III МЕДИА-ФОРУМ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН И ОБЩИН III. TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLAR MEDYA FORUMU НОЯБРЯ 2013 ГОДА

Transkript

1

2

3 III. TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLAR MEDYA FORUMU III МЕДИА-ФОРУМ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН И ОБЩИН 8-9 KASIM 2013 BİŞKEK / KIRGIZİSTAN 8-9 НОЯБРЯ 2013 ГОДА Г. БИШКЕК / КЫРГЫЗСТАН

4 TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER VE TOPLULUKLAR MEDYA PLATFORMU GENEL SEKRETERLİĞİ ISBN: Mart 2014 KOORDİNASYON: Hüseyin YILDIZ DEŞİFRE: Şebnem TEBRİZLİ Meral ÜST Bahar ÇETİNKAYA Azmi AYDIN TERCÜME: Anargül ALPTEKİN Egor TCACİ Yıldırım BÜKER Jenya ŞARLAK Ekaterina SHATALOVA Diana ÇETİNDAĞ Laura YELEMESSOVA Zamira ÖZTÜRK REDAKSİYON: Recep KARAGÖZLÜ TASARIM: Doruk Grup GÖRSELLER: Candan Murat ÖZCAN Egor TCACİ HATIRALARINA SONSUZ SAYGILARIMIZLA Büyük düşünce adamı İsmail GASPIRALI Dilde, Fikirde, İşte Birlik düsturundan hareketle Türk dünyasının uyanış hareketlerine öncülük etmiş, Milletine yardım etmek istiyorsan önce elinden gelen işle başla diyerek yol göstermiştir. UNESCO tarafından aramızdan ayrılışının 100 üncü yıldönümü nedeniyle GASPIRALI YILI olarak ilan ettiği büyük Türk aydını, Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu (TÜRKMEP) tarafından da saygı ve minnetle anılmaktadır. Ünlü Kırgız edebiyatçı, gazeteci, çevirmen ve siyaset adamı Cengiz AYTMATOV, yüzyıla yaklaşan ömründe Türk halklarının en büyük öncülerinden biri olmuş, bütün dünyanın hayranlıkla izlediği onurlu bir yaşam sürmüştür. Kırgızistan ın başkenti Bişkek te gerçekleştirilen III. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu; onun düşünce ve eserlerinin açtığı ufuklar doğrultusunda, nefes aldığı, eserlerini yarattığı topraklarda, çok sevdiği halkı ile Türk dünyasının kucaklaşmasına da vesile olmuştur. Bizlere sundukları fikri ve düşünsel eserleri, örnek kişilikleri ve çığır açan vizyonları önünde saygıyla eğiliyoruz. FOTOĞRAF DÜZENLEME: Doğan GİRGİN BASKI: Doruk Grup TEL: (0 312)

5 SUNUŞ BÜLENT ARINÇ BAŞBAKAN YARDIMCISI Toplumların, halkların ortak değerler etrafında bütünleşmesi tarihi kökenleri ve konuştukları dillerin kardeşliği ile çok yakından ilişkilidir. Hızlı bir değişim ve bilgi dolaşımına sahip günümüz dünyasında bu özellik ikili işbirliğinin yanı sıra bölgesel ve küresel gelişmelerde kendini çok daha belirgin bir şekilde göstermektedir. Orta Asya, Kafkasya, Balkanlar ve Avrupa dâhil olmak üzere dünyanın dört bir yanında bulunan Türk dili konuşan toplulukların, ortak paydaları ve ortak bir iletişim zemini oluşturmasını gerekli kılmaktadır. Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, Ankara da Aralık 2010 tarihinde ilki düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Medya Forumu vasıtasıyla başlatmış olduğu uzun yolculukta, dünyanın dört bir yanına dağılmış toplulukları bu ülkü etrafında, Türk dünyasının önemli merkezlerinde bir araya getirmeyi başarmıştır. Toplumsal yaşamı şekillendirmede en önemli araçlardan biri olan medya üzerinden, tarihi, kültürel ve dil kardeşliğine dayalı ortak değerlerin oluşturulması yönünde büyük bir platform oluşturmuştur. Türk dünyası medya mensuplarını, kuruluşlarını, kamuoyu önderlerini, akademisyen ve siyasetçilerini, sadece sektörün gelişimi ve sorunlara çözüm bulma amacıyla değil, ikili işbirliklerinin yanı sıra, bölgesel ve uluslararası pek çok konunun değerlendirilmesi, tartışılması, ortak çözümler geliştirilmesi noktasında da önemli bir dinamik yaratmıştır. Ankara, Bakü ve üçüncüsü Bişkek te yapılan medya forumları, Türk dünyası medya kuruluşları ve mensuplarını Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu (TÜRKMEP) etrafında bir araya getirmiş, TÜRK KENEŞİ başta olmak üzere, TÜRKPA, TÜRKSOY gibi diğer etkin kuruluşlarla aynı amaçlar doğrultusunda projeler üretebilecek kurumsal bir yapıya da kavuşturmuştur. Türkçe ve Rusça olarak baskısı gerçekleştirilen bu yayın, Kırgızistan ın başkenti Bişkek te yapılan III. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu çerçevesinde ifade edilen ve geleceğe yönelik çok önemli bakış açıları getiren görüş ve önerilerin Türk dünyası ile birlikte dünya kamuoyunun bilgisine sunulmasına vesile olacaktır. Bu çerçevede, başta Kırgızistan Cumhuriyeti Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanlığı olmak üzere, Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ile foruma katkı sağlayan kurum ve kuruluşlara, değerli katılımcılarına, emeği geçen herkese şükranlarımı sunuyorum.

