<<TiCARET VE SANAYi ODALARI», «SANAYi ODALARI " ''DENiZ TiCARET ODALARI " «TiCARET BORSALARI >>, ve

Transkript

1

2 Yayın No: 1986/7 <<TiCARET VE SANAYi ODALARI», «TiCARET ODALARI " «SANAYi ODALARI " ''DENiZ TiCARET ODALARI " «TiCARET BORSALARI >>, ve ''TÜRKiYE TiCARET, SANAYi, DENİZ TiCARET ODALARI ve TiCARET BORSALARI BiRLiGi KANUNU 1986

3

4 Kanun No Kabul Tarihi Resmi Gazete Kanun No Kabul Tarihi Resmi Gazete Kanun No Kabul Tarihi 25, Resmi Gazete Kanun No Kabul Tarihi Resmi Gazete NOT sayılı Kanunla değiştirilen maddede veya fıkraların yanına (*) işareti konulmuştur sayılı Kanunla değiştirilen madde, veya fıkraların yanına (**> işareti konulmuştur sayılı Kanunla değiştirilen madde veya fıkraların yanına (***> işareti konulmuştur sayılı Kanunun 24. maddesi ile, 5590 sayılı 'Kanunda ge! çen <<Uzuv>> deyimi «Organ ; «genel katip>> ibaresi «genel sekreter ; «Ticaret Bakanlığı ve «Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı deyimleri «Sanayi ve Ticaret Bakanlığı olarak değiştirifmiş olduğundan, kanun metninde, buna göre gerekli düzeltme yapılmıştır sayılı Kanunda; bu kanunun yayımı tarihinde, yürürlüğe gireceği ve kanun hükümlerini Bakanlar Kurulunun yürüteceği belirtilmiştir. Ancak, 5590 sayılı Kanunun 14, 16, 18, 40, 42 ve 44'ncü maddelerinin 1987 yılında yapılacak seçimlerden, 66'ıncı maddesinin 4'üncü ve son fıkralannın ise; 1988 yılında yapılacak seçimlerden itibaren uygulanacağı, 3277 sayıli Kanunda ayrıca hükme bağlanmıştır.

5

6 «TiCARET VE SANAYi ODALARI» «TiCARET ODALARI», «SANAYi ODA LARI», «DENiZ TiCARET ODALARI», «TiCARET BORSALARI» VE «TOR KiYE TiCARET, SANAYi, DENiZ TiCARET ODALARI VE TiCARET BORSALARI BiRLiGi» KANUNU TiCARET VE SANAYi ODALARI VE DENiZ TiCARET ODALARI BÖLOM:I TARiH (***) Madde 1 - Ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi odaları ve deniz ticaret odaları; üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini, ahl.ak ve tesanüdünü korumak ve bu Kanunda yazılı hizmetleri görmek amacıyla kurulan kamu kurumu niteliğinde tüzelkişiliğe sahip meslek kuruluşlarıdır. KURUlUŞ (**) Madde 2 - Ticaret ve sanayi odası, deniz ticaret odası, oda kurulması istenen yerdeki ticaret siciline kayıtlı taeirierin % 51 'inin yazılı isteği üzerine Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izniyle kurulur. Ancak, bu isteğin ticaret ve sanayi odası için en az 100, deniz tica~ ret odası için en.az 20 tacir tarafından yapılması şarttır. 5

7 Sanayi odalarının ayrı kurulduğu yerl.erde ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları adını alırlar. (**) Madde 3 - Dördüncü maddede belirtilen kuruluş ve çalışma sahaları içindeki sanayiciler, Sanayi ve ~Ticaret Bakanlığının izniyle ve bu Kanuna göre «Ticaret ve Sanayi Odaları>>ndan ayrı olarak «Sanayi Odaları» kurabilirj.er. «Sanayi Odaları», kuruluş sahası içinde mevcut sanayicilerin '% 51 'inin yazılı isteği üzerine kurulur. Ancak bu isteğin en az 30 sanayici tarafından yapılması şarttır. Bu Kanuna göre oda kurabilecek sanayicilerin vasıfları şunlardır : a. Makine, cihaz, tezgah, alet ve diğer vasıtalar yardımıyla ham, yarı mamul, tam mamul herhangi bir maddenin veya enerjinin vasıf, terkip veya şeklini fiziki veya kimyevi surette.az veya çok değiştirerek veya bu hammaddele: i işleyerek kıymetlendirmek suretiyle imal veya istihsat yapanlar; b. Yılın fiili çalışma günleri ortalamasına göre, muharrik kuvvet kullananlarda 5, kullanmayanlarda 10 kişi çalıştırmak. Ancak aşağıdaki işl.etmelerin vasıfları yukarıdaki tıkralara uysa bile işletenler «Sanayici» sayılmazlar : (i) Seri halinde hazır elbise yapmayan terzi ler, fabrika halinde iş. l.emeyen fırınlar, lokantacı, elbise tamizleyici ve benzerleriyle mamullerini toptan satmayıp perakende olarak doğrudan doğruya müstehlike satan kunduracı, şekerci, tatlıcı gibi işletme'lerin sahipleri; (2) Devlet tarafından işletilen telli ve telsiz telefon ve telgraf, radyo ve televizyon istasyon ve santralleri, şehir ve, kasaba ve köylerdeki su temizl.eme, süzme ve dağıtma tesisleri; (3) Arazide ekim, dikim, bakım ve yetiştirme yollarıyla nebat, hayvan veya hayvan mahsullerinin, bizzat yetiştiricileri tarafından işlenip değerlendirilmesi işlerine tahsis edilen yerler; (Bu işletmelerin, işiemek üze. re, istihsalleri nevinden hariçten hammadde almamaları şarttır-) (4) Sanat okul ve enstitüleri, meslek kursları ve cezaevlerindeki atölyeler gibi öğretim ve eğitim amacıyla işletilen yerler; (5) Doğrudan doğruya Milli Savunma Bakanlığı teşkilatma bağl.ı olarak çalıştırılan askeri sanayi müesseseleri. Yukarı fıkralardaki sanayici tarifi yalnız bu Kanuna münhasırdır. {**) Madde 4 - Kuruluş ve çalışma alanları; ticaret ve sanayi oda- 6

8 ları ile ticaret odaları için ilçe, deniz ticaret odaları ile sanayi odaları için ise il sınırlarıdıra) Ticaret ve sanayi odası veya ticaret odası bulunmayan ilçeler buradaki taeirierin ticaret sicili işlemlerinin yürütüldüğü odanın çalışma alanına dahil sayıl.ırlar. Aynı be lediye sınırı içinde bulunan bütün ilçeler ve idari taksimat itibariyle bu ilçelerden birine bağlı olup ta belediye sının dışında kalan ve ayrı belediyesi bulunan yerler de, odanın çalışma alanı içine alınırlar. Sanayi ıve Ticaret Bakanlığınca, Odalar Birliğinin de görüşü almmak w retiyi e. ticaret ve sanayi odaiarıyla ticaret odalarının çalışma alanları il sınırını aşmamak üzere genişlethip daraltılabilir. b) Deniz ticaret odalarının çalışma ajanları, Odalar Birliğinin de görüşü alınmak suretiyle Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından gerekli görüldüğünde genişletil ip daraltılabilir. c) Sanayi odalarının çalışma alanı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından, çevre ilieri veya bunların ilçelerini kapsayacak şekilde genişletilip daraltılabilir. Bir yerin sanayi odası çalışma alanına alınabilmesi için o yerde mevcut sanayicilerin :% 51 'nin yazılı isteği ile Birliğin görüşü de alınarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığının iznine bağlıdır. Bu yerlerin, sananayi odasının çalışma alanından çıkartılmaları da aynı usul ve esaslarla yapılır. Bir odanın çalışma alanı içinde aynı unvanda başka bir oda kurulamaz. Ticaret odalarının çalışma alanına giren yerlerde, sanayi odaları şube teşkilatı kurabillrler. ODALARlN GÖREVLERi (**> Madde 5 - Ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi odaları ve deniz ticaret odalarının görevleri şunlardır : a) Mesleki ahlakı ve tesanüdü korumak, ticaret ve sanayinin genel menfaatlere uygun surette gelişmesine çalışmak. b) Ticaret ve' sanayii ilgilendiren bilgi ve haberleri derlayerek ilgililere ulaştırmak, resmi makamlarca istenecek bilgileri vermek ve bilhassa ticaret ve sanayi erbabının mesleklerinin icrasında ihtiyacı olabilecek her çeşit bilgiyi müracaatları halinde, kendilerine vermek veya bunların elde edilmesini kolayl.aştırmak, c) Ticaret ve sanayie ait her türlü incelemeleri yapmak, bölgeleri içindeki iktisadi, ticari ve sınai faaliyetlere ait endeks ve istatistikleri yap 7

