ÖĞRETMEN ATAMALARINDA MERKEZİ SINAV UYGULAMASININ (KPSS) DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi,Eğitim Fakültesi, Malatya ÖĞRETMEN ATAMALARINDA MERKEZİ SINAV UYGULAMASININ (KPSS) DEĞERLENDİRİLMESİ EVALUATION OF CENTRAL NATIONAL EXAMINATION (KPSS) AT THE APPOİNTMENT OF TEACHERS Yrd. Doç. Dr. Sedat Yüksel Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü ÖZET Ülkemizde öğretmen atamalarında KPSS adıyla merkezi sınav uygulaması yapılmaktadır. Bu çalışmada KPSS sınavının işleyiş ve içerik yönünden değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Değerlendirme yapılırken KPSS sınav sistemine çok benzeyen ve ABD de uygulanan National Teacher Examination (NTE) sınavı ile karşılaştırma yapılmış, KPSS sınav soruları içerik yönünden incelenmiş ve öğretmenlik atamalarında yıllara göre alınan en düşük puanlar incelenmiştir. İnceleme sonucunda KPSS sınavının öğretmen yeterliğini yeterince ölçemediği ortaya çıkmıştır. Bu sınavda dikkati çeken en önemli eksiklik Eğitim Fakültesi programlarında pek yer almayan genel kültür ve genel yetenek konularının sınavlarda ağırlıklı olarak yer almasıdır. Buna karşılık Eğitim Fakültesi programlarında ağırlık taşıyan alan bilgisi ve alan bilgisi öğretimi konuşlarında hiç soru çıkmamaktadır. Aynı şekilde sınavın eğitim bilimleri kısmında sorulan sorular tüm öğretmenlik meslek bilgisi derslerinden çıkmamaktadır. Çalışmada inceleme sonuçlarına dayalı olarak önerilere yer verilmiştir. Anahtar Sözcükler: Merkezi öğretmen sınavı, öğretmen seçimi, öğretmen atamaları, ABSTRACT A central national examination which is called KPSS has been applying for the appointment of teacher to schools of the government. The main purpose of this article is to evaluate KPSS in terms of practice and content. KPSS is compared with National Teacher Examination (NTE) of the USA. NTE is similar to KPSS. The content of questions and minimum scores for the appointment of teachers will be compared. The most important deficiency of KPSS is that it measures intensively the competency of general culture and general aptitude, but in Educational Faculty curriculum these subject don t take part heavily. In KPSS there are no questions about subject matter and teaching. At the same time the educational sciences component of the KPSS don t cover all the courses in the teacher certificate programme. In this article some suggestions are made. Key Words: Appointment of teacher, national teacher examination, teacher select GİRİŞ

2 Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 1983 yılına kadar öğretmenlerin hem yetiştirilmesinden, hem de istihdam edilmesinden sorumluydu. Ancak 1983 yılında yürürlüğe giren 2809 sayılı kanunla öğretmen yetiştirme yetkisi MEB dan alınarak üniversitelere verilmiştir. Böylece öğretmeni yetiştiren ile öğretmeni istihdam eden kurumlar farklı hale gelmiştir. Bu durumda MEB üniversitelerden mezun olan öğretmen adayları içerisinden ihtiyacı oranında seçim yaparak atamalarını yapmaktadır. Öğretmen yetiştirmede arz/ talep dengesi yeterince kurulamadığı için bazı alanlarda MEB nın ihtiyaç duyduğu sayıda öğretmen yetiştirilemezken, bazı alanlarda da ihtiyaç duyulandan çok daha fazla sayıda öğretmen yetiştirilmektedir. Bu şartlarda MEB ihtiyacından fazla sayıdaki öğretmen adayları arasında en niteliklilerini