi çabuk kahvalt dağılmakta, yapan ö rencilerin baş daha ağrısı ve yorgunluk oluşabilmektedir. ba ar l olduklar n ortaya ç karm t r. Yeterli enerji ve Yap lan ara t rmalar iyi kahvalt yapan ö rencilerin daha ba ar l olduklar n ortaya ç karm t r. Yeterli enerji ve besin ö elerini sa layan bir sabah kahvalt s nda peynir besin ö elerini sa layan bir sabah kahvalt s nda peynir ve Yapılan yumurta, birkaç araştırmalar dilim ekmek, iyi ve pekmez-tahin, kahvaltı yumurta, yapan zeytin,ile domates, ye il biber, salatal k, tin,ile maydanoz domates, veya ye il biber, salatal k, maydanoz veya birkaç öğrencilerin dilim ekmek, daha pekmez-tahin, başarılı zey- olduklarını ortaya çıkarmıştır. Yeterli enerji ve besin öğelerini sağlayan meyve bulunmal d r. meyve bulunmal d r. bir sabah kahvaltısında süt peynir veya yumurta, birkaç dilim ekmek, Sindirim rahats zl klar na ve zehirlenmelere Sindirim yol rahats zl klar na açabilece i pekmez-tahin, için d ar da ve aç kta zeytin, sat lan yiyecekler ile domates, tercih e-yeşil biber, salatalık, maydanoz ve zehirlenmelere yol açabilece i için d ar da ve aç kta sat lan yiyecekler tercih e- dilmemelidir. veya meyve bulunmalıdır. dilmemelidir. S navdan bir gün önce kuru baklagiller gibi gaz Sindirim yap c besinler rahatsızlıklarına S navdan tüketilirken ve zehirlenmelere yol bir gün önce kuru baklagiller gibi dikkatli açabileceği o- için dışarıda ve açıkta lunmal d r. gaz yap c besinler tüketilirken alınmamalıdır. dikkatli o- satılan yiyecekler satın Halk aras nda eker lunmal d r. ve ekerli besinlerin dikkati Sınavdan ve alg lamay bir gün önce kuru baklagiller Halk aras nda eker gibi gaz yapıcı besinler tüketilirken dikkatli olunmalıdır. dikkati ve ve ekerli besinlerin alg lamay Halk arasında şeker ve şekerli besinlerin dikkati ve algılamayı arttırdığına yönelik yanlış inanışlar bulunmaktadır. Oysa karbonhidrattan zengin bu besinler tam tersi gevşemeye neden olmaktadır. Bu nedenle sınav öncesinde şeker, şekerleme gibi basit şekerlerin yerine kuru üzüm, erik ya da A ve C vitaminlerinin zengin olduğu taze meyve ve sebze gibi besinler tercih edilmelidir. 11

12 artt rd na yönelik yanl inan lar bulunmaktad r. Oysa karbonhidrattan zengin bu besinler tam tersi gev emeye neden GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR olmaktad r. Bunun nedenle yanında s nav özellikle balık, et, yumurta, fındık, fıstık ve cevizin tüketilmesi öncesinde eker, ekerleme gibi de yararlıdır. basit ekerlerin Bu besinler protein içerikleri nedeniyle yerine sinir kuru iletimini ü- olumlu yönde etkilerler. züm, Bu erik da ya uyanık da A kalma ve enerjinin tamamen ve C kullanılmasını vitaminlerinin beyin zengin hücrelerinin oldu u çalışmasında da sağlar. Ayrıca yağ asitleri taze meyve ve önemlidir. sebze gibi besinler tercih edilmelidir. Bunun Sınav yan nda esnasında özellikle susamaya bal k, et, yumurta, neden olacak f nd k, yağlı f st kve tuzlu besinlerden ve cevizin kaçınılmalıdır. tüketilmesi Sınavda de yararl d r. su tüketiminin Bu besinler yanı protein sıra, sıkılmış meyve suyu içerikleri tüketmenin, nedeniyle hem sinir sıvı iletimini ihtiyacını olumlu karşılayacağı, yönde etkilerler. Bu nu da arttıracağı uyan k kalma unutulmamalıdır. ve enerjinin tamamen Kafein içeren kullan l- yiyecekler adrenalinin hem de konsantrasyomas n serbest sa lar. kalmasına Ayr ca ya böylece asitleri beyin stres hücrelerinin düzeyinin artmasına çal mas nda da önemlidir. neden olabilmektedir. Sınav öncesinde çay, kahve kolalı içecekler gibi kafein içeren esnas nda besinlerin susamaya yerine neden süt, meyve olacak suyu, ya l ıhlamur, ve tuzlu kuşburnu gibi bitki S nav besinlerden çayları kaç n lmal d r. tercih edilmelidir. S navda su tüketiminin yan s ra, s k lm meyve suyu tüketmenin, hem s v ihtiyac n kar layaca, 2. Gebe kadınların hem de yumurta konsantrasyonu yemesi artt raca sakıncalı mıdır? u- nutulmamal d r. Kafein içeren yiyecekler adrenalinin serbest Biyoyararlılığı kalmas na çok böylece yüksek stres olduğundan düzeyinin gebe artmas na kadınların yumurta yemesi memelidir. neden önerilir. olabilmektedir. Ancak kızartma S nav yöntemi öncesinde tercih çay, edilmemelidir. kahve kolal içecekler gibi kafein içeren besinlerin yerine süt, meyve 3. Emziren annenin süt verimini artıran besinler nelerdir? suyu, hlamur, ku burnu gibi bitki çaylar tercih edilmelidir. Emziklilikte süt salgılanması, kadının normal gereksinimden daha fazla enerji, protein, vitamin ve mineralleri almasını gerektirir. Emziren annenin iyi beslenmesinde amaç annenin kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılaması, vücudundaki besin yedeğini dengede tutması ve salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin öğelerinin karşılaması gerekmektedir. Bunun içinde annelerin yeterli ve dengeli beslenmeleri ve bol sıvı tüketmeleri çok önemlidir. Aşağıdaki tabloda emziren - 8 -annelerin bir gün boyunca tüketmeleri gereken besin tür ve miktarları bulunmaktadır. 85. Gebe kad nlar n yumurta yem Biyoyararl çok yüksek oldu und murta yemesi önerilir. Ancak k zart 86. Emziren annenin süt verimin Emziklilik kad n n daha faz min ve m rektirir. E lenmesin fizyolojik lamas, v de ini de lanan sü ve besin gerekmek anneleri beslenm ketmele daki tab bir gün boyunca tüketmeleri gereke r bulunmaktad r. Emzikli Kad nlar çin Gerekli Gü Miktarlar Besin Gruplar Mikt 12 Süt,yo urt 2-3 su bar Peynir 2 kibrit kutu Et,tavuk,bal k 3-4 p Yumurta, kurubaklagiller 1 po Taze sebze ve meyveler 5-7 po Tah llar Ekmek 4-6

13 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Emzikli Kadınlar İçin Gerekli Günlük Besin Tüketim Miktarları Besin Grupları Süt,yoğurt Peynir Et,tavuk,balık Yumurta, kurubaklagiller Taze sebze ve meyveler Tahıllar Ekmek Pirinç,bulgur,makarna vb. * Kilolu ise Miktar 2-3 su bardağı ( ml) 2 kibrit kutusu kadar (60 gm) 3-4 porsiyon 1 porsiyon 5-7 porsiyon 4-6 dilim *Hiç veya 2-3 porsiyon Halk arasında helva, Halk soğan, aras nda sarımsak helva, so an, gibi besinlerin sar msak gibi anne kimi sütünü besinlerin arttırıcı etkisinin bulunduğuna anne sütünü inanılmaktadır. artt r c etkisinin Oysa bulundu una anne sütünün inan lmaktad r. verimliliği, Oysa anne sütünün verimlili i, annenin sa l kl beslenmesi annenin sağlıklı beslenmesi bol sıvı alması, dinlenmesi ve psikolojik olarak kendini rahat hissetmesine ve bol s v almas na ve dinlenmesine ba l d r. bağlıdır. 87. Her gün sar msak yenilmesi kalp sa l 4. Her gün sarımsak aç s ndan yenilmesi faydal kalp m d r? sağlığı açısından faydalı mıdır? Sar msak, dünyan n bü- Sarımsak, dünyanın bütün iklim ve topraklarında yetişen yaklaşık tün iklim ve topraklar nda yeti en 300 yakla k çeşidi 300 olan çebir besindir. Sarımsak, idi çeşitli olan sülfür bir besindir. bileşikleri, Sar msak, çe itli sülfür selenyum, bile- pek çok aminoasit, germanyum, ikleri, pek çok aminoasit, germanyum, selen- kalsiyum, bakır, demir, potasyum, magnezyum, çinko gibi mineraller yum, kalsiyum, yanında A, bak r, B, C vitaminlerini de içerir. demir, Sarımsağın potasyum, içerdiği magnezyum, çeşitli bileşikler nedeni ile tümör çinko gibi oluşumunu mineraller engellediği, yan nda A, B, antihipertansif C vitaminlerini de içerir. Sar msak içerdi i çe itli bile ikler nedeni ile tümör etki gösterdiği, kolesterol olu umunu ve trigliserit engelledi i, düşürücü antihipertansif etkisinin etki olduğuna gösterdi i, dair kolesterol ve trigliserit (pıhtılaşmayı dü ürücü engelleyen) etkisinin oldu una etkisi nedeni dair ça- ile çalışmalar vardır. Antikoagülan kalp-damar hastalıkları l malar için önem vard r. taşıdığı Antikoagülan bildirilmektedir. (p ht la may Ancak engelleyen) aşırı tüketiminden kaçınmak etkisi nedeni ile kalp-damar hastal klar için önem ta d bil- gereklidir. dirilmektedir. Ancak a r tüketiminden kaç nmak gereklidir.. Turşunun besleyici değeri var mıdır? 88. Tur unun besleyici de eri var m d r? Yeşilbiber, yeşil fasulye, Ye ilbiber, yeşil ye il domates, fasulye, ye il salatalık, domates, lahana, salatal k, karnabahar lahana, gibi sebzeler, genellikle karnabahar %15 lik gibi tuzlu sebzeler, salamura genellikle içerisinde %15 lik tuzlu saklanır. salamura Bu içerisinde saklan r. Bu yo unluktaki tuz çözeltisinde pek az yoğunluktaki tuz çözeltisinde pek az mayalanma olur, fakat mikroorganizmalardan korunma tamdır. tamd r. Bu eklide şekilde haz rlanm hazırlanmış yiyecekler yiyecekler tur u turşu diye adlan- diye mayalanma olur, fakat mikroorganizmalardan korunma adlandırılır. Bu besinlerin d r l r. besleyici Bu besinlerin değeri besleyici çok az de eri olup; kullanımından çok az olup; kullan m ndan özellikle hipertansif ki ilerin kaç nmas gereklidir. özellikle hipertansif kişilerin kaçınması gereklidir. 89. K zartma ya lar n n tekrar kullan lmas sak ncal m d r? 13 Ya lar n yemek haz rlamada önemli bir yeri vard r. Ancak kimyasal yap lar ndaki çift ba lar n kolayca bozulup sa l a zararl hale gelebildi i için ya lar n yemeklere do rudan