9 mak, başlıca maddelerin piyasa fiyatlarını takip ve kaydetmek ve mümkün olan vasıtalarla yaymak, d) 27 nci maddedeki belgeleri tanzim ve tasdik etmek, e) Sair mevzuatın verdiği görevlerle, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca verilecek görevleri yapmak, f) Mevzuatla Sanayi ve Ticaret Bakanlığına ve bu Bakanlığa bağlı müesseselere verilecek işlerin odalara tevdii halinde bunları yapmak, g) Meslek faaliyetlerine. ait mevzular hakkında bakanlıklara, iliere ve belediyelere tekliflerde ve dileklerde bulunmak, h) Bölgeleri içindeki ticari teamülleri tespit edip örf ve' adet haline getirmek, ı) Ticaret ve sanayi erbabınca riayet edilmesi mecburi mesleki karar alabilme k, j) Deniz ticaretinin kamu yararına, milli ulaştırma ve deniz ticareti politikasına uygun şekilde gelişmesine çalışmak, k) Milli ve milletlerarası deniz ticaretine ait incelemeler yapmak ve bu konudaki bilgileri sağlamak, liman!arımız arası ve yurt dışı navlun, acente komisyonu ve' ücretleri ile liman masraflan gibi bilgileri toplamak ve bunları mümkün olan vasıtalarla en seri şekilde yaymak, dünya deniz ticaretindeki en son gelişmeleri izlemek, istatistikler tutmak ve bunları n gililere duyurmak,!) Deniz ticaretine ait ticari örf, teamül ve uygulamaları tespit etmek, navlun anlaşmaları, konişmento ve benzeri evraka ait tip formları hazırlamak, m) Yabancı gemi sahip ve donatanları ile denizcilikl.e ilgili müesseselere Türkiye limanlarının imkanları, çalışma şekilleri, tariteleri ve liman masrafları hakkında bilgi vermek ve onlardan aynı bilgileri sağlamak, n) Deniz ticareti ile il.gili milletlerarası kuruluşlara asli üye olmak ve delege bulundurmak, o) ilgililerin talebi üzerine deniz ticareti ile ilgili ihtilaflarda hakemlik yapmak, p) Deniz acenteliği hizmet ücret tarifelerini hazırlamak Sanayi ve Ticaret Bakanlığının tasdikine sunmak, r) Odalar, bunlardan başka yürürlükteki mevzuat hükümleri dahilin~ de aşağıdaki görevleri de yapabilir : 8

10 (1) Ticaret mallannın vasıf ve keyfiyetinin tayinine yarayıcı laboratuvarlar kurabilir veya bunlara iştirak edebilir. (2) Miliii Eğitim Bakanlığının müsaadesi ve denetiminde ticaret, de~ nizcilil< ve sanayi kursları açabilirler, açılan kurslara yardımda bulunabilirler, memleket içinde ve dışında ihtiyaç duyduğu alanlar için öğrenci okutabilirler ve stajyerler bulundurabilirler, (3) ilgililerin talebi halinde', ticari ve sınai, ihtilaflarda hakem olabilirler, (4) Mahalli veya bölge sergileri, panayırlar, umumi mağazalar, depolar, kredi müesseseleri ve mevzuları dahilinde kulüpler, müzeler ve kütüphaneler açabil.irler veya açılmış veya açılacaklara katılabilirler, (5) Yetkili bakaniıkça tayin edilen sahalarda, sanayi siteleri veya organize sanayi bölgeleri kurabilirler ve yönetebilirler. edece,ği TEMSiL ve imza YETKiSi Madde 6 - Odaian protokolda meclis başkanı veya başkanın tevkif meclise, dahil kimseler temsil. eder. Odanın hukuki temsilcisi yönetim kurulu başkanıdır. Yönetim Kurulu başkanları veya başkan vekilleriyje, diğer bir veya birkaç üyenin müşterek imzalan odalan ilzam ede,r.. EHliYET Madde 7 - Odalar meclisleri karariyle gayrimenkul mal almaya, satmaya ve rehin etmeye, ödünç para almaya, sosyal yardımlarda bulunmaya yetkilidirler. AJANLIKLAR Madde 8 - Bir yerde mevcut tacir ve sanayicilerin miktan başlı başına bir odayı yaşatmaya kafi gelmediği takdirde oradaki müseccel tacir veya sanayicilerin % 60'ının yazılı isteği ve bağlanmak istediği oda meclisinin muvafakatı üzerine en yakın ticaret ve sanayi odasına veya ticaret odasına ajanlık olarak katılmalarına Sanayi ve' Ticaret Bakanlığınca izin verilir. Ajanlık bir şahıs tarafından temsil olunur. ' Ajanın mahalli tacir veya sanayiciden olması şarttır. Ajanlığın ayrılması veya kaldırılması da kuruluşlarındaki esaslara gö 9

11 re yapıl.ır. Ancak bu ayrılma veya kaldınlma, taraflarca en az bir ay evvel haber verilmek şartiyle müteakip yılbaşında yürürlüğe girer. KAYIT MECBURiVETiNDE OlANLAR Madde 9 - Ticaret siciline kayıtlı tacir ve bu Kanuna göre sanayici sıfatını haiz tüm gerçek ve tüzel kişilerle şubeleri ve fabrikaları, bulundukları yerin bu Kanun gereğince mensup olacaklan odalarına veya ajan Iıkiarına kaydalunmaya mecburdurlar. Sermayesinin tamamı Devlete ve özel idarelere veya belediyelere veya bunların ortaklığına ait olan iktisadi müesseselerle bunların şubeleri, özel kanun veya sözleşme ile kurulmuş olup, Devletin ve özel idarelerin veya belediyenin iştiraki bulunan tüzel kişiliği haiz müesseseler veya bunların şubeleri ve fabrikaları bulundukları yerlerin odalarına kaydolunmaya mecburdurlar. Bir merkeze bağlı olduğu halde müstakil sermayesi ve müstakil muhasebesi bulunan veya muhasebesi merkezde tutulduğu ve, müstakil sermayesi olmadığı halde kendi başına ticari muamele yapan yerler şube addolunur. Sanayi odaları kurulan yerlerde, bu Kanunun tarifine uyan sanayiciler, sanayi odalarına kaydolunmakla ticaret odalarına kaydolunma mükell.efiyetini yerine getirmiş olurlar. Ancak sanayiciler kendi sanayi mamullerini satmak üzere birden fazla satış yeri açtıklan takdirde fazlası için satış yerlerinin bulunduğu ticaret odalan veya ticaret ve sanayi odalarına da kaydalunmaya mecburdurlar. Sanayici, kendi sanayi mamullerinin satışı dışında başka ticari işlerle takdirde ticaret odasına da kaydalunmaya mecburdur. uğraştığı Sanayi işletmesi sahiplerinin, işlerinin icabı olarak meşgul oldukları ticaret işleri bunların sanayici vasfını kaldırmaz. Bu gibiler arzu ettikl.eri takdirde ticaret odalarına da girmekte muhtardırlar. Deniz ticareti ile uğraşan aşağıda yazılı Ticaret Siciline kayıtlı gerçek ve tüzel kişiler, Deniz Ticaret Odasına kaydalma zorunluluğundadırlar. a) Gemi sahipleri, donatanlar ve, donatma iştirakl.eri, gemi işletenler, b) Gemi acenteleri, c) Gemi alım satım navlun komisyonculan, forvarderler, d) Stivedor ve puantaj firmaları, e) Gemi klas müesseseleri, deniz sigorta müesseseleri ve acenteleri ile deniz ekspertiz kuruluşları ve sürveyörleri, 10

