Bankacılık Sektörü 2015 I.Çeyrek

Transkript

1 Bankacılık Sektörü 1 I.Çeyrek Türk bankacılık sektörü 1 yılının ilk çeyreğinde %18 büyüdü. Cem EROĞLU cem.eroglu@vakifbank.com.tr Fatma Özlem KANBUR fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr Sinem ULUSOY sinem.ulusoy@vakifbank.com.tr Bankacılık Sektörü Bilançosu Değişim (%) (milyar TL) 14 I (1) 14 IV (2) 1 I (3) (3-1) (3-2) Nakit Rezervler Men. Değ. Port Krediler TGA Diğer Aktifler AKTİFLER Mevduat Mevduat Dışı Kayn Özkaynaklar PASİFLER Mart 14 Mart 1 Yıllık % değişim Dönem Net Karı Bankacılık sektörünün aktif büyümesi 1 yılı ilk çeyreğinde yıllık bazda %18.4 seviyesinde gerçekleşti. Bireysel ve ticari kredilerin yıllık artış hızının ilk çeyrekte yükseliş göstermesinin desteği ile toplam krediler geçen yılın aynı dönemine göre %22.2 artarak 1 trilyon milyar TL oldu. 14 yılı son çeyreğinde TGA nın yıllık artış hızında sert bir gerileme yaşanmasının ardından, 1 yılı ilk çeyreğinde TGA yıllık bazda %23.4 artış gösterdi. Yılın ilk iki ayında TCMB nin faiz indirimine gitmesine rağmen menkul değerler portföyünün yıllık artış hızı bir önceki çeyreğe göre bir değişiklik göstermedi. 1 yılı ilk çeyreğinde toplam pasifin %2 sini oluşturan mevduatlar geçen yılın aynı dönemine göre %16.3 artarak 1 trilyon 116 milyar TL ye ulaştı. Sektörün alternatif fon kaynaklarından biri olan mevduat dışı kaynaklar geçen yılın aynı dönemine göre %22.2 artarak milyar TL oldu. Toplam pasif içindeki payı bir önceki çeyreğe göre değişiklik göstermeyen özkaynaklar, ilk çeyrekte yıllık bazda %16.6 artış göstererek 23. milyar TL düzeyine ulaştı. Sektörün dönem net karında 14 yılının ikinci yarısında başlayan toparlanma, 1 yılının ilk çeyreğinde de devam etti.

2 Mayıs 1 Bankacılık Sektörü Bilançosu 1. Aktifler Grafik 1 17.% Toplam Aktifler.93% 14.69% 62.18% Nakit Rezervler MDP Krediler Diğer Aktifler 1 yılının ilk çeyreğinde sektörün aktif büyüklüğünün %62.2 sini krediler, %14.7 sini menkul değerler portföyü, %6 sını nakit rezervler ve %17.2 sini diğer aktifler oluşturdu. Yılın ilk çeyreğinde kredilerin toplam aktifler içindeki payı tarihi yüksek seviyelerini korurken, MDP nin toplam aktifler içindeki payı ise BDDK tarafından verilerin yayımlanmaya başladığı 2 Aralık tan bu yana ki en düşük seviyeye geriledi. Grafik , TCMB Krediler (y-y, %) Aktifler (y-y, %) Kur Etkisinden Arındırılmış Krediler (y-y, %) Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 1 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %18.4 oranında artarak 2 trilyon milyar TL ye yükseldi. İlk çeyrekte toplam aktiflerin %62.2 sini oluşturan krediler ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %22.2 oranında artarak 1 trilyon milyar TL gerçekleşti. Cari açığı düşürmek ve bireysel tasarrufları artırmak amacıyla politika yapıcılar tarafından alınan önlemler sonucunda, 14 yılında kredilerin yıllık artış hızında belirgin bir düşüş yaşanmış ve 13 yılsonunda %31.8 seviyesinde olan kredilerin yıllık artış hızı, 14 yılsonunda %18. seviyesine kadar gerilemişti. Ancak özellikle bireysel kredi kartlarına yönelik taksit sınırlamasında bir miktar gevşemeye gidilmesinin de bir sonucu olarak 1 yılının ilk çeyreğinde kredilerin yıllık artış hızı yeniden yükseldi. İlk çeyrekte kredilerin yıllık artış hızında yaşanan yükselişin önemli bir kısmında ise kurdaki yükseliş etkili oldu. Kredilerin yıllık artış hızının ilk çeyrekte yükselmesi, aktiflerin de yıllık artış hızının yükselmesini sağladı. 1 yılının ilk çeyreğinde hem bireysel kredilerin hem de ticari kredilerin yıllık artış hızında artış yaşandı. Bireysel kredi kartları ise yıllık bazda azalmaya devam etti. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi ilk çeyrekte bireysel kredi kartı kullanımının azaltılmasına yönelik alınan önlemlerin bir miktar gevşetilmesi sonucu, bireysel kredi kartlarının azalış hızı da yavaşladı. Kurdaki yükseliş ise ticari kredilerin artışında belirleyici oldu. Böylece ilk çeyrekte yıllık bazda %.3 artan bireysel krediler 36 milyar TL, %27. artan ticari krediler ise 98.2 milyar TL gerçekleşti. Ticari kredilerdeki artışın etkisiyle ticari kredilerin toplam krediler içindeki payı, Mart ten sonraki en yüksek seviyesi olan %72.4 e yükseldi. 2