14 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR 14. Kızartma yağlarının tekrar kullanılması sakıncalı mıdır? Yağların yemek hazırlamada önemli bir yeri vardır. Ancak kimyasal yapılarındaki çift bağların kolayca bozulup sağlığa zararlı hale gelebildiği için yağların yemeklere doğrudan eklenmesi, önceden yakılmaması gereklidir. Kızartma çok tercih edilen bir yöntem değildir. Onun yerine haşlama ve tercih edilen bir yöntem de ildir. Onun yerine ha lama ve f r nda fırında pi irme pişirme yöntemler yöntemleri tercih edilmelidir. tercih edilmelidir. E er k zartma Eğer kızartma yapılacaksa derin yağda derin kızartma ya da yöntemi k zartma yöntemi tercih tercih edilmelidir. dir. yap lacaksa edilmelidir. Derin Derin ya da yağda k zartma, kızartma, k r nt lar n az her olmas, tarafının besinin düzgün her taraf - şekilde kızarması ve az yağ kırıntıların az olması, besinin n düzgün ekilde k zarmas ve çekmesi az ya çekmesi nedeni nedeni ile ile daha daha uygundur. Ancak bir sefer kızartma uygundur. yapılmış Ancak bir ve sefer okside k zartma yap lm ve okside olmu olmuş yağın tekrar tekrar kullanılması ya n tekrar tekrar doğru kullan lmas değildir. Bu nedenle fritözlerin kullanımında do ru de ildir. dikkat Bu nedenle edilmeli, fri-yatözlerin kullan m nda dikkat e- her kızartma işleminden sonra dilmeli, süzülmeli, ya her k zartma ağzı kapalı i leminden yerde sonra saklanmalıdır. süzülmeli, a z Tekrar kullanılacak kızartma olarak karanlık ve serin bir kapal olarak karanl k ve serin yağlarının içerisine %15-20 oranında yeni yağ katılmalıdırma yöntemi Kızartma ile pi irme yöntemi mümkün ile pişirme mümkün olduğun- bir yerde saklanmal d r. K zart- oldu unca seyrek yap lmal d r. yap lmal d r? ca seyrek yapılmalıdır.. İyotlu tuzda iyodun kayba uğramaması için neler 90. yotlu tuzda iyodun kayba u ramamas için neler yap lmal d r? yapılmalıdır? Ülkemizde iyot yetersizli i hastal k- Ülkemizde iyot yetersizliği hastalıklarından korunmak lar ndan korunmak için yemeklik için yemeklik tuzlara tuzlara iyot iyot katılmaktadır. kat lmaktad r. İyotlu yotlu tuzun guatr tuzun guatr olu umunu engelledi i oluşumunu YOTLU engellediği ancak guatr oluştuktan sonra bu ancak guatr olu tuktan sonra bu TUZ hastalığı tedavi etmediği hastal unutulmamalıdır. tedavi etmedi i unutulmamal d r. Başta guatr olmak üzere tüm iyot yetersizliği hastalıklarından korunmak için yemeklerde mutlaka İYOTLU TUZ Ba ta kullanılmalıdır. guatr olmak üzere tüm iyot yetersizli i hastal klar ndan korunmak kavanoza için yemeklerde boşaltılmalı mutlaka Koyu renk cam YOTLU TUZ kullan lmal d r. Işık ve güneşten korunmalı Koyu renk cam kavanoza bo alt lmal Karanlık yerde saklanmalı I k ve güne ten korunmal Nemli ortamlardan uzak tutulmalı Kullanılan her paketin üzerinde belirtilen son kullanma tarihine kadar tüketilmelidir. 8. Bebeklerin normal aylık ağırlık artışı ne kadar olmalıdır? Zamanında doğan bir bebeğin vücut ağırlığı ortalama 3.0-3,5 kg dır. Bebek ilk 6 ayda her ay ortalama 800 gram, ikinci 6 ayda ise 500 gram ağırlık kazanır. tercih edilen bir yöntem de ildir. O f r nda pi irme yöntemler tercih ed yap lacaksa derin ya da k zartma y oldu unca seyrek yap lmal d r. Derin ya r n az olm n n düzg az ya ç uygundu zartma y ya n tek do ru de tözlerin dilmeli, minden kapal ol bir yerde ma yönte 90. yotlu tuzda iyodun kayba u YOTLU TUZ Ülkemizde i lar ndan ko tuzlara iyo tuzun guatr ancak guat hastal te mamal d r. Ba ta guatr yetersizli i mak için YOTLU TUZ kullan lmal d r. Koyu renk cam kavanoza bo alt I k ve güne ten korunmal Karanl k yerde saklanmal Nemli ortamlardan uzak tutulma Kullan lan her paketin üzerinde tarihine kadar tüketilmelidir. 91. Bebeklerin normal ayl k a r olmal d r? Zaman nda do rl ortalama ilk 6 ayda her ikinci 6 ayda ise n r. Örnek: 3000 g bir bebe in a r 3000g+(6x800g Yani 6 ayl k bi g ar 92. F nd k, f st k, ceviz kalp has koruyucu mudur? Protein ve bitkisel s v ya lar içerd sinler oldukça yararl d r. Ancak a r artt raca ndan a r tüketilmemelid

15 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Örnek: 3000 g doğan ve 6 aylık olan bir bebeğin ağırlığı ne kadardır? 3000g+(6x800g)=7800 g(±%20) Yani 6 aylık bir bebeğin vücut ağırlığı g arasında olmalıdır.. Fındık, fıstık, ceviz kalp hastalıklarına karşı koruyucu mudur? Protein ve bitkisel sıvı yağları içerdiklerinden dolayı bu besinler oldukça yararlıdır. Ancak aşırı tüketimi yağ alımını da arttıracağından aşırı tüketilmemelidir Besinler hazırlanırken C vitamini kayıpları nasıl önlenebilir? Ülkemizde her mevsimde C vitamini kaynağı sebze ve meyve bulunur. C vitamini kaynağı besinlere saklama, hazırlama ve pişirme için uygulanan işlemler, işlemin niteliğine göre vitamin kaybına yol açar. C vitamini bulunan sebzeler bol suda pişirilirse vitamin suda kolayca eridiğinden pişme suyuna geçer. Bu su dökülürse çiğ sebzede bulunan vitaminin %50 80 i kayıp olabilir. Sebze ve meyveler kesildikten veya pişirildikten sonra Sebze ve meyveler kesildikten veya pi irildikten sonra bekletilirse yine vitamin kay plar olur. Sebzeler pi irilece i bekletilirse yine vitamin kayıpları olur. zaman ay klan r ve kesilir kesilmez az miktardaki kaynar suya at larak veya susuz olarak k sa sürede pi irilip suyu ile Sebzeler pişirileceği yenilirse Sebze ve çok meyveler az vitamin kayb kesildikten olur. Besin veya haz rlan p pi irildikten pi irilirken zaman bak r ayıklanır ve demirle ve temas kesilir ederse kesilmez vitamin az kayb miktardaki yine söz kaynar suya atılarak veya sonra bekletilirse yine vitamin kay plar olur. Sebzeler pi irilece i konusudur. susuz olarak Kök sebzeler kısa sürede kabu u pişirilip içinde yeter suyu miktardaki ile yenilirse çok az vitamin kaybı kaynar zaman suya ay klan r at larak k sa ve kesilir sürede pi irilirse kesilmez kay p az çok miktardaki azd r. kaynar Sebzeler suya olur. at larak Besin pi irildikten, hazırlanıp veya susuz meyve pişirilirken olarak sular haz rland ktan k sa bakır sürede ve sonra pi irilip demirle suyu temas ile ederse vitamin beklerken yenilirse kaybı yine de çok vitamin söz az vitamin konusudur. kayb olur. kayb Sebze Kök olur. ve sebzeler Besin meyveler haz rlan p kabuğu kurutulurken, kaynar bak r gölgede içinde pi irilir- yeter miktardaki suya ve atılarak demirle kurutma kısa temas gibi i lemler sürede ederse vitamin pişirilirse vitamin kayb n kayıp kayb a- çok yine azdır. söz zalt r. Ancak kuruduktan sonra sebze ve meyve beklerken Sebzeler pişirildikten, vitamin meyve kayb oldu undan suları hazırlandıktan kurutulmu besinlerden sonra beklerken C vi- de vitamin kaybı olur. de konusudur. Kök sebzeler kabu u içinde yeter miktardaki tamini kaynar gereksinimi suya at larak kar lanamaz. k sa sürede pi irilirse kay p çok azd r. Sebzeler Sebze ve pi irildikten, meyveler kurutulurken, meyve sular gölgede haz rland ktan kurutma sonra gibi işlemler vitamin Konserve sebze ve meyveler beklerken de vitamin kaybını uygun kayb ekilde azaltır. olur. haz rlan r, Sebze Ancak ve suyu kuruduktan meyveler ile kurutulurken, gölgede kurutma ve birlikte beklerken kullan l rsa gibi i lemler de vitamin vitamin kayb kaybı kayb n olduğundan a- kurutulmuş sonra sebze ve mey- zalt r. Ancak kuruduktan daha besinlerden sonra azd r. Konserve sebze C vitamini ve besinlerin meyve gereksinimi beklerken karşılanamaz. de vitamin kayb oldu undan beklerken kurutulmu de vitamin de erinin besinlerden C vitamini gereksinimi kar lanamaz. Konserve sebze ve meyveler uygun şekilde hazır- azald unutulmamal d r. Sebze ve meyveler hasat edildikten suyu Konserve sonra ile depolama birlikte sebze esnas n- kullanılırsa ve meyveler vitamin kaybı daha lanır, azdır. da vitamin Konserve uygunde erinden ekilde besinlerin haz rlan r, kaybe-beklerkederler. suyu ile de vitamin değerinin azaldığı birlikte unutulmamalıdır. kullan l rsa vitamin kayb Depolamadaki daha azd r. kay p, Konserve deponun besinlerin s Sebze derecesine beklerken ve göre meyveler de de i ir. vitamin hasat So- edildikten de erinin sonra depolama esnasında vitamin değerinden azald unutulmamal d r. uk yerlerde saklama C vitamini kayb n önler. Yüzeyleri geni oldu u için depolamada yaprak sebzelerdeki kaybederler. kay p, kök sebzelerden daha çoktur. Sebze ve meyveler hasat edildikten sonra depolama esnas nda vitamin de erinden kaybederler Depolamadaki kay p, deponun

16 94. eker GIDA, SU VE hastalar n n BESLENME KONUSUNDA ek i elma yemesi SIK SORULAN yararl SORULAR m d r? eker hastal, pankreastan hastalar n n salg lanan ek i insülin elma yemesi yararl m d r? 94. eker Depolamadaki kayıp, deponun ısı derecesine hormonunun göre değişir. yetersizli i Soğuk yerlerde saklama C eker hastal, pankreastan salg lanan geniş olduğu insülin vitamini veya yoklu u kaybını önler. sonucu Yüzeyleri için kandaki depolamada eker miktar n n yaprak hormonunun sebzelerdeki yetersizli i kayıp, artmas d r. Diyet, eker veya yoklu u sonucu kök hastal sebzelerden tedavisinin daha temel unsurudur ve ki iye çoktur. kandaki eker miktar n n 101.Şeker hastalarının artmas d r. ekşi elma Diyet, yemesi eker özeldir. Her hastan n besin gereksinimleri, beslenme al kanl klar yararlı mıdır? ve sosyoekonomel unsurudur ve ki iye hastal tedavisinin temik durumlar farkl d r. eker hastalar n n diyetleri onlar n özeldir. Her hastan n besin tedavi gereksinimleri, salgılanan cinsiyet, Şeker ya, hastalığı, fiziksel aktivite pankreastan ve ekillerine beslenme insülin göre dehormonunun al kanl klar ve yetersizliği veya yokluğu Buna sonucu göre hastalar n kandaki mik durumlar bir şeker günde farkl d r. miktarının tüketmeleri eker artmasıdır. hastalar n n diyetleri Diyet, şeker onlar n sosyoekono- i mektedir. gereken hastalığı yiyeceklerin tedavisinin enerji temel ve cinsiyet, unsurudur besin ya, ö eleri fiziksel ve diyetisyenler kişiye aktivite özeldir. ve tedavi Her ekillerine hastanın göre besin gereksinimleri, beslenme gereken alışkanlıkları yiyeceklerin ve enerji sosyoekonomik ve besin ö eleri durumları diyetisyenler detaraf ndan düzenlenir. i mektedir. Buna göre hastalar n bir günde tüketmeleri Tüm farklıdır. meyveler Şeker meyve hastalarının ekeri içerir taraf ndan diyetleri ve diyetlerde düzenlenir. onların belirli cinsiyet, miktarlarda kullan l r. Meyvenin ek i ya da tatl olmas daha yaş, fiziksel aktivite ve tedavi şekillerine göre değişmektedir. Buna göre hastaların bir günde fazla tüketilebilece i yada kan Tüm ekerini meyveler yükseltmeyece i meyve ekeri içerir ve diyetlerde belirli miktarlarda miktarlar n enerji kullan l r. ve üzerinde besin Meyvenin öğeleri tü- ek i ya diyetisyenler da tatl olmas tara- daha anlam na tüketmeleri gelmez. gereken Diyette yiyeceklerin önerilen ketilmemesi fından düzenlenir. gereklidir. fazla tüketilebilece i yada kan ekerini yükseltmeyece i anlam na gelmez. Diyette önerilen miktarlar n üzerinde tüketilmemesi 95. Tüm Tarhanan n meyveler güne te meyve kurutulmas şekeri içerir sak ncal gereklidir. ve diyetlerde m d r? belirli miktarlarda kullanılır. Meyvenin çok besleyici ekşi ge-ya da 95. tatlı Tarhanan n olması güne te daha fazla kurutulmas tüketilebileceği sak ncal m d r? yada Tarhana leneksel kan şekerini bir yiyece imizdir. Yo urttan yap lan yükseltmeyeceği Tarhana anlamına çok besleyici gelmez. geleneksel üzerinde bir yiyece imiz- tüketilme- Diyette önerilen miktarların tarhana güne te kurutulursmesi gereklidir. ba ta vitamin B 2, dir. Yo urttan yap lan tarhana güne te kurutulursa ba ta vitamin B olmak üzere içerdi i pek çok 102. vitaminin Tarhananın de erleri güneşte kurutulması sakıncalı mıdır? çok vitaminin de erleri 2, olmak üzere içerdi i pek azal r. 96. Bak r ve alüminyum kaplarda besinlerin azal r. Bu pi irilmesi nedenle Tarhana ya tarhana da çok saklanmas besleyici gölgede, sak ncal üzerine geleneksel m d r? ince bir örtü yiyeceğimizdir. ve Yoğurttan di er pek yapılan çok metaller örtülerek kurutulmal d r. Alüminyum Bu nedenle tarhana temas tarhana etti i güneşte besine gölgede, üzerine ince bir örtü örtülerek kurutulursa başta B 2 geçebilir. Bu özellik besinin nötr, alkali kurutulmal d r. veya asit olu u ile vitamini, olmak üzere içerdiği pek çok vitaminin değerleri azalır. sonucu tencerede kararma olmas alüminyu- artar yada azal r. Örne in: sütün alüminyum tencerede kaynat lmas mun süte geçti ini gösterir. Ayn ekilde salça alüminyum bir kapta Bu nedenle saklan rsa tarhana alüminyum gölgede, salçaya üzerine geçer. Genellikle ince bir örtü örtülerek kurutulmalıdır. asitli besinlerle temasta bu geçi in daha fazla oldu u bilinmektedir Vücuda 103. Bakır fazla alüminyum ve a kaplarda - besinlerin pişirilmesi ya da saklanması sakıncalı mıdır? l nmas sak ncal d r. Alüminyumun vücutta birikmesi, nörolojik bozukluklar ve a- nemiye Alüminyum yol açabilir. ve diğer Son y llarda geçebilir. alüminyum Alzheimer Bu özellik besinin nötr, alkali veya pek çok metaller temas ettiği besine hastal n n olu umunda da asit etken oluşu oldu u ile üzerine artar yada tart malar yap lmaktad r. tencerede kaynatılması Alü- sonucu tencerede azalır. Örneğin: sütün alüminyuminyumun yüzeyi onu koruyan bir oksit tabaka ile kap- kararma olması alüminyumun süte geçtiğini gösterir. Aynı l d r. şekilde Bu tabaka salça herhangi alüminyum bir bir kapta saklanırsa ovucu veya kimyasal madde ile ç kart lmad sürece alttaki tabakay önemli ölçüde koruyucu bir etki yapar. Bu nedenle alüminyum kaplar n telle ovulmas do ru de ildir. Asit ve alkalilerde 1 oksit tabakay etkiler. Bu nedenle besinlerin kap içinde bekletilmeleri do ru de ildir. Saf bak r çok yumu akt r. Bu nedenle di er metallerle ala m halinde kullan r. Bak r çok çabuk lekelenir. Uzun süre aç kta b rak l rsa üzerin-