6

7 SUNUŞ MURAT KARAKAYA GENEL MÜDÜR Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, kuruluşundan günümüze yüzyıllı aşan bir deneyim ile medya sektörünün gelişmesi ve ilerlemesi yönünde büyük çaba sarf etmekte, ikili ve çok taraflı işbirliğinin medya üzerinden sağlanmasına yadsınamaz ölçüde katkı sağlamaktadır. Uluslararası gelişmeler takip edilerek ulusal kamuoyu doğru ve tarafsız bir içerik ile bilgilendirilirken, dünya kamuoyuna da Türkiye deki gelişmeler yansıtılmaktadır. Bu ilkeleri temel düstur kabul eden Genel Müdürlüğümüz, kendisine tanınan görev ve sorumluluklar çerçevesinde ülke içerisindeki medya temsilcileri ve kuruluşlarının yanı sıra bölgesel ve uluslararası işbirliği zeminleri oluşturmakta, ikili ve çok taraflı organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır. Bu çabalar ülkeler arasındaki enformasyon ve bilgi akışının sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine de büyük katkı sağlamaktadır. Türk Dili Konuşan Ülkeler Medya Forumu başlığı ile Aralık 2010 tarihinde Ankara da başladığımız yolculuk, Ekim 2011 tarihinde ikinci forum toplantısını yaptığımız Bakü de Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Platformu olarak kurumsal bir yapıya kavuşmuştur. Kırgızistan ın başkenti Bişkek te 20 ülke ve topluluktan medya temsilcisinin katılımıyla 8-9 Kasım 2013 tarihinde üçüncüsü gerçekleştirilen inisiyatif, TÜRK KENEŞİ başta olmak üzere ilgili kuruluşlarla tesis edilen işbirlikleriyle sadece bölgesinde değil çok daha geniş bir coğrafyada rol üstlenmesine vesile olmuştur. Türk dünyasına mensup medya temsilcileri ve kuruluşları olarak; bölgemizde ve bugünün dünyasında var olan sorunları karşılıklılık ve saygı temelinde çözümleme idealine sıkı sıkıya bağlıyız. Tarihten gelen ve dil yoluyla tesis edilen ortak değerlerimizi halklarımız ve dünyamızın kalkınması, barış ve huzurun tesis edilmesi yolunda harekete geçirmeyi hedefliyoruz. Forum katılımcılarının mutabakatıyla hazırlanan Sonuç Bildirgesi nde de vurgulandığı gibi, geniş bir coğrafyayı paylaşan ülke ve topluluklar olarak demokratik bir yapının oluşturulması yönünde önemli bir görevi ifa ediyoruz. Kurumumuz tarafından Türkçe ve Rusça olarak hazırlanan bu yayın Forum katılımcılarının yanı sıra, Türk dünyası ile birlikte strateji üreten kuruluşlar ve akademisyenlere yol gösterici bir kaynak niteliği taşıyacaktır. Aynı zamanda Türk dünyası medya mensuplarını sosyal ağ üzerinden birleştirecek olan ortak internet sitemiz ( Forum kapsamında dillendirilen görüş ve öneriler doğrultusunda Türkçe, Rusça ve İngilizce dillerinde sunacağı içerik ile çalışmalarımıza zenginlik kazandıracaktır. Başbakan Yardımcısı Sayın Bülent ARINÇ ın himayelerinde başlatılan bu yolculukta, bizlere katkı ve desteğini esirgemeyen Dışişleri Bakanlığımız başta olmak üzere Azerbaycan Matbuat Şurası ve onun Saygıdeğer Başkanı Aflatun AMASHOV a, Kırgızistan Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanlığı ile Bakan Saygıdeğer Sultan RAYEV ve Yardımcısı Aynura TEMİRBEKOVA ya teşekkürü bir borç olarak telakki ediyorum. Bunun yanı sıra medya forumlarına iştirak eden, katkı sağlayan ve emeği geçen herkese şahsım ve Kurumum adına saygılar sunuyorum.