12 C***) f) Deniz malzemesi, kumanyacılar ve sanayi malzemesi al.ım satımı yapan firmalar, bunker işiyle uğraşan firmalar, g) Marina ve liman işletme firmaları, h} Balıkçılıkla ilgili gemi işleten firmalar. Deniz ticareti ile uğraşan, sermayesinin tamamı Devlete, belediyel.ere veya özel idare yahut bunların ortaklığına ait olan iktisadi müesseselerle, özel kanun veya sözleşme ile kurulmuş olup Devletin, iktisadi Devlet Teşekküllerinin, özel idare veya belediyelerin iştiraki bulunan tüzel kişiliği haiz müesseseler, bulunduklan ilin Deniz Ticaret Odasına kaydalmakla mükelleftirler. DURUM DEGiŞiKLiGiNiN BiLDiRiLMESi MECBURiVEli Madde 10 - Odaya kaydolunan taeirierin durumlannda vukua gelen, Ticaret Kanununa göre tescil ve ilanı gerekli her çeşit değişikl.iklerin vukuundan itibaren bir ay içinde odalara ve borsalara bildirilmesi mec buridir. BÜTÇELER Madde 11 - Odalarla bunlara bağlı ajaniıkiarın bütçeleri, muhase be usullerine uygun olarak, yönetim kurullannca hazırlanır ve meclislerce tasdik olunur. Odalarda bütçeler, takvim yılına göre tanzim olunur. BOlÇELERDEN SARFiYAT (**) Madde 12 - Odalar bütçelerinden sarfiyat, başkan veya başkanvekillikleri ile genel sekreterin genel sekreter bulunmadığı hallerde muhasip üyenin imzası ile yapılır Yönetim kurullarının önerisi üzerine meclislerce saptanan miktar kadar sarfiyat, sonradan yönetim kurulunun tasdikine sunulmak şartiyla, genel sekre ter tarafından re'sen yapıl.ır. 11

13 BölOM: ll ORGANLAR Madlde 14 - Odaların organlan şunlardır : a) Meslek komiteleri; b) Meclis; c) Yönetim kurulu. (***) Organlan seçme ve seçilme nitelikleri tüzükte gösterilir. Madde 14 ~ Oda meslek komiteleri, meslek gruplarınca seçilecek 5 ve 7 kişiden, üye sayısı 'i aşan odalarda 5,7 ve 11 kişiden kurulur. Ayrıca aynı sayıda yedek üye seçilir. Komite kendi üyeleri arasından 2 yıl için 1-:ıaşkan ile bir başkanvekili seçer. Süresini bitirenler yeniden seçilebilirler. Meslek komitelerinin süresi 4 yıldır. Mesleklerin gruplandırılmasında uyulacak esaslar ile meslek gruplan üye sayılarının tespiti, Birlikçe hazırlanacak yönetmeliklerle düzenlenir- Meslek komitesi başkanı ve üyelerine: iştirak edecekleri toplantılar için bütçe imkanianna göreı Meclis tarafından tespit edilecek miktarlarda huzur hakkı verilebilir. Madlde 15 - Meslek komitelerinin görevleri şunlardır: a) Oda meclisi için üyelerini seçmek; b) Kendi konulan içinde faydalı veı lüzumlu gördükleri te dbirleri meclis veya yönetim kuruluna teklif etmek; c) Meclis veya yönetim kurulu tarafından kendi mesleklerine ait işler hakkında yapılacak müracaatları tetkik ederek cevaplandırmak. MECLISlER <***> Madde 16 - Oda meclisleri meslek komitelerince seçilecek 2'şer kişi ile kurulur. Ancak üye sayısı 10 OOO'i aşan odalarda meclisler; 12

14 5 ve, 7 kişil.ik meslek komitelerince 2'şer ve 1 i kişilik meslek komitelerince seçilecek 3'er kişi ile kurulur. Ayrıca aynı sayıda yede-k üye seçilir. Meclis üyeliğine, seçilenler, aynı faaliyet sınırları içinde, bulunan odalar ve borsalann meclislerinin ancak birinde, görev alabilirler. (**) Oda meclisterinin görev süreleri 4 yıldır. Meclis kendi üyeleri arasından.2 yıl için bir başkan ile, bir veya iki seçer. Süresini bitirenler yeniden seçilebilirler. başkanvekili Bu seçimde genel sekreter oy sahibi değildir- Meclis başkanlan ve vekilieri yönetim kurulu üyeliğine seçilemezler. MECLISLERiN GÖREVLERi M21dde 11 - Odalar meclisinin görevleri şunlardır : a) Oda yönetim kurulu üyelerini seçmek, b) Genel olarak odalar gaye lerinin gerçekleştirilmesi hususunda gereken her çeşit karar ve tedbirleri almak, c) Yönetim kurulu veya meslek komiteleri tarafından yapılacak teklifleri inceleyip karara bağlamak, ç) Riayeti mecburi mesleki karar almak, d) Bölgeleri içindeki ticari ve sınai ört veı adetleri tespit etme,k, e) Aylık muvazeneyi ve aktarrna tc::ieplerini tetkik ve tasdik etmek, f) Tüccarlar arasında doğacak ihtil Jian çözmek üzere hakem heyeti seçmek, mahkemeler tarafından istenecek hakem ve, bilirkişi listeterini tasdik etmek, cezaları g) Odaya kayıtlı üyeler hakkında yönetim kurulunca tekl.if olunacak karara bağlamak, h) Yıliık bütçe ve kesin hesaplan tasdik ve yönetim kurulunu ibra etmek ve mes'uliyeti görülenler hakkında takibata karar vermek, ı) Gayrimenkul alımına ve satımına veya rehin edilmesine ve ödünç para alınmasına, sosyal yardımlarda bulunulmasına karar vermek, i) iç yönetmeliği tetkik ve tasdik etmek, j) Gerek odalara kayıt mecburiyatine tabi olup olmamak, gerek kayıt mecburiyatine tabi olduklan halde ithal edildikleri derecelere, müteallik yönetim kurulunca verilecek kararlara karşı itirazlan tetkik ve kesin karara bağlamak, 13

15 k) Mesleklere ve meselelere göre ihtisas komisyonları kurmak, 1) Yönetim Kurulu tarafından inha olunacak genel sekreteri tayin etme k, m) Memleket içi-ve dışı sınai, ticari ve ekonomik teşekküllere üye ol mak ve kongrelerine delege göndermek, n) Muhabir ve fahri üye kabulüne karar vermek. YÖNETiM KURULLARI <**> Madde 18 - Yönetim kuruuarı, meclisin kendi üyeleri arasında 2 yıl için seçe ceği 5-'11 kişiden kurulur. Ayrıca aynı sayıda yedek üye seçilir. Kurul kendi üyeleri arasından iki yıl için bir başkan ile bir veya iki başkan vekili seçer. Bu seçimde genel sekreter oy sahibi değildir. U"**) üyeler, yönetim kurulunda sürekli olarak en fazla 10 yıl görev yapabilirler, aradan bir seçim devresi geçmedikçe yeniden seçilemezl.er. YÖNETiM KURUllARININ GÖREVlERi Madde 19 - Odalar yönetim kurullarının görevleri şunlardır: a) Mevzuat ve Meclis kararlan dairesinde oda işlerini yürütmek, b) Bütçeyi, kesin hesabı ve aktarma teklifierini ve bunlara müteallik oda meclisine vermek, raporları c) Aylık muvazeneyi oda meclisine, tasdik edilmek üzere sunmak, ç) Oda genel sekreteri meclise inha etmek, diğer memur ve hizmetlilerinin tayin ve azillerini, terfi ve tecziyelerini icra etmek, d) 74 üncü madde gereğince ihtar, tevbih vermek ve oda me clislerince verilecek cezaları tatbik etmek, e) Hakem ve bilirkişi listelerini hazırlamak ve tasdik edilmek üzere me clise sunmak, f) Ticari kefaletleri ve tüzükte gösterilecek belge leri tasdik etmek, g) Odanın bir yıllık çalışmaları ve bölgenin iktisadi ve sınai durumu hakkında yıllık rapor hazırlayıp meclise vermek, 14 h) iç yönetmeliği meclisin tasdikine sunmak, ı) Ticaret ve sa.nayie ait her türlü incelemeleri yapmak, çalışma sı-

