Q y ıl, kw h /m 2. U-değeri, W/m 2 K. Şekil 1.1 Farklı özelliklerdeki binalarda U-değeri ile yıllık ısıtma enerjisinin değişimi [2].

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Q y ıl, kw h /m 2. U-değeri, W/m 2 K. Şekil 1.1 Farklı özelliklerdeki binalarda U-değeri ile yıllık ısıtma enerjisinin değişimi [2]."

Transkript

1 1 BÖLÜM 1. GİRİŞ Günümüzün önemli hedeflerinden biri olan binaların enerji verimliliğinin artırılması, daha az enerji (yakıt) tüketilerek, daha az çevre kirliliği ile ve daha düşük maliyetle konfor şartlarının sağlanmasıdır. Bunlar için öncelikle binanın enerji gereksiniminin azaltılması gerekir. Binaların enerji gereksiniminin sebebi, iç ortam ile dış ortam arasındaki ısı iletimidir [1]. Dolayısıyla bu iletimin azaltılması gerekir. Binalarda meydana gelen ısı kayıpları, yapı elemanının bünyesinden meydana gelen kayıplar, pencere ve kapılarda kontrolsüz olarak meydana gelen ve istenmeyen hava kaçakları ile iç ortam hava kalitesi için kontrollü olarak meydana gelen havalandırma kayıplarıdır. Kontrollü olarak gerçekleştirilen havalandırma, solunum sonucu çıkan CO 2, insanlardan yayınan toksin maddeler ve inşaat malzemelerinden yayınan doğal radyasyon sonucu iç ortama bırakılan kirleticiler, vb.nin belirli aralıklarla dış ortama atılmasını amaçlamaktadır. Bu çalışmada hava kaçakları ve havalandırma kayıpları dikkate alınmamış; yapı elemanlarının bünyesinden meydana gelen ısı iletiminin artmasında önemli pay sahibi olan ısı köprüleri ile ilgili Standard hesap metotları incelenmiştir. Yapı elemanlarının bünyesinden meydana gelen bir boyutlu ısı iletiminin niceliğini gösteren büyüklük ısıl geçirgenlik U değeridir. Bu değer ne kadar küçülürse, ısı kaybı o kadar azalır. Yapı elemanlarının U değerlerinin azalması ile farklı binalarda ısıtma enerjisi ihtiyacının değişimi Şekil 1,1 de gösterilmiştir [2]. İki boyutlu ısı iletiminin meydana geldiği ısı köprülerinin varlığı ise binanın ısıl performansının kötüleşmesine sebep olan bölgelerdir. Isı köprüleri ile ilgili olarak uluslararası düzeyde çok sayıda yayın bulunmaktadır. Aşağıda bu çalışmalarla ilgili özet bilgiler sunulmuştur. Ancak Standardlarda açıklanan hesap metotlarının değerlendirilmesine yönelik bir çalışma tespit edilmemiştir. [3] nolu kaynakta duvarlarda ısı iletimi, zaman değişkeni de dikkate alınarak direnç ve kapasitans elemanlarından oluşturulmuş bir sistem olarak incelenmiş ve çözüm için matrislerden faydalanılmıştır. Geliştirilen metot standartlarda verilen bazı tipik kesitlere uygulanmıştır. Modelde, gerçek duvarın tepkisinin bileşenleri arasındaki farkın karelerinin toplamının kabul edilebilir bir değere kadar küçültülmesinin mümkün olduğu belirtilmiştir.

2 2 Q y ıl, kw h /m U-değeri, W/m 2 K fakülte-duvar ofis-duvar konut-duvar fakülte-pencere ofis-pencere konut-pencere fakülte-çatı ofis-çatı konut-çatı fakülte-zemin ofis-zemin konut-zemin konut duvarl ofis duvar fakülte duvar konut pencere ofis pencere fakülte pencere konut çatı ofis çatı fakülte çatı konut zemin ofis zemin fakülte zemin Şekil 1.1 Farklı özelliklerdeki binalarda U-değeri ile yıllık ısıtma enerjisinin değişimi [2]. [4] nolu kaynakta ısı köprülerinde ve civarındaki iç yüzey sıcaklıkları için tek boyutlu hesap sonuçları ile ölçüm sonuçları karşılaştırılmıştır. Isı köprülerinden doğan problemlere en uygun çözümün binalarda dışardan yalıtım uygulaması olduğu ve günümüzde yapı tasarımlarından kaynaklanan ısı köprülerinin birçoğunun eğer tasarımın ilk aşamasında fark edilebilirse ısı köprülerinin tamamen ortadan kaldırılabileceği veya en aza indirilebileceği sonucuna varılmıştır. Tek boyutlu ısı akısı hesaplamalarının ısı köprüsünden doğacak sorunların tanımlanmasında çok faydalı olacağı; ancak bu şekilde elde edilecek sonuçların hatalar içereceği önemle vurgulanmıştır. [5] nolu kaynakta Kısmi diferansiyel denklemler kullanılarak, bina kabuğundaki rutubet ve ısı iletimi ile ilgili problemlerin, FemLab isimli program vasıtasıyla çözüm sonuçları verilmiştir. [6] nolu kaynakta ise çok tabakalı duvarların köşe noktalarında meydana gelen ısı köprülerinin etkisinin hesaplanması için entegral yaklaşımı geliştirilmiştir. Model, duvar ve

3 3 ısı köprüleri için, iki boyutlu iletim denkleminin uygun sınır şartlar ile çözümüne dayanmaktadır. Uluslararası standartta belirtilen 6 değişik ısı köprüsü için model tarafından tahmin edilen ısı transfer katsayıları ve en küçük iç yüzey sıcaklıkları uygun hesap sonuçları ile karşılaştırılmıştır. [7] nolu kaynakta, ısı köprülerindeki 3 boyutlu ısı iletiminin ve ısıl kütle oluşturan elemanların dikkate alınmaması halinde tüm binanın ısıl performansının değerlendirilmesinde ciddi hatalar meydana geldiği vurgulanmıştır. Değerlendirmelerde deney sonuçlarından ve bir boyutlu ve çok boyutlu ısıl analizlerin yapılabildiği program çıktılarından faydalanılmıştır. [8] nolu kaynakta ISO nolu standarda uygun olarak yazarlar tarafından geliştirilen bir paket program vasıtasıyla bina kabuğu, ısıl ve rutubet performansı açısından değerlendirilmiştir. Program, kullanıcının yüzey rutubeti oluşmaması için yapı elemanının sahip olması gereken en küçük ısıl direncin ne olması gerektiğini belirlemesine ve kesit içinde yoğuşma kontrolü yapmasına imkân vermektedir. [9] nolu kaynakta termal kameranın binalarda ısı köprülerinin değerlendirilmesi, kusurlu bölgelerin belirlenmesi, hava kaçaklarının tespiti ve rutubet içeriğinin haritasının çıkarılması amacıyla kullanılması ve niteliksel değerlendirme yapılabilmesi için geliştirilen metotlar ve çalışmalar aktarılmıştır. [10] numaralı kaynakta da, 3 Boyutlu ve değişken rejimde ısı analizi yapabilen paket programdan (Voltra) elde edilen bilgilerin binanın tümünü analiz eden paket programda (ESP-r) kullanılabilmesini incelemiş ve sonuçların doğruluğu analitik metotla, deney sonuçları ile ve paket programdan elde edilen sonuçların karşılaştırılması ile değerlendirmiştir. [11] nolu kaynakta ısı köprülerinin dinamik analizi frekans tepki metodu (frequency response method) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla geliştirilen bir bilgisayar programı ile metal iskelet içindeki hafif duvarlar, ağır duvar-ara kat döşemesi birleşim bölgesi ve zemine temas eden temel duvarından oluşan ısı köprülerinin sıcaklık ve ısı akısı değişimleri incelenmiştir. [12] nolu kaynakta da, iki boyutlu ısı iletiminin dinamik davranışının modellemesi gerçekleştirilmiş ve tüm binadaki ısı köprüleri bilgisayar programına dâhil edilebilmiştir.

4 4 [13] nolu kaynakta ise, ilgili EN Normları esas alınarak α i değerinin, sıcaklık faktörü f, ve doğrusal ısı geçirgenliği ψ, üzerindeki etkisi bilgisayar programları vasıtasıyla ve deney sonuçlarından da faydalanılarak değerlendirilmiştir. α i değerinin bağlı olduğu değişkenler de irdelenerek α i nin gerçek değeri hakkında da değerlendirmeler yapılmıştır. [14] nolu kaynak Kobra isimli bilgisayar programı kullanılarak gerçekleştirilen ısı köprülerinin analizi ile ilgilidir. Ülkemizde ısı köprüleri ile ilgili çalışma sayısı oldukça azdır. Isı köprülerinin hesaplama yöntemi ile ilgili konu ise hiç incelenmemiştir. Isı kayıpları ve hesap metotları ile ilgili 6 adet yüksek lisans tezi bir adet doktora tezi mevcuttur. [15] nolu tezde, yapılarda enerji kaybı hakkında paket program hazırlanması ile ilgili bir uygulamadan bahsedilmiş, ancak ısı köprüleri dikkate alınarak bir hesaplama yapılmamıştır. Programın hazırlanmasında kalorifer projesinde kullanılan veriler ve formüller kullanılmıştır. [16] nolu tez ısı köprülerinden ziyade genel olarak ısı kaybı hesapları ile ilgili bir çalışmadır. Yedi il için derece gün metodu ile ısı kaybı hesabı, klasik metotla mukayesesi ve düzeltme faktörlerinin tespiti anlatılmıştır. Her il için bir senedeki günlerin günlük ortalama sıcaklık değerlerinin referans sıcaklık değerlerine eşit veya küçük olan gün sayılarını veren genel tablo ve derece gün eğrileri hazırlanarak buna göre, klasik ısı kaybı metodu ve derece gün ısı kaybı metodu karşılaştırılmıştır. Derece gün değerlerini esas alarak yapı bileşenleri belirlenmiş bir binanın yaklaşık toplam ısı kaybını kısa bir sürede hesaplamanın mümkün olduğu belirtilmiştir. [17] nolu tezde ise Bayındırlık ve İskân Bakanlığının 16 Ocak 1985 tarihli sayılı resmi gazete de yayınladığı yönetmelikte önerilen tip konstrüksiyonların yönetmelikte verilmiş koşullara uygunluğu karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak tip detayların neredeyse yarısının, verildiği yönetmelik şartlarına uygun olmadığı, uygulama safhasında sorunlara sebep olabileceği belirlenerek; bu detayların revize edilmiş TS 825 (1998) e göre iyileştirilmeleri ve yeniden önerilmeleri gerçekleştirilmiştir.

5 5 [18] nolu tezde ısı köprüleri ile ilgili özet bilgi verilmekte ve bazı detaylar için sıcaklık dağılımı iki ve üç boyutlu olarak gösterilmektedir. [19] nolu tezde ise, köşelerde ısı köprüsü etkisinin dikkate alınması ve alınmaması durumlarında ısı kayıpları ve iç yüzey sıcaklıkları arasındaki farklar incelenmiştir. [20] nolu tezde ise, EN ISO in açıklanması esas alınmış ve ısı köprülerinde sıcaklık dağılımını hesaplayan bir bilgisayar programına ait çıktılar verilmiştir. [21] nolu doktora tezinde paralel yüzeyli ısı köprüsü içeren yapı elemanında yüzey sıcaklıklarının hesaplanmasında kullanılabilecek bir yöntem açıklanmış, ısı köprüsü hakkında bilgiler verilmiştir. Ülkemizde ısı köprüleri ile ilgili yapılmış olan makale ve bildirilerin sayısı da kısıtlıdır. [22] numaralı kaynakta, ısı köprülerinde ve yakın bölgesinde ısı ve nem ile ilgili performansın olumsuz etkilenmesini en aza indirecek seçenekler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, ısı köprülerinin ısıl analizleri HEAT3 benzetim programı ile nem analizi ise grafik yöntemle yapılmıştır. Amaç ısı köprülerinin değerlendirilmesidir, çalışma hesap metodu geliştirilmesi ile ilgili değildir. [23] numaralı kaynakta ticari bir ısı yalıtım malzeme üreticisi/uygulayıcısı olan bir firmanın web sitesinde, hangi programın kullanıldığı belli olmamakla beraber, kendi yalıtım malzemesi ile gerçekleştirilen uygulamalar için sıcaklık dağılımı renkli haritalar şeklinde verilmektedir. [24] numaralı yayında tuğla blokları arasına kesintili olarak yerleştirilen yalıtımlı duvarın ısıl analizi, yalıtımın kesildiği bölgelerde oluşan ısı köprüleri dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla duvarın U değeri, alansal ağırlıklı ortalama alınarak bulunmuştur. [2] numaralı yayında ise, TS 825, EN 832 ve Alman Yönetmeliğinde binaların ısıtma enerjisi ihtiyaçlarının hesaplanması için verilen hesap metotları karşılaştırılmıştır. [25-30] numaralı yayınlar, TÜBİTAK tarafından desteklenmiş olan İÇTAG-I242 nolu proje kapsamında yapılan çalışmalardan faydalanılarak gerçekleştirilmiş olan ulusal yayınlardır. [25-29] numaralı yayınlarda ısı yalıtım sistemlerinin, ısı köprülerinin ısıl davranışları ve enerji verimliliği üzerine etkileri tartışılmıştır. [31] numaralı yayında ise, ısı

6 6 köprüsü problemlerinde kullanılabilecek basit matematik modellerin değerlendirilmesi yapılmış ve sonuçları karşılaştırılmıştır. [32] numaralı yayında, Türkiye de binaların ısıtma enerjisi ihtiyacını TS 825 e göre hesapladıklarını iddia eden farklı paket programların, aynı binalarda uygulanması halinde (dışardan sürekli yalıtım durumu için) elde edilen sonuçlar karşılaştırılmaktadır. Programlar arasındaki en önemli fark, ısı köprüleri ile ilgili hesaplamalardır. Üç programdan sadece biri TS 825 de tanımlandığı şekilde ısı köprülerini de dikkate almakta diğer ikisi ısı köprüleri ile ilgili terimleri hiç hesaplamamaktadır. Yalıtımın kesikli olduğu içerden ve çift duvar arası yalıtım durumlarında hata olması kaçınılmazdır. Sonuçlar, standartlarda ısı köprüleri ile ilgili hesap metotlarının mutlaka tanımlı olması gerektiğini ve kiriş-döşeme-duvar birleşimlerinden oluşan ısı köprüleri için eksik olan bu bilginin en kısa zamanda tamamlanmasının önemini göstermektedir. Ülkemizde binaların ısıtma enerjisi ihtiyacı TS 825 e göre belirlenmektedir. Binaların özellikle kış şartlarındaki (ısıtma sezonu) ısıl performansı ile ilgili standard ve yönetmeliklerde, ısı köprülerindeki iki boyutlu ısı iletiminin sonuçlarının tek boyutlu ısı iletim denklemlerinde ifade edilebilmesi gerekmektedir. TS 825 e uygun olarak ısı köprülerinin hesaplara dâhil edilmesi için gerekli bilgiler TS 8441 Nisan 1990 Isı Yalıtımı Hesaplama Metotları- Düzlem Yapı Yüzeylerinde Dikdörtgen Kesitli Isı köprüleri nde verilmektedir, ancak bu standardda sadece kolon-duvar birleşimleri değerlendirilmiştir. Kiriş-döşeme/duvar birleşimleri için TS 825 de kullanılması gereken parametrelerin belirlenmesi için takip edilmesi gereken yol tanımlı değildir. Isı köprülerindeki fazladan ısı kayıplarının TS 825 kapsamında eksiksiz olarak dikkate alınması için takip edilmesi gereken hesap metodunun belirlenmesi ile ilgili olarak [42] nolu yayında öneriler verilmiştir. Ancak bu önerilerin diğer standard metotlarla karşılaştırması yapılmamıştır. Isı köprülerinin değerlendirilmesi ile ilgili hesap metotlarında esaslar büyük ölçüde belirlenmiş olmakla birlikte, uluslararası düzeyde de tam bir fikir birliğinin olmadığı görülmektedir. Metotlar arasında en önemli fark, hesaplama işlemlerinin ve süresinin değişimidir. ISO 9164 ve EN de hesaplamalar oldukça kısaltılmış olmakla beraber, EN de oldukça kapsamlı değerlendirmeler yapılmaktadır. Türkiye de taşıyıcı sistem olarak betonarme iskelet sistem neredeyse tek seçenek olmaktadır. Uluslararası düzeyde betonarme

7 7 iskelet sistem kullanımı, ülkemizdeki kadar yaygın değildir ve ilgili uluslararası yayınlarda kirişli betonarme döşeme detayı çok az incelenen bir ısı köprüsü detayı olmaktadır. Ülkemizde kullanılmakta olan TS 825 te, ISO 9164 te önerilen metot esas alınmakta ise de; yukarıda belirtildiği üzere kiriş-döşeme/duvar birleşimleri için değişkenlerin nasıl hesaplanacağı konusunda bir açıklama getirilmemiştir. Dolayısıyla, ülkemizde ısı köprüleri ile ilgili hesaplarda hangi metodun kullanılacağı tam olarak belirli değildir ve önerilen TS 8441 deki metot ise günümüze uyarlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı, ısı köprüsü ile ilgili hesap metotlarının hesap kolaylığı ve işlem zamanının yanında elde edilen sonuçların birbirinden olan sapmaları da değerlendirilerek, en uygun metodun önerilmesidir. Uluslararası literatürde de var olmayan bu değerlendirmenin sayısal uygulamalara dayanarak gerçekleştirilmesi bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Tez kapsamında elde edilecek bu sonuçlarla hem ülkemizde ve hem de uluslararası düzeyde eksik bir bilgi tamamlanmış olacaktır. Bu amaçla yukarıda açıklanan hesap metotları farklı duvar malzemelerinin ve yalıtım sistemlerinin kullanıldığı farklı binalara uygulanmış ve yıllık ısı kayıpları hesaplanmıştır. Havalandırma ile olan kayıplar ve kazançlar hesaplara katılmamıştır. Çünkü farklı hesap metotları arasında havalandırma ile olan kayıpların ve kazançların hesaplanmasında da farklılıklar vardır ve bu büyüklüklerin de hesaplara katılması halinde sonuçlar etkileneceğinden, yalnız ısı köprüleri ile ilgili hesaplamalardaki farkların değerlendirilmesi mümkün olmayacaktır. Hesap metotlarında iki boyutlu analiz gerektiğinde, QuickField 5.1 programından faydalanılmıştır. Bu programdan elde edilen sonuçların güvenilirliğinin değerlendirilmesinde ise, TÜBİTAK tarafından desteklenmiş olan İÇTAG- I242 nolu proje kapsamında alınan ölçümlerden faydalanılmıştır. Isı köprüleri ile ilgili uluslararası hesap metotları, ISO 9164 ve EN 832 ye dayanmaktadır. ISO 9164 de açıklanan metot TS 825 de de belirtilmektedir. EN 832 de ise sırasıyla EN 13789, EN ve EN e yönlendirilmektedir. Bu çalışmada ölçüm alınan binaların projeleri elde edilmiş ve bu binalarda TS 825, EN ve EN de belirtilen metotlara göre hesaplamalar yapılarak elde edilen sonuçlar birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçların birbirinden sapmalarının yanında bu sonucu elde etmek için gerekli işlem sayıları ve işlem zamanları da dikkate alınarak farklı yalıtım uygulamalarının kullanıldığı kirişli betonarme iskelet sistemler için en uygun hesap metodu önerilmiştir.

8 8 BÖLÜM 2. GENEL BİLGİLER Isı yalıtımının hedefi, bina kabuğundan gerçekleşen ısı geçişini azaltmak olduğundan ısı geçişi ile ilgili temel konuların aşağıda özetlenmesinde fayda görülmüştür. Isı, bir sistem ile sistemin çevresi arasında sıcaklık farkından dolayı gerçekleşen geçiş halindeki bir enerji şeklidir [19]. Sistem sınırları belirli madde veya maddeler topluluğu olarak adlandırılır. Isı, sisteme ait bir özellik değildir. Yani havanın, duvarın, masanın vb. cisim ve maddelerin ısısından bahsedilemez. Isı geçişi sırasında kütle alışverişi olmaz. Birimi SI sisteminde Joule dür. Sıcaklık farkları nedeniyle kütle değişimi olmadan meydana gelen enerji alışverişi olayına ısı geçişi denir. Isı bir enerji türüdür. Isı kaybolmaz ve yoktan var olmaz. Termodinamiğin ikinci kanuna göre ısı, sıcaklığı yüksek ortamdan düşük ortama doğru kendiliğinden iletilir. Bu tanımlama bir başka deyişle şunları özetlemektedir: a. Sıcaklığı farklı iki ortam arasında ısı geçişi mümkündür. Sıcaklığı eşit iki ortam arasında ısı alış verişi olmaz. b. Isının kendiliğinden geçiş yönü, sıcaklığı yüksek ortamdan sıcaklığı düşük ortama doğrudur. c. Isının geçiş yönünde sıcaklık sürekli olarak düşer [20]. Sıcaklık ise sisteme ait bir özelliktir. Dolayısıyla havanın, duvarın, masanın vb. cisim ve maddelerin hacimleri, basınçları vb diğer fiziksel özelliklerinin yanında sıcaklıkları da belirtilir. Sıcaklık, sisteme ait, sistemin kütlesinden bağımsız ve ısı alışverişine sebep olan bir özelliğidir. Sistemi oluşturan maddelerin atomsal titreşimlerinin hızını (kinetik enerjisini) ifade eden bir niceliktir. Bir maddenin sıcaklığı bu maddeyi meydana getiren atomların titreşim hızı ile (ortalama kinetik enerjisiyle) doğru orantılıdır. SI sisteminde birimi K veya C dır [21]. Isının bir yerden diğerine geçişi (Isı İletimi) ancak farklı sıcaklığa sahip sistemler arasında oluşur ve daima yüksek sıcaklığa sahip taraftan düşük sıcaklığa sahip tarafa doğru olur. Bu olayı bina kabuğu açısından ele aldığımızda kışın ısı iletimi içeriden dışarıya doğru,

9 9 yazın ise dışardan içeriye doğrudur. Bu iletim denge sağlanana dek (her iki taraftaki sıcaklıklar eşit oluncaya kadar) devam eder. Bilindiği üzere ısı geçişi için üç farklı yol tanımlanır. Ancak binalarda buharlaşmayoğuşma çevrimi ile de önemli miktarda ısı geçişi gerçekleştiğinden bu mekanizmayı da dördüncü bir ısı geçiş şekli olarak tarifleyen kaynaklara da rastlanmaktadır [20]. - Kondüksiyonla (iletimle) ısı geçişi - Konveksiyonla (taşınılma) ısı geçişi - Radyasyonla (ışınımla) ısı geçişi - Buharlaşma- yoğuşma çevrimi ile ısı geçişi Kondüksiyonla (iletimle) ısı geçişi Katı, sıvı ve gaz haldeki tüm malzemelerde kütle nakli olmadan gerçekleşir. Malzeme geçişi yoktur. Sadece enerji geçişi vardır. Ancak bu geçişin hızı malzeme özelliklerine bağlıdır. Bir başka deyişle, bir cismi meydana getiren atomların bulundukları konumda gerçekleştirdikleri titreşim hareketleri sırasında birbiriyle çarpışmaları sonucu gerçekleşen enerji alışverişidir. Sıcak bölgedeki atomların ortalama kinetik enerjileri dolayısıyla titreşim hızları fazladır. Sıcaklığın yüksek olduğu bölgedeki atom, yüksek titreşim hızıyla komşu atoma çarptığında kendi titreşim hızı biraz azalırken komşu atomun titreşim hızı biraz artar. Ard arda gerçekleşen çarpışmalar sonucunda sıcak bölgedeki atomların titreşim hızları dolayısıyla bölgenin sıcaklığı düşerken soğuk bölgedeki atomların titreşim hızları dolayısıyla sıcaklığı artar. Kesit içindeki atomların titreşim hızları (kinetik enerjileri) eşit olduğunda sıcaklık tüm kütlede aynı değere ulaşır ve enerji iletimi durur. Kondüksiyonla ısı iletiminde diğer bir yol, yüksek enerjili bölgedeki serbest elektronların düşük enerjili bölgeye gerçekleştirdikleri uzun mesafeli hareketleridir. Bu mekanizmanın gerçekleşmesi için malzeme içinde serbest elektron bulunması gerekir ve bu yolla gerçekleşen iletim hem daha hızlı ve hem de çok daha büyüktür. Bu sebeple metalsel bağlı malzemelerde ısı iletimi en yüksek değerdedir, seramik ve polimer grubu malzemelerde iletim metallere göre çok düşüktür. Seramiklerde ise, atomlar daha sık dizildikleri için iletim, polimerlere göre daha fazla olur. Kondüksiyonla ısı geçişi katılarda en yüksektir, sıvılarda daha düşüktür ve gazlarda pek çok uygulamada ihmal edilebilecek mertebelere düşer.