3 8Ç1 8Ç3 9Ç1 9Ç3 Ç1 Ç3 11Ç1 11Ç3 12Ç1 12Ç3 13Ç1 13Ç3 14Ç1 14Ç3 1Ç1 8Ç1 8Ç3 9Ç1 9Ç3 Ç1 Ç3 11Ç1 11Ç3 12Ç1 12Ç3 13Ç1 13Ç3 14Ç1 14Ç3 1Ç1 Mayıs 1 Grafik Kredilerin Takibe Dönüşüm Oranı (%) TGA (y-y, %) (Sağ Eksen) ise bir önceki çeyreğe göre belirgin bir değişiklik olmadı ve %2.84 seviyesinde gerçekleşti Sektörün tahsili gecikmiş alacakları (TGA), 1 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %23.4 oranında artarak 38.7 milyar TL ye yükseldi. Bazı bankaların takipteki alacaklarını satmalarının etkisiyle 14 yılının son çeyreğinde TGA nın yıllık artış hızında sert bir düşüş yaşanmıştı. Bu sert düşüşün ardından 1 yılının ilk çeyreğinde ise TGA nın yıllık artış hızında bir miktar yükseliş yaşandı. İlk çeyreğe ilişkin öncül büyüme göstergelerinin yavaşlamaya işaret etmesi ve ilk çeyrekte yaşanabilecek yavaşlamanın gecikmeli etkilerini görebilecek olmamız nedeniyle yılın ikinci çeyreğinde de TGA nın yıllık artış hızında yükseliş devam edebilir. Kredilerin takibe dönüşüm oranında Grafik MDP/Aktifler MDP (y-y, %) Menkul değerler portföyü (MDP) 1 yılının ilk çeyreğinde yıllık bazda %.4 oranında artarak milyar TL ye yükseldi. Yılın ilk iki ayında TCMB nin faiz indirimlerine devam etmesine karşın, söz konusu faiz indirimlerinin hem yurtdışı gelişmeler hem de yurtiçi dinamikler nedeniyle piyasa faizlerine yansımasının sınırlı kalmasının etkisiyle yılın ilk çeyreğinde MDP nin yıllık artış hızında bir önceki çeyreğe göre bir değişiklik yaşanmadı. MDP nin toplam aktifler içindeki payı ise bir önceki çeyreğe göre baz puan düşerek %14.7 ye geriledi. 2. Pasifler Sektör bilançosunun yükümlülükler kısmına baktığımızda 1 yılının ilk çeyreğinde toplam pasifin %2 sinin mevduatlardan, %37 sinin mevduat dışı kaynaklardan ve %11 nin özkaynaklardan oluştuğu görülüyor. Mevduatlar kalemi yükümlülükler içinde yine en büyük paya sahip olurken, mevduatların toplam pasif içindeki payı geçen yılın son çeyreğine göre azalış gösterdi. Mevduatları %16 lık pay ile bankalara borçlar kalemi ve %11 ile özkaynaklar takip ediyor. Grafik 7% % 16% 11% 9% Toplam Pasifler 2% Mevduatlar Özkaynaklar İhraç Edilen Menkul Kıymetler Repodan Sağlanan Fonlar Bankalara Borçlar Diğer 3