16 nın içindeki ticari ve sınai faaliyetlere ait endeks ve istatistikleri tutmak ve başlıca madde lerin piyasa fiyatlarını takip ve kaydeylemek ve bunları münasip vasıtalarla yaymak, Madde 20 - Yönetim kurulu, lüzumu halinde, yetkilerinden bir kıs üyelerinden bir veya birkaçma veya genel se kreter'e devredebilir. mını YÖNETiM.KURULU YETKilERiNiN DEVRi TOPLANTilAR ME,cJcle 21 - Odalar yönetim kurulları en az haftada bir defa, meclisleri ve meslek komiteleri başkanının daveti üzerine her vakit ve her halde ayda bir clefa kendiliklerinden toplanırlar. Macılde 22 - «Ticaret Odaları» ile <<Sanayi Odaları»nın ayrı kurulduğu yerl.erde odalar yönetim kurulları, alınacak mesleki kararlarda, diğer odanın istişari mahiyette mütalaasını sorar. Mütaleası sorulan oda 48 saat içinde görüşünü bildirir. Odalar yönetim kurulları d1ğer odaların verdikleri mesleki kararlara mahallin en büyük mülkiye, amiri nezdinde itiraza yetkilidir. Bu halde her iki oda yönetim kurulları mahallin en büyük mülkiye amirinin daveti ve onun başkanlığı ve varsa o yerdeki Sanayi ve Ticaret Bakanlığının mümessili huzuru ile toplanarak ihtilafı çözerler. Uyuşulamadığı takdirde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı hakem olur. üç ayda bir defa, iki oda yönetim kurulu toplanarak mesleki Ayrıca mevzularda görüş birliğine varırlar. Toplanma ve müzakere şekli tüzükte gösterilir. ODAlAR GENEL SEKRETERLERi Madde 23 - Odaların, işlerini çevirmekle görevli ve oda yönetim kurulu ve meclisi toplantılannda oy sahibi, birer genel sekreteri bulunur. Lüzumu halinde yönetim kurulları bir genel sekreter yardımcısı tayin ed~ bilir. Nüfusu den fazla otan yerlerde bu yardımcılar birden fazla olabilir. Genel sekreter yönetim kurulunun inhasiyle meclis tarafından tayin olunur. Genel sekreter terfi, tecziye ve azilleri tayinierindeki esaslara göre yapılır. Genel sekreterin vazifeleri ve hangi hallerde imzaya yetkili oldukları tüzükte gösterilir- 15

17 BÖLOM: lll ODALARlN GEliRLERi (**) Madde 24 - Ticaret' ve Sanayi Odaları, Ticaret Odalan Sanayi Odaları ve, Deniz Ticaret Odalarının gelirleri şunlardır: a) Kayıt ücreti, b) Yıllık aidat, c) Munzam aidat, d) Yapılan hizmetler karşılığı ücreıtler, e) Vesika harçları, f) Yayın geılirleri, g) Bağış ve yardımlar, h) Misil zamları, ı) Para cezaları, j) iştirakler kan, k) Yabancı gemilerden alınacak ücretler, 1) Diğer gelirler. KAYIT ÜCRETi VE YilliK AiDAT (H) Madde 25 - üyenin odaya kaydı sırasında ödemekle zorunlu olduğu ücrete kayıt ücre~ti ve her yıl, için ödeyeceği aldata da yıllık aidat denir. Kayıt ücretleri ile yıllık aidatlar liradan az, liradan fazla olamaz. Ancak bu miktarlar Bakanlar Kurulu kararı ile, üç katına kadar artınlabilir. Üyelerin kayıt ücreti ve yıllık aidatiarı azami üç yılda bir Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yayınlanan geçim endeksierindeki değişiklik gözönüne alınarak yeniden düzenlenir. Kayıt ücretinin alındığı yıl için ayrıca yıllık aidat alınmaz. Kayıt ücreti ve yıllık aidat miktarları Birlikçe hazırlanacak yönetmelikte gösterilecek usullere göre belirtilecek dereceler üzerinden ve taritelere göre tespit olunur. Tarifeler yönetim kurulunun tespiti, meclisin teklifi Sanayi ve Ticaret Bakanlığının onayı ile yapılır. 16 Derecelerini durumlarına uygun bulmayanlar, yönetmelikte gösteri-

18 lecek usullere göre ve 10 gün içinde oda meclisine itiraz edebilirler. itirazlar meclisler tarafından karara bağlanıncaya kadar kayıt ücreti!ve yıllık aidatın ihtilaflı kısmı tahsil olunmaz. Yıllık aidat her yıl.ın Nisan ve Ekim aylarında eşit iki taksitte ödenir. Yıl içinde kaydedilenlerin kayıt ücreti ile önceki yıldan itibaren geçerli olarak kaydedilmesi gerekenierin kayıt ücretleri ve yıllık aidatiarı kendilerine, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Bu müddetler içinde ödenmeyen kayıt ücretleri il.e yıllık aidatlar, geciken ilk ay için % 10, müteakip her ay için % 2 gecikme zammı olarak 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ancak gecikme zammı aidat ve kayıt ücretlerinin bir mislini geçemez. MUNZAM AiDAT (**) Madde 26 - Munzam aidat, odaya kayıtlı tacir ve sanayicilerin bir yıl önceki Gelir Vergisine matrah teşkil eden ticari veı sınai faaliyetlerinden elde ettikleri kazanç toplamının binde beşidir. Birden fazla odaya kayıtl.ı bulunaniann munzam aidatı, odaların ayrı bulunduklan yerlerde Birlikçe: teklif edilen, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen odalar tarafından tahsil olunur. Ancak, kayıtlı bulunduklan odalar arasında her odaya ödedikleri aidatla mütenasip otarak müteakip takvim yılının azami ilk 3 ayı içinde paylaşılır. Zarar eden sanayici ve tacirler o yıl için munzam aidat ödemezler. 4 ncü maddede be.jirtilen çalışma alanlannda birden fazla şubesi bulunan üyelerin munzam aidatı bütün şubelerden elde ettikle'ri Gelir Vergisine matrah teşkil eden ticari ve' sınai faaliyetlerden.elde ettikleri kazancın binde beşidir. Kurumlar Vergisine tabi kuruluşların munzam aidatı, ödedikleri Kurumlar Vergisinin binde beşidir. Müstakil bilançosu yapılan kurum ve müessese şubelerinin munzam aidatı, o şubelerden elde edilen kazançların binde' biridir. Ve şubenin bulunduğu mahallin odalarına ödenir. Bilançolan bir merkezden yapılan ve birden fazla odaya kayıtlı bulunan kurum ve müesseselerin munzam aidatı, odaların ayrı olması halinde Birlikçe' teklif edilen, Sanayi ve Ticaret Bakanl.ığınca belirlenen odalar tarafından tahsil oiunur. Ancak bu munzam aidat şubelerin bulunduğu yerlerdeki odalar arasında, her odaya ödedikleri aidatla mütenasip olarak müteakip takvim yılının azami ilk 3 ayı içinde paylaşılır. 17.

