TÜRK TIP DİZİNİNE GİREN DERGİLERDEKİ YAZIM SORUNLARI

Transkript

1 TÜRK TIP DİZİNİNE GİREN DERGİLERDEKİ YAZIM SORUNLARI Aytaç YILDIZELİ ULAKBİM, Türk Tıp Dizini Editörü Bir makalenin değerlendirilerek baskıya hazır hale getirilmesi, basit bir gösterimle, a) Makale yazar(ları)ı b) Editör(ler) c) Hakem, danışman, değerlendirici(ler) d) Yayımcı arasında, yukarıdaki gibi bir etkileşimin sonucunda ortaya çıkar. 1

2 Yazar Editör Yayıncı Hakem, danışman DERGİLERDEKİ YAZIM HATALARI Bir bilimsel dergideki yazım hataları, şu iki ana grupta toplanabilir: 1. Derginin fiziksel özellikleri veya yayın kaydı ile ilgili hatalar, 2. Makale metnindeki içerik hataları. 2

3 Fiziksel özelliklerle ilgili hatalar kısaca; Dergi adı, Cilt, sayı, yıl, ay (üst kapak, iç kapakta) Yayımlayan kuruluş adı (Kısa ad ve açık ad) ISSN (iç ve dış kapakta sol köşede) Yazar adları ( içindekiler sayfası ), Editör adları (çalıştıkları kuruluş) Sayfa numarası Adres, hakem ve yayın kurulu adları gibi ) gibi kayıtlardaki hatalar. BU TÜR HATALAR BİLGİYE ERİŞİMİ DOĞRUDAN ENGELLER. Bilgi, belgeye erişim açısından yıl, cilt, sayı, sayfa bilgilerinin hatasız yazılması çok önemlidir. Günümüzde belge sağlama elektronik ortamda gerçekleştiğinden, yayın kaydında yapılacak hatalar, kullanıcının doğru makaleye ulaşma çabasında, onu zaman, hız ve hatta parasal yönden kayba uğratacaktır. 3

4 Atıf Taraması Atıf taramasında başlık ve yazar adları önemli iki öğedir. Başlık çok uzun olmamalı(bir paragraf) Net, anlaşılır, imla hatasız olmalı İngilizce başlık Türkçe başlığın altında verilmeli Eğer makale İngilizce ise İngilizce başlığın altında Türkçesi olmalı ve de gramer ve imla açısından doğru bir İngilizce olmalıdır. Anlamsal bütünlüğü tam olmalıdır. MAKALE METNİNDEKİ İÇERİK HATALARI Yazıların başlık hataları Özdeki yazı veya içerik hataları Metindeki hastalık adı, ilaç maddeleri vb. sözcük hataları 4

5 YAZAR ADI YAZILIŞ HATALARI Bir derginin herhangi bir sayısında, aynı yazar tarafından yazılmış iki makaledeki yazar adları şu şekilde verilmiştir. ( 225.s ) FENKÇİ, İbrahim Veysel ( 279.s ) FENCİ, Veysel İçindekiler sayfasında ise S.225 deki için İ.Veysel FENKCİ S.279 daki için İ.Veysel FENKÇİ Yazar indeksinde ise FENKÇİ, V.İ. Birbirini izleyen iki makalede yazar adı; AKPINAR, Belhan AKPINAR, BELLHAN Yine bir başka örnek: SOYAD da görülen TURKAN, Hilmi TÜRKAN, Hilmi TORKAN, Hilmi Diğer bir örnek: TUNÇAY, Rezzan TUNCAY, Rezan 5

6 Sıkça görülen yazar adı hata örnekleri: MUHİTTİN MUHİTİN MUHİDDİN TEYFİK TEFİK TEVFİK Tüm adların bilinir ve tek bir biçimde verilmesi önerilir. İ.Haluk Gökçora İ.H. Gökçora Haluk Gökçora İsmail Hakkı Gökçora 6

7 Yazar kızlık soyadı ve evlilik soyadı kullanıyorsa, bu sözcüğün ya tire işareti ya da büyük harf veya koyu yazım ile kullanıcı tarafından ayrımlanabilmesini sağlamalı! Aylin Erduran-Yörük Aylin ERDURAN YÖRÜK Aylin Erduran Yörük bir ayraç kullanılmadığı takdirde Engin Turan Tuncer Bu veriliş bir erkek yazarı çağrıştırmasına karşın, bir hanım yazar olduğu, ayraçlı olarak verilen bir başka makaleden anlaşılmıştır. Yazar soyad ve önadının karıştırıldığı durumlar: (Bu örnek çok ciddi bir kurumun yayınladığı bir dergideki, birbirini izleyen iki makaleden alınmıştır) Tanju Acar, Arshad Mahmood Tanju Acar, Mahmood Arshad 7

8 YAZAR ADLARI HATALARI DOĞRUDAN ATIF İNDEKSİNİ ETKİLER ERİŞİMİ ZORLAŞTIRIR, (Zaman, Emek ( olur kaybına ve zincirleme hatalara neden BUNLARIN GİDERİLMESİNDE EN BÜYÜK GÖREV EDİTÖRE DÜŞMEKTEDİR BAŞLIKLARDAKİ YAZIM HATALARI İngilizce başlıklarda hemen hemen %90 a yakını yazım hatalıdır. Bazen bir başlıkta 2, 3 den fazla hata bulunmaktadır. The analyse (analysis) as of couple year protection CYP (Burada parantez olmalı) a value of tea (the) family planning metohots(methods) provided by public sector in Ankara between years, (virgül kalkacak)