10 10 Bu sebeple hareketsiz hava binalarda en kolay bulunan en ucuz ve en çevre dostu yalıtım malzemesi olmaktadır. Vakumun iletimle (kondüksiyonla) ısı geçişi sıfırdır; ancak hem binalarda elde edilebilmesi zordur ve hem de zamanla hava ile dolmaya başlayacağı için ısıl iletkenliği zamanla artar. Konveksiyonla (taşınımla) ısı geçişi Konveksiyonla yoluyla ısı geçişi ise kütle nakli ile gerçekleşebilir. Dolayısıyla bu tip ısı geçişi sadece sıvı ve gazlarda (akışkan malzemelerde) mümkündür. Katılarda konveksiyonla ısı geçişi gerçekleşmez. Molekülleri serbestçe hareket edebilen sıvı veya gaz ortamda, sıcaklığı yüksek olan bölgeden sıcaklığı düşük olan bölgeye doğru atom veya moleküller uzak mesafeli hareket yaparlar. Örneğin oda içerisinde ısı kaynağı (soba vb) yakınında ısınan havanın yoğunluğu düşer, hafifleyen hava daha soğuk olan tavana doğru yükselir. Tavan bölgesinde sıcaklığı düşen havanın yoğunluğu artar ve zemine doğru hareket eder. Isı kaynağının etrafında gerçekleşen bu çevrim sonucu odanın hava sıcaklığı yükselir. Akışkanın bulunduğu hacim çok küçülürse konveksiyonla ısı geçişi ihmal edilir. 6 mm den daha küçük gözeneklerde konveksiyonla iletimin ihmal edilebileceği belirtilmektedir [37]. Daha büyük hacimlerde ise, konveksiyonla ısı iletimi artar. Radyasyonla (ışınımla) ısı geçişi Isı enerjisinin herhangi bir ara maddeye gerek duymadan elektromanyetik dalgalarla iletilmesidir. Elektromanyetik dalgalar cisme geldikleri zaman ısıya dönüşürler ve bu dönüşüm o malzemenin yüzey özellikleri ile ilgilidir. Elektromanyetik dalgalar, birbirine dik iki düzlemde sinuzoidal olarak ilerleyen elektrik ve manyetik alanlar ile bu dalgalara eşlik eden kütlesiz enerji parçacıklarından (foton) oluşur. Bu sebeple farklı sıcaklıklara sahip ve birbirleri arasında engelleyici bir ortam olmadan gören iki malzeme arasında ışınımla ısı transferi gerçekleşir. Boşlukta da ışınımla ısı geçişi gerçekleşir.

11 11 Buharlaşma ve Yoğuşma Çevrimi İle Isı Geçişi Su sıvı fazdan buhar fazına geçerken çevresinden bir miktar ısı alıp, tekrar sıvı faza geçerken aldığı ısıyı çevresine verir. Bu çevrim özellikle binalar için önemli olmaktadır. Çünkü yüzme havuzu gibi yoğun su kütlesinin bulunduğu hacimlerde buharlaşan suyun, hacmin çok farklı uzaklıklarında yoğuşması mümkündür ve ihmal edilemeyecek kadar büyük ısı iletimi gerçekleşebilir. Ayrıca, eleman kesitindeki küçük gözeneklerin sıcak yüzeylerinde buharlaşan suyun soğuk yüzeylerde yoğuşması ile de eleman kesitinde (malzeme içinde) önemli ölçüde ısı iletimi gerçekleşebilmektedir. Bu nedenle bina ile ilgili çalışmalarda ısı geçişi çeşitleri arasında buharlaşma yoğuşma çevriminin de sayıldığı görülmektedir [23]. Isı geçişinin azaltılmasını hedef alan ısı yalıtımında amaç yukarıda açıklanan ısı iletim mekanizmalarını mümkün olduğunca ortadan kaldırmaktır. Kondüksiyonla ısı geçişini en aza indirebilmek için ortamın gaz olması gerektiği yukarıda belirtilmişti. Dolayısıyla ısı yalıtım malzemelerinin esasını hava oluşturur. Mamafih ısı iletkenliği daha düşük olan başka gazların kullanıldığı yalıtım malzemelerine rastlanırsa da bu malzemelerde zamanla malzeme içindeki gaz hava ile yer değiştireceğinden yaşlanma olayı söz konusudur. Gaz kullanımı ile iletimle (kondüksiyonla) olan ısı geçişini en aza indirdikten sonra, konveksiyonla olan ısı geçişinin de azaltılabilmesi için havanın hareketsiz kapalı gözenekler içine hapsedilmesi ve kuru kalmasının sağlanması gerekir. Bu şartları sağlayan malzemelerin önemli bir bölümünü polimer köpükler oluşturmaktadır. Bu malzemelerde ısı geçişi radyasyonla gerçekleşir. Bu sebeple diğer malzemelerin aksine yoğunlukları arttıkça (yaklaşık 40 kg/m 3 ) e kadar, ısı iletkenlikleri azalır; daha sonra tekrar yoğunluğa paralel olarak ısı iletkenliğinde artış görülür. Yukarıda açıklanan şekilde yaklaşık %99 u hava olan ısı yalıtım malzemeleri, bina kabuğunda kullanılarak, bu elemanlardan gerçekleşen ısı iletimi en aza indirilmeye çalışılır ve ısı yalıtımı olarak isimlendirilir[33]. Ancak, ısı yalıtımının sürekliliğinin sağlanması esastır. Bunu sağlayamayan sistemler beklenen olumlu sonuçlar elde edilemezler. Daha önce de belirtildiği üzere ısıtma enerjisi ihtiyacını azaltmanın temel prensibi ısı kaybını azaltan ve iç yüzey sıcaklıklarının yükselmesini sağlayan doğru detay, malzeme seçimi ve uygulama ile gerçekleştirilmiş ısı yalıtımıdır. Yalıtımın sürekliliğini kesebilen ve fazladan ısı kayıplarının gerçekleşmesine sebep olan ısı köprülerinin binanın enerji verimliliği üzerindeki etkileri büyüktür. Bölüm 2.1 de bu konu ile ilgili kapsamlı açıklamalar verilmiştir.

12 Isı köprüleri Isı köprüleri, ortalama ısı iletiminden çok daha yüksek ısı iletiminin gerçekleştiği sınırlı alana sahip bölgeler olarak tanımlanmıştı. Binalarda ısı köprüsü, elemanın geometrisinden kaynaklanabilir. Örneğin köşe noktaları daima etkin ısı köprüleridir (Şekil 2.1). Döşemelerde ise döşeme plağının iç mekana doğru uzaması, iç tarafta geniş bir yüzeyden ısı iletimine sebep olmaktadır (Şekil 2.2). Isı köprüsü oluşumunun diğer sebebi, farklı ısı iletkenliğine sahip malzemelerin yan yana kullanılmasıdır (Şekil 2.3). Yalıtımlı duvarlar arasındaki betonarme elemanlar, döşeme-kiriş ve döşeme-duvar ara kesitleri, bu şekildeki ısı köprüleri için temel örneklerdir. Şekil.2.1. Elemanın Köşe Noktalarında Meydana Gelen Isı Köprüleri (T i -T d =1K)

13 13 Şekil 2.2 Betonarme döşeme plağının içeri doğru uzamasından kaynaklanan ısı köprüleri(t i - T d =1K) Şekil 2.3 Farklı yapı malzemelerinin yan yana gelmesinden kaynaklanan ısı köprüleri (T i -T d =1K)

14 14 Ülkemizde kullanılan yapı sistemi büyük bir çoğunlukla betonarmedir. Tablo arasında farklı binalarda (farklı duvar malzemesi ve yalıtım durumları için) ısı köprüleri ile ilgili malzeme ve geometrik özellikler verilmiştir. Tablo 2.1. Ölçüm yapılan binalarda kullanılan malzemelerin ısı iletkenlik ve elemanların U değerleri Bina özellikleri λ U DUVAR U ISI KÖP. W/mK W/m 2 K W/m 2 K (A- binası) (Delikli tuğla) (B Binası) (Çift del. tuğla arası yal.) (C binası) (Dışardan yal. EPS blok ) (D Binası) (Gazbeton) (E binası) (Hafif tuğla) (F binası) (İçerden yal. EPS blok) Tablo 2.2. Ölçüm yapılan binalarda ısı köprüleri ile ilgili geometrik özellikler Bina özellikleri Duvar Isı Isı iletimin Isı köprüsünün Isı köprüsünün alanı köprüsü gerçekleştiği alanı/ düşey alanı / Toplam alanı tüm alan, yapı alan elemanlarının toplam alanı (m 2 ) (m 2 ) (m 2 ) (-) (-) (A- binası) (Delikli tuğla) (B Binası) (Çift del. tuğla arası yal.) , (C binası) (Dışardan yal. ) , (D Binası) (Gazbeton) , (E binası) (Hafif tuğla) (F binası) (İçerden yal. )

15 15 Tablo 2.3. Binalardaki ısı köprülerinden doğan ısı kayıplarının oranları Bina özellikleri Duvar ve ısı köprülerinde oluşan ısı kayıplarının toplam ısı kaybına oranı, % Isı köprülerinden doğan ısı kayıplarının toplam ısı kaybına oranı, % (A- binası) (Delikli tuğla) (B Binası) (Çift del. tuğla arası yal) (C binası) (Dışardan yal. ) (D Binası) (Gazbeton) (E binası) (Hafif tuğla) Bu sistemde kullanılan duvar malzemeleri gaz beton, tuğla ve EPS katkılı blok malzemeler olmaktadır. Bu malzemelerin ısıl iletkenlikleri 0.19 W/mK ile 0.45 W/mK arasında değişmektedir [43]. Betonarme malzemesinin ısıl iletkenliği ise 2.1 W/mK dir [43]. Duvar ve taşıyıcı sistem elemanlarının kalınlıkları ve yalıtım durumuna göre U-değerlerindeki değişim duvarlarda 0.61 W/m 2 K ile 1.92 W/m 2 K arasında olurken, ısı köprülerinin U- değerleri, 0.88 W/m 2 K ile 3.42 W/m 2 K arasında değişmektedir. Binalardaki toplam ısı köprülerinin ve ısı iletiminin gerçekleştiği tüm alanların değişimi ise 56.3m 2 408,5 m 2 ; 365,8 m m2; 325,6 m ,3 m 2 ; 183,2 m 2-900,5 m 2 ve 396,2 m ,4 m 2 arasındadır. Bu binalarda iletim yolu ile özgül ısı kaybının %32-52 si duvar ve ısı köprülerinden %12-33 ü ise sadece ısı köprülerinden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak ısı köprülerinden kaynaklanan kayıp toplam düşey yüzeylerden gerçekleşen kaybın % 20 si ile % 46 sı arasında olmaktadır. Isı köprülerine komşu yapı elemanlarında bir boyutlu ısı iletimi meydana gelirken; ısı köprülerinde iki/üç boyutlu ısı iletimi meydana gelir. Isı köprülerini belirleyen özellik de budur. Yapı fiziği hasarları öncelikle ısı köprülerinde meydana gelir. Binalarda ısı köprülerinin meydana getirdiği zararlar sıralanacak olursa: Fazladan ısı kayıpları, Düşük iç yüzey sıcaklıkları,

16 16 Düşük iç yüzey sıcaklıkları yüzünden iç yüzeylerden radyan enerji ile sağlanacak ısıl konforun azalması, Sıcaklığı düşük yüzeylerin neden olduğu toz birikmesi, Sıcaklığı düşük yüzeylerde mantar, küf ve terlemelerin oluşmasıdır. Elemanın geometrisinden kaynaklanan ısı köprüleri, kaçınılması oldukça güç olan ve sadece mimari biçimlendirme ile çözümlenebilecek problemler olmakla birlikte, sürekli bir yalıtım uygulanması halinde olumsuz etki en aza iner. Farklı ısı iletkenliğine sahip malzemelerin yan yana getirilmesi sonucu meydana gelen ısı köprülerinin olumsuz etkileri, uygulama detaylarının doğru seçilmesi ile önemli ölçüde azaltılabilir. Isı köprülerinin olumsuz etkileri, özellikle iyi yalıtılmış binalarda ortaya çıkmaktadır. Yalıtılmayan binalarda ısı kayıpları ve konforsuzluk çok büyük mertebelerdedir ve bu duruma ısı köprüsünün katkısı ihmal edilebilir. Binalarda ısı yalıtımı kullanıldıkça, ısı kayıpları azalacağından ve ısıl konfor şartları iyileşeceğinden, ısı köprülerinin etkisi ile meydana gelen fazladan ısı kayıpları ve düşük iç yüzey sıcaklıkları ihmal edilemez bir boyuta ulaşır ve mümkün mertebe kaçınılması gereken bir durum halini alır. Isı köprülerinde ısı iletiminin fazla olmasının sebepleri [2]: Isı köprüsü oluşturan malzemenin ısı iletkenliğinin yüksek olması Yan yana gelen farklı ısı iletkenliğine sahip malzemeler arasında, yüzey normaline paralel ısı akımlarına ilave olarak, yanal ısı akımlarının meydana gelmesi (Şekil 2.2). Isı iletiminin gerçekleştiği yüzeyler (iç ve dış) arasında alan uyuşmazlığı olması. Mesela köşelerde iç yüzeyde bir çizgi boyuna karşılık dış yüzeyde köşeyi saran geniş bir alan bulunması. Döşemelerde ise döşeme plağının alt ve üst yüzünden oluşan geniş bir alana karşılık dış yüzeyde dar bir döşeme alnı bulunması. Yanal ısı akımları, ısı köprüsü civarında belli bir alanda etkili olurlar. Çerçeve adı verilen bu alanın dışında ısı köprülerinden kaynaklanan yanal ısı akımları sıfırlanır ve ısı köprüsünden etkilenmeyen bir boyutlu ısı iletimi ortaya çıkar.

17 17 Isı köprüleri binaların ısıl performansını önemli ölçüde etkiler. Isı köprüsü oluşturan bölgelerin iç yüzey sıcaklıkları, ısıtma sezonu süresince ısı köprülerinin yanındaki yapı elemanlarından daha düşüktür [4]. Isı köprüsü ile ısı köprüsüne komşu yapı elamanında meydana gelen sıcaklık değerleri arasındaki fark yapı elemanlarında ciddi yapısal hasarlara sebep olacak şekilde sıcaklık gerilmelerine sebep olur. Isı köprüleri iç yüzeylerde duvardan daha soğuk dış yüzeylerde ise duvardan daha sıcaktır. Bu sebeple sıcak tarafta ısı akısı duvardan ısı köprüsüne doğru, soğuk tarafta ise ısı köprüsünden duvara doğru ilave kayıplar olur. Bir boyutlu ısı akısı için yapılan hesaplarda, yanal ısı kayıpları hesaba katılmadığından belirli bir hata payı oluşur. [4] nolu yayında ısı köprüleri ile ilgili problemlerin, yapının dış yüzeyinin kesintisiz bir şekilde yalıtılması ile çözümleneceği vurgulanmaktadır. Ayrıca ısı köprüsü oluşturan farklı kesitler için bir boyutlu analiz sonucu hesaplanan yüzey sıcaklıkları ile ölçüm sonucu elde edilen yüzey sıcaklıkları arasındaki farklar karşılaştırılmıştır; çalışmaya ait grafikler Şekil arasında gösterilmiştir. Şekil 2.3 de hafif beton duvar içinde bulunan beton eleman gösterilmektedir. Bu eleman duvar kesiti boyunca devam etmekte olup sıvayı kesmemektedir (Şekil. 2.3). Yapı elemanlarında ve bu elemanlara bitişik duvarlarda iç yüzey sıcaklık değişimleri tek boyutlu ısı akısı hesap yöntemleri ile hesaplanmıştır. Bu yöntemlerde yapı elemanı ile komşu duvar arasındaki ısı alış verişi ihmal edilerek ısı alışverişinin yalnızca elemanla ortam arasında olduğu varsayılır. İç ve dış ortam arasındaki 56 0 C lik sıcaklık farkı için ısı köprüsü ve yan duvar iç yüzeyler arasındaki sıcaklık farkı 10 0 C hesaplanmıştır. Şekil 2.5 de şekil 2.4 deki beton elemanın yapı elemanlarının iki farklı genişlikteki durumuna göre ölçülen iç yüzey sıcaklıkları verilmiştir. Ayrıca her durum için duvar iç yüzey sıcaklığı ile ısı köprüsü üzerindeki minimum iç yüzey sıcaklığı arasındaki farkların hesaplanan ve ölçülen değerleri (SF h ve SF ö ) de verilmiştir. Ortamlar arasındaki toplam sıcaklık farkı 56 ºC dir.

18 18 İç sıcaklık C Sıcaklık farkı 10 0 C ısı köprüsü Dış sıcaklık C Şekil 2.4 Hesaplanan sıcaklık değişimleri (Tek doğrultulu ısı akımı kabul edilerek) [4]. Şekil 2.5 Kesit boyutları, iç yüzey ve ortam sıcaklıkları ile ilgili değerler [4]. Ortamlar arasında sıcaklık farkları değiştiğinde bu farkların birbirine olan oranı doğrusal olarak değişecektir. Bu sebeple başka sıcaklık farkları için tahkike gerek duyulmamıştır. Beton elemanın her iki farklı genişliği için de SF h ın SF ö den küçük olduğu ve kalınlık arttıkça bu iki değerin birbirine yaklaştığı görülmektedir. Bu durumun beton elemanla

19 19 onu çevreleyen duvar arasında meydana gelen yanal ısı akımlarının bir sonucu olduğu belirtilmektedir. Duvarın iç kısmına doğru bu akım beton elemanı ısıtır ve komşu duvarı soğutur. Eğer beton elaman dar ise yanal ısı akısı, duvar yüzey sıcaklığı azalırken beton elemanın yüzey sıcaklığının tek boyutlu ısı iletimi ile hesaplanan sıcaklığının oldukça üstüne çıkmasını sağlayabilir. Dolayısıyla iç yüzey sıcaklık farkı, yanal ısı akımlarının dikkate alınmadığı tek boyutlu ısı iletim şartları için hesaplanan farktan oldukça büyük çıkmaktadır. Buna karşılık eleman geniş ise, bu durum elemanın merkezine kadar etkisini sürdüremez ve minimum iç yüzey sıcaklığı tek boyutlu ısı akısının esas alındığı denklemlerle bulunabilen teorik değere yaklaşır. Çalışmada ısı köprüsü oluşturan elemanın farklı genişlikte olmasının yanında yalıtımın yerinin ve genişliğinin etkisi de araştırılmıştır. Yalıtım kalınlığı ise, ısı köprüsünün U-değeri, yanındaki duvarın U-değerine eşit olacak şekilde seçilmiştir. Dolayısıyla 1D ısı akısını esas alan hesaplarda ısı köprüsü ve duvarın iç yüzey sıcaklıkları arasında bir fark görülmemektedir (SF h =0). Halbuki ölçüm sonuçları bu farkın varlığını göstermektedir. Yalıtımın ısı köprüsünün genişliği kadar seçilmesi ve iç tarafa konması halinde, ısı köprüsünün genişliği azaldıkça sıcaklık farkı da azalmaktadır. Yalıtımın dış tarafa konması halinde ise her iki durum için fark aynı olmakta, ancak biraz daha büyümektedir. Yalıtımın genişliğinin ısı köprüsünün genişliği kadar iki tarafta uzatılması halinde ise, iç yüzey sıcaklık farkları bir önceki duruma nazaran (yalıtım genişliği ısı köprüsü genişliğine eşit olması durumu) azalmaktadır. Hatta geniş ısı köprüsü durumunda ısı köprüsünün yüzey sıcaklığı duvardan daha yüksek hale gelmektedir. Ancak yine yalıtımın dışarıda olması durumunda iç yüzey sıcaklık farkları içerde olması durumundan daha büyük olmaktadır. Bu durum, kesikli yalıtım (sadece ısı köprüsü oluşturan elemanın yalıtılması) uygulanması halinde, iç yüzey sıcaklık farkının yalıtımın içerde olması halinde azaldığı belirtilmektedir. Dolayısıyla iç yüzey sıcaklıklarının iyileştirilmesi için, duvardan ısı köprüsüne doğru olan yanal ısı akımlarının teşvik edilmesi gerektiği yorumu yapılmaktadır. Çalışmada ayrıca iki tarafındaki beton plaka arasında polistiren köpük yalıtım olan panellerin birleşim noktalarındaki yüzey sıcaklık farkları da incelenmiştir. Bu durumda SF h yüksek değerler almaktadır. Aradaki yalıtımın dış tarafa yakın olması halinde, birleşim noktası da geniş ise ölçülen sıcaklık farkı hesaplanana yakın fakat biraz küçüktür. Birleşim noktasının dar olması halinde yanal ısı akıları sebebiyle ölçülen yüzey sıcaklık farkları oldukça küçük değerlere inmektedir. Aradaki yalıtımın iç tarafa yakın olması halinde ise,

20 20 birleşim noktasının geniş olması halinde ölçülen fark biraz büyümekte ve hesaplanana eşit olmaktadır. Birleşim noktasının dar olması halinde ise, ölçülen fark oldukça büyümekte ve hesaplanan değere yaklaşmaktadır. Dolayısıyla, hazır panellerde yalıtımın iç tarafa yakın olması halinde, yüzey sıcaklık farkları artmaktadır. Bunun sebebi olarak ise, dar birleşim noktalarında eğer iç tarafta kalın bir beton (ısıl iletkenliği yüksek) plaka var ise, bu katmanda gerçekleşen yanal ısı akıları sebebiyle yüzey sıcaklık farkları almaktadır. Yalıtımın yerinin iç tarafa yakın olması halinde ise beton kalınlığı azaldığından birleşim noktasına yeterli ısı akısı gerçekleşememekte ve yüzey sıcaklık farkları artmaktadır. Birleşim geniş olması halinde her halükarda yanal kayıplar birleşim noktasının tamamını besleyememekte ve yüzey sıcaklık farkları daima yüksek olmaktadır. Dolayısıyla yalıtımın iç tarafa yakın olması farkı daha da arttırmaktadır. Kesikli yalıtım ile yalıtımlı paneller yalıtımın yeri açısından birbirlerine zıt sonuçlar vermektedir. Delikli tuğladaki boşluklar, yalıtımlı beton bloklar ve çift tuğla duvar arası yalıtım uygulamalarındaki bağ elemanları, yalıtımlı beton panellerdeki birleşimlere benzer ısı köprüleri oluşturur. Pek çok durumda bu tür ısı köprülerinde sıcaklıklar klasik metotlarla hesaplananlardan oldukça yüksektir. Bunun nedeni duvar içindeki yanal ısı kayıplarıdır. Sonuç olarak, binaların dışarıdan kesintisiz yalıtılması, ısı köprülerinden kaynaklanan problemlere en uygun çözüm olarak belirtilmektedir. Günümüzdeki bina tasarımlarında meydana gelen ısı köprülerinin birçoğu eğer tasarımın ilk safhalarında fark edilebilirse bu sorun ortadan tamamen kaldırılabilir ya da en aza indirgenebilir. Tek boyutlu ısı akısı hesaplamaları ısı köprülerinden doğabilecek sorunların tanımlanmasında çok faydalıdır. Ancak bu şekilde elde edilen sonuçların önemli derecede hata içereceği göz ardı edilmemelidir [4]. [4] nolu kaynakta, kolon-duvar birleşimleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. [42] nolu kaynaklarda ise, ara katlarda ve teras katlarda döşeme ve kiriş ile duvar birleşimlerinde oluşan ısı köprüsü davranışı değerlendirilmiştir. İklim özelliklerinin etkisini de değerlendirmek üzere farklı Derece Gün bölgeleri için değerlendirme yapılmıştır. Aşağıda bu değerlendirmeden elde edilen sonuçlar ve Şekil arasında ise 2 boyutlu analiz sonucu elde edilen izoterm eğrileri ile ısı akılarının şiddet ve yönünü gösteren oklar verilmiştir.

21 21 Dış yüzey sıcaklığı= -34,4 ºC İç yüzey sıcaklığı = 21,1 ºC Şekil 2.6 Ölçülen ve Hesaplanan Sıcaklıkların Farklı kesitler için Karşılaştırılması [4].

22 22 Yalıtımsız(YZ) Dışardan yalıtımlı(dy) BA elemanlar yalıtımlı(bady) İçerden yalıtımlı (İY) Çift duvar arası yalıtım(çdy-1) Çift duvar arası+kiriş iç yüzü yalıtım (ÇDY-2) Şekil 2.7 Farklı yalıtım sistemleri için 1. DG bölgesinde ara kat döşemeleri yakınında sıcaklık ve ısı akısı alanları [28] Yalıtımsız(YZ) Dışardan yalıtımlı(dy) BA elemanlar yalıtımlı(bady) İçerden yalıtımlı (İY) Çift duvar arası yalıtım(çdy-1) Çift duvar arası+kiriş iç yüzü yalıtım (ÇDY-2) Şekil 2.8 Farklı yalıtım sistemleri için 4. DG bölgesinde ara kat döşemeleri yakınında sıcaklık ve ısı akısı alanları [28] a) Yalıtımsız Parapet tuğla, (YZ-1) b) Yalıtımsız Parapet betonarme, (YZ-2) c) Dışardan duvar yalıtımlı, (DY-D) d) Dışardan duvar ve teras yalıtımlı, DY-DT) e) İçerden duvar yalıtımlı, (İY-D) f) İçerden duvar ve dışardan teras yalıtımlı, g) Çift duvar arası yalıtımlı, duvar yalıtımlı, (İY-D/DY-T) (ÇDY-D) h) Çift duvar arası yalıtımlı, teras dışardan yalıtımlı.(çdy-d/dy-t) ı) Çift duvar arası yalıtımlı, teras dışardan kiriş iç yüzü içerden yalıtımlı (ÇDY-D/DY-T/İY-K) Şekil 2.9 Farklı yalıtım sistemleri için 1. DG bölgesinde teras kat döşemeleri yakınında sıcaklık ve ısı akısı alanları [25].