19 Bütün bu hall.erde bir müessesenin şubeleri munzam aidat tutarı lirayı geçemez. ile birlikte ödeyeceği Ancak bu miktar Bakanlar Kurulu kararı ile üç katına kadar artırılabilir. Munzam aidat her yılın Mayıs ve Aralık aylannda ikı eşit taksitle ödenir- önceki yıldan itibaren geçerli olarak kaydedilmesi gerekenierin munzam aidatı ise kendilerine tebliğ edildiği yılın sonuna kadar ödenir. Zamanında ödenmeyen munzam aidat ilk ay için % 10, müteakip her ay için % 2 zamlı olarak tahsil olunur. Ancak gecikme zammı munzam aidatın bir mislini geçemez. (***) Türkiye limanlannda faaliyet gösteren ve Türkiye'de herhangi bir odaya kayıtlı bulunmayan yabancı bayraklı gemilerin, Türk limanlarında sağladıkları navl.un hasılatından, uluslararası uygulama gözönüne alınmak suretiyle, oda meclisince tespit ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tasdik olunan orana göre hesap edilecek meblağ, Bakaniıkça tayin edilecek ödeme süresi içinde, gemi kazançlarına ilişkin vergi beyannamesi vermek zorunda olanlar tarafından ilgili liman bölgesindeki deniz ticaret odasına veya bu oda teşkilatının henüz kurulmadığı yerlerde ise ticaret veya ticaret ve sanayi odalarına ödenir. ÜCRETLER VE VESiKA HARCI. (**) Madde 27 - Aşağıda belirtilen hizmetler karşılığında alınan üc~ retlerin oran ve miktan nisbi ücretlerde lirayı geçmemek kaydıyla binde S'ten ve maktu ücretlerde liradan fazla olmamak kaydıyla yönetim kurullarının tespiti, meclisl.erin teklifi ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığının onayı ile yürürlüğe konulacak tarifelerle tespit olunur. Ancak nisbi ve maktu ücretlerdeki liralık miktar Bakanlar Kurulu kararıyla 3 katına kadar artırılabilir Tarifelerle tespit edilen ücretler azami 3 yılda bir Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yayınlanan geçim endeksierindeki değişiklik gözönüne, alı..: narak yeniden düzenlenir. a) Menşe şahadetnameleri, b) Fatura suretlerinin tasdiki, c) Rayiç fiyatların tasdiki, d) Ticari ve sinai eşya nümunelerinin vasıflarının tasdiki, e) Yed'i vahit belgeleri, f) Bilirkişi ve eksper raporları, g) Kefaletnameı ve' taahhütnamelerde yazıl.ı imza sahiplerinin odalardaki sicil durumlarını gösteren tasdik ve, şerhler, 18

20 h) Ticari kefalet tasdikleri, i) Sınai ve ticari mahiyetteki belge ve kapasite raporları, j) Tahsis veya sarfiyat belgeleri, k) Kalite ve yeterlik belgeleri, 1) Yabancı gernilerden alınacak ücretl.er, (yabancı gemilerden alınacak ücretin miktar ve oranları uluslararası uygulama gözönüne alınmak suretiyle oda meclisince tespit ve Sanayi ve Ticareıt Bakanlığınca tasdik olunur.) m) Diğer hizmetler karşılığı, ihracata ilişkin yukarıdaki hizmetler karşılığı ücret alınmaz. BiRliK AiDATI (*) Madde 28 - Odalar her yıl. tahsil edilen gelirlerinin aşağıda yazılı nisbetlerdeki miktarlarını, bu kanunun 5 inci bölümündeki gayelere sarfedilmek üzere, Birlik adına, Birlik idare Kurulunun tayin edeceği miln bankalardan birine yatırmaya mecburdurlar. Bu paralar her senenin Haziran ve Aralık aylarında müsavi iki taksitte yatınlır. Yıll.ık gelirleri : liraya kadar olan Odalar o/o 2, liraya kadar olan Odalar % 5, liraya kadar olan Odalar o/o 7,5, liradan fazla olan Odalar o/o 10. HUZUR HAKKI Madde 29 - Oda Yönetim Kurulu ve meclisi üyelerine, iştirak edecekleri toplantıtar için huzur hakkı verilir. Odalar yönetim kurulları üyelerine verilecek huzur hakkını meclisler, meclis üyelerine verilecek huzur hakkını Birlik Genel Kurulları tespit eder. 19

21 BÖlÜM: IV ORGANLARlN FESHi VE ODALARlN la.gv! VE TASFiYELERi Madde 30 - Odalar organlarının feshi aşağıdaki e saslarla yapılır: a) Yönetim Kurullarının feshi : Oda meclisleri; yönetim kurullarını, lüzum gördükleri hallerde, her zaman değiştirip yenilerini seçmek hakkını haizdirler. Yeni yönetim kurulu feshedilenin süresini tamamlar. b) Oda Meclisterinin feshi : Oda meclisleri mürettep adetteki üyesinin yarısından fazlasının yazılı talebi ve yine mürettep adetteki üyenin üçte ikisinin bu talep üzerine vereceği kararla kendi kendini fesheder. iki toplantıda bu nisap bulunmadığı takdirde bir yıl süre ile fesih talebinde bulunulamaz. Bu halde Meclis yeniden teşkil olunur. Yeni Meclis eski meclisin süresini tamamlar. Feshedilen organların yeniden teşekkülüne kadar bu kanunla gösterilen vazifelerin ne şekilde ifade edileceği Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca gösterilirlagiv VE TASFiYE Madde 31 - Odaların rağıv ve tasfiyesi aşağıdaki esaslarla yapıl.ır: Odaya kayıtlı mürettep adedin üçte biri miktarındaki üyenin meclise yazılı bir teklif yapması, bu teklif üzerine oda meclisinin mürettep adedinin üçte iki ekseriyetle lağıv ve tasfiye için plebisite karar vermesi, en çok üç gün devam eden bir plebisit yapılması, plebisit neticesinde mukayyet bütün azanın yüzde altmışının lağıv ve tasfiyeyi tasvip etmesi şarttır. Bu plebisitin yapılış tarzı tüzükte gösterilir. Bu suretle lağvına karar verilen oda hakkında Ticaret Kanununun anonim ortaklıkların tasfiyelerine ait hükümleri tatbik olunur. Tasfiye halinde menkul ve gayrimenkul mevcutlar paraya çevrilir. Bu paralar Birliğe, yediemin sıfatiyle, tevdi 61unur ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığının göstereceği milli bir bankada saklanır. Kaldırılan oda üç yıl 20

22 içinde aynı mahalde yeniden kurulduğu taktirde Birlik bu parayı yeni odaya geri verir- Bu süre, içinde aynı mahalde oda kurulmadığı takdirde bu para.lar Sanayi ve Ticaret Bakanlığının muvafakatiyle bu kanunda yazılı odaların maksat ve görevlerine, uygun şekilde sarfolunur. «Ticaret ve Sanayi Odaları>>nın lağvı neticesinde hasıl olan paralar o yerde ticaret odası ve sanayi odası ayrı ayrı kurulduğu takdirde yan yanya paylaşılır. TiCARET BORSALARI TARiF Madde 32 - <<Ticaret Borsaları>>, kanunda yazılı esaslar dairesinde borsaya dahil maddelerin alım ve satımı ve fiyatlarının tesbit ve ilanı işle riyle meşgul olmak üzere kurulan tüzel kişiliği haiz kamu kurumlarıdır. KURUlUŞ (**) Madde 33 - Ticaret borsaları ticari ihtiyaçların lüzumlu kıldığı yerlerde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca kurulur. il borsalarının çalışma alanı bulundukları i! (o il içindeki ilçe borsalarının çalışma alanları hariç), ilçe borsalannın çalışma alanı ise ilçe sınırlarıdır. (***) Ancak, il borsalarının çalışma alanı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Birliğin görüşü alınmak suretiyle daraltılabilir veya genişletil.ebilir. Borsalar çalışma alanları ic;:inde meclisleri kararı ile şubele,r açabi!ir!er. Madde 34 - Ticaret borsalannın görevle,ri şunlardır : a) Borsaya dahil maddelerin, borsada alım satımını tanzim ve tescil etmek, b) Borsaya dahil maddelerin her günkü fiyatlarını usulü dairesinde, tesbit ve ilan etmek, c) Alıcı ve satıcının teslim ve tesellüm ve tediye bakımından vecibelerini, her tipin asgari vasıflarını ve muamelelerin tasfiye şartiyl.e fiyatlar üzerine müessir şartları, ihtilaf husulünde ihtiyari tahkim usullerini gösteren ve Türkiye Ticaret ve Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğinin tasdikiyle tekemmül eden genel kaide ve hükümler vücuda getirmek, ç) Yurt içi ve yurt dışı borsa ve piyasaları takibederek fiyat haberleşmesi yapmak, d) Borsaya dahil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere laboratuvar ve teknik bürolar kurmak ve kurulmuşlara katılmak, 21

