T.C. ORDU VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2004 YILI ORDU İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C. ORDU VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2004 YILI ORDU İL ÇEVRE DURUM RAPORU ORDU-2005

2 Hazırlayanlar: Selahattin AYDIN İl Müdürü Ufuk DUMAN P.Mimarı Berrin GÖNÜL Çevre Mühendisi Adnan KIR Ziraat Mühendisi Aslı B.BAĞRAN Orman Mühendisi I

3 Bilindiği gibi çevre her geçen gün güncelliğini artırarak önem kazanmakla beraber, çevre sorunları da buna bağlı olarak artmaktadır. Kentleşmeyle beraber ormanların yok edilmesi, sanayileşme ile birlikte yaşanan kirlilik problemleri, planlama ve uygulamalarda yaşanan aksaklıklar, çevre bilincinin yetersizliği ile birleştiğinde doğal kaynakların yok olması tehlikesiyle beraber insan, çevre ve çevre sağlığını da olumsuz etkiliyebilmektedir. Bu nedenledir ki akılı olan; çevre sorunları oluştuğunda değil, oluşabilecek çevre sorunlarına önceden çözüm bulabilmektir. Günümüzde tartışılmaz bir öneme sahip olan çevre, kuşkusuz Avrupa Birliği sürecindeki Türkiye mizin de en önemli gündem maddelerindendir. Son yıllarda çevre sorunlarını çözmek amacıyla mevzuatta ve kurumsal yapılanmada gerçekleştirilen değişikliklerle çevre konularında yaşanan yetki ve görev çakışmasının neden olduğu karmaşalarda çözüme kavuşmuştur. Böylece gelişmiş ülkelerin standartlarında bir çevre yönetimine ulaşmasının ve vatandaşların kaliteli çevre hizmetlerine kavuşmasının önünde duran en büyük engellerden birisinin ortadan kalktığını düşünüyorum. Çevre durum Raporuyla; şehrimizi, havasını, suyunu, toprağını, kültürel ve tarihsel zenginlüğüni, eşsiz doğasını ve çevresel değerlerini yaşamış ve yaşatmış olmanın mutluluğuyla emeği geçenlere teşekkür ediyorum. Selahattin AYDIN İl Çevre ve Orman Müdürü II

4 İÇİNDEKİLER A. COĞRAFİ KAPSAM 2 A.1. Giriş A.2. İl ve İlçe Sınırları A.3. İlin Coğrafi Durumu A.4. İlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya B. DOĞAL KAYNAKLAR 26 B.1. Enerji Kaynakları B.1.1. Güneş B.1.2. Su Gücü B.1.3. Kömür B.1.4. Doğalgaz B.1.5. Rüzgar B.1.6. Biokütle B.1.7. Petrol B.1.8. Jeotermal Sahalar B.2. Biyolojik Çeşitlilik B.2.1. Ormanlar B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları B.2.2. Çayır ve Mera B.2.3. Sulak Alanlar B.2.4. Flora B.2.5. Fauna B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler B.3. Toprak B.4. Su Kaynakları B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları B.4.3. Akarsular B.4.4. Göller ve Göletler B.5. Mineral Kaynaklar B.5.1. Sanayi Madenleri B.5.2. Metalik Madenler B.5.3. Enerji Madenleri B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 43 C.1. İklim ve Hava C.1.1. Doğal Değişkenler C Rüzgar C Basınç C Nem C Sıcaklık C Buharlaşma C Yağışlar C Yağmur C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı C Seller C Kuraklık C Mikroklima C.1.2. Yapay Etmenler C Plansız Kentleşme C Yeşil Alanlar C Isınmada Kullanılan Yakıtlar C Endüstriyel Emisyonlar C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları III

5 C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları C.3. Atmosferik Kirlilik C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri C Su Üzerindeki Etkileri C Toprak Üzerine Etkileri C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri D. SU 56 D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı D.1.1. Yeraltı Suları D.1.2. Jeotermal Kaynaklar D.1.3. Akarsular D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar D.1.5. Denizler D.2. Doğal Drenaj Sistemleri D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik D.3.2. Akarsularda Kirlilik D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik D.3.4. Denizlerde Kirlilik D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri D.5.1. Tuzluluk D.5.2. Zehirli Gazlar D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler D Siyanürler D Petrol ve Türevleri D Polikloro Naftalinler ve Bifeniller D Pestisitler ve Su Kirliliği D Gübreler ve Su Kirliliği D Deterjanlar ve Su Kirliliği D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler D.5.7. Patojenler D.5.8. Askıda Katı Maddeler D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 72 E.1. Genel Toprak Yapısı E.2. Toprak Kirliliği E.2.1. Kimyasal Kirlenme E Atmosferik Kirlenme E Atıklardan Kirlenme E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme E.3. Arazi E.3.1. Arazi Varlığı E Arazi Sınıfları E Kullanma Durumu E.3.2. Arazi Problemleri F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 80 F.1. Ekosistem Tipleri F.1.1. Ormanlar F Ormanların Ekolojik Yapısı F İlin Orman Envanteri F Orman Varlığının Yararları F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları F.1.2. Çayır ve Meralar F.1.3. Sulak Alanlar F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) F.2. Flora IV

6 F.2.1. Habitat ve Toplulukları F.2.2. Türler ve Popülasyonları F.3. Fauna F.3.1. Habitat ve Toplulukları F.3.2. Türler ve Popülasyonları F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları F Evcil Hayvanlar F Sahipli Hayvanlar F Sahipsiz Hayvanlar F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar F Hayvan Hakları İhlalleri F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a - Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları F /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar F Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri F Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar F Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar F Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar F.4.3. Korunması Gereken Alanlar F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları F Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar V

7 G. TURİZM 103 G.1. Yörenin Turistik Değerleri G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri G Konum G Fiziki Özellikler G.1.2. Kültürel Değerler G.2. Turizm Çeşitleri G.3. Turistik Altyapı G.4. Turist Sayısı G.5. Turizm Ekonomisi G.6. Turizm-Çevre İlişkisi H. TARIM VE HAYVANCILIK 115 H.1. Genel Tarımsal Yapı H.2. Tarımsal Üretim H.2.1. Bitkisel Üretim H Tarla Bitkileri H Buğdaygiller H Baklagiller H Yem Bitkileri H Endüstriyel Bitkiler H Bahçe Bitkileri H Meyve Üretimi H Sebze Üretimi H Süs Bitkileri H.2.2. Hayvansal Üretim H Büyükbaş Hayvancılık H Küçükbaş Hayvancılık H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) H Su Ürünleri H Kürk Hayvancılığı H Arıcılık ve İpekböcekçiliği H.3. Organik Tarım H.4. Tarımsal İşletmeler H.4.1. Kamu İşletmeleri H.4.2. Özel İşletmeler H.5. Tarımsal Faaliyetler H.5.1. Pestisit Kullanımı H.5.2. Gübre Kullanımı H.5.3. Toprak Kullanımı I. MADENCİLİK 126 I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.1.1. Sanayi Madenleri I.1.2. Metalik Madenler I.1.3. Enerji Madenleri I.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri I.3. Cevher Zenginleştirme I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları J. ENERJİ 129 J.1. Birincil Enerji Kaynakları J.1.1. Taşkömürü J.1.2. Linyit J.1.3. Asfaltit J.1.4. Bitümlü Şist J.1.5. Ham petrol J.1.6. Doğalgaz J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) J.1.8. Orman J.1.9. Hidrolik J Jeotermal J Güneş J Rüzgâr VI

