çocukların kendilerini ilgilendiren

Transkript

1 Çocuk Katılımı Değerlendirme Aracı 18 yaşından küçük gençlerin ve çocukların kendilerini ilgilendiren kararlara katılımı konusunda kaydedilen gelişmelerin ölçümüne yönelik göstergeler Çocuk Katılımı Değerlendirme Aracı 18 yaşından küçük gençlerin ve çocukların kendilerini ilgilendiren kararlara katılımı konusunda kaydedilen gelişmelerin ölçümüne yönelik göstergeler

2

3

4

5 Demokrasi Genel Direktörü

6 Öte

7 -- tavsiye kararının uygulanışına ilişkin mevcut durumun değerlendirilmesi, -- Devletlerin karara daha iyi uymalarını sağlamak için almaları gereken önlemleri tespit etmelerine yardım edilmesi -- zaman içerisinde kaydedilen gelişmelerin ölçülmesi.

8 Değerlendirme Aracının Kullanımı çocukların katılım haklarının gerçekleştirilmesine yönelik ölçülebilir değişikliklere ve sonuçlara işaret eder.

9

10 Değerlendirme Aracı Katılım Hakkının Korunması 1 Gösterge tipi: Tanım: Yapısal Kendilerini etkileyen kararlarda çocuklara katılım hakkı sağlamaya yönelik kesin taahhüt, ulusal birincil mevzuatta yer almalıdır. Anayasada çocukların katılım hakkına atıfta bulunulması, üye Devlet in duyulma hakkı konusundaki kararlılığını vurgulayan güçlü bir göstergedir. Çocuğun katılma hakkına ilişkin kanuni atıf, çocuğun yüksek yararı doğrultusunda, yaşına ve kapasitesine uygun bir şekilde görüşlerine gereken önemin verilmesine dair bir yükümlülüğü de içermelidir. Bu sorumluluk, doğrudan çocukları etkileyen belirli yasalara da dâhil edilmelidir; özellikle de aşağıdaki alanlarda yasalara eklenmelidir: a) Çocuk koruma/bakım/evlat edinme işlemleri, b) Eğitimle ilgili meseleler, c) Gözaltına alma ve sivil takibata erişim, d) Sağlık/tedavi izni, e) Aile, f) Göç ve sığınma işlemleri, g) Ceza adaleti işlemleri, h) Diğer sivil ve idari işlemler. Anayasalar Aile hukuku, çocuk koruma, eğitim, sağlık, ceza adaleti, göç ve sığınma alanlarında başlıca politika araçları ve yasalar. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir: Duyulma hakkı konusundaki hükümde herhangi bir kısıtlama (yaş, engelli olma durumu, savunmasızlık vb.) var mı? Çocukların, yukarıdaki bağlamlardan herhangi birinde, adli kovuşturmaya

11 TE alternatif düzenlemelere (arabulucuk gibi alternatif uyuşmazlık çözümleri vb.) resmi katılım hakkına da dikkat çekilmeli. Katılım Hakkının Korunması 2 Gösterge tipi: Tanım: Yapısal/ Süreç Çocuk katılımı; devletin Avrupa Konseyi sözleşmeleri ve BMÇHS nin değerlendirilmesine, izlenmesine ve uygulanmasına yönelik daha geniş ölçekli stratejisinin bir parçası olmalıdır. Söz konusu strateji somut hedefler, gelişme göstergeleri ve uygulama için gereken bütçeyi de içermelidir. Ulusal ve bölgesel politika ve programlama araçları Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir: Çocuk haklarına ilişkin ulusal stratejinin bir parçası olarak çocuk katılımı ulusal düzeyde mi uygulanıyor, yoksa uygulanışı bölgeden bölgeye değişiyor mu? Strateji tüm çocukları kapsıyor mu yoksa sadece belirli bağlamlardaki, belli