8 İÇİNDEKİLER BİRİNCİ GÜN 08 Kasım 2013, Cuma AÇILIŞ KONUŞMALARI Murat KARAKAYA TÜRKMEP Genel Sekreteri/BYEGM Genel Müdürü Aflatun AMASHOV TÜRKMEP Başkanı/Matbuat Şurası Başkanı Jandos ASANOV TÜRKPA Genel Sekreteri Halil AKINCI TÜRK KENEŞİ Genel Sekreteri, (E) Büyükelçi Sultan RAYEV Kırgızistan Cumhuriyeti Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanı BİRİNCİ OTURUM TEKNOLOJİK DEĞİŞİMİN YANSIMASI OLARAK YENİ MEDYA Moderatör: Ömer ŞAHİN Gökhan GÜLER Yeni Teknolojiler Medyayı Nasıl Şekillendiriyor? İsmet YÜKSEL Yeni Yayıncılık Biçimleri ve Yeni İş Modelleri Deniz ERGÜREL Yeni Medya Denilince Ne Anlamalıyız? İKİNCİ OTURUM TÜRK DÜNYASINDA MEDYANIN GELECEĞİ: YENİ MEDYA ARAÇLARI VE SOSYAL MEDYANIN ETKİSİ Moderatör: Aflatun AMASHOV Sevil YUSİFOVA Sosyal Medya Stratejileri Niçin Önemlidir? Serkan KALEMCİLER Dijital Okuyucu ve İzleyici Kitlelerini Tüketiciye Dönüştürebilir miyiz? Sezer RIZA Topluluklar Arası Etkileşim Aracı Olarak Yeni Medya Mehmet Emre ALPAY Türk Dünyasının İnternet, Sosyal Ağlar ve Teknolojiler ile Şekillenen Beklenti ve Talepleri ÜÇÜNCÜ OTURUM MEDYA ETİĞİ BAĞLAMINDA YENİ MEDYA Moderatör: Aynura TEMİRBEKOVA Zakir AVŞAR Mahremiyet ve Haber Alma Hakkı Kubanıcbek TABALDİYEV Toplumun Bilgiye Erişim Hakkı ve İçerik Üretimiyle Telif Hakkı Arasındaki Dengeyi Nasıl Korumalıyız? Ruşaniya ALTAY Kamu Enformasyon ve Basın Kuruluşları Yeni Medyadan Nasıl Etkilenecek? Altynbek ABISHEV Vatandaş Gazeteciliği

9 BİRİNCİ GÜN 08 Kasım 2013, Cuma KÜLTÜREL PROGRAM Murat KARAKAYA TÜRKMEP Genel Sekreteri/BYEGM Genel Müdürü Sultan RAYEV Kırgızistan Cumhuriyeti Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanı Prof. Dr. Beşir ATALAY Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı SONUÇ BİLDİRGESİ FORUMA GELEN MESAJLAR GENEL GÖRÜNÜM... 88

10 AYKÖL MANAS

11 BİRİNCİ GÜN 08 KASIM 2013

12 AÇILIŞ KONUŞMALARI

13 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 11 MURAT KARAKAYA* Sayın Bakanım, Sayın Büyükelçiler, Türk Dünyasının Saygıdeğer Temsilcileri, Kıymetli Misafirler, Ankara da 21 Aralık 2010 tarihinde başlayan anlamlı ve bir o kadar uzun yolculuğumuzun Bakü den sonraki üçüncü durağı Bişkek teyiz. Kendimi bir parçası olarak gördüğüm Kırgızistan da, Orta Asya nın bu çok güzel ve bir o kadar da önemli başkenti Bişkek te sizleri ağırlamaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Hepiniz hoş geldiniz. Türk Dili Konuşan Ülkeler Medya Forumu adıyla başladığımız bu yolculuk bizi dünya geneline yayılan bir etkinlik noktasına ulaştırdı. Başlangıçta yolun bizi nereye taşıyacağını, bizlere kimlerin yarenlik edeceğini açıkçası çok fazla bilmiyorduk. Güzel olacağına, herkesi kucaklayacağına, ülkelerimiz ve halklarımız yararını öncelikli hedef yapacağına inancımız tamdı. Ama kısa sürede bu kadar geniş bir coğrafyada ortak geleceğimizi konuşabileceğimizi, tartışabileceğimizi tahayyül edememiştik. Saygıdeğer Misafirler... Türk Dili Konuşan Ülkeler Medya Forumu formatında başladığımız bu girişim aynı zamanda bir yol gösterici oldu. Bakü de, Azerbaycan Matbuat Şurası nın büyük katkı ve desteğiyle düzenlediğimiz ikinci buluşmamızda kurumsal bir kimlik kazandık Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu (TÜRKMEP) adıyla sivil toplum kuruluşu niteliğini kazandık. Artık aramızdaki iletişim ve işbirliği çok daha kolay, çok daha etkili bir hale geldi. İnşallah bu iki gün içerisinde Bişkek te yapacağımız çalışma bizi daha da ileriye taşıyacaktır. Bu düzenlediğimiz diğer forumlara da örnek teşkil edecektir. Buna gönülden inanıyoruz. TÜRKMEP olarak adlandırdığımız Platformun etkin ve Türk dünyasındaki medya kuruluşları ve mensuplarına hizmet yolunda neler yapabileceği üzerinde sürekli çalışıyoruz. 27 Ağustos tarihinde İstanbul da gerçekleştirdiğimiz Koordinasyon Kurulu Toplantısı nda ülke temsilcileriyle birlikte bunları oldukça detaylı bir şekilde değerlendirdik. Hukuki temelimizi oluşturan tüzüğümüzde günün koşullarına göre oluşan ihtiyaçlar çerçevesinde düzenlemeler yaptık. Burada da bunlar üzerinde çalışmaya, sizlerin görüş ve önerilerini almaya devam edeceğiz. Bişkek toplantısından alacağımız güç ve ilham ile önümüzdeki dönem platform çalışmalarını daha etkin hale getireceğiz. internet sitemize bu anlamda büyük önem atfediyoruz. İnşallah sizlerin de katkılarıyla etkin bir mecra haline gelecektir. * Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon (BYEGM) Genel Müdürü