8 J Biokütle J.2. İkincil Enerji Kaynakları J.2.1. Termik Enerji J.2.2. Hidrolik Enerji J.2.3. Nükleer Enerji J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ 132 K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 137 L.1. Altyapı L.1.1. Temiz Su Sistemi L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi L.1.3. Yeşil Alanlar L.1.4. Elektrik İletim Hatları L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları L.2. Ulaşım L.2.1. Karayolları L Karayolları Genel L Ulaşım Planlaması L Toplu Taşım Sistemleri L Kent İçi Yollar L Araç Sayıları L.2.2. Demiryolları L Kullanılan Raylı Sistemler L Taşımacılıkta Demiryolları L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı L Limanlar L Taşımacılık L.2.4. Havayolları L.3. Haberleşme L.4. İlin Plan Durumu L.5. İldeki Baz İstasyonları M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 143 M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama M.1.1. Kentsel Alanlar M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri M Kentsel Büyüme Deseni M Planlı Kentsel Gelişme Alanları M Kentsel Alanlarda Yoğunluk M Kentsel Yenileme Alanları M Endüstri Alanları Yer Seçimi M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar M.1.2. Kırsal Alanlar M Kırsal Yerleşme Deseni M Arazi Mülkiyeti M.2. Altyapı M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri M.3.1. Kamu Binaları M.3.2. Okullar M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler M.3.5. Endüstriyel Yapılar M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar VII

9 M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar M.3.8. Bürolar ve Dükkânlar M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma M.3.10.Yerel Mimari Özellikler M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik M.4.2. Göçler M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik) M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı M.4.5. Konut Yapım Süreçleri M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri M.5.1. Görüntü Kirliliği M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü M.5.5. Kentsel Atıklar M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı M.6. Nüfus M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları M.6.4. Nüfus Değişim Oranı N. ATIKLAR 154 N.1. Evsel Katı Atıklar N.2. Tehlikeli Atıklar N.3. Özel Atıklar N.3.1. Tıbbi Atıklar N.3.2. Atık Yağlar N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar N.3.4. Pil ve Aküler N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller N.3.6. Tarama Çamurları N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar N.4. Diğer Atıklar N.4.1. Ambalaj Atıkları N.4.2. Hayvan Kadavraları N.4.3. Mezbaha Atıkları N.5. Atık Yönetimi N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri N.8.1. Katı Atıkların Depolanması N.8.2. Atıkların Yakılması N.8.3. Kompost N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 158 O.1. Gürültü O.1.1. Gürültü Kaynakları O Trafik Gürültüsü O Endüstri Gürültüsü O İnşaat Gürültüsü O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler O Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü O.1.2. Gürültü ile Mücadele O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri O Fiziksel Etkileri O Fizyolojik Etkileri O Psikolojik Etkileri O Performans Üzerine Etkileri O.2. Titreşim VIII

10 P. AFETLER 164 P.1. Doğal Afetler P.1.1. Depremler P.1.2. Heyelan ve Çığlar P.1.3. Seller P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri P.1.6. Fırtınalar P.2. Diğer Afetler P.2.1. Radyoaktif Maddeler P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar P.2.3. Tehlikeli Maddeler P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri P.3.1. Sivil Savunma Birimleri P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri P.3.3. İlkyardım Servisleri P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlar arası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar R. SAĞLIK VE ÇEVRE 168 R.1. Temel Sağlık Hizmetleri R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar R İçme, Kullanma ve Sulama Suları R Denizler R Zoonoz Hastalıklar R.1.3. Gıda Hijyeni R.1.4. Aşılama Çalışmaları R.1.5. Bebek Ölümleri R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri S. ÇEVRE EĞİTİMİ 181 S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri S.2.1. Çevre Vakıfları S.2.2. Çevre Dernekleri S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 182 T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi IX