seçerek istihdam etmek durumundadır. Burada sorun, adayların öğretmenlik mesleği açısından niteliklerinin geçerli ve güvenilir bir biçimde ölçülebilmesi ve bunun sonucunda en niteliklilerinin öğretmen olarak atamalarının yapılmasıdır. Bu nedenle öğretmen adaylarının niteliklerini tespit edecek bir sınavın yapılması gerekmektedir. Nitekim ülkemizde MEB tarafından yılları arasında Öğretmenlik Yeterlik Sınavı, 2001 yılında Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından Kamu Meslek Sınavı- KMS 2002 yılından günümüze kadar olan dönemde de yine ÖSYM tarafından Kamu Personeli Seçme Sınavı-KPSS adı altında yapılan sınavlar sonucunda öğretmenlerin seçimi ve atamaları yapılmaktadır. ÖĞRETMEN YETERLİK SINAVI Önceki yıllarda öğretmen yetiştiren kurumlardan mezun olanlar öğretmen olarak atanırken, sonraki yıllarda bazı branşlarda bu kurumlardan MEB nın ihtiyacından fazla sayıda mezun verilmesi sonucunda öğretmen fazlası açığa çıkmıştır. MEB bu mezunlar arasından ihtiyacı oranında öğretmen seçmek ve atamak durumunda kalmıştır. Sonuçta, MEB özellikle mezun sayısının ihtiyacından fazla olduğu alanlarda istihdam edeceği öğretmenlerin seçiminde merkezi düzeyde bir sınav yapmak durumunda kalmıştır yılında Öğretmen Yeterlik Sınavı adıyla bu tür sınavlar uygulanmaya başlanmıştır. Bu sınavda öğretmen yetiştiren veya yetiştirmeyen tüm Fakülte mezunları sınava tabi tutulmuştur. Sınav MEB tarafından düzenlenmiş ve sorular yine MEB tarafından hazırlanmış ve değerlendirilmiştir. Bu sınavlarda soruların ağırlığı genellikle %40-50 genel kültür ve alan bilgisi ve %50-60 öğretmenlik meslek bilgisi şeklinde belirlenmiştir. (Arslan, 1997; Ertan, 2002). Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen yeterlik sınavlarını 1991 yılına kadar uygulamıştır. Öğretmenlik yeterlik sınavları incelendiğinde bu sınavın yeterlik sınavı niteliğini kaybettiği görülmektedir. Başvuran aday sayısı ayrılan kontenjandan fazla olduğu branşlarda adaylar birbirleriyle yarıştırılırken, başvuran aday sayısı kontenjandan az olduğu branşlarda tüm adaylar sınavı kazanmışlardır. Örneğin 1991 yılında sınava başvuru yapan aday sayısı ayrılan kontenjandan az olduğu için 12 branşta sınava giren adayların tamamı bu sınavı kazanmıştır (Küçükahmet, 1993). Bu uygulamalar gösteriyor ki, sınavın hem seçme hem de yeterlik belirleme işlevi ortadan kalkmıştır. Burada eleştirilmesi gereken diğer bir önemli nokta da Öğretmenlik Yeterlik Sınavlarına Eğitim Fakültesi dışından diğer Fakülte mezunlarının da başvurmasına olanak tanınmasıdır. Bu durumu

3 eleştiren Küçükahmet (1993) öğretmen yetiştiren kurumlardan mezun olmayan öğrencilere bu sınava girme hakkı verilmesi durumunda, öğretmen yetiştirmek amacıyla kurulan eğitim fakültelerinin derhal kapatılması gerektiğini, böylece bu kurumlarda dört yıl öğrenim gören öğrencilere daha fazla yazık edilmemesi gerektiğini ileri sürmüştür. (Küçükahmet, 1993). O dönemde oldukça tartışılan öğretmen yeterlik sınavı son olarak 1991 yılında uygulanmış, 1992 yılında bu sınavın kaldırıldığı açıklanmıştır. KMS VE KPSS SINAVLARI 1992 yılında öğretmen yeterlik sınavı kaldırılmış, öğretmen adaylarının mezun olduğu kurumdan yeterli niteliklere sahip olduğu varsayılarak MEB nın ihtiyacına göre kura yöntemi ile atamaları yapılmıştır. Ancak pek çok branşta üniversitelerden mezun