23 23 a) Yalıtımsız Parapet tuğla, (YZ-1) b) Yalıtımsız Parapet betonarme, (YZ-2) c) Dışardan duvar yalıtımlı, (DY-D) d) Dışardan duvar ve teras yalıtımlı, DY-DT) e) İçerden duvar yalıtımlı, (İY-D) f) İçerden duvar ve dışardan teras yalıtımlı, (İY-D/DY-T) g) Çift duvar arası yalıtımlı, (ÇDY-D) h) Çift duvar arası yalıtımlı, teras dışardan yalıtımlı.(çdy-d/dy-t) ı) Çift duvar arası yalıtımlı, teras dışardan kiriş iç yüzü içerden yalıtımlı (ÇDY-D/DY-T/İY-K) Şekil 2.10 Farklı yalıtım sistemleri için 4. DG bölgesinde teras kat döşemeleri yakınında sıcaklık ve ısı akısı alanları [26]. Kesitlerin verimliliği en düşük iç yüzey sıcaklığı, iç yüzeydeki en yüksek ısı akısı ve tüm kesit için hacimsel ortalama ısı akıları açılarından Tablo arasında değerlendirilmiştir. Tablo 2.4 İç yüzey sıcaklıkları açısından incelenen kesitlerin değerlendirilmesi [27]. ARA KATLAR TERAS KATLAR Yalıtım Durumu En düşük iç yüzey sıcaklığı C Yalıtım Durumu En düşük iç yüzey sıc. C DY 19.1 DY-DT 17.7 BADY 17.6 İY-D/DY-T 16.2 YZ 16.3 ÇDY-D/DY-T 15.4 ÇDY ÇDY-D/DY-T/İY-K 15.1 ÇDY DY-D 14.4 İY 13.1 YZ-1, YZ-2, İY-D ÇDY-D 13.5

24 24 Tablo 2.5 İç yüzeyde en yüksek ısı akıları açısından incelenen kesitlerin değerlendirilmesi[27]. ARA KATLAR TERAS KATLAR Yalıtım Durumu İç yüzeyde en yüksek ısı akısı, W/m2 Yalıtım Durumu İç yüzeyde en yüksek ısı akısı, W/m2 DY 6.6 DY-DT 14.9 BADY 18.2 ÇDY-D/DY-T 33.4 İY 18.9 İY-D/DY-T 36.4 YZ 28.8 ÇDY-D/DY-T/İY-K 38.2 ÇDY DY-D 42.8 ÇDY YZ-1, YZ-2, ÇDY-D İY-D 62.5 Tablo 2.6 Hacimsel ortalama ısı akısı açısından incelenen kesitlerin değerlendirilmesi[27]. ARA KATLAR TERAS KATLAR Yalıtım Durumu Hacimsel ortalama ısı akısı, W/m2 Yalıtım Durumu Hacimsel ortalama ısı akısı, W/m2 DY 6.0 DY-DT 8.5 İY 10.9 İY-D/DY-T 10.5 ÇDY İY-D 12.5 BADY 13.8 ÇDY-D/DY-T/İY-K 12.9 ÇDY ÇDY-D/DY-T 16.3 YZ 21.9 DY-D 17.3 ÇDY-D 19.3 YZ-1 ve YZ En düşük iç yüzey sıcaklığı açısından en olumlu kesit ara kat için dışardan yalıtımlı, teras kat için de yine dışardan yalıtımlı ve teras yalıtımlı olan kesitlerdir. En olumsuz kesit ise ara kat için içerden yalıtımlı durum, teras kat için terasın yalıtımlı olduğu durumlar arasında çift duvar arası yalıtıma ilave olarak kiriş iç yüzeyinin de yalıtıldığı durumdur. Terasın yalıtımsız olması halinde bütün kesitler en olumsuz şartları göstermektedir. İç yüzeyde en yüksek ısı akısı açısından en olumlu kesitler iç yüzey sıcaklığına benzer olarak ara kat için dışardan yalıtımlı, teras kat için de dışardan ve teras yalıtımlı durumlardır. En olumsuz kesit, ara katlarda iç yüzey sıcaklıkları açısından gerçekleşen durumdan farklıdır. Çift duvar arası ve kiriş iç yüzü yalıtılmış kesit en yüksek ısı akısını göstermektedir. Teras katlarda iç yüzey sıcaklığına benzer olarak en olumsuz kesit terasın yalıtımlı olduğu durumlar arasında çift duvar arası yalıtıma ilave olarak kiriş iç yüzeyinin de yalıtıldığı durumdur. Terasın yalıtımsız olması halinde yine bütün kesitler en olumsuz şartları göstermektedir. Hacimsel ortalama ısı akısı açısından en olumlu kesitlerde önceki durumlara benzer olarak yine ara katlarda dışardan yalıtımlı teras katlarda ise dışardan yalıtımlı ve teras yalıtımlı olan kesitlerdir. Olumsuz olarak değerlendirilen kesitler değişmektedir. Ara katlarda ve teras katlarda bekleneceği üzere yalıtımsız kesitler önemli bir farkla en olumsuz durumlardır. Teras katlarda en ilgi çekici sonuç,

25 25 içerden yalıtımlı durumun teras yalıtımsız olduğu halde, terasın yalıtımlı olduğu çift duvar arası yalıtımlı kesitlere yaklaşık eşit veya daha az ortalama ısı kaybının meydana gelmesidir. Bu durum Şekil 2.9 ile de uyum halindedir.

26 26 BÖLÜM 3. ISI KÖPRÜLERİNİN ISIL ANALİZİNDE ULUSLARARASI STANDARDLARA GÖRE YAPILAN HESAPLAMALAR Binalarda ısıtma enerjisi ihtiyaçları ile ilgili hesaplamalar ISO 9164 Thermal insulatıon- Calculatıon of space heating requirements for residential buildings ve EN 832 Thermal performance of buildings- Calculatıon of energy use for heating- Residential buildings standardlarında verilmektedir. Bu konudaki ulusal standard ise, TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları dır ve temel olarak ISO 9164 e dayanmaktadır. Ancak ısı köprüleri ile ilgili hesaplamaların TS 8441 e göre yapılması gerektiğini belirtmektedir. Standardlarda tanımlanan hesap metotları ile ilgili açıklamalar Bölüm 3.1, 3.2 ve 3.3 de verilmiştir ISO 9164 ve TS 825 de açıklanan Hesap Metodu belirtilmiştir: Q h,m ISO 9164 de binaların enerji gereksiniminin hesaplanması için kullanılan formüller aşağıda = [H (θ θ i ) e η (Φ + Φ m i )] s d, pos t 1 nolu denklemde ilk terim binada meydana gelen ısı kayıplarını hesaplamaktadır. İkinci terimde ise ısıtma sisteminin dışında bina içinde ısı üreten nesnelerden elde edilen kazançlar (iç kazançlar) ile saydam elemanlardan iç ortama ulaşan güneş enerjisi kazançları hesaplanmaktadır [39]. ISO da değişkenlerin günlük ortalamaları kullanılmaktadır. (1) Isı kaybını hesaplamak için iç ve dış ortamlar arasındaki sıcaklık farklarına ve binanın özgül ısı kaybı (H) na ihtiyaç vardır. kullanılmaktadır. Binanın özgül ısı kaybını hesaplamak için ise aşağıdaki eşitlikler H = H T + H V (2) H T = A U + l U (3) l 3 nolu denklemde görülen U l değerlerinin nasıl hesaplanacağı ISO 9164 de tanımlanmamıştır. Ancak ISO 9164 ü esas alarak hazırlanmış olan TS 825 de, ısı köprüleri ile ilgili hesaplamaların TS 8441 e göre yapılması öngörülmüştür. ISO Thermal insulatıon- Calculatıon methods part 2: Thermal bridges of rectangular sections in plane structures standardının tercümesi olan TS 8441/Nisan 1990 ısı yalıtımı hesaplama metotları- Düzlem Yapı

27 27 Yüzeylerinde Dikdörtgen Kesitli Isı köprüleri adlı standartlar kullanılmaktadır. Bu standartlara göre; ısı köprüsü oluşturan elemanlar için doğrusal ısı geçirgenliği Ul nin hesaplanması sırasında, ısı köprüsünün uzunluğu (b), ısı köprüsünün ısı geçirgenliği (U ık ), yanal kayıpları gösteren, karakteristik faktör ξ esas alınmaktadır [2]: U l =b.u IK +ξ (4) 3.2.EN 832 de açıklanan Hesap Metodu BS EN 832:2000 (Thermal performance of buildings- Calculatıon of energy use for heatingresidantial buildings) de binaların yıllık ısıtma enerjisi gereksiniminin hesaplanması için aşağıdaki eşitlikler verilmektedir [44]. Periyot seçimini kullanıcıya bırakılmaktadır. EN 832 de verilen (5) nolu denklem, ISO 9164 de verilen (1) nolu denklemin eşdeğeridir. Q = Q l η (5) h Q g EN 832 de binanın toplam ısı kaybını (Q l ) hesaplayabilmek için aşağıdaki eşitlik verilmiştir. Ql = H ( θ i θ e ) t (6) EN 832 de binanın ısı kaybı katsayısını (H) hesaplayabilmek için kullanılması gereken denklem (7), ISO 9164 deki denklem (2) ile özdeştir. H= H T + H V (7) H T değerinin EN a göre hesaplanması istenmektedir. EN da belirtilen denklemler ISO 9164 deki denklemlerden ayrılmaktadır (Denklem 8-10) [49]. H T = L + L + H (8) D S U L D Değerlerinin Hesaplanması ISO da belirtildiği üzere doğrusal ısı kaybını( L ) iki türlü hesaplamak mümkündür. D L D = Birinci denklem: A U + l ψ + χ (3.9) i i i k k k j j

28 28 Burada; Çatı, balkon, köşeler, döşemeler, ara duvarlar ve kolonlara ait yapı elemanları ve yalıtım durumlarına göre, her biri için farklı bir örnek Şekil 3.1 de verilmiştir ψ k değerleri ISO standardında mevcuttur; bu değerler için Şekil 3.1. ISO de Ara duvarlara ait verilen ψ değerleri [54]. L D = EN da L D değerinin hesaplanması için ikinci bir denklem daha verilmiştir: i i i k 2D k k j 3D j A U + L l + L (10)

29 29 (10) nolu denklemde geçen L 2D değerlerinin hesaplama yöntemi ISO (Thermal bridges in Building constructıon Heat flows and surface temperatures) de tarif edilmektedir. Şekil 3.2 de (10) nolu denklemde verilen bir, iki ve üç boyutlu elemanların bina üzerindeki alanları görülmektedir. Standard iki boyutlu analiz için kesitlerin geometrik modellerinin oluşturulma kurallarını vermektedir. Şekil arasında temel hususlar görülmektedir. Şekil 3.2 Farklı boyutta ısı iletimi meydana gelen alanların bina üzerindeki yerleri [46]

30 30 Şekil. 3.3 Beş adet yanal eleman ve bir adet merkezi elemana sahip üç boyutlu model. F1 ile F5 en az bir eksene dik düzgün kesişme noktasına sahiptir (C merkezi eleman) [46]. Şekil 3.4 Üç Boyutlu model içindeki yanal elemanların kesişme noktaları iki boyutlu modeller olarak işlem görebilmektedir. F2 ve F5 Şekil 3 den alınmaktadır[46].

31 31 Şekil 3.5 İnşaat düzlemlerini gösteren Üç Boyutlu Model örneği [46]. Geometrik model, her biri karakteristik noktaya sahip(uç-node olarak adlandırılır) hücrelere bölünmektedir. Enerji sakınımı kanunu (div q=0) ve Fourier açılımını (q= -λ.grad θ) uygulayarak ve sınır şartlarını da dikkate alarak, uçlardaki sıcaklıkların fonksiyonları olan bir eşitlikler sistemi elde edilir. Bu sistemin çözümü, ya doğrudan çözüm tekniği veya tekrarlama metodu ile çözülebilir ve sıcaklık alanlarının belirlenebileceği uç sıcaklıklarını sağlar. Sıcaklık dağılımından yola çıkılarak Fourier kanunlarının uygulanması ile ısı akışlarının hesaplanabileceği belirtilmiştir [46]. İki boyutlu analiz için kullanılacak bilgisayar programlarının güvenilirliği ve hata değerlendirmesi için ise aşağıdaki kuralları vermektedir. Standartta nümerik işlemlerin analitik çözümlerin elde edilmesini sağlayan yaklaşık çözümler verdiği belirtilerek, sonuçların güvenirliğini değerlendirmek için hata tahmini yapılması gerektiği ifade edilmiştir. Ayrıca standartta;

32 32 a) Yetersiz sayıda hücre olması durumunda hataların tespiti için hesaplama metoduna ait genel hususlar ve özelliklerine göre ilave hesaplamalar yapılması gerektiği, her iki hesaplamadaki farklılıkların belirtilmesi gerektiği, b) Eşitlik sisteminin nümerik çözümünde meydana gelen hataların tespiti için, bina bileşeninin bütün sınırlarındaki ısı akılarının toplamının (pozitif ve negatif) toplam ısı akısına bölümünün verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Standartta bir metodun, iki boyutlu durağan iki boyutlu, yüksek hassasiyetli bir metot olarak sınıflandırılabilmesi için Şekil 3.5 ve 6 da gösterilen 1 ve 2 deney referans durumlarına karşılık gelen sonuçları vermesi gerektiği belirtilmiştir. Şekil 3,6 da yarım kolon boyunca ısı transferi, bilinen yüzey sıcaklıkları, analitik olarak hesaplanabileceği ifade edilmiştir. Eşit aralıklı ızgara gösterimindeki 28 noktadaki çözüm aynı şekil üzerinde gösterilmiştir. Dış sıcaklık 0 ºC iç sıcaklık ise 20 ºC olarak verilmiştir. Geçerliliği incelenen metot tarafından hesaplanan sıcaklıklar ve listelenen sıcaklıklar arasındaki farkın 0.1 K i geçmemesi gerektiği vurgulanmıştır. Tez çalışması kapsamında iki boyutlu analizlerde QuickField 5.1 paket programı kullanılmıştır. QuickField 5.1 ile yapılan hesaplamalarda hata analizi için EN10211 de iki farklı işlem istenmektedir. Birincisinde standarda verilen tipik kesitlerin belirlenmiş noktalarında, kullanılan programla hesaplanan sıcaklık ve ısı akılarının standarda verilen değerlerle karşılaştırılması istenmektedir. Bu karşılaştırmanın sonuçları Şekil 3.5 ve 3.6 ile Tablo 3.1 ve 3.3 de verilmiştir. İkincisinde ise incelenen yapı elemanına giren ve çıkan (negatif ve pozitif ) ısı akılarının toplamının toplam ısı akısına bölünmesi ile elde edilen büyüklüğün den küçük olması istenmektedir. Bölüm de yer alan Tablo 4.1 de, incelenen kesitler için bu sonuçlar görülmektedir.

33 33 Şekil 3.6. Analitik çözümle karşılaştırma (Deney Referans Durumu 1)[46]. Standartta verilen ızgara noktalarında analitik çözümler ve QuickField 5.1 paket programından elde edilen sonuçlar Tablo 3.1 de verilmektedir. Tablo 3.1 Şekil 3.6 ya ait kesitin TS EN ISO de istenen geçerlilik onay işlemi ile QuickField programından elde edilen sonuçların karşılaştırılması EN ISO e göre ızgara noktalarında analitik QuickField programından elde edilen sonuçlar çözümler (ºC) (ºC) Standartta iki boyutlu ısı transferi örneği ise Şekil 3.7 de verilmiştir. Belirli bazı noktalardaki sıcaklıklar ve nesne boyunca ısı akışı (1 metre kesit derinliği için) aynı şekil üzerinde gösterilmiştir.

34 34 Geçerliliği incelenen metot tarafından sıcaklıklar ve listelenen sıcaklıklar arasındaki farkın 0.1 K i geçmemesi gerektiği belirtilmiştir. Geçerliliği incelenen metot ile hesaplanan toplam ısı akışı (1 metre kesit derinliği için) ve listelenen toplam ısı akışı (1 metre kesit derinliği için) arasındaki farkın 0.1 W/m yi geçmemesi gerektiği ifade edilmiştir [46]. TS EN ISO de istenen geçerlilik onay işlemi, iki boyutlu hesaplama ile ilgili kesitler ve sonuçların karşılaştırılması aşağıda belirtilmiştir. Şekil 3.7. İki boyutlu hesaplama ile karşılaştırma (Deney referans durumu 2) [46] Standarttaki modelin açıklanması ile ilgili bilgiler Tablo 3,2 de mevcuttur. Tablo 3.2. Şekil 3,7 ye ait döşeme kesitine ait özellikler Geometri Isı İletkenlik değeri (mm) (W/mK) AB=500 1=1.15 AC=6 2=0.12 CD=15 3=0.029 CF=5 4= 230 EM=40 GJ=1.5 IM=1.5 Sınır Şartlar (m 2 K/W) AB=0 ºC, R se =0.06 m 2.K/W Hİ=20 ºC, R si =0.11 m 2.K/W

35 35 Standartta verilen kesite ait numerik çözümlerle, QuickField 5.1 paket programından elde edilen sonuçlar Tablo 3.2 de verilmiştir. Tablo 3.3. Şekil 3.7 ye ait kesitin TS EN ISO de istenen geçerlilik onay işlemi ile QuickField programından elde edilen sonuçların karşılaştırılması EN ISO e göre QuickField programından numerik çözümler elde edilen sıcaklık değerleri (ºC) (ºC) A=7.10 A=7.13 C=7.90 C=7.95 F=16.40 F=16.41 H=16.80 H=16.75 D=6.30 D=6.39 G=16.30 G=16.35 B=0.80 B=0.76 E=0.80 E=0.83 I=18.30 I=18.33 Toplam ısı akışı(w/m) Toplam ısı akışı (W/m) Sonlu elemanlar metodu; yüksek kesinlikteki metotlar olarak bilinmektedir. Bu nümerik metotlar, göz önüne alınan nesnelerin alt bölümleri olmasını gerektirir. Metot alt bölümlerin sayısı ile orantılı sayıda kurallar kümesinden oluşan bir eşitlik sistemidir. Sistem doğrudan veya tekrarlama metodu kullanılarak çözülebilmektedir. Sistemin çözümlenmesi ile normal olarak göz önüne alınan nesneye ait belirli noktalardaki sıcaklıklar ve bir noktadaki sıcaklık türetilebilir. Ayrıca belirli yüzeyler boyunca ısı akıları türetilebilir[46]. Doğruluğu incelenen nümerik metot aşağıda verilen özellikleri karşılaması gerekmektedir. a. Metot, sıcaklıkları ve ısı akılarını sağlamalıdır. b. Nesnenin alt bölümlerinin artması (hücre sayıları, uçlar vb) metot tanımlı değil kullanıcı tanımlı olmadır; pratikte alt bölümlerin derecesi makine sınırlıdır. Bu sebeple, deney

36 36 referans durumlarında geçerliliği incelenen metodun çözümleri, varsa analitik çözüme ulaşabilmelidir (Örneğin Şekil 3.6, Tablo 3.1). c. Alt bölümlerin sayısının belirlenmesi ise şu şekilde tanımlanmaktadır: nesneye gelen bütün ısı akılarının mutlak değerleri iki kez hesaplanır: n sayıdaki alt bölüm için ve 2n sayıdaki nod (düğüm) sayısı için. Bu iki sonuç arasındaki fark %2 yi geçmemelidir. Aksi takdirde, bu kriter sağlanana dek daha fazla alt bölüm seçilmelidir. d. Sistem çözüm tekniği tekrarlanmalı ise, tekrarlar nesneye gelen bütün ısı akılarının (pozitif ve negatif) toplamlarının bu ısı akılarının mutlak değerlerinin toplamının yarısına bölümü den az olana kadar devam edecektir. QuickField 5.1 paket programından elde edilen sonuçların, madde (d) açısından değerlendirilmesi Bölüm de gösterilmiştir L s Değerlerinin Hesaplanması EN da H T değerinin hesaplanması için L D değerinin yanında L s büyüklüğünün de hesaplanması gerekmektedir. L s, ile ilgili hesaplamaların ISO (Thermal performance of buildings- Heat transfer via the ground- Calculatıon methods) nolu standardda tarif edildiği belirtilmektedir. ISO da L s in hesabında bodrum kat için üç farklı seçenek verilmektedir[50]: Direkt zemine temas eden döşemeler Zeminden yükseltilmiş döşemeler Isıtılan bodrum katları Tez kapsamında incelenen binalarda ilk iki maddeye uygun şartlar oluşmaktadır. Çorlu da bulunan yalıtımsız tuğla binası ile İstanbul daki dışardan ve içerden yalıtım uygulamalarının bulunduğu binalarda direkt zemine temas eden döşeme mevcuttur. Diğer binalarda zeminden yükseltilmiş ve altında ısıtılmayan bodrum bulunan döşemeler vardır. Standarda belirtilen son durum (ısıtılan bodrum katları) incelenen binalarda meydana gelmemektedir. İncelenen durumlar için kullanılması gereken formüller ve gerçekleştirilen hesaplamalar aşağıda verilmiştir. Direkt zemine temas eden döşemeler: Bu durumda L s aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır.

37 37 L S = A U 0 + P Ψ (11) Isı geçirgenliği zemine oturan döşemenin toplam alanının döşemenin çevresinin yarısına ' bölünmesi ile elde edilen döşemenin karakteristik boyutuna ( B ) ve döşemenin toplam eşdeğer kalınlığına bağlıdır [50]. t ( R + R R ) d = ω + λ + (12) si f se 11 nolu denklemde; d t Döşemenin toplam eşdeğer kalınlığı olarak tanımlanmaktadır. Eğer ' d t B ise U 0 ' 2λ πb = ln + 1 ' πb + dt dt (13) Eğer I d t B (İyi yalıtılmış zeminlerde) B ' = A 0,5P U 0 λ = 0,457 B ' + d t (14) Döşeme alnında yalıtım olmadığı durumlarda ise; U = U 0 Döşeme alnında yalıtım mevcut ise; U ' = U ψ / B (15) Zeminden yükseltilmiş döşemeler: Bu durumda L s aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır. L s = A U (16) = + U U U + U f g x (17)

38 38 d g =w+λ( R + R + R ) (18) si g se 2λ U g = πb ' + d g ' ln πb + 1 d g (19) B ' A = (20) 0,5P z < 0.5 m ise; U g z P U bw = U bf + (21) A U bf 2λ πb' = ln + 1 ' πb + d + 0,5z dt + 0,5z t (22) U bw 2λ 0.5d t z = 1+ ln + 1 πz d t + z d w (23) w ( R + R R ) d = λ + (24) Si W se d w Bodrum duvarlarının toplam eşdeğer kalınlığı d = W + λ R + R + R ) (25) t ( s i f se U U = f AU g + hpu AU. f w + AU + V cp. ρ( T g + hpu w i T V + vc p )( T T ) ρ i e (26) (8) nolu denklemde görüldüğü üzere, EN da H T değerinin hesaplanması için L D ve L s değerlerinin yanında H U büyüklüğünün de hesaplanması gerekmektedir.

39 H U Değerlerinin Hesaplanması H U = ısıtılmayan hacimlerdeki ısı kaybı katsayısıdır (W/K). H U= L iu b (27) b H ue = (28) H iu + H ue L iu= L Diu + L Siu (29) H iu = L iu +H Viu (30) H ue =L ue + H V,ue (31) H Viu= ρ c ν iu (32) H V,ue = = ρ c ν ue (33) L iu= Isıtılan ve ısıtılmayan hacimler arasındaki ısıl birleşim katsayısı H iu = ısıtılan hacimden ısıtılmayan hacme ısı kayıp katsayısı (iletimle ve havalandırma ile olan kayıplar dahildir.) (W/K). H ue = Isıtılmayan hacimden dış ortama ısı kayıp katsayısı (W/K). L ue = ısıtılan ve ısıtılmayan hacimler arasındaki elemanlar. ρ = Havanın yoğunluğu (kg/m 3 ) c= Havanın spesifik ısı kapasitesi (Wh/(kg.K). V iu = Isıtılmayan hacimle dış ortam arasındaki hava akısı oranı(m 3 /h). V ue = Isıtılan ve ısıtılmayan hacimler arasındaki hava akısı (m 3 /h).

40 40 Böylece, ISO 9164 ve TS 825 de açıklanan hesap metodu ile EN 832 de tarif edilen hesap metotları tanımlanmıştır. Bölüm 4 de iki boyutlu analiz için kullanılan QuıckFıeld 5.1 programı ve deney sonuçları farklı binalarda gerçekleştirilen deneysel çalışmalar yer almaktadır.