14 12 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI Ankara Forumu nda altı ülke ile yola çıkmıştık. Bugün ise Kazakistan dan Kerkük e, Kırgızistan dan Batı Trakya, Makedonya ya, Kırım dan Tuva ya 20 ülke ve topluluk mensubu olarak çok daha kalabalık, çok daha güçlüyüz. Birbirimize destek olarak ortak çıkarlarımız ve değerlerimizi hep ön planda tutarak geleceğimizi güzelleştirmeye çalışıyoruz. Bu yolda kararlı ve inançlı bir şekilde devam edeceğiz. Sözlerimi tamamlarken elbette bugün burada bizleri çok güzel bir şekilde ağırlayan Kırgız dostlarıma içten teşekkürü bir borç biliyorum. Başta Cumhurbaşkanı Sayın Almazbek ATAMBAYEV olmak üzere, Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanı Sayın Sultan RAYEV e misafirperverliği ve gösterdikleri ilgi nedeniyle şükranlarımı sunuyorum. Ayrıca TÜRK KENEŞİ, TÜRKPA, TÜRKSOY yönetici ve temsilcilerine bizlerle oldukları, işbirliği imkânı yarattıkları için saygılarımı sunuyorum. TİKA başta olmak üzere, Anadolu Ajansı, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Basın İlan Kurumu, TÜRKSAT temsilcilerine teşekkür ediyorum. Matbuat Şurası nın çok değerli Başkanı Aflatun AMAŞOV a destek ve katkılarından dolayı teşekkür ediyorum. Kısacası bu yolda bizlerle buluşan ve buluşacak olan tüm dostlarımıza, kardeşlerimize bir kez daha hoşgeldin diyor, en derin saygı ve muhabbetlerimi sunuyorum.

15 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 13 Aflatun AMASHOV* Sayın Forum Katılımcıları, Değerli Misafirler, Saygıdeğer Büyükelçiler, Bakanlar Türk dünyası tarihinde çok büyük öneme sahip Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu nun üçüncüsünde sizleri görmekten büyük mutluluk duyuyorum. Başarılı bir şekilde tamamlanmasını diliyorum. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu üç yıldır faaliyetlerini sürdürmektedir. Geçen bu dönemi birkaç açıdan önemli sayıyorum. Birincisi, böyle bir fikrin genel olarak yerine getirilmesidir. Malum olduğu üzere, Türk halkları uzun zaman tamamıyla farklı sosyal ve siyasi bir düzende yaşamıştır. Bir kısmı Sovyetler Birliği gibi büyük bir emperyalizmin vatandaşı olmuştur. Bu durum milli kimlik meselesine de tesir etmiş ve Türkçülüğün unutulmasına yol açmıştır. Buna bağlı olumsuz düşüncelerin yayılması bağımsızlık yıllarında da devam etmiştir. Ancak Medya Birliği fikrinin gerçekleştirilmesi mevcut olumsuz durumu ortadan kaldırma noktasında önemli olmuştur. Tabii burada, geçmişte Sovyetler Birliği Bölgesi içerisindeki Türk toplumlarının da birbirlerini tanıması faktörünü vurgulamak gerekir. İnanıyorum ki, geçen üç yılda sizler gündelik işlerinizde bu gibi ayrıntıları daha çok öne çıkardınız. İkincisi, Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Toplumların Medya Platformunun bağımsız yapılanma gibi çalışmalarda bulunmasıdır. Birinci ve ikinci medya forumları bu açıdan önemli olmuştur. Bakü de düzenlenen ikinci foruma iştirak eden yüksek düzeydeki katılımcı sayısı ile forumda birçok alanda dillendirilen görüşleri özellikle vurgulamak isterim. Değerli Dostlar, Merkezi Ankara da olan Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu nun başkanlığını son iki yıl Azerbaycan yürütmüştür. Bu dönemde, yerli şubelerin çalışmaları koordine edilmiş, aynı zamanda internet portalı oluşturulmuştur. Bu nedenle Türkiye tarafına, özellikle de, Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ne teşekkürlerimi iletiyorum. Tabii ki Platformumuzu devamlı ve dinamik bir yapıya çevirmek için çok daha detaylı çalışmalar yapılmalıdır. Medya Platformu nun 27 Ağustos ta düzenlenmiş olan Koordinasyon Kurulu Toplantısı nda geniş ve faydalı fikir alış verişinde bulunduk. İşbirliğimizin geliştirilmesi, mükemmel bir şekilde işlemesi için belirlediğimiz fikir ve prensipleri, temsil ettiğimiz devletlerin değerleriyle uzlaştırmak özel bir önem taşımaktadır. Platform bünyesinde bağımsız devletlerin yanı sıra farklı ülkelerdeki topluluklar da temsil edilmektedir. Tabii ki, onlar devletlerinin idari sistemlerindeki ayrıntıları daha çok dikkate almalı ve teşkilatımızın ortak ananelere göre düzenlenen yapısını iyi anlatmalıdırlar. * Azerbaycan Matbuat Şurası Başkanı - TÜRKMEP Başkanı