12 çocuk gruplarına mı yönelik? Stratejide sağlık, eğitim, sosyal refah, gençlik, adalet, oyun, dinlenme, kültür, çevre, ulaşım ve maliyeden sorumlu bakanlıklar yer alıyor mu? Katılım Hakkının Korunması 3 Gösterge tipi: Tanım: Yapısal Bir kamu denetçililiği kurumu ya da çocuklardan sorumlu bağımsız bir tüzel kişilik kurulmuştur, kanunen belirli bir yetkiyle ve gerekli kaynaklarla (ofis, personel, bütçe) donatılmıştır ve yasal koruma altındadır. Söz konusu kurum kampanyalar yürütebilecek, kanun ve politika değişikliklerini tetikleyebilecek, çocuklar ve gençlerle ilgili sorunları ele alabilecek durumdadır. Bu kuruluş, devletten bağımsız olmalıdır ve de herhangi bir politik gündemle sınırlandırılmamalı ya da bunların etkisi altında bulunmamalı, daha ziyade çocuklar ve gençlerin kendileri tarafından belirlenen önemli meselelerle ve sorunlara müdahale etmelidir. Millî kanunlar, ulusal kamu denetçiliği kurumu, Avrupa Çocuk Ombudsmanları Ağı (ENOC) üyeliği, nitel araştırmalar. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir:

13 Kamu denetçisinin yetkisi her yaştan, tüm çocukları kapsıyor mu? Kamu denetçisi ya da çocuklardan sorumlu kişi, marjinal topluluklardaki çocuklar ve çok küçük yaştaki çocuklar da dâhil olmak üzere tüm çocukların seslerine ve kaygılarına gereken önemi veriyor mu? Kamu denetçisinin çalışmaları tüm ülkeyi kapsıyor mu ve uzak bölgelerdeki çocuklara erişebiliyor mu? Katılım Hakkının Korunması 4 Gösterge tipi: Tanım: Yapısal/süreç ve sonuç Çocuk Dostu Adalete ilişkin Avrupa Konseyi nin Rehber İlkeleri adalet sistemiyle karşı karşıya gelen çocukların haklarına dair bilgilendirilmelerini, bir avukata ücretsiz olarak erişebilmelerini, dinlenmelerini, ciddiye alınmalarını ve kendilerini ilgilendiren kararların anlayabilecekleri bir şekilde onlara açıklanmasını öngörmektedir. Bu hükümler çocuğun suç faaliyetlerine karışıp

14 karışmadığına; mağdur ya da tanık olup olmadığına; aile içi anlaşmazlıklara, çocuk koruma işlemlerine, göç prosedürlerine veya diğer idari işlemlere dâhil olup olmadığına bakılmaksızın tüm çocuklar için geçerli olmalıdır. Adli ve idari prosedürlere ilişkin başlıca yasal enstrümanlar ve politikalar. BÇHS izleme raporları ve Madde 12 nin uygulanışına ilişkin nihai kurul gözlemleri, Avrupa Adaletin Etkililiği Komisyonu nun yargının etkililiği ve adalet kalitesine ilişkin raporları, Avrobarometre araştırmaları bu konuda belirli bir soru veya çeşitli sorular dâhil edilebilir (örneğin gençlerin kararlara Katılımı bölümü altında)2, ulusal mahkemelerde içtihat hukuku, Temel Haklar Ajansı (FRA) ve Avrupa Komisyonu nun çocuk-dostu adalet hakkında yayımlayacağı veriler, ilgili devlet tarafından belirlenen diğer kaynaklar. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir: Çocuk Dostu Adalete ilişkin Avrupa Konseyi nin Rehber İlkeleri doğrultusunda geliştirilmiş, fakat henüz işler durumda değil. Çocuk Dostu Adalete ilişkin Avrupa Konseyi nin Rehber İlkeleri ne uygun bir şekilde uygulanıyor, örneğin gözaltına alınma ve özel takibatlara erişim, bakım ve çocuk koruma işlemleri, göç ve sığınma işlemleri ya da cezai işlemler vb. gibi alanlarda. Çocuk Dostu Adalete ilişkin Avrupa Konseyi nin Rehber İlkeleri bütünüyle uygulanıyor. Bu desteğin verilmesine ilişkin herhangi bir şart ya da kısıtlama var mı? Örneğin çocukların milliyeti, yaşı, engellilik durumu, göçmenlik durumu, sosyal- ekonomik statüsü ya da mağdur olup olmadığı vb. destek durumunu etkiliyor mu? Dışlanmış ya da marjinalleştirilmiş çocukların adalete erişimini kolaylaştırmak için alınmış önlemler var mı? Milliyet, yaş, engellilik vb. gibi durumlara göre çocukların adalete erişimini ve katılımını ayrıştıran veriler bulunuyor mu?