41 41 BÖLÜM 4: İKİ BOYUTLU ANALİZ İÇİN KULLANILAN QUICKFIELD 5.1 PROGRAMI VE FARKLI BİNALARDA GERÇEKLEŞTİRİLEN DENEYSEL ÇALIŞMALAR Çalışmada iki boyutlu analizlerle ile ilgili olarak QuickField 5.1 programı kullanılmıştır. Programdan elde edilen sonuçların doğruluğu deney sonuçlarından elde edilen sonuçlarla değerlendirilmiştir. Alt bölümlerde kullanılan program, deney aletleri, incelenen bina özellikleri ve deney sonuçları ile hesap sonuçlarının karşılaştırılması verilmiştir. 4.1 QuickField 5.1 Programının Özellikleri Döşeme ve kirişlerden oluşan ısı köprülerinin ısıl davranışlarının incelenmesi amacıyla kullanılan QuickField 5.1 paket programı, ısıl özellikler yanında mekanik, elektriksel ve manyetik özelliklerin de incelenmesine imkân verecek şekilde hazırlanmış ve sonlu eleman metodunu (finite element method) kullanan bir paket programdır [42]. Sürekli ortamlar ile ilgili genel denklemler aşağıdaki şekillerde yazılabilmektedir [42]. Sürekli ortamın bünye denklemleri, kütlenin sakınımı, ρ + = t ( ρ ) 0 veya ρ ( ) 0, v veya ( ρv) 0 (34) v k k ρ + = t ρ + = t süreklilik denklemi ile elde edilir. Hareket denklemi, σ ij (veya Σ) gerilme ve bi (veya b) kütle kuvvetlerini göstermek üzere σ + ρb = ρv & veya Σ + ρb = ρv& (35) x ji, j i i biçiminde, enerji denklemi ise, D ij (veya D) deformasyon hızı tensörü, q ısı akısı vektörü ve ζ ortamda dağılı ısı kaynakları olduğuna göre du 1 1 = σ D q + ζ veya ij ij i, i dt ρ ρ Biçiminde yazılabilir. du 1 1 = Σ : D q + ζ (36) dt ρ ρ [51] nolu kaynakta da kapsamlı bir şekilde belirtildiği üzere, göz önüne alınan katı ortamda herhangi bir (x, y, z) noktasında t anında sıcaklık U(x, y, z, t) ise ve ısıl iletkenlik, kütle yoğunluğu ve özgül ısı sırasıyla λ, ρ ve c ise

42 42 U c ρ = ( λ U) yazılabilir. (37) t λ, c, ρ sabit ise eşitlik, U λ 2 2 = U = δ U t c ρ (38) şeklinde yazılabilir. Burada δ = λ /(c ρ ) ısıl ataleti temsil eden difüzivite dir. Kararlı durumda U/ t = 0 olduğundan denklem basitleşerek 2 U = 0 biçimini alır. QuickField 5.1 paket programı kapsamında kullanılan eşitlikler ve sınır koşulları ise aşağıdaki şekilde verilmektedir [52]. Doğrusal ısı geçişi bağıntısı, üç boyutlu durumda U(x, y, z, t) = T(x, y, z, t) Sıcaklık olmak üzere, T T T T λ + λ + λ = q c ρ (39) x x x y y y y z z t biçiminde yazılır. Doğrusal (lineer) ısı geçişi bağıntısı, düzlem durum (iki boyutlu ısı geçişi) için T T T λ + λ = q c ρ x y x x y y t doğrusal olmayan problemlerde ise, düzlem (iki boyutlu) ısı geçişi için, (40) ( T) ( T) q( T) c( T) T T T λ + λ = ρ x x y y t yazılır. Burada t zaman, λ x (y,r,z) ısı iletimi tensörünün bileşenleri, λ(t) sıcaklığa kübik bağlı değiştiği varsayılan ısıl iletkenlik (QuickField doğrusal olmayan problemlerde anisotropiyi desteklemez), (41) q(t) c(t) ρ hacim içerisinde ısı kaynakları (doğrusal durumda sabit, doğrusal olmayan durumda sıcaklığa kübik bağlı), özgül ısı (doğrusal olmayan durumda sıcaklığa kübik bağlı), malzemenin yoğunluğudur. Doğrusal durumda modeldeki her bir blok içerisinde bütün parametreler sabittir. Isı geçişinde bölgenin dış ve iç sınırlarındaki sınır koşulları aşağıdaki şekilde tanımlanabilmektedir.

43 43 Sıcaklığın bilindiği sınır koşulu modelin köşesinde veya kenarında bilinen bir T 0 sıcaklığı olarak verilir. Kenar boyunca sıcaklık koşulu koordinatların doğrusal bir fonksiyonu olarak verilebilir. Fonksiyon parametreleri (katsayılar) her bir kenar boyunca farklı olabilir, ancak kenarların kesişme noktalarında süreksizlikler oluşmayacak biçimde ayarlanmalıdır. Bu tür sınır koşuluna bazen birinci tür sınır koşulu denir. Isı akısı sınır koşulu ise şu denklemlerle tanımlanır: F n = -q s - dış sınırlarda (42) F n+ - F n- = -q s - iç sınırlarda (43) Burada F n ısı akısı yoğunluğunun normal bileşeni olup + ve - alt indisleri sınırın soluna veya sağına doğru miktarları gösterir. İç sınırlarda qs birim alanda oluşturulan gücü, dış sınırda ise sınırdan ısı akısı yoğunluğunu gösterir. qs = 0 olması durumunda sınır koşulu homojendir denir; dış sınırda bu yüzeyden ısı akısının bulunmadığını gösterir. Bu sınır koşulu problemin simetri düzlemine komşu dış sınır bölgesini tanımlamak için kullanılır. Problemin simetri düzlemi üzerinde ısı kaynağı tanımlanmak istenirse ve bu düzlem dış sınır bölgesini oluşturuyorsa, güç ikiye bölünerek girilir. Bu tür sınır koşuluna bazen ikinci tür sınır koşulu denir. Sabit sıcaklık sınır koşulu ısıl iletkenliği çok yüksek cisimleri (bölgeleri) belirtmek için kullanılabilir. Bu tür cisimlerin iç bölgeleri göz önüne alınmadan yalnızca yüzeyleri sabit sıcaklıklı sınır olarak belirtilir. Not: Sabit sıcaklıklı olarak tanımlanan bir kenarın sıcaklığı açık olarak tanımlanmış başka bir kenarla ortak noktası olamaz. Bu durumda sabit sıcaklıklı kenarın birinci tür sınır koşulu ve uygun bir sıcaklık verilerek tanımlanması gerekir. Konveksiyon sınır koşulu bölgenin dış sınırında tanımlanabilir. Konvektif ısı geçişini temsil eder ve şu denklemle ifade edilir: F = α (T T ) (44) n 0 Burada α film katsayısını, T o yüzeye temas eden akışkan ortamın sıcaklığını gösterir. α ve T o sınır boyunca değişebilir.

44 44 Işınım sınır koşulu bölgenin dış sınırında Stefan-Boltzmann bağıntısı ile tanımlanabilir. Işınımsal ısı geçişini gösterir ve F = β k (T 4 T 4 ) (45) n SB 0 Denklemi ile ifade edilir. Burada k SB = W m -2 K -4 Stephan-Boltzmann sabiti, β yüzeyin özeliklerine bağlı emisivite katsayısı (0 β 1), T o ortamın ışınım sıcaklığıdır. β ve T o değerleri sınır boyunca değişebilir. Not: Isı geçişi probleminin doğru olarak tanımlanabilmesi için sıcaklık veya konveksiyon veya ışınım sınır koşulu sınırların en azından bazı parçalarında verilmiş olmalıdır. Tez kapsamında incelenen kesitlerde ışınım sınır koşulu kullanılmamıştır. Diğer sonlu eleman kullanan programlarda da olduğu gibi, QuickField programı da incelediği alan problemini çözerek alan probleminin bütün noktalarını tanımlı hale getirdikten sonra, son-işlemci vasıtasıyla aşağıda belirtilen yerel ve integral fiziksel büyüklüklerin değerlerini hesaplar (Şekil 3.1). Yerel büyüklükler: - Sıcaklık T - Isı akısı yoğunluğu vektörü F = λ grad T F x = λ x (dt/dx ), F y = λ y (dt/dy ) - düzlem (iki boyutlu) (46) F z = λ z (dt/dz ), F r = λ r (dt/dr ) - eksene göre simetrik durum (47) Son-işlemci kapalı veya açık bir yüzeyden ısı akısını φ = F n ds (48) bağıntısıyla hesaplamaktadır. Burada n yüzeyin veya çizginin birim normal vektörünü gösterir. Hesaplama yapılacak yüzey model düzleminde doğru parçaları ve daire yaylarından oluşturulan bir kontur olarak tanımlanır. Integrallerde n normali gidiş doğrultusundan 90 sola doğru yönlenmiş olup, hesaplarda içine uzandığı ortamın ısıl iletkenliği alınmaktadır.

45 45 Yeni, boş problem kalıbı oluştur File: New: QuickField Problem Problemin değişkenlerini belirt Edit: Properties ÖN-İŞLEMCİ Modelde geometri, parça etiketleri ve ağı tanımla Edit: Geometry Model Veri okur ve veri üretir. Malzemeler, yükler ve sınır koşulları için verileri gir Edit (File/Open): Data Çözümü elde et Problem: Solve Problem İŞLEMCİ Eleman matrislerini üretir. Denklemleri kurar. Sınır şartlarını uygular. Denklemleri çözer; alan problemindeki. değişkenin sayısal değerlerini belirler. Sonuçları gözden geçir ve çözüm işlemi sonrası parametrelerini elde et Problem: Analyze Results Sonuçların görselleştirilmesi View: Local Values, Integral Calculator SON-İŞLEMCİ Sayısal değerleri elde edilen değişkenlerin gradyanını, integrallerini hesaplar. Çözümü ekranda gösterir, grafiğini çizer, tablo oluşturur, basar. Şekil 4.1 QuickField programı işlem akış şeması [52].

46 Deneysel Çalışmalar Deneyler TUBİTAK İÇTAG I242 projesi kapsamında yapılmıştır. Ölçüm yapılan binalarda kiriş ve duvar elemanlarında ısı akılarını ve yüzey ve ortam sıcaklıklarını ölçmek amacıyla Campell Scientific, Inc. marka ve CR 200 data logger (kayıt depolama sistemi) ile ortam ve yüzey sıcaklığı ve ısı akısı probu kullanılmıştır. Deneme ölçümleri sırasında sıcaklık problarının aynı sıcaklık değeri için birbirinden sapma miktarları ısı akısı ölçümlerinin doğruluğu, yüzey sıcaklığı ölçümlerinde probu tespit şeklinin ölçümler üzerindeki etkisi ve data logger ın kayıt alma sırasındaki yeterliliği sınanmıştır [42]. Probların ve data logger ın ölçüm sırasındaki görüntüleri Resim de verilmiştir. Resim 4.1. Yüzey ve ortam probları Resim 4.2. Data logger

47 47 Resim 4.3 Isı akısı ölçer(heat flux meter) ve yüzey probları Tez kapsamında ısı köprülerinin davranışları farklı yalıtım sistemleri için incelenmiştir. Bu sebeple ölçümlerin farklı yalıtım sistemlerine sahip binalarda alınması uygun görülmüştür. Binalar aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır. a. Yalıtımsız (tuğla duvar) (A Binası) b. Çift duvar arası yalıtım (tuğla duvar) (B Binası) c. Dışardan yalıtımlı (tuğla duvar) (C Binası) d. Yalıtımsız (gazbeton duvar) (D Binası) e. Yalıtımsız (hafif tuğla) (E Binası) f. İçerden yalıtımlı (tuğla duvar) (F Binası) A Binasının Özellikleri ve Deney Sonuçları Tekirdağ Çorlu da yalıtımsız, tuğla duvar olarak inşa edilmiş, zemin+ 5 normal kattan oluşan A binasına, deney aletinin takılmasına ve ölçümlerin alınmasına 28 Ekim 2003 tarihinde başlanmıştır. Kayıtlar bir ay süreyle devam etmiş ve 2 Aralık 2003 tarihinde ölçüm alma işlemi sona ermiştir. Binanın projesi ile ilgili dokümanlar EK 2 kısmında verilmiştir. QuickField 5.1 programında A binasına ait özellikler işlenerek, çizim oluşturulmuştur. Ölçüm alınan kesite ait geometrik özellikler aşağıda verilmiştir.

48 48 Temperature T (K) A Binasına ait Geometrik Özellikler Betonarme kiriş yüksekliği Betonarme döşeme kalınlığı Duvar malz. Duvar kalınlığı İç sıva kalınlığı Dış sıva kal. Kat yüksekliği 0.60 m 0.10 m Yatay del. tuğla m 0.02 m m 2.80 m Şekil: 4.2 A Binasına ait kesit (Yalıtımsız- Tuğla duvar) B Binasında Özellikleri ve Deney Sonuçları B binası, Edirne de şehrin dışında yer alan, Çift duvar arası yalıtım uygulanarak, tuğla yapı malzemesinden inşa edilmiş, bodrum+zemin +3 normal kattan oluşan, ahşap oturtma çatı tipine sahip Betonarme karkas yapıdır. Ölçüm alınan kesit Şekil 4.3 de verilmiştir. Ölçümler 19 Ocak 2004 tarihinde kaydedilmeye başlanmış ve bir ay süresince devam etmiştir. 18 Şubat 2004 tarihinde ölçüm alma işlemi sonlandırılmıştır.

49 49 Temperature T (K) B Binasına ait Geometrik Özellikler B.A. Kiriş yüksekliği B.A Döşeme kalınlığı Duvar malz. Duvar kalınlığı Yal.malzeme kalınlığı İç sıva kalınlığı Dış sıva kalınlığı Kat yüksekliği 0.40 m 0.10 m Yatay del. tuğla m 0.03 m m m 2.60 m Şekil 4.3 B Binasına ait kesit (Çift duvar arası yalıtım) C Binasının Özellikleri ve Deney Sonuçları C binası, Tuzla da şehrin dışında yer alan, dışardan yalıtım uygulanarak, tuğla yapı malzemesinden inşa edilmiş zemin +1 normal kattan oluşan, teras çatı tipine sahip Betonarme karkas yapı konstrüksiyonu ile yapılmış bir binadır. Ölçüm alınan C binasına ait kesit Şekil 4.4 de verilmiştir. Ölçümler 27 mart 2004 tarihinde kaydedilmeye başlanmış ve bir ay süresince devam etmiştir. 24 Nisan 2004 tarihinde ölçüm alma işlemi sonlandırılmıştır.

50 50 Temperature T (K) C Binasına ait Geometrik Özellikler B.A. Kiriş yüksekliği B.A Döşeme kalınlığı Duvar malz. Duvar kalınlığı Yal.malzeme kalınlığı İç sıva kalınlığı Dış kalınlığı sıva Kat yüksekliği m 0.15 m EPS katkılı blok 0.19 m 0.05 m 0.02 m m 2.95 m Şekil 4.4 C Binasına ait kesit (Dışardan yalıtımlı) D Binasının Özellikleri ve Deney Sonuçları D binası, İstanbul da şehir merkezinde yer alan, hafif tuğla yapı malzemesinden inşa edilmiş zemin +3 normal kattan oluşan, ahşap oturtma çatı tipine sahip Betonarme karkas yapı konstrüksiyonu ile yapılmış bir binadır. Ölçüm alınan D binasına ait kesit Şekil 4.5 de verilmiştir. Ölçümler 27 Şubat 2004 tarihinde kaydedilmeye başlanmış ve bir ay süresince alet takılı kalmıştır. 27 Mart 2004 tarihinde ölçüm alma işlemi sonlandırılmıştır.

51 51 Temperature T (K) D Binasına ait Geometrik Özellikler B.A. Kiriş yüksekliği B.A Döşeme kalınlığı Duvar malz. Duvar kalınlığı 0.60 m 0.20 m Hafif tuğla m Yal.malzeme kalınlığı İç sıva kalınlığı Dış kalınlığı sıva Kat yüksekliği 0.05 m 0.02 m m 2.70 m Şekil 4.5 D Binasına ait kesit (hafif tuğla) E Binasında Kullanılan Yapı Konstrüksiyonu ve Deney Sonuçları E binası, İstanbul Tuzla da şehir dışında yer alan, içerden yalıtımlı EPS katkılı bloklar kullanılarak inşa edilmiş, bodrumsuz 1 kattan oluşan, ahşap oturtma çatı tipine sahip çelik konstrüksiyon bir yapıdır. Ölçüm alınan kesit Şekil 4.6 da verilmiştir. Ölçümler 1 Kasım 2004 tarihinde kaydedilmeye başlanmış olup, 16 Aralık 2004 tarihinde ölçüm alma işlemi tamamlanmıştır.

52 52 Temperature T (K) D Binasına ait Geometrik Özellikler B.A. Kiriş yüksekliği B.A Döşeme kalınlığı Duvar malz. Duvar kalınlığı Yal.malzeme kalınlığı İç sıva kalınlığı Dış kalınlığı sıva Kat yüksekliği 0.60 m 0.10 m EPS katkılı blok 0.19 m 0.03 m 0.02 m m 3.00 m Şekil 4.6 E binasına ait kesit F Binasında Kullanılan Yapı Konstrüksiyonu ve Deney Sonuçları F binası, İstanbul Tuzla da şehir dışında yer alan, dışardan yalıtımlı EPS katkılı blok yapı malzemesinden inşa edilmiş zemin +1 kattan oluşan, teras çatı ile örtülü Betonarme karkas konstrüksiyon ile yapılmış bir binadır. Ölçüm alınan kesit Şekil 4.7 de verilmiştir. Ölçümler 24 Nisan 2004 tarihinde kaydedilmeye başlanmış olup, 1 Haziran 2004 tarihinde ölçüm alma işlemi tamamlanmıştır.

53 53 Temperature T (K) F Binasına ait Geometrik Özellikler B.A. Kiriş yüksekliği B.A Döşeme kalınlığı Duvar malz. Duvar kalınlığı Yal.malzeme kalınlığı İç sıva kalınlığı Dış kalınlığı sıva Kat yüksekliği 0.55 m 0.15 m EPS katkılı blok m 0.05 m 0.02 m 0.02 m 3.00 m Şekil 4.7 F binasına ait kesit 4.3 Deney sonuçları ile Quick Field 5.1 Program Sonuçlarının Karşılaştırması Çalışmada ısı köprüleri ile ilgili olarak QuickField 5.1 programı deney aletlerini yerleştirilen binalara ait kesit özellikleri işlenerek QuickField 5.1 programından elde edilen sonuçlar deney sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Bölüm arasında A, B, C, D, E ve F binalarına ait QuickField programından elde edilen sonuçlar ve deneyden elde edilen sonuçlar verilmiştir. Dış ortam sıcaklığı aslında değişkendir, ancak karşılaştırmada sıcaklık değişimin en az olduğu gün seçilmiştir.

54 A Binası için Hesap ve Deney Sonuçlarının Karşılaştırılması Şekil 4.8 de Çorlu da, gazbeton yapı malzemesi kullanılarak yalıtımsız olarak inşa edilmiş, bodrum+zemin+6 normal kattan oluşan betonarme karkas yapı görülmektedir. Duvar kalınlığı toplam 18 cm dir. Deney sonuçları, C Hesap sonuçları, C Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd T dışortam = C T içortam = C q deney = W/m 2 q hesap = W/m 2 Şekil 4.8 A binasına ait Deney ve hesap sonuçları(gaz beton) (Çorlu) B Binası için Hesap ve Deney Sonuçlarının Karşılaştırılması Şekil 4,9 da Çorlu da, tuğla yapı malzemesi kullanılarak, yalıtımsız olarak inşa edilmiş, Bodrum+zemin+ 4 normal kattan oluşan, betonarme karkas bir yapı görülmektedir. Konum itibarıyla şehrin içindedir. Toplam duvar kalınlığı 23.5 cm dir. Deney sonuçları Hesap sonuçları Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd 21, ,92 9, q deney = W/m 2 q hesap = W/m 2 T dışortam =7,72 T içortam =24,08 Şekil 4.9 B binasına ait Deney ve hesap sonuçları (tuğla) (Çorlu).

55 C Binası için Hesap ve Deney Sonuçlarının Karşılaştırılması Şekil 4.10 da Edirne de tuğla yapı malzemesi çift duvar arası yalıtım uygulanarak inşa edilmiş, bodrum kat+zemin +3 normal kattan oluşan, betonarme karkas yapı görülmektedir. Toplam duvar kalınlığı 28.5 cm dir. Deney sonuçları Hesap sonuçları Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd 17,7 18,96 10,36 9, q deney =37.92 q hesap = T dışortam =8,28 T içortam =21,92 Şekil 4.10 C binasına ait deney ve hesap sonuçları (çift duvar arası yalıtım)(edirne) D için Hesap ve Deney Sonuçlarının Karşılaştırılması Şekil 4.11 de ise İstanbul da izotuğla kullanılarak inşa edilmiş, bodrum+ zemin + 3 normal kattan oluşan, betonarme karkas bir yapı görülmektedir. Toplam duvar kalınlığı 8.5 cm lik iki tuğla arasında 3 cm yalıtım malzemesinden oluşmaktadır, sıvalarla birlikte toplam duvar kalınlığı 32 cm dir.

56 56 Deney sonuçları Hesap sonuçları Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd 16,49 17,59 11,00 9, q deney =11,94 q hesap =35.53 T dışortam =8,28 T içortam =9,22 Şekil 4.11 D Binasına ait deney ve hesap sonuçları (Hafif tuğla) (İstanbul) E Binası için Hesap ve Deney Sonuçlarının Karşılaştırılması Şekil 4.12 de ise İstanbul Tuzla da EPS katkılı bloklar kullanılarak inşa edilmiş, bodrumsuz tek kattan oluşan, çelik konstrüksiyon bir yapının deney ve hesap sonuçları verilmiştir. Binada; EPS katkılı blok duvar kalınlığı 19 cm olup 3 cm kalınlığındaki EPS yalıtım malzemesi duvarın iç yüzüne uygulanmıştır. Binada, sıvalarla birlikte toplam duvar kalınlığı 26.5 cm dir. Deney sonuçları Hesap sonuçları Tiydöş Tiyd Tdydöş Tdyd Tiydöş Tiyd Tdydöş Tdyd q deney =2.97 q hesap =1.91 T dışortam =13.97 T içortam =16.59 Şekil 4.12 E Binasına ait deney ve hesap sonuçları (İçerden yalıtımlı) (İstanbul -Tuzla)

57 F Binası için Hesap ve Deney Sonuçlarının Karşılaştırılması Şekil 4.13 de ise İstanbul Tuzla da EPS katkılı bloklar kullanılarak inşa edilmiş, bodrumsuz zemin+1 kattan oluşan, Betonarme karkasla inşa edilmiş bir yapı görülmektedir. Duvar kalınlığı, 12.5 cm kalınlığında EPS katkılı blok olmakla birlikte, iç sıva kalınlığı 20mm, dış sıva kalınlığı, 20 mm ve toplam duvar kalınlığı 21.5 cm dir. Deney sonuçları Hesap sonuçları Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd =14.25 q deney q hesap =2.13 T dışortam =20.7 T içortam =17.05 Şekil 4.13 F Binasına ait deney ve hesap sonuçları (Dışardan yalıtımlı tuğla yapı malzemesi-ara kat )(İstanbul-Tuzla) Deney sonuçları Hesap sonuçları Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd Tiyk Tiyd Tdyk Tdyd q deney =2.01 q hesap =0.91 T dışortam =16.96 T içortam =15.79 Şekil 4.14 F Binasına ait hesap ve deney sonuçları (Dışardan yalıtımlı- teras kat), (Tuzla)

58 58 QuickField 5.1 Programının tanıtılması ile birlikte deney sonuçları ile Quick Field 5.1 program sonuçlarının karşılaştırması yapılmıştır. Alt bölümde TS 825 e göre ve EN 832 ye göre hesap sonuçları verilmektedir Quickfield İle Yapılan Hesaplamalarda Hata Analizi Sonuçları QuickField ile yapılan hesaplamalarda hata analizi için EN10211 de, incelenen yapı elemanına giren ve çıkan (negatif ve pozitif ) ısı akılarının toplamının toplam ısı akısına bölünmesi ile elde edilen büyüklüğün den küçük olması istenmektedir. Bölüm de yer alan Tablo 4.1 de, incelenen kesitler için bu sonuçlar görülmektedir.

59 59 Tablo 4.1 İncelenen kesitler için QuickField 5.1 de yapılan hesaplara ait hata analizi A binası (yalıtımsız tuğla) Toplam Q pozitif W Toplam Q negatif W İşaretli Toplam W Mutlak değer toplamının yarısı W İşaretli toplam/mutlak toplamın yarısı - Arakat-balkonsuz Arakat -balkonlu Köşe Köşe Köşe Köşe İç bukey köşe D.B Kolon Kolon Kolon Çatı B Binası (çift duvar arası yalıtımlı) Ara kat -balkonsuz Ara kat -balkonlu Çıkma ara katbalkonlu Çıkma ara katbalkonsuz D.B köşe İç bukey köşe Köşe duvar pencere Kolon Kolon perde Z.K Kolon Z.K. Köşe C Binası (Dışardan yal.) Ara kat -balkonsuz Kolon Köşe Çatı

60 60 Tablo 4.1(Devamı) D binası (gazbeton) Toplam Q pozitif W Toplam Q negatif W İşaretli Toplam W Mutlak değer toplamının yarısı W İşaretli toplam/mutlak toplamın yarısı Arakat balkonsuz Arakat balkonlu Köşe db Köşe db Kolon Köşe db Köşe db Köşe db Kolon iç bukey Kolon db Çatı E binası (Hafif tuğla) Ara kat -balkonlu Arakat balkonsuz Kolon Kolon Kolon Köşe B.A Kolon 3ZK pen Köşe Köşe ZK pen Çıkma balkonlu Çıkma balkonsuz Çatı F binası (İçerden yalıtımlı) Ara kat -balkonsuz Köşe dış bukey Çatı/duvar

61 61 BÖLÜM 5 HESAPLAMALAR Bu bölümde, standartlarda açıklanan hesap metotları karşılaştırılmıştır. Bunun için ölçüm alınan binalara ait mimari projeler ilgili Belediyelerden temin edilmiş, temin edilemeyen binalara ait projelerin röleveleri çıkarılmış ve mimari projeleri oluşturulmuştur. Binalara ait genel özellikler Bölüm 4, Şekil de gösterilmiştir. Projeler ise EK- de verilmiştir. Binalara ait ısı kaybı hesaplamaları, TS 825 e göre ve EN 832 ye göre yapılmıştır. Havalandırma ile ilgili kayıplar hesaplara dâhil edilmemiştir. Hesap sonuçları alt bölümlerde kapsamlı bir şekilde verilmiştir. 5.1 TS 825 (ISO 9164) ve TS 8441 e uygun olarak yapılan hesap sonuçları Tablo arasında, ölçüm alınan binalar için PÜD tarafından kullanıma sunulmuş olan bilgisayar programı kullanılarak, TS 825 ve TS 8441 e göre hesaplanmış büyüklükler gösterilmiştir. İncelenen binaların iletimle ısı kayıpları H i ve yıllık ısıtma enerjisi ihtiyaçları hesaplanarak, TS 825 e uygunluğunun da değerlendirildiği Tablolar halinde verilmiştir. A Binası İçin Hesap Sonuçları Çorlu da yatay delikli tuğla yapı malzemesi kullanılarak yalıtımsız olarak inşa edilmiş, betonarme karkas yapının iletim yoluyla oluşan ısı kayıpları ve iletimle özgül ısı kaybı Tablo 5.1 de, yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı ise Tablo 5.2 de verilmiştir. B Binası İçin Hesap Sonuçları Edirne de çift duvar arası yalıtım olarak inşa edilmiş, betonarme karkas yapının iletim yoluyla özgül ısı kaybı Tablo 5.3 de, yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı ise Tablo 5.4 de verilmiştir. C Binası İçin Hesap Sonuçları İstanbul Tuzla da EPS katkılı yapı blokları kullanılarak ve dışardan yalıtım uygulanarak inşa edilmiş, 2 katlı Betonarme karkas yapının iletim yoluyla oluşan özgül ısı kaybı Tablo 5.5 de, yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı ise Tablo 5.6 da verilmiştir.