17 nörolojik bozukluklar ve a- nemiye yol açabilir. Son y llarda alüminyum Alzheimer hastal n n olu umunda da GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA etken SIK oldu u SORULAN üzerine SORULAR tart malar yap lmaktad r. Alüminyumun temasta yüzeyi bu onu geçişin koru- alüminyum salçaya geçer. Genellikle asitli besinlerle yan bir oksit tabaka ile kapl d r. Bu tabaka herhangi bir daha fazla olduğu bilinmektedir. ovucu veya kimyasal madde ile ç kart lmad sürece alttaki Vücuda fazla alüminyum alınması sakıncalıdır. Alüminyumun vücutta birikmesi, nörolojik bozukluklar alüminyum ve kaplar n anemiye telle ovulmas yol açabilir. do ru de ildir. Son yıllarda Asit ve tabakay önemli ölçüde koruyucu bir etki yapar. Bu nedenle alüminyum birikiminin Alzheimer alkalilerde hastalığının oksit tabakay oluşumunda etkiler. Bu nedenle da etken besinlerin olduğu üzerine tartışmalar yapılmaktadır. Alüminyumun yüzeyi onu koruyan kap içinde bekletilmeleri do ru de ildir. Saf bak r çok yumu akt r. Bu nedenle di er metallerle ala m halinde kullan r. Bak r Bu çok tabaka çabuk lekelenir. herhangi Uzun bir süre ovucu aç kta veya b rak l rsa kimyasal üzerin- bir oksit tabaka ile kaplıdır. madde ile çıkartılmadığı sürece de siyah ms alttaki ye il tabakayı bir renk olu ur. önemli Bu, ölçüde bak roksittir. koruyucu bir etki yapar. Bu nedenle Bu alüminyum tabaka ovularak kapların giderilebilir. Asit Ancak ve alkalilerde böyle bir kapta oksit telle ovulması doğru değildir. pi irilen yeme in olumsuz tabakayı etkiler. Bu nedenle besinlerin kap içinde etki yapt bilinmektedir. bekletilmeleri doğru değildir. Bak r Saf kaplar bakır bu nedenle çok yumuşaktır. Bu nedenle diğer metallerle laylanmaktad r. alaşım Geli igüzel halinde ka- kalaylanan kaplardan yemek kullanır. mektedir. Bakır Bu nedenle çok çabuk sokaklarda lekelenir. Uzun süre açıktlar bırakılırsa yer yer dökülmü üzerinde bak r siyahımsı kaplar yeşil yemek bir pi irme renk oluşur. ve sak-bu, bakır oksittir. içerisine kalaylat lm sa l k için zararl veya kalay- kur un gibi maddeler kar abillama için uygun de ildir Bu tabaka ovularak giderilebilir. Ancak böyle bir kapta pişirilen yemeğin olumsuz etki yaptığı bilinmektedir. Bakır kaplar bu nedenle kalaylan- 97. shalde çocuklara su vermemek do ru mudur? maktadır. shal genellikle Gelişigüzel günde kalaylanan 3 kaplardan ten fazla say da sulu yemek içerisine sağlık için zararlı kurşun d k lama d r. Ülkemizde gibi ishal maddeler önemli karışabilmektedir. bir çocuk Bu nedenle sa l sokaklarda sorunudur. kalaylatılmış shalin veya kalayları yer yer en dökülmüş önemli ve bakır en s k kaplar nedeni mikroplard r. Mik- yemek pişirme ve saklama için uygun değildir. roplar ba rsa a geçerek enfeksiyona ve ishale yol açar. Bunlar barsak hareketlerini ve barsak bo lu una s v salg lanmas n artt r r, barsaklardan su ve tuz emilimini a İshalde çocuklara su vermemek doğru mudur? zalt rlar. shalde vücuttan normalden fazla su ve tuz kaybolur. İshal shalde genellikle tedavinin günde ana 3 ten ilkesi fazla kaybedilen sayıda su sulu ve tuzun dışkılamadır. Ülkemizde yerine konmas d r. Bu nedenle ishalli olan çocu a hastal n n ba lang c ndan itibaren bol su ve s v yiyecekler veril- ishal önemli bir çocuk sağlığı sorunudur. İshalin en önemli ve en sık nedenmesi mikroplardır. çok önemlidir. Mikroplar Çocu a anne bağırsağa sütü veya geçerek ay na uygun enfeksiyona ve ishale yol açar. olarak Bunlar yo urt, barsak ayran, hareketlerini eftali, elma, havuç ve barsak suyu, boşluğuna pirinç çorba gibi yiyeceklerle barsaklardan bol su ve ORS tuz (tuz- eker emilimini eriyi i) azaltırlar. solüs- İshalde vücuttan nor- sıvı salgılanmasını arttırır, yonunun verilmesi çok önemlidir. malden fazla su ve tuz kaybolur. İshalde tedavinin ana ilkesi kaybedilen su 98. ve Bal tuzun bebekler yerine için konmasıdır. zararl m d r? Bu nedenle ishalli olan çocuğa hastalığının başlangıcından itibaren bol su ve sıvı yiyecekler verilmesi çok önemlidir. Çocuğa anne sütü Alerjen maddeleri içerdi inden dolay bir veya ayına uygun olarak yoğurt, ayran, şeftali, ya ndan küçük bebeklere bal verilmemelidir. havuç Bunun suyu, yerine pirinç besleyici çorba gibi de eri yiyeceklerle elma, bol çok su daha ve fazla ORS ve (tuz-şeker demirden eriyiği) zengin solüsyonunun olan verilmesi pekmezin tüketilmesi çok önemlidir. daha sa l kl d r. Alerjen maddeleri içerdi inden dolay bir ya ndan küçük bebeklere bal verilmemelidir. Bunun yerine besleyici de eri çok daha fazla ve demirden zengin olan pekmezin tüketilmesi daha sa l kl d r Bal bebekler için zararl m d r? mesi çok önemlidir. Çocu a anne sütü veya ay na uygun olarak yo urt, ayran, eftali, elma, havuç suyu, pirinç çorba gibi yiyeceklerle bol su ve ORS (tuz- eker eriyi i) solüsyonunun verilmesi çok önemlidir.

18 99. Neden bebeklere 1 ya na kadar tuz ve eker GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR verilmemelidir? 99. Neden bebeklere verilmemelidir? Bebeklere böbrekleri he yükünü artt rd için b Bebeklere 10. Bal böbrekleri bebekler henüz için tam zararlı geli medi i mıdır? ve böbrek solid yükünü artt rd için bir ya na gelene kadar tuz ve tuzlu besinlerin Alerjen verilmesi maddeleri uygun içerdiğinden de ildir. küçük eker de bebeklere bo kalori bal kayna verilmemelidir. Bunun yeri- dolayı bir yaşından olup, geli meye katk s bulunmad ve yeme iste ini azaltt için ne besleyici değeri çok daha fazla ve demirden zengin bebekler olan pekmezin için uygun tüketilmesi besinlerden daha sağlıklıdır. de ildir ya na kadar çocuklara bal k, yumurta vs ya na kadar ç 10. Neden bebeklere 1 yaşına kadar tuz ve şeker verilmemelidir? verilmemesi do ru mudur? verilmemesi do ru m Bal k Bebeklere ve yumurta böbrekleri besleyici de eri henüz olukça tam yüksek gelişmediği olan besinlerdir. arttırdığı Bu özellikleri için bir yaşına ile büyüme gelene ve kadar geli meleri tuz ve çok tuzlu h zl besinlerin olan verilmesi lerdir. Bu uygun özellikleri ile ve böbrek Bal k solid ve yükünü yumurta besley bebeklik değildir. döneminde Şeker de alt nc boş kalori ay n kaynağı tamamlad ktan olup, sonra gelişmeye verilebilir(bebeklere ve yeme isteğini ilk azalttığı alt ay yaln zca için bebekler anne sütü için verilmelidir). uygun besinlerden lebilir(bebeklere değildir. ilk alt katkısı bebeklik bulunmadığı döneminde alt Ancak uygun pi irme yöntemlerinin kullan lmas gerekmektedir yaşına kadar çocuklara balık, yumurta vs. verilmemesi doğru Ancak uygun pi irme y tedir mudur? Karaci er ve beyin bebek beslenmesinde yer almal m d r? 101. Karaci er ve be Balık ve yumurta besleyici değeri oldukça yüksek olan besinlerdir. Bu almal m d r? Ya özellikleri içerikleri ile çok büyüme yüksek ve gelişmeleri baz lar n n hijyenik çok hızlı ko ullarda olan bebeklik döneminde üretilip altıncı ayını saklanmamalar tamamladıktan nedeni sonra ile bu verilebilir besinler (bebeklere beslenmesinde önerilmemektedir. Ayr ca bu besinler iyi bir e- ilk Ya altı ay içerikleri yalnızca çok yüks anne sütü verilmelidir). Ancak uygun pişirme yöntemlerinin üretilip kullanılması saklanmamalar kilde pi irilmezse hastal k yap c mikroorganizmalar ölmeyece inden zararl olabilmektedir. Bunun yerine bebe in gerekmektedir. lenmesinde önerilmeme kilde pi irilmezse hasta ay na uygun olarak yumurta, tavuk, bal k, k rm z et veya 108. Karaciğer ve beyin bebek beslenmesinde yer almalı yece inden mıdır? zararl ola kuru baklagiller tercih edilmelidir. ay na uygun olarak yu Yağ içerikleri 102. çok Pi irme yüksek esnas nda ve bazılarının yiyeceklerin hijyenik koşullarda üretilip saklanmamaları nedeni besin kay plar n ile bu besinler önlemek bebek için beslenmesinde neler önerilmemekte- kuru baklagiller tercih e dir. Ayrıca bu yap lmal d r? besinler iyi bir şekilde pişirilmezse hastalık 102. P yapıcı mikroorganizmalar ölmeyeceğinden zararlı olabilmektedir. Bunun yerine bebeğin ayına uygun olarak yu- yap lm besin k Haz rlamak ve pi irmek için besinlere uygulanan i lemler besleyici de erini art r r murta, tavuk, balık, veya azaltabilir. kırmızı et A a da veya kuru bu i lemlere baklagiller ör-tercinekler verilmi tir. Haz rla edilmelidir. gulanan Ekmek, çörek, kurabiye yapmak için veya a 10. Pişirme esnasında yiyeceklerin besin değeri kayıplarını önlemek için neler yapılmalıdır? nekler Ekm Hazırlamak ve pişirmek için besinlere uygulanan işlemler besleyici değerini artırır veya azaltabilir. Aşağıda bu işlemlere örnekler verilmiştir. Ekmek, çörek, kurabiye yapmak için hamurun mayalandırılması besleyici değerini artırır. Kimyasal kabartıcılar ise azaltır. Mayalandırmadan yapılan ekmeğin besleyici değeri, mayalı ekmekten daha düşüktür. 18