15 Katılım Hakkının Korunması 5 Gösterge tipi: Tanım: Yapısal/Süreç ve Sonuç Şikâyet prosedürleri oluşturulmuştur ve çeşitli bağlamlarda tüm çocuklar bunlara rahatlıkla erişebilir. Bu bağlamlar arasında en önemlileri aşağıda belirtilmiştir: a) Sivil adalete ve aile adaletine ilişkin adli ve idari soruşturmalar b) Cezai takibatlar c) Eğitim d) Sağlık e) Sosyal refah/bakımla ilgili meseleler f) Barınma g) Göçmenlik işlemleri Çocuk dostu şikâyet prosedürü, çocukların ve gençlerin mevcut bilgiye erişebilmesini gerektirir. Şikâyet dilekçesi verebilmeleri ve dilekçelerini takip edebilmeleri için çocuklara destek sağlanmalıdır. Bilgiler, yaşa ve engellilik durumuna uygun formatlarda sunulmalıdır; bu formatlara el ilanları, broşürler, okullar için posterler vb. de dâhildir. Bunlar çocukların rahatlıkla bulabilecekleri yerlerde ve bu amaçla tasarlanmış web sitelerinde bulunmalıdır. Takip, sevk ve yanıt mekanizmaları mevcuttur ve etkin bir şekilde çalışmaktadır. Bu mekanizmalar, meşru şikâyetlere yanıt vermek üzere gerekli değişikliklerin yapıldığını da ortaya koyabilir. Bu şikâyetlerle ilgili olarak çocuklara ve gençlere makul bir süre içinde, yaşlarına ve kavrayışlarına uygun bir şekilde yanıt verilir. Millî hukuk; Aile hukuku, eğitim, sağlık, çocuk adalet sistemi, iskân ve göçmenlikle ilgili başlıca politika araçları ve yasalar; Çocuklar ve gençlerle olanlar da dâhil olmak üzere akademik kuruluşların/stö lerin nitel araştırmaları. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir:

16 Şikâyet prosedürleri çocuğun yaşına, dil becerisine ve engelli çocuklara göre ayarlanmış ve onlar için uygun mu? Şikâyet prosedürleri ücretsiz mi? Katılım Hakkı Konusunda Farkındalığın Arttırılması 6 Gösterge tipi: Tanım: Süreç ve sonuç Çocuklarla çalışan uygulayıcıların eğitim programları, çocukların ve gençlerin katılımına ilişkin bilgileri ve yetkinlik-temelli eğitimi içerir. Özellikle de aşağıdaki uzmanların eğitim programlarına dâhil edilmiştir: a) Avukatlar b) Hâkimler ve savcılar c) Öğretmenler ve eğitimciler d) Polis e) Sosyal hizmet görevlileri f) Konut memurları g) Sağlık uzmanları h) Göç idaresi memurları i) Bakım veren kişiler ve bakım kurumlarında çalışanlar j) Psikologlar k) Hapishane görevlileri l) Toplum çalışanları m) Çocuklar ve gençlik liderleri/çalışanları n) Memurlar ve kamu görevlileri Belirtilen tüm disiplinler için resmi olarak onaylanmış mesleki eğitim

17 programları, çocuk katılımı konusunda yetkinlik kazanmaya ilişkin çocuklarla çalışan uzmanlar tarafından yapılan nitel çalışmalar. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir: Verilen eğitim ve bilgiler, çocukların deneyimlerinin ve ihtiyaçlarının çeşitliliğini hesaba katıyor mu? Örneğin çocukların toplumsal cinsiyetine, etnik kimliğine, engellilik durumuna, yaşına, dinine, milliyetine ve dilsel kapasitesine duyarlı mı? Katılım Hakkı Konusunda Farkındalığın Arttırılması 7 Gösterge tipi: Tanım: Süreç ve sonuç Çocukların katılım hakkı konusunda halkı, çocukları, gençleri, aileleri ve uzmanları bilinçlendirmeye yönelik kamusal bilgi ve eğitim programları (ideal olarak ulusal stratejinin bir parçası olarak) mevcut. Bu hakka, çocuk veya gençlik örgütleri kurmak ve bunlara katılmak da dâhildir. Çocuklara temel hizmet sunan kuruluşlar ve devlet kurumları tarafından katılım haklarına ilişkin çocuklara bilgi sağlanması zorunludur. Örneğin, şikâyet mekanizmalarına,