23 e) Sair mevzuatla ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca verilecek görevleri yapmak, f) Borsaya ait ört ve adetleri tespit ve, ilan etmek. TEMSIL VE imza YETKiSi Madde 35 - Borsaları protokolda meclis başkanı veya başkanın tevkil edebileceği, meclise dahil kimseler temsh eder. Borsanın hukuki temsilcisi yönetim kurulu başkanıdır. Yönetim Kurulu başkanları veya başkanvekilleriyle, diğer bir veya birkaç üyenin müştı:;rek imzalan borsaları ilzam eder. EHLIYET Madde 36 - Borsalar, gayrimenkul. mal almaya, satmaya ve rehin etmeye, ödünç para almaya, bağışta bulunmaya yetkilidirler. KAYIT MECBURiYETiNDE. OLANLAR Madde 37 - Ticaret borsalarına dahil maddelerin alımı veya satımı ile iştigal edenler, bulunduklan yerin ticaret borsalanna kaydalunmaya mecburdurlar. Bu mecburiyetlere riayet etmiyenlerin kayıtları borsalarca re'sen yapılır ve kendilerine tebliğ edilir. Borsaya kaydolunan taeirierin durumlannda vukua gelen, Ticaret Kanununa göre tescil ve ilanı gerekli her çeşit değişikliklerin vukuundan itibaren bir ay içinde borsaya bildirilmesi mecburidir. Borsaya kayıtlı maddelerin müstahshieri veya arnilieri borsalara kaydolmaksızın dahi kendi mallarını borsada satabilirler. BOTÇELER Madde 38 - Borsaların bütçeleri, (Birlik'çe hazırlanacak tipe ve tespit olunacak) muhasebe usullerine' uygun olarak yönetim kurullarınca ihzar ve meclislerce tasdik ol.unur. Bütçelerden sarfiyat, borsa yönetim kurulları başkanları veya başkan vekilieriyle genel sekreterin müşterek imzalariyleı yapılır. TEŞKilAT ORGANLAR Madde 39 - Borsaların Organlan şunlardır : a) Meslek komiteleri, b) Meclis, c) Yönetim kurul.u. (***) Organları seçme, ve seçilme nitelikleri tüzükte gösterilir 22

24 MESLEK KOMiTELERi (***) Madde 40 - Borsa meslek komiteleri meslek gruplarınca seçile~ cek 5 ve 7 kişiden, üye sayısı lo.ooo'i aşan borsalarda 5,7 ve 11 kişiden kurulur. Ayrıca aynı sayıda yedek üye seçilir. Komite, kendi üyeleri arasından 2 yıl için bir başkan ile bir başkanvekili seçer. Süresini bitirenler yeniden seçilebilirler. Meslek komitelerinin süresi 4 yıldır. Mesleklerin gruplandırılmasında uyulacak esaslar ile meslek grupları üye sayılarının tespiti birlikçe hazırlanacak yönetmeliklerle düzenlenir. Meslek komitesi başkanı ve üyelerine iştirak edecekleri toplantılar için bütçe' imkanlarına göre Meclis tarafından tespit edile cek miktarlarda huzur hakkı verilebilir. Madde 41 - MESLEK KOMiTELERiNiN GÖREVLERi Borsa meslek komitelerinin görevleri şunlardır: a) Borsa meclisi için üyelerini seçmek, b) Kendi mevzulan dahilinde faydalı ve lüzumlu gördükleri tedbirleri yönetim kuruluna teklif etmek, yönetim kurulunun reddi halinde aynı teklifleri meclise yapmak, c) Meclis veya yönetim kurulu tarafından, kendi mesleklerine ait işler hakkında yapılacak müracaatlan tetkik ederek cevaplandırmak. MECliSLER (***> Madde 42 - Borsa meclisleri meslek komitelerince seçilecek 2' şer kişiden kurulur. Ancak, üye sayısı 'i aşan borsalarda meclisler; 5 ve 7 kişilik meslek komitelerince 2'şer ve 11 kişilik mesle k komitelerince 3'er kişi ile kurulur. Ayrıca aynı sayıda yedek üye seçilir. Meclis üyel.iğine se çilenler, aynı faaliyet sınırlan içinde bulunan oda ve borsaların meclislerinin ancak birinde görev alabilirler. (**) En az 7 meslek grubu kurulamayan borsalarda meclister borsaya kayıtlı olanların kendi aralannda seçecekleri 14 üye ile kurulur. Ayrıca aynı sayıda yedek üye seçilir. Bu takdirde, meslek komitelerinin görevleri meclislerce seçilecek ihtisas komisyonları tarafından yerine getiril.ir. Meclisierin görev süreleri 4 yıldır. Meclis kendi üyeleri arasından 2 yıl için bir başkan ife, bir veya iki başkanvekili seçer. Süresini bitirenler yeniden seçilebilirler. Meclis başkan ve vekill.eri yönetim kurulu üyeliğine seçilemezler- Bu seçimde genel sekreter oy sahibi değildir. 23

25 MECLiSIN GÖREVLERl Madde 43 - Bursa meclislerinin görevleri şunlardır : a) Borsa yöne tim kurulunu seçmek, b) Genel olarak borsalar gayelerinin gerçekleştirilmesi hususunda gereken her çeşit karar ve tedbirleri almak, c) Yönetim kurulu veya meslek komiteleri tarafından yapılacak teklifleri inceleyip karara bağlamak, ç) Bölgeleri içindeki borsa örf, adet ve teammüllerini tespit etmek ve yayınlamak, d) Aylık muvazeneyi ve aktarma taleplerini tetkik ve tasdik etmek, e) Kayıtlı üye,leri hakkında yönetim kurullan tarafından teklif edilecek cezaları karara bağlamak, t) Borsa üyeleri hakkında disiplin cezaları vermek, o) Bor:"ada cereyan edecek muamelelerden doğacak ihtilafları çözmek üzere hakem kurulunu. seçmek, h) Yıllık bütçe ve kesin hesapları tasdik ve yönetim kurulunu ibra et~ rnek, ı) Borsaya tabi maddelerden hangil.erinin, en geç satış gününü takibeden ilk iş günü içinde, tescil ettirilmek şartiyle borsa yerinin dışında alınıp satılabileceğini tespit etmek, i) Borsa dışında yapılan muamelelerde vuk~ıa gelecek ihtilafları çözmek üzere, istenecek hakem ve bilirkişi listesini tasdik etmek, j) iç yönetmeliği tetkik ve tasdik etmek, k) Mesleklere ve mesel.elere göre ihtisas komisyonları kurmak, 1) Gerek borsalara kayıt mecburiyetindeı olmamak, gerek kayıt mecburiyetine tabi olduklan halde ithal edildikleri derecelere müteallik yönetim kurulunca verilecek kararlara karşı itirazları tetkik etmek ve kesin karara bağlamak. YÖNETiM KURULLARI (**) Madde 44 - Borsa yöneim kurulları, meclisin kendi üyeleri arasmdan 2 yıl için seçeceği 5-11 kişiden kurulur. Ayrıca aynı sayıda yedek üy,e saçilir. Yönetim kurulu kendi üyeleri arasından 2 yıl için bir başkan ile bir ve. ya iki başkanvekili seçer. Bu seçimde genel sekreter oy sahibi değildir. (***) Üyeler, yönetim kurulunda sürekli olarak en fazla 10 yıl görev yapabiiirler, aradan bir seçim devresi geçmedikçe yeniden seçilemezler. 24