olanların Bakanlığın ihtiyacından çok fazla sayıda olması nedeniyle tekrar sınav yoluna gidilmek durumunda kalınmıştır. Bu sınav Kamu Meslek Sınavı- KMS adıyla 2001 yılında yapılmıştır. Daha sonraki yıl sınavın adı Kamu Personeli Seçme Sınavı-KPSS adını almıştır tarihinde resmi gazetede yayınlanan Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik gereğince öğretmenler de dahil olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarında ilk defa atanacak olan herkes için Kamu Personeli Seçme Sınavı- KPSS adıyla merkezi bir sınav yapılması karara bağlanmış ve bu sınavın içeriği ve ağırlıklarının Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı (DPB) ve Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından birlikte belirlenmesi ve sınavın ÖSYM tarafından yapılması hükme bağlanmıştır (TC Resmi Gazete, ). Bu yönetmelik doğrultusunda öğretmen adaylarının atanabilmeleri için ÖSYM tarafından yapılan KPSS sınavından başarılı olmaları gerekmektedir. KPSS sınavı genel yetenek, genel kültür ve eğitim bilimleri olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Sınavın genel yetenek ve genel kültür kısmında 60, Eğitim bilimleri kısmında ise 120 soru bulunmaktadır. Testin her bir bölümünde sorulan soruların kapsadığı alanlar Tablo- 1 de verilmektedir. Tablo-1 KPSS Sınavında Yer Alan Bölümler ve Kapsadığı Alanlar BÖLÜM KAPSADIĞI ALANLAR

4 Türkçe (%50) GENEL YETENEK Matematik (%50) Türk Kültür ve Medeniyetleri (%10) Atatürk ilkeleri ve Inkılap GENEL KÜLTÜR Tarihi (%40) Türkiye Coğrafyası (%30) Temel Yurttaşlık Bilgisi (%15) Türkiye ve Dünya ile ilgili Genel ve Güncel Konular(%5) Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi (%35) EĞİTİM BİLİMLERİ Program Geliştirme, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ölçme ve değerlendirme (%50) Rehberlik (%15) Tabloya bakıldığında KPSS sınavında alan bilgisinin ve alan bilgisi öğretiminin yer almadığı önemli bir eksiklik olarak dikkati çekmektedir. Buna karşılık genel kültüre (genel yetenek kısmı da bu kapsam içerisine alınabilir) oldukça fazla yer verilmektedir. Bu durumda sınavın öğretmen yeterliklerini belirleme derecesi tartışılmalıdır. Çalışmanın bu aşamasında ABD de merkezi düzeyde uygulanan ve sistem olarak KPSS sınavına çok benzeyen Ulusal Öğretmenlik Sınavı (NTE) sınavı incelenerek KPSS sınavı ile karşılaştırılacaktır. ÖĞRETMEN ATAMALARINDA BİR MERKEZİ SINAV UYGULAMASI- NTE Gelişmiş ülkelerde öğretmen atamaları incelendiğinde merkezi sisteme sahip ülkelerde öğretmen atamalarının Eğitim Bakanlıkları tarafından, yerel sistemlere sahip ülkelerde ise atamaların yerel birimler ve okullar tarafından yapıldığı görülmektedir. Öğretmen adayları üzerinde yapılan sınavlarda da merkezi sınav uygulaması pek bulunmamaktadır. Bunu yerine, örneğin İngiltere de öğretmen adayları doğrudan okula başvuranlar arasından okul tarafından yapılan mülakat sonucu atanmakta iken (Dilaver, 1996), Fransa da öğretmen istihdamı için her üniversitenin bünyesinde kurulmuş olan Öğretme Yetiştirme Enstitüleri tarafından bir sınav yapılmaktadır. Bu sınavlarda adaylar alan bilgilerini ölçen bir yazılı sınav, alan öğretimi ve çevre ile iletişim kurma yeteneğini ölçen bir sunu ve mesleğe karşı ilgi ve tutumların belirlendiği bir mülakatla değerlendirilmekte ve sınavı kazananlar Eğitim Bakanlığınca stajyer öğretmen olarak göreve başlatılmaktadırlar (Demir ve Gür, 2000, s.502). Gelişmiş ülkeler arasında ABD, ülkemizdeki gibi öğretmenlik atamalarında merkezi sınav sistemini uygulamaktadır. Gerçekte, ABD de öğretmen atamaları eyalet ve eğitim bölgeleri