18 yasal süreçlere, kendi organizasyonlarına katılma fırsatlarına ve kendilerini etkileyen karar alma ve planlama süreçlerine ilişkin çocuklara bilgi verilmektedir. Bilgiler, çocuklara çocuk dostu formatlarda sunulmalı, çeşitli yaşlardaki ve yetenekteki çocukların erişimine açık olmalı ve farklı iletişim ihtiyaçları olan çocuklara uygun formatlarda verilmelidir. Web siteleri ve yardım hatları gibi çocukların ve gençlerin erişimine açık mecralarda yer almalıdır. Katılım hakkı da dâhil olmak üzere çocuk hakları eğitimi, okul müfredatlarının zorunlu bir bileşeni olmalıdır. Ulusal çocuk hakları stratejileri; ulusal eğitim müfredatı; çocuklardan, gençlerden ve iletişimden sorumlu devlet daireleri; yerel yönetimler; çocuk hakları STK ları; çocuk ve gençlik birlikleri ile ağları; çocuklarla yürütülen nitel araştırmalar; çocukların adli kovuşturmalara katılımı hakkında Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanacak veriler ve bu kovuşturmalarda çocuk katılım uygulamalarını ve prosedürlerini inceleyen ve FRA tarafından yürütülen nitel araştırma. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir: Bilgiler çocuğuna yaşına ve dil becerisine uygun bir şekilde mi veriliyor? Çeşitli engelleri olan çocuklara bilgiler özel formatlarda veriliyor mu? Çeşitli kurumlardaki (akıl hastanesi, hapishane, hastane ve mülteciler için gözaltı merkezleri vb.) çocuklar bilgiye ulaşılabiliyor mu? Uzak bölgelerde yaşayan çocukların bilgiye erişimi var mı? Bilgiye erişim konusunda yaşa, cinsiyete, engellilik durumuna, etnik kökene vb. göre ayrıştırılmış araştırma verileri mevcut mu?

19 Katılıma Elverişli Ortamlar Yaratılması 8 Gösterge tipi: Tanım: Yapısal/süreç ve sonuç Bu gösterge çocukların ve gençlerin yerel, bölgesel ve ulusal düzeylerdeki yönetime ne ölçüde katıldığını ölçer (özellikle de çocuk/gençlik konseyleri, okul konseyleri, çocuk/gençlik meclisleri ya da çocuk/gençlik forumlarında). Çocukların bu türdeki kuruluşlara nasıl bir süreçten geçerek seçildiklerini, hangi çocukların dâhil olduğunu, çocukların karar alma süreçlerine nasıl katıldığını (uygun olduğu durumlarda), bu kuruluşların hangi bölgelerde bulunduğunu ve bunlara tanınan karar alma yetkilerini açıklamak üzere özel bir çaba gösterilmelidir. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir:

20 Katılımda bulunan çocuk sayısına ilişkin veriler yaşa, etnik kökene, milliyete, engellilik durumuna ve bölgeye göre ayrıştırılmış mı?

21 Katılıma Elverişli Ortamlar Yaratılması 9 Gösterge tipi: Tanım: Süreç ve sonuç Tüm kamu hizmetlerinin (alternatif bakım hizmetleri, sağlık, erken yaş hizmetleri, eğitim ve okullar, oyun, eğlenme, kültürel hizmetler, şiddeti önleme ve mültecileri/ sığınmacıları destekleme vb. gibi hizmetler de dâhil olmak üzere) çocuklardan ve gençlerden geri bildirim alma mekanizmaları mevcuttur. Bunlara değerlendirme formları, anketler ya da şikâyet prosedürleri de dâhil olabilir. Farklı sosyal çevrelerden ve çeşitli yaşlardaki çocuklara göre ayarlanmış bu mekanizmalara kolaylıkla erişilebilir. Bu hizmetlerin çocuklardan ve gençlerden aldıkları geri bildirimlere ne ölçüde yanıt verdiğini değerlendirmek için özel bir çaba gösterilmelidir. Örneğin, bu kurumların aldıkları geri bildirime göre yaptıkları değişiklikleri gençlere ve çocuklara bildiren mekanizmaları var mıdır? İdeal olarak, kamu hizmetlerinin geri bildirim mekanizmalarının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi sürecine çocuklar ve gençleri dâhil etmek için özel çaba gösterilmelidir. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir: Bu tür mekanizmalar yaşlarına, engellilik durumlarına, milliyetlerine (dil