26 YÖNETiM KURULUNUN GÖREVLERi Madde 45 - Borsa yönetim kurullarının görevleri şunlardır : a} Mevzuat ve meclis kararları dairesinde borsa işlerini yürütmek, b) Bütçeyi, kesin hesabı ve aktarma tekliflerilifve bunlara müteauik raporları borsa meclisine vermek. c) Aylık müvazeneyi borsa meclisinin tasdikine sunmak, ç) Borsa memur ve. hizmetlerinin tayin ve azillerin i, terfi ve tecziyelerini icra etmek. (3277 sayılı kanunla ç bendinin 2 nci cümle si yürürlükten kaldırılmıştır ) d) ihtar, tevbih veya para cezaları vermek, borsa meclislerince verilecek disiplin cezalarını tatbik.etmek, e) Hakem ve bilirkişi listelerini hazırlamak ve tasdik edilmek üzere borsa meclisine vermek, f) Tüzükte gösterilen belgeleri tasdik etmek, g) Borsanın bir yıl içindeki faaliyeti ve. bölgesinin iktisadi durumu hakkında yıllik rapor hazırlayıp borsa meclisine vermek, h) Borsaya ait her türlü incelemeleri yapmak, bölgeleri içindeki borsaya ait endeks ve istatistikleri tutmak ve başlıca maddelerin borsa fiyatlarını tespit ve münasip vasıtalarla ilan etmek, ı.) (3277 sayılı Kanun ile, yürürlükten kaldırılmıştır.) j) Borsa dışında vukua gelecek anlaşmazlıkları çözmek üzere istenilecek hakem ve bilirkişi listelerini tanzim etmek. YÖNETiM KURULU 'GÖREVLERiNIN DEVRi Madde 46 - Yönetim kurulu, lüzumlu hallerde yetkilerinden bir kısmını yönetim kurulu üyelerinden birine veya bir kaçına veya genel se krertere devredebilir. TOPLANTlLAR Madde 47 ~ Yönetim kurulu en az haftada bir defa, meclisleri ve meslek komiteleri lüzumu halinde ve başkanın dave ti üzerine her vakit ve herhalde ayda bir defa kendiliklerinden toplanırlar. GENEL SEKRETER. Maddle 48...;_ GeHri liradan fazla olan borsalarda medisler ta,ııafından tayin olunan bir genel sekreter bıılunur. Genel sekreterler borsa yönetim kurullan ve meclislerinde oy sahibidir. Genel sekreterler borsa muameleler'ini tedvirle görevlidir. 25

27 BORSA KOMiSERi <**) Madde 49 - Ticaret borsalarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabi ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca atanan bir borsa komiseri bulunur. Borsa komiseri borsalardaki günlük alım, satım işlerini ve, fiyat hareketlerini takip, borsanın her türlü kayıtlarını ve borsada aracılık yapanların muamele ve defterlerini, alım satımlarm borsaya tescil edilip edilmediğini tespit amacıyla, borsa konusu maddelerin alım ve satımını yapanların her türlu defter ve kayıtlarını denetler. Borsa komiserl.eri borsa meslek komiteleri, meclis ve yönetim kurulu toplantılarına müşahit olarak katılırlar. ALIM., SATlM Madde 50 - Ticaret borsalannda nümune' veya tipler üzerinde mal alınıp satılır. Tipi tesbit edilmemiş olan mallarla misliyattan olup mahalli ihtiyaçları karşılayan maddeler ve canlı hayvanlar da borsalarda muamele görecek maddeler arasına alınabilirler. Madde 51 - ( tarih ve 3277 'sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmıştır.) BORSAYA TABi MADDELER (**) Madde 52 - Borsa kurulan yerlerde, hangi malların borsalarda alım ve satımının mecburi olduğu ve bunların en az miktarları, borsa meclisinin tekl.ifi üzerine Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tayin ve mahallerinde ilan olunur. Borsa çalışma alanı içerisinde borsaya dahil maddelerin en az mik~ tarlarının üstünde kalan miktarlarının alım ve satımının borsa dışında ya~ pılması yasaktır. Bu maddelerin, en geç muamele yapıldığı günü takip eden ilk iş günü içinde borsaya tescil ettirilmesi şartı ile borsa yerinin dışında alınıp satılmasına meclisce önceden karar verilebilir. Ancak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı borsalarca alınacak bu gibi istisnai 'kararları kısmen veya tama~ men geçici veya daimi olarak yürürlükten kaldırabilir Borsalara dahil maddelerin en az miktarları üstünde yapılan alım satım muamelelerinin borsalara tescili zorunludur. Ancak borsalann sınırları dışında alım satım yapan taraflardan biri tacir veya sanayici sıfatını haiz olmayan müstahsil ise tescil mecburiyeti ve tescil ücretini ödeme mükellefiyeti tacir ve sanayici olan diğer tarafa aittir. Alım satım yapan tarafların her iki tarafı da tacir veya sanayici sıfatını haiz olmayan mostahsil ise tescil mecburiyeti tatbik edilmez. 26

28 Tescil yükümlülüğü aşağıdaki şekilde yerine getirilir : a) Alıcı ve satıcının aynı borsanın çalışma alanı içinde bulunmaları halinde, muamele borsa ört ve adetlerine göre tespit olunan tarafça o bor~ saya tescil ettirilir ve tescil ücreti ödenir. Tescil ile yükümlü olan tarafın yokluğu halinde, diğer taraf tescili yaptırmak ve ücretini ödemekle yükümlüdür. b) Alıcı veya satıcıdan birinin borsanın çalışma alanı içinde, diğeri~ nin dışında olması halinde; (1) iki tarafın bulunduğu yerde borsa mevcut ve mal her iki borsaya dahil, muamele de yazışma, telgraf, telefon veya teleks ile yapılmış ise akdin kabul ile tamam olduğu yerdeki tarafça o mahal borsasına tescil ettirilir ve ücreti ödenir. Akdin nerede kabul ile tamam olduğu tespit edilemediği takdirde,muamele satıcının bulunduğu yerdeki borsaya, satıcı tarafından tescil ettirilir ve ücreti ödenir. (2) Taraflardan birinin bulunduğu yerde borsa mevcut değil veya borsa mevcut olmasına rağmen, mal o borsaya dahil değil veya taraflardan biri yurt dışında ise muamele diğer tarafça kendi bulunduğu yer borsasına tescil ettirilir ve ücreti ödenir. c) Borsaya kayıtlı üyeler, borsanın çalışma alanı dışında yaptıklan ve yukarıdaki fıkralarda belirlenen tescil işlemleri dışında kalan alım veya satımları kayıtlı bulundukları borsalara tescil ettirir ve' ücretini öderler. d) Borsalarca gösterilen yerlerde yapılan muameleler aynı gün, borsa dışında alınıp satılmasına müsaade edilen maddelere ait muamelele-r ertesi iş günü akşamına kadar tescil ettirilir e} Borsalar, üyelerinin alım satımlarının tamamını tescil ettirip ettirmedikterini kontrole yetkilidirler. Bu amaçla üyelerinin ilgili de.fter ve evrakını inceleyebilirler. f) ihracatın tescilinden ücret alınmaz. g) Tescil ücreti nispeti borsa meclisi kararı ile teklif ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tespit olunur. (Bu miktar tescil olunan muamele bedelinin binde birinden az, binde beşinden çok olamaz.) Bu maddenin uygulanmasına ait usul ve esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanl.ığınca çıkartılacak bir yönetmelikle düzenlenir. BORSADA ALIM- SATlM YAPANLAR Madde 53 - a) Borsa komisyoncusu : Kendi adına ve başkasının hesabına borsada alım, satım yapanlara «Borsa komisyoncusu» denir. 27