4 7Ç3 9Ç1 Ç3 12Ç1 13Ç3 1Ç1 4Ç3 Ç2 6Ç1 6Ç4 7Ç3 8Ç2 9Ç1 9Ç4 Ç3 11Ç2 12Ç1 12Ç4 13Ç3 14Ç2 1Ç1 Grafik Mevduatın Krediye Dönüşüm Oranı (%) Mevduatın Yıllık Artış Hızı (%, sağ eksen) 14 yılını 1 trilyon 3 milyar TL seviyesinde tamamlayan mevduatlar 1 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre %16.3 artış göstererek 1 trilyon 116 milyar TL ye yükseldi. Çeyreklik dönemler itibarıyla baktığımızda yıllık artış hızında 13 Aralık ayı son çeyrekten beri azalış yaşayan mevduatlar 1 yılının ilk çeyreğinde yeniden yükseliş gösterdi. 14 yılının son üç çeyreğinde %3 olan mevduatların toplam pasif içindeki payı 1 yılının ilk çeyreğinde ise %2 ye geriledi. Mevduatların toplam yükümlülükler içindeki payının sınırlı da olsa gerileme göstermesinde bankacılık sektörünün maliyetleri azaltıcı alternatif kaynaklarından biri olan mevduat dışı kaynaklara yönelimindeki artış etkili oldu. TP ve YP cinsi mevduatların artışı göz önüne alındığında 13 yılının ilk çeyreğinde en fazla artış TP mevduatlarda yaşanırken, 14 ve 1 yıllarında en hızlı artışın YP cinsi mevduatlarda yaşandığı dikkat çekiyor. Ancak YP mevduattaki yıllık artış hızına kurdan arındırarak baktığımızda, geçen yılın ilk çeyreğinde %19.1 oranında artış gösterirken 1 yılın ilk çeyreğinde %6.2 lik artış yaşandığı görülüyor Mayıs 1 1 yılının ilk çeyreğinde 1-3 ay arası vadeli mevduat, toplam mevduatın %3.8 ini oluştururken, 1-3 ay arası vadeli mevduatı %18.4 lük pay ile vadesiz mevduatın izlediği, 6-12 ay arası vadeli mevduatın ise %3.7 lik pay ile en düşük paya sahip mevduat türü olduğu görülüyor. Öte yandan sektörün toplam mevduat tutarı 1.1 trilyon TL iken, toplam kredilerin 1.3 trilyon TL tutarında olması sebebiyle mevduatın krediye dönüşüm oranı da %118.9 seviyesine yükseldi. 12 yılının ilk çeyreğinden bu yana % ün üzerinde seyretmeye devam eden mevduatların krediye dönüşüm oranı tasarrufların halihazırdaki seviyelerinden daha fazla artması gerektiğine işaret ediyor. Grafik Mevduat Dışı Kaynaklar (MDK) Toplam Pasif İçindeki Payı (%, sağ eksen) Yıllık Değişim Hızı yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %22.1 oranında artan mevduat dışı kaynaklar milyar TL oldu. Mevduat dışı kaynakların yıllık artış hızı 14 yılının ikinci çeyreğinden son çeyreğine kadar gerilerken, 1 yılının ilk çeyreğinde yeniden artış gösterdi. Toplam pasif içindeki payları itibarıyla mevduat dışı kaynak ve mevduatlara baktığımızda ise, 13 yılı itibarıyla mevduatların toplam pasif içindeki payında sınırlı bir gerileme yaşanırken mevduat dışı kaynaklar kaleminin payında ise sınırlı bir artış dikkat çekiyor. Bu görünümden hareketle, bankacılık sektörünün kredilerini fonlamak amacıyla mevduat dışında kaynaklara yöneliminin sektörün gelişimine paralel olarak daha da arttığını söyleyebiliriz. Bununla birlikte sektörün kullandığı seküritizasyon kredilerindeki artışın 14 yılsonunda %44.1, 1 yılının ilk çeyreğinde ise %77.3 olması bankacılık sektörünün uzun vadeli fon bulma yetisinde bir sıkıntı çekmediğine işaret ediyor. Sektörün mevduat dışı kaynaklarını oluşturan diğer kalemlere bakıldığında yılın ilk çeyreğinde, bankalara borçlar, ihraç edilen menkul kıymetler ve para piyasasına borçlar kalemlerinin yıllık artış hızlarında yükseliş yaşanırken, repo işlemlerinden sağlanan fonlar ve merkez bankasına borçlar kalemlerinin artış hızlarında düşüş görülüyor. 4