19 zart l rsa besleyici de eri mayal ekmekten daha dü üktür. azal r. Tarhana, yo urt Beyaz ekmek yapmak için bu day tanesinin, kepek ve ve unun kar m yla mayaland r larak yap ld n- besleyici ekmek, d kepe i biraz ayr lm, fakat özü ve özünün iyice ayr lmas, besleyici de erini azalt r. En da, besleyici de eri artar. Pi irirken içine GIDA, SU iç VE kepe i BESLENME ayr lmam KONUSUNDA undan iyice SIK mayaland r larak SORULAN SORULAR yap lan ekmektir. pi - Ekmek ince dilimlenip k - mi nohut, Beyaz mercimek, ekmek yapmak zart l rsa için buğday besleyici tanesinin, kepek ve özünün azal r. iyice ayrılması, Tarhana, besle- yo urt de eri havuç eklenmesi de erini daha da art r r. ve unun kar m yla mayaland r larak besleyici ekmek, yap ld n- dış yici değerini azaltır. En Yumurta, kepeği süt, yo urt, da, besleyici de eri artar. eker Pi irirken kullan larak içine pi - biraz peynir ayrılmış, ve tahinle fakat yap lan özü tatl lar n ve iç kepeği besleyici de erleri, sadece un, ya, ayrılmamış undan iyice mi nohut, mayalandırılarak mercimek, yap lanlardan fazlad r. eker yerine pekmez havuç eklenmesi kullan lmas, besleyici yapılan de erini ekmektir. daha da art r r. daha da de erini art r r. Yumurta, süt, yo urt, peynir ve tahinle yap lan tatl lar n Sütlü tatl yaparken eker besleyici de erleri, sadece un, ya, eker kullan larak Ekmek önceden konulmamal, yap lanlardan ince dilimlenip ocaktan Tarhana, indirmeye s, besleyici fazlad r. kızartılırsa eker yerine besleyici pekmez değeri kullan lma- azalır. yoğurt yak n ilave ve de erini e-unun daha karışımıyla da art r r. mayalandırılarak dilmelidir. Birlikte yüksek s cakl kta pi irilirse, protein önceden konulmamal, ocak- Sütlü tatl yaparken eker yapıldığında, besleyici değeri artar. Pişirirken içine pişmiş nohut, mercimek, havuç eklenmesi tan değerini indirmeye daha yak n ilave da artırırcakl kta pi irilirse, protein e- de eri azal r. dilmelidir. Birlikte yüksek s - Kuru fasulye, nohut, mercimek gibi besinler süt, iyi yoğurt, pi irildi- peynir ve tahinle yapılan tatlıla- de eri azal r. Yumurta, Kuru fasulye, nohut, mercimek gibi besinler iyi pi irildirın inde besleyici sindirimi değerleri, kolayla r ve sadece un, yağ, şeker kullanılarak yapılanlardan böylelikle protein fazladır. de eri artar. böylelikle protein de eri ar- Şeker yerine inde pekmez sindirimi kullanılması, kolayla r ve Yumurta besleyici çi yenirse değerini ya daha tar. da artırır. sar s n n Sütlü etraf tatlı ye illenecek yaparken şeker önceden konulmamalı, ocaktan indirmeye h zl yakın ate te, ilave uzun edilmelidir. süre Birlikte yüksek sıcaklıkta pişirilirse, protein kadar pi irilirse, değeri besleyici azalır de eri - azal r. Kuru fasulye, nohut, mercimek Yumurta gibi çi besinler yenirse ya iyi da pişirildiğinde sar sebzelerden sindirimi ya- kolaylaşır sar s n n etraf ye illenecek Ye il ve kadar ve h zl böylelikle ate te, uzun protein süre p lan değeri salatalara artar. limon veya pi irilirse, besleyici de eri sirke eklenir, bekletilirse A azal r. Yumurta çiğ yenirse ya da sarısının etrafı yeşillenecek kadar hızlı ateşte, uzun süre Ye il ve pişirilirse, sar sebzelerden besleyici ya- ve C vitamini de eri azal r. p lan salatalara limon veya Sebzeler değeri do rand ktan azalır. sonra sirke eklenir, bekletilirse A bekletilir, Yeşil ha lama ve sarı ve sebzelerden pi me yapılan ve C vitamini salatalara de eri limon azal r. veya sular at l r- sa, vitamin ve sirke eklenir, bekletilirse A ve Sebzeler C vitamini do rand ktan değeri azalır. sonra mineralleri azal r. bekletilir, ha lama ve pi me Sebzeler doğrandıktan sonra bekletilir, haşlama ve sular at l r- sa, vitamin ve Meyveler pişme kesildikten suları atılırsa, veya soyulduktan vitamin ve sonra mineralleri bekletilirse C vitamini de eri azal r. Hatta s k lm meyve sular mineralleri azal r. azalır. Meyveler kesildikten veya soyulduktan Meyveler kesildikten sonra veya bekletilirse soyulduktan C sonra vitamini buzdolab nda bekletilirse vitamin de eri azal r. bekletilirse C vitamini sıkılmış de eri meyve azal r. suları Hatta s k lm buzdolabında meyve sular değeri azalır. Hatta buzdolab nda bekletilirse vitamin de eri azal r. bekletilirse Süt yar m vitamin saat gibi değeri uzun azalır. süre kaynat l rsa vitaminleri Süt yar m saat gibi uzun süre kaynat l rsa vitaminleri Süt yarım saat gibi uzun süre kaynatılırsa vitaminleri azalır. azal r. Pastörize ve sterilize edilmemi Pastörize süt kabar nca ve sterilize a- edilmemiş azal r. Pastörize süt kabarınca ve sterilize ateşten alınırsa, mikropları ölmez. Süt edilmemi kabardıktan süt kabar nca sonra a- te ten al n rsa, mikroplar te ten al n rsa, mikroplar karıştırılarak ölmez. Süt 5-10 kabard ktan dakika daha sonra kar t r larak kavanozda 4-5 buzdolabında dakika 3-4 ra kar t r larak gün saklanır. 4-5 dakika kaynatılıp ölmez. hemen Süt kabard ktan soğutulur. Cam son- daha kaynat l p hemen so utulur. Cam kavanozda buz- Yağ daha yakıldıktan kaynat l p sonra hemen yemeğe so utulur. Cam kavanozda buz- konursa, sağlığa zararlı duruma gelir. dolab nda 3-4 gün saklan r. dolab nda 3-4 gün saklan r. Ya yak ld ktan sonra yeme e konursa, sa l a zararl Ya yak ld ktan sonra yeme e konursa, duruma sa l a gelir. zararl 1 duruma gelir. Yo urdun ye ilimsi suyu at l rsa vitamin de eri azal r. Ayr ca yo urt torbaya konup süzülür ve süzülen suyu Yo urdun ye ilimsi suyu at l rsa vitamin de eri azal r. at l rsa vitamin kayb olur.

20 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR 20 Yoğurdun yeşilimsi suyu atılırsa vitamin değeri azalır. Ayrıca yoğurt torbaya konup süzülür ve süzülen suyu atılırsa vitamin kaybı olur. Kapakları -hafif de olsa- içe veya dışa doğru bombaj yapmış konserve ve ayranlar sağlık için zararlıdır Posanın beslenmemizdeki önemi nedir? eslenmemizdeki önemi nedir? ay taner lmadan ürünleri,, sebze bulunan idir. Beçözünür ez posa iye ayr osa kan emekten len kan ekerini dü ürücü etki gösterir. Posa, tam buğday taneleri ve saflaştırılmadan yapılmış tahıl ürünleri, kuru baklagiller, sebze ve meyvelerde bulunan bir diyet bileşenidir. Besinlerdeki posa çözünür posa ve çözünmez posa olmak üzere ikiye ayrılır. Çözünür posa kan yağlarını ve yemekten sonra hızlı yükselen kan şekerini düşürücü etki gösterir. Çözünmez posa esas olarak barsaklarda hacim oluşturur, dışkı hacmini arttırır ve bağırsaktan geçiş zamanını düzenler. Özellikle buğday kepeğinden zengin olan yüksek posalı diyetler bu özelliği gösterir. Bunlar çeşitli barsak hastalıklarından (kabızlık, divertikül) tedavisinde yararlı etki göstermektedir. Yüksek posalı diyetler insüline bağımlı olmayan diyabet tedavisinde insüline gereksinimi azaltmakta, dokuların insüline duyarlılığını arttırmaktadır. esas olarak barsaklarda hacim olu turur, tt r r ve ba rsaktan geçi zaman n düzen- day kepe inden zengin olan yüksek posal i i gösterir. Bunlar çe itli barsak hastal kla-, diverti-kül) tedavisinde yararl etki gösksek posal diyetler insüline ba ml olmaavisinde insüline gereksinimi azaltmakta, e duyarl l n artt rmaktad r. Posa, kolesterol düşürücü etkisini safra asitlerini bağlayarak diyetteki toplam yağ ve kolesterol alımını düşürerek, daha uzun süre doygunluk hissi yaratıp bir ölçüde besin alımını azaltarak gösterir. dü ürücü etkisini safra asitlerini ba layaplam ya ve kolesterol al m n dü ürerek, doygunluk hissi yarat p bir ölçüde besin a- gösterir. Kanser yapıcı öğelerin bağırsakta kalma süresini kısaltır, barsak duvarı ile temasını azaltır, barsak ph sını değiştirerek bakterilerin bu tür öğeleri üretmesini engeller. Göğüs kanserine karşı da koruyucu olduğu belirtilmektedir. Göğüs kanserinden korunmada yüksek posalı diyetlerin (yağ ve kalorileri nispeten düşük olduğundan) östrojen metabolizmasını ve atımını düzenleyerek etki gösterdiği belirtilmektedir. nas l etkiler? 111. Farklı türdeki yağların tüketilmesi sağlığımızı nasıl etkiler? elerin ba rsakta kalma süresini k salt r, temas n azalt r, barsak ph s n de i tirebu tür ö eleri üretmesini engeller. Gö üs da koruyucu oldu u belirtilmektedir. Gö üs runmada yüksek posal diyetlerin (ya ve en dü ük oldu undan) östrojen metabolizn düzenleyerek etki gösterdi i belirtilmekabuklu), incir, portakal ba ta olmak üzere yve, havuç, lahana, p rasa, karnabahar ve lmak üzere 3-4 de i im sebze, mercimek re 1 de i im kurubaklagil yeme i, bulgur- Sağlıklı bir diyet için öncelikle katı yağlar, zeytinyağı ve diğer bitkisel sıvı yağların dengeli bir şekilde kullanılması gerekir. Katı yağların fazla tüketilmesi kalp-damar hastalıkları yönünden olumsuz etki gösterir dan olu an bir de i im tah l yeme i karnada diyet posas az), bir porsiyo ve 5-6 de i im kepekli ekmekten olu grama yak n diyet posas sa lar Farkl türdeki ya lar n tüketi Sa l kl le kat di er dengeli mas g fazla tü hastal k suz etk Kat ya lerde d bulundu mümkün oldu unca az eklenmeli, et nulmamal ve kahvalt da ya tük mümkün oldu unca vazgeçilmelidir. Di er bitkisel s v ya lar el-

21 GIDA, SU 104. VE Farkl BESLENME türdeki KONUSUNDA ya lar n tüketilmesi SIK SORULAN sa l m z SORULAR nas l etkiler? Katı yağlar hayvansal besinlerde doğal olarak yeterince bulunduğundan yemeklere mümkün olduğunca az eklenmeli, etli yemeklere yağ konulmamalı ve kahvaltıda yağ tüketme alışkanlığından mümkün olduğunca vazgeçilmelidir. hastal klar yönünden olum- Diğer bitkisel sıvı yağlar elzem yağ asitlerinin kaynağıdır. Zeytinyağı ile bir denge içinde kullanılırsa kalp damar hastalıkları suz üzerine etki gösterir. olumlu etkileri olur. Balıkta bulunan yağların sağlık üzerinde olumlu bulundu undan etkileri vardır. Bu nedenle diyette düzenli balık tüketme alışkanlığının (haftada en az bir kez) kazanılması gerekir. damar hastal klar, diyabet, Bal ktaki kanser gibi ya kronik asitleri hastal klar di er bitkisel s v ya lar n baz olumsuz etkilerini ortadan kald rmaktad r. Çe idi ne olursa olsun da beraberinde getirir Ekmek israfını önlemek için neler yapılmalıdır? ya lar n fazla miktarda tüketilmesi sa l k aç s ndan sak ncal d r. Bu nedenle diyette ya düzenlemesi yap l rken diye Ekmek israf n önlemek için neler yap lmal d r? tin toplam ya içeri inin de azalt lmas (toplam diyet ener- Balıktaki yağ asitleri diğer Di er bitkisel s v sıvı ya lar yağların elzem ya kaldırmaktadır. asitlerinin kayna - Çe- bazı olumsuz etkilerini ortadan d r. Zeytinya ile bir denge şidi ne olursa olsun yağların fazla miktarda tüketilmesi sağlık açısından sakıncalıdır. damar hastal klar Bu nedenle üzerine di- içinde kullan l rsa kalpyette yağ düzenlemesi yapılırken olan olumlu diyetin etkileri toplam olur. yağ içeriğinin de azaltılması (toplam Bal kta diyet bulunan enerjisinin ya lar n % u) önerilmektedir. Yüksek sa l k üzerinde yağ tüketiminin olumlu etkileri vard r. Bu nedenle diyet- şişmanlık, hipertansiyon ve bunlara bağlı olarak kalpdamar hastalıkları, diyabet, l kanl n n kanser gibi (haftada kronik en az hastalıkları bir kez) kazan lmas da beraberinde jisinin % u) önerilmektedir. te düzenli Yüksek bal k ya tüketme tüketiminin a- i manl k, hipertansiyon ve bunlara ba l olarak kalp- gerekir. getirir. Ülkemizde ciddi boyutlarda olan ekmek israfını önlemek için aşağıdaki öneriler dikkate Ülkemizde ciddi boyutlarda olan ekmek israf n alınmalıdır. önlemek için a a daki öneriler dikkate al nmal - d r. Üretim talebe göre planlanmalı, raf ömrü daha uzun kaliteli ekmek üretilmelidir. Ekmekler planlanmal, fırında raf veya ömrü satış yerinde uygun daha uzun kaliteli koşullarda muhafaza edilmelidir. Ekmeğin pişirilmesi ile satışı arasındaki süre en aza indirilmelidir. Küçük gramajlarda ekmek üretilmelidir. karnada diyet posas az), bir porsiyon kurutulmu meyve ve 5-6 de i im kepekli ekmekten olu an bir diyet günde 25 grama yak n diyet posas sa lar. Sa l kl bir diyet için öncelikle kat ya lar, zeytinya ve di er bitkisel s v ya lar n dengeli bir ekilde kullan lmas gerekir. Kat ya lar n fazla tüketilmesi kalp-damar Kat ya lar hayvansal besinlerde do al olarak yeterince yemeklere mümkün oldu unca az eklenmeli, etli yemeklere ya konulmamal ve kahvalt da ya tüketme al kanl ndan mümkün oldu unca vazgeçilmelidir. ekmek üretilmelidir. Üretim talebe göre Ekmekler f r nda veya sat yerinde uygun ko ullarda muhafaza edilmelidir. Ekme in pi irilmesi ile sat aras ndaki süre en aza indirilmelidir. Toplu tüketim yerlerinde ekmek dilimlenmiş veya küçük yuvarlak olarak verilmelidir. Küçük gramajlarda ekmek üretilmelidir. Toplu tüketim yerlerinde, menüye göre ekmek siparişi verilmeli; artan ekmeklerin daha sonraki günlerde kullanılmasını sağlayacak menüler düzenlenmelidir. Toplu tüketim yerlerinde ekmek dilimlenmi veya küçük yuvarlak olarak verilmelidir. Toplu tüketim yerlerinde, mönüye göre ekmek sipari i verilmeli; artan ekmeklerin daha sonraki günlerde kullan lmas n sa layacak mönüler düzenlenmelidir. Sat lamayan ekmeklerin f r nlar taraf ndan, galeta unu, kurutulmu ekmek içi gibi ba ka g da maddelerinin üretiminde kullan lmas sa lanmal d r. 21