11 A. COĞRAFİK KAPSAM Ordu; Doğu Karadeniz Bölgesi içinde yer almaktadır. Kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Tokat, Sivas, doğusunda Giresun, batısında Samsun ili bulunmaktadır. Toplam yüzölçümü 5961 km² olup, üzerinden Melet, Civil Deresi, Akçaova Deresi gibi büyüklü küçüklü akarsuların oluşturduğu yer yer alüvyon düzlükler bulunmaktadır. Ordu ili merkez coğrafyasında genelde dağlık, denize dik ve paralel kanyonlar yoğunluktadır. Merkezde bulunan Melet Irmağı nın doğu kısmında doğu ladini, yüksek kısımlarında ise karaçam, ibreli meşçereleri bulunmaktadır. Melet Havası nın batı kıyısından itibaren tarım arazileri dışında kızılağaç, kestane, gürgen ve doğu kayını küçük meşçereler halinde bulunmaktadır. Tarım arazilerinde ise genellikle ağaççık formunda fındık bitkisi bulunmaktadır. Şehir kıyı ile birlikte doğu-batı doğrultusunda uzanan, yüksekliği 3000m yi geçen aşılması güç Doğu Karadeniz dağ sıralarının kıyıda sıkıştırdıkları dar bir bölge ve küçük bir körfezin kenarında kurulmuştur. Ordu ili genel olarak ılıman bir iklime sahip olup, kışları ılık, yazları ise nispeten serin geçer. Yılın bütün aylarında mevsime uygun yağışlar mevcuttur. Akarsu bakımından zengin olup, tüm kanyonlarda ırmak, dere türü akarsular bulunmaktadır. En önemli ırmakları Melet Irmağı, Bolaman Çayı, Elekçi Irmağı, Turnasuyudur. Bitki örtüsü ladin, çam(karaçam), kızılağaç, kayın, gürgen, meşe, kestane ormanlık arazilerde bazen büyük, bazen küçük meşçereler oluşturmaktadır. Karadeniz maki formuna uygun bitki grupları orman vasfı bozulmuş arazilerde mevcuttur. Tarım arazilerinde yoğunlukla fındık bitkisi egemendir. A.1 Giriş yıllarında Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Prehistorya Tarihi Kürsüsü Prof. İ. Kılıç KÖKTEN in Ordu nun Ünye İlçesi civarında yaptığı arkeolojik kazı ve tetkiklere göre, Ordu İlinde yerleşmeye ve medeniyet eserlerinin verilmesine M.Ö. 15 bin yıllarında başlanmıştır. M.Ö. 2 bin yıllarında Doğu Anadolu nun iç kesimlerinden Karadeniz Bölgesi ne gelen Halipler, yörenin dağlık kesimlerine yerleşmişlerdir. Uzun süre bu bölgede varlıklarını sürdüren bu kavim maden işleme sanatında ileri gitmiş ve tunçtan mükemmel silahlar yapmışlardır. Ordu İlinin ilk kuruluşu M.Ö. 756 yılında Miletli Kolonistlerin kurmuş olduğu Kotyora yerleşmesiyle bilinmekte ise de, ilk merkezi Halipler kurmuşlardır. Yörenin özelliğine göre ahşap malzeme kullanan bu kavmin kalıntılarından bugün bir şey kalmamıştır. Bununla beraber, Eskipazar Bölgesi nde Bayramlı adı verilen Eski Selçuk dönemi yerleşmesinin adı, 1398 yıllarında Haliipia adı ile anılmaktadır. Yıldırım Beyazıt ın tarihte Samsun u ele geçirmesi ile Haliipia Emiri Giresun Fatihi Hacı Emirzade Süleyman Bey Osmanlı hâkimiyetini kabul ederek bölgeyi Osmanlılara terk etmiştir. Ordu İli M.Ö. I. Binde Hitit hâkimiyeti sınırları içine girmiştir. Kotyora ise M.Ö. VIII. Yüzyılda Miletliler tarafından kurulmuştur. Şehrin, bugünkü Bozukkale mevkii olduğu belirtilmekte ise de, kale küçük ve XI. Yüzyıllarda yapılmış bir karakoldan başka bir şey değildir. Çevrede de şehrin varlığını kanıtlayacak arkeolojik buluntulara rastlanılmamıştır. Muhtemelen eski Kotyora nın yine Bayramlı civarında, Delikkaya ve yöresinde bulunan çok sayıda arkeolojik verilerden bu bölgede varlık gösterdiği anlaşılmaktadır. Ordu toprakları Medler ve Persler in yaşantısına da sahne olmuştur. M.Ö. 400 yıllarında 10 binlerin göçü sırasında ordunun antik şehre gelişi ve meşhur Ksenefon nutuklarına sahne oluşu önemli bir tarihi olaydır. Ordu İli daha sonraki devirlerde Roma ve Bizans hâkimiyetine girmiş ve yılları arasında ise Kommenus toprakları sınırları içinde kalmıştır. XIII. Yüzyılda Selçuk Devleti sınırları içine katılan Ordu, XIV. Yüzyılda Osmanlı toprakları içine katılmıştır.ordu İlçesi 1920 yıllarına kadar Trabzon vilayetine bağlı bir kaza iken, 17 Nisan 1920 tarih ve 69 sayılı Ordu Müstakil Livası Teşkiline Dair Kanunlar merkezi Ordu olmak üzere, Canik Sancağına bağlı olan Fatsa kazası da Ordu ya bağlanmış ve müstakil Ordu Livası teşkil edilmiştir.1923 yılında Sancak adı 2

12 Vilayet olarak değiştirilerek, bugünkü mülki taksimatta Ordu Vilayeti olarak yerini almış bulunmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi nin eşsiz doğal güzelliklerini sinesinde toplayan Ordu İli nin ilçeleri: Akkuş, Aybastı, Çamaş, Çatalpınar, Çaybaşı, Fatsa, Gölköy, Gülyalı, Gürgentepe, İkizce, Kabadüz, Kabataş, Korgan, Kumru, Mesudiye, Ulubey ve Ünye dir. A.2 İl ve İlçeleri A.2 Ordu Merkez İlçesi Harita.1.Ordu ili ve ilçeleri idari planlaması. Ordu merkez ilçesinin yüzölçümü 503km² dir. Toplam nüfusu dir. Şehir merkezinin nüfusu ise dir.ordu kentinin ilk yerleşim yeri M.Ö.6. yüzyılda varolduğu bilinen Kotyora dır. Delikkaya ve Kurul bölgelerinde de eski yerleşmeler olduğu bilinmektedir. Bugünkü kent merkezi, varlığını uzun süre Bayramlı, Eskipazar adıyla sürdürmüştür.1455 tarihli tahrir defterlerinde ise Bölük-i Niyabet-i Ordu olarak geçmektedir de kaza statüsünü alan ilçeye Ordu adı resmen 1869 da verilmiştir. Ordu önceleri Boztepe nin eteğinde kuruluyken, son yıllarda doğudaki Akyazı Ovası na ve güneydeki tepeciklere doğru genişlemiştir. Melet Çayı ile şehrin içinden akan Bülbül Deresi ve Civil Deresi dikkate değer akarsularıdır. Halkın geçim kaynağı ticaret, hizmet birimleri, tarım ve balıkçılık oluşturur. Son yıllarda seracılık da büyük gelişme göstermiştir. Kentin kültürel ve sosyal yapısı da gelişmiş bir düzeydedir. 90 yıla yaklaşan tiyatro faaliyetleri, ülke çapında dikkati çekmektedir. Çeşitli kültür-sanat kurumları da kent insanına kültür/sanat faaliyetleriyle seslenmektedir. Ayrıca Fındık Şenliği ve Vosvos Şenliği de giderek uluslararası düzeyde anılan kültür etkinlikleri konumuna gelmiştir. Tarihi Kotyora, Delikkaya Mezarları, Kurul ve Eskipazar Yerleşmesi, Tarihi Kilise binası, Paşaoğlu Konağı, Etnografya Müzesi ve sivil mimarlık eserleri ile kıyıda doğal plajları, tertemiz kum ve denizi turistik tesisleriyle Ordu İli bir kültür ve turizm şehridir. 3