62 62 Tablo 5.1. A binasına ait iletimle özgül ısı kaybı (Yalıtımsız tuğla) Duvar AU İletimle Özgül Isı Kaybının (Hi) Hesabı Pencere AU Çatı AU Zemin AU Çıkma AU Düşük sıcak. AU Isı köprüsü lu l 1. SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN TOPLAM H i, W K -1 = Tablo 5.2 A binasına ait yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı Isı kaybı ÇİZELGE 3 - YILLIK ISITMA ENERJİSİ İHTİYACI Isı kazançları Aylar Özgül ısı kaybı Sıcaklık farkı Toplam ısı kayıpları İç ısı kazancı Güneş enerjisi kazancı Toplam ısı kazançları KKO Kazanç kullanım faktörü Isıtma enerjisi ihtiyacı H=H i +H h T i - T d H(T i - T d ) Φi, Φg ΦT=Φi+Φg γ, η ay, Qay, (W/K) (K, o C) (W) (W) (W) (W) (-) (-) (J) OCAK E+11 ŞUBAT E+11 MART E+11 NİSAN E+10 MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM E+10 KASIM E+11 ARALIK E+11 Q ay =[H(T i - T d ) - η ay (Φ i,ay +Φ g,ay )].t (J) (1kJ = 0,278 x 10-3 kwh) Q yıl = Σ Q ay = E+11 Toplam ısı kaybı, Q yıl = kwh Kullanım alanı, A n = 0,32.V brut = m 2 A top = m 2 Hesaplanan Q yıl = kwh/m 2 A top/ V brüt = 0.26 İzin verilen Q yıl = kwh/m 2 STANDARDA UYGUN DEĞİL

63 63 Tablo 5.3. B binasına ait İletimle Özgül Isı Kaybının (Hi) Hesabı (Çift duvar arası yalıtımlı) İletimle Özgül Isı Kaybının (Hi) Hesabı Duvar AU Pencere AU Çatı AU Zemin AU Çıkma AU Düşük sıcak. AU Isı köprüsü lu l 1. SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN TOPLAM Tablo 5.4 B Binasına Ait Yıllık Isıma Enerjisi İhtiyacı H i, W K -1 = Isı kaybı ÇİZELGE 3 - YILLIK ISITMA ENERJİSİ İHTİYACI Isı kazançları Toplam ısı kayıpları H(T i - T d ) Güneş enerjisi kazancı Φg Toplam ısı kazançları KKO ΦT=Φi+Φg γ, Kazanç kullanım faktörü η ay, Isıtma enerjisi ihtiyacı Aylar Özgül Sıcaklık İç ısı ısı kaybı farkı kazancı H=H i +H h T i - T d Φi, Qay, (W/K) (K, o C) (W) (W) (W) (W) (-) (-) (J) OCAK E+11 ŞUBAT E+11 MART E+11 NİSAN E+10 MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM E+10 KASIM E+11 ARALIK E+11 Q ay =[H(T i - T d ) - η ay (Φ i,ay +Φ g,ay )].t (J) (1kJ = 0,278 x 10-3 kwh) Q yıl = Σ Q ay = 1.501E+12 Toplam ısı kaybı, Q yıl = kwh Kullanım alanı, A n = 0,32.V brut = m 2 A top = m 2 Hesaplanan Q yıl = kwh/m 2 A top/ V brüt = 0.26 İzin verilen Q yıl = kwh/m 2 STANDARDA UYGUN DEĞİL

64 64 Tablo 5.5 C Binasına Ait İletimle Özgül Isı Kaybı(Dışardan yalıtımlı) İletimle Özgül Isı Kaybının (Hi) Hesabı Duvar AU Pencere AU Çatı AU Zemin AU Çıkma AU Düşük sıcak. AU Isı köprüsü lu l 1. SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN TOPLAM H i, W K -1 = Tablo 5.6 C Binasına Ait Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacı Isı kaybı ÇİZELGE 3 - YILLIK ISITMA ENERJİSİ İHTİYACI Isı kazançları Aylar Özgül ısı kaybı Sıcaklık farkı Toplam ısı kayıpları İç ısı kazancı Güneş enerjisi kazancı Toplam ısı kazançları KKO Kazanç kullanım faktörü Isıtma enerjisi ihtiyacı H=H i +H h T i - T d H(T i - T d ) Φi, Φg ΦT=Φi+Φg γ, η ay, Qay, (W/K) (K, o C) (W) (W) (W) (W) (-) (-) (J) OCAK E+10 ŞUBAT E+10 MART E+10 NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM E+10 ARALIK E+10 Q ay =[H(T i - T d ) - η ay (Φ i,ay +Φ g,ay )].t (J) (1kJ = 0,278 x 10-3 kwh) Q yıl = Σ Q ay = 9.312E+10 Toplam ısı kaybı, Q yıl = kwh Kullanım alanı, A n = 0,32.V brut = m 2 A top = m 2 Hesaplanan Q yıl = kwh/m 2 A top/ V brüt = 1.32 İzin verilen Q yıl = kwh/m 2 STANDARDA UYGUN DEĞİL

65 65 D binası için hesap sonuçları hesap sonuçları Tekirdağ Çorlu da gazbeton yapı malzemesi kullanılarak yalıtımsız olarak inşa edilmiş, betonarme karkas yapının iletim yoluyla özgül ısı kaybı Tablo 5,7 de, yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı ise Tablo 5.8 de verilmiştir. E Binası İçin Hesap Sonuçları İstanbul da hafif tuğla kullanılarak yalıtımsız olarak inşa edilmiş, betonarme karkas yapının iletimle özgül ısı kaybı Tablo 5.9 da, yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı ise Tablo 5.10 da verilmektedir. F Binası İçin Hesap Sonuçları İstanbul Tuzla da içerden yalıtım uygulanarak inşa edilmiş, betonarme karkas yapının iletim yoluyla özgül ısı kaybı Tablo 5.11 de, yıllık ısıtma enerjisi ihtiyaçları ise Tablo 5.12 de verilmiştir.

66 66 Tablo 5.7 D Binasını İletim Yoluyla Özgül Isı Kaybı (Gazbeton) Duvar AU Pencere AU Çatı AU Zemin AU Çıkma AU Düşük sıcak. AU Isı köprüsü lu l 1. SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN SERİ BİLEŞEN TOPLAM Tablo 5.8 D Binasının Yıllık Isı Kaybı H i, W K -1 = Isı kaybı ÇİZELGE 3 - YILLIK ISITMA ENERJİSİ İHTİYACI Isı kazançları Aylar Özgül ısı kaybı Sıcaklık farkı Toplam ısı kayıpları İç ısı kazancı Güneş enerjisi kazancı Toplam ısı kazançları KKO Kazanç kullanım faktörü Isıtma enerjisi ihtiyacı H=H i +H h T i - T d H(T i - T d ) Φi, Φg ΦT=Φi+Φg γ, η ay, Qay, (W/K) (K, o C) (W) (W) (W) (W) (-) (-) (J) OCAK E+11 ŞUBAT E+11 MART E+11 NİSAN E+10 MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM E+10 KASIM E+11 ARALIK E+11 Q ay =[H(T i - T d ) - η ay (Φ i,ay +Φ g,ay )].t (J) (1kJ = 0,278 x 10-3 kwh) Q yıl = Σ Q ay = E+12 Toplam ısı kaybı, Q yıl = kwh Kullanım alanı, A n = 0,32.V brut = m 2 A top = m 2 Hesaplanan Q yıl = kwh/m 2 A top/ V brüt = 0.20 İzin verilen Q yıl = kwh/m 2 STANDARDA UYGUN DEĞİL

67 67 Tablo 5.9 E Binasına Ait İletimle Özgül Isı Kaybının (Hi) Hesabı (hafif tuğla) Duvar AU Pencere AU Çatı AU Zemin AU Çıkma AU Düşük sıcak. AU Isı köprüsü lu l 1. SERİ BİLEŞEN 2. SERİ BİLEŞEN 3. SERİ BİLEŞEN 4. SERİ BİLEŞEN TOPLAM Tablo 5.10 E Binasına Ait Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacı H i, W K -1 = Isı kaybı ÇİZELGE 3 - YILLIK ISITMA ENERJİSİ İHTİYACI Isı kazançları Aylar Özgül ısı kaybı Sıcaklık farkı Toplam ısı kayıpları İç ısı kazancı Güneş enerjisi kazancı Toplam ısı kazançları KKO Kazanç kullanım faktörü Isıtma enerjisi ihtiyacı H=H i +H h T i - T d H(T i - T d ) Φi, Φg ΦT=Φi+Φg γ, η ay, Qay, (W/K) (K, o C) (W) (W) (W) (W) (-) (-) (J) OCAK E+10 ŞUBAT E+10 MART E+10 NİSAN E+10 MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM E+10 KASIM E+10 ARALIK E+10 Q ay =[H(T i - T d ) - η ay (Φ i,ay +Φ g,ay )].t (J) (1kJ = 0,278 x 10-3 kwh) Q yıl = Σ Q ay = 3.719E+11 Toplam ısı kaybı, Q yıl = kwh Kullanım alanı, A n = 0,32.V brut = m 2 A top = m 2 Hesaplanan Q yıl = kwh/m 2 A top/ V brüt = 0.37 İzin verilen Q yıl = kwh/m 2 STANDARDA UYGUN DEĞİL

68 68 Tablo 5.11 F Binasına Ait İletimle Özgül Isı Kaybının (Hi) Hesabı (İçerden yalıtımlı) İletimle Özgül Isı Kaybının (Hi) Hesabı Duvar AU Pencere AU Çatı AU Zemin AU Çıkma AU Düşük sıcak. AU Isı köprüsü lu l 1. SERİ BİLEŞEN TOPLAM H i, W K -1 = 98.8 Tablo 5.12 F Binasına Ait Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacı Isı kaybı ÇİZELGE 3 - YILLIK ISITMA ENERJİSİ İHTİYACI Isı kazançları Aylar Özgül ısı kaybı Sıcaklık farkı Toplam ısı kayıpları İç ısı kazancı Güneş enerjisi kazancı Toplam ısı kazançları KKO Kazanç kullanım faktörü Isıtma enerjisi ihtiyacı H=H i +H h T i - T d H(T i - T d ) Φi, Φg ΦT=Φi+Φg γ, η ay, Qay, (W/K) (K, o C) (W) (W) (W) (W) (-) (-) (J) OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Q ay =[H(T i - T d ) - η ay (Φ i,ay +Φ g,ay )].t (J) (1kJ = 0,278 x 10-3 kwh) Q yıl = Σ Q ay = E+10 Toplam ısı kaybı, Q yıl = 5895 kwh Kullanım alanı, A n = 0,32.V brut = m 2 A top = m 2 Hesaplanan Q yıl = kwh/m 2 A top/ V brüt = 1.43 İzin verilen Q yıl = kwh/m 2 STANDARDA UYGUN DEĞİL

69 EN 832 ye Göre Hesap Sonuçları EN 832 de, iletimden kaynaklanan ısı kayıplarının (Hi) EN nolu standartta tarif edilen metoda göre hesaplanmasının istendiği Bölüm 3 de belirtilmişti. EN da ise, Hi nin belirlenmesi için doğrudan birleşim katsayısı (ısıtılan hacimlerle dış ortam arasında) (LD), sabit rejimde zemin ısı kayıp katsayısı (Ls) ve ısıtılmayan hacimlerden aktarılan ısı kayıp katsayısı (HU) nın hesaplanıp toplanması gerektiği belirtilmektedir. EN da, LD nin hesabı için iki farklı eşitlik verilmekte ve EN ISO ve EN ISO nolu standartlardan faydalanılmaktadır. Ls, EN ISO e göre HU ise yine EN ISO a göre hesaplanmaktadır Aşağıdaki alt bölümlerde, ölçüm alınan binalar için ilgili standardlara göre yapılan hesaplarla ilgili değerler verilmektedir EN ISO e Göre LD Değerlerinin Hesabı ISO e göre doğrusal ısı geçirgenliği (LD) değerlerinin hesabı için (3.9) nolu eşitlik kullanılmaktadır. Noktasal ısı köprüleri genellikle ihmal edilmekte, U ve A değerleri klasik metotlarla hesaplanmaktadır. Ψ değerleri ise, tablolardaki tipik kesitlerden seçilerek belirlenmektedir, ancak kesitlerin tamamı kirişsiz döşemedir. Bu sebeple tez kapsamında incelenen binaların tam olarak temsil edilmesi mümkün değildir. Bununla birlikte standardda tanımlı bir metot olması sebebiyle yine de değerlendirmeye alınmıştır. Aşağıda her bina için yapı elemanlarının (çatının, duvarların, pencere ve kapıların) alanları ve ısıl geçirgenlikleri TS 825 e göre gerçekleştirilen hesaplardan alınmıştır. Binanın özelliğine göre, döşeme/duvar birleşimlerinin, çatı/duvar birleşimlerinin, kolonların, balkonların ve binada mevcut farklı köşe tiplerinin (iç bükey ve dış bükey) ψ değerleri Standartta verilen tablodan alınmıştır. Yapı elamanlarının uzunlukları proje üzerinden hesaplanarak ısı köprülerinden kaynaklanan ısı kayıpları hesaplanmıştır. ΣiAi Ui+Σklk ψk eşitliği kullanılarak LD değerleri hesaplanmış ve Tablo 5.13 ile Tablo 5.18 arasında verilmiştir.

70 70 Tablo 5.13 A binasına (yalıtımsız, tuğla) ait L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri A A*U (W/m 2 K) (m 2) (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Isı Köprüsü Isı Köprüleri tipi ψ oi (W/mK) (m) ψ oi *l oi (W/K) Döşeme/Duvar F Çatı/duvar R Kolon P Ara duvar IW Balkon B Pencereler W Köşeler C Köşeler C Ara Toplam L D l oi Tablo 5.14 B Binasına ait (çift duvar arası yalıtımlı) L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri A A*U (W/m 2 K) (m 2) (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Isı Köprüleri Isı Köprüsü tipi ψ oi (W/mK) l oi (m) ψ oi *l oi (W/K) Döşeme/Duvar F Çatı/duvar R Kolon P Ara duvar IW Balkon B Pencereler W Köşeler C C Ara Toplam L D

71 71 Tablo 5.15 C Binasına (Dışardan yalıtımlı)ait L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri (W/m 2 K) A (m 2) A*U (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Isı Köprüleri Isı Köprüsü tipi ψ oi (W/mK) l oi (m) ψ oi *l oi (W/K) Döşeme/Duvar F Çatı/duvar R Kolon P Ara duvar IW Balkon B Pencereler W Köşeler C Köşeler C Ara Toplam L D Tablo 5.16 D binasına (gazbeton)ait L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri (W/m 2 K) A A*U (m 2) (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Isı Köprüsü Isı Köprüleri tipi ψ oi (W/mK) (m) ψ oi *l oi (W/K) Döşeme/Duvar F Çatı/duvar R Kolon P Ara duvar IW Balkon B Pencereler W Köşeler C Köşeler C Ara Toplam L D l oi

72 72 Tablo 5.17 E binasına (hafif tuğla) ait L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri (W/m 2 K) A (m 2) A*U (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Isı Köprüleri Isı Köprüsü tipi ψ oi (W/mK) l oi (m) ψ oi *l oi (W/K) Döşeme/Duvar F Çatı/duvar R Kolon P Ara duvar IW Balkon B Pencereler W Köşeler C Köşeler C Ara Toplam L D Tablo 5.18 F binasına (içerden yalıtım) ait L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri (W/m 2 K) A A*U (m 2) (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Isı Köprüleri Isı Köprüsü tipi ψ oi (W/mK) l oi (m) ψ oi *l oi (W/K) Döşeme/Duvar F Çatı/duvar R Ara duvar IW Balkon B Pencereler W Köşe dış bukey C Köşeler iç bukey C Ara Toplam L D 91.73

73 EN ISO e göre L2D ve LD Değerlerinin Hesabı ISO e göre doğrusal ısı geçirgenliği (LD) değerlerinin hesabı için ısı köprülerinde iki boyutlu ısıl analiz yapılarak L2D değerleri hesaplandıktan sonra eşitlik 3.10 kullanılarak LD değerleri hesaplanmaktadır. Bu amaçla, incelenen binalardaki tüm ısı köprülerinin (döşeme/duvar birleşimleri, çatı/duvar birleşimleri, kolonların, balkonların ve binada mevcut farklı köşe tipleri (iç bükey ve dış bükey) vb. geometrileri proje esas alınarak QuickField 5.1 programında çizilmiş ve iki boyutlu ısıl analizleri gerçekleştirilmiştir (Şekil ). Kesitlerin çizilmesi sırasında, EN de belirtildiği üzere ısı köprüsüne komşu elemanların uzunluğu ısı köprülerinden 1 metre ileriye kadar uzatılmıştır. Kesitlerin 1 metre derinlik ve 1 K sıcaklık farkı için, dış yüzeylerinden bir saniyede iletilen ısı akısının toplam değeri (L2D değerleri) QuickField programından elde edilmektedir. L2D nin belirlenmesi neticesinde, noktasal ısı köprüleri de ihmal edilerek ve ΣiAi Ui+ΣL2D l eşitliği kullanılarak LD değerleri hesaplanmış ve Tablo 5.19 ile Tablo 5.24 arasında, L2D değerleri ve hesaplamalarda kullanılan diğer büyüklükler ile birlikte gösterilmiştir.

74 Şekil 5.1. A binasında incelenen kesitlere ait izoterm eğrileri ve ısı akılarının değişimi (T i -T d =1 K) 74

75 75 Şekil 5.1 Devam (A binasında incelenen kesitlere ait izoterm eğrileri ve ısı akılarının değişimi) (T i -T d =1 K)

76 Şekil 5.1 (devam) A binasına ait izoterm eğrileri ve ısı akıları(t i -T d =1 K) 76

77 Şekil 5.2 B binasına ait izoterm eğrileri ve ısı akıları (T i -T d =1 K) 77

78 78 Şekil 5.2 (devam) B binasına ait (Çift duvar arası yalıtımlı) ısı köprülerinde eş sıcaklık eğrileri ve ısı akıları

79 79 Şekil 5.3 C binasına ait (dışardan yalıtımlı) ısı köprülerinde eş sıcaklık eğrileri ve ısı akıları (Ti-Td=1 K)

80 80 Şekil 5.4 D binasına ait (gazbeton) ısı köprülerinde eş sıcaklık eğrileri ve ısı akıları(t i -T d =1 K)

81 Şekil 5.5 E binasına ait (Hafif tuğla) ısı köprülerinde eş sıcaklık eğrileri ve ısı akılar(t i -T d =1 K) 81

82 82 Şekil 5.5 (devam) E binasına ait (hafif tuğla) ısı köprülerinde eş sıcaklık eğrileri ve ısı akıları(t i -T d =1 K).

83 83 Şekil 5.6 F binasına ait (İçerden yalıtımlı) ısı köprülerinde eş sıcaklık eğrileri ve ısı akıları (T i -T d =1 K) ΣiAi Ui+ΣL 2D l eşitliği kullanılarak L D değerleri hesaplanmış ve Tablo 5.19 ile Tablo 5.25 arasında, L 2D değerleri ve hesaplamalarda kullanılan diğer büyüklükler ile birlikte gösterilmiştir. Çatı katında Şekil 3.2 de görüldüğü üzere köşelerde üç boyutlu analiz

84 84 gerekmektedir. Tez kapsamında iki boyutlu analiz yapıldığı için çatı katına ait köşe noktalarındaki üç boyutlu kaybı ifade edebilmek üzere, hesaplanan ısı kaybının yarısı üçüncü yüzeyi temsil etmesi amacıyla eklenmiştir (Tablo ). Tablo 5.19 A binasına ait(yalıtımsız tuğla) L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri A A*U (W/m 2 K) (m 2 ) (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Yapı Elemanı adet uzunluk (m) Isı akısı(w) L 2D ( W) Döşeme/Duvar(blklu) Döşeme/Duvar(blksz) Çatı/duvar Köşe dış b (1) Köşe dış b(pen.)(5) Köşe dış b (7) Köşe 4 penceresiz Köşe 4 pencereli Köşe iç b Kolon Kolon Çatı katı (5.kat) Köşe dış b (1) Köşe dış b(pen.)(5) Köşe dış b (7) Köşe 4 penceresiz Köşe 4 pencereli Köşe iç b Kolon Kolon Ara Toplam L D

85 85 Tablo 5.20 B binasına ait (çift duvar arası yalıtımlı) L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri A A*U (W/m 2 K) (m 2 ) (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Yapı Elemanı adet uzunluk (m) Isı akısı(w) L 2D ( W) Döşeme/Duvar(blkl) Döşeme/Duvar(blksz) Döşeme/Duvar(blk)çıkma Döşeme/Duvar(blksz)çıkma Döşeme/Duvar(blksz)Z.K Çatı/duvar Köşe db köşe Köşe db pencereli (2) Köşe ib Köşe ib kolon Kolon kapılı Kolon duv Kolon perde Z.K. Köşe BA Z.Kkolon duv Z.K. kolon perde Çatı Katı (4.kat) Köşe db köşe Köşe db pencereli Köşe ib Ara Toplam L D

86 86 Tablo 5.21 C binasına ait(dışardan yalıtımlı) L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri (W/m 2 K) A (m 2 ) A*U (W/K) Yapı Elemanı Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Yapı Elemanı adet uzunluk (m) Isı akısı(w) L 2D ( W) Döşeme/Duvar Çatı/duvar Kolonlar Köşeler B.A Çatı Katı (2.kat) Köşeler B.A Ara Toplam L D

87 87 Tablo 5.22 D binasına ait (gazbeton ) L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri A A*U Yapı (W/m 2 K) (m 2 ) (W/K) Elemanı Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Yapı Elemanı adet uzunluk (m) Isı akısı(w) L 2D ( W) Döşeme/Duvar(blkl) Döşeme/Duvar(blksz) Döşeme/Çatı/duvar Köşe d. b Köşe d.b Köşe d b Köşe db Köşe i.b Köşe d.b Kolon d.b Köşe d.b Çatı katı (8. Kat) Köşe d. b Köşe d.b Köşe d b Köşe d.b Köşe i.b Köşe d.b Köşe d.b Ara Toplam L D

88 88 Tablo 5.23 E binasına ait (Hafif tuğla) L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri A A*U Yapı (W/m 2 K) (m 2 ) (W/K) Elemanı Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Yapı Elemanı adet uzunluk (m) Isı akısı(w) L 2D ( W) Döşeme/Duvar (blkl) Döşeme/Duvar (blksuz) Döşeme/Duvar (blkl)çıkma Döşeme/Duvar (blksuz)çıkma Döşeme/Duvar (blksuz)z.k Çatı/duvar Köşe Z.K. Pencere Köşe B.A Köşe Kolon Kolon Kolon Kolon 3 Z.K Penç Çatı katı( 3.kat) Köşe Ara Toplam L D Tablo 5.24 F binasına ait (içerden yalıtımlı) L D değerlerinin hesaplanmasında kullanılan değişkenler Yapı Elemanı U değeri A A*U (W/m 2 K) (m2) (W/K) Çatı Duvar Pencere+kapı Ara toplam Yapı Elemanı adet uzunluk (m) Isı akısı(w) L 2D ( W) Döşeme/Duvar Çatı/duvar Köşe dış bukey Köşe iç buk Ara Toplam L D 50.17

