TURİZMDE KARİYER İMKANLARI

Transkript

1 TURİZMDE KARİYER İMKANLARI Konu: Turizmde Kariyer İmkanları Konuşmacı: Prof. Dr. Ayhan Tan Olivia Vetter Savaş Çolakoğlu Eda Arısoy Şenay Baran Tarih: Yer: Atılım Üniversitesi Seyhan Cengiz Konferans Salonu Sunucu: Turizm İşletmeciliği Bölümü tarafından düzenlenen Turizm de Kariyer İmkânları konulu panele hoş geldiniz. Panelimizi yönetecek olan oturum başkanımız başta olmak üzere panelistlerimizi tanıtmak ve yerlerine davet etmek istiyorum. Oturum Başkanımız Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Atılım Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Sayın Ayhan Tan; panelistlerimiz Ankara HiltonSA Genel Müdürü Sayın Olivia Vetter; Limak Ambassador Genel Müdürü Sayın Savaş Çolakoğlu; Risus Turizm Müdürü Sayın Şenay Baran; Kongre ve Fuar Organizasyonu Uzmanı Sayın Eda Arısoy; elbette Sayın Olivier Vetter in konuşmalarını almamız için bize yardımcı olmak üzere Arda Çalı hocamızda buradalar, gerek duyulursa eğer kendileri bize yardım edecekler. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan: Teşekkür ederim. Hepiniz hoş geldiniz, iyi öğleden sonraları. Arkadaşlar, değerli konuklar, değerli öğrencilerimiz, belirtildiği gibi üniversitemizin Turizm İşletmeciliği Bölümünün düzenlediği Turizm ve Kariyer İmkanları konulu paneli açacağım. Hepiniz tekrar hoş geldiniz ve bölümümüzü böyle bir panel düzenlediği için Başkanı, elemanlarıyla kutluyorum. Hayırlı olsun, inşallah daha güzel günlerin, daha güzel panellerin, oturumların olacağı düşüncesinde tekrar hoş geldiniz, konuklarımıza da hoş geldiniz diyorum. Kendilerini tanıtacağım, ancak düzenlemeyle ilgili bir iki şey söylemek istiyorum. Tabii Türkçe konuşacağız. Ancak konuşmacılardan bir tanesi değerli Ankara HiltonSA Genel Müdürü Mösyö Vetter herhalde İngilizce hitap edecek. Tabii Turizm Bölümümüzün dili de İngilizce, hiçbir sorun olacağını zannetmiyorum. Ama herhangi bir takılma olursa, Arda Hocam yardımcı olmak koşuluyla aramızda ama zannetmiyorum ki, hepiniz rahatlıkla İngilizce yi takip edecek düzeydesiniz. Zaten derslerde de takip ediyorsunuz. Panelin gidişatı veya yürümesiyle ilgili bir iki cümle sarf ederek konuya geçeceğiz. Değerli konuşmacılar 15 er dakikalık süreyle bir tur yapacağız. Bu turda herkes 15 er dakikayı konuşacak. Ondan sonraki ikinci turumuz dinleyicilerden gelecek, konuşmacılara yöneltilecek sorularla devam edecek. Herhalde daha açmayı düşündüğümüz sorularla ikinci etabı da tamamlamış oluruz. Böylelikle oturumumuzun planını, programını da korumuş oluyoruz. Evet konuşmacılara sırayla söz vereceğim. Şöyle bir iki cümle sarf ederek konuyu açayım. Konunun başlığı Turizm de Kariyer İmkânları ; bilindiği gibi turizm ülkemizde, dünyada olduğu gibi özellikle gelişmiş ülkelerde, Avrupa da ve diğer göze batan bazı ülkelerde de olduğu gibi, ülkemizde de gelişen ve hayli önemi olan bir sektör hem potansiyel olarak, hem tabii ülke ekonomisine getireceği katkı yönüyle oldukça istihdam yönüyle, ulusal gelire katkısı yönüyle iyi bir pozisyonu olan, ama yerinde tam kullanılamayan ileriye dönük, bu potansiyelin nasıl gelişeceğinin iyi irdelenmesi ve ona göre bir politikayla yılda 50 milyon turist çeken bir Paris gibi, İstanbul niye çekmesin, Türkiye daha toplamda da daha da büyük paya sahip olmasın, Türkiye nin konumu da bu noktada çok şanslı bir konum. Dört mevsimi bir arada yaşayan, aynı zamanda yaşatan bir ülke konumundayız. Her şeyiyle varız. Bir zamanlar tarım için söylenirdi. Dünyanın 7 şanslı ülkesinden biriyiz, her şeyi var. Ama tarım açık bir pozisyona geldi. Umarım turizmde öyle bir zaman oluşumuyla yaratılmaz. Aksine çok daha 1

2 iyi bu potansiyeli geliştirecek, bir güce erişiriz. Bu yönüyle de Türkiye gerçek laik olduğu bir sektörü elde etmiş olur. Burada tabii kariyer imkânları derken böyle gelişen bir sektörde kariyer yapmakta güzel bir şey, işte sizler turizm işletmeciliği dalında olan arkadaşlar adı üzerinde, girişimci yani işletmeci. Kariyer imkânlarının potansiyeli büyük olan bir ülkede nasıl yakalarız, nasıl geliştiririz, görevlerden birisi de o. Sadece ben memur olayım, zihniyeti değil. Bunun bu potansiyelin sizlerle beraber ileriye dönük yürümesi ve bu potansiyelin Türkiye gerçekleri içinde güzel bir mevkiye ulaşmasıdır. Bu yönüyle umarım, panelimizde bunlar tartışılarak, güzel önerilerle veya çıkacak sonuçlarla iyi şeyleri yakalar ve bundan da yararlanacak bir mesaj iletmiş olabiliriz. Bu anlamda, bu bağlamda panelimizi tekrar açıyoruz ve konuşmacıları sırayla eğer kendilerinin sırada bir istekleri varsa, yoksa şurada oturuş, biçimiyle mi sunayım? Would you like to be first? Benim önümde yazılış sırasıyla takdim edeyim. Kısaca özgeçmişlerini de sunarak size tanıtmak isterim. Birinci konuşmacımız Mösyö Olivier Vetter, söylediğimiz gibi Ankara HiltonSA Genel Müdürü 1955 doğumludur. De Lozan mezunudur. Hilton çekirdeğinden yetişmiş, kariyeri boyunca dünyanın çeşitli yerlerindeki Hilton Otellerinde, Yiyecek İçecek Müdürü, Yiyecek İçecek Direktörü, İnsan Kaynakları Direktörü, Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Müdür olarak çalışmıştır. Şuan Ankara Hilton Otelinin Genel Müdürlük pozisyonunda çalışmaktadır. Ankara HiltonSa Genel Müdürü Olivier Vetter: Good afternoon and welcome. I understand you all do your studies in English so I will make my presentation in French if that s ok. I apologies that is not in Turkish it should be. Thank you, for your intelligence before we even start. Today I am not talking to you about Hilton. I hope l may be come another time to talk about Hilton and invite you to the Hilton. Today I am going to talk about something completely different and I am going to follow very much footsteps generally introduce you and I am going to talk about tourism Tourism is the biggest industry in the world I only found it two years ago. I didn t know it myself and I have been working thirty years. It is bigger than Automobiles, industry bigger than defense and it is a lot of here bigger than agro and manufacturing it is the single biggest industry in the world. Today going to make brief presentation that is actually presentation that was made by the WTTC and it is primarily concern with tourism. Today we talk about the WTTC about Global Travel Tourism Business about the changing in the world and summary at the end we keep it under fifteen minutes. The purpose of WTTC is to raise awareness of the importance of travel tourism and to work with the governments to realise the full protential of the industry in creating sustainable wealth and jobs. And I think it is the part of introduce and it is the biggest industry in the world and must be created a lot of job and a lot of opportunities. In economic turns Paris is represented visitors arrivals and economic impact. If a lot of people coming in to a country not ten a 20 thousand ten a thousand when you talking millions it is a economic impact of a country. Has anyone know which country in the world the greatest number of tourism arrivals each year has had has been the leader year on year many many years. Has guesses? But not Turkey. Spain. It is amazing but people go ten hours times Spain. What is the biggest city for tourism in the world? It is Paris that s right, and it has a huge economic impact. WTTC introduce of travel tourism economy concept. What you see here is the classic iceberg situation. You have the tourism and very top this is the visible tourism that you see is it the people coming airport and wandering the longer beaches. What it doesn t show you it is what is going on the lower water and this is the commonly happens this are the opportunities. The topic is sitting on the beach at the bottom. So where we stand global travel tourism today. Travel tourism GDP associated with T&T Demand (Direct and Indirect). In the USS 5.4 Trillion and not talking about Lira 5 years ago and talking about today USS dollars. In 2007 (up 9.4% in current terms) it is 10.4% of total gross domestic product nothing else represents that much. What is happened by reagent this is a complicated we work in a bottom. We were trading this is the GDP growth in ) you have the economic so if you find yourself in between 2

3 this two point you should be okey look for all of people s line look for all countries are the all doing better every single one of them 18% % T&T Econ omy 12% GDP (Perc 9% ent of Total 6% ) Caribbean Other Western Europe European Union Oceania Middle East North Africa Northeast Asia Sub-Saharan Africa Central and Eastern Europe 3% North America South Asia Latin America 0% Southeast Asia 0% 2% 4% 6% 8% T&T Economy GDP Growth (Percent Annualized) 2007 saw continued broad-based strength in the tourism economy, though generally below 2006 growth rates. In 2008, growth is expected to remain healthy despite economic conditions. 3

4 International arrivals. If you look forecasted growth and latest growth again you have an extents going up and you see almost everybody is above they had an expected. This is forecasting revision of 2008 forecasts growth. Africa is expected to be up probably forecaster for previously agent custom you read the rest.europe down little be yes North America down little be and I think we either know the economic factors but over all is still going to up not high expected it is still going up. And world over all slightly down. Revision of 2008 Forecast Real T&T GDP Economy Last Year s 2008 Forecast 2008 likely forecast (annual % growth) Revision (Direction) Africa 5.0 Up Asia/Pacific 5.6 Constant Europe 3.1 Down Middle East 5.0 Up North America 3.3 Down Latin America 4.3 Up 4

5 World 4.2 Down Source: WTTC/Oxford Economics Air passenger traffic in 2007 you can see jump up in November huge and it is not stopping the buildings are more plains every bus still selling. International arrivals by world regions; this 3 regions Middle East, Africa, Latin America everybody have growth 2002 early 2003.and then everybody comes back up in generally continue on a good level the same for Europe agent North American stronger. Total Pipeline: Global Regions Under Const. Start Next Early 12 Mos. Planning Total Total Projects Rooms United States 223, , ,415 5, ,387 Americas-Other 69,666 44,228 30, ,106 5

6 Europe 74,063 38,248 33, ,636 Middle East 63,822 46,192 35, ,507 Africa 15,164 8,009 5, ,249 Asia Pacific 272,754 80,736 72,534 1, ,024 This is the total pipeline of hotels rooms if you look at the United States you have 223 thousand hotels rooms under construction and other 315 thousand starting in the next month other 178 thousand had early planning they total project is 5,438 hotels in the US. Hilton in the last year open a one hotel a day every day in a US that is one company it is the biggest. The rest of America you see the figures are biggest US but Europe is already very very century but if you look you can see 1,833 projects now they say they can not find enough people to loan the hotels to opening Dubai alone Dubai and over of in the next 2 years, they can not find the people to staff the hotels. Of total rooms constructed, 45% will be built in the United States it looks better in the US you might look over there for work but seriously rest of the world is still 505% Of total rooms constructed, 45% will be built in the United States Asia Pacific 26% Africa 2% United States 45% Middle East 9% Europe 9% Americas-Other 9% 6

7 Changes in where the coming from if you look here who has first is the 2007 who is expect to be first 2017 you see China coming up the second place after only US an India coming up to fifth place you may see over too much in Ankara yes but you see a lot of cities in US and last working it is Africa huge grand of people coming from India major tourism and also business tourism. So what is driving changing world what is driving up down what is making it move credit crunch continues to be it is over but the impact worry of outlook. High oil prices it come down little be than it become little up and other down. We hope is still little bit down. Fear of US recession dragging down the world what are you thinking about it increasing deficiently the housing market this is not necessarily negative or positive things but they are things all of the fact tourism in one way or the other. We see the trending oil and of course it has since 2007 reach even high. Stop markets; and just wandering what is going up they coming up back now not is going to come quickly coming back down but it is coming back up. Housing activity it is US quite serious problem world GDP growth if you look it is still very very solid expected to be come down and Japan particular still expected to be growing Europe stay China grow but the forecast be down a little bit. Looking the rapidly expending economic growth in emerging markets in China India Russia, Latin America but nobody remember them responsive monetary policy- not waiting disaster happens strong corporate profitability outside of the financial sector so you see further slowdown but not as sharp as period between 2001 and UK Brent oil US $/Barrel Source: Haver : Oxford Economics/Haver Analytics Global stock markets % year S&P 500 FTSE Nikkei -20 Jan Mar Jun Sep Dec Source : Oxford Economics/Haver Analytics 7

8 World: GDP growth % year 12 China 10 8 Forecast World: Short-term interest rates % 8 UK Eurozone US Europe -2 Japan 1 US Source: Oxford Economics Source: Haver Analytics Interest rates world interest have different investment this is consumers expenditure and generally you see there is a regular trends up and down but it also generally upper. Growth in tourist to the Middle East it is keep going up and you been in Dubai you see. I was in Dubai 4 years ago I couldn t believe the differences 8

9 Outbound tourism flows we see imaging countries providing tourist and it is just going up and up. The Chinese outbound tourism this is amazing look expecting 2020 what we having 2006 one million people each of the year but even if percent travel that is a lot of people So in summary, United States remain the largest industry travel tourism industry in the world global slowdown recession will be US how much we don t know and it has partially offset by the changes today s world the largest industry showing strength and we have lots of projects on the way. And you used to say American sneezes, Europe catches a cold and the rest of the world dies of pneumonia and now US sneezes and rest of the world goes shopping. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan: İkinci konuşmacımız başlamadan Mr. Vetter e bir yorum yapayım kısaca. Benim de belirttiğim gibi kendileri de dünyadaki en büyük sektörün turizm olduğunu dile getirdiler ve gerçekten de Türkiye içinde de ve dünyada da İspanya örneği en fazla turist alan ülke, herhalde İspanya potansiyel olarak yeraltı, yerüstü ve insan kaynağı Türkiye den de çok çok çok ileri bir düzeyde değil. Ama iyi kullandılar. Ben hatırlıyorum, 70 li yıllarda günde 1 dolara nasıl İspanya da kalınır kitapları elden ele dolaşıyordu, 1 dolara. Evet, bizde yararlandık, ondan. 10 dolarlık otelde sabah kahvaltısı dahil güzelce beş yıldızlı otelde, yani düzgün çalışan kurallarla bu işi bugünkü duruma getirdiler. Onun için Türkiye de kıssadan hisse şu görünüm içindeki dünya turizm payında ülkemizin almaması için neden yoktur. Mr. Vetter da onu güzel bir şekilde ifade ettiler. Potansiyel büyük kalkınmamızda ve işte bugünün işsizlik sorununu yaşadığı Türkiye de de en fazla işsizliği, istihdam edecek büyük kapasiteye sahip bir sektördür. Evet, kendilerine tekrar teşekkür ederim, Mr. Vetter. İkinci konuşmacımız Savaş Çolakoğlu Bey, Limak Ambassador Otel Genel Müdürü, Skal İnternational Ankara Kulüp Başkanı kendilerine sözü veriyorum. Yalnız kendilerini takdim edeyim doğumludur. Hacettepe Üniversitesi Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksek Okulu 9

10 ve Anadolu Üniversitesi İktisat Bölümü mezunudur. Stajyer olarak başladığı çalışma hayatına hiç ara vermeden Resepsiyon Memurluğu, Resepsiyon Şefliği, Ön Büro Müdürlüğü pozisyonlarına devam etmiştir. Şuan Limak Ambassador Butik Otel Ankara da Genel Müdürlük görevini sürdürmektedir. 90 ülkede 22 bin üyesi olan uluslararası Turizm profesyonellerini çatısı altında toplayan Ankara Skal International ın Başkanı ve Anadolu Turizm İşletmeciliği Derneği yönetim kurulu üyesidir. Buyurun. Limak Ambassador Genel Otel Müdürü ve Skal International Ankara Kulüp Başkanı Savaş Çolakoğlu: Teşekkür ediyorum, hocam. Sevgili arkadaşlar içinizden bir kısım dostlarımızla birlikte zaten geçen yıldan itibaren bir takım paylaşımlarda bulunuyoruz. Paylaşımlarda bulunurken, ben turizm kariyerimdeki edinmiş olduğum tecrübelerimi sizlerle paylaşmak için burada bulunuyorum ve size yol göstermek için tecrübelerimi sizlere aktarmaya çalışıyorum. Şimdi Bay Vetter in az önce size sunumunda anlattığı gibi bu kadar büyük bir pastanın içerisinde yer alabilmek ve bu hizmetlerden faydalanabilmek için insan gücüne ihtiyacımız var. Bizimki gibi gelişmekte olan ülkelerde en büyük sorunlardan bir tanesi de hep işsizlikten yakınırız, işsizlikten hep şikayetlerimiz olmuştur. Fakat bu işsizlikten şikayet ederken de işsizliğin olduğu yerde de tam bunun tersi olarak da bizim de eleman ihtiyacımız karşımıza çıkıyor. Yani doğru işe, doğru eleman ayarlamasını bir türlü beceremiyoruz, bir türlü bir araya getiremiyoruz. Turizmdeki bu büyük gelişimin turizmin ülke ekonomisindeki yapacağı bu büyük katkının gerçekleşebilmesi için bizlerin şuanda turizm alanında faaliyet gösteren bizlerin, sizlere ihtiyacı var. Sizlere ihtiyacımız gerçekten hissedilir oranda ve çok büyük bir açıklıkta. Fakat sizleri hep ilk geldiğim zaman böyle bir bölümü seçtiğinizden dolayı, böyle bir bölümde okuduğunuzdan dolayı tebrik ediyorum, kutluyorum ki okul bittikten sonra, mezun olduktan sonra birlikte çalışmaya başlayalım diye. Ama maalesef mezun olduktan sonra sizlerden herhalde okuldan 20 kişi, 10 kişi mezun oluyorsa, 5 kişiyle birlikte çalışma fırsatı bulabiliyoruz. Diğer 15 kişiniz, mesleğinizin harici başka sektörlere kayıyorsunuz. Bizim tek isteğimiz sizlerin bu okuldan mezun olduktan sonra bizlerle beraber bu işte çalışmanız. Tabii ki bu işte çalışırken bir takım zorluklar, bir takım aşmamız gereken, bir takım kat etmemiz gereken yollar var. Hocam benim CV mi anlatırken size başlangıç noktamla, bulunduğum noktamı söyledi. Stajyer olarak başlamıştım, meslek hayatıma. Mesleğimle ilgili olarak önümde bir takım hedeflerim vardı. Kendime yani okul bittikten sonra stajyer olarak gittiğim işyerinde bu iş bana uyar mı? Ben bu işi yapabilir miyim? Yani işim ve bir ayna koydum. Aynayla, işi karşılaştırdım. Bana uyan hangi sektördü, hangi bölümdü, onu seçtim, orada devam ettim. Burada tabii ki, okuldan mezun olduktan sonra turizmin çeşitli bölümleri var, çeşitli dalları var, bu seyahat acentesinden arkadaşlarımızda var, onlarda size o bölümle ilgili sunumlarda bulanacaklar. Bir kere ne olur kişiliğinizle, sizin yapınızla ilgili olan bölüm sektör neyse onu seçin. Yani okuldan mezun olduktan sonra 3 gün gideyim, otelde çalışayım. 3 gün seyahat acentesinde çalışayım, 3 gün değil tabii 3 yıl, 3 ay diyelim, bunları. Sonra bu iş olmadı. Bu bana uymadı. Ben işte gideyim, tur operatörü olayım. Yok, ben vazgeçtim, rehber olayım. Ne olur, bunları yapmayın. Lütfen, okulunuzu bitirdikten sonra bir düşünün, dinlenin. Ondan sonrada deyin ki ben bu olacağım. Bu iş benim için ideal, ondan sonra o iş için gerekli olan şartlar, gerekli olan şeyler ne ise onun üstünde çalışın ve yolunuza devam edin. Bizim sektörümüzde yani konaklama sektöründe inanın, o kadar fazla eleman ihtiyacımız var ki, çok fazla eleman açığımız var. Fakat biz eleman ihtiyaçlarımızı bu işin eğitimini almış, bu işe gönül vermiş arkadaşlarımız yerine üniversitelerin hiç bizimle alakası olmayan bölümlerinden karşılıyoruz. İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü, İngilizce bildiğinden dolayı bizim işimizi yapıyor. İşte Fizik Mühendisliğinden mezun olan arkadaşımız bizim işimizi yapıyor. İstemiyoruz, böyle bir şey olmasını ama tabii ki, sizler bizi tercih etmediğinizden dolayı biz bu açığımızı başkalarıyla kapatıyoruz. Bakın kendi çalışmış olduğum gruptaki büyümeyle ilgili size çok kısa bir iki tane rakam vereceğim yılında başlamış olduğumuz turizm işletmeciliği faaliyetine, 1996 yılında bir otelden başlayıp, sonra bunun işletmesini başka birisine verdikten sonra biz 2000 yılında işletmeye başladığımız bu oteli, 2006 yılındaki hedefimiz 10

11 5000 yatağa çıkmaktı. Yani 450 yatakla başlayıp, 2000 çok 6 yıl içerisinde 5000 yatağa ulaştık yılındaki hedefimiz arkadaşlar, yatak ve şuandaki 2008 yılındayız. Bu 5000 yatak ilavesi demek, 4 tane daha otel demek. Bu 4 tane otel demek, en az 300 er kişiden çarptığınız zaman kişi demek. En az 50 tane yönetici demek. Biz bunları nereden bulacağız? Başka bir ülkeden de getirmeyeceğiz. Sizlerin gelmeniz gerekiyor, bu iş için. Ama sizlerin gelebilmesi içinde bir yerden başlamanız gerekiyor. Bakın bu 6 yıllık süre içerisinde bizim okulumuzdan mezun olan 12 tane arkadaşımız şuanda çeşitli otellerde genel müdürlük yapmaktalar. Bizim otellerimizdeki genel müdürlük pozisyonunda çalışan arkadaşlarımız hepsi orta kademe yöneticilikten gelip, genel müdürlüğe kadar yükselen arkadaşlarımız. Zaman zaman sizlerle paylaştığımda arkadaşlarımın veya diğer okullardaki paylaşımlarımda arkadaşlarımızın sordukları şey şu, okuldan mezun olunca ne zaman yönetici olacağız, ne zaman müdür olacağız? Böyle bir şey yok, arkadaşlar. Evet, müdür, yönetici olacaksınız. Ama zamanınız geldiği zaman, bu zamanı da siz tespit edeceksiniz. Okul bittikten sonra kariyerinizle ilgili olarak koymuş olduğunuz hedeflerinizde evet 3 yıl standart düz bir eleman olarak çalışacağım. 3 yıldan sonraki, gelecek 3 yılda orta kademe yöneticisi olacağım. 6 yıldan sonra üst düzey yönetici olacağım. Hedeflerinizi bu şekilde koyarsanız. Hedeflerinize ulaşmak için hiçbir zorlama yok, hiçbir zorluk yok, isterseniz, olursunuz. Burada hedeflerimizi tespit ederken, konuşmanın başında da söylemiştim, size. Ne olur, sizin kişiliğinizle ilgili olarak, sizin yapabileceğiniz, hangi departmansa, hangi bölümse turizmin hangi bölümüyse, lütfen oradan başlayın. İş görüşmelerinde veya kariyer planlamalarda hep sorarlar. İşte neden çalışırsınız, neden çalışmaya ihtiyaç duydunuz gibi, işte herkes buna çok çeşitli şekillerde cevaplar verir. İhtiyacım olduğu için, para kazanmak için, işte iyi bir gelecek için gibi çeşitli sorulara, çeşitli cevaplar vardır. Fakat bu cevapların içerisinde, aslında bunların hepsi doğru bu verilen cevapların. Halbuki şu da olabilmeli, evet bütün bunların yanında keyif alabileceğim, gerçekten keyifle yapabileceğim, mutlu olabileceğim bir sektörde çalışmak için bu işe müracaat ediyorum. Bizim işimizle ilgili olarak eğer sevmezseniz, eğer keyif almazsanız. Gerçekten yapılacak herhalde en zor işlerden bir tanesidir. Ama bizim işimizi severseniz, başarılı olabilmeniz için en büyük etkenlerden bir tanesi olmuş olur. Sevdiğiniz için hep bir adım ilerisi, bir adım ilerisini tercih edersiniz. Burada kariyerleri, kariyer planlamanızı yaparken, ben size birazcıkta Başkanı olduğum Skal İnternational Kulüpten bahsetmek istiyorum. Çünkü bunun birde dünyada yaklaşık bir 5 yıldır faaliyette bulunan Young Skal diye bir gençlere özellikle de üniversitelerin turizm bölümünde okuyan veya henüz mezun olmuş arkadaşlarımızı üye olarak içimize dahil ettiğimiz bir organizasyonu var. Bunun amacı şu, Skal International, turizmdeki profesyonellerin bir arada olduğu bir kulüp, en az 5 yıllık üst düzey yöneticilik yapmış olmanız gerekiyor, üye olabilmelerinin en büyük şartlarından bir tanesi. Burada amaç turizmdeki başlangıç, başlangıç seviyesinde olan arkadaşlarımızı turizmin içerisinde bulunan profesyonellerle kaynaştırmak, onların ilerideki iş hayatlarına yön verebilecek olan insanlarla hayatta bir an önce adım atmalarını sağlamak için böyle bir organizasyon var. Ankara daki bulunan kulübümüzün yaklaşık 18 tane Young Skal üyesi var. Ama maalesef diyorum. Bunların hepsi Bilkent Üniversitesindeki okuyan arkadaşlarımız, içlerinde mezun olup şuanda çalışan arkadaşlarımızda var. Bu konuda ben sizlere de bu kulübe üye olmanızı önereceğim. Üye olmak için neler gerekiyor, konusunda detaylı bilgiyi size daha sonra verebilirim. Ne olur, biran önce sektörün içerisine dahil olmaya bakın ve dahil olun, lütfen. Orada inanın sektördeki insanların sizinle tanışıklığına, sizinle, size yol göstermelerine bir adım, bir imkan sağlamış olacağız. Orada işin birde uluslararası boyutu oluşacak. Çünkü her sene dünyanın çok farklı ülkelerinden katılımcıların geldiği bir dünya kongresi tertiplenmekte, geçen sene bu Antalya da tertiplenmişti. Hem ülkenin tanıtımına hem de iş aktivitesine çok büyük katkıları olan kongreydi bu. Burada kongrelere de katılma çok özel koşullarla katılma şansına sahip olabilirsiniz. Yani bir anlamda da uluslararası arenaya açılma fırsatınıda yakalayabileceksiniz. Burada sektördeki arkadaşlarımızın, sektördeki yönetici pozisyonunda olan arkadaşlarımızla zaman zaman yapmış olduğumuz görüşmelerde hep biz şundan şikayet ediyoruz. Bizim gerçekten bu işin eğitimini almış, günün şartlarına, ayak uydurabilecek bilgi ve donanıma sahip olmuş arkadaşlardan yoksun olmaktan dolayı hep 11

12 şikayet ediyoruz. Belki sektörümüzle ilgili arkadaşlar en başlangıç noktası olan ön büroyla ilgili bir örnek vermek istiyorum. Ön büroda çalışacak arkadaş bulamıyoruz. Halbuki bizim işimizde ön büro o kadar önemli ki, birlikte bilgilerimizi paylaştığım arkadaşlarıma ben örnek olsun diye, onlara zorunlu olarak haftada bir gün çalışmış olduğum otele götürüyorum. Onlara birazcık eziyet etmek istiyorum. Gelsinler, gerçeklerle hayat ve işte okul arasındaki farkı görsünler diye götürüyorum. Herhalde götürdüğüm arkadaşlarımda memnun kalıyorlardır, bu işten, bu aktiviteden. Ama bizim işimiz bir yerden başlamak zorundayız, arkadaşlar. Bizim işimizde de başlangıç en iyi başlangıç noktalarından bir tanesi ön büroda çalışmak, ama şuanda size de diyebilirim ki, 10 kişi müracaat etsin. Ben 10 tane arkadaşımızı Ankara da çok iyi 4 ve 5 yıldızlı oteller olmak üzere herkesi resepsiyonda, ön büroda işe başlatabilirim. Öbür tarafa bakıyoruz herkes iş yok, diyor. İş var, arkadaşlar. Ama tabii ki ön büroda çalışabilmek için bir takım şartlara sahip olmamız gerekiyor, bir takım özelliklerimizin olması gerekiyor. Yani asgari özelliklerimizin olması gerekiyor ki, biz o işe başlayabilelim. Yani ceplerimizde bir şeylerin olması gerekiyor, arkadaşlar. Bu ceplerimizdeki artılarımızı ne kadar çok çoğaltırsak, o kadar çok o basamakları yükselmiş olabiliriz. Ama biz hem bu işi yapıp da hem de bu işin asgari niteliklerini sahip olmazsak o zaman hiçbir şey yapamayız. Hele hele okuldan mezun olup müdür hiç olamazsınız, onu söyleyeyim, size. Ama ben şunu iddia ediyorum ki, bu okuldan mezun olup sektöre mezun olduğu günden itibaren çalışmaya başlayan arkadaşım, 3 yıl içerisinde bir yerde yönetici olur. Ama düzgün bir şekilde işini yapacak çalışacak. Hep bunu istiyorum, ben. Hep sektör bu okuldan, daha doğrusu turizm eğitimi alan, turizm eğitimi veren okullardan mezun olan arkadaşlarımın sektörde bizlerle beraber olmasını istiyoruz. Çünkü alttan gelen arkadaşlarımın ne kadar eğitimli, ne kadar kültürlü, ne kadar bilgili olurlarsa bizi o kadar zorlarlar, onlar. Bizde işimizi daha iyi yapmaya çalışırız. Ama alttan gelen sizler bu sektöre dahil olmazsanız. İşte güneydeki otellerde görüyoruz inşaatlarda işte farklı şekillerde vasıfsız olarak çalışan arkadaşlarımızı eleman bulamadığımız için otelde eleman, kadrolu eleman olarak dahil ediyoruz. O insanlarla biz ne kadar hizmet üretebiliyoruz, ne kadar başarılı olabiliyoruz, o da tartışma konusu. Benim sizden özellikle ricam ne olur bu sektörde çalışın, bu sektörden kopmayın ve iş konusunda da bizi taciz edin, lütfen. İş yok diye, bir şey yok arkadaşlar. Ben hepinize iş bulurum, söz veriyorum, size. Teşekkür ediyorum. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan: Bu vaatkar sözleriyle bitirişiyle sizlerde bir umut doğdu, yani artık genç arkadaşlarımıza, mezuniyet potasında olanlar ilk öncelikle. Gerçekten kendileri kariyer planlaması, kariyer ilgili konularıyla ilgili içinde bulunduğu deneyimiyle sizin gözünüzün önünüze serdi. İşsizlik sorunu ve turizmin bu şeyi çözecek, bir boyutunu da kısaca söyledi ve size tavsiyesi turizm sektörüne yönelin ama isteyerek ve ideal olan yeri seçerek, içinizden gelen. Şimdi Türkiye de işsizlik hat safhada biliyorsunuz ve bundan en fazla nasibini alanlardan birisi de üniversite mezunları, bunlar içinde de en fazla ziraat fakültesi mezunları; turizm belki biraz daha onların arkasında ama şöyle ki, bundan 3-5 yıl önce Rektörlüğüm zamanında şurada Jandarma Okulları Eğitim Komutanlığı var, komutanla sık sık diyalogumuz olduğu için. Oradan 1018 kişilik bir istihdam çaycıdan muhasebeden vs ye kadar bir sürü eleman alınacaktı kişi başvurmuş, benim ondan aldığım bilgi. Bunun çaycı kadrosu 25 kişi, 1018 i üniversite mezunu çaycı kadrosuna başvurmuş ve bunlarında büyük kısmı ziraat fakültesinden. Yani şöyle bunu ne için söylüyorum. Biraz önce Sayın Çolakoğlu nun değindiği gibi tarlaya inmek ister. Ziraat fakültesi tarımla ilgilidir, değil mi? Şimdi kamuda ve masa başında iş isterseniz, herkese iş yok. Birazda öyle düşünün. Tabii işsizlik sorunu var, evet ama bir yandan da herkes kamuda, güvencesi var, emekliliği var, sigortası var vs Ankara dan başka, İzmir den başka yere gitmem derseniz. O da bu boyutuyla çaycı kadrosuna başvurmakla hazin bir sonuca götürür. O da tabii ki üniversite mezununu çaycı olarak karşısında görmediği için almadı. Yani onları elemine ettiler. Burada arkadaşımızın gayet yerinde değindiği gibi uygun ideal olan yere başvurun ve yöre olarak da bugün Türkiye miz cennet yani artık turizm bölgeleri hepsi gelişmiş sıfatlarıyla oteller vs onu da iyi kafanıza, belleklerinize yazın ki, ben Ankara dan başka yere gitmem diye de bir şey 12

13 koymayın gibi düşünürüm. Sayın Çolakoğlu na tekrar teşekkür ederiz. Sorular kısmında herhalde daha konuşacağız. Evet, üçüncü konuşmacımıza geldik, Şenay Baran hanım. Risus Turizm Müdürümüz kendi işletmesi ilkeleri dahilinde kendisini kürsüye davet ediyorum ve kendisini tanıtıyorum, kısaca. Çok kısa bir özgeçmiş yazmış. Doğumu da yazmış ama okuyayım herhalde. Çok genç, keşke bizde öyle olsaydık. 77 doğumlu, Anadolu Üniversitesi Turizm ve Otel İşletmeciliği Meslek Yüksek Okulundan mezundur ve seyahat acentesinde başladığı görevine kendi kurduğu Risus Turizm Firmasında devam etmektedir. Risus Turizm Müdürü Şenay Baran: Arkadaşlar benim söyleyeceklerim de aslında Savaş Beyin söylediklerinden çok farklı olmayacak. Ben de Anadolu Üniversitesinden mezun olduktan sonra kendi işimi kurma hevesiyle başladım. Benim önüme iki tane seçenek sunuldu. Dendi ki, bir otelde bir yerlere gelebilirsin veya seyahat acentesi açıp, seyahat acentesinde çalışıp her şeyi öğrenip ondan sonra devam edebilirsin. Ben her ikisini de denedim. Okuldayken, Antalya da bir otelde çalıştım. Yaz dönemlerinde stajımı yaptım. Aynı zamanda yine okuldayken ikinci yazımı da seyahat acentesinde çalışarak değerlendirdim ve burada bana seçme şansı olarak iki seçenekten biri verildi. Dedim ki, ben otelciliği yapamayacağım, benim hedefim seyahat acentesi. Hedefimi üniversitede belirledikten sonra 99 yılında mezun oldum ve dedim ki ben bu işe en alttan başlamalıyım. Nasıl ki bir otelde en alttan başlarsınız ve yükselerek devam edersiniz, hedefiniz varsa istediğiniz yere gelebilirsiniz. Bende aynı şekilde en alttan başlayarak rezervasyon almaya başlayarak, hatta fotokopi çekerek başladım. Dedim ki, bu işin sonu seyahat acentem olacak. Yaklaşık 5 yıl kadar bir seyahat acentesinde çalıştım. Patronumdan öğrendiğim, gelenlerden öğrendiğim, işte okuldaki öğrendiklerimizi de üstüne koyarak, 5 yılsonunda kendi seyahat acentemi kurdum. Ama tabii bu çok kolay olmuyor. Yani okuldan çıktıktan sonra hemen yapmak istedim. Bende sizler gibi hevesliydim. Ama öyle ki o kadar çok şey var ki, seyahat acentesi ve o kadar çok zorlukla karşılaşıyorsunuz ki, özellikle, seyahat acentesi kısmında sizleri ne kadar mezun olursanız olun. İki dil bilin. Yani benim İngilizce ve Almanca olarak iki dil bilerek mezun olmuştum. Ona rağmen sizi fotokopi çekmekle başlatabiliyorlar. Bunları alınmayacaksınız. Bunlara en alttan başlayarak en yükseleceğinizi düşünerek başlamalısınız. Birçoğunuzun belki ailelerinde gelen işleri var. Onlar da devam edeceksiniz ve belki de gerçekten seyahat acentesi kurmak istiyorsunuz. Ona göre karara verip devam etmelisiniz ve eğer okuyan arkadaşlar varsa en büyük söyleyeceğim şey sizin için deneyim olması açısından çalışın, arkadaşlar. Yani okuyorsunuz, okulda teoriğini alıyorsunuz. Ama hakikaten hayat teoriyle geçmiyor. Mutlaka bunun pratiğini yapmanız gerekiyor. Hiçbir şeyin pratiğini yapmadan okulda okuduğunuz bilgilerle en üst seviyeye gelemiyorsunuz. Hedeflerinizi belirledikten sonrasında yapacağınız şey bu hedefin üstüne gitmek. Yani ben burada şöyle bir şeyle karşılaştım, burada yılayım demeyeceksiniz. Yıldım, tamam bitti, ben bunu bırakıyorum, öyle bir şey söz konusu olmamalı hiçbiriniz için. Turizm gerçekten çok zor bir meslek, insanlarla uğraşıyorsunuz, sürekli karşınıza çeşit çeşit insanlar geliyor. Onlarla güler yüzlü davranıyorsunuz. Alttan alıyorsunuz. Ama öyle zamanlar oluyor ki, mesela arkadaşımız anlatacak. Şimdi Kongre, seminer işin en zor ayaklarından bir tanesi, gerçekten turizm için en zorlardan bir tanesi, kongre, seminer. Öyle şeyler yaşıyorsunuz ki, burada tamam diyorsunuz, bu son kongremdi, bitti. Yani böyle bir yılgınlığa düşmeyin, turizm için. Fazla da söyleyebileceğim bir şey yok, yani hani iki seçeneğiniz var. Ya otelci olacaksınız, ya seyahat acentesi ama Savaş Beyin dediği gibi mesleği bırakmayın. Bizlerde çok düşük seviyelerden gelip de çalışan arkadaşlar var. Onların yerini üniversite mezunu acenteciler alırsa, hepimiz için çok daha iyi olacak ve gerçekten turizmin ileriye gitmesini sağlayabileceğiz. Benim söyleyebileceklerim bu kadar, teşekkür ederim. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan: Zaman tasarrufunda birinciliği kaptırmadı, şimdilik. Bilmiyorum, Eda Hanım ne diyecek? Şimdi Şenay Hanımdan aldığım kısa şeyler kendi deneyimini, okuldan sonraki nasıl bu duruma geldiğini mücadele içinde bunu başardığını bir ifadesi oldu. Şimdi bizim üniversitedeyken bir hocamız vardı. Şöyle derdi, son sınıfta, hepimiz son sınıftayız bitireceğiz; Genel Müdür olacağız, Müsteşar olacağız havasında. Derdi ki, harbiyeden çıkan 13

14 bir genç teğmen o gün kendini general görür, siz görün. Şimdi bize de genel müdür görüyorsunuz. Müsteşar görüyorsunuz vs hayat sizi öyle bir yere getirir ki, paspasçı da olusunuz, ifadesini kullanırdı. Onun için Şenay Hanımın söylediği gibi bu işe fotokopiyle de başlayabilirsiniz. Ama basamak basamak Savaş Beyde aynı şeyleri söyledi. Öyle hayal kurmak, güzel yani üniversitenin son günlerinde bu hayal doğaldır. Hepimizin başından geçti ve burada bir ifade de veya örnek içinde girişimci olun. Ben başında da söyledim. İşletme, turizm işletmeciliği okuduğunuz fakültedeki bölümünün adı, yani girişimci olacaksınız; illa memur olacaksınız diye bir şey yok. Kendi girişiminizi ama seyahat acentesi, ama otel vs gibi başka anlamda, dallarda ama gene Sayın Çolakoğlu nun dediği gibi istediğiniz, sevdiğiniz, verebileceğiniz yere doğru yönelin, ifadesini ben kısaca aldım. Sorularla da herhalde daha açılacak, demektir. Evet panelimiz süratli ve iyi şekilde gidiyor. Son konuşmacımız Eda Hanım, Eda Arısoy. Kongre ve fuar organizasyonu sorumlusu, kendisini kürsüye davet ederken, özgeçmişini de sizlere okuyayım doğumludur. Bilkent Üniversitesi, Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümünden mezundur. Öğrenciliği esnasında Ankara da değil mi? Yanlış yazılmış. Yanlış yazılması bana da yanlış okuttu. Ankara daki 5 yıldızlı otellerde yaptığı stajlar sonrasında Ador Turizm, Alabanda Turizm, Mango Turizm ve Pusula İşletim ve Turizm Kongre Departmanlarında Genel Koordinatörlük pozisyonuna kadar yükselmiştir. Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği üyesidir. Kısa Film Yönetmen ve Yönetmen Yardımcılığı yapmaktadır. Kongre ve Fuar Organizasyonu Uzmanı Eda Arısoy: Evet, o benim hobim. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan : Hobi olarak ne güzel, turizmle de bağdaşan bir yanı oluyor, herhalde. Kongre ve Fuar Organizasyonu Uzmanı Eda Arısoy: Bağdaştığı noktalar oluyor, aslında Kongreler için filmler hazırlanıyor. Tanıtım filmleri aslında benim mesleğim böyle yaratıcılığın çok ön planda olduğu bir meslek dalım daha doğrusu. Yaratıcılığın ön planda bir dal olduğu için her kongrenin, her toplantının ruhu farklıdır. Yani o bir bebek gibidir. Doğar, siz onu büyütürsünüz ve en sonunda mezun olduğunu görürsünüz. O aşamada da kendinizden neler kattınız, çok önemli. Şimdi aslına bakarsanız, arkadaşlar. Ben kendimi anlatmak istiyorum. Çünkü tahmin ediyorum, sizin kafanızda bir sürü soru işaretleri var. Biz mezun olduktan sonra ne yapacağız, nerede iş bulacağız, nasıl çalışacağız? Savaş Bey ve Şenay Hanımın konuşmalarını destekleyen bir konuşma olacak, benim ki. Aynı şeyleri ifade ettim, varsayın. Çünkü hep problemler, yaşananlar ve öğütler ortak aslında ne yapmak istiyorsanız, mutlaka onu araştırın, bulun ve o yönde sıfırdan başlayarak ilerleyin. Çünkü bence iyi bir yönetici en alt kadroyu görmüş bir yöneticidir. Çünkü bir üstte çıktığınız zaman bir alttaki kademenin çalışma potansiyelini hesap ederek gidersiniz. Yani bir insanın bir günde kaç saat mutlu, keyifli ve verimli çalışabileceğini ancak o kademeyi tattıktan sonra, gördükten sonra başarılı olabilirsiniz. Bu Şenay Hanımın da ifade ettiği gibi fotokopi çekmekte olabilir. Yani bir insan bir günde kaç sayfa fotokopiyi çeker, mesela en basitinden şöyle bir özgeçmişimle zaten hocamda ifade etti. Ben 98 yılında Bilkent Üniversitesinden Turizm İşletmeciliği Bölümünden mezun oldum. Bölüme başlarken bizim iki seçeneğimiz vardı. Hala da aynı uygulama devam ediyor, benim üniversitemde. Otelcilik mi yoksa acentecilik mi? Ben direkt olarak otelciliği seçmiştim. Yani kesin olarak benim yapabileceğim şey otelcilik, ben acenteye kendimi kapatıp orada çalışmak istemiyorum gibi bir düşünce oluşmuştu, bende. Çok yanılmışım, tabii bunu ileri ki yıllar gösterdi, bana ve turizm bölümünde ben otelcilik eğitimi aldım. 4 yıl boyunca Otel İşletmeciliği üzerine eğitim aldım, mezun oldum. Gerçekten acentede haspel kader işe başladım, aslında. Nasıl oldu derseniz. İş aradığım dönemde bir acenteden teklif geldi. Genel Müdürüyle görüştüm. Genel Müdür bana kongre departmanında bir eleman ihtiyacının olduğunu, kongre departmanı inceliklerini uzun uzun anlattı ve onu hikaye dinler gibi dinledim. Çok hoşuma gitti dinlediklerim fakat işe başladığım ilk gün, hatta ilk hafta 14

15 korkunç bir hayal kırıklığı yaşadım. Şöyle ki, kendimi turizm konusunda her şeyi bilen. Gerçek bilgili, profesyonel insan gibi işe başladığımda ama aynen biraz önceki konuşmacımızın ifadelerinde fotokopi çekerek başladım, arkadaşlar. Ben sanki hiç turizm okumamışım, eğitim almamışım gibi, çünkü bu iş tecrübe odaklı bir iş. Bizim mesleğimiz gerçekten aslında bir avantaj yükselmek için, iyi bir yönetici olabilmek için avantaj ama tecrübe odaklı bir iş, size çok fazla şey öğretebilir, meslek. Eğer sizde ondan çok fazla şey almaya hazırsanız. Yani kendinizde ama bir şeyler katmanız lazım. Derken benim kongre departmanında başlamam böyle bir tepeden iniş oldu. Aslında bu bana göre çok doğru değil. Neden doğru değil? Bir kongreci acentenin içinde yetişmeli, yetişmeli şöyle bilet satan, bilet bölümü sadece biletini satar, biletini keser ve bununla ilgili gelişmeleri takip eder. Otel bölümü için aynı şekilde, taşımacılık keza fakat kongre departmanı bunların hepsine hakim olmak zorundadır. Bu da gerçekten çok zor bir şey hele işe ilk başlamış insanın acente içindeki işleyişi bilmeden bir takım bağlantılardan haberi olmadan hemen kongre organizesi, organizasyonu yapmaya başlaması gerçekten çok zor bu anlamda da ben bir hayal kırıklığı yaşadım, ama kesinlikle yılmadım. Yani ben bu işin altından öyle ya da böyle kalkarım, dedim. Ama bu şu kadar sürer, bu kadar sürer ve Allah a şükür 10 yıldır da bu konuda hem danışmanlık yapıyorum, ciddi bir yerlere geldim. Diyeceğim o ki sizlerde kesinlikle ilk işe başladığınızda ümitsizliğe kapılmayın. Bu iş zor bir iş, turizm meslek olarak çok zor bir iş, bunu bilerek başlarsanız ve öğrenmeye açık olursanız. Çünkü bizim işimiz bir mühendislik gibi değil yani kitap üstünde okuduklarınızı uygulamak durumundasınız. Ancak uyguladığınız zaman taşlar yerine oturuyor, zaten. Benim bir hocam vardı, üniversitedeyken. Hala da zannediyorum, bölümdedir. Turizm Hukuku ve Politikaları dersini verirdi ve kendi yazdığı kitaplardan okuturdu. Dersler, yani çalışmalar esnasında hep dedim ki ben biz bunları neden okuyoruz? Yani ben mesleğe başlayacağım. İşte otelci olursam, oda satacağım. Ne bileyim işte müşteriyle ilişkiler kuracağım. Bunları neden öğreniyorum? Sürekli beynimde bunlar döne döne sonra tabii 2-3 sene sonra geri döndüğümde öğrendiğim şeylerin yerli yerine oturduğunu gördüm. Onun için teori tabii ki çok çok önemli ve çok şanslısınız. Hepinizi tebrik ediyorum, çok güzel bölüm seçtiniz. Belki okurken bunun farkında olmaya bilirsiniz, tam anlamıyla. Mezun olup sektöre başladığınızda bizim işimizin ne kadar zevkli, keyifli ve aynen Şenay Hanımın ifadesini tekrarlıyorum. Her kongrede ben bu işi bırakıyorum, bu benim son işim dedim. 10 yıldır, bu işin içindeyim. Sizi motive eden bir iştir. Yani turizm 24 saat durmayan bir iş, doğası gereği zaten böyle siz, ben şu saatte ofisi kapattım, odamı, bilgisayarımı kapattım, dediğiniz noktada zaten iş devam ediyordur. Yani gece yarısı otelden arayabilirler, sizi. Antalya daki bir otelden müşterinizi giriş yaparken problem yaşamış olabilir, sizi ararlar. Gönderdiğiniz turun otobüsünde sorun çıkmıştır, sizi ararlar. Dolayısıyla bu iş durmayan bir iş, çok yoğun bir iş, zor bir meslek; ama çok keyifli bir meslek. Bizim işimizde özellikle ben kendi dalım için bilgi vermek istiyorum. Yani kongre işinde kişisel kontrol çok önemli, motivasyonunuzu ve konsantrasyonunuzun çok full olması lazım, her daim. Biraz önce ifade ettiğim nedenden dolayı çok uzun çalışma saatleri gerektirebilen bir iş kongrelerde ben hatırlıyorum ve biliyorum ki gecede 4 saat, 3 saat uyku yani o normaldir, çok hazırlıklı olmak lazım, o tempoya. Çok detaylı bir iştir. Detayların bir araya gelmesiyle zaten bir bütün oluşur ve o bütünün güzelliği, keyfi detaylarda gizlidir. Bunları atlamamak içinde çok dikkatli olmak lazım. Turizm işinde ve benim işimde, yaptığım müşterinin mutlaka taleplerinin, arzusunun en az bir adım önünde gitmeniz gerekir ki yaratıcılık gerektiren bir iş, insanlar her zaman sizden biraz fazlasını beklerler. Bu işin şov kısmı çok kuvvetlidir. Tabii ki bilimsel içerik altının dolu olmasıyla yani üstte yani mutfağında çok iyi hazırlanmış olacak ki, bir kongre sunumu çok güzel olsun. Müşteriler daima haklıdır, ama sizlerde bir profesyonel olacaksınız, çalışmaya başladığınızda. Dolayısıyla müşterinin haklı olmadığı noktalarda da haklıdır, müşteri. Ama onu bir şekilde dengelemek lazım. Her zaman mevcut kişi sayısı kadar problem çıkma ihtimali göz önünde bulundurmak gerekir. Çünkü insanlar her zaman aynı derecede mutlu olmayabilirler. Yani onların hepsini aynı şekilde mutlu etmeniz mümkün değildir. Her anını her dakika problem çıkabilir. İşte bunların hepsine hazırlıklı başlamanız lazım ve tabii giriş, gelişme kısımları geçtikten sonra toplantı organizasyonları bir şovdur, kesinlikle. Yani oradaki yaptığınız güzel şeyler çok zor hatırlanır. Ama kötüleri mutlaka hatırlar, müşteri. 15

16 Dolayısıyla onu bir şova dönüştürmek, onların orada çok keyifli zaman geçirmelerini sağlamak, son derece keyifli ve zor. İşiniz müşteriyle ilişkiniz bitene kadar da bitmez. Yani böyle de bir zorluğu var. Turizmin çok gerçekten çok iyi bir meslek seçtiğinizin bir iki destekleyici noktasından bahsetmek istiyorum. Bir kere uluslararası geçerliliği olan bir meslek seçtiniz. Avukatlık gibi değil, örneğin bizim mesleğimiz. Siz yurtdışında Fransa da avukatlık yapmak istiyorsanız, tekrar orada hukuk okumanız gerekir. Ama Çin e de gitseniz, Japonya ya da gitseniz, turizm turizmdir ve gerçekten uluslararası bir meslektir. Bilgi birikiminizi arttırarak devam edebileceğiniz bir meslektir. Tecrübe odaklı bir meslek bu da aslında çok büyük bir avantaj biraz önce işte yapılan konuşmalarda da geçen hep sıfırdan başlayıp çok iyi yerlere gelebilmek, dolayısıyla çok büyük bir avantaj bu. Türkiye de turizmin hala gelişmekte olması ve yetişmiş iyi yöneticilerin yüksek sayıda üniversite mezunu yöneticinin olmaması da sizler için çok büyük bir avantaj, çünkü sizler üniversite mezunu yöneticiler olacaksınız. Mevcut yöneticilerimiz çoğu alaylı. Mutlaka üniversite mezunları da var, ama bir çoğu alaylı. Bu da üniversite mezunları için çok iyi bir iş imkanı doğru zamanda doğru meslek seçtiğinizi düşünüyorum. Benim size tavsiyem 98, 2000, yılından yılına kadar olan süredeki çok ana konuları mutlaka her şeyi not alın ve hani atlamamak için mutlaka her şeyi nereye yazdığınız önemli değil, ister aklınıza yazın, bu kendinize güveniyorsanız ama mutlaka not alın. Sonuna kadar dinleyin. Müşteriyi, müdürünüzü, çalışanlarınızı, altınızda üstünüzde çalışan insanları mutlaka dinleyin, sonuna kadar dinleyin ve çözüm üretin bu sektörde hiçbir müşteri çözümsüz geri dönmekten hoşlanmaz. Ama iyi, ama kötü mutlaka çözüm üretin. Zaten müşteriyle ilgilendiğiniz zaman bu insan odaklı bir meslek, müşteriyi biraz hoş tuttuğunuzda birazcık onunla ilgilendiğinizde görürsünüz ki bütün her şey tıkır tıkır çözülür. Yani aslında çok zor gibi görünen ama çok keyifli ve birçok anlamda da bana göre artık bir şeyleri ben kafamda yerleştirdiğim için bana göre aslında kolay bir meslek. Yani bu çok önemli bir iki noktayı atlamadığınız sürece tıkır tıkır giden bir iştir. Ben aslında bir film göstermek istemiştim, size. Kongre hazırlıklarıyla ilgili benim daha önce bir kongre için hazırlattığım bir film ama bir teknik aksaklığımız oldu. Konuşmamı çok fazla uzatmayacağım, aslında söylemek istediğim daha fazla şeyler vardı. Ama Savaş Bey ve Şenay Hanım da değindikleri için artık o konulara tekrar dönmeyeceğim. Belki soru cevaba geçeriz, daha verimli olur diye. Konuşmamı da bitirirken Sayın; Oturum Başkanımız Sayın Profesör Doktor Ayhan Tan a, Atılım Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Bölümü Başkanı Yardımcı Doç. Doktor Gül Güneş e, Öğretim Görevlisi Sayın Şule Tuzlukaya ya, Uzman Sayın Arda Çalı ya, Turizm Bölümü Asistanı Gülçin Gökmen e bizleri bugün burada buluşturdukları için de teşekkür ederim. Çünkü önemli bir toplantıdır, bana göre. Üniversite öğrencileri ben aynı günleri, aynı dakikaları sizlerle zamanında kendi zamanımda yaşadığım için bu endişelerin giderilmesi açısından bence önemli bir toplantıdır. Herkese, sizlere teşekkür ediyorum. Hepinize de iş hayatında başarılar diliyorum, arkadaşlar. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan: Eda Hanıma gerçekten deneyimlerini aktardığı özellikle kongre ve fuar organizasyonu sorumlusu olarak sizlere yol göstereceği, geleceğe dönük ışıklar tutan kariyer imkânları açısından konuşmasından dolayı tebrik eder, teşekkür ederiz. Evet, 4 konuşmacımız da gayet güzel zamanlamayı yaparak sunumlarını iyi bir şekilde sizlere sundular. Şimdi question time tabii sorularda kendinizi lütfen tanıtın. İngilizce sorun ve yönelteceğiniz kişiyi de belirtin. Sorunuzda fazla yorum olmasın, yorum yapın ama çok fazla uzatmadan soruları sorarsanız, daha güzel olur diye düşünüyorum. Evet. Emir. Soru: My name is Emir Yasin Sarı. I am Tourism Management student. I am also working in room service in Church in Ankara. Mr. Olivier Vetter, Is Hilton will change a couple of new Hotels in Turkey? As I remember couple of Hotels in different cities have a twenty rooms but the point I want to explain is that this cities haven t got totally Tourism potential. What does Hilton find in Turkey? Is it a part of Hilton s policy or different formality? Thank you very much. 16

17 Ankara HiltonSA Genel Müdürü Olivier Vetter: Thank you very much for your question. You are talking about taking part of Hilton garden in Diyarbakır. It is a big city it is growing it continue to grow there are many cities like it and there are investors who know Turkey even better we do and we would like to work with our brand. Let s say we know this cities you have major population and many cities circularly work well. Do any have any an idea how many Hiltons we have in UK? Take a guess. Why couldn t we have in Turkey 30 or 40? Öğrenci: But cities have different for example Starwood s changes often open in big cities in Turkey but Hilton has in Kayseri, Konya this are also big cities. Ankara HiltonSA Genel Müdürü Olivier Vetter: The biggest market in our business is not the 5 star supermarket the biggest market is the 4 star and upper 3 star big market it is the real money is out of 3 thousand Hotels we have lest the 10 thousand 5 stars Hotels in our company 2 stars and portfolio he is in the middle market and that were the opportunities we will not going 5 stars hotels we will going Hilton gardening the other way we aspect is eventually to go franchising you don t know the break Hotels yourself. But potation is not much there more than 15 years in Turkey and we continue to grow and we see very bright future. Soru: So you are mean that the other hotels like in Diyarbakır may be operated by different firms? Ankara HiltonSa Genel Müdürü Olivier Vetter: In addition operated by us. But longer time you see establish you go franchising situation which we never done before international now we are full American gain there were keen on invested unit is slightly partner it is a big step and it must work. Soru: My name is Deniz and I am studying in Tourism Management Department and I want to ask that you explain tourism in a market terms and can you tell us Turkey s place in this markets? Ankara HiltonSA Genel Müdürü Olivier Vetter: I couldn t tell you exact big countries republic cream many of those countries are outbound market Turkey is in inbound market the inbound is much more important. I can t tell you exactly circularly it is very significant extremely significant the point were not in newspaper this morning in Turkey that is not possible you feel all positions in our industry to cope with be the number of tourist coming over particularly the seasons starting now it is an important role circularly and growing and even much more potential. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan: Evet arkadaşlar soru sormak isteyenler, buyurun. Soru: Ben hazırlıktayım da fazla İngilizce bilmiyorum. Sayın Çolakoğlu na soru sormak istiyorum. Bahsettiğiniz bir kulüp vardı. Onun koşullarından da bahsedeceğim dediniz de ne zaman ve nerede internetten öğrenebilir miyiz? Ya da şimdi açıklar mısınız? Limak Ambassador Genel Müdürü ve Skal İnternational Ankara Kulüp Başkanı Savaş Çolakoğlu: Evet, bir kere daha hazırlıktasın. Önce turizmin bir t sinden bir başla. Ondan sonrada sana bir internet sitesi vereyim. Skal Work diye girdiğin zaman, orada Skal ın bir genel tanımı dünyadaki Skal nedir? Orada Young Skal ilgili de yeterli detaylı açıklamalar var. Önce bir ön bilgi edin, o bilgiler ışığında eğer oradaki bilgiler seninle örtüşüyorsa, ondan sonra Ankara daki Young Skal üyesi olabilmek için gerekli işlemlerini ben yaparım. Ama öncelikle bir Skal konusunda birazcık bir ön bilgi edin ondan sonra Seninle örtüşüp örtüşmediğine bir karar ver, ondan sonra. 17

18 Soru: Bir daha sizi nerede bulabiliriz? Limak Ambassador Genel Müdürü ve Skal İnternational Ankara Kulüp Başkanı Savaş Çolakoğlu: Beni bu okulda bulabilirsin. Her Çarşamba 2:30 ve 5:30 arası okuldayım. Soru: Sağ olun. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan : Orhan Boran a sormuşlar. Adresin ne diye? Havaalanından inince sola dön demiş. Yani okulda burada Savaş Bey Çarşambaları birde turizm bölümüne sorarsan, bölümden bilgi verirler, zaten. Tamam mı? Soru: Dear speakers. Welcome to our university. Can I asking to you a question? Which requirement criteria using for hotel Hilton in the world? Thank you. Ankara HiltonSa Genel Müdürü Olivia Vetter: That is very short question but a very big one. It is a combination of things and it is very complex. The criteria in generally is that looking for people who have the potential of more the first job they take we hire you and a level position we looking for potential to replace are general managers in future so I think the first criteria I am talking to you professionals teachers professionals we are looking potential we are looking ability grow and take on much more responsibility see in positions. The second thing we are looking for strong understanding our business and that you got university level. Third thing quite important especially for you in Turkey languages would be extremely useful English is minimum but an other major European language would be very useful and I encourage you even if can t came right but eventually you will and gives you big advantage and much more scope especially you want to go international then definitely look at any number of languages Spanish, French, Russian and equally important is altitude and those two things strong positive altitude with energy combine with abilities that take you extremely for I can t give you specific things This are general things but they are all very important is there any one particularly I have mentioned? Soru: Orçun Atilla, Turizm İşletmeciliği 3 sınıf öğrencisiyim. Ben Savaş hocama sormak istiyorum. İlk başta bahsetti, işte cebinize bir şeyler koymanız gerekiyor dedi, bize. Dil konusunu herkes biliyor bu şart bir defa bunun dışında bize önereceğiniz püf noktalar var mı ya da cebimize ne koymamız gerekiyor? Dil haricinde ve birde şunu söylemek istiyorum. Ben gerçekten şuan burada olduğum için çok şanslı görüyorum, kendimi. Yani bölümümüze karşı bir ön yargı var. Bunu da açıklamakta hani bizde de vardı, bu ön yargı başlarda. Bölüm ne? Turizm İşletmeciliği, hafiften bir ön yargı oluyor da, şuan gerçekten burada olduğum için çok şanslıyım. Çok teşekkür ediyorum, sizlere. Ambassador Genel Müdürü ve Skal International Ankara Kulüp Limak Başkanı Savaş Çolakoğlu: Sevgili Orçun, şimdi cebimize neler koymamız gerekiyor? Cebimize koyacaklarımızı öncelikle hangi sektörde ne iş yapacağımıza bir kere karar vermekle başlayacağız. Ondan sonra o cebimizdeki işlemlere bakacağız. Eğer konaklama sektöründe çalışmaya karar vereceksek, verdikse konaklama sektörünün gerekleri nelerdir? Bu gereklerinden işte yabancı dil artık söylemeye gerek yok, diyorum. Ondan sonraki yapacağımız işle ilgili olarak bulunacağımız departmandaki fiziki koşullarımızın uygunluğu yani vücut yapımız, görüntümüz, şeklimiz burada önemli daha sonrada hangi departmanda görev alacaksak, departmanda yapılacak olan işin asgari nitelikleri vardır, iş tanımı vardır. O iş tanımına uymamız gerekiyor. Bu çok basit bir şey bir kere konaklama sektöründe çalışacaksak, cebimizde olması gereken en önemli özelliklerden bir tanesi hizmet etmeyi seviyor, olmamız. Eğer hizmet etmeyi seviyorsak, biz bu işe başlayabiliriz. Ama hizmet etmeyi sevmiyorsak, insanları sevmiyorsak bu işe hiç zaten başlamayalım. Çalışma koşulları, zaman problemi bizim için olmaması gerekir. Çünkü herkesin tatil yaptığı, herkesin dinlendiği 18

19 dönemlerde biz hizmet ediyoruz. Yani 7 gün, 24 saat; 360, 365 gün, 24 saat diyeyim, daha doğrusu hizmet veren bir sektörün içerisindeyiz. Dolayısıyla zaman problemimizin olmaması gerekiyor. Görüşme yaptığımız arkadaşlarda hep şunun ile karşılaşıyoruz. İşte ben 9-6 çalışayım veya işte özellikle de bayan arkadaşlarımızda ben sabah 7-3 çiftinde çalışayım, 11 de işten çıkarsam ne yapacağım? Arkadaşlar 11 işten çıkınca herkes ne yapıyorsa, sizde onu yapacaksınız? Üniversiteyi bitirmiş, büyük şehirde yaşayan bir arkadaşımın 11 den sonra ne yapacağım gibi bir problemi olmaması gerekiyor, bence. Yani işteki müracaatlarda işin şartları, çalışma şartları ne; arkadaşım ön büroya müracaat ediyor diyor ki ben 9-6 çalışırım ön büroda 20 küsur yıldır çalışıyorum, arkadaşlar. Mesleğimi sorduğunuz zaman benim mesleğim arkadaşlar Resepsiyon Memurluğuydu. Resepsiyon Memurluğu bir meslektir, çünkü. Mesleğime başladığım günden itibaren 9-6 diye bir şey bilmiyorum, ben. Ama bazen işte arkadaşlarım iş müracaatına geliyor. Birde böyle tanıdık vasıtasıyla geliyorlar. Tamam peki hadi çalışalım, şartlarda anlaşalım. Ama efendim ben 9-6 çalışırım, diyor; bütün her şey bitiyor. O zaman hayallerimiz ve aşkım oluyorsun, bitiyorsun. Atılım Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Kurucu Rektör; Oturum Başkanı Prof. Dr. Ayhan Tan : Evet sorulara devam, vaktimiz var daha Soru: My name is Burak Doğanay. My department is Industry. Engineering I want to ask that in which department can we find a job as a industry engineer. HiltonSA Genel Müdürü OliviA Vetter: I have just hired last Monday. Electric engineer has worked in different companies including a brood some good international companies he is from Ankara and decide to come back get married he is started us just chief engineer with us some gives idea one thing I demand to earlier question I looking for one important thing is mobility keep it in your mind mobility is take a job and opportunity by yourself if you are ready in a large family and became more difficult mobility gives you other opportunity keep it in your mind and move earlier in your carrier not later its too difficult to move later move fast. Soru: Adım Cevdet Aytekin. Turizm İşletmeciliği ikinci sınıf öğrencisiyim benim Şenay Hanıma bir sorum olacaktı. Acente ve otel arasında bir seçim yaptım, dediniz. Bu seçimi yaparken neye dikkat ettiniz veya bize yardımcı olabilecek bir iki bir şey söylerseniz, sevinirim. Risus Turizm Müdürü Şenay Baran: Otelde çalışırken ve her zamanki gibi, deminde ifade ettiğim gibi otelde de en alttan başladım, servis yaparak başladım. Bir bayan olarak servis yapmak hoşuma gitmedi, açıkça söyleyeyim. Yani elimde tepsi insanlara hizmet etmek hiç hoşuma gitmedi. Belki oradan çok çok yükselip müdür de olabilirdim, ben. Ama bu en alt kademesi benim hoşuma gitmedi. Fotokopi çekmek çok mu hoşunuza gitti diyeceksiniz, tabii değil. Ama fotokopiyi çekerken de çevreme baktım dedim ki, ben en fazla ne alabilirim. Yani gidip mesela bilet kesen arkadaşın sistemine bakıyordum. Çekmediğim zamanlarda, boş kaldığım zamanlarda özellikle bu söylediklerimin hepsi staj zamanı. Sonrasında çalışma hayatına geçtiğimde zaten her şeyin ne kadar farklı olduğunu gördüm. Gidip bakıyordum. Sistem nasıl bir sistem? Ben bu sisteme nasıl dahil olabilirim? Bana ne kadar kısa sürede bu sistemi öğretebilirler veya ben ne kadar kısa bir sürede öğrenebilirim? Otelde böyle bir şansım yoktu. Hemen resepsiyona geçemedim, tabii biraz öncede öğrendiğiniz gibi. Hemen resepsiyona almıyorlar. Özellikle stajyerseniz, en alttan başlıyorsunuz ki resepsiyonda bile başlasanız, yine fark etmiyor. Oradan da işte arka plana geçmeniz veya ön büronun en üstüne geçmeniz kolay değil. Orada daha uzun bir sürede yükselebileceğimi fark ettiğim için acenteyi seçtim, açıkçası. Yani ben eğer 5 yılda bir serviste kalıp da Müdür olabileceksem, ya da ne bileyim orta kademe müdür olabileceksem, 5 yılda müdür olamazsın tabii ki de. Acente kurduğum zaman 5 yıl acentede çalışıp farklı farklı departmanlarını görüp, hepsini birleştirirsem, acente açabilirim mi, düşünerek acenteye yöneldim. Seçimdeki etki oydu, yoksa yani yükselmek nereye kadar yükselmek ve ne kadar kısa sürede yükselmek. Yani 30 19

20 yaşında bir yönetici olmak hakikaten isteğinize bağlı, siz hangisini seçmek isterseniz, benim kriterlerim buydu. Soru: Benim sorum Eda Hanıma, siz konferans alanında uzmanlaşmış bir insansınız ve bugün Sheraton Convention Center açılıyor. Bilkent Otel ve Konferans Merkezi olarak geçiyor. 4 mevsim turizmden bahsettik. Sizce Türkiye de konferans turizminin geleceği nedir? Yani sadece Ankara, İstanbul da mı konferanslar hani diğer metro kentlerde merkez bulacak yoksa Antalya da yazın boş geçen otellerde mi oraya mı kaydırmak daha doğru sizce hangi yol izlenmeli, geleceği açısından? Teşekkür ederim. Kongre ve Fuar Organizasyonu Uzmanı Eda Arısoy: Ben teşekkür ederim, sorunuz için. Aslında böyle bir genelleme yapmak doğru değil, açıkçası çünkü toplantı, kongreler, konferanslar bunlar bilimin ilimin ilerlemesi için yapılan ve bunun bölgesi, zamanı, mekânı olmaz diye, düşünüyorum. Ben çok kongreler düzenledim. Çok sosyal hizmetler kurumuyla çalıştım ki Türkiye nin dört bir yerinde gerçekten işte doğudan kalkıp, batıya geldiler, batıdan çıkıp, Karadeniz Bölgesine gittiler. Aylar süren mesela kongre, konferanslar düzenledik, böyle arka arkaya devam eden. Ancak o bahsettiğimiz genelleme neden yapılıyor? Tesislerin yetersiz olmasından, mesela bir dünya kongresi için Lütfü Kırdan en revajda olan mekânlardan biriydi. Çünkü dünya kongresi dediğimiz zaman en az 500, 1000, bazen 2000 katılımcıdan bahsediyoruz ki bunu kaldırabilecek salon ve salonlar; çünkü sadece kongre, toplantıyı bir salonda düşünmek doğru değil. Bunun ek work shopları var. En az 10 tane bazen 20 tane salonlar kullanılıyor ve bunların gala yemekleri, herkesi içine alabilecek açılış kokteylleri yani biraz aslında tesisler bizi yönlendiriyor gibi bir sonuç çıkıyor. Ama Türkiye de Turizm sektöründe, kongre alanının geleceği çok parlak. Benim görüşüme göre şimdi bugün itibariyle internetten her türlü işinizi yapabiliyorsunuz. Ama internetten kongre organizasyonu yapamazsınız. Çünkü kongre organizasyonu insan gerektiren bir daldır. Yani gidip bakkala şu suyu almak gibi bir şey değildir. Karşınızda bir satıcının ve bir alıcının olduğu bir iş değildir. Bu interaktif bir iştir. İnsan ilişkileri çok kuvvetlidir, çok ön plandadır. Bu nedenle çok keyiflidir ve bu nedenle çok zordur. Biraz öncede konuşmamda da bahsettim tane katılımcınız varsa, 1000 tane probleme hazır olun. Böyle bir iştir. Dolayısıyla Türkiye de geleceğinin çok parlak görüyorum ve özellikle acentecilikte bana kalırsa şuanda acentecilik ve kongrecilik, iki farklı alan gidiyor. Yani acenteciliğin içine sığdırmak artık çok doğru değil, kongreyi. Çok kendini aştı, son yıllarda. Çok iyi gelişmeler oluyor. Her kongre birbirinin tekrarı olmaktan çıktı. Yenilikler yapılıyor ve bu çok keyifli, yaratıcı olabileceğiniz bir alan, yani bir kongreyi şova dönüştürebileceğiniz bir alan. Dolayısıyla ben çok parlak görüyorum, Türkiye de gelişimi çok daha iyi olacak. Limak Ambassador Genel Müdürü ve Skal International Ankara Kulüp Başkanı Savaş Çolakoğlu: Tabii ki üniversiteden mezun olduktan sonra asgari ücretle başlayacaksınız. Şimdi arkadaşlar ihtiyaçları karşılayabilmek, işletmelerde, işletmelerin aktif olarak çalışmalarını sürdürürken, artı değerler elde edebilmeleri, işletmelerdeki çalışan arkadaşlarımızla doğru orantılıdır. Ben ısrarla sektördeki çalışanların sizlerin olmasını istememdeki sebeplerden bir tanesi de verimli iş gücünü kullanabilmek, verimli iş gücü elde edebilmek. Yani işi yaparken bir işi 3 kişiyle değil, 1 kişiyle yapabilmekten kast ediyordum, sizlerin olmasını. Bu neyi getirecek? Sektörümüzdeki elde edilen gelir düzeyinin yükseltecek. Yani paylaşımımızı 5 birimlik paylaşmamızı 10 kişiyle paylaşmak yerine, 5 kişiyle paylaşırsak, paylaşan arkadaşlarımın hissesine düşen oran artacaktır. Ama biz maalesef kaliteli, iyi düzeydeki iş gücüne sahip olmadığımız için bir işi yapmak için istihdam ettiğimiz kişi sayısını arttırıp, o kişilere düşen paydayı azaltıyoruz, gelirlerimiz düşüyor. Gelirlerimiz arkadaşlar ne olur, mezuniyetinizden sonraki başlangıç yıllarınızda ücreti bırakın, bir kenara. Ücret bence sizin en son konuşacağınız, en son aklınıza gelebilecek bir araç olmalı. Ama başlangıç bir yerden başlayın, sizin kariyerinizi belli bir noktaya getirdiğiniz zaman arkanızdan ücret gelir, merak etmeyin. Sektörümüzde belirli konumlara