13 Akkuş Harita.2 Akkuş ilçe haritası. Akkuş 636 km² yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 6 belde, 36 köy ve 15 mahalle bağlıdır. Akkuş topraklarında çağlar içinde Tibaren ve Kalip kavimlerinin yaşadığı, sonraki dönemlerde Pont Krallığı nın egemen olduğu bilinmektedir. Danişmentliler ve Hacıemiroğlu Beyliği nin yönetiminde de kalan Akkuş, 15. yüzyılda Fatih tarafından Osmanlı egemenliğine alınmıştır e kadar Karakuş adıyla bilinen ilçe, bu yılda Akkuş adını almıştır. Canik Dağları nın orta bölümünde yer alan toprakları çok engebelidir. İlçenin denizden yüksekliği 1340 metredir. Yöre toprakları üzerinde bulunan Tifi Çayı, Hasanuğurlu Baraj gölüne ulaşır. İlçenin iklim şartları çetindir. Yılın yarısı karlarla kaplıdır. Diğer aylar ise sisli ve yağmurlu geçer. Akkuş halkının başlıca geçim kaynağı tarım, orman, hayvancılık, el sanatları ve ticarettir. İlçe topraklarında kömür, bakır, pirit, kurşun ve petrol madeni izlerine rastlanmaktadır. İlçede 1955 yılında bir kereste fabrikası kurulmuştur. Akkuş ormanları, çağlayanları, maden suları, kışın karla kaplı doğası ile gelecekte bir turizm yöresi olmaya adaydır. Akkuş da tarihsel kalıntılara pek rastlanmaz. Yalnızca alan Köyü yakınlarında bulunan Kevgir Kalesi dikkate değerdir. Akkuş ilçesinin bazı yerlerinde maden suları vardır. Çaldere Köyü Çamalan Mahallesi, Gücük Burnu Mahallesindeki Çermik Suları ile Gökçebel Yaylası ndaki Çermik Suyu henüz işletmeye açılmamıştır. 4

14 Aybastı Harita.3. Aybastı ilçe haritası Aybastı 241 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 2 belde, 9 köy ve 10 mahalle bağlıdır. Tarihi çok eski dönemlere uzanan Aybastı'nın ilk yerleşim yeri "Sefalık Köyü dür. 20. yüzyıl başlarında şimdiki yerine taşınmıştır. Uzun süre Gölköy e bağlı bir bucak olarak varlığını sürdüren Aybastı, 1957'de ilçe olmuştur. Orta Karadeniz bölgesinde, Canik Dağların kuzey yamacında kurulu olan ilçe, kıyıya 54 km. içerdedir. Yılın bütün aylarında yağış alan Aybastı'nın denizden yüksekliği 730 metredir. Başılıca akarsuları Aybastı Çayı ile Armutlu Deresidir. Halk geçimini en çok tarım ve hayvancılıkla sağlamaktadır. İlçede fındık, patates ve mısır yetiştirilmektedir. İlçede alabalık tesisleri vardık. Aybastı, tarihsel kalıntılar açısından zengin bir ilçedir. Karacalı Kilisesi, Merkez Büyük Camii, Sefalık Köyü Hamam kalıntıları, Köprübaşı Değirmeni ve Kürtönü Baba, Şeyh Hasan, Şeyh Halil, Kutlu Doğmuş, Kümbet Evliyası, türbeleri ve ziyaret yerleriyle Perşembe yaylası görülmeye değer yaylalardır. Temmuz ayının son haftasında düzenlenen geleneksel şenliklerse, turizm açısından dikkate değerdir. Çamaş Harita.4. Çamaş ilçe haritası. 5

15 Çamaş, 146 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 1 belde, 6 köy ve 13 mahalle bağlıdır. Çamaş ve yöresi Ordu nun en eski yerleşim bölgelerindendir. Yöre tarihinin M.Ö.3. yüzyıla kadar indiği bilinmektedir. Çamaş ilçesi adına ilk kez Osmanlı Devleti kayıtlarında rastlanmaktadır. Bu ad, bölgede tımar beyliği yapan Mehmet ÇAMAŞ adından gelmektedir. Çamaş 1930 yılına kadar Bolaman' a bağlı bir köydür yılında bucak olarak köyleri ile birlikte Fatsa'ya bağlanmıştır. 1990'da da ilçe olmuştur. Kıyıdan 20 km içerde olan ilçede kış mevsimi ılık ve yağışlıdır. Yaz ayları ise genellikle sıcak geçer. İlçe ekonomisi büyük ölçüde fındığa dayalıdır. Hayvancılık da gelişmektedir. Çatalpınar Harita.5. Çatalpınar ilçe haritası. Çatalpınar 116 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 2 belde, 11 köy ve 16 mahalle bağlıdır. Çatalpınar 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında Arahamza Köyüne bağlı bir mahalle olarak kurulmuş, bir süre sonra bağımsız bir köy haline gelmiştir. İlk adı Çatak olan yerleşim birimi 1973 de Çatalpınar adıyla belediyeye dönüştürülmüştür. Çatalpınar Karadeniz'i Aybastı üzerinden İç Anadolu ya bağlayan Devlet karayolu üzerinde, Bolaman Çayı kıyısında şirin bir ilçedir. İl merkezine uzaklığı 75km. Olan ilçenin denizden yüksekliği 120 metredir. İlçe arazinin büyük bir bölümü fındık bahçeleri ile kaplıdır. Tepelerde ve dik yamaçlarda ormanlara rastlanır. Bolaman Çayı ilçenin en önemli akarsuyudur. İlçede Karadeniz iklim özellikleri görülür. İlçede fındık başta olmak üzere, mısır, buğday, patates ve sebze yetiştirilmektedir. Son yıllarda seracılık, kivi yetiştiriciliği ve arıcılık da gelişme göstermiştir. Önceki yıllarda yaygın olan halıcılık gerilemeye başlamıştır. İlçede küçük atölyeler dışında sanayi tesisi yoktur. İlçe Tarihi ve turistik bakımdan yoksul bir yöredir. Dikkate değer tek kalıntı Akkaya Köyündeki kaledir. 6

16 Çaybaşı Harita.6. Çaybaşı ilçe haritası. Çaybaşı 130 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 2 belde, 7 köy ve 21 mahalle bağlıdır. Osmanlı döneminde Samsun'a bağlı bir yerleşim birimi olan Çaybaşı, Cumhuriyet'le birlikte Ordu'ya bağlanmış ve Ünye'nin bir köyü olmuştur. Daha önce Çilader olan adı 1960 yılında Çaybaşı olarak değiştirilmiştir. İlçenin denizden yüksekliği 560 metre, uzaklığı ise 19 km dir. İlçenin yüzey şekilleri Karadeniz Bölgesinin tipik özelliklerini taşımaktadır. Toplam arazinin %77'si fındıklık, kalanı da ormanlık ve açık arazidir. İlçenin geçim kaynağı tarımdır. Son yıllarda fındığa ağırlık verilmekle birlikte mısır ve fasulye üretimi de yapılmaktadır. Seracılık, arıcılık ve ahır hayvancılığı da gelişmektedir. İlçenin İlküvez Kasabasının köy ve mahallelerinde halıcılık yaygın hale gelmiş olup halkın geçimine büyük katkı sağlamaktadır. Kavakcılık ve orman ürünleri de geçim kaynaklarındandır. Fatsa Harita.7. Fatsa ilçe haritası. Fatsa 283 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye, 9 belde, 61 köy ve 57 mahalle bağlıdır. 7