16 14 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI Genel olarak medya alanındaki karşılıklı işbirliğinin her Türk toplumunun globalleşen dünyayla bütünleşmesini hızlandırır ve ister istemez adet-anane, dil, din birliğine, menşei yakınlığına dayanan çıkarlara da hizmet eder. Türk dilli halkların birbirleri ile ilgili daha çok malumata sahip olması aynı değerlere en azından bilmeyerek zarar vermesinin önünü alır. Değerli Dostlar, Biraz önce bildirdiğim gibi, artık Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu internet sitesi kurulmuştur. Kanaatimce, önümüzdeki en mühim vazife sözü edilen sitenin devamlılığını temin etmektir. Bu mevzudaki teklifim, temsil ettiğimiz devletlerin ve toplumların birkaç öncü medya organının tanıtım filmlerinin yerleştirilmesidir. İkinci önemli konu, devletlerimiz ve toplumlarımızdaki medya kurumlarının karşılıklı ilişki kurmasına aracılık etmek, mevcut istikametteki ortak değerleri belirlemektir. Üçüncü olarak, uğraş alanlarımızın başında Türk halklarındaki etnik, siyasi, manevi ve diğer meselelerle ilgili olarak internet üzerinden birebir iletişimin sağlanmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum. Zannımca, toplumlarımız bu yolla birbirlerini daha yakından tanıma imkânı elde edebilirler. Yaşadığımız global dünya ifade ve basın özgürlüğünü mühim bir şart olarak kabul ediyor. Son yıllarda medya araçlarının sayısının hızla artması ve sosyal şebekelerin aktifliği ile birlikte bu alandaki özgürlüklerin tamamen farklı yönlere kaydıkları görünmektedir. Kanaatimce, teşkilatımız bu konuya önem vermeli, yerli komitelerimiz devamlı bir şekilde temsil olundukları bölgelerde medya özgürlüklerine dair raporlar hazırlamalıdır. Bir sonraki adım dünyada ifade ve basın özgürlüğü ile ilgili yaşanan önemli olay ve gelişmelere gerekli tepkilerin verilmesidir. Böylelikle bizler dünya medyasındaki demokratikleşme sürecine katkımızı yapmış oluruz. Temel değerlerimize yönelik suiistimal durumlarına ise bir açıdan yaklaşırız. Değerli Forum Katılımcıları, Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu Tüzüğü gereği, üye ülkeler ve topluluklar sırasıyla başkanlık yapacaklardır. Azerbaycan olarak bugün başkanlığı Kırgızistan a devrediyoruz. Ümit ederim ki, Kırgızistanlı dostlarımızın başkanlığı döneminde Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu daha müteşekkil bir teşkilat olma yolunda emin adımlar atacaktır. Beni dinlediğiniz için çok teşekkür ederim.

17 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 15 JANDOS ASANOV* Hanımlar, Beyler, Saygıdeğer Katılımcılar, Öncelikle Kırgız kardeşlerimize misafirperverliği ve Medya Forumu nun güzel bir şekilde organize edilmesinden dolayı teşekkür etmeme izin veriniz. Saygıdeğer Katılımcılar, Dostlar Türkçe konuşan ülkeler olduğumuz için hepimizin problemlerini kendi sorunumuz gibi görmemiz gerekiyor. Bunları Türk dünyasının bir parçası gibi kabul etmeliyiz. Birliğimiz, kardeşliğimizin temel göstergesi olan ortak çalışmalarımıza değer vermeliyiz. Türkçe Konuşan Ülkeler Parlamenterler Asamblesi (TÜRKPA) Türk dünyası işbirliğine çok büyük katkı sağlamaya hazır. Değerli Forum Katılımcıları, Kırgızistan Hükûmeti ne, ayrıca Kırgızistan Kültür Bakanlığı na teşekkür etmek istiyorum. Bu güzel organizasyonun gerçekleştirilmesine katkı veren Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ne de teşekkür ediyorum. TÜRKPA hakkında bilgi vereyim, Türkçe Konuşan Ülkeler Parlamenterler Asamblesi, 2008 yılında kurulmuştur. Kazakistan Cumhurbaşkanı Sayın Nursultan NAZARBAYEV in önerisiyle gündeme gelmiştir. Türk dünyası parlamentoları arasında işbirliği sağlanması amacıyla teşkil edilmiş olan TÜRKPA, parlamentolar arasındaki birlik, beraberlik, ortak çalışma ve işbirliği kurulmasına yönelik faaliyet yürüten bir organizasyondur. TÜRKPA bünyesinde, üye her ülkeden 9 milletvekili yer almaktadır. Bilginin çok yoğun dolaştığı bir dünyada yaşıyoruz. Bilgi ve deneyim alışverişi Türk dünyası ülke ve toplulukları arasında büyük öneme sahiptir. Bu nedenle, subjektif olarak düşünüyorum ki, Türkçe konuşan ülkeler arasında medya kuruluşlarının karşılıklı bilgi paylaşımında bulunması gerekmektedir. Konuşmamı hazırlarken İngilizce ve Kazakça olarak çalıştım. Eşim ile birlikte İngilizce-Rusça bir sözlük hazırlamıştık, yayınlandı. Neden bunu ifade ettim? Çünkü çeviri konusunda mütercim-tercümanlar yetersiz kalmaktadır. Türkçeden, Kazakça veya Kırgızcaya ya da Kazakçadan Türkçeye kaliteli tercüme yapılamadığını, mütercimlerin yetersiz olduğunu düşünüyorum. İyi çalışan kadrolarımız mevcut ancak onları iyi değerlendirmediğimizi görüyorum. İkinci olumsuzluk noktası bilgi eksikliğinin bulunmasıdır. Türk dünyası toplulukları arasında haber dolaşımında eksiklikler yaşanmaktadır. Bunun giderilmesi amacıyla ortak bir site kurulmasını öneriyorum. Kırgızca, Kazakça, Türkçe ve Azerice haberlerin yer alacağı bir ortam. Gazetecilerimizin de bilgi alabileceği bir ortak site kurulmasını teklif ediyorum. Kazakistan ve diğer ülkelerce de kullanılacak bilgi alınabilecek bir kaynak niteliği taşıyacak site olmalıdır. Kaynaşmanın sağlanması adına, gazeteciler ve haber ajansları için bunun önemli bir kaynak olacağını düşünüyorum. * Türkçe Konuşan Ülkeler Parlamenterler Asamblesi (TÜRKPA) Genel Sekreteri