22 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR 22 Satılamayan ekmeklerin fırınlar tarafından, galeta unu, kurutulmuş ekmek içi gibi başka gıda maddelerinin üretiminde kullanılması sağlanmalıdır. Orta derecede bayatlamış ekmeklerin düşük fiyattan satılması sağlanmalıdır. Tüketici, soğumuş ekmeği bayatlamış saymamalıdır. Evlere ihtiyaçtan fazla ekmek alınmamalıdır. Ev hanımları bayatlamış ekmeği değerlendirme konusunda bilgilendirilmeli ve teşvik edilmelidir. Ev han mlar bayatlam ekme i de erlendirme konusunda 113. bilgilendirilmeli Şok (çok düşük ve te vik kalorili) edilmelidir. diyetlerle kilo vermenin sakıncası var mıdır? 106. ok (çok dü ük kalorili) diyetlerle kilo vermenin sak ncas var m d r? Şişmanlık depo yağlarının yağsız vücut kitlesine i manl k depo ya lar n n ya s z vücut kitlesine oranla art- oranla artması ve normal kabul edilen değerlerin üzerine mas ve normal çıkmasıdır. kabul Oluşumuna edilen çeşitli faktörler etki de erlerin üzerine ç kmas d r. etmekle Olu umuna birlikte çe itli faktörler genelde etki neden, harcanandan fazla kalori etmekle alınmasıdır. birlikte genelde neden, harcanandan fazla kalori al nmas d r. Şişmanlık, hiperlipidemi, diyabet vb gibi hastalıklara i manl k, zemin hiperlipidemi, hazırladığından diyabet vb gibi hastal klara zemin tedavi edilmesi gerekmektedir. haz rlad ndan tedavi edilmesi gerekmektedir. Ancak, tedavide başarılı olabilmek için, diyet, Ancak, tedavide ba ar l olabilmek için, diyet, egzer- egzersiz, davranış tedavisi gibi üçlü bir yöntem izlenmelidir. siz, davran tedavisi gibi üçlü bir yöntem izlenmelidir. Uygulanacak diyet hastaya en fazla haftada 0,5-1kg verdirecek şekilde Uygulanacak diyet hastaya en fazla haftada 0,5-1kg verdirecek planlanmalıdır. kadar planlanmal d r, Hızlı kilo aksi kaybı halde vücut ya s z yağsız kitlesinde kitlesinde de kayıplara neden olur de ve kay plar bu durum olur ve kişinin bu durum sağlığını ki inin sa l n şişmanlığından i manl ndan daha fazla tehlikeye sokar. daha fazla tehlikeye sokar. Çok dü ük enerjili diyetlerin, ba a r s, konsantrasyon bozuklu u, sinirlilik, yorgunluk, bulant, kusma, ishal, kab zl k, safra ve böbrek ta, kalp ritminde bozukluk, tansiyon Çok düşük enerjili diyetlerin, baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, dü üklü ü, sinirlilik, yorgunluk, adet düzensizli i, bulantı, kuru cilt, kusma, saç dökülmesi, ishal, kabızlık, saç safra ve böbrek taşı, incelmesi, uyu ukluk, so u a kar tahammülsüzlük, idrarda protein görülmesi, mineral ve elektrolit dengesinde bo- kalp ritminde bozukluk, tansiyon düşüklüğü, adet düzensizliği, kuru cilt, zukluk, saç dökülmesi, bazal metabolizma saç incelmesi, h z nda azalma uyuşukluk, gibi sa l soğuğa etkileyen yan etkileri oldu u unutulmamal d r. karşı tahammülsüzlük, idrarda protein görülmesi, mineral ve elektrolit dengesinde bozukluk, bazal metabolizma 107. Zay flama diyetlerinde hızında nelere azalma dikkat gibi edilmelidir? sağlığı etkileyen yan etkileri olduğu unutulmamalıdır. A rl k kayb, haftada kg geçmemelidir. Di er bir deyi le ki i yava ve uzun bir sürede zay flamal d r Zayıflama diyetlerinde nelere dikkat edilmelidir? Ağırlık kaybı, haftada kg geçmemelidir. Diğer bir deyişle kişi yavaş ve uzun bir sürede zayıflamalıdır.

23 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Öncelikle, boya uygun ağırlık saptanmalı, uygun ağırlık durumunda, kilo almaktan kaçınılmalıdır. Kilolu ve şişmanlık durumunda ise önce daha fazla ağırlık artışı önlenmeli, daha sonra ağırlık kaybı hedeflenmelidir. Aşırı ve hızlı ağırlık kaybından mutlaka sakınılmalıdır. Ağırlık kaybı için bireyin cinsiyetine, yaşına, boyuna, fiziksel aktivitesine, beslenme alışkanlıklarına uygun bir beslenme programı uygulanmalıdır. Zayıflama diyetleri bireye özgü olmalıdır. Bunun için diyet tedavisi, mutlaka bir diyetisyen kontrolünde yapılmalıdır. Öncelikle, boya uygun a rl k saptanmal, uygun a rl k durumunda, kilo almaktan kaç n lmal d r. Kilolu ve i manl k durumunda ise önce daha fazla a rl k art önlenmeli, daha sonra a rl k kayb hedeflenmelidir. A r Çocukluk çağı şişmanlıklarının kalıcı olabileceği göz önünde tutularak ağırlık denetimi çocukluktan itibaren başlamalıdır. Öncelikle çocukluk çağından itibaren verilecek yeterli ve dengeli beslenme önerileri ile şişmanlığın oluşumu önlenmeli ve sürekli yapılacak eğitim Yani zay flama programları ile yanlış olan beslenme alışkanlıklarında kalıcı değişiklikler oluşturulmalıdır. ve h zl a rl k kayb ndan mutlaka sak n lmal d r. A rl k kayb için bireyin cinsiyetine, ya na, boyuna, fiziksel aktivitesine, beslenme al kanl klar na uygun bir beslenme program uygulanmal d r. diyetleri bireye özgü olmal d r. Bunun için diyet tedavisi, mutlaka bir diyetisyen kontrolünde yap lmal d r. Çocukluk ça i manl klar n n kal c olabilece i göz önünde tutularak a rl k denetimi çocukluktan itibaren ba lamal d r. Öncelikle çocukluk ça ndan itibaren verilecek yeterli ve dengeli beslenme önerileri ile i manl n olu umu önlenmeli ve sürekli yap lacak e itim programlar ile yanl olan beslenme al kanl klar nda kal c de i iklikler olu turulmal d r. Düzenli fiziksel aktivite yapılmalı, bu bir yaşam şekli haline getirilmelidir. Vücut ağırlığının korunmasında davranışların önemli olduğu unutulmamalı, sağlıklı yeme alışkanlıkları kazanılmalıdır. Bunun için gerektiğinde uzmanlardan davranış değiştirme tedavisi desteği sağlanmalıdır. Düzenli fiziksel aktivite yap lmal, bu bir ya am ekli haline getirilmelidir. Vücut a rl n n korunmas nda davran lar n önemli oldu u unutulmamal, sa l kl yeme al kanl klar kazan lmal d r. Bunun için gerekti inde uzmanlardan davran de i tirme tedavisi deste i sa lanmal d r A rl k kaybeden ki i neden tekrar kilo al r? 11. Ağırlık kaybeden kişi neden tekrar kilo alır? E er ki i kilo kayb tedavisi s ras nda elde etti i olumlu al kanl klar Eğer b rak rsa, kişi fiziksel kilo aktivitesini artt rarak kilo verdiyse ve kaybı tedavisi sırasında elde ettiği olumlu alışkanlıkları bırakırsa, fiziksel aktivitesini arttırarak terk ederse, kilo çok verdiyse dü ük enerjili ve tedavi sonrası bu aktiviteleri terk tedavi sonras bu aktiviteleri diyet yaparak kilo verdiyse ve ederse, tedavi sonras çok ald düşük enerjiyi enerjili artt r rsa, tedavi sonras kilo koru- diyet yaparak kilo verdiyse ve ma program na tedavi sonrası al nmazsa aldığı tekrar enerjiyi arttırırsa, tedavi sonrası kilo al r. koruma programına alınmazsa tekrar kilo alır. 11. Kilo kontrolü - 24 için - diyet mi egzersiz mi daha etkindir? Tek başına diyet ve egzersiz kilo vermede etkin olabilir; ama her ikisinin de avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır, fakat birlikte uygulandığında avantaj ve dezavantajları birbirlerini olumlu yönde etkilemekte ve denge sağlanmaktadır. Diyetle oluşan negatif enerji dengesi program başlangıcında hızlı kilo vermeyi sağlayabilir, ama yağsız vücut kitlesi ve dinlenme metabolik hızı azalır. Egzersiz daha az kilo kaybına neden olur, ama yağsız dokunun korunması ve artışını sağlar ve dinlenme metabolik hızın azalmasını önler. 23

24 iyet mi egzersiz mi daha 109. Kilo kontrolü için diyet mi egzersiz mi daha GIDA, etkindir? SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR ba na diyet ve egzersiz kilo mede etkin olabilir; ama her ikiin de avantaj ve dezavantajlar yağ, %25 protein kaybı, diyet Tek ba na diyet ve egzersiz kilo Diyetle vermede etkin kilo olabilir; kaybında ama her %75 ikisinin de avantaj ve dezavantajlar lunmaktad r, fakat birlikte uygud nda avantaj ve dezavantajlar land nda avantaj ve dezavantajlar egzersizle bulunmaktad r, birlikte fakat birlikte uygulandığında uygu- ise protein kaybı sadece %5 olmaktadır. Egzersizin tek başına sağladığı yararlar birlerini olumlu yönde etkilemekve denge sa lanmaktad r. kilo te ve kaybı denge sa lanmaktad r. diyetleri ile birlikte olduğunda da devam etmek- birbirlerini olumlu yönde etkilemektedir. Diyetle olu an negatif enerji dengesi program ba lang c nda h zl kilo etle olu an negatif enerji dengeprogram ba lang c nda h zl kilo vermeyi 11. sa layabilir, Etkin kilo ama kontrol ya s zprogramları nasıl olmalıdır? meyi sa layabilir, ama ya s z vücut kitlesi ve dinlenme metabolik h z azal r. Egzersiz daha az kilo cut kitlesi ve dinlenme metabolik Başarılı kilo kaybı ve kilo kontrol programlarında en kayb na neden olur, ama ya s z dokunun korunmas ve art n daha sa lar özellik az ve dinlenme kilo vücut metabolik ağırlığını h z n sabit azalmas n tutmak önler. veya azaltmakdır. Bunu yaşam azal r. Egzersiz önemli ya s z dokunun Diyetle korunmas kilo kayb nda ve armetabolik h z n egzersizle azalmas n birlikte önler. uyguland nda ise protein kayb sadece %75 ya, %25 protein kayb, diyet şekli haline getirmek en önemli ilkedir. 5 ya, %25 protein %5 olmaktad r. Davranış kayb, diyet Egzersizin tek ba na sa lad yararlar kilo kayb diyetleri ile birlikte değişikliği, oldu unda egzersiz da devam ve etmektedir. diyet programları hafif şişmanlar için d nda ise protein kayb sadece yeterlidir. Morbid şişmanlar için ise sağlıklı kiloya ulaşmak için ek eğitim tek ba na sa lad 110. Etkin yararlar kilo kilo kontrol programlar nas l olmal d r? ldu unda da devam ve beceri, etmektedir. sosyal destek, profesyonel izlem gerekebilmektedir. Ba ar l kilo kayb ve kilo kontrol programlar nda en önemli özellik vücut 118. a rl n olmal d r? Egzersiz sabit tutmak yapıyorum; veya a- ama hala kilo veremiyorum, neden? rogramlar nas l zaltmaktad r. Bunu ya am ekli haline getirmek en önemli ilkedir. Kişiler egzersiz programına başlayınca hemen kilo ver- ilo kontrol özellik vük veya a- yet programlar hafif i manlar için Davran de i ikli i, egzersiz meyi bekler ve di- ve hızla kilo verememekten yakınırlar. Vücutlarındaki değişiklikleri anlamadıkça egzersizle kilo verme- ekli halidir. sa l kl kiloya ula mak diklerini için ek e itim düşünmektedirler. yeterlidir. Morbid i manlar için ise ve beceri, sosyal destek, profesyonel rsiz ve dianlar için deni vardır. Hareketsiz yaşam süren bireyler düzenli eg- izlem gerekebilmektedir. Egzersiz başlangıcında kilo vermemenin bir çok ne- lar için ise zersiz programına başladıklarında vücut egzersiz stresine ek e itim rofesyonel direnç göstermekte ve vücutta değişiklikler oluşmaktadır. Vücut ağırlığı, aerobik egzersiz programının başlangıcı süresince değişmeyebilir, fakat vücut kompozisyonu değişebilir Egzersizin kas dokusu, kan hacmi, kas glikojen depolarını artırarak kilo artışı sağladığı bilinmektedir. Egzersizle yağ dokusu azalmakta, fakat vücudun diğer bölümlerindeki 111. artış, Egzersiz kilo yap yorum; kaybını engellemektedir. ama hala kilo Egzersiz programı devam ettikçe kilo veremiyorum, kaybı başlamaktadır. neden? Egzersizin ilk başlarında az veya hiç kilo verilmemiş gibi görünse de vücut kompozisyonundaki bu değişiklik arzu edilen bir durumdur. Çünkü vücut yağı kayba uğramıştır. Egzersize uyum sonucu oluşan bu değişiklikler 1 ay süre alabilmektedir. Daha sonra egzersizin gerektirdiği enerji kaybına bağlı vücut ağırlığı azalmaya başlamaktadır. 24 Ki iler egzersiz program na ba lay nca hemen kilo vermeyi bekler ve h zla kilo verememekten yak n rlar. Vücutlar ndaki de i iklikleri anlamad kça egzersizle kilo vermediklerini dü ünmektedirler. Egzersiz ba lang c nda kilo vermemenin birçok nedeni var-