22 kısıtlamaları) vb. bakılmaksızın tüm çocukların erişimine açık mı? Katılıma Elverişli Ortamlar Yaratılması 10 Gösterge tipi: Tanım: Süreç Çocuk hakları araçlarının uygulanışını izleme sürecine katılmaları için çocuklara, gençlere ve kuruluşlarına mali kaynak ve insan kaynağı desteği sağlanır. Buna çocukların ve gençlerin gölge-raporlamaya katılma fırsatı da dâhil olmalıdır. Devletler, aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarak bu gösterge konusunda kaydedilen gelişmeleri ölçebilir:

23 Her yaştan, farklı etnik azınlıklardan ve milletlerden çocuklar, engelli çocuklar, kız ve erkek çocuklar yeterli oranda temsil ediliyor mu? Bakanlar Komitesi nin üye Devletlere 18 yaşından küçük gençlerin ve çocukların katılımına ilişkin CM/Rec(2012)2 sayılı tavsiye kararı (28 Mart 2012 tarihinde, Bakan Yardımcılarının 1138 inci toplantısında Bakanlar Komitesi tarafından kabul edilmiştir)

24 --İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme (Avrupa Antlaşmaları Serisi-ETS No. 5), -- Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi (ETS No. 160); -- Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı (ETS No. 163), -- Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması Sözleşmesi (CETS No. 201), --Çocukların Evlat Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi (gözden geçirilmiş) (CETS No. 202), --Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi (UNCRC), -- Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi, --Avrupa Konseyi nin çocuk hakları ve gençlik politikaları alanlarındaki hedefleri, --Avrupa Konseyi Devlet ve Hükümet Başkanları Üçüncü Zirvesi (Varşova, 2005) ve bu zirvede verilen BMÇHS nin yükümlülüklerine bütünüyle uyma taahhüdü, yılları arasında gerçekleştirilen Avrupa Konseyi Gençlikten Sorumlu Bakanlar Konferanslarında varılan, konuyla ilgili sonuçlar, -- --Kurumlarda yaşayan çocukların haklarına ilişkin Rec(2005)5 sayılı Tavsiye kararı, --Kamusal hayattaki gençlerin katılımına ve vatandaşlığa ilişkin Rec(2006)14 sayılı Tavsiye kararı -- Olumlu çocuk yetiştirmeye destek politikasına ilişkin Rec(2006)19 sayılı Tavsiye kararı, -- Çocukların şiddete karşı korunması için bütüncül ulusal stratejiye ilişkin CM/Rec(2009)10 sayılı Tavsiye kararı, -- Avrupa Konseyi Demokratik Vatandaşlık Eğitimi ve İnsan Hakları Eğitimi Şartına ilişkin CM/Rec(2010)7 sayılı Tavsiye kararı, -- Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Çocuk Dostu Adalete İlişkin Rehber (2010),

25 -- Parlamenterler Meclisi nin çocukların kendilerini etkileyen kararlara katılımının teşvik edilmesi ne ilişkin 1864 (2009) sayılı Tavsiye kararı, --Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi nin Gençlerin Yerel ve Bölgesel Hayata Katılımı na ilişkin yeniden düzenlenmiş Avrupa Şartı hakkında 128 (2003) sayılı Tavsiye kararı, 1. araf Devletler, görüşlerini oluşturma yeteneğine sahip çocuğun kendini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe ifade etme hakkını bu görüşlere çocuğun yaşı ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilmek suretiyle tanırlar. 2. Bu amaçla, çocuğu etkileyen herhangi bir adli veya idari kovuşturmada çocuğun ya doğrudan doğruya veya bir temsilci ya da uygun bir makam yoluyla dinlenilmesi fırsatı, ulusal yasanın usule ilişkin kurallarına uygun olarak çocuğa, özellikle sağlanacaktır. ;1 --duyulma ve ciddiye alınma hakkı, hem insanlık onuru açısından hem de çocuklar ve gençlerin sağlıklı gelişimi açısından esastır; --çocukları ve gençleri dinleyerek yaşlarına ve olgunluklarına uygun bir şekilde görüşlerine gereken önemi vermek, onları etkileyen tüm meselelerle ilgili her şeyden önce yüksek yararlarının göz önünde tutulması ve şiddetten, istismardan, ihmal ve kötü muameleden korunmalarına ilişkin haklarının etkin bir şekilde uygulanabilmesi için gereklidir. --Çocukların ve gençlerin kapasiteleri ve yapabilecekleri katkılar, Avrupa topluluklarında insan haklarını, demokrasiyi ve sosyal uyumu güçlendirmek adına eşsiz bir kaynaktır.