18 16 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI Konuşmamı tamamlarken katılımcılarımıza verimli bir çalışma diliyorum. Fikir alışverişinin hepimiz için önemli olduğuna inanıyorum. Hepinize saygılar sunarken böylesine yararlı bir faaliyeti tertipledikleri için organizasyonu yürütenlere teşekkür etmek istiyor, başarılar diliyorum.

19 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 17. HALİL AKINCI* Saygıdeğer Bakan, Sayın Başkan, Sayın Genel Sekreterler, Değerli Katılımcılar, İlk önce III. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu na katılıyor olmaktan duyduğum memnuniyeti ifade etmek isterim. Böyle seçkin bir dinleyici topluluğuna hitap etmek benim için büyük bir zevktir. Bana bu imkânı tanıdıkları için Kırgızistan Cumhuriyeti ile Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu na teşekkür ederim. Her şeyden önce böyle kapsamlı bir organizasyonu üstlendikleri için Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ne ve Kırgızistan makamlarına teşekkür ederim. TÜRK KENEŞİ nin en Batı daki ülkesi olan Türkiye ile en Doğu sunda olan Kırgızistan ın bu işbirliği takdire şayandır. TÜRK KENEŞİ üçüncü defa gerçekleştirilen bu Foruma ilk defa katılmaktadır. Bir uluslararası örgüt olan TÜRK KENEŞİ tüm Türk devletleri arasında gerçekleştirilmeye çalışılan bütünleşme ve işbirliğinin çatı kuruluşudur. Söz konusu bütünleşme ve işbirliği TÜRK KENEŞİ nin kurulduğu 2009 tarihinden itibaren ekonomi, siyaset, kültür, eğitim ve bilim gibi alanlarda çeşitli çalışmalar yapmak suretiyle zemin kazanmaktadır. Bugün burada gerçekleştirilecek olan toplantıda ele alınacak medya konusu da tarafımızdan teknik niteliğinden çok Türk devletleri arasında hedeflenen işbirliği ve bütünleşmenin bir diğer ayağı olarak değerlendirilmektedir. TÜRK KENEŞİ gerçekleştirilen devlet başkanları zirvelerinde Türk halkları arasında bütünleşme ve geçmişe dayalı ortak bir kimliğin inşa edilmesinde medyanın önemini her zaman vurgulamıştır. Bu kapsamda Cumhurbaşkanlarımız Almatı da düzenlenen I. TÜRK KENEŞİ Zirvesi Sonuç Bildirisi nin 5 inci maddesinde Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu nun kurulmasını memnuniyetle karşılamışlar ve üye ülkelerdeki kitle iletişim araçlarının ülkelerin kamuoylarında Türk Konseyi ve hedeflerine ilişkin farkındalık yaratılması yönünde önem atfettiklerini vurgulamışlardır. Dolayısıyla KENEŞİ in ilk zirvesinden itibaren medya konusu gündemimizdedir. Sayın Katılımcılar, Bugün milli sınırları aşan bir dünyada yaşıyoruz. Bazıları bu asrı enformasyon çağı bazıları bilgi çağı şeklinde adlandırıyor. Teknolojinin gelişmesiyle artık mesafeler ortadan kalkmış durumda ve bilgiye, habere ulaşım eskiye nazaran çok daha kolay. Bu yeni sürecin getirdiği bir zorunluluk olarak Türk devletlerinde faaliyet gösteren medya kuruluşları Batı kültürü ve yayın politikasından etkileniyor. Haberlerin sunuluş tarzı, televizyon programlarının niteliği, konuşulan dilin yapısı, giderek daha fazla Batı tesiri altında kalıyor. Yani teknolojik değişimin yansıması olarak yeni medya Batı medyasına dönüşüyor. Bu noktada ifade etmek istediğim husus şudur; bu etkileşim çerçevesinde Türk devletlerinin iletişim ağlarını, bilgi akış modellerini günün yeni ihtiyaçlarına göre uyumlu hale getirirken kültürel kimlikleri ve dillerinde birtakım değişime maruz bırakmaktadır. Söz konusu değişimin yozlaşmaya yol açmadan * Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (TÜRK KENEŞİ) Genel Sekreteri - (E) Büyükelçi