89 EN ISO e Göre Ls Değerlerinin Hesabı EN ISO e göre (Ls) değerlerinin hesabı yapılmış (Bölüm de açıklamalar verilmiştir) ve Tablo 5.25 ve 5.26 da ölçüm yapılan binalara ait Ls değerleri hesap sırasında kullanılan büyüklüklerle birlikte gösterilmiştir. Tablo 5.25 EN Madde 10 a göre hesaplanmış Ls değerleri ve ilgili büyüklükler Bina Tipi A m2 Uf W/m2/K Ug W/m2/K Ux W/m2/K dg m W m λ W/mK Rsi m2k/w Rse m2k/w Rg (m2k)/w B' m h m Uw W/(m2K) ε v fw U Ls A B D E Tablo 5.26 EN Madde 7 ye göre hesaplanmış L s değerleri ve ilgili büyüklükler Bina Tipi A m2 Uf W/m2/K Ug W/m2/K λ W/m K B' m π dt W m Ri(dt) m2k/ W Rf m2k/ W Rd(dt) m2k/ W C F A: Tuğla (yalıtımsız), B:Çift duvar arası yalıtımlı, C: Dışardan yalıtımlı, D: Gazbeton (yalıtımsız), E:Hafiftuğla, F: İçerden yalıtımlı Ls

90 EN ISO a Göre HU Değerlerinin Hesabı EN ISO a göre (H u ) değerlerinin hesabı yapılmış (Bölüm de açıklamalar verilmiştir ve Tablo 5.27 ve 5.28 de ölçüm yapılan binalara ait H u değerleri hesap sırasında kullanılan büyüklüklerle birlikte gösterilmiştir Tablo 5.27 Deney yapılan binalarda H U değerlerinin hesabında kullanılan değişkenler Bina L Due A duvar U duvar 1/α iç d dsıva λ dsıva d tuğla λ tuğla d isıva λ isıva 1/α dış A pencere U pencere Tipi (W/K) (m 2 ) (W/m 2 K) (m 2 K/W) (m) (W/mK) (m) (W/mK) (m) (W/mK) (m 2 K/W) (m 2 ) (W/m 2 K) A B C D E F Tablo 5.28 Deney yapılan binalarda H U değerleri. V.iu (m 3 /h). V.ue (m 3 /h) Azemin h kat η ue V u ρ. c H V,ue L sue L Due L ue H V,iu L siu L Diu L iu H iu H ue b H u Bina Tipi (m 2 ) (m) (h -1 ) (m 3 ) (Wh/m 3 K) (Wh/K h) (W/K) (W/K) (W/K) (Wh/K h) (W/K) (W/K) (W/K) (W/K) (W/K) (-) (W/K) A B C D E F A: Tuğla (yalıtımsız), B:Çift duvar arası yalıtımlı, C: Dışardan yalıtımlı, D: Gazbeton (yalıtımsız), E:Hafiftuğla, F: İçerden yalıtımlı

91 91 TS 825 in İyileştirilmesine göre Hesap Sonuçları TS 825 de sadece kolon/duvar bileşimindeki fazladan ısı kayıpları dikkate alınmış, döşemelerde meydana gelen yanal kayıplar ihmal edilmiştir. Dolayısıyla döşeme/kiriş bileşimlerinde meydana gelen ısı köprüleri ile ilgili fazladan kayıplar hesaplara katılmamaktadır. Sonuç olarak binaların iletimle ısı kaybı değerleri gerçek değerlerden küçük çıkmaktadır. Bu yanlışı düzeltmek üzere aşağıda açıklanan hesap yöntemi takip edilmiştir. TUBİTAK- İÇTAG-I242 nolu projede önerilen şekilde döşemelerin oluşturduğu ısı köprülerindeki fazlada kayıplar dikkate alınarak yeniden hesaplama yapılmıştır [46]. Hesaplamalar sırasında kiriş/duvar birleşimlerindeki U l değerleri, projede belirtilen (6)-(16) nolu eşitliklerden ve Tablo 5.2 den faydalanılarak [42], yeniden hesaplanmış ve TS 825 de belirtilen H i nin hesaplanmasında döşemelerdeki kayıp için bu değerler kullanılmıştır. Tablo 5.30 da bu iyileştirmeden sonra elde edilen sonuçlar verilmiştir. Tablo 5.29 TS 825 in İyileştirilmesine Göre H i sonuçları Bina Tipi Hi (W/K) A Binası (yalıtımsız tuğla) B binası ( çift duvar arası yalıtımlı) C binası (dışardan yalıtımlı) D binası (gazbeton) E binası (hafif tuğla) F binası (içerden yalıtımlı) -

92 92 BÖLÜM 6 DEĞERLENDİRME ve HESAP METODU ÖNERİSİ Bölüm 5 te TS 825 in mevcut durumuna, EN 832/ISO EN e göre, EN 832/ISO e göre ve TS 825 in iyileştirilmiş durumuna göre gerçekleştirilen hesaplamaların sonuçları verilmiştir. Tablo 6.1 de her binaya ait tipik özellikler gösterilmiştir. Ayrıca altıncı sütunda her binaya ait özellik A binasına ait ilgili özelliğe oran olarak verilmiştir. Böylece hesaplanan değerlerin kontrolü yapılmıştır. Şekil 6.1 de L s ve H U değerlerinin düşük sıcaklıklı ortamları ayıran eleman (bodrum ile zemin kat arasındaki döşeme alanı-a ds ) ve zemin alanı (toprağa oturan döşeme alanı-a z ) ile değişimi görülmektedir. A ds veya A z arttıkça Ls ve Hu değerleri de artmaktadır. Ancak H U daki artış daha fazladır Ls Hu B Ls-Hu, W/K D A A A F A E E C A Ads-A z, m2 Şekil 6.1 L s ve H U değerlerinin A zemin ve A düşük sıcaklığa göre karşılaştırılması Şekil 6.2 de L D değerlerinin A top /V brüt oranı ile değişiminin çok anlamlı olmadığı görülmektedir. Buna karşılık Şekil 6.3, 6.4 ve 6.5 de görüldüğü üzere L D değerleri A n, A top ve V brüt ile anlamlı bir şekilde ve benzer değişim göstermektedir. Tablo 6.2 de L D değerinin bu büyüklüklere bağımlılığını gösteren denklemler ve R 2 değerleri görülmektedir.

93 Tablo 6.1.Binalara ait alansal oranlar ve ısı kaybı hesap değerleri A Binası pen/ duv/ top. alan top. alan ısı köp /top.al. Diğ. bin. ait özel./a bin. ait özel. A ds (m2) At/Vbrüt (1/m) LD14683 (W/K) 93 LD10211 (W/K) A n (m2) A top (m2) V brüt (m3) H U (W/K) H T 832/14683 (W/K) H T 832/10211 (W/K) H T 825 (W/K) H T 825 iyileş. (W/K) Atop.,düşey Apencere Atop.opak Aduv A ısı köp B Binası 1.00 Atop..düşey= Apencere= Atop..opak= Aduv A ısı köp C Binası 0.67 Atop..düşey= Apencere= Atop..opak= Aduv A ısı köp D Binası 7.16 Atop..düşey= Apencere= Atop..opak= Aduv A ısı köp E Binası 0.62 Atop..düşey= Apencere= Atop..opak= Aduv A ısı köp F Binası 2.17 Atop..düşey= Apencere= Atop..opak= Aduv A ısı köp

94 LD, EN14683 LD, EN LD, W/K Atop/Vbrüt, 1/m Şekil 6.2 L D değerlerinin A top /V brüt e göre değerlendirilmesi 8000 LD, LD, Polinom (LD, 10211) Polinom (LD, 14683) L D, W/K A n, m2 Şekil.6.3 L D değerlerinin A n e göre değerlendirilmesi

95 LD, EN14683 Polinom (LD, EN14683) LD, EN10211 Polinom (LD, EN10211) L D, W/K A top, m2 L D, W/K Şekil.6.4 L D değerlerinin A top a göre değerlendirilme LD, EN14683 LD, EN10211 Polinom (LD, EN10211) Polinom (LD, EN14683) V brüt, m Şekil.6.5 L D değerlerinin V brüt e göre değerlendirilmesi

96 96 Tablo 6.2 L D değerinin A n, A top ve V brüt değerlerine bağımlılığını gösteren denklemler ve R 2 değerleri EN ISO e göre R 2 EN ISO e göre R 2 L D = A 2 n A n L D = A 2 n A n L D = A 2 top A top L D = A 2 top A top L D = V brüt V brüt L D = V brüt V brüt L D değerlerinin A top /V brüt oranı ile anlamlı bir değişim göstermediği yukarıda belirtildi. Ancak H T değerlerinin A top /V brüt oranı ile değişimi anlamlı olmaktadır (Şekil 6.6). Şekil 6.7, 6.8 ve 6.9 da görüldüğü üzere H T değerleri, L D değerlerine benzer olarak A n, A top ve V brüt ile anlamlı bir şekilde ve benzer bir değişim göstermektedir. Tablo 6.3 de H T değerinin bu büyüklüklere bağımlılığını gösteren denklemler ve R 2 değerleri görülmektedir HT, EN832/14683 HT, EN832/10211 HT, TS825 TS 825 iyileştirilmiş Üs (HT, TS825) Üs (TS 825 iyileştirilmiş) Üs (TS 825 iyileştirilmiş) Üs (HT, EN832/10211) Üs (HT, EN832/14683) H T, W/K A top /V brüt, 1/m Şekil.6.6 H T değerlerinin A top /V brüt e göre değerlendirilmesi

97 HT, EN832/14683 HT, TS825 Polinom (HT, EN832/10211) Polinom (HT, TS 825 iyileştirilmiş) HT, EN832/10211 HT, TS 825 iyileştirilmiş Polinom (HT, EN832/14683) Polinom (HT, TS825) 8000 H T, W /K A top, m 2 Şekil.6.7 H T değerlerinin A top a göre değerlendirilmesi HT, EN 832/14683 TS 825 EN 8322/10211 TS 825 İy ileştirilmiş Polinom (HT, EN 832/14683) Polinom (TS 825 İy ileştirilmiş) Polinom (EN 8322/10211) Polinom (TS 825) HT,W/K " A n (m 2 ) Şekil.6.8 H T değerlerinin A n e göre değişimi

98 EN, 832/14683 HT, EN 832/10211 HT, TS 825 HT, TS 825 İyileştirilmiş Polinom (HT, EN 832/10211) Polinom (EN, 832/14683) Polinom (HT, TS 825) Polinom (HT, TS 825 İyileştirilmiş) H T, W /K " V brüt, m 3 Şekil.6.9 H T değerlerinin V brüt e göre değerlendirilmesi Tablo 6.3 H T değerlerinin A n, A top, V brüt e göre değerlendirilmesi gösteren denklemler ve R 2 değerleri EN ISO e göre R 2 EN ISO e göre R 2 H T = A n A n H T = A n A n H T = A top A top H T = A top A top H T = V brüt V brüt TS 825 e göre H T = V brüt V brüt İyileştirilmiş TS 825 e göre H T = A n A n H T = A n A n H T = A top A top H T = A top A top H T = V brüt V brüt H T = -2E-05 V brüt V brüt HT değerleri, A top /V brüt ile hızlı bir şekilde azalmaktadır. Bu oranın belli bir değerinden ( 0.4) sonra eğriler birbirlerine yaklaşmakta ve hemen hemen sabit kalmaktadır.

99 99 Yine A n, A top ve V brüt değerlerine göre değişime bakıldığında, H T değerlerinin bu büyüklüklerle orantılı olarak arttığı görülmektedir ve eğriler birbirlerinden anlamlı şekilde açılmaktadır. Tablo 6.4 de görüldüğü üzere ikinci dereceden polinom denklemelerinin R 2 değerleri 0.99 civarındadır. En küçük R 2 değerleri ise EN ISO e göre yapılan hesap sonuçları için görülmektedir (0.95). H T değerleri, A top /V brüt ile hızlı bir şekilde azalmaktadır. Bu oranın belli bir değerinden ( 0.4) sonra eğriler birbirlerine yaklaşmakta ve hemen hemen sabit kalmaktadır. Yine A n, A top ve V brüt değerlerine göre değişime bakıldığında, H T değerlerinin bu büyüklüklerle orantılı olarak arttığı görülmektedir ve eğriler birbirlerinden anlamlı şekilde açılmaktadır. Tablo 6.4 de görüldüğü üzere ikinci dereceden polinom denklemelerinin R 2 değerleri 0.99 civarındadır. En küçük R 2 değerleri ise EN ISO e göre yapılan hesap sonuçları için görülmektedir (0.95). H T değerleri açısından en küçük kayıplar TS 825 e göre hesaplanmaktadır. Daha sonra TS 825 in iyileştirilmiş durumuna göre hesaplanan kayıplar gelmektedir (Tablo 6.4 ve Şekil 6.10 ve 6.11). EN 832/14683 ve EN 832/10211 e göre hesaplanan değerler daha yüksek çıkmaktadır. Ancak ısı kaybı miktarı küçüldükçe, yani ısı kaybeden alan (A top ) azaldıkça (F Binası), EN e göre hesaplanan kayıp en küçük olmaktadır. En yüksek değer ise TS 825 in iyileştirilmiş durumuna göre hesaplandığında elde edilmektedir. Bina büyüdükçe ve ısı kaybı arttıkça diğer metotlara göre hesaplanan değerler EN e göre hesaplanan değerin %60 ı mertebesine kadar düşmektedir. TS 825 in mevcut durumu ile en küçük kayıpları vermesi normaldir. Çünkü döşemelerden alınan yanal kayıplar dikkate alınmamaktadır. TS 825 in iyileştirilmiş durumunda da küçük değerler elde edilmesi, kolon-duvar birleşimlerindeki fazladan ısı kayıplarının da yeterli düzeyde hesaplanamadığını göstermektedir. Çünkü bu durumda döşemelerden olan kayıplar hesaplara katılmıştır; fakat yine de EN den bile daha küçük değerler hesaplanmaktadır. Hâlbuki EN de döşemelerde kirişler dikkate alınmamaktadır. EN de yüksek değer elde edilmesinin bir sebebi de, bu metota göre aynı köşede iç bükey ve dış bükey şartların birlikte meydana gelmesi halinde aynı köşenin iki defa hesaplara katılmasıdır.

100 100 Tablo 6.4 Farklı hesap metotlarından elde edilen değerlerin karşılaştırılması [HT(TS 825 İyileştirilmiş)]- [HT(TS 825)] [HT(EN )] -[HT TS 825] [HT(EN )]-[HT TS 825] [HT(TS 825 İyileştirilmiş)]- [HT(TS 825)]/TS 825 [HT(EN )] -[HT TS 825]/TS 825 [HT(EN )]-[HT TS 825]/TS 825 TS825 iyileş./ EN10211 Bina tipi HT(TS 825) HT(TS 825 İyileştirilmiş) HT(EN ) HT(EN ) TS825/ EN10211 EN14683/ EN10211 A Binası B Binası C Binası D Binası E Binası F Binası A: Tuğla (yalıtımsız). B:Çift duvar arası yalıtımlı. C: Dışardan yalıtımlı. D: Gazbeton (yalıtımsız). E:Hafiftuğla. F: İçerden yalıtımlı EN de ise her ısı köprüsü detayı iki boyutlu analiz sonucu değerlendirildiğinden en yüksek ısı kayıpları elde edilmektedir. Ancak EN de toplam kayıp yüzeyindeki ısı kaybı dikkate alınmaktadır. Kesit içindeki elemanların etkileşimi göz ardı edilmektedir. Halbuki bu elemanlardaki etkileşim sonucu dış ortama ısı kaybı meydana gelmese de, iç ortamdan ısının kesit içine iletilmesi söz konusudur. TS 825 in iyileştirilmiş halinde döşemeler için bu durum dikkate alınmaktadır. Sonuç olarak ısı kaybı küçük olan binalarda TS 825 in iyileştirilmiş haline göre hesaplanan değerler daha büyük çıkmaktadır. Fakat A top büyüdükçe kolon ve duvarlar ile köşelerden olan fazladan kayıpların payı büyümekte ve bu büyüklüklerin etkin şekilde veya hiç hesaba katılmadığı TS 825 ve TS 825 in iyileştirilmiş haline göre yapılan hesaplar daha küçük kayıplar vermektedir. Bu büyüklüklerin hesaplara katıldığı EN e göre elde edilen sonuçlar daha büyük kayıplar vermekte; fakat her eleman gerçek detay ve boyutlarla değerlendirilmediği için, bu değerlendirmenin yapıldığı EN e göre yinede kayıplar daha küçük kalmaktadır.

101 101 Fark(TS825-TS825iyilş.) Fark(EN14683-TS825) Fark(EN10211-TS825) H T değerlerinin TS 825'den farkı, W/K H T (TS825), W/K Şekil 6.10 Diğer metotlarla hesaplanan kayıpların TS 825 e göre hesaplanan değerlerden farkının TS 825 e göre hesaplanan kayıp değerlerine göre değişimi TS825/EN10211 EN14683/EN10211 Üs (EN14683/EN10211) TS825iyileş:/EN10211 Üs (TS825iyileş:/EN10211) Üs (TS825/EN10211) H T değerlerinin EN10211'e oranı H T (TS825), W/K Şekil 6.11 Diğer metotlarla hesaplanan kayıpların EN e göre hesaplanan değerlere oranlarının TS 825 e göre hesaplanan kayıp değerlerine göre değişimi Farklı hesap metotlarına göre elde edilen sonuçlarda, binaların ısı kayıp miktarlarının büyükten küçüğe sıralanışında bir fark olup olmadığı da araştırılmıştır. Tablo 6.5 de rakamsal değerler, Şekil 6.12 de ise grafik gösterimi verilmiştir. Genelde sıralamada bir fark

102 102 oluşmamaktadır. Sadece TS825 in iyileştirilmiş halinde çok küçük farkla B ve D binalarının sırası değişmektedir. F binasında betonarme kiriş olmadığı için iyileştirme sırasında [42] nolu kaynaktan elde edilen değerler kullanılamamıştır. Tablo 6.5 incelenen binaların ısı kayıpları esas alınarak farklı hesap metotlarına göre sıralanışı Bina tipi TS825 Bina tipi TS825iyileş. Bina tipi EN14683 Bina tipi EN10212 B Binası D Binası B Binası B Binası D Binası B Binası D Binası D Binası A Binası A Binası A Binası A Binası E Binası 1648 E Binası E Binası E Binası C Binası C Binası C Binası C Binası F Binası 98.8 F Binası - F Binası F Binası 71.6 TS 825 TS 825 İyileştirilmiş EN EN HT değerleri, W/K Bina tipi B Binası D Binası A Binası E Binası C Binası F Binası Şekil 6.12 Farklı hesap metotlarından elde edilen ısı kaybı değerlerinin karşılaştırılması Şekil 6.11 de görüldüğü üzere, iletimle özgül ısı kaybı (HT Hi) yaklaşık 500 W/K den daha yüksek olduğunda, TS 825 e dayanan metotla yapılan hesaplamalarda elde edilen kayıplar EN 832/EN e göre elde edilen kayıpların 0.60 ile 0.70 i arasında kalmaktadır. Bu önemli bir fark olmakla birlikte, oranın hemen hemen sabit kalması uygulamada kolaylık sağlayabilir. Diğer yandan, hesap metodunun seçilmesi sırasında dikkate alınması gereken bir diğer özellik, bu hesapları yaparken harcanan süre ve işlemlerin kolaylığıdır.

103 103 H T H i değerlerinin hesaplanması sırasında kullanılan işlem sayıları ve süreleri Tablo 6.6 da verilmektedir. Tablo 6.6 Isı kaybı hesapları sırasında kullanılan işlem sayısı ve bu işlemlerin yapılması için ihtiyaç duyulan süreler Isı kaybı Hesap Yapılan İşlem Toplam İşlem süresi Metodu Sayısı min - max. TS dakika - 30 dakika. TS 825 iyileştirilmiş 5 18 dakika - 40 dakika EN 832/EN gün - 1 hafta EN 832/EN hafta - 3 hafta H T H i değerlerinin hesaplanması sırasında işlem sayısı ve toplam harcanan süre açısından hesap metotları, en azdan en fazlaya doğru aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır. TS 825 TS 825 iyileştirilmiş EN 832/EN EN 832/EN TS 825 ve EN 832 ye göre yapılan hesaplamalarda toplam işlem süresi arasında büyük bir zaman farkı vardır. Bunun sebebi, EN 832/EN e göre hesaplama yapmak için her binada ısı köprüleri oluşturan yapı elemanlarının (kiriş-duvar, kolon-duvar birleşimleri, köşe noktaları, çıkmalar vb.) QuickField programında çizilmesi için harcanan süredir. Çizim aşamasından sonra, mimari projeler üzerinde bu yapı elemanlarının adedine göre tekrar bir hesap süreci başlamaktadır. Ayrıca L s ve H U değerleri içinde çok sayıda işlem gerekmektedir. Dolayısıyla hesaplar bir bina için, projelerin büyüklük ve özeliklerine göre minimum 1 hafta ile maksimum 3 hafta sürede gerçekleşmektedir. EN 832/EN e göre hesaplamalarda proje üzerinde ısı köprüsü oluşturan elemanların adetleri belirlendikten sonra Tablolardan ilgili değerler seçilerek hesaplamalar yapılmaktadır. L s ve H U değerleri de ayrıca hesaplanmaktadır. Bu durumda, bir bina için işlem süresi, bina tipine göre minimum 2 gün ile 1 haftadır.

104 104 Yukarıdaki açıklamalar dikkate alındığında en uygun yaklaşımın TS 825 in iyileştirilmiş durumunun kullanılması ancak H i değeri 500 W/K den fazla olan binalarda elde edilen sonucun 0.70 e bölünmesidir. Şekil 6.11 de oranların sabit kalması bu önerinin yapılabilmesini mümkün kılmaktadır.

105 105 BÖLÜM 7 SONUÇLAR Isı köprüleri ile ilgili uluslararası hesap metotları, ISO 9164 ve EN 832 ye dayanmaktadır. ISO 9164 de açıklanan metot, EN 832 de belirtilen metottan daha basittir ve TS 825 de küçük değişikliklerle ülkemize uyarlanmıştır. EN 832 de yapı elemanlarının bünyesinden iletilen ısı enerjisinin hesabı için sırasıyla EN 13789, EN ve EN e yönlendirilmekte ve hem daha fazla işlem ve hem de daha fazla süre gerekmektedir. Diğer yandan, TS 825 in mevcut durumunda ısı köprülerinde gerçekleşen ısı kayıpları ile ilgili hesaplamalarda eksiklikler vardır. Kiriş-duvar birleşim noktaları için hesap metodu tanımlı değildir ve kolon-duvar birleşimleri için önerilen hesap metodu ise uluslararası düzeyde güncelliğini kaybetmiştir. Hâlbuki ülkemizde çok yaygın olarak kullanılan betonarme karkas binalarda ısı köprülerinin alanı, toplam ısı kaybeden elemanların alanları içinde %10 ile %20 arasında değişen bir paya sahiptir. Dolayısıyla ısı köprüleri ile ilgili hesaplarda yapılacak yanlışlar sonuçları önemli ölçüde etkileyecektir. Bu çalışmada, TS 825 in mevcut durumu, kiriş-duvar birleşimleri için geliştirilmiş metot kullanılarak iyileştirilmiş durumu, EN 832 ve EN de belirtilen hesap metodu ve EN 832 ve EN de belirtilen hesap metotu kullanılarak, farklı özelliklerdeki binalar için iletimle özgül ısı kayıpları (HT Hi) hesaplanmıştır. Sonuçların birbirinden sapmaları ile hesap kolaylıkları karşılaştırılarak en uygun hesap metodu önerilmiştir. Bu çalışmada incelenen binaların yalıtım durumları, duvar malzemeleri, net kullanım alanları, kat sayıları vb. özellikleri farklı olarak seçilmiştir. HT değerleri açısından en küçük kayıplar TS 825 e göre hesaplanmaktadır. Daha sonra TS 825 in iyileştirilmiş durumuna göre hesaplanan kayıplar gelmektedir. EN 832/14683 ve EN 832/10211 e göre hesaplanan değerler daha yüksek çıkmaktadır. Ancak ısı kaybı miktarı küçüldükçe, yani ısı kaybeden alan (Atop) azaldıkça, EN e göre hesaplanan kayıp en küçük olmaktadır. En yüksek değer ise TS 825 in iyileştirilmiş durumuna göre hesaplandığında elde edilmektedir. Bina büyüdükçe ve ısı kaybı arttıkça diğer metotlara göre hesaplanan değerler EN e göre hesaplanan değerin %60 ı mertebesine kadar

106 106 düşmektedir. Bu önemli bir fark olmakla birlikte, oranın Hi değeri 500 W/K den daha yüksek binalarda hemen hemen sabit kalması önemli bir tespittir. Hesap metotlarına göre elde edilen sonuçlarda binaların ısı kayıp miktarlarının büyükten küçüğe sıralanışında bir fark olup olmadığı da araştırılmıştır. Genelde sıralamada bir fark oluşmamaktadır. Sadece TS 825 in iyileştirilmiş durumunda, çok küçük farkla B ve D binalarının sırası değişmektedir. Hesap metotlarındaki işlem sayısı ve yapılış süreleri göz önüne alındığında, işlem adedi ve hesap süresi en az olan standart TS 825, daha sonra TS 825 in iyileştirilmiş, ISO EN ve son olarak ISO EN gelmektedir. TS 825 (15 40 dakika) ve EN 832 ye (2 gün 3 hafta) göre yapılan hesaplamalarda, toplam hesap süresi açısından büyük bir zaman farkı vardır. Bunun sebebi, EN 832/EN e göre hesaplama yapmak için her binada ısı köprüleri oluşturan yapı elemanlarının (kiriş-duvar, kolon-duvar birleşimleri, köşe noktaları, çıkmalar vb.) QuickField programında çizilmesi için harcanan süredir. Çizim aşamasından sonra, mimari projeler üzerinde bu yapı elemanlarının adedine göre tekrar bir hesap süreci başlamaktadır. Ayrıca Ls ve HU değerleri içinde çok sayıda işlem gerekmektedir. Dolayısıyla hesaplar bir bina için, projelerin büyüklük ve özeliklerine göre minimum 1 hafta ile maksimum 3 hafta sürede gerçekleşmektedir. EN 832/EN e göre hesaplamalarda proje üzerinde ısı köprüsü oluşturan elemanların adetleri belirlendikten sonra Tablolardan ilgili değerler seçilerek hesaplamalar yapılmaktadır. Ls ve HU değerleri de ayrıca hesaplanmaktadır. Bu durumda, bir bina için işlem süresi, bina tipine göre minimum 2 gün ile 1 haftadır. Yukarıdaki sonuçlar dikkate alındığında, binanın iletimle ısı kaybının hesabı için TS 825 in iyileştirilmiş durumunun kullanılması önemli bir hesap kolaylığı sağlayacaktır. Hi değeri 500 W/K den fazla olan binalarda elde edilen sonucun 0.70 e bölünmesi ile de, bu metottan elde edilen sonuçların, gerçek durumların bire bir değerlendirildiği hesap metodundan elde edilen sonuçlardan sapmasının düzeltilmesi mümkündür ve gereklidir.