29 b) Borsa ajanı : Başkasının adına ve hesabına, vekil sıfatiyle, borsada alım, satım yapanlara «Borsa ajanı denir. c) Borsa simsan : Borsa alım, satımlarında yalnız aracılık yapanlara «Borsa simsarı» denir. Bu unsurlar borsaya dahil olmayan maddeler üzerinde borsa dışında iş yapabilirler. Borsaya dahil maddeler üzerinde borsaya kayıtl.ı olanların kendileri, kayıtlı olmıyan müstahsil ve amillerle yukanda gösterilenlerden başka kimselerin borsa içinde iş yapmaları yasaktır. Komisyoncu, ajan ve simsarların Türk vatandaşı olması mecburi olup, bunların görevleri, hakları, riayete mecbur olduklan kaideler ve tabi olacakları şartlar ve haiz olacakları vasıflar tüzükte gösterilir. ları Borsa komisyoncusu, ajan ve simsarlarının muamelelerden alacak nisbi ücret miktan borsa meclisince tesbit, Sanayi ve Ticaret Bakan tasdik olunur. lığınca Ajanların ve simsarların aylıkla da kullanılmalan caizdir. Bu takdirde aldıklan aylık ücretin miktan borsa meclislerince' tespit olunur. Bu halde muamelelerden alınacak nisbi ücret borsaya aittir. ÖZEL YÖNETMELiKLER Madde 54 - Ticaret borsalarında alım ve satım muamelelerinin nasıl yapılacağı yönetim kurullannca hazırlanıp meclislerince tasdik olunacak özel yönetmeliklerde gösterilir. Vadeli muamele yapan borsaların gösterilir. 28 BORSALARlN GEliRLERi GEliRLER Madde 55 - Borsaların gelirleri şunlardır a) Kayıt ücreti, b) Yıllık aidat c) Muamele tescil ücreti, ç) Yapılan hizmetler karşılığı ücretler, d) Vesika harçları, e) Yayın gelirleri, f) Bağış ve yardımlar, tatbik edecekleri usuller tüzükte

30 g) Misil zamları, h) Para cezaları, ı) Türlü gelirler, i) Borsalarda ajanlık ücreti olarak alınan paralardan artanlar. KAYIT ÜCRETi VE YilliK AiDAT (**) Madde 56 - üyenin borsaya kaydı sırasında ödemekle zorunlu oldugu ücrete kayıt ücreti ve her yıl için ödeyeceği aidata da yıllık aidat denir. Kayıt ücretleri ile yıllık aidatlar liradan az liradan fazla olamaz. Ancak bu miktar Bakanlar Kurulu kararı ile 3 katına kadar artırılabilir. Üyelerin kayıt ücr~ti ve yıllık aidçüları azami 3 yılda bir Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yayınlanan geçim endeksierindeki değişiklik gözönüne alınarak yeniden düzenlenir. Kayıt ücretinin alındığı yıl için ayrıca yıllık aidat alınmaz. Kayıt ücreti ve yıllık aidat miktarı Birlikçe hazırlanacak yönetmelikte gösterilecek usullere göre belirtilecek dereceler üzerinden ve taritelere göre, tayin olunur. Tarifeler yönetim kurulunun tespiti, meclisin teklifi ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın onayı ile yapılır. Derecelerini durumlarına uygun bulmayanlar, yönetmelikte gösterilecek usullere göre ve 10 gün içinde borsa meclislerine itiraz edebilirler. itirazlar meclisler tarafından karara bağlanıncaya kadar kayit ücreti ve yıllık aidatın ihtilaflı kısmı tahsil olunamaz. Yıllık aidat her yılın Nisan ve Ekim aylarında eşit iki taksitte ödenir. Yıl içinde kaydedilenierin kayıt ücretleri ile önceki yıldan itibaren geçerli olarak doğrudan doğruya kaydedilenlerin kayıt ücreti ve yıllık aidatiarı kendilerine tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Bu müddetler içinde ödenmeyen kayıt ücretleri ile yıllık aidatlar geciken ilk ay için % 10, müteakip her ay için o/o 2 gecikme zammı olarak 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ancak gecikme zammı aidat ve kayıt' ücretinin bir mislini geçemez. ÜCRETLER VE VESiKA HARÇLARI. (**) Madde 57 - Aşağıda belirtilen hizmetler karşılığında alınan ücretlerin oran ve miktan nisbi ücretlerqe lirayı geçmemek kaydıyla binde S'ten ve maktu ücretlerde liradan fazla olmamak kaydıyla yönetim kurullarının tesbiti, meclisierin teklifi ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığının onayı ile yürürlüğe konulacak tarifelerle tespit olunur. Ancak nisbi ve maktu ücretlerdeki liralık miktar Bakanlar Kurulu Kararıyla 3 katına kadar artınlabilir. 29

31 Tarifelerle tespit edilen ücretler azami 3 yılda bir Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yayınlanan geçim endeksierindeki değişiklik gözönüne alınarak yeniden düzenlenir. a) Eksper rapor ücreti, b) Ticari,kefalet tasdik ücreti, c) Analiz rapor ücreti, d) Borsaya dahil maddelerin ölçülmesi ve tartılması için gerekli teşkilatı olan borselarda alınacak 'ölçü ve tartı ücreti, e) Depo ve muhafaza tesisatı bulunan borsalarda alınacak ardiye ve muhafaza ücreti, f) Komisyoncu, ajan ve simsarın borsa muamelelerinden alacakları nisbi ücretler, g) Diğer hizmetler karşılığı, h) Borsa tescil ücreti. ihracata ilişkin yukarıdaki hizmetler karşılığı ücret alınmaz. HUZUR HAKKI Madldle 58 - Borsalann yönetim kurulu üyelerine, iştirak edecekleri toplantılar için huzur hakkı verilip verilmemesi ve miktarı, yönetim kurulunun teklifi ile meclislerce kararlaştırılır. Meclis üyelerine verilecek huzur hakkı, meclis teklifi ile Birlik yönetim kurulu tarafından kararlaştırılır. ORGANLARlN FESHi Madde 59 - Borsa meclisinin üçte ikisinin yazılı fesih talebi yerinde görüldüğü hallarde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı organları feshe karar verebilir. Fesih kararı verildiği hallerde yeni organların vazifelerinin kimler tarafından yapılacağı Bakaniıkça tespit olunur. Feshedilen borsa organlan yerine bu kanun ve tüzük hükümleri dahilinde yenileri seçilir. Yeni seçilenler feshedilen organların süresini tamamlar. LAGIV VE TASFiYE Madde 60 - Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca lüzumsuzluğu anlaşılan borsaların lağıv ve tasfiyesine karar verilebilir. Lağvına karar verilen borsalann tasfiyelerinin ne suretle yapılacağı tüzükte gösterilir. 30

32 BÖL 0 M': V TORKiYE TiCARET, SANAYi, DENiZ TiCARET ODALARI VE TiCARET BORSALARI BiRLiGi KURULUŞ (***) Madde 61 - Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği, odalar ve borsalar arasındaki birlik ve dayanışinayı"temin etmek, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, oda ve borsa mensuplannın mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, bunların birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve gü.:. veni hakim kılmak üzere, meslek disiplinini ve ahlakını korumak ve bu Kanunda yazılı hizmetleri görmek amacıyla kurulan kamu kurumu niteliğinde tüzelkişiliğe sahip bir mesleki üst kuruluştur. Birliğin Birl.iğin merkezi Ankara'dadır. kısa adı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'dir. (**) Madde 62 - Birliğin görevleri şunlardır : a) 22 nci madde dışında odalarla odalar, borsalarla borsalar, odalarla borsalar arasında çıkacak mesleki ihtilaflan kesin olarak çözmek. b) Muhasebe, muamelat kayıt ücreti ve yıllık aidat tarifelerine ait yönetmelikleri düzenlemek, c) Türkiye'nin iktisadi durumu hakkında raporlar hazırlamak, oda ve borsalarda bu konuda hazırlanan, raporjim tetkik etmek, d) Yabancı memleketlerdeki ticaret odaları ve borsaları tarafından tanzim edilen raporlan tetkik ve Türkiye'yi ilgilendiren kısımlan derleyip neşretmek, e) Milletlerarası Ticaret Odası Türkiye Milli Komitesini kurmak ve işlerini yürütmek, f) Milli ye milletlerarası fuar, sergi ve panayırlara iştirak ve yabancı memleketler ticaret ve sanayi odalarının vekillik, mümessillik veya muhabirliğini kabul ve ifa etmek, milli ve milletlerarası mesleki teşekküllere üye olmak veya bu çeşit teşekküller kurmak, milletlerarası mesl.eki toplantılara iştirak etmek, 31