5 Tem.9 Kas.9 Mar. Tem. Kas. Mar.11 Tem.11 Kas.11 Mar.12 Tem.12 Kas.12 Mar.13 Tem.13 Kas.13 Mar.14 Tem.14 Kas.14 Mar.1 Kas. Mar.11 Tem.11 Kas.11 Mar.12 Tem.12 Kas.12 Mar.13 Tem.13 Kas.13 Mar.14 Tem.14 Kas.14 Mar.1 Mayıs 1 Grafik 8 Sermaye Yeterliliği Rasyosu (SYR) 2 Yasal Sınır Hedef Rasyo 1 birikiminin daha fazla büyümesinin gerekliliğine işaret ediyor. Sektörün özkaynakları, geçen yılın ilk çeyreğine göre %16.6 artarak 23. milyar TL ye yükseldi. Özkaynakların toplam pasifler içindeki payı ise ilk çeyrekte %11.1 ile 14 yılı son çeyreğine göre sınırlı bir gerileme yaşadı. Sektörün sermayesinin yükümlülüklerine olan oranını gösteren sermaye yeterliliği rasyosunun gelişimine bakıldığında ise, 14 son çeyreğinde %16.3 seviyesinde olan SYR nin ilk çeyrekte %1. e gerilediği dikkat çekiyor. Söz konusu rasyonun %8 yasal sınır ve %12 hedef rasyo düzeyinin üzerinde seyrediyor olmasına rağmen, son dört çeyrektir düşüş gösteriyor olması bankaların risk ağırlıklı varlıklarını karşılayacak öz sermaye 3. Karlılık Grafik 9 6 Dönem Net Karı (12 ayl. kümülatif toplam, y-y) Net Faiz Gelirleri (12 ayl. kümülatif toplam, y-y) Net Faiz Gelirleri 3 aylık hareketli ortalama Bankacılık sektörü dönem net karı 14 yılı boyunca yıllık bazda azalış göstermiş ancak yılsonuna doğru dönem net karının azalış hızı yavaşlamıştı. 1 yılının ilk çeyreğinde ise dönem net karında belirgin bir toparlanma yaşandı. Böylece dönem net karı yılın ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %1 artarak 6.7 milyar TL gerçekleşti. 12 aylık kümülatif rakamlara göre ise dönem net karı yılın ilk - çeyreğinde yıllık bazda %8. yükselişle 2.4 milyar - TL oldu. Yandaki grafikten de görülebileceği üzere karlılıkta azalış ve yükselişler bir döngü halinde birbirini takip ediyor. Karlılıkta yaşanan düşüş dönemini yükseliş dönemi takip ediyor. 1 yılında yükseliş yönlü yeni bir döngünün başladığını ve yılın ilk çeyreğindeki bu toparlanmada baz etkisinin de katkısı olduğunu görüyoruz. Ayrıca 14 yılı Ocak ayında TCMB tarafından yapılan baz puanlık faiz indiriminin yıl ortasından itibaren geri alınmaya başlanması ve bu yılın ilk iki ayında da politika faiz oranında 7 baz puanlık indirime gidilmesiyle net faiz gelirlerinde yaşanan artış da, karlılıktaki toparlanmada etkili oldu. 14 yılının son çeyreğinde yıllık bazda %14.4 artış gösteren net faiz gelirleri, 1 yılının ilk çeyreğinde ise %17.7 artış göstererek 17.4 milyar TL ye çıktı. Sektörün aktif karlılığı 14 yılsonundaki %1.23 ten, 1 ilk çeyreğinde %1.26 ya, özkaynak karlılığı ise %.9 dan %11.39 a yükseldi. Grafik Kredilerden Alınan Ücret ve Komisyonlar Bankacılık Hizmetleri Gelirleri yıllık, % Ç1 14Ç2 14Ç3 14Ç4 1Ç1 Sektörün faiz dışı gelirleri içinde önemli bir paya sahip olan bankacılık hizmet gelirleri 1 yılının ilk çeyreğinde yıllık bazda %13.6 oranında artarak.1 milyar TL ye yükseldi. Bankacılık hizmet gelirlerinin bir önceki çeyreğe göre ise yıllık artış hızında ve toplam faiz dışı gelirler içindeki payında ise düşüş yaşandı. Kredilerden alınan ücret ve komisyon gelirleri yılın ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %6.9 artarak 1. milyar TL gerçekleşti. Kredilerde bir toparlanma yaşanmasına