107 107 KAYNAKLAR [1] Toydemir N., Gürdal E. ve Tanaçan L., Yapı elemanı tasarımında malzeme, İstanbul, Literatür Yayıncılık, İstanbul, [2] Dilmaç Ş. ve Kesen N., A comparison of new Turkish thermal insulation standard (TS 825), ISO 9164, EN 832 and German regulation, Energy and Buildings, 35, 2003, ,. [3] Davies M.G., A rationale for nodal placement for heat flow calculations in walls, Building and Environment, 38, 2003, [4] Brown W.P. and Wilson A., Thermal Bridges in Buildings, Canadian Building Digest, CBD 44, [5] Jos Schijndel A.W. M., Integrated Thermal Bridge and Building Modelling and Solving Building Physics with FemLab, Building and Environment,38, 2003, [6] Hassid S., Thermal bridges across multilayer walls: an integral approach, Building and Environment, 25,2,1990, [7] Kosny J. and Kossecka E, Multi dimensional heat transfer through complex building envelope assemblies in hourly energy simulation program, Energy and Buildings, 34, 2002, [8] Bellia L. and Minichiello F., A simple evaluator of building envelope moisture condensation according to an European Standard Building and Environment, 38, 2003, [9] Grinzato E., Vavilov V. and Kauppinen T., Quantative infrared thermography in buildings, Energy and Buildings, 29,1,1998, 1-9. [10] Ben- Nakhi A.,E., Aesem E.,O., Conflation of Thermal Bridging Assessment and Building Thermal Simulation, / CBS 1999/ CBS 99-PA- 04 Polf, [11] Guefeng M. and Johannesson G., Dynamic calculation of thermal bridges, Energy and Buildings, 26, [12] Salgon J.J., A. Neveu, Application of Modal analysis to modelling of thermal bridges, Energy and Buildings, 10,1987, [13] Standaert P., Proposal for using a nominal temperature factor and nominal linear transmittance in thermal bridge evaluations-kopractice, PHSIBEL Project, pp. 1-13, Maldegem, [14] (thermal bridge analyses in practice KOBRA software and EUROKOBRA)

108 108 [15] Kılıçarslan K., Yapılarda enerji kaybı hakkında paket program hazırlanması ve bir uygulama, Yıldız Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 1992, İstanbul. [16] Altınok U., Yedi il için Derece Gün metodu ile ısı kaybı hesabı, klasik metotla mukayesesi ve düzeltme faktörlerinin tespiti, Yıldız Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1987, İstanbul. [17] Çölhan N.A., Bayındırlık ve iskan bakanlığının eski ısı yalıtım yönetmeliğinde önerdiği tip döşeme kesitlerinin değerlendirilmesi, yeni yönetmelik ve TS 825 e göre yeniden önerilmeleri, İstanbul Teknik Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001, İstanbul. [18] Ersoy G., Bayındırlık ve İskân Bakanlığı nın tip duvarlarında simetrik köşelerin ısı köprüsü etkisinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi- Fen Bilimleri Enstitüsü, 1991, İstanbul. [19] Nakıoğlu O., Isı köprüleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi- Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, [20] Bulut, Y. Yapılarda enerji tüketiminin azaltılması ve enerji tasarrufu üzerine bir çalışma, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne, [21] Yaşar Y., Paralel yüzeyli ısı köprüsü içeren yapı elemanında yüzey sıcaklıklarının hesaplanmasında kullanılabilecek bir yöntem, Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi- Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, [22] Özkan E. ve Altun M.C., Yapı elemanlarının birleşimlerinde ısı ve nem ile ilgili optimum performans gösterecek seçeneklerin geliştirilmesi, Proje no:intag-234, İnşaat Teknolojileri Araştırma Grubu, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Aralık 2000, İstanbul. [23] Anon, [24] Cihan M.T. ve Dilmaç Ş., Duvarlar için önerilen yeni yalıtım uygulaması ile çift duvar arası yalıtımın karşılaştırılması, Yalıtım, Şubat 2003, [25] Dilmaç Ş., Can A., ve Kartal S., Ara kat döşemelerinin ısıl davranışı üzerine iklim şartlarının ve yalıtım sistemlerinin etkisi, Tesisat Mühendisliği Dergisi, Sayı 82, Temmuz-Ağustos 2004, [26] Dilmaç Ş., Cihan M. T. ve Güner A., Teras çatıların enerji verimliliklerinin karşılaştırılması, DİZAYN Konstrüksiyon, Sayı 226, (2004), [27]Ş. Dilmaç, A. Güner, ve Ö. Alamut, Teras kat döşemelerinin ısıl davranışı üzerine iklim şartlarının etkisi, DİZAYN Konstrüksiyon, Sayı 225, (2004), [28] Ş. Dilmaç, A. Can ve F. Ş. Sezer, Ara kat kirişli döşemelerinde içerden ve dışardan yalıtım uygulamalarının enerji verimliliklerinin karşılaştırılması, Tesisat Mühendisliği, 80, Mart-Nisan 2004, 7-20.

109 109 [29] Cihan M.T., Sezer F. Ş. ve Dilmaç Ş., Teras ve ara kat döşemelerinde çift duvar arası yalıtım uygulamalarının enerji verimliliklerinin değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Mühendislik- mimarlık Fakültesi dergisi, cilt 10, sayı 2, (2005), [30] Akgün G. ve Dilmaç Ş., Isı köprüsü problemlerinde kullanılan matematik modellerin karşılaştırılması, İTÜ Dergisi, cilt 4, sayı 5, (2005), [31] Anon, TS 8441: Isı yalıtımı hesaplama metodları-düzlem yapı yüzeylerinde dikdörtgen kesitli ısı köprüleri-1990, Türk standardları Enstitüsü, Ankara. [32] Gür B. ve Dilmaç Ş., Isı Kaybı Hesap Programlarına Ait Sonuçların Yüksek Binalar İçin Karşılaştırılması, DİZAYN Konstrüksiyon, Sayı 224, (2004), [33 ] Toydemir N., Tanaçan L, Sayıl B., Isı tutucu malzemeler ve uygulamaları DİZAYN Konstrüksiyon, Sayı 77, (2004), [34] Özer, M., Yapıların ısı, su ve buhar yalıtımları, Haşmet basımevi, İstanbul. [35] Cihan M.T., EPS Bloklu, çelik donatılı beton taşıyıcı duvarlı binanın ısıl performansı, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü, Çorlu, [36] Anon., Natıonal ınsulatıon associatıon -USA, insulatıon.org/ınsulatıon/ history.htm. [37] Cihan M.T., Düşey delikli hafif tuğla ve EPS +İzotuğla duvarların çift duvar arası yalıtım ile karşılaştırılması, Seminer çalışması, Trakya Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü, Çorlu, [38] Dilmaç Ş., Yapıların yalıtımı ve korunumu ders notları, yayınlanmamış. [39] Anon., [40] Evcil N., Isı izolasyonu ve dış duvarların enerji etkin yenilenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, [41] Ulusal web sayfaları: www. ızocam.com. tr. [42] Dilmaç Ş. (Proje yürütücüsü), Döşemelerde yanal ısı kayıplarının hesaplanması için parametrelerin belirlenmesi Tubitak İÇTAG- I 242, [43] Anon., TS 825: Binalarda ısı yalıtım kuralları-1998, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. [44] Anon., EN 832: Thermal performance of buildings, Calculation of energy use for heating, Residential buildings-2000, European Committee for Standardization, Brussels. [45] Anon., ISO 9164: Thermal insulation-calculation of space heating requirements for residential buildings-1989, International Organisation for Standards, Geneva.

110 110 [46] Anon., TS EN ISO : Bina inşaatlarında ısıl köprüler-isı akışları ve yüzey sıcaklıkları-bölüm1:genel hesaplama metodları-2000, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara [47] Anon., ISO : Thermal bridges in building construction-heat flows and surface temperatures-part 2: Linear thermal bridges, the International Organization for Standardization, Geneva. [48] Anon., ISO 6946/2 Thermal insulation-calculation methods-part 2: Thermal bridges of rectangular sections in plane structures-1986, International Organissation for Standards, Geneva. [49] Anon., EN ISO Thermal performance of buildings-transmission heat loss coefficient-calculation methods-1999, European Committee for Standardization, Brussels. [50] Anon., EN ISO Thermal performance of buildings-heat transfer via the ground- Calculation methods-1998, European Committee for Standardization, Brussels. [51] Spiegel R., Vector Analysis and an introduction to Tensor Analysis, Schaum s Outline Series, McGraw-Hill Book Co., [52] Anon., QuickField 5.1 paket programı, yardım menüsü. [53] Anon., ISO 6946 Building components and building elements- Thermal resistance and thermal transmittance- Calculation method-1996, the International Organization for Standardization, Geneva. [54] Anon., ISO Thermal bridges in building construction-linear thermal transmittance-simplified methods and default values, the International Organization for Standardization, Geneva.

111 111 EK 1 EK 1.1 A Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri Değerleri

112 112 EK 1.2 A Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (3-4) Değerleri,

113 113 EK 1.3 A Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (5-6) Değerleri

114 114 EK 1.4 B Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (1-2) Değerleri

115 115 EK 1.5 B Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (3-4) Değerleri

116 116 EK 1.6 B Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (5-6) Değerleri

117 117 EK 1.7 B Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (7-8) Değerleri

118 118 EK 1.8 B Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (9-10) Değerleri

119 119 EK 1.9 C Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (1-2) Değerleri

120 120 EK 1.10 C Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (3-4) Değerleri

121 121 EK 1.11 D Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (1-2) Değerleri

122 122 EK 1.12 D Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (3-4) Değerleri

123 123 EK 1.13 D Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (5-6) Değerleri

124 124 EK 1.14 D Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (7-8) Değerleri

125 125 EK 1.15 E Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (1-2) Değerleri

126 126 EK 1.16 E Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (3-4) Değerleri

127 127 EK 1.17 F Binasına ait Ölçüm Yapılan Binalara Ait Isı Köprüleri (1-2) Değerleri

Isı transferi (taşınımı)

Isı transferi (taşınımı) Isı transferi (taşınımı) Isı: Sıcaklık farkı nedeniyle bir maddeden diğerine transfer olan bir enerji formudur. Isı transferi, sıcaklık farkı nedeniyle maddeler arasında meydana gelen enerji taşınımını

Detaylı

ARA KAT DÖŞEMELERĐNĐN ISIL DAVRANIŞI ÜZERĐNE ĐKLĐM ŞARTLARININ VE YALITIM SĐSTEMLERĐNĐN ETKĐSĐ

ARA KAT DÖŞEMELERĐNĐN ISIL DAVRANIŞI ÜZERĐNE ĐKLĐM ŞARTLARININ VE YALITIM SĐSTEMLERĐNĐN ETKĐSĐ ARA KAT DÖŞEMELERĐNĐN ISIL DAVRANIŞI ÜZERĐNE ĐKLĐM ŞARTLARININ VE YALITIM SĐSTEMLERĐNĐN ETKĐSĐ Şükran DĐLMAÇ *, Ahmet CAN **, Semiha KARTAL *** *TÜ Çorlu Mühendislik Fakültesi Đnşaat Müh. Böl., **TÜ Mühendislik

Detaylı

KONUTLARDA VE SANAYİDE ISI YALITIMI İLE ENERJİ TASARRUFU - SU YALITIMI EĞİTİMİ VE GAP ÇALIŞTAYI

KONUTLARDA VE SANAYİDE ISI YALITIMI İLE ENERJİ TASARRUFU - SU YALITIMI EĞİTİMİ VE GAP ÇALIŞTAYI MARDİN ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ (PROJE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ) KONUTLARDA VE SANAYİDE ISI YALITIMI İLE ENERJİ TASARRUFU - SU YALITIMI EĞİTİMİ VE GAP ÇALIŞTAYI TS 825 in Bina Yaklaşımı Her hacim ayrı ayrı

Detaylı

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 DOĞAL VE ZORLANMIŞ TAŞINIMLA ISI TRANSFERİ DENEYİ ÖĞRENCİ NO: ADI SOYADI:

Detaylı

LÜLEBURGAZDAKİ BİNA DIŞ DUVARLARI İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞININ BELİRLENMESİ VE MALİYET ANALİZİ

LÜLEBURGAZDAKİ BİNA DIŞ DUVARLARI İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞININ BELİRLENMESİ VE MALİYET ANALİZİ LÜLEBURGAZDAKİ BİNA DIŞ DUVARLARI İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞININ BELİRLENMESİ VE MALİYET ANALİZİ Mak. Yük. Müh. Emre DERELİ Makina Mühendisleri Odası Edirne Şube Teknik Görevlisi 1. GİRİŞ Ülkelerin

Detaylı

YENİ YÖNETMELİĞE UYGUN YALITIM VE DUVAR DOLGU MALZEME SEÇİMİNDE OPTİMİZASYON

YENİ YÖNETMELİĞE UYGUN YALITIM VE DUVAR DOLGU MALZEME SEÇİMİNDE OPTİMİZASYON TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yalıtım Kongresi 23-24-25 Mart 2001 Eskişehir-Türkiye YENİ YÖNETMELİĞE UYGUN YALITIM VE DUVAR DOLGU MALZEME SEÇİMİNDE OPTİMİZASYON ÖZET M. Gökhan KORKMAZ MARDAV Yalıtım

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR II DOĞRUSAL ISI İLETİMİ DENEYİ 1.Deneyin Adı: Doğrusal ısı iletimi deneyi..

Detaylı

ÜLKEMİZDEKİ ÇİFT DUVAR ARASI YALITIM UYGULAMALARINDA BETONARME KİRİŞLERİN OLUŞTURDUĞU ISI KÖPRÜLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÜLKEMİZDEKİ ÇİFT DUVAR ARASI YALITIM UYGULAMALARINDA BETONARME KİRİŞLERİN OLUŞTURDUĞU ISI KÖPRÜLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt, Sayı 2, 5 ÜLKEMİZDEKİ ÇİFT DUVAR ARASI YALITIM UYGULAMALARINDA BETONARME KİRİŞLERİN OLUŞTURDUĞU ISI KÖPRÜLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ M. Timur

Detaylı

Dış Ortam Sıcaklığının Değişimine Bağlı Olarak Isı Köprülerindeki Isı Transferinin Sayısal Olarak İncelenmesi

Dış Ortam Sıcaklığının Değişimine Bağlı Olarak Isı Köprülerindeki Isı Transferinin Sayısal Olarak İncelenmesi Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(2), ss. 87-97, Aralık 211 Çukurova University Journal of the Faculty of Engineering and Architecture, 26(2), pp. 87-97, December 211 Dış

Detaylı

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı

Detaylı

Bölüm 4 BİNALARDA ISITMA SİSTEMİ PROJELENDİRİLMESİNE ESAS ISI GEREKSİNİMİ HESABI (TS 2164)

Bölüm 4 BİNALARDA ISITMA SİSTEMİ PROJELENDİRİLMESİNE ESAS ISI GEREKSİNİMİ HESABI (TS 2164) ME401- Isıtma ve Havalandırma Bahar, 2017 Bölüm 4 BİNALARDA ISITMA SİSTEMİ PROJELENDİRİLMESİNE ESAS ISI GEREKSİNİMİ HESABI (TS 2164) Ceyhun Yılmaz Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine

Detaylı

BLOK MALZEME KULLANILAN DUVARLAR İÇİN MALİYET ANALİZİ. 4-Kasım-2014

BLOK MALZEME KULLANILAN DUVARLAR İÇİN MALİYET ANALİZİ. 4-Kasım-2014 BLOK MALZEME KULLANILAN DUVARLAR İÇİN MALİYET ANALİZİ 4-Kasım-2014 Bu rapor ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ 2014-03-03-1-00-112 kod nolu danışmanlık projesi kapsamında hazırlanmıştır 1 GİRİŞ Günümüzde enerji

Detaylı

1).S.Ü. MÜH.-MİM. FAKÜLTESİ, MİMARLIK BÖLÜMÜ/KONYA mutosun@selcuk.edu.tr, mustosun@hotmail.com tel: 0542 644 83 19

1).S.Ü. MÜH.-MİM. FAKÜLTESİ, MİMARLIK BÖLÜMÜ/KONYA mutosun@selcuk.edu.tr, mustosun@hotmail.com tel: 0542 644 83 19 YAPILARDA ENERJİ TASARRUFUNA YÖNELİK ÇABALAR İÇİN BİR BİLGİSAYAR ANALİZ PROGRAM MODELİ Dr. Mustafa TOSUN 1 1).S.Ü. MÜH.-MİM. FAKÜLTESİ, MİMARLIK BÖLÜMÜ/KONYA mutosun@selcuk.edu.tr, mustosun@hotmail.com

Detaylı

DUVARLARDA ISI YALITIMI

DUVARLARDA ISI YALITIMI 1. TOPRAK ALTI DIŞ DUVARLARDA ve TEMELLERDE ISI YALITIMI Toprak Temaslı Beton Perde Duvarlar Koruma Duvarlı A- Toprak B- Baskı duvarı C- Su yalıtım malzemesi D- Isı yalıtımı (ekstrüde polistiren köpük)

Detaylı

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ Giriş Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli

Detaylı

ÜLKEMİZDE KULLANILABİLECEK DIŞ DUVAR ELEMANLARININ SES YALITIM PERFORMANSI/ ISI GEÇİRGENLİK KATSAYISI/ MALİYET AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

ÜLKEMİZDE KULLANILABİLECEK DIŞ DUVAR ELEMANLARININ SES YALITIM PERFORMANSI/ ISI GEÇİRGENLİK KATSAYISI/ MALİYET AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ÜLKEMİZDE KULLANILABİLECEK DIŞ DUVAR ELEMANLARININ SES YALITIM PERFORMANSI/ ISI GEÇİRGENLİK KATSAYISI/ MALİYET AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Özgül YILMAZ KARAMAN Araştırma Görevlisi, Y. Mimar Dokuz Eylül

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

Bir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin

Bir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin Bir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin dış ortamdan ısı absorblama kabiliyetinin bir göstergesi

Detaylı

BATIKENT, TAM ISI YALITIMLI 5.000 KONUTTA İŞLETME DÖNEMİ SONUÇLARI

BATIKENT, TAM ISI YALITIMLI 5.000 KONUTTA İŞLETME DÖNEMİ SONUÇLARI 77 BATIKENT, TAM ISI YALITIMLI 5.000 KONUTTA İŞLETME DÖNEMİ SONUÇLARI Abdullah BİLGİN ÖZET Proje, uygulama ve işletme dönemini yaşadığımız 50,000 konutluk Batıkent projesinde, ısı yalıtımı uygulamasına,

Detaylı

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Farklı sonlu eleman tipleri ve farklı modelleme teknikleri kullanılarak yığma duvarların

Detaylı

Binanın Özgül Isı Kaybı Hesaplama Çizelgesi

Binanın Özgül Isı Kaybı Hesaplama Çizelgesi Binanın Özgül Isı Kaybı Hesaplama Çizelgesi Yapı Elemanı Kalınlığı Isıl Iletkenlik Hesap Değeri Isıl İletkenlik Direnci Isı Geçirgenlik Katsayısı Isı Kaybedilen Yuzey Isı Kaybı Binadaki Yapı Elemanları

Detaylı

Sıcaklık (Temperature):

Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık tanım olarak bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama kinetik enerjilerinin ölçüm değeridir. Sıcaklık t veya T ile gösterilir. Termometre kullanılarak ölçülür.

Detaylı

SANDVİÇ VE GAZBETON DUVAR UYGULAMALARININ ORTALAMA ISI GEÇİRGENLİK KATSAYISI VE ISI KAYBI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN İNCELENMESİ. U.

SANDVİÇ VE GAZBETON DUVAR UYGULAMALARININ ORTALAMA ISI GEÇİRGENLİK KATSAYISI VE ISI KAYBI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN İNCELENMESİ. U. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 24 (1-2) 277-290 (2008) http://fbe.erciyes.edu.tr/ ISSN 1012-2354 SANDVİÇ VE GAZBETON DUVAR UYGULAMALARININ ORTALAMA ISI GEÇİRGENLİK KATSAYISI VE ISI

Detaylı

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar 1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar TERMODİNAMİK VE ISI TRANSFERİ Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türüdür. Termodinamik: Bir sistem bir denge

Detaylı

Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY

Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY BİNANIN Sahibi Kullanma Amacı Kat Adedi İSORAST YAPI TEKNOLOJİLERİ Konutlar 3 ARSANIN İli İSTANBUL İlçesi MERKEZ Mahallesi Sokağı Pafta Ada Parsel Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY Adı Soyadı Cemal Maviş

Detaylı

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi

ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi ÇATI KONSTRÜKSİYONLARINDA GAZBETON UYGULAMALARI Doç.Dr.Oğuz Cem Çelik İTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Statiği ve Betonarme Birimi ÖZET Donatılı gazbeton çatı panellerinin çeşitli çatı taşıyıcı sistemlerinde

Detaylı

MAK104 TEKNİK FİZİK UYGULAMALAR

MAK104 TEKNİK FİZİK UYGULAMALAR MAK04 TEKNİK FİZİK ISI TRANSFERİ ÖRNEK PROBLEMLER Tabakalı düzlem duvarlarda ısı transferi Birleşik düzlem duvarlardan x yönünde, sabit rejim halinde ve duvarlar içerisinde ısı üretimi olmaması ve termofiziksel

Detaylı

ISI TRANSFER MEKANİZMALARI

ISI TRANSFER MEKANİZMALARI ISI TRANSFER MEKANİZMALARI ISI; sıcaklık farkından dolayı sistemden diğerine transfer olan bir enerji türüdür. Termodinamik bir sistemin hal değiştirirken geçen ısı transfer miktarıyla ilgilenir. Isı transferi

Detaylı

Şekil-1 Yeryüzünde bir düzleme gelen güneş ışınım çeşitleri

Şekil-1 Yeryüzünde bir düzleme gelen güneş ışınım çeşitleri VAKUM TÜPLÜ GÜNEŞ KOLLEKTÖR DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Yenilenebilir enerji kaynaklarından güneş enerjisinde kullanılan vakum tüplü kollektör tiplerinin tanıtılması, boyler tankına sahip olan vakum tüplü

Detaylı

ITP13103 Yapı Malzemeleri

ITP13103 Yapı Malzemeleri ITP13103 Yapı Malzemeleri Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 1 Bölüm 5.1 GAZBETON 2 Giriş Gazbeton; silisli kum ( kuvarsit ), çimento,

Detaylı

Radyatör Arkalarına Yerleştirilen Yansıtıcı Yüzeylerin Radyatör Etkisi

Radyatör Arkalarına Yerleştirilen Yansıtıcı Yüzeylerin Radyatör Etkisi mert:sablon 31.12.2009 14:25 Page 49 Radyatör Arkalarına Yerleştirilen Yansıtıcı Yüzeylerin Radyatör Etkisi Mert TÜKEL Araş. Gör. Müslüm ARICI Mehmet Fatih BİNGÖLLÜ Öğr. Gör. Hasan KARABAY ÖZET Bu çalışmada

Detaylı

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Sayfa : 1 Bina Bilgileri BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Projenin Adı : ISORAST DEFNE Binanın Adı : DEFNE Ada/Parsel : Sokak-No : Semt : İlçe : İl : ISTANBUL Dizayn Bilgileri: Brüt Hacim : 593 Net Kullanım

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ OTO4003 OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY FÖYÜ LAB. NO:.. DENEY ADI : SES İLETİM KAYBI DENEYİ 2017 BURSA 1) AMAÇ Bir malzemenin

Detaylı

METEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık

METEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık METEOROLOJİ III Hafta: Sıcaklık SICAKLIK Doğada 2 tip denge var 1 Enerji ve sıcaklık dengesi (Gelen enerji = Giden enerji) 2 Su dengesi (Hidrolojik döngü) Cisimlerin molekülleri titreşir, ancak 273 o C

Detaylı

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Sıcaklık, bir gaz molekülünün kütle merkezi hareketinin ortalama kinetic enerjisinin bir ölçüsüdür. Sıcaklık,

Detaylı

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500)

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500) TS 500 / Şubat 2000 Temel derinliği konusundan hiç bahsedilmemektedir. EKİM 2012 10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500) 10.0 - KULLANILAN SİMGELER Öğr.Verildi b d l V cr V d Duvar altı temeli genişliği Temellerde,

Detaylı

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Doç. Dr.