25 K sa sürede h zl kilo kayb vaat eden sihirli- ok diyetler ( bu tür diyetlerle a rl k kayb k sa sürede sa lanabilse de, h zl a rl k kayb nedeni ile a rl n korunmas 112. Yanl zay flama diyet uyg GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR mümkün olamamaktad r). Ki iye özgü olmayan diyetler (ö yay nlarda bulunan; ki ilerin ö 11. Tek Yanlış besine zayıflama dayal diyetler(k sa uygulamaları yan diyetler) nelerdir? sürede etkili olmas na ra men Kişiye özgü olmayan diyetler (özellikle gazete, K sa sürede dergi h zl vb. kilo kayb vaa a rl k kayb kal c olmamaktad r; besin ö eleri yetersiz ve bilse de, h zl a rl k kayb nede yayınlarda bulunan; kişilerin özellikleri dikkate ler ( bu alınmayan tür diyetlerle a rl k ka diyetler) dengesizdir) mümkün olamamaktad r). Kısa Zay flatt sürede hızlı öne kilo sürülen kaybı vaat ve eden pek sihirli-şok diyetler ( bu çok tür yan diyetlerle etkisi bulunan ağırlık kaybı ilaçlarla kısa sürede sağlana- sürede Tek be bilse de, beraber hızlı ağırlık önerilen kaybı diyetler nedeni ile ağırlığın korunması a rl k d r; be mümkün olamamaktadır). Gerçek kilo kayb yerine, sadece su kayb na neden olan dengesi diüretik Tek ilaçlar besine veya dayalı saunalar. diyetler(kısa sürede etkili olmasına rağmen ağırlık Zay flatt kaybı kalıcı olmamaktadır; besin öğeleri yetersiz ve dengesizdir) Diyetisyenlerin d ndaki ki ilerin önerdi i tüm diyetler çok yan beraber hatal Zayıflattığı zay flama öne programlar sürülen aras ndad r. ve pek çok yan etkisi bulunan ilaçlarla beraber önerilen diyetler Gerçek kilo kayb yerine, sadec 113. Yumurtan n buzdolab na konulmadan önce diüretik ilaçlar veya saunalar. y kanmas Gerçek sak ncal kilo kaybı m d r? yerine, sadece su kaybına neden olan diüretik ilaçlar veya saunalar. Diyetisyenlerin d ndaki ki iler Yumurta, y kand nda üzerindeki hatal zay flama programlar ara Diyetisyenlerin porlar n dışında uzman aç l p mikroorganizmalar n olmayan kişilerin önerdiği 113. Yumurtan n diyetler hatalı zayıflama programları kolayca girmesine arasındadır. neden oldu u i-y kanmas sak ncal m d r? buzdolab na k çin buzdolab na koymadan önce y kanmamal d r. buzdolabına konulmadan önce Yumurta, 120. Yumurtanın yıkanması sakıncalı mıdır? porlar n aç Ancak kullan lmadan önce mutlaka kolayca gir Yumurta, yıkandığında y kanmal üzerindeki ve kurulan p ince kullan lmal d r. kolayca girmesine kanmamal zar tabakasının açılıp mikroorganizmaların çin buzdola neden olduğu için buzdolabına koymadan önce yıkanmamalıdır. Yumurtan n tazeli ini yitirmemesi Ancak kulla y kanmal v için serin yerde bekletilmelidir. -1, d r. +1 ºC Ancak aras nda kullanılmadan yumurta uzun önce süre saklanabilmektedir. mutlaka yıkanmalı ve kurulanıp kullanılmalıdır. Yumurtan n için serin y Yumurta tazeliğini yitirmemesi için serin yerde bekletilmelidir. +1 ºC aras nda -1, +1 yumurta ºC uzun süre arasında yumurta uzun süre saklanabilmektedir Dondurulmuş besinler hazırlanırken ve tüketilirken nelere dikkat edilmelidir? Besinler fiziksel, kimyasal ve biyolojik saklama yöntemleri uygulanarak, uzun süre dayanıklı hale getirilebilirler. Fiziksel bir saklama yöntemi olan dondurma işleminde besinlerde bulunan kullanılabilir su, buz kristallerine dönüştürülmekte, biyokimyasal tepkimelerin hızı minimize edilmekte ve mikrobiyolojik etkinlikler durdurularak depolama sırasında dayanıklılığın ve besin kalitenin en üst düzeyde korunması amaçlanmaktadır

26 GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR Dondurucu içindeki sıcak mümkün olduğunda -18 C de sabit tutulmalıdır. Dondurucunun kapağı sık aralıklarla açılmamalıdır. Besinlerin ve mikroorganizmaların metabolik aktiviteleri donma noktalarının altında azalmakta ve ancak -18 C nin altında durmaktadır. Besinlerin tekrar yenilebilmesi ancak çözündürme ile mümkündür. Özellikle evlerde yapılan uzun süreli çözündürme işlemi besinlerin bakteriler ile bulaşma riskini arttırmaktadır. besinler haz rlan rken ve e dikkat edilmelidir? yasal ve öntemleri süre dailirler. yöntemi inde bellan labilir dönü tüasal tepize edilolojik etak depoan kl l n düzeyde maktad r. Ev koşullarında dondurulmuş besinlerin hazırlanmasında şu noktalara dikkat edilmelidir; Sadece iyi kalitede olan besinler dondurulmalıdır. Çünkü dondurma işlemi, sadece besinin mevcut kalitesini korur, kaliteyi arttırmaz. Sebze ve meyveler, tüketim için uygun oldukları dönemde dondurulurlarsa en iyi sonuç alınır. Besinler bir seferde tüketilecek miktarda paketlenerek dondurulmalıdır. Dondurma işlemine hazırlık aşamasında kullanılan tüm ekipmanların ve ortamın temiz olmasına dikkat edilmelidir. Dondurma işlemi mikroorganizmaları öldürmez, sadece üremelerini durdurur. eki s cakldu unda -18 C de sabit tutulmal d r. apa s k aral klarla aç lmamaya dikkat ikroorganizmalar n metabolik aktiviteleri n n alt nda azalmakta ve ancak -18C aktad r. Besinlerin tekrar yenilebilmesi me ile mümkündür. Özellikle evlerde reli çözündürme i lemi kontaminasyon tad r. Dondurulacak sebze ve meyveler önce temiz, soğuk suyla yıkanmalı, zedelenmiş, berelenmiş ve yumuşamış olanların ayrılarak, aynı boyutta sağlam olanları bir arada dondurmaya özen gösterilmelidir. Dondurulmaya uygun taze sebzeler paketlenmeden önce kaynatılmakta olan suya 1-2 dakika süre ile daldırılıp, çıkartılır. Bu işlem sebzelerde vitamin kaybına neden olan enzim aktivitenin durdurulmasını sağlar. Uygun süre ile haşlanan sebzeyi akan soğuk su altında veya buzlu su içinde hemen soğutmalı ve süzmelidir. Bekletmeden paketlenmeli ve dondurucuya yerleştirilmelidir. durulmu besin haz rlamada u noktala- ; de olan besinler dondurulmal d r. Çünkü i, sadece besinin mevcut kalitesini ko- rmaz. Dondurucuya hiçbir zaman sıcak veya ılık besin yerleştirmemelidir. eler, tüketim için uygun olduklar dölurlarsa en iyi sonuç al n r. Paketlemede nem ve hava geçirgenliği olmayan, kontaminasyon riski taşımayan dondurucular için üretilmiş paket malzemeleri kullanılmalıdır. Teneke, cam ve sert plastikten yapılmış malzemeler kullanılmamalıdır. 2

GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II)

GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II) GIDA, SU VE BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II) Hazırlayanlar Dr. Dyt. Meltem Soylu Uzm. Gıda Müh. Cengiz Kesici Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Şubat - 2008 ANKARA Birinci

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT İLKÖĞRETİM OKULU Sağlık Bülteni-1. YETERLİ ve DENGELİ BESLENME. PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİK BÖLÜMÜ

ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT İLKÖĞRETİM OKULU Sağlık Bülteni-1. YETERLİ ve DENGELİ BESLENME. PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİK BÖLÜMÜ ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT İLKÖĞRETİM OKULU Sağlık Bülteni-1 YETERLİ ve DENGELİ BESLENME PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİK BÖLÜMÜ OKUL ÇAĞINDA BESLENME Okul çağı dönemi, büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu, besin

Detaylı

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler Besin Grupları Doğada çok çeşitli besinler bulunmakta ve her besinin besin öğesi bileşimi farklılık göstermektedir. Besin öğelerini tek bir besinle vücudumuza almamız imkansızdır. Besin öğelerinin dengeli

Detaylı

Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir.

Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir. Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir. Bir anne adayı anne olduğunu öğrendiği andan itibaren yavrusu ve kendisi için en iyi şekilde yaşamaya çalışır

Detaylı

DENGELİ BESLENME NEDİR?

DENGELİ BESLENME NEDİR? DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gereken dört temel besin grubu olan; süt ve ürünleri, et ve benzeri, sebze ve meyveler, ekmek ve tahıllar dan hergün sizin için gerekli

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL SAĞLIKLI BESLENME AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL 1 İNSANLAR NEDEN YEMEK YER 2 3 Sağlığın temeli yeterli ve dengeli (sağlıklı) beslenmedir. İnsan vücudunu bir arabaya benzetebiliriz;

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin vücuda alınıp kullanılabilmesidir.

Detaylı

GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME

GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR? Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Gebelik öncesi ideal ağırlığında olan yetişkin kadınların ortalama 9-14 kg arasında (ayda 1-1,5kg)

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE Sağlıklı büyümek ve gelişmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. BESLENME İnsanın yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel

Detaylı

Beslenme: Yeterli ve dengeli beslenme: Besin: hayvansal kaynaklı besinlerdir. bitkisel kaynaklı besinlerdir. Besin öğesi:

Beslenme: Yeterli ve dengeli beslenme: Besin: hayvansal kaynaklı besinlerdir. bitkisel kaynaklı besinlerdir. Besin öğesi: Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması ve yaşam kalitesini artırması için gerekli olan besinleri vücuduna alıp kullanmasıdır. Beslenme, ne karın doyurmak veya

Detaylı

DiYABET VE BESLENME N M.-

DiYABET VE BESLENME N M.- DiYABET VE BESLENME Diyabet tedavisinin amacı;kan şekeri kontrolünü sağlayarak diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları (komplikasyonları) önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitenizi yükseltmektir.