20 18 / BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI daha iyiye, daha doğruya, daha ileriye yönelik ve Türk halklarının kültürel ve dilsel değerlerini koruyarak gerçekleşmesi büyük önem taşımaktadır. Bu düşünceden hareketle TÜRK KENEŞİ kültürümüze ve tarihimize sahip çıkma amacıyla çeşitli girişimler ve projeler yürütmektedir. Bu girişimlerden birisi çocuklarımıza ve gençlerimize yönelik Ortak Eğitim Televizyon Kanalı nın kurulmasıdır. Bu konuda devletler arasında görüşmeler devam etmektedir. Türk dünyasının yetkin ve önemli medya mensuplarını bir araya getiren Forumun, kurulması öngörülen ortak eğitim televizyon kanalında değerlendirilmesi için uygun bir platformdur. Bu nedenle ortak eğitim televizyonu konusunun gelecek Forum toplantısı gündemine dâhil edilmesini teklif ediyorum. Buna ilave olarak ortak eğitim programları ve çizgi filmler hazırlanması gibi projelerimiz de bulunmaktadır. Ortak televizyon kanalının kurulmasının uzun vadeli ve zahmetli bir iş olduğunu göz önünde bulundurarak öncelikle eğitim programları ve çizgi filmler hazırlanması projelerinin gerçekleştirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Diğer taraftan da bu çalışmalar ortak eğitim televizyonunun içeriğine dair hazırlık çalışması anlamına gelecektir. Değerli Katılımcılar, Malûmunuz günümüzde medya, gündemimizde konuşulan konuların belirlenmesinde, imaj oluşumunda, kitlelerin tercihlerinin belirlenmesine kadar geniş bir yelpazede ağırlıklı bir yere sahiptir. Öyle ki medya bugün modern siyaset bilimi kitaplarında yasama, yürütme ve yargı erklerinden sonra bir ülkenin dördüncü erki olarak takdim edilmektedir. Kamuoyuna ulaşmanın en etkili yolu kitle iletişim araçlarını ortak yayınlar için kullanmak suretiyle ortak bilincin oluşmasına katkıda bulunabiliriz. Ayrıca bu yolla ülkelerinden uzak mesafelerde yaşayan kardeşlerimizi ülkeleri ve birbirleriyle temas halinde tutmanın da bir yolunu bulmuş oluruz. Yani diasporalarımızın işbirliğini genişletmek ve ortak hareket edebilmelerini sağlamak noktasında da medyanın etkisini kullanabiliriz. Az önce medyanın Batı tesiri altında olduğunu söylemiştim. Bu bağlamda dilimizi korumak için KENEŞ te ortak terminoloji bulma çalışmalarımız mevcut. Geçen yıl Ortak Terminoloji Kurulumuzun ilk toplantısını gerçekleştirerek 6 terim üzerinde Kazakistan, Kırgızistan, Azerbaycan ve Türkiye nin uzmanlarının katılımıyla mutabık kaldık. Onları söylediğim zaman anlayacaksınız; uçak-dik uçak-helikopter-vertalyot, iz alıcı-tarayıca-scanner, göçkün-heyelan-lavinya Rusçası, kurul-komite-komitet Rusçası, keneş-konsey-rusçası Sovyet. Bu ve benzer kelimeler zamanla ülkelerimizin medya kuruluşlarında kullanılabilir. Böylelikle makalelerinizde ve programlarınızda bu terimlere yer verilmesi suretiyle Türk dünyası medyasının özgün dilini oluşturabilirsiniz. İlaveten Ortak Terminoloji Kurulu ve Türk Akademisi tarafından bilimsel amaçlı Terminoloji Sözlüğü, Açıklamalı ve Resimli Ortak Kelimeler Sözlüğü, Karşılaştırmalı Lehçeler Sözlüğü hazırlanması hususlarında çalışmalar devam etmektedir. Ortak alfabenin oluşturulması yönünde de çalışmalar sürdürülmektedir da Bakü Türkoloji Kurultayı nda benimsenen Birleştirilmiş Yeni Türk Alfabesi ile 1991 yılında İstanbul da, Marmara Üniversitesi nde düzenlenen Milletlerarası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumu nda kabul edilen ortak alfabe temel alınarak 34 harfli yeni bir alfabe üzerinde mutabık kalınmıştır. Tüm Türk dillerinde bulunan sesleri karşılayan söz konusu alfabe TÜRK KENEŞİ Sekretaryası ile üye devletler arasındaki yazışmalarda, Türk Akademisi çalışmalarında kullanılmaktadır. Kısacası Türk dünyasında geleceğe dair her türlü hedef ve girişimin kuvvetlendirilmesine yönelik medyanın katkı sağlayacağı şüphesizdir. Kamuoyuna erişimi sağlayacak, ortak bir girişimin oluşmasında büyük bir rol oynayan, Türk diasporalarının ülkeleriyle ve birbiriyle temas halinde olmalarını sağlayan bir medyadır. Bu itibarla medyanın Türk entegrasyonu ve işbirliğinin büyük bir parçası olacağı kesindir. Değerli Katılımcılar, Forum süresince birbirinden önemli katılımcılar Yeni Medya ve Türk Dünyasında Medyanın Geleceği ve Medya Etiği konularında tartışacaklar. İnanıyorum ki Forumun sonunda Türk dünyasının bütünleşmesi hedefi ve bu süreçte medyanın alacağı rol konularında elle tutulur sonuçlara ulaşmış olacağız. TÜRK KENEŞİ olarak bizimle ilgili çalışmalarda eşgüdüm sağlamaktan memnuniyet duyacağımızı bir kez daha belirtmek istiyorum. Sözlerimi bitirmeden önce Kırgızistan Cumhuriyeti ile Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Platformu na şükranlarımı yinelemek isterim. Bu vesileyle Forum katılımcılarına da başarılar dilerim. Teşekkür ederim.