26 ; çocuklar ve gençler ifadesi, 18 yaşından küçük tüm bireylere işaret eder;2 -- katılım bireylerin ve birey gruplarının görüşlerini özgürce dile getirme, duyulma, kendilerini etkileyen kararlara katkıda bulunma, yaşlarına ve olgunluklarına göre görüşlerine gereken ağırlığın verilmesine ilişkin hakka, imkânlara, ortama, fırsata ve gerektiğinde desteğe sahip olması anlamında kullanılmaktadır. --

27

28 -- --Çocukların ve gençlerin katılma hakkına anayasalar, kanunlar ve düzenlemeler de dâhil olmak üzere mümkün olan en kapsamlı yasal korumayı sağlanmalıdır, --Mevcut kanunlar, politikalar ve uygulamalar çerçevesinde çocukların ve gençlerin ne ölçüde dinlendiğine ve ciddiye alındığına ilişkin düzenli değerlendirmeler yapılmalı ve bu değerlendirme sürecinde çocuklar ile gençlerin değerlendirmelerine gereken önemin verilmesini sağlanmalıdır. --Çocuk-dostu şikâyet mekanizmaları, çocuklara bunları kullanmaları için destek ve yardım sağlayan adli ve idari prosedürler ve bu mekanizmaların çocuklar ile gençlerin erişimine açık olmasını temin etmek yoluyla çocuklara ve gençlere etkin yasal yollar ve düzeltme yolları sunulmalıdır. --Ailesinden ayrılmış çocuklar, azınlık grupların çocukları, engelliler, sağlık kuruluşlarında, gözaltı merkezlerinde ya da tutukevindeki çocuklar da dâhil olmak üzere hak ihlallerine karşı savunmasız çocuklar için koruyucu önlemler alınmalıdır. --Çocukların ya da gençlerin kendilerini ilgilendiren konularda duyulma hakkına ilişkin kanunlardaki ve uygulamadaki sınırlamalar gözden geçirilmeli ve kaldırılmalıdır. --Çocukların ve gençlerin katılımını güçlendirmek için eşgüdümlü bir yaklaşım benimsenmeli, katılımın karar alma ve politika oluşturma yapılarında yaygınlaşmasını sağlanmalıdır.

29 -- Eğer hâlihazırda böyle kuruluşlar yoksa Paris Prensipleri doğrultusunda çocuk hakları için kamu denetçiliği gibi bağımsız ve düzgün işleyen insan hakları kuruluşları kurulmalıdır. 3 --Çocuklar ve gençlerin hem resmi hem de gayri resmi ortamlara katılımını desteklemek üzere yeterli finansal kaynaklar ve yetkin insan kaynakları tahsis edilmelidir. -- Halkı, çocukları, gençleri, velileri ve uzmanları çocukların ve gençlerin katılım hakkı konusunda bilinçlendirmek üzere bilgilendirme ve eğitim programları düzenlenmelidir. --Öğretmenler, avukatlar, hâkimler, polisler, sosyal hizmet görevlileri, psikologlar, bakım veren kişiler, tutukevleri ve hapishane görevlileri, memurlar, dini liderler, medya üyeleri ve çocuk ile gençlik organizasyonları liderlerinin çocuk ve gençlerin katılımına ilişkin mesleki kapasiteleri güçlendirilmelidir. Mümkün olduğu takdirde, çocuklar ve gençlerin kendileri de eğiticiler ve uzmanlar olarak kapasite geliştirme çalışmalarına dâhil edilmelidir. --Çocuklara ve gençlere hakları, onlara sunulan fırsatlar ve bu fırsatlardan yararlanmak için nereden destek alabilecekleri konusunda yaşlarına ve koşullarına uygun şekilde bilgi sağlanmalıdır. Buna yazılı olmayan iletişim biçimleri, sosyal ağlar ve diğer medya araçları da dâhildir yaşından küçük gençlerin ve çocukların hakları, katılım hakkı da dâhil olmak üzere, ders müfredatlarının bir parçası olmalıdır. --Çocuklar ve gençlerle ilgili tüm meslek dallarının akademik müfredatına 18 yaş altı genç ve çocuk haklarının eklenmesi önerilmelidir. --Çocukların ve gençlerin katılımının önündeki engelleri ve bu engellerin nasıl aşılabileceğini tespit eden araştırmalar teşvik edilmelidir. Bu araştırmalarda çocuklar ve gençlerle birlikte, çocuklar ve gençlerin görüşleri ve deneyimlerinin daha iyi anlaşılması hedeflenmelidir.