Detaylı

TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI

TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI Türkiye beslenme durumu yönünden hem gelişmekte olan, hem de gelişmiş ülkelerin sorunlarını birlikte içeren bir görünüme sahiptir. Ülkemizde halkın beslenme

Detaylı

ÇOCUKLARDA BESLENME. Dr.Belkıs Kütük Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Liv Hospital Ankara

ÇOCUKLARDA BESLENME. Dr.Belkıs Kütük Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Liv Hospital Ankara ÇOCUKLARDA BESLENME Dr.Belkıs Kütük Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Liv Hospital Ankara **Bir ülkenin sosyal ve ekonomik yönden, beklenen uygarlık seviyesine ulaşabilmesi, ancak bedensel ve zihinsel

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

neden az yağlı az kolesterollü diyet?

neden az yağlı az kolesterollü diyet? neden az yağlı az kolesterollü diyet? DYT-YRD07 Rev / 2 Yürürlük Tarihi / 30.12.2005 Rev Tarihi / 17.18.2012 neden az yağlı az kolesterollü diyet? Kolesterol insan vücudunda doğal olarak bulunan yağa benzer

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

SAĞLIKLI BESLENME. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 SAĞLIKLI BESLENME Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Zehra Gökkaya Kılıç, Arş. Gör. Dr. Müsenna Arslanyılmaz

Detaylı

DİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein,

DİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein, DİYABET DİYETİ * Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler günlük protein, karbonhidrat, yağ ve enerji ihtiyacınızı karşılayacaktır. * Bu

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK; Fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. BESLENME; Büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken

Detaylı

BESLENME İSTANBUL İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ

BESLENME İSTANBUL İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ BESLENME İSTANBUL İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ 2008 SUNU PLANI Sağlıklı ve dengeli beslenme Temel besin öğeleri ve grupları Öğün içerikleri: Kahvaltı Fast-food ve zararları Çocuğunuzun beslenme çantası

Detaylı

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir GAV yayınıdır. GAV Yayın No:

Detaylı

Sporcu Beslenmesi Ve Makarna. Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı

Sporcu Beslenmesi Ve Makarna. Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı Sporcu Beslenmesi Ve Makarna Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Beslenme ve Diyetetik Bölümü Bölüm Başkanı BESLENME Genetik yapı PERFORMANS Fiziksel kondisyon Yaş Cinsiyet Yaş Enerji gereksinimi Vücut bileşimi

Detaylı

OKUL ÇAĞINDA BESLENME

OKUL ÇAĞINDA BESLENME OKUL ÇAĞINDA BESLENME Doç. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Nisan 2008-İZMİR ADÖLESAN DÖNEM 1. Biyolojik değişim BÜYÜME

Detaylı

Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz. Diyetisyen Serap Orak Tufan

Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz. Diyetisyen Serap Orak Tufan Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz Diyetisyen Serap Orak Tufan İstanbul 2015 NEDEN OKULA GİDERİZ? PEKİ NEDEN YEMEK YERİZ? Hastalanmamak için Daha Güçlü olmak için Daha çabuk büyümek için Karnımızı

Detaylı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı Dengeli Beslenme Yaşamımız boyunca sürekli büyürüz. Bebeklikten itibaren sağlıklı bir şekilde büyümek ve gelişmek için düzenli, dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Beslenmek yani yemek yemek günlük

Detaylı

BESİNLER. Süt, yumurta, peynir, et, tavuk, balık gibi hayvansal kaynaklı besinler

BESİNLER. Süt, yumurta, peynir, et, tavuk, balık gibi hayvansal kaynaklı besinler BESİNLER Yaşam için gerekli besin öğelerini sağlayan bitkisel ve hayvansal gıdalar BESİN olarak tanımlanır. Besinler, elde edildikleri kaynaklara göre iki gruba ayrılır: Süt, yumurta, peynir, et, tavuk,

Detaylı

4.Sınıf Fen Bilimleri

4.Sınıf Fen Bilimleri Fen Bilimleri Adı: Soyadı: Numara: Besinler ve İçerikleri Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yedikleri ve içtikleri maddelere besin denir.canlılar büyüyüp gelişmek, üremek ( çoğalmak ) ve solunum

Detaylı

GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME. Dr. Hülya YARDIMCI A.Ü. Beslenme ve Diyetetik Bölümü

GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME. Dr. Hülya YARDIMCI A.Ü. Beslenme ve Diyetetik Bölümü GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME Dr. Hülya YARDIMCI A.Ü. Beslenme ve Diyetetik Bölümü GEBELİKTE BESLENMENİN ÖNEMİ Gebelik kadınlar için doğal fizyolojik bir olaydır. Annenin yeterli ve dengeli beslenmesi bebeğin

Detaylı

Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır.

Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. ŞİŞMANLIK (OBEZİTE) Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. Yağ dokusunun oranı; Yetişkin erkeklerde % 12 15, Yetişkin kadınlarda %20 27 arasındadır. Bu oranların

Detaylı

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için

Detaylı

Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU

Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU 173 Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU Hiçbir canlının beslenmeden yaşamını sürdürmesi mümkün değildir. Bu, her yaşta olmak üzere, insanlar için de geçerlidir. Özellikle bebekler ve

Detaylı

Kanser tedavisi sırasında sağlıklı bir diyet hemen hemen başka zamanlardakiyle aynıdır. Her gün çeşitli gıdalar yemeniz gerekir.

Kanser tedavisi sırasında sağlıklı bir diyet hemen hemen başka zamanlardakiyle aynıdır. Her gün çeşitli gıdalar yemeniz gerekir. KANSER HASTALARINDA BESLENME DESTEĞİ Dengeli ve sağlıklı beslenme sadece tedavi gören kanser hastaları için değil tedavi sonrası süreçte de sağlıklı yaşamı oluşturan önemli unsurlardan biridir. Kanser

Detaylı

BESLENME. Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Şenay GÖRÜCÜ YILMAZ

BESLENME. Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Şenay GÖRÜCÜ YILMAZ BESLENME Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Şenay GÖRÜCÜ YILMAZ 2 SAĞLIKLI BESLENME O Beslenme, O Yeterli ve dengeli beslenme O Besin O Besin öğeleri 3 İnsanlar neden yemek yer? Beslenme; İnsanın büyümesi, gelişmesi,

Detaylı

DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ

DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ İstanbul Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı DİYABETTE BESLENME PRENSİPLERİ Dr. Dyt. Cemile İdiz Ne yemeliyim? DİYABET Tatlı meyve yeme!! Limon şekeri düşürür

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI Ekmek, diğer tahıllar ve patates Meyve ve sebzeler Et, balık ve alternatifleri Yağ ve şeker oranı yüksek yiyecek ve içecekler Süt ve süt ürünleri Sağlıklı beslenme tabağı insanların

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ

Böbrek Hastalıklarında BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Böbrek Hastalıklarında BESLENME TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Böbrek Hastalıklarında BESLENME Diyetiniz günlük enerji gereksiniminize

Detaylı

DİABET (Şeker Hastalığı) ve BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ

DİABET (Şeker Hastalığı) ve BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ DİABET (Şeker Hastalığı) ve BESLENME TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ DİABET (Şeker Hastalığı) ve BESLENME Diyetiniz günlük enerji

Detaylı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)

Detaylı

Uzm.Dyt. Rukiye BOZBULUT GAZİ ÜN. TIP FAK. HASTANESİ ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ BİLİM DALI

Uzm.Dyt. Rukiye BOZBULUT GAZİ ÜN. TIP FAK. HASTANESİ ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ BİLİM DALI Uzm.Dyt. Rukiye BOZBULUT GAZİ ÜN. TIP FAK. HASTANESİ ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ BİLİM DALI OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARINDA BESLENME YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Karın doyurmak yada açlık duygusunu bastırmak değildir. Sevilen

Detaylı

ALANYA BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA VE KONT.MD YETERLİ VE DOĞRU BESLENME KURALLARI

ALANYA BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA VE KONT.MD YETERLİ VE DOĞRU BESLENME KURALLARI ALANYA BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA VE KONT.MD YETERLİ VE DOĞRU BESLENME KURALLARI 16 EKİM DÜNYA GIDA GÜNÜ Dünya da bir yanda obeziteyle mücadele yapılırken diğer tarafta açlıktan ölme noktasına gelen insanlara

Detaylı

BESLENME. Doç. Dr. Ferda Gürsel

BESLENME. Doç. Dr. Ferda Gürsel BESLENME Doç. Dr. Ferda Gürsel Genel Beslenme Kavramları Beslenmenin etkisi Sağlık Görünüş Davranış Ruh hali Diyette Besinlerin önemi Büyüme ve gelişme Enerji sağlar Metabolizmayı düzenler Sağlık ve Temel

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ FR-HYE-04-719-41

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ FR-HYE-04-719-41 FR-HYE-04-719-41 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 7 İlk yayın tarihi: 01.05.2007

Detaylı

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları SAĞLIKLI BESLENME GİRİŞ Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi Ana Gıda Grupları Meyve ve Sebzeler Hububat ve Bakliyat Süt ürünleri Nişasta, Şeker ve Yağlar Vitaminler ve Mineraller

Detaylı

Vitaminlerin yararları nedendir?

Vitaminlerin yararları nedendir? Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin

Detaylı

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.

Detaylı

5. Sınıf Fen ve Teknoloji

5. Sınıf Fen ve Teknoloji KONU: Besinler ve Dengeli Beslenme Besinlerin gerekliliği Bütün canlılar büyümek, gelişmek, ve yaşamını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmek için beslenmeye ihtiyaç vardır. Canlılar koşmak, yürümek

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME BESİN ÖGELERİ

İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME BESİN ÖGELERİ İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME Doğumdan itibaren büyüme ve gelişme, sağlıklı ve uzun bir yaşam için vücudumuza gerekli olan bütün maddeleri besinlerle alırız. Besin; yenilebilen ve yenildiğinde

Detaylı

Yeterli ve Dengeli Beslen!

Yeterli ve Dengeli Beslen! Yeterli ve Dengeli Beslen! Hareketli Ol, Egzersiz Yap! Kişisel Bakımına ve Günlük Hijyenine Özen Göster! Uyku Düzenine Dikkat Et! Stresten Uzak Dur! Yeterli ve dengeli beslenme «4 Yapraklı Yonca» içerisindeki

Detaylı

Kış Aylarında Nasıl Beslenmeliyiz? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim

Kış Aylarında Nasıl Beslenmeliyiz? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim Kış meyve ve sebzeleri, gripten kansere kadar pek çok hastalığa karşı insanı koruyan, yaşlılık sürecini yavaşlatan, vitamin, karotenoid, flavonoid gibi maddelerce zengindir. Günde 2 porsiyonu meyve olmak

Detaylı

AĠLEM VE BEN BESLENME (TEMEL BESĠN GRUPLARI) YAZAN: MERAL ġahġn

AĠLEM VE BEN BESLENME (TEMEL BESĠN GRUPLARI) YAZAN: MERAL ġahġn AĠLEM VE BEN BESLENME (TEMEL BESĠN GRUPLARI) YAZAN: MERAL ġahġn Geçen sayıda beslenme konusuna genel bir giriş yaparak besin öğeleri hakkında bilgiler vermiştim. Bu sayıda ise temel besin grupları ve doğru

Detaylı

Kalp Damar Hastal klar

Kalp Damar Hastal klar Kalp Damar Hastal klar Kalp damar hastal klar (kardiyovasküler hastal klar) dünyada en fazla ölüme sebep olan hastal klar n bafl nda gelmektedir. 2005 y l nda ölen her üç kifliden birinin hayat n kalp

Detaylı

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ GEBELİK VE EMZİKLİKTE BESLENME BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ?

Detaylı

KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME

KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME Kalp hastalıkları deyince; kalp ve kan damarlarına ilişkin hastalıklar aklımıza gelmektedir. Damar sertliği; Atardamar duvarının kalınlaşmasıdır. Yavaş seyreden ilerleyici

Detaylı

Kanser Hastalarında Beslenme

Kanser Hastalarında Beslenme Kanser Hastalarında Beslenme Tedavi Öncesi, Tedavi Süresince ve Tedavi Sonrası Beslenme İpuçları Uzm.Dyt.Elvan YILMAZ AKYÜZ Hedefler Sağlıklı kiloyu korumak Vücudun onarımını ve tedavisini sağlayan sağlıklı

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

Bebeğinizin Beslenme Sağlığı ve Zeytin Yağı

Bebeğinizin Beslenme Sağlığı ve Zeytin Yağı Bebeğinizin Beslenme Sağlığı ve Zeytin Yağı Bebek beslenmesinde 0-3 yaş arası kritik bir dönemdir. Bu dönemde annelerin her konuda olduğu gibi beslenme konusunda bebekleri için mümkün olan en 1 / 7 iyi

Detaylı

GIDA, SU ve BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II)

GIDA, SU ve BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II) GIDA, SU ve BESLENME KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR (II) HAZIRLAYANLAR Gıda Güvenliği Daire Başkanlığı Çalışanları Ekim-2006 ANKARA Birinci Basım : Ekim-2006 Ankara 3000 Adet ISBN : 975 590 181-7 Baskı

Detaylı

1 gr yağ: 9 kilokalori, 1 gr protein ve karbonhidrat: 4 kilokalori, 1 gr alkol 7 kilokalori verir.

1 gr yağ: 9 kilokalori, 1 gr protein ve karbonhidrat: 4 kilokalori, 1 gr alkol 7 kilokalori verir. Doğru beslenme için karbonhidrat, yağ ve proteinler belirli oranlarda belirli miktarlarda düzenli olarak alınmalıdır. Alınan kalori verilen kaloriden fazla olduğu zaman kilo alımı başlar. Her gün yenilen

Detaylı

ZAYIFLAMA DiYETi. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ

ZAYIFLAMA DiYETi. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ ZAYIFLAMA DiYETi TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ ZAYIFLAMA DiYETi Diyetiniz günlük enerji gereksiniminize göre size özgü planlanmıştır.

Detaylı

BESİN GRUPLARINDAN NE KADAR TÜKETİLMELİ?