21 BİRİNCİ GÜN AÇILIŞ KONUŞMALARI / 19 SULTAN RAYEV* Saygıdeğer TÜRK KENEŞİ Genel Sekreteri Halil AKINCI, Başkan Yardımcısı Adahan MADUMAROV, Saygıdeğer Murat KARAKAYA Saygıdeğer Aflatun AMASHOV, Saygıdeğer Jandos ASANOV, Saygıdeğer III. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu Katılımcıları, Kırgızistan Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Cantöre SATIBALDİYEV in kutlama mesajını, Forum a büyük başarı dileklerini iletmek istiyorum. III. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu nun Kırgızistan da, yani Çüy Vadisi nde düzenleniyor olması bizi ziyadesiyle mutlu ediyor. Çünkü Kırgızistan ın mazisi, 6 ıncı ve 12 inci asırlar arasında Türk cumhuriyetlerinin kültür ve uygarlık merkezi olduğu hepiniz tarafından çok iyi bilinmektedir. Eski Türk devletlerinin merkezi Ala Archa mız Türk uygarlığının gelişmesine büyük katkıda bulunmuştur. O dönemde Çüy Vadisi nde eski Türk devletlerinin dört başkenti yerleşmiş, Türkçe isimlendirilmiş, ilk sikke basılmış ve üzerine Türk Kağan işareti konulup halk arasında kullanılmıştır. Baykal dan Marmara ya, Ural dan Hindistan a kadar Türk kökenli, eğitimli, bilimli insanlarının bunlar bilinçlerine yerleşti. Önemli bir gerçeğin altını çizmeliyiz; yazılı ilk Türkçe eser Kutadgu Bilig in yazarı, bütün dünyanın tanıdığı Yusuf Has Hacib Çüy Vadisi nin Balasagun kentinde dünyaya gelmiştir, bunu hepimiz biliyoruz. Gerçekten Kutadgu Bilig in Türk şiir sisteminin gelişmesine büyük katkıda bulunduğunu, birçok dünya diline tercüme edildiğini dile getirmek görevimizdir. Türk halklarının ilk ilim adamı Kaşgarlı Mahmud, Issık Göl yakınlarındaki Barskoon kentinde doğmuştur. Divan-ı Lûgatit Türk Sözlüğü dünya halkları tarafından geniş bir şekilde kullanılmaktadır. Çünkü bugün Türk dilli devletler arasında konuyu genel bir ortak dil ile sınırlamadan tarihini, kültürünü, örf ve adetini, dini bağlarını geliştirerek, Türk dünyasını birbirine yaklaştırarak ilişkileri geliştirmemiz bizim görevimizdir. Türk dünyası uluslararası arenada sahip olduğu potansiyel doğrultusunda rolünü oynamaktadır. İkili ve çok taraflı ilişkilerini ve işbirliğini koordinasyon etmektedir. Bu arada TÜRKSOY uluslararası işbirliği teşkilatı çok aktif faaliyet yürütmektedir. Bu teşkilatın asıl hedefi Türk dünyasının genel olarak ekonomik gelişmesinin yanında, kültürel bağlarımızın güçlendirilmesi ve devam ettirilmesi, atalarımızdan gelen mirasın saklanarak genç nesillerimize aktarılması görevimizdir. Bunun dışında Türk dünyasına yönelik Türk Dili Dialektiği Sözlüğü çıkmak üzeredir. Türk halkları arasında tüm materyallerimizin geliştirilmesi için Akademi kurulması da TÜRKSOY un ortaya koyduğu çok önemli önerilerdendir. Bişkek te medya sektöründe işbirliğinin sürdürülmesi bizi mutlu ediyor. Bugün gerçekleşmekte olan Medya Forumu nun diğer amacı ortak çalışmaya, deneyim paylaşımına, yeni açılımlara, yeni alanlara yöneliktir. Globalleşen dünyada bilgi kaynaklarının alışverişini sağlamak, geleceğe yönelik çalışmalarda bulunmak diğer önemli hususlar. Bu durumda hepimizin ortak bir gelecek doğrultusunda çalışmamızın önemi ortaya çıkıyor. Yapmakta olduğunuz çalışmalar bu anlamda çok büyük katkı sağlayacaktır. Hepinize başarılar diliyor, dinlediğiniz için çok teşekkür ediyorum. * Kırgızistan Cumhuriyeti Kültür, Enformasyon ve Turizm Bakanı