6 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar. Ağu. Oca.11 Haz.11 Kas.11 Nis.12 Eyl.12 Şub.13 Tem.13 Ara.13 May.14 Eki.14 Mar.1 Mayıs 1 karşın, kredilerden alınan ücret ve komisyon gelirlerinin yıllık artış hızında BDDK tarafından 14 yılı Ağustos ayında ücret ve komisyonlara yönelik yapılan yeni düzenlemelerin etkisiyle henüz bir yükseliş yaşanmadığı dikkat çekiyor. 14 yılının ilk yarısında aşağı yönlü hareket eden Grafik 11 Net Faiz Marjı (%) 6 ve ikinci yarıda tekrar toparlanan net faiz marjı. 14 yılını %3.91 ile sonlandırmıştı. Yılın ilk çeyreğinde net faiz gelirlerinde yaşanan toparlanmaya paralel net faiz marjının da 4. yükselmesini bekliyorduk. Ancak yılın ilk çeyreğinde 4 net faiz marjında sınırlı bir gerileme yaşandı ve 3. Mart ayında net faiz marjı %3.8 seviyesinde 3 gerçekleşti. 14 yılında petrol fiyatlarında başlayan düşüşün yurtiçinde enflasyonu da olumlu etkileyeceği beklentileriyle rekabetin yüksek, VakıfBank olduğu sektörde, bankaların en önemli aktif kalemi olan kredi faiz oranlarında düşüşe gidilmişti. 1 yılında ise enflasyonda beklenen düşüşün yaşanmaması ve TL de yaşanan değer kaybı sonucu, TCMB tarafından yılın ilk iki ayında yapılan faiz indirimlerinin piyasa faiz oranlarına yansımaması nedeniyle mevduat faizlerinde yükseliş yaşandı. Daha çok uzun vadede yoğunlaşan kredi faiz oranları düşük gerçekleşirken, kısa vadede yoğunlaşan mevduat faiz oranlarında yükseliş yaşanması, net faiz marjında beklediğimiz yükselişin gerçekleşmemesine neden oldu. Bununla birlikte yılın ikinci yarısında yurtiçi gündeme ilişkin belirsizliklerin sona ermesi ve ABD de yapılacak faiz artırımlarının daha yumuşak gerçekleşeceği beklentisi nedeniyle pasif tarafta da faiz oranlarının düşebileceğini ve net faiz marjında beklediğimiz yükselişin yaşanabileceğini düşünüyoruz. 6

7 Mayıs 1 Türk Bankacılık Sektörüne İlişkin Seçilmiş Rasyolar % Ç1 Kredi/ Mevduat TGA/Krediler Takipteki Alacaklar Karşılığı/Brüt TGA MDP/Mevduat Likit Aktifler/Aktifler Aktif Karlılığı Özkaynak Karlılığı Net Faiz Marjı Kredilerden Alınan Ücret ve Kom. Gel. + Banka Hizmet Gel./Top. Gelirler Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu Özkaynaklar/Aktifler Aktifler/GSYH* , VakıfBank *1 yılı için 14 dördüncü çeyrek GSYH rakamları kullanılmıştır. 7

8 Mayıs 1 SEKTÖREL KREDİ DAĞILIMI I. Çeyrek Milyon TL Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Oranı Nakdi TGA Kredi (%) Kredi (%) Kredi (%) Kredi Oranı (%) Tarım Avcılık Ker. Ve Orm. Ürün Balıkçılık Enerji Üre. Mad. Çık Enerji Üretmeyen Mad. Çıkarılması Gıda, Meş. ve Tütün San Tekstil ve Teks. Ürü. San Deri ve Deri Ür.San Ağaç ve Ağaç Ürün. San Kağıt Ham.ve Ürün. San Nük. Yakıt, Pet. Raf. ve Kok Köm. Ürt. San Kimya Ürün. San Kauçuk ve Plas.Ürün. San Diğer Met. Dışı Mad. San Metal Ana San. ve İşl. Maden Ürt. San Mak. Ve Tec. San Elekt. ve Optik Al. San Ulaşım Araçları San Başka Yerlerde Sınıf.mamış İm.San Elektrik, Gaz ve Su Kayn. Ürt. Dağt. San İnşaat Ferdi Kredi Diğer Ferdi Kredi Konut Ferdi Kredi Otomobil Mot. Araç. Yak.Per. Sat Top. Tic. ve Kom Per. Tic. ve Kiş.Ürün Oteller Restoranlar Diğer Turizm Demiryolu Taşımacılığı Karayolu Yolcu Taş Karayolu Yük Taş Deniz Taşımacılığı Hava Taşımacılığı Diğer Taş. Faal. vedep Haberleşme Parasal Kurumlar (Banka, Fin. Şir.) Diğ.Fin.Ara.(Ara.Kur, MKYO, GYO, RSYO) İsteğe Bağlı Sigorta ve Emek.Hizm Diğer Finansal Aracılık Emlak Kom Kiralama(Ulaş. Araç Mak.) Bilgisayar ve İlgili Faaliyetler Araş. Danış.Rek.ve Diğ. F Kredi Kartları Sav. ve Kamu Yön. ve Zorunlu SGK Eğitim Sağ. ve Sos.Hizm Kan. ve Atı.Tanzimi Örgütsel Faaliyetler Kül Eğl. ve Spor F Diğer Birey.Hizm İşçi Çal. Özel Kişiler Uluslararası Örgüt ve Kur Diğer Toplam

9 Mayıs 1 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. 9