5 tarafından yapılmaktadır. Ancak bir kişinin öğretmenlik yapabilmesi için yükseköğretim sonrasında o eyalet tarafından verilen ve sadece o eyalet için geçerli olan öğretmenlik yapabileceğine dair lisans alabilmesi gerekmektedir. Bu lisansı alabilmek için de belirli şartlar vardır. Bunların başında merkezi düzeyde yapılan öğretmenlik yeterlilik sınavında başarılı olma şartı bulunmaktadır. ABD de eyaletlerin çoğu öğretmenlik lisansı için yeterlik sınavını şart koşmaktadır. Bu sınav Ulusal Öğretmenlik Sınavı (National Teacher Examination) adı altında yapılmaktadır. Sınav Federal Eğitim Bakanlığı bünyesindeki Educational Testing Service (ETS) sorumluluğunda yapılmaktadır (Acker & Acker, 2000, s.39-41). Bu sınavda Yeni Başlayan Öğretmenlerin Değerlendirilme Uygulaması (Praxis Assessment for Beginning Teachers) isimli bir test uygulamaktadır. Bu test üç bölümden oluşmaktadır (ETS, 2004): 1) Meslek Öncesi (Preprofessional) Beceri Testi: Bu testte öğretmen adaylarının okuma, anlama, matematik vb. temel akademik becerilerin ölçülmesine yönelik sorular bulunmaktadır. Bu test temel test kapsamında olup, tüm düzey ve branşlardaki öğretmen adaylarına uygulanmaktadır. Eyaletlerin büyük çoğunluğu öğretmenlik lisansı için başvuran adaylara bu testten geçmiş olmayı şart koşmaktadır. 2) Konu Alanı Testi: Bu testte öğretmen adayının alan bilgisini belirlemeyi amaçlayan sorular bulunmaktadır. Bu test eyaletlerin yaklaşık yarısında istenmektedir. 3) Öğretmenlik bilgi ve becerileri testi: Bu testte sınıf yönetimi, planlama, öğrenme ve öğretme, ölçme ve değerlendirme vb. konularda bilgi ve becerilerini ölçecek sorular bulunmaktadır. Bu test öğretmenlik için çok önemli olmakla birlikte eyaletler 1. ve 2. teste daha fazla önem vermektedirler. NTE sınavında adayın her üç alandan aldıkları puanlar belirlenmektedir. Eyaletler her bir alan için istedikleri minimum puanları belirlemektedir. Eyaletin belirlediği şartları yerine getiren adaylar öğretmenlik lisansı almaya hak kazanmaktadırlar. Görüldüğü gibi KPSS ile NTE sınavları arasında yapılış şekli olarak çeşitli benzerlikler bulunmaktadır. ABD de ülkemizde olduğu gibi, sınavı merkezi bir kuruluş (ETS) yapmakta ve sınavda alınan puanlara göre adaylar öğretmen olabilmek için eyalet ve okullara başvurmaktadırlar. Buna karşılık NTE sınavının KPSS sınavından bazı farklılıkları da bulunmaktadır. Bu farklılıklar arasında özellikle ikisi dikkati çekmektedir. Bunlardan birisi NTE sınavında öğrencilerin alan bilgisinin de ölçülmesidir. Diğeri ise, öğretmen olabilmek için adayların sınavın her üç bölümünden de yeterli puan almaları gerektiğidir. Ancak Eyaletlerin öğretmenlik meslek bilgisi kısmını sınavın diğer bölümlerine göre daha az önemsemesi olumsuz bir durum olarak göze çarpmaktadır. ÖĞRETMENLERİN ATANMASI VE KPSS SINAVLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