17 Tarihi M.S.1. yüzyıla kadar uzanan Fatsa'nın eski adı "Fanizan dır. Fatsa bölgesi 14. yüzyılda Hacıemiroğulları Beyliğinin egemenlik alanındaydı. Önemli bir liman konumunda olan Fatsa'nın bu özelliğini sonraki dönemlerde Ünye sürdürmüştür.1876'da kaza merkezi olan Fatsa, 1921 yılında Ordu'ya bağlanmıştır. Evliya Çelebi "Seyahatnamesinde Fatsa'nın Canik Sancağına bağlı 300 evli, 1 hanlı, 1 hamamlı, küçük çarşılı, bağlık ve bahçelik bir kasaba olduğundan söz eder. Denizden yüksekliği 10 metre olan Fatsa'nın kıyı ve akarsuyu çevreleri dışında büyük düzlükleri yoktur. Önemli akarsuları Yapraklı ve Belice dereleridir. Kuzey rüzgârlarına açık olan ilçede balıkçılığı desteklemek amacıyla merkezde, Yalıköy ve Bolaman'da balıkçı barınakları yapılmıştır. İlçede yazlar sıcak, kışlar ise serin ve yağışlı geçer. İlçe topraklarının %20'sini ormanlar kaplamaktadır. İlçede ekonomik yaşam tarım ve balıkçılığa dayalıdır. Fındık önemli bir gelir kaynağıdır. Mısır üretimi de gelir kaynaklarındandır. Son yıllarda seracılık, kültür mantarcılığı, besicilik, süt inekçiliği ve tavukçuluk da gelişme göstermektedir. Sebze ve meyvecilik alanında gelişmeler gözlenmektedir. Balıkçılık da ilçenin ekonomisinde önemli bir yer tutar. Ayrıca halıcılık ve arıcılık da önemli bir ekonomik potansiyeldir. İlçenin kültürel yaşamına bakıldığında; ilçe kütüphane müdürlüğü sergi salonunda açılan resim, el sanatları, fotoğraf ve benzeri sergiler dikkate değerdir. Fatsa Musiki Cemiyeti'nin çalışmaları da ilçenin yaşamına renk katmaktadır. Turizm açısından ilçe çevresinde birçok dinlenme tesisleri vardır. Doğal yeraltı kaynakları açısından şanslı olan ilçede, Ilıca Kasabasında şifalı su bulunmaktadır. Bu suyun romatizma, bel ağrısı, böbrek rahatsızlığı gibi hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir. Kaplıcada modern tesisler yaptırılmıştır. Elmaköy de de birçok hastalığa şifa olduğu bilinen Acı su bulunmaktadır. Gölköy Harita.8. Gölköy ilçe haritası. 2 Gölköy 349 km yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 7 belde, 21 köy ve 14 mahalle bağlıdır. İlk önce Şıhman "Özlü" köyünde kurulan Gölköy, 17. yüzyıl ortalarında bugünkü yerine taşınmıştır. Gölköy merkez ilçeye bağlı bir bucakken 1936'da ilçe olmuş, eski adı"habsamana" Gölköy olarak değiştirilmiştir. 8

18 Gölköy Ordu-Sivas karayolu üzerinde kurulmuştur. İl merkezine uzaklığı 60 km dir. Arazi engebelidir. İlçe topraklarının denizden yüksekliği 860 ile 1200 metre arasında değişmektedir. İlçede hem karasal hem de Karadeniz iklim özelliği görülmektedir. İlçenin Çetilli Köyünde kurşun madeni, Güzelyurt - Gündoğan mahallesinde demir madeni vardır. İlçenin topraklarının %54'ü ekili ve dikili alanlardır. İlçede fındık, patates ve mısır yetiştirilir. Hayvancılık ve arıcılık da önemli geçim kaynaklarındandır. Gölköy tarihsel kalıntılar açısından çok zengin değildir. Gölköy-Aybastı yolu üzerinde Gölköy kalesi ve ilçe merkezinde tarihi konak ve hamam kalıntısı vardır. Konağın 52 basamakla inilen su kuyusu bulunmaktadır. İlçede Gök göl, Çermik ve Ulugöl anılması gereken doğal güzelliklerdir. Gülyalı: Harita.9. Gülyalı ilçe haritası. Gülyalı, 112 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 1 belde,6 köy ve 5 mahalle bağlıdır. İlçenin tarihi konusunda yazılı bir kaynak olmamakla birlikte, Fatih döneminde Osmanlı egemenliğine girdiği bilinmektedir. İlçenin eski adı olan "Abulhayır" 1972 yılında belediye kurulurken Gülyalı olarak değiştirilmiştir. Gülyalı 1987 yılında ilçe olmuştur. Ordu-Giresun karayolunda kurulu olan ilçe, Ordu ya 16 km. uzaklıktadır. İklim yönünden Karadeniz in tipik özellikleri gözlenir. İlçe halkının gelir kaynağının büyük bir kısmı tarıma dayanır. İlçe topraklarının %80'i fındık bahçesidir. Balıkçılık da ilçenin geçim kaynaklarındandır. Bir kıyı ilçesi olan Gülyalı' da doğal plajlar vardır. 9

19 Gürgentepe; Harita.10. Gürgentepe ilçe haritası. Gürgentepe 221 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 4 belde, 11 köy ve 13 mahalle bağlıdır. Uzun yıllar küçük bir yerleşim birimi olarak varlığını sürdüren Gürgentepe, Ordu- Sivas karayolunun yapılmasıyla gelişmiştir. Yükseklikleri 1300 metreye yaklaşan tepeler arasında bulunan ilçe topraklarının büyük bir bölümü dik yamaçlardan meydana gelmiştir.1955'de belediyesi kurulan,1987 yılında ilçe olan Gürgentepe'nin başlıca akarsuları kaynaş Deresi, Karadere, Gümüşkırak, Akören, Eskiköy dereleri ve Tazvara Çayıdır. Yörenin geçim kaynaklarının başında fındık üretimi gelmektedir. Otlak ve meraların azlığı hayvancılığın gelişmesini engellemiştir. Gürgentepe tarihsel açısından zengin kalıntılara sahiptir. Tikenlice Köyü Mağara Mahallesinde 11 adet kaya mezarı vardır. İlçenin Akmescit mahallesinde Akkilise adıyla bilinen kilisenin ve medresenin kalıntıları vardır. Eskiköy Dere Mahallesinde taşoluklar mevcuttur. Bölgede Hıdrellez şenlikleri uzun yıllardan beri bu ilçede yapılmaktadır. 10