9 Dizindeki makale başlıkları çok uzundur. Başlıkların uzunluklarına bir şey denemez, çünkü onların işlevi, içerik hakkında doğru bilgi verebilmektir. Öyle ki kullanıcı yalnızca makale başlığını gördüğünde, aradığını bulup bulamadığını anlayabilmelidir. Örneğin: İlaç Tedavisine Dirençli, Kararlı, Angina Pektoris ile Beliren Bilateral Koroner Arter-Sol Ventrikül fistülleri. Bir Olgu Sunumu. Q dalgalı miyokard infarktüslü vakalarda egzersizle indüklenen T dalgalı normalizasyonun canlı doku varlığını saptamadaki değeri: Miyokard perfizyon sintigrafisi ile karşılaştırmalı çalışma. Bazı makale başlıkları anlamsız gözükmekte ve bu durumdan kaçınılması gerekmektedir. ŞİDDETLİ KARIN AĞRISI VE KİLO KAYBIYLA GELEN YAŞLI BİR KADIN 9

10 NOKTALAMA İŞARETLERİ Makalelerde noktalama işaretlerinin kullanımında yer yer özensizlikler göze çarpmaktadır. Bazı makalelerde de gereksiz biçimde aşırı miktarda noktalama işaretleri görülmektedir. Noktalama işareti sayılabilecek dipnotu belirteçleri olan (*), ( 1 ) v.b. verildiği halde, onun dikkat çektiği dipnotunun bulunmayışı, en çok rastlanan hatadır. % işareti Türkçe ve İngilizce metinlerde aynı şekilde verilmektedir. İngilizce de rakam bu işaretten önce gelmektedir. Örneğin: Türkçe %48 İngilizce 48% Ayrıca ondalık sayılarda Türkçe de (,) İngilizce de (.) kullanılmaktadır. Örneğin: Türkçe 2,45 İngilizce

11 BÜYÜK VE KÜÇÜK HARF AYRIMI Makalelerin başlık ve metinlerinde, özellikle İngilizce, Latince ve diğer yabancı dilde yöntem v.b. adların yazılışında, büyük veya küçük harf kullanımının standartlaşmamış olduğu izlenmektedir. Örneğin: ELISA testi DOPPLER ELİSA Testi doppler Elisa testi Bazen imla değişikliği ile ELİSA testi Dopler oluyor Sorun, makale yazarının halledebileceği boyutu aşsa da, editörlükler böyle konularda gereken düzeltmeleri yapabilirler. ÖZLER Öncelikle unutulmaması gereken şudur. Türkiye de Tıp süreli yayınlarında abstract karşıtı olarak özet yazılmaktadır. Oysa ki, abstract ın karşılığı öz, summary nin karşılığı özetdir. 11

12 ÖZLERDEKİ EN ÖNEMLİ HATALAR Özler öz yazma formatına uymamaktadır (Bölümlü öz=divided abstract kullanılmalıdır) İngilizce öz ile Türkçe öz arasında çok büyük farklar vardır (Birbirlerini ( tutmamaktadır İçerik hataları Özellikle İngilizce özlerde gramer ve yazım hatalarına sıkça rastlanmaktadır. Örnekler: Türkçe öz: 56 yaşındaki erkek hasta İngilizce öz: A 60 years old Türkçe öz: PPD testi sonuçları ortalama 14 mm. (2 hastada negatif, 27 hastada mm. arasında) İngilizce öz: Patients mean diameter of induration for tuberculin skin were 14 mm. (2 patients have ( range negative induration: mm. 12

13 İstatistiksel bilgilerin tutmaması: Türkçe: , kontrol grubunda İngilizce: ± 0.53 and 9.35 ± 0.66 for the control group (+) ve (±) çok farklı sonuçlara işaret etmektedir. Türkçe öz: Sudan ın batısında yer alan Nuba Dağı ndaki Yeil (Yeşil) Vadi Köyü İngilizce öz: in the Green Valley Village Özel isimlerin orijinalleri yerine her dildeki çevirilerini yazmanın, hele yanlış yazım ve çeviri hatası varsa, bir çok yanlışlıklara neden olabileceği unutulmamalıdır. 13

14 Dikkatsiz yazılmış özler: Türkçe öz: Tüm hastalar operasyon bitiminden sonraki 2, 3, 4, 6, 12 ve yedinci günlerde ziyaret edildiler İngilizce öz: All patients in the study were interviewed at 2, 3, 4, 6, 12, 24 hours YAZIM HATALARI Atıf indeksini etkiler, Bilginin erişimini, yayılmasını ve paylaşımını engeller, Araştırmalarda olumsuzluklara neden olur, Veri tabanının güvenilirliğini azaltır, Zaman kaybına ve ekonomik kayba neden olur, Metinlerin kolay anlaşılmalarına sekte vurur, Uluslar arası bilim dünyasında saygınlığa gölge düşürür. 14

15 SONUÇ Yazım hataları oldukça fazladır. İçerik açısındanözellikle makale metninin çeşitli yerlerindeki tekrarlara rastlanmaktadır Türkçe ve İngilizce özlerin birbirlerinin karşılığı olması gereken yerlerde, özlerle makale metni arasında çelişik bilgiler ve istatistikler bulunmaktadır. Derginin (Dergi adı, yılı, sayısı, cilt numarası, sayfa numarası v.b. gibi) yayın kayıtları ile ilgili hatalar çoktur. Kaynakça yazımı, genellikle dergide verilen kurallara uymamaktadır.(atif INDEKSİ) Öz yazımında uluslar arası ve varsa derginin öngördüğü standartlara uyma açısından büyük eksiklikler bulunmaktadır. Dergilerin öngördüğü standartlara uyulmayışı halinde bile makalelerin yayınlanabilmesi, ister istemez, bazı dergi editörlüklerinin görevlerini iyi yapmadıkları şüphesini yaratmaktadır. 15