6 MEB öğretmenlik atamalarında KPSS sınavında başarılı olmayı şart koşmaktadır. MEB her branş için bir baraj puanı belirlemekte ve KPSS sınavında bu puanın altında puan alanların başvurularını kabul etmemektedir. Başvuruları kabul edilen adaylar da aldıkları puana göre sıralanarak, ayrılan kontenjan sayısı kadar atamaları yapılmaktadır. Ülkemiz açısından öğretmen atamalarının sınav ile olması, her şeyden önce bir zorunluluktur. Bunun en önemli nedeni Öğretmen atamalarının yapılacağı branşların büyük çoğunluğunda ayrılan kontenjanlardan çok fazla sayıda mezun bulunmasıdır. Bu mezunların hepsinin atamaları yapılamayacağından, bu kişiler arasında geçerli ve güvenilir yöntemlerle seçim yapılması gerekmektedir. Ülkemizde bu seçim merkezi sınav ile yapılmaktadır. Seçimin merkezi bir sınavla yapılmasının bazı avantajları bulunmaktadır. Bunların başında mevcut adaylar arasından güvenilir olarak en niteliklilerinin seçilebilmesi gelmektedir. Böyle bir sınav yapılmadığı takdirde öğretmen atamaları ya kur a ile ya da fakülte not ortalaması ile yapılmak durumunda kalınacaktır. Kur a yönteminde MEB en nitelikli adayları seçemeyecektir. Not ortalamasında ise öğretmen yetiştiren kurumlar arasındaki farklılıklar ve notların geçerliği ve güvenirliği tartışmalı hale gelecek, bu kurumlarda görev yapan öğretim elemanları öğrencilere yüksek not vermeleri için ağır bir psikolojik baskı altına gireceklerdir. Bu sakıncalar nedeniyle merkezi sınavın yapılması gerekmektedir. Ancak bu sınavın hangi kurum tarafından yapılacağı da önemlidir. Sınavın, öğretmen yeterlik sınavı gibi MEB tarafından yapılması, sınavın güvenirliği hakkında çeşitli tartışmalara yol açabilmektedir. Bu tartışmaların giderilmesi için, toplumca da sınavları güvenilir yaptığı düşünülen ÖSYM tarafından yapılması yerinde bir karardır. Sınavda sorulacak soruların belirlenmesi ve sınavın uygulanması aşamalarının ÖSYM tarafından yapılması sınavın güvenirliğini artırmaktadır. KPSS sınavı her şeyden önce MEB na en nitelikli öğretmenleri seçme şansını sunmaktadır. Ancak KPSS sınavı adayların öğretmenlik için gerekli nitelikleri taşıyıp taşımadığını ölçebilmekte midir? Bu noktanın üzerinde durulmalıdır. İdeal bir öğretmenin genel kültür, alan bilgisi ve öğretmenlik meslek bilgisi yönünden yeterli olması ve bu yeterliliklerini uygulamaya dönüştürmesi gerekmektedir (Küçükahmet, 1993). Öğretmenin ayrıca öğretmenlik mesleğine yönelik coşku, sevgi, ilgi ve duyarlılık gibi duyuşsal niteliklere sahip olması gerekmektedir. Bu sınavla adayın duyuşsal nitelikleri ölçülememektedir. İdeal bir öğretmenin bilmesi gereken teorik bilgilerin de bu sınavda ne derece ölçüldüğü tartışılması gereken bir konudur. KPSS sınavının adayların öğretmenlik yeterliklerini ve bu yeterliklerini sınıfta uygulayabilme derecesini geçerli ve güvenilir bir biçimde tespit edip edemediğinin belirlenmesi gereklidir. Bu tür testlerin öğretmen yeterliklerini tespit ettiği yada edemediği yönünde çeşitli yorumlar vardır. Bu konuyla ilgili olarak sınavlarda uygulanan ölçme araçlarının yapısı konusunda tutarlı bir bilgi ve teori bulunmadığını ve ölçme araçlarının adayların yeterliklerini tespit edemeyeceğini ileri süren görüşler bulunmaktadır (OECD, 1990, s.86-87). Buna karşılık ABD deki NTE sınavları ile ilgili yapılan araştırmalarda da adayların NTE sınavlarında aldıkları puanlar ile üniversitedeki not ortalaması ve gelecekteki öğretmenlik mesleğindeki başarısı arasında ilişki tespit edilmiştir (Ayers, 1988; Ayers & Qualls, 1979; Browne & Rankin, 1986).