20 İkizce Harita.11. İkizce ilçe haritası. İkizce 118 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 5 belde, 11 köy ve 21 mahalle bağlıdır. İkizce nin tarihi 12. yüzyılda hüküm süren Taceddinoğulları Beyliği dönemine kadar inmektedir. Yöre Fatih döneminde Osmanlı egemenliğine girmiştir.1962 yılına kadar Laleli ismiyle bilinen yöre, bu yılda İkizce adını almıştır.1990 yılında ilçe olan İkizce'nin Ordu'ya uzaklığı 113 km.dir. Denizden yüksekliği 130 metre olan İkizce'de Karadeniz iklim özellikleri görülür. İlçe halkının en önemli gelir kaynağı tarımdır. Fındık bahçeleri ile topraklarının %85'ini kaplar. Seracılık ve küçükbaş hayvancılığı son yıllarda gelişme göstermiştir. Yöre kestane balı ile ünlüdür. İkizce nin ortasından akan Akçay ırmağı yöreye ayrı bir güzellik katmaktadır. bu ırmağın ilçe merkezi kıyısında maden suyu kaynağı bulunmaktadır. Bu suyun sindirimi kolaylaştırdığı romatizma, mide ve kadın hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir. İlçenin 6 km. uzağında bulunan Karlıtepe Köyü Kale Mahallesindeki tarihsel kale turizm açısından önem taşımaktadır. Kabadüz Harita. 12. Kabadüz ilçe haritası. Kabadüz 285 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 2 belde, 12 köy ve 5 mahalle bağlıdır. Eski Osmanlı kayıtlarında adı Ali Beğce olarak geçen Kabadüz, 11

21 1870'de nahiye olmuştur.1987'de belediye kurulmuş, 19902da ilçe olmuştur. Kabadüz ilçesi Ordu'nun 21 km. güneyinde Melet Irmağının doğusunda yayla topraklarının başladığı 600 rakımlı bir sırt üzerinde kuruludur. Çok sayıda deresi bulunan ilçenin topraklarının yarısını ormanlık alanlar kaplamaktadır. İlçeye bağlı yüksek yaylalar ve bu yaylalardaki meralar, otlaklar hayvancılığın gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Kabadüz topraklarında değişik madenler olduğu bilinmektedir. İlçede fındık önemli bir geçim kaynağıdır. Patates, mısır ve meyvecilik de geçim kaynaklarındandır. İlçede seracılık, seracılık, ceviz, çay ve kivi yetiştiriciliği de gelişmektedir. Çambaşı yaylasının turizm bölgesi ilan edilmesiyle yörede yayla turizmi hızla gelişmektedir. Kabadüz denilen yörede herkesçe bilinen Gelin kayası ve Harami Köyü efsaneleri akla gelmektedir. Kabataş Harita.13. Kabataş ilçe haritası. Kabataş 142 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 2 belde, 2 köy ve 14 mahalle bağlıdır. Kabataş ilçesi önceleri Aybastı ile birlikte Gölköy'e bağlı bir köydür. 1971'de Ardıç, Belen, Yeniceli ve Eceli Köylerinin Kabataş ile birleşmesi sonucunda Kabataş belediyesi kuruldu. Kabataş 1990'da ilçe oldu. İlçenin iklimi Karadeniz ve karasal iklimi arasında bir geçiş teşkil eder. Her mevsim yağış teşkil eder. Her mevsim yağış alır. Kışlar sahil kesimlerine göre daha sert geçer. İlçe her mevsim yağışlı olması nedeniyle bitki örtüsünü çoğunlukla orman oluşturmuştur. İlçe merkezi Ordu'ya 93 km. uzaklıktadır. İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve ticarete dayanmaktadır. Yörede en çok fındık, mısır ve patates üretilmektedir. İlçede hayvancılık ve arıcılık da son yıllarda gelişme göstermiştir. Hareke tipi el halı dokumacılığı da gelişmektedir. Hemen her evde dokuma tezgâhı olan ilçede yılda m2 halı dokunmaktadır. İlçenin turizmin gelişebileceği yaylalarıdır. Ayrıca 1992 Erzincan depremi sonucunda Taşalanı Mahallesinde ortaya çıkan şifalı su turistik açıdan önem arz etmektedir. İlçede görülmesi gereken yerler arasında Şidabdal Türbesi, Gülbahçe Evliyası, Karaibrahim Evliyası ve Ertepesi sayılabilir. 12

22 Korgan Harita.14. Korgan ilçe haritası. Korgan 206 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 5 belde, 17 köy ve 24 mahalle bağlıdır. Korgan varlığını uzun süre Fatsa'nın bir bucağı olarak sürdürdükten sonra 1960'da ilçe olmuştur. Denizden yüksekliği 700 metre olan Korgan' ın toprakları engebelidir. İlçe toprakları km 2 'ye düşen insan sayısı bakımından Türkiye'nin en kalabalık ilçelerinden biridir. İlçede başta fındık olmak üzere türlü toprak ürünleri yetiştirilir. Hayvancılık da yıldan yıla gelişmektedir. İlçe sanayi açısından bir varlık gösterememektedir. Korgan'da yaylacılık geleneği sürmektedir. Belli başlı yaylalar Turnalık, Göl tepesi, Kabaduzla, Kara gücük, Korgan obası, Tepealan ve Kürtünlündür. Korgan yıllık büyük bir bölümde yeşil kalabilen ve Karadeniz'in bütün özelliklerini barındıran eşsiz doğal güzelliklere sahip bir ilçedir. Kumru Harita.15. Kumru ilçe Haritası. Kumru 335 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 2 belde, 31 köy ve 5 mahalle bağlıdır. Kumru ile ilgili olarak bilinen ilk idari teşkilat Trabzon vilayeti Samsun Sancağı "Nefs-i Serkeş Kadılığı"dır. Fatsa'nın ilçe oluşuyla birlikte buraya bağlanan Kumru, 1961 yılında ilçe olmuştur. İlçe denizden 35 km. içerde, Canik Dağlarının vadileri arasındadır. Elekçi Deresi ilçe merkezinin içinden geçer. 13