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Doç. Dr. Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Doç. Dr. Selahattin ÇELİK KALORİFER TESİSATI PROJESİ Öneri projesi ve raporu Ön (Avan) proje ve

Detaylı

Dr. Osman TURAN. Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi ISI TRANSFERİ

Dr. Osman TURAN. Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi ISI TRANSFERİ Dr. Osman TURAN Makine ve İmalat Mühendisliği Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi ISI TRANSFERİ Kaynaklar Ders Değerlendirme Ders Planı Giriş: Isı Transferi Isı İletimi Sürekli Isı İletimi Genişletilmiş

Detaylı

TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI

TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI BÖLÜM 6 TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI 2 or Taşınımla ısı transfer hızı sıcaklık farkıyla orantılı olduğu gözlenmiştir ve bu Newton un soğuma yasasıyla ifade edilir. Taşınımla ısı transferi dinamik viskosite

Detaylı

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j ISI VE SICAKLIK ISI Isı ve sıcaklık farklı şeylerdir. Bir maddeyi oluşturan bütün taneciklerin sahip olduğu kinetik enerjilerin toplamına ISI denir. Isı bir enerji türüdür. Isı birimleri joule ( j ) ve

Detaylı

TS 825 BİNALARDA ISI YALITIM KURALLARI HESAP METODUNUN BİLGİSAYAR PROGRAMI VASITASIYLA UYGULANMASI

TS 825 BİNALARDA ISI YALITIM KURALLARI HESAP METODUNUN BİLGİSAYAR PROGRAMI VASITASIYLA UYGULANMASI 93 TS 825 BİNALARDA ISI YALITIM KURALLARI HESAP METODUNUN BİLGİSAYAR PROGRAMI VASITASIYLA UYGULANMASI Kaan ERTAŞ ÖZET 14 Haziran 1999 tarihinde resmi gazetede yayınlanan TS 825 Binalarda Isı Yalıtım kuralları

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR II ZAMANA BAĞLI ISI İLETİMİ 1.Deneyin Adı: Zamana bağlı ısı iletimi. 2. Deneyin

Detaylı

RADYATÖR ARKALARINA YERLEŞTİRİLEN YANSITICI YÜZEYLERİN RADYATÖR ETKİNLİĞİNE ETKİSİ

RADYATÖR ARKALARINA YERLEŞTİRİLEN YANSITICI YÜZEYLERİN RADYATÖR ETKİNLİĞİNE ETKİSİ RADYAÖR ARKALARINA YERLEŞİRİLEN YANSIICI YÜZEYLERİN RADYAÖR EKİNLİĞİNE EKİSİ Mert ÜKEL Müslüm ARICI Mehmet Fatih BİNGÖLLÜ Hasan KARABAY ÖZE Bu çalışmada yapılardaki radyatörlerin arkalarına yerleştirilen

Detaylı

Yapıblok İle Akustik Duvar Uygulamaları: Digiturk & TV8

Yapıblok İle Akustik Duvar Uygulamaları: Digiturk & TV8 Yapıblok İle Akustik Duvar Uygulamaları: Digiturk & TV8 Ümit ÖZKAN 1, Ayşe DEMİRTAŞ 2 Giriş: Yapıblok, Yapı Merkezi Prefabrikasyon A.Ş. tarafından 1996 yılından beri endüstriyel üretim yöntemleri ile üretilen

Detaylı

Makine Mühendisliği Bölümü Isı Transferi Ara Sınav Soruları. Notlar ve tablolar kapalıdır. Sorular eşit puanlıdır. Süre 90 dakikadır.

Makine Mühendisliği Bölümü Isı Transferi Ara Sınav Soruları. Notlar ve tablolar kapalıdır. Sorular eşit puanlıdır. Süre 90 dakikadır. Makine Mühendisliği Bölümü Isı Transferi Ara Sınav Soruları Notlar ve tablolar kapalıdır. Sorular eşit puanlıdır. Süre 90 dakikadır. 28.11.2011 S.1) Bir evin duvarı 3 m yükseklikte, 10 m uzunluğunda 30

Detaylı

Soru No Puan Program Çıktısı 3, ,8 3,10 1,10

Soru No Puan Program Çıktısı 3, ,8 3,10 1,10 Öğrenci Numarası Adı ve Soyadı İmzası: CEVAP ANAHTARI Açıklama: Sınavda ders notları ve dersle ilgili tablolar serbesttir. SORU. Tersinir ve tersinmez işlemi tanımlayınız. Gerçek işlemler nasıl işlemdir?

Detaylı

GİRİŞ...1 1. BÖLÜM: SES İLE İLGİLİ BÜYÜKLÜKLER...3

GİRİŞ...1 1. BÖLÜM: SES İLE İLGİLİ BÜYÜKLÜKLER...3 İÇİNDEKİLER TABLO LİSTESİ ŞEKİL LİSTESİ SEMBOL LİSTESİ UYGULAMA LİSTESİ GİRİŞ...1 1. BÖLÜM: SES İLE İLGİLİ BÜYÜKLÜKLER...3 1.1. Dalga Hareketi... 3 1.2. Frekans... 4 1.2.1. Oktav Bantlar... 7 1.3. Dalga

Detaylı

DUVARMATĠK 1150 MODÜLER DUVAR PANELĠNĠN ISI ĠLETĠM KATSAYISININ VE SES ĠLETĠM KAYBININ TAYĠNĠ

DUVARMATĠK 1150 MODÜLER DUVAR PANELĠNĠN ISI ĠLETĠM KATSAYISININ VE SES ĠLETĠM KAYBININ TAYĠNĠ DENEY RAPORU 15.09.2010 DUVARMATĠK 1150 MODÜLER DUVAR PANELĠNĠN ISI ĠLETĠM KATSAYISININ VE SES ĠLETĠM KAYBININ TAYĠNĠ Deney Yeri İstanbul Teknik Üniversitesi, Makina Fakültesi, Isı Tekniği Birimi, Isı

Detaylı

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü ISITMA TEKNİĞİ 1.Tarihsel gelişim 2.Günümüz ısıtma teknikleri Bir ısıtma tesisatının uygun olabilmesi için gerekli

Detaylı

ÇATILARDA ISI YALITIMI

ÇATILARDA ISI YALITIMI 1. Geleneksel Teras Çatılarda Isı Yalıtımı Bu detayda su yalıtım katmanı ısı yalıtımının üzerinde yer almaktadır. Çatı sistemi, alttan buhar kesici ile su buharına karşı korunurken, üstte uygulanan su

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI -II DENEY FÖYÜ DENEY ADI KÜTLE TRANSFERİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEYİ YAPTIRAN ÖĞRETİM ELEMANI

Detaylı

PREFABRİK YAPI A.Ş. EKO KONTEYNER PROJESİ ENERJİ MODELLEMESİ RAPORU

PREFABRİK YAPI A.Ş. EKO KONTEYNER PROJESİ ENERJİ MODELLEMESİ RAPORU PREFABRİK YAPI A.Ş. EKO KONTEYNER PROJESİ ENERJİ MODELLEMESİ RAPORU 24.08.2010 İÇİNDEKİLER PREFABRİKE YAPI A.Ş.- EKOEVİ İÇİN ENERJİ MODELLEMESİ RAPORU... 2 1. PREFABRİKE YAPI A.Ş. TARAFINDAN EKOEV PROTOTİPİ

Detaylı

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden

Detaylı

ISI Mühendisliği İçindekiler

ISI Mühendisliği İçindekiler ISI Mühendisliği İçindekiler Aktarım hesabı...2 Genel...2 Nominal tüketim...2 Nominal tüketimin hesaplanması...4 Tesis kapasitesi...6 Tesis kapasitesinin hesaplanması...8 1 Aktarım Hesabı Genel Aktarım

Detaylı

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 2. ISI BÖLGESİ (TS 825)

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 2. ISI BÖLGESİ (TS 825) Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 2. ISI BÖLGESİ (TS 825) 2. ISI BÖLGESİ (TS 825) U 0,40 W/m 2 K 2. Isı Bölgesi Doğal Yapı Malzemeleri İle Yalıtımlı Duvar Kombinasyonu

Detaylı

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Sayfa : 1 Bina Bilgileri BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Projenin Adı : ISORAST DOĞANAY Binanın Adı : DOĞANAY Ada/Parsel : Sokak-No : Semt : İlçe : İl : İSTANBUL Dizayn Bilgileri: Brüt Hacim : 441,92 Net

Detaylı

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 2. ISI BÖLGESİ (TS 825)

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 2. ISI BÖLGESİ (TS 825) Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 2. ISI BÖLGESİ (TS 825) 2. ISI BÖLGESİ (TS 825) 2. Isı Bölgesi Doğal Yapı Malzemeleri İle Yalıtımlı Duvar Kombinasyonu (TUĞLA +

Detaylı

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 1. ISI BÖLGESİ (TS 825)

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 1. ISI BÖLGESİ (TS 825) Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 1. ISI BÖLGESİ (TS 825) 1. ISI BÖLGESİ (TS 825) 1. Isı Bölgesi Doğal Yapı Malzemeleri İle Yalıtımlı Duvar Kombinasyonu (TUĞLA +

Detaylı

BÖLÜM 2: DÜŞEY YÜKLERE GÖRE HESAP

BÖLÜM 2: DÜŞEY YÜKLERE GÖRE HESAP BÖLÜM 2: DÜŞEY YÜKLERE GÖRE HESAP KONTROL KONUSU: 1-1 ile B-B aks çerçevelerinin zemin kat tavanına ait sürekli kirişlerinin düşey yüklere göre statik hesabı KONTROL TARİHİ: 19.02.2019 Zemin Kat Tavanı

Detaylı

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 4. ISI BÖLGESİ (TS 825)

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 4. ISI BÖLGESİ (TS 825) Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 4. ISI BÖLGESİ (TS 825) 4. ISI BÖLGESİ (TS 825) 4. Isı Bölgesi Doğal Yapı Malzemeleri İle Yalıtımlı Duvar Kombinasyonu (TUĞLA +

Detaylı

ISI TEKNİĞİ PROF.DR.AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK

ISI TEKNİĞİ PROF.DR.AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK ISI TEKNİĞİ PROF.DR.AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK 8. ISI TEKNİĞİ 8.1 Isı Geçişi Gıda teknolojisinin kapsamındaki bir çok işlemde, sistemler arasındaki, sistemle çevresi yada akışkanlar arasındaki ısı

Detaylı

NİTELİKLİ CAMLAR ve ENERJİ TASARRUFLU CAMLARIN ISI YALITIMINA ETKİSİ

NİTELİKLİ CAMLAR ve ENERJİ TASARRUFLU CAMLARIN ISI YALITIMINA ETKİSİ NİTELİKLİ CAMLAR ve ENERJİ TASARRUFLU CAMLARIN ISI YALITIMINA ETKİSİ Dr. Ş.Özgür ATAYILMAZ 28. Ders İÇERİK 1. Cam ve Pencerenin Gelişimi 2. Enerji Tasarrufu 3. Camlarda Isı yalıtımı 4. Tek Camdan Isı Kaybı

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR-II GENİŞLETİLMİŞ YÜZEYLERDE ISI TRANSFERİ DENEYİ 1.Deneyin Adı: Genişletilmiş

Detaylı

SOĞUK IKLIM BÖLGESĐNDE YALITIMLI YAPI KABUĞU KESĐTLERĐNĐN ĐNCELENMESĐ VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ: ERZURUM ÖRNEĞĐ*

SOĞUK IKLIM BÖLGESĐNDE YALITIMLI YAPI KABUĞU KESĐTLERĐNĐN ĐNCELENMESĐ VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ: ERZURUM ÖRNEĞĐ* Makale SOĞUK IKLIM BÖLGESĐNDE YALITIMLI YAPI KABUĞU KESĐTLERĐNĐN ĐNCELENMESĐ VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ: ERZURUM ÖRNEĞĐ* Yrd. Doç. Dr. Gülay Zorer GEDĐK YTÜ Mimarlık Fakültesi Yapı Fiziği Bilim Dalı Yrd. Doç.

Detaylı

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Serhat ŞENGÜR

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Serhat ŞENGÜR Meral Ozel:Sablon 02.01.2013 14:44 Page 5 Farklı Yakıt Türü ve Yalıtım Malzemelerine Göre Optimum Yalıtım Kalınlığının Belirlenmesi Meral ÖZEL Serhat ŞENGÜR Abs tract: ÖZET Bu çalışmada, Antalya ve Kars

Detaylı

Kirişli Döşemeli Betonarme Yapılarda Döşeme Boşluklarının Kat Deplasmanlarına Etkisi. Giriş

Kirişli Döşemeli Betonarme Yapılarda Döşeme Boşluklarının Kat Deplasmanlarına Etkisi. Giriş 1 Kirişli Döşemeli Betonarme Yapılarda Döşeme Boşluklarının Kat Deplasmanlarına Etkisi İbrahim ÖZSOY Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Kınıklı Kampüsü / DENİZLİ Tel

Detaylı

TERMODİNAMİK / HAL DEĞİŞİMİ

TERMODİNAMİK / HAL DEĞİŞİMİ TRMOİNMİK / HL ĞİŞİMİ Maddenin Isı İletkenliği / Isı Sıcaklık Farkı / asıncın rime Noktasına tkisi / Nem Sorular TRMOİNMİK Isıl denge; sıcaklıkları farklı cisimler birbirine değerek ortak bir sıcaklığa

Detaylı

YOĞUNLUK : minimum kg/m3. ISI İLETKENLİK : 0,028W/Mk SU EMME : % 0,1 SU BUHARI DİFÜZYON DİRENCİ : YANGIN SINIFI : B1 (TS 11989)

YOĞUNLUK : minimum kg/m3. ISI İLETKENLİK : 0,028W/Mk SU EMME : % 0,1 SU BUHARI DİFÜZYON DİRENCİ : YANGIN SINIFI : B1 (TS 11989) ZEMİN İZOLASYONU FLOORMATE MALZEME ÖZELLİĞİ Uzunluk: 1200mm Genişlik: 600mm Kalınlık: 30, 40, 50, 60,80 mm BASMA DAYANIMI : 200 kpa (%10 deformasyonda) BASMA SÜNMESİ : 60 kpa (%2 deformasyonda, 50 yıl

Detaylı

Binaların Ara Kat Döşemelerinin Isıl Davranışı Üzerinde Farklı Isı Yalıtım Durumlarının Etkisinin Deneysel Olarak İncelenmesi

Binaların Ara Kat Döşemelerinin Isıl Davranışı Üzerinde Farklı Isı Yalıtım Durumlarının Etkisinin Deneysel Olarak İncelenmesi Vol. 1, No.1, 17 26, 13 Cilt 1, Sayı 1, 17-26, 13 Research Article Araştırma Makalesi Binaların Ara Kat Döşemelerinin Isıl Davranışı Üzerinde Farklı Isı Yalıtım Durumlarının Etkisinin Deneysel Olarak İncelenmesi

Detaylı

ISININ YAYILMA YOLLARI

ISININ YAYILMA YOLLARI ISININ YAYILMA YOLLARI Isı 3 yolla yayılır. 1- İLETİM : Isı katılarda iletim yoluyla yayılır.metal bir telin ucu ısıtıldığında diğer uçtan tutan el ısıyı çok çabuk hisseder.yoğun maddeler ısıyı daha iyi

Detaylı

f = 1 0.013809 = 0.986191

f = 1 0.013809 = 0.986191 MAKİNA MÜHNDİSLİĞİ BÖLÜMÜ-00-008 BAHAR DÖNMİ MK ISI TRANSFRİ II (+) DRSİ YIL İÇİ SINAVI SORULARI ÇÖZÜMLRİ Soruların çözümlerinde Yunus A. Çengel, Heat and Mass Transfer: A Practical Approach, SI, /, 00,

Detaylı

KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT

KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi KALSİYUM SİLİKAT Yüksek mukavemetli,

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin titreşim hızı artar. Tanecikleri bir arada tutan kuvvetler

Detaylı

SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık termometre

SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık termometre SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık maddedeki moleküllerin hareket hızları ile ilgilidir. Bu maddeler için aynı veya farklı olabilir. Yani; Sıcaklık ortalama hızda hareket eden bir molekülün hareket (kinetik) enerjisidir.

Detaylı

İLERİ YAPI MALZEMELERİ-2 MALZEME ÖZELLİKLERİ

İLERİ YAPI MALZEMELERİ-2 MALZEME ÖZELLİKLERİ İLERİ YAPI MALZEMELERİ-2 MALZEME ÖZELLİKLERİ İşlenebilme İşlenebilme Mekanik işlemler sonucunda malzemenin özelliklerinde bir değişiklik meydana gelmemesi durumudur. Betonda Çökme deneyi (Slump deneyi

Detaylı

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 3. ISI BÖLGESİ (TS 825)

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 3. ISI BÖLGESİ (TS 825) Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 3. ISI BÖLGESİ (TS 825) 3. ISI BÖLGESİ (TS 825) 3. Isı Bölgesi Doğal Yapı Malzemeleri İle Yalıtımlı Duvar Kombinasyonu (TUĞLA +

Detaylı

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 3. ISI BÖLGESİ (TS 825)

Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 3. ISI BÖLGESİ (TS 825) Doğal Yapı Malzemeleri İle Örülmüş Yalıtımlı Duvar Kombinasyon Örnekleri 3. ISI BÖLGESİ (TS 825) 3. ISI BÖLGESİ (TS 825) U 0,40 W/m 2 K 3. Isı Bölgesi Doğal Yapı Malzemeleri İle Yalıtımlı Duvar Kombinasyonu

Detaylı

A- Ahşap parke B- Ahşap kör döşeme C- Ahşap kadronlar arası ısı yalıtımı D- Su yalıtım örtüsü E- Grobeton (mala perdahı) F- Blokaj G- Toprak zemin

A- Ahşap parke B- Ahşap kör döşeme C- Ahşap kadronlar arası ısı yalıtımı D- Su yalıtım örtüsü E- Grobeton (mala perdahı) F- Blokaj G- Toprak zemin TOPRAĞA BASAN DÖŞEME DETAYLARI 1- Döşeme kaplaması 2- Şap 3- Bir kat serbest su yalıtım örtüsü (XPS kullanılırsa ayırıcı keçe tabakası) 4- Isı yalıtımı 5- Su yalıtımı 6- Grobeton 7- Blokaj 8- Toprak zemin

Detaylı

BÖLÜM 3. Yrd. Doç.Dr. Erbil Kavcı. Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü

BÖLÜM 3. Yrd. Doç.Dr. Erbil Kavcı. Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü BÖLÜM 3 Sürekli Isı iletimi Yrd. Doç.Dr. Erbil Kavcı Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Düzlem Duvarlarda Sürekli Isı İletimi İç ve dış yüzey sıcaklıkları farklı bir duvar düşünelim +x yönünde

Detaylı

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Akışkanlar dinamiğinde, sürtünmesiz akışkanlar için Bernoulli prensibi akımın hız arttıkça aynı anda

Detaylı

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyasyon (Işınım) Isı Transferi Deneyi Çalışma Notu Laboratuar Yeri: E1 Blok Termodinamik Laboratuvarı Laboratuar

Detaylı

Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY

Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY BİNANIN Sahibi Kullanma Amacı Kat Adedi ŞEMSETTİN İÇOĞLU Konutlar 6 ARSANIN İli İSTANBUL İlçesi MERKEZ Mahallesi ESENYALI Sokağı VELAYET Pafta G22B11C1C Ada 7882 Parsel 1 Isı Yalıtım Projesini Yapanın

Detaylı

FARKLI GEOMETRİLERDEN OLUŞAN ISI KÖPRÜLERİNDE ISI KAYIPLARININ SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

FARKLI GEOMETRİLERDEN OLUŞAN ISI KÖPRÜLERİNDE ISI KAYIPLARININ SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ 953 FARKLI GEOMETRİLERDEN OLUŞAN ISI KÖPRÜLERİNDE ISI KAYIPLARININ SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ Koray KARABULUT Ertan BUYRUK ÖZET Bu çalışmada, betonarme taşıyıcı sistemlerdeki kirişlerin oluşturduğu ısı

Detaylı

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1 Kinetik Gaz Kuramından Gazların Isınma Isılarının Bulunması Sabit hacimdeki ısınma ısısı (C v ): Sabit hacimde bulunan bir mol gazın sıcaklığını 1K değiştirmek için gerekli ısı alışverişi. Sabit basınçtaki

Detaylı

Yapılara Etkiyen Karakteristik Yükler

Yapılara Etkiyen Karakteristik Yükler Yapılara Etkiyen Karakteristik Yükler Kalıcı (sabit, zati, öz, ölü) yükler (G): Yapı elemanlarının öz yükleridir. Döşeme ağırlığı ( döşeme betonu+tesviye betonu+kaplama+sıva). Kiriş ağırlığı. Duvar ağırlığı

Detaylı

Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY

Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY BİNANIN Sahibi Kullanma Amacı Kat Adedi SULTAN KAHRIMAN Konutlar 5 ARSANIN İli İSTANBUL İlçesi MERKEZ Mahallesi ESENYALI Sokağı AYAZ Pafta G22B11C1C Ada 7869 Parsel 7 Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY

Detaylı

ISI TRANSFERİ LABORATUARI-1

ISI TRANSFERİ LABORATUARI-1 ISI TRANSFERİ LABORATUARI-1 Deney Sorumlusu ve Uyg. Öğr. El. Prof. Dr. Vedat TANYILDIZI Prof. Dr. Mustafa İNALLI Doç. Dr. Aynur UÇAR Doç Dr. Duygu EVİN Yrd. Doç. Dr. Meral ÖZEL Yrd. Doç. Dr. Mehmet DURANAY

Detaylı

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Sayfa : 1 Bina Bilgileri BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Projenin Adı : ISORAST KRIZANTEM Binanın Adı : KRIZANTEM Ada/Parsel : Sokak-No : Semt : İlçe : İl : İSTANBUL Dizayn Bilgileri: Brüt Hacim : 504,27

Detaylı

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe İmal Usulleri DÖKÜM Katılaşma Döküm yoluyla üretimde metal malzemelerin kullanım özellikleri, katılaşma aşamasında oluşan iç yap ile belirlenir. Dolaysıyla malzeme özelliklerinin kontrol edilebilmesi

Detaylı

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR -I TAŞINIM VE IŞINIMLA BİRLEŞİK ISI TRANSFERİ DENEY FÖYÜ 1. Deney Amacı Farklı

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

Ara Kat Döşemelerinin Isıl Davranışı Üzerine İklim Şartlarının ve Yalıtım Sistemlerinin Etkisi'

Ara Kat Döşemelerinin Isıl Davranışı Üzerine İklim Şartlarının ve Yalıtım Sistemlerinin Etkisi' Tesisat Mühendisliği Dergisi Sayı: 82, s. 49-65, 2004 Ara Kat Döşemelerinin Isıl Davranışı Üzerine İklim Şartlarının ve Yalıtım Sistemlerinin Etkisi' Şükran DİLMAÇ*, Ahmet CAN**, Semiha KARTAL*** Özet

Detaylı

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ 1 Amaçlar Amaçlar Saf madde kavramının tanıtılması Faz değişimi işleminin fizik ilkelerinin incelenmesi Saf maddenin P-v-T yüzeylerinin ve P-v, T-v ve P-T özelik diyagramlarının

Detaylı

BÜYÜKADA ÇARŞI CAMİİ MİMARİ PROJE YARIŞMASI STATİK RAPORU

BÜYÜKADA ÇARŞI CAMİİ MİMARİ PROJE YARIŞMASI STATİK RAPORU BÜYÜKADA ÇARŞI CAMİİ MİMARİ PROJE YARIŞMASI STATİK RAPORU GİRİŞ: 1.1 Raporun Anafikri Bu rapor Büyükada da yapılacak Çarşı Camii projesinin tasarım parametrelerini ve taşıyıcı sistem bilgilerini açıklayacaktır.

Detaylı

TEKNİK RESİM 6. HAFTA

TEKNİK RESİM 6. HAFTA TEKNİK RESİM 6. HAFTA MİMARİ PROJELER Mimari Proje yapının Vaziyet (yerleşim) planını Kat planlarını En az iki düşey kesitini Her cephesinden görünüşünü Çatı planını Detayları ve sistem kesitlerini içerir.

Detaylı

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Nesrin İLGİN

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Nesrin İLGİN Nesrin ilgin:sablon 02.01.2013 14:49 Page 27 Periyodik Sınır Şartlarına Maruz Kalan Çok Katmanlı Duvarlarda Sıcaklık Dağılımının ANSYS'de Analizi Meral ÖZEL Nesrin İLGİN Abs tract: ÖZET Bu çalışmada, çok

Detaylı

OREN3003 ENERJİ YÖNETİMİ

OREN3003 ENERJİ YÖNETİMİ Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü OREN3003 ENERJİ YÖNETİMİ Dr.-Mak.Müh. Kemal ÜÇÜNCÜ 1 10. ISI GEÇİŞİ VE YALITIMI 2 10.1. ISI GEÇİŞİ Termodinamik, bir sistemin

Detaylı

ISININ YAYILMA YOLLARI

ISININ YAYILMA YOLLARI ISININ YAYILMA YOLLARI Isının yayılma yolları ve yayıldıkları ortamlar Isının yayılma yollarını ve yayıldıkları ortamı aşağıda verilen tablodaki gibi özetleyebiliriz. İletim Konveksiyon Işıma İletim Nasıl

Detaylı