7 KPSS sınavlarının değerlendirilmesinde dikkate alınması gereken bir diğer konu da KPSS sınavında özellikle genel kültür ve genel yetenek bölümlerinde yer alan konuların önemli bir kısmının Eğitim Fakültesi programlarında yer almamasıdır. Burada şu soru sorulabilir? Eğer bu konular öğretmenlik mesleği için gerekliyse neden Eğitim Fakültesi programlarında yer almamaktadır? Ya da bu konular öğretmenlik mesleği için gerekli değilse neden KPSS sınavında yer almaktadır? Bu soruların cevabı verilmeli, cevaba göre ya KPSS sınavının yapısı değiştirilmeli, ya da Eğitim Fakültesi programları yeniden düzenlenmeli ve geliştirilmelidir. KPSS sınavında alan bilgisi ve alan bilgisi öğretimine hiç yer verilmemesi de bir başka önemli eksikliktir. Alan bilgisi ve öğretimi konusunda yeterli olmayan bir adayın yeterli bir öğretmen olması da mümkün değildir. Bu nedenle KPSS sınavı, NTE sınavında olduğu gibi genel kültür, alan bilgisi ve öğretmenlik meslek bilgisi alanlarında oluşması önerilebilir. Sınavın eğitim bilimleri kısmında da genel kültür ve genel yetenek kısımlarında karşılaşılan benzer sorunlar bulunmaktadır. Bu kısımda yer alan sorular incelendiğinde konuların Eğitim Fakültelerinde işlendiği, ancak tüm öğretmenlik meslek bilgisi derslerinden yeterince soru sorulmadığı görülmektedir. Burada öğretmenlik mesleğine giriş, öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme ile sınıf yönetimi derslerinden yeterince soru sorulmamakta, ağırlık öğretimde planlama ve değerlendirme, gelişim ve öğrenme ile rehberlik derslerine verilmektedir. KPSS sınavında soruların ağırlığına karşılık öğretmen atamalarını yapan Milli Eğitim Bakanlığı nın Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü nce hazırlanan öğretmen yeterlilikleri raporunda öğretmenlerin seçimi ile ilgili olarak, seçme sınavında ağırlıkların uygun bir denge içerisinde olması ve öğretmenlerin seçiminde adayın her kategoriden en az belirli bir oranda başarı göstermesinin istenmesi gerektiği, soruların bilişsel alanın üst düzeylerini (uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme) ölçen soruların sorulması gerektiği ve soruların adayın raporda belirtilmiş olan yeterlik alanlarına ulaşıp ulaşmadığını tespit edecek soruların sorulması gerektiğini belirtmektedir (MEB, 2002). Bu fikir ve öneriler büyük ölçüde ABD de uygulanmakta olan NTE sınavı ile paralellik göstermektedir. Raporda belirtilen bu önerilerin KPSS sınavında uygulandığı söylenemez. Bu durumda soruların ağırlığı, kapsadığı alanlar ve bunların değerlendirilmesi konularında kurumlar arasında bir görüş ayrılığını bulunduğu söylenebilir. KPSS sınav sürecinin sonrasına, yani öğretmen atamalarına bakıldığında yıllara göre atama için minimum puanların yükseldiği görülmektedir. Tablo- 2 yıllara ve branşlara göre öğretmen atamalarında en düşük puanları vermektedir. Tablo- 2 Yıllara ve Branşlara Göre Öğretmen Atamalarında En Düşük Puanlar Branş Beden Eğitimi 68,924 69,304 70,447