23 Denizden yüksekliği 340 m. olup, yörede her mevsim yağış görülür. Bu iklime bağlı olarak sık bir bitki örtüsü vardır. Arazinin büyük bir kısmı ormanlık ve fundalıklarla kaplıdır. İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayanmaktadır. Tarıma elverişli arazilerin tamamı fındık, mısır ve patates dikimine ayrılmıştır. İlçe turizm bakımından gelişmemiştir. Dikkate değer etkinlik Düz oba, Yayla Şenlikleri'dir. Yağlı güreş, at yarışı ve en iyi buzağı yarışması da ilgi çekici etkinliklerdendir. İlçe doğal yapısı bakımından yayla turizmine çok elverişlidir. Mesudiye Harita.16. Mesudiye ilçe haritası. Mesudiye 1180 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 4 belde, 57 köy ve 15 mahalle bağlıdır. Mesudiye ilçesinin tarihi çok eski dönemlere kadar gitmektedir. İlçenin Türklerin eline geçmesi ise 12. yüzyılda olmuştur. Danişmentlilerin bölgeye Çepni Türklerini yerleştirdikleri bilinmektedir. Yöre Hacıemiroğlu Beyliğinden sonra Osmanlı yönetimine geçmiştir. İlçenin eski adı Melet ırmağından kaynaklanan "Meletios"dur. Daha sonra Milas ve Hamidiye adları kullanılmış, ilçe oluşu ile birlikte Mesudiye adını almıştır. Şemseddin Sami'nin "Kanunsülalam" adlı eserinde o yılların Mesudiye'sinden söz edilmektedir. Denizden yüksekliği 1500 metre olan Mesudiye'nin iklimi karasal özellikler göstermektedir. Mesudiye nin önemini hiç yitirmeyen özelliği İç Anadolu'yu Karadeniz'e bağlamasıdır. İlçenin değişik yerlerinde bakır, demir ve gümüş madenleri olduğu bilinmektedir. İlçede hububat, sebze ve meyve yetiştirilmektedir. Mesudiye'de yaylacılık geleneği sürmektedir. Adından en çok söz ettiren yaylalar Keyfalan ve Taştekne'dir. Mesudiye yayları otantik yapılaşması geniş otlakları, ormanları ve akarsuları ile yayla turizmine açıktır. Yayla ve kültür şenlikleri ile Vosvos Şenliklerinin büyük bölümü bu yörelerde gerçekleştirilmektedir. Meydanözü şenlikleri de yayla turizmine bir örnektir. Mesudiye eski yerleşme sahaları, höyükleri, Tümülüsleri ile Ordu'nun hemen her dönemine ait en taşınmaz kültür varlıklarına sahip ilçedir. 14

24 Perşembe Harita.17 Perşembe İlçe Haritası. Perşembe 224 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 3 belde, 42 köy ve 22 mahalle bağlıdır. Eski adı "Vona" olan Perşembe Bizans egemenliğindeyken önce Hacıemiroğlu Beyliğinin yönetimine 1461'de de Osmanlı egemenliğine girmiştir. Evliya Çelebi seyahatnamesinde Perşembe'nin (Vona) Canik Sancağı'na bağlı subaşılık olduğunu nakletmektedir. Perşembe Ordu-Samsun karayolu üzerinde Vona doğal liman koyunda kurulmuştur. Ordu'ya 13 km. uzaklıktadır. İlçe toprakları engebelidir. Büyük akarsuları yoktur. İlçe merkezinde sanayi gelişmemiştir. Ekonomi tarım sektörüne dayanmaktadır. Başta fındık olmak üzere mısır, çay ve çilek bu sektörün kaynaklarıdır. Su ürünleri sektörü de giderek gelişmektedir. İlçenin sosyal yaşamı "Perşembe Kültür ve Sanat Festivali" ve "Çilek Festivali" ile renklenmektedir. Perşembe ilçesi bir kıyı şeridine kurulduğu için doğal plajlara sahiptir. İlçe merkezi ve çevresinde turistik amaçlı oteller ve dinlenme tesisleri de vardır. 15

25 Ünye Harita.19 Ünye İlçe Haritası. Ünye 480 km 2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir nüfuslu ilçeye 7 belde, 63 köy ve 61 mahalle bağlıdır. Değişik dönemlerdeki arkeolojik araştırmalar sonunda Ünye ve çevresi tarihinin M.Ö.'ye uzandığı anlaşılmıştır. Ünye Danişmedliler zamanında Türklerin eline geçmiş, 1459'da da Osmanlı hâkimiyetine girmiştir yılında Canik (Samsun) Sancağına bağlı bir kaza iken 1921'de Ordu'nun il olması üzerine buraya bağlanmıştır. İlçenin yüzey şekilleri az engebelidir. Yükseltiler ve ovalar yoktur. Ünye'nin geçim kaynağı büyük oranda fındığa dayanmaktadır. Arıcılık ve seracılık da son yıllarda büyük gelişme göstermiştir. İlçede ahır hayvancılığı da yapılmaktadır. Ünye'de 1969 yılında çalışmaya başlayan Ünye Çimento Fabrikası sözü edilmeye değer bir sanayi yatırımıdır. Ünye memba suyu da ilçe ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Ünye Kalesi, Kaya Mezarı, Tozkoparan Kaya Mezarı, Hamamlar, Yunus Emre Ziyaretgâhı (modern türbe yapılmaktadır) ve tescilli bulunan sivil mimarlık örnekleri, eski ticaret yolları, Ünye-Niksar İpekyolu, Çamlık, Çakır tepe, Çınarsuyu tesisleri, Asarkaya Parkı, doğal plajlar ve Acı su mevkii görülmeye değer yerlerdir. Ayrıca Ünye ilçesi Kıyı kesiminde turistik tesis, kamp yeri ve pansiyon işletmeciliği de son derece gelişmiştir. A.3. İlin Coğrafi Konumu Ordu, kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Giresun, batısında Samsun, güneyinde Sivas ve Tokat illeriyle çevrilidir. Konumu 40º 18' - 41º08' kuzey paralleri, 36º 52'-38º 12' doğu meridyenleri arasındadır. Orta ve Doğu Karadeniz bölümlerinde toprakları bulunan bir ildir. Yüz ölçümü 5963 km² olup, ülke topraklarının %8 ıni kaplar. 16

26 Ordu ili topoğrafik uydu görüntüsü. A.4. Topoğrafik ve Morfolojik Yapı Ordu'nun coğrafi konumu, Orta Karadeniz ve Doğu Karadeniz bölümü illerinden S amsun ile Trabzon'a oranla iyi değildir. Ancak Giresun ve Rize'den iyidir. Çünkü Samsun, Karadeniz kıyılarının hemen hemen ortasında kıyıya paralel olarak uzanan sıra dağlarının alçaldığı bir kısımda ve Kızılırmak ile Yeşilırmak arasında yer almıştır. O yüzden iç kesimleriyle ilgisi vardır. Oysaki Ordu bu özelliği taşımaz. 17

27 Harita.20. Ordu İli Morfoloji Haritası Şehir kıyı ile birlikte doğu-batı doğrultusunda uzanan, yüksekliği 3000 metreyi geçen ve aşılması güç Doğu Karadeniz Dağ sıralarının kıyıda sıkıştırdıkları dar bir bölge ve küçük bir körfezin kenarında kurulmuştur. Ordu yu Sivas'a bağlayan karayolu Kuzey Anadolu kıyı sıra dağlarının üzerinden geçer. Bu yol Ordu merkezini 500 metre yükseklikteki Ulubey' e, 1000 metre Gölköy ve 1250 metre yükseklikteki Mesudiye'ye bağlandıktan sonra Sivas ili sınırına girmektedir. Bu yol kış sezonundan karla kapandığından bugünkü durumu ile Ordu'ya ekonomik imkanlar sağlama özelliğinden uzaktır. Bu sebeple Ordu ancak sınırlarının içinde kalan dar bir bölgenin merkezliğini yapmaktan öteye gidememiştir. Hinterlandı çok dardır. Son yıllardaki karayollarının gelişimi, sahil yolunun yapılması doğu-batı yönündeki ulaşımı artırmıştır. 18

28 Harita.21. Ordu İli Yükseltiler haritası Karagöl Dağı Göndeliç Tepesi Yaylıtepe Eğriçu Tepesi Seyit Tepesi Kabaktepe Kuşkaya Fındıkalan Tepesi 1000 Korgan 750 Kumru 450 Boztepe S1 Tablo A.1. Ordu ili dağ yükseltileri. Fakat sahil kasabaları öteden beri olduğu gibi, bugünde ticaretini deniz yolu ile yapmaktadır. Morfolojik yapı incelendiğinde Ordu dağlarının, Kuzey Anadolu kıyı dağlarının bir kolu olan Canik dağlarının devamı olduğu görülür. Canik dağları bazı akarsularla yarılarak bölgenin iç kısımlarında birtakım yaylalar meydana getirmiştir. Yaylalar arasında metreye yükselen zirveler vardır. Ayrıca Canik Dağlarının en yüksek noktası olan Karagöl Dağı da buradadır. Kıyıy a doğru gittikçe alçalan bu bölgede bir takım derinlikler göze çarpar. Bu derinliklerin 70 km. de 750 m'ye, 130 km'de 500 m.' ye indikleri ve daha kuzeye doğru tatlı eğimlerle deniz seviyesine ulaştıkları görülür. 19

29 Tablo A.2. Ordu ili Jeoloji Haritası Stratigrafi Q Kuaterner m 3 -Q Pliyo-Kuaterner m 4 m 3-4 m 3 m 2-3 m 2 m 1 pa-m 1 c 2 -m 1 c 2 jc M P-tr P Pε Pliyosen Neojen Miyosen Oligo-Miyosen Oligosen Eosen Paleosen-Eosen Üst Kratese-Eosen Üst Kretase Juro Kretase Mesozoik Paleozoik-Triyas Paleozoik Prekambriyen Magmatitler Y 3 Mesozoyik Miyosen Basit ve Ultrabazitler Peridodit, proksenit, gabro, diyabaz Volkanitler Karasal Volkanitler Sediment ara katkılı denizaltı volk. Metaformizma Yeşil şist ve glokofanitik yeşil şist Yeşil şist + glokofon şist fasiyesi Amfibolit + yeşil şist fasiyesi Sedimenter Kayalar Yersel ofiyolit kütleleri içeren filiş benzeri litoloji Yersel ofiyolit blok ve kırıntılı denizaltı volkanitli filiş Faylar Normal fay Ters fay veya bindirme Peridodit, proksenit, gabro, diyabaz Olasılı fay Jeolojik Sınırlar Kesin Yaklaşık 20

30 A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi Ordu ili, Pontid jeotektonik kuşağının doğu bölümünde ve kuzey zonda yer alır. Pontidler Lias'tan Pliosen'e kadar geçen zaman aralığında mağmatik ark özelliğinde kalmış ve bunun sonucunda volkanik kayaçlar gelişmiştir. Bu zaman aralığında Ordu ilini de içine alan kuzey zonda yitime bağlı olarak toleitik, alkalen ve kalk-alkalen özellikli volkanizma izlenir. Bölgenin en yaşlı kayaçları Üst Kretase döneminde oluşan tortul ara katkılı volkanik kayaçlardır. Mezozoik döneminde oluşan formasyonlar kesintisiz bir süreç içinde gelişmiş olup, Üst Kretase ile Paleosen arasında uyumlu bir geçiş vardır. Üst Kretase sonunda sakinleşen mağmatik aktivite Eosen'den sonra tekrar başlayarak etkin bir şekilde sürmüştür. Granitik sokulum kayaçları Mesozoik ve Senozoik yaşlı birimlerle konkakt zonları oluştururlar. Ordu ilinin güneyinde (Mesudiye-Aybastı arasında kalan bölgede) Eosen sonrası oluşan volkanik kayaçlar izlenir. Plio-Kuaterner oluşukları olarak alüvyonlar görülmektedir. Harita.22. Türkiye Jeoloji Haritası (MTA Genel Müd) Harita.23.Ordu ili deprem haritası 21

31 AMAN DEVİR SİMGE KALINLIK (m) LITOLOJİ AÇIKLAMALAR MİNERALİZASYON KUA 100 BAZALT Attik fazı SENOZOİK I L R S I Y L R D 2 A GRANODİYORİT-DİYORİT ANNDEZİT-BAZALT KİREÇTAŞI-MARN Ardalanması Anadolu fazı DASİT RİTOSİSİT-RİYOLİT ANDEZİT-BAZALT LAV VE PİROKLAST (Yer yer marn-kireçtaşı seviyeleri içerik) MASTRA ŞAVŞAT-MEYDANCIK FATSA-GÖLKÖY ALACADAĞ D D D D M E Z O Z O İ K Ü S T K R E T A S E D 1 A 1 > MOR TÜF ÇAKILTAŞI DASİT LAV VE PİROKLASTLAR ANDEZİT-BAZALT LAV VE PROKLAST (Yryer marn-kireçtaşı seviyeleri içerik) GRANİT-GRANODİYORİT MURGUL MADENKÖY(Ç.ELİ) LAMANOS KÖSTÜRE EĞRİKAR M M M D S KİLTAŞI-KUM TAŞI Austrik fazı GÜZELYAYLA ULUTAŞ F JURA.ALT.KRETA. 400 < 500 KİREÇTAŞI ANDEZİT-BAZALT LAV VE PİROKLAST (Yer yer ara seviyeler halinde kırmızı kireçtaşı ve kiltaşı içerik) Alt kimmerik fazı ASARCIK KARADAĞ-B.TEPE HAZİNE MAĞARA MİDİ D S Pr D PALEOZOİK GRANİT METAMORFİTLER GÜMÜŞGÖLLERİ D M Masif tip cevherleşme S Skara tip cevherleşme D Damar tip cevherleşme Pr Piremetazamatik tip cevh. P Perfiri tip cevherleşme 22