BESİN GRUPLARINDAN NE KADAR TÜKETİLMELİ? BESİN GRUPLARINDAN NE KADAR TÜKETİLMELİ? SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ NE KADAR TÜKETİLMELİ? Süt ve süt ürünleri tüketiminin; Okul çağı çocuklarında ve yetişkinlerde: Her gün yaklaşık 3 porsiyon

Detaylı

YETERLİ DENGELİ BESLENME

YETERLİ DENGELİ BESLENME YETERLİ DENGELİ BESLENME Yeterli ve dengeli beslenme için günlük ihtiyaç duyulan ENERJİ ve BESİN ÖGELERİ besinlerle vücuda alınır. BESİNLER Besinler içerdikleri besin ögelerine göre 5 TEMEL BESİN GRUBU

Detaylı

HASTALIKLARA ÖZEL BESLENME

HASTALIKLARA ÖZEL BESLENME HASTALIKLARA ÖZEL BESLENME Beslenme Yetersizliğine Bağlı Sorunlar 1 PROTEİN ENERJİ YETERSİZLİĞİ Büyüme ve gelişme için gerekli olan enerji, protein, karbonhidrat, vitamin ve minerallerin yeterince alınmamasına

Detaylı

FATİH ANADOLU LİSESİ BESLENME DOSTU OKUL PROGRAMINA HOŞ GELDİNİZ

FATİH ANADOLU LİSESİ BESLENME DOSTU OKUL PROGRAMINA HOŞ GELDİNİZ FATİH ANADOLU LİSESİ BESLENME DOSTU OKUL PROGRAMINA HOŞ GELDİNİZ TUZA DİKKAT HAFTASI 21-27 MART TUZ GİDİYOR FELÇ VE KALP KRİZİ AZALIYOR Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre günde 5 gramdan daha fazla

Detaylı

KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ VE BESLENME

KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ VE BESLENME KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ VE BESLENME Hazırlayan Doç. Dr. Emine Akal Yıldız Hacettepe Üniversitesi-Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Şubat - 2008 2012 ANKARA İkinci Basım : 2012 Sağlık

Detaylı

YAŞLILIKTA BESLENME VE SAĞLIK. MERSİN SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ Züleyha KAPLAN Beslenme ve Diyet Uzmanı

YAŞLILIKTA BESLENME VE SAĞLIK. MERSİN SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ Züleyha KAPLAN Beslenme ve Diyet Uzmanı YAŞLILIKTA BESLENME VE SAĞLIK MERSİN SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ Züleyha KAPLAN Beslenme ve Diyet Uzmanı Yaşlanma her canlıda görülen ve vücutta değişiklik yapan bir süreçtir Herkes bir gün yaşlanacaktır

Detaylı

UZUNLU CUMHURİYET ORTAOKULU

UZUNLU CUMHURİYET ORTAOKULU UZUNLU CUMHURİYET ORTAOKULU SPOR KULUBÜ YAYINI VUCUDUMUZ VE DENGELİ BESLENME 2015 BOĞAZLIYAN / YOZGAT SUNU PLANI * Sağlıklı ve Dengeli beslenme * Temel besin öğeleri ve grupları * Öğün içerikleri: Kahvaltı

Detaylı

Kan ya lar ve kolesterol

Kan ya lar ve kolesterol Kan ya lar ve kolesterol Kolesterol, beslenmeyle ald n z ya lar n, karaci erde ifllendikten sonra damarlarda dolaflan bir fleklidir. Kötü kolesterol (LDL-Kolesterol), damar sertli i (aterosklerozis) ve

Detaylı

MÜSABAKA VEYA ANTRENMAN ÖNCESİ, SIRASI VE SONRASINDA SPORCU BESLENMESİ

MÜSABAKA VEYA ANTRENMAN ÖNCESİ, SIRASI VE SONRASINDA SPORCU BESLENMESİ MÜSABAKA VEYA ANTRENMAN ÖNCESİ, SIRASI VE SONRASINDA SPORCU BESLENMESİ Sporcuların performansını etkileyen faktörlerden genetik yapı, uygun antrenmanın yanında beslenmeleri de son derece önem taşımaktadır.

Detaylı

PERFORMANSINIZ İÇİN BESLENMENİZE DİKKAT EDİN!

PERFORMANSINIZ İÇİN BESLENMENİZE DİKKAT EDİN! PERFORMANSINIZ İÇİN BESLENMENİZE DİKKAT EDİN! Günümüzde dengeli ve yeterli beslenmenin önemi herkes tarafından kabul edilmektedir. Fakat özellikle sporcular için hangi besin gruplarının ne zaman ve ne

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-02

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-02 FR-HYE-04-719-02 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/Birim(ler):Beslenme ve DiyetBirimi Sayfa 1 / 10 İlkyayın tarihi:

Detaylı

Düzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni

Düzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni Düzenleyen :Burcu GÜLBAHAR Okul Rehber Öğretmeni Kilo alımının fizyolojisi Enerji alımı Enerji tüketimi Kontrol faktörleri Genetik etki Diyet Egzersiz Bazal metabolizma Termogenez Yağ içeriği yüksek beslenme

Detaylı

1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ ÖRNEK YEMEK LİSTESİ 1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ BİR GÜNDE ALINMASI GEREKEN YİYECEK MİKTARLARI BESİN GRUBU DEĞİŞİM MİKTARI SÜT 3 ET 5 EKMEK VE EKMEK YERİNE GEÇEN 10 SEBZE YEMEĞİ 2 MEYVE 5 YAĞ 4 SABAH: ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

Detaylı

Diyetisyen Ezgi Karakoç GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME

Diyetisyen Ezgi Karakoç GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME Diyetisyen Ezgi Karakoç GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME Gebelik, döllenmeyi takiben, doğuma kadar olan süreçte annedeki metabolik düzene, bebeğin büyüme/gelişiminin eklendiği fizyolojik ve metabolik değişikliklerdir.

Detaylı

ANTALYA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ

ANTALYA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ ANTALYA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ BESLENME: Büyüme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besinlerin kullanılmasıdır. BESİNLER VE BESİN ÖĞELERİ Yaşamımız için gerekli olan bütün besinleri,

Detaylı

İŞÇİLERDE, SPORCULARDA VE YAŞLILARDA BESLENME

İŞÇİLERDE, SPORCULARDA VE YAŞLILARDA BESLENME İŞÇİLERDE, SPORCULARDA VE YAŞLILARDA BESLENME Besinlerle alınan enerjinin başlıca kaynağı olan besin öğeleri proteinler, karbonhidratlar ve yağlardır. Enerji gereksinimi ne olursa olsun, günlük alınan

Detaylı

Tiroid problemleri kemik yoğunluğunda azalmaya sebep olabilir, kalsiyum ve D vitamini içeren bir diyet emilimi kolaylaştırır.

Tiroid problemleri kemik yoğunluğunda azalmaya sebep olabilir, kalsiyum ve D vitamini içeren bir diyet emilimi kolaylaştırır. Tiroid problemleri kemik yoğunluğunda azalmaya sebep olabilir, kalsiyum ve D vitamini içeren bir diyet emilimi kolaylaştırır. Vücutta çok küçük bir bölüm olmasına rağmen tiroid metabolizmayı düzenler,

Detaylı

ŞEKER HASTALARINDA SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALIDIR? Uzm. Dyt. Yonca SEVİM Haseki Eğ. ve Araş. Hast. Diyet Polikliniği

ŞEKER HASTALARINDA SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALIDIR? Uzm. Dyt. Yonca SEVİM Haseki Eğ. ve Araş. Hast. Diyet Polikliniği ŞEKER HASTALARINDA SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALIDIR? Uzm. Dyt. Yonca SEVİM Haseki Eğ. ve Araş. Hast. Diyet Polikliniği Diyabet Nedir? Önce Hastalığımızı Tanıyalım! Şeker Glikoz Karbonhidrat! İnsülin!

Detaylı

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN

Detaylı

Aylara Göre Meyve, Sebze ve Balık Tüketimi

Aylara Göre Meyve, Sebze ve Balık Tüketimi Aylara Göre Meyve, Sebze ve Balık Tüketimi OCAK Balık: Kefal, tekir,kırlangıç, istrongilos, levrek, Sebze: Kereviz, lahana, brüksel lahanası, brokoli, havuç, pırasa, ıspanak, pazı, kara turp, kırmızı turp

Detaylı

Türkiye de Fast Food

Türkiye de Fast Food Türkiye de Fast Food Fast Food Nedir? Fast-food, üretilmesi ve servis edilmesi toplamda birkaç dakikayı aşmayan; ucuz olan; tek kullanımlık ambalajı olan; elle tutularak yenilebilen, bazen de plastik çatal

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

YAŞLILIKTA BESLENME Doç.Dr. Neslişah Rakıcıoğlu

YAŞLILIKTA BESLENME Doç.Dr. Neslişah Rakıcıoğlu YAŞLILIKTA BESLENME Doç.Dr. Neslişah Rakıcıoğlu Yaşlılık döneminde yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması; sağlığın korunması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesi, yaşam süresinin ve kalitesinin arttırılmasında

Detaylı

BESİN GÜVENLİĞİ. Besin güvenliğini sağlamaya yönelik 5 ilke; 1. Temizlik/Hijyen. 2. Pişmiş besinlerle çiğ besinlerin ayrılması. 3.

BESİN GÜVENLİĞİ. Besin güvenliğini sağlamaya yönelik 5 ilke; 1. Temizlik/Hijyen. 2. Pişmiş besinlerle çiğ besinlerin ayrılması. 3. BESİN GÜVENLİĞİ Besin güvenliğini sağlamaya yönelik 5 ilke; 1. Temizlik/Hijyen 2. Pişmiş besinlerle çiğ besinlerin ayrılması 3. Uygun pişirme 4. Besinlerin uygun sıcaklıklarda saklanması 5. Güvenilir besin

Detaylı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Tarih boyunca; İnsan diyeti, Aktivite kalıpları, Beslenme durumu. Paleolithic dönemden beri: Diyet kalıpları, Fiziksel aktivite

Detaylı

MÜSABAKA ÖNCESİ,SIRASI ve SONRASI DÖNEMDE BESLENME. Doç. Dr.Funda Elmacıoğlu O.M.Ü Tıp Fakültesi Beslenme ve Diyet Uzmanı

MÜSABAKA ÖNCESİ,SIRASI ve SONRASI DÖNEMDE BESLENME. Doç. Dr.Funda Elmacıoğlu O.M.Ü Tıp Fakültesi Beslenme ve Diyet Uzmanı MÜSABAKA ÖNCESİ,SIRASI ve SONRASI DÖNEMDE BESLENME Doç. Dr.Funda Elmacıoğlu O.M.Ü Tıp Fakültesi Beslenme ve Diyet Uzmanı SPORCULARIN MÜSABAKALARDAKĠ BAġARISI ÇEġĠTLĠ FAKTÖRLER BAĞLIDIR. Antrenman süresi

Detaylı

C vitamini (Askorbik asit)

C vitamini (Askorbik asit) C vitamini (Askorbik asit) C vitamini suda eriyen, kemik, diş ve damar sağlığını koruyan, çeşitli hastalıklara direnç kazandıran ve bazı besin ögelerinin vücutta kullanılmasına yardımcı bir vitamindir

Detaylı

.. YILI SAĞLIKLI BESLENME KURS PLANI MODÜL SÜRESİ. sahibi olmak * Beslenme Bilimi * Beslenme Biliminin Kapsamı 16 SAAT.

.. YILI SAĞLIKLI BESLENME KURS PLANI MODÜL SÜRESİ. sahibi olmak * Beslenme Bilimi * Beslenme Biliminin Kapsamı 16 SAAT. .... YILI KURS PLANI KURS MERKEZİNİN ADI ALAN ADI KURSUN ADI KURSUN SÜRESİ AY HAFTA GÜNLER DERS SAATİ KONULAR. AİLE VE TÜKETİCİ BİLİMLERİ 18 SAAT MODÜL VE YETERLİLİK MODÜL SÜRESİ TOPLAM SÜRE BAŞLAMA TARİHİ

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-12

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-12 FR-HYE-04-719-12 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 9 İlk yayın tarihi: 01.05.2007

Detaylı

SAĞLIĞIN DENGESİ. 5 Gıda Grubu. Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir SÜGAV yayınıdır.

SAĞLIĞIN DENGESİ. 5 Gıda Grubu. Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir SÜGAV yayınıdır. SAĞLIĞIN DENGESİ 5 Gıda Grubu Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir SÜGAV yayınıdır. SÜGAV Yayın No: 05/2011 Sağlığın Dengesi Yeterli ve dengeli beslenebilmek

Detaylı

Diyabette Beslenme. Diyabet

Diyabette Beslenme. Diyabet Diyabette Beslenme Diyabet BR.HLİ.044 Diyabet Hastası Nasıl Beslenmeli? Halk arasında şeker hastalığı olarak adlandırılan diyabet, düzenli beslenme programı gerektirir. Düzenli ve bilinçli bir beslenme

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-17

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-17 FR-HYE-04-719-17 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA BESLENME KILAVUZU AD ve SOYAD :... TARİH :... Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet

Detaylı

SULUOVA MESLEK YÜKSEKOKULU

SULUOVA MESLEK YÜKSEKOKULU T.C. AMASYA ÜNİVERSİTESİ SULUOVA MESLEK YÜKSEKOKULU [Gıda İşleme Bölümü] Dünya gıda günü nedir? Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 16 Ekim i Dünya Gıda Günü olarak kabul etmiştir. Dünya Gıda

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065

MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ

Detaylı

ŞİKAYETİNİZ Mİ VAR??? Yemek sonrası şişkinlik hissediyorum... Yemeklerden sonra hazımsızlık hissediyorum...

ŞİKAYETİNİZ Mİ VAR??? Yemek sonrası şişkinlik hissediyorum... Yemeklerden sonra hazımsızlık hissediyorum... ŞİKAYETİNİZ Mİ VAR??? Yemek sonrası şişkinlik hissediyorum... Yemeklerden sonra hazımsızlık hissediyorum... ŞİKAYETİNİZ Mİ VAR??? Ha4ada 2-3 defa kabızlığım oluyor... Kabız olduğumda fissür/hemoroid şikayetlerim

Detaylı

2015-2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ADSIZ SEDAT SEZGİN ORTAOKULU OBEZİTE VE BESLENME KONULU BİLGİLENDİRME ÇALIŞMASI

2015-2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ADSIZ SEDAT SEZGİN ORTAOKULU OBEZİTE VE BESLENME KONULU BİLGİLENDİRME ÇALIŞMASI 2015-2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ADSIZ SEDAT SEZGİN ORTAOKULU OBEZİTE VE BESLENME KONULU BİLGİLENDİRME ÇALIŞMASI İLKÖĞRETİM ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARDA OBEZİTE VE BESLENME Obezite vücut ağırlığının ve vücuttaki

Detaylı