8 Bes/Gıda Tek-Ev Y.ve Bes. 55, ,866 Bilgisayar 21,439 41,825 70,119 Biyoloji -- 86,399 88,277 Coğrafya -- 83,177 87,206 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi -- 72,483 81,971 El Sanatları 63, ,663 Elektrik ,327 Elektronik/ Telekominikasyon -- 70,433 80,172 Felsefe Grubu ,577 Fen Bilgisi 70,721 78,161 82,173 Fizik -- 84,406 90,467 Giyim/ Hazır Giyim/ Moda Tas. 68, ,625 Görme Engelliler Sınıf Öğrt. 57,948 56,882 64,011 İHL Arapça Meslek Dersi 81, ,497 İlköğretim Matematik Öğrt ,243 73,243 İmam Hatip L.Meslek Dersi ,202 İngilizce 19,507 37,292 67,759 İş Eğitimi (İş ve Tek. Eğt) 37,071 61,856 70,170 İş Eğitimi (Ticaret) 41,054 46,337 81,967 İş Eğitimi (Ev Ekonomisi) 41,809 54,430 75,098 İşitme Engelliler Sınıf Öğrt. 63,262 48,227 60,197 Kimya -- 87,061 93,367 Kuaförlük- Cilt Bak. Güz 52,068 45,290 57,354 Makine Ressamlığı ,010 Makine/ Tefsiye/ Kalıp ,601 Matbaa ,536 Matematik 50,061 55,015 77,366 Metal İşleri ,234 Mobilya ve Dekorasyon 61, ,345 Model ,349 Motor ,764 Muhasebe Grubu 68,294 49,762 65,068 Müzik 55,161 40,028 65,329 Nakış 21, ,36 Okul Öncesi/ Çoc. Gel. Eğ. Öğ. 63,292 66,954 70,23 Radyo- Televizyon -- 85,837 88,071 Rehber Öğretmenlik 35,044 51,203 90,429 Resim-İş/ Resim 24,979 60,630 70,831 Resim/ Grafik 30,165 55,036 65,043 Sağ. Bilg./Sağ. Mes. Bilg. Ders , Sanat Tarihi ,390 Sekreterlik Grubu 44,949 39,408 73,416 Seramik ,219 Sınıf Öğretmenliği 21,406 65,746 73,158 Sosyal Bilgiler 65,795 74,643 84,224 Su Ürünleri ,47 Tarih -- 86,304 83,952 Tekstil ,694 Turizm ve Otelcilik Grubu 65,378 79,780 81,613 Türk Dili ve Edebiyatı 10,147 71,079 70,168 Türkçe ,068 Zihin Engl. Sınıf Öğr. 49,301 49,887 54,451 Tablo 2 ye bakıldığında görülebileceği gibi, 2001 yılında sadece iki branşta (Fen bilgisi ve din kültürü ve ahlak bilgisi) 70 puanın üstünde atama yapılırken, 2002 de bu sayı 14 e çıkmıştır de ise durum tersine dönmüş, sadece 9 branşta 70 puanın altında atama yapılırken diğer tüm branşlarda (42 branş) 70 puanın üstünde atama yapılmıştır yılında yapılan KMS sınavında başarılı olmak için baraj olarak bir puan belirlenmemiş, bu durum özellikle başvuru sayısının kontenjanın altında kaldığı branşlarda oldukça düşündürücü sonuçlara yol açmıştır. Örneğin Türk dili ve edebiyatı 10,147, İngilizce 19,507, sınıf öğretmenliği

9 21,406 bilgisayar ve nakış öğretmenliği branşlarında 21,439 puan ile atananlar bulunmaktadır. Sonraki yıllarda branşlara göre farklı puanlarda baraj uygulamasına gidildiği için bu kadar düşük puanla öğretmen atanmamıştır yılında en düşük puan 39,408 ile sekreterlik, 2003 yılında ise 54,451 ile zihinsel engelliler sınıf öğretmenliği branşlarında atama yapılmıştır. Sonuçta Milli eğitim Bakanlığı nın son yıllarda KPSS sınavından yüksek puanlar arasından atama yapması nitelik yönünden sevindirici bir gelişme olarak düşünülebilir. SONUÇ Ülkemizde eğitim Fakültesinden mezun olanların sayısı MEB nın ihtiyacından fazla olması merkezi bir sınavı zorunlu hale getirmektedir. Bu sınav 2001 yılında KMS adıyla yapılmaya başlanmış, 2002 yılında ismi KPSS ye dönüştürülmüştür. Bir yandan pek çok branşta ayrılan kontenjandan çok fazla sayıda mezun olması nedeniyle, sınavda sorulan soruların nitelikleri de incelendiğinde KPSS sınavının bir yeterlik sınavı değil, adaylar arasında bir yarışma sınavı haline geldiği söylenebilir. KPSS sınavının içeriğine bakıldığında öğretmen yeterliğini yeterince ölçtüğü söylenemez. Sınavda adayın alan bilgisinin ve alan bilgisi öğretiminin ölçülmemesi önemli bir eksikliktir. Oysa YÖK Eğitim Fakültelerinin Yeniden Yapılandırılmasında en önemli gerekçelerinden birisi olarak Eğitim Fakültelerinin programlarında alan bilgisi öğretimine yeterince yer verilmemesi olarak göstermiş ve sonuçta özel öğretim yöntemleri derslerinin saati artırılarak bu dersleri verecek öğretim