30 -- Katılım haklarını kullanma kapasiteleri arttırma amacıyla çocuklar ve gençler arasındaki bilgi ağları ve akran desteği sistemi yaygınlaştırılmalıdır. --Kanunlar ve eğitimler aracılığıyla anne babaların ve bakım veren kişilerin çocuğun ya da gencin insanlık onuruna ve haklarına, duygularına ve fikirlerine saygı göstermesi teşvik edilmelidir. --Çocukların okul hayatının tüm yönlerine aktif katılımı sağlanmalıdır. Bunun için okul ortamını, öğretme ve öğrenme uygulamalarını etkileyen resmi ve gayri yöntemler kullanılmalı, öğrenci konseyleri okul yönetimine entegre edilmelidir. --Çocuğun ya da gencin insanlık onuruna saygı gösteren ve çocukların fikirlerini özgürce ifade etmesine ve okul hayatına katılmasına olanak veren bir eğitim sağlanmalıdır. Bu amaçla örneğin, interaktif eğitim yöntemleri kullanılabilir ya da gayri resmi ve yaygın öğrenme yolları kabul edilebilir. --Çocukların ve gençlerin birliklere, toplum hayatına, kültürler arası öğretime, spor ve eğlenme faaliyetlerine, sanatsal etkinliklere katılımı desteklenmelidir. Kolaylıkla erişilebilir ve gayri resmi katılım yöntemleri geliştirmek üzere çocuklarla ve gençlerle yürütülen çalışmalara katılımları da desteklenmelidir. --Doğrudan çocuklar ve gençlere yönelik sivil toplum kuruluşlarına yatırım yapılmalıdır. Bunlar, çocukların ve gençlerin demokrasi ve vatandaşlığa ilişkin uygulamalı bilgiler edinmelerine elverişli ortamlardır. Çocuklar ve gençler için çocuk ve gençlik konseyleri, meclisleri ve forumları gibi yerel, bölgesel ya da ulusal düzeyde faaliyet gösteren danışma kurulları kurulmalıdır. --Ailelere ve çocuklara hizmet sunan servis sağlayıcıların çocukların ve gençlerin, hizmetlerini geliştirmelerine, sunmalarına ve değerlendirmelerine katılmalarını desteklemesi sağlanmalıdır. --Çocukların ve gençlerin kendilerini medya yoluyla özgürce ifade etme, doğrudan katılımın yanı sıra bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak güvenli bir şekilde

31 katılımda bulunma fırsatları arttırılmalıdır. Katılım prensiplerinin medyaya ve bilgi iletişim teknolojilerine entegre edilmesi sağlanmalıdır. --Çocukların ve gençlerin demokratik kuruluşlara ve kamu hayatına katılma fırsatları arttırılmalıdır, buna temsilci olarak katılım da dâhildir. Çocuk haklarına ilişkin uluslararası standartlar ve Avrupa Konseyi nin ilgili araçlarının yanı sıra BMÇHS nin 12. Maddesi ve ilgili diğer maddelerinin uygulanışını izlemeye yönelik çalışmalara çocukların ve gençlerin, onlara ait kuruluşların katılımı desteklenmelidir. Avrupa Konseyi, kıtanın önde gelen insan hakları kuruluşudur. 28 i Avrupa Birliği ne de üye olan toplam 47 üyesi bulunmaktadır. Avrupa Konseyi ne üye olan tüm ülkeler, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ni imzalamıştır. Bu sözleşme; insan haklarını, demokrasiyi ve hukukun üstünlüğünü koruma amacıyla hazırlanmıştır. Üye devletlerde Sözleşme nin uygulanışı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından denetlenir. ENG