üyesi yetiştirmek üzere yurt dışındaki lisansüstü eğitim programlarına çok sayıda öğrenci göndermiştir (YÖK, 1997; 1998). Burada sınavın geçerliği, özellikle de yordama geçerliğinin ve güvenirliğinin araştırılması gerekmektedir. Bu tür araştırmalar ABD de NTE sınavları üzerinde yapılmış ve sınavda alınan puan ile öğretmenlik yeterliği arasında bir ilişki bulunmuştur. Bu konuda KPSS sınavı ile ilgili herhangi bir araştırma yapılmamış olması büyük bir eksikliktir. Burada yapılacak araştırmalarla elde edilecek sonuçlar KPSS sınavlarının daha geçerli ve güvenilir olmasına yardımcı olacaktır. ÖNERİLER 1) KPSS sınavı seçme sınavı niteliğinden sıyrılmalı, yeterlik sınavı niteliğine dönüştürülmelidir. Burada bütün branşlar için yeterlik puanı tespit edilmeli, bu puanın altında puan alanlar, kontenjan boş kalsa dahi atanmamalıdır. 2) Sınavın genel kültür ve genel yetenek kısımları birleştirilerek tek bölüm haline getirilmelidir. 3) Sınavda alan bilgisi ve alan bilgisi öğretimi kesinlikle ölçülmelidir. 4) Öğretmen atamaları için tek bir puan değil, testin her bir bölümünden alınması gereken asgari puanlar belirtilmelidir. 5) KPSS sınavının geçerliği ve güvenirliğine ilişkin araştırmalar yapılmalıdır.

10 KAYNAKLAR Arslan, M. M. (1997) Türkiye de Öğretmen Seçimi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ayers, J. B. & Quallas, G. S. (1979) Concurrent and Predictive Validity of the National Teacher Examinations Journal of Educational Research. 73, 2, Ayers, J. B. (1988) Another Look at the Concurrent and Predictive Validity of the National Teacher Examinations Journal of Educational Research. 81, 3, Browne, B. A. & Rankın, R. (1986) Predicting Employment in Education. The Relative Efficiency of National Teacher Examinations Scores and Student Teacher Ratings Educational and Psychological Measurement. 46, Demir, M. C. ve Gür, H. (2000) Türkiye, İngiltere ve Fransa da İşe Alınma, Çalışma Hayatı ve Ücret Politikaları Açısından Öğretmenin Durumu II. Ulusal Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu (10-12 Mayıs 2000) Çanakkale. S Dilaver, H. H. (1996) İngiltere de öğretmen Alımı ve İstihdam Şartları Çağdaş eğitim. 21, 224, Education Testing Service (ETS) (2004) Praxis Series Tarihinde adresinden elde edilmiştir. Ertan, M. (2002) Öğretme Yetiştirilmesi ve Atanmalarının İncelenmesi (MEB, YÖK ve DPT Uygulamaları ). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Küçükahmet, L. (1993) Öğretmen Yetiştirme (Programları ve Uygulamaları). Ankara: G.Ü. İletişim Fakültesi Matbaası. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2002) Öğretmen Yeterlilikleri Tarihinde adresinden elde edilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2004) Öğretmen Atamaları Tarihinde adresinden elde edilmiştir. OECD (1990) The Teacher Today. Tasks, Conditions, Policies. Paris. Sadker, M. P. & Sadker, D. M. (2000) Teachers, Schools, and Society. New York: McGraw-Hill. TC Resmi Gazete ( ) Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik. No: Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Öğretmen Eğitiminde Akreditasyon: İngiltere ve A.B.D. Örnekleri Tarihinde adresinden elde edilmiştir. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarih ve B / Sayılı Yazısı ve Ekleri. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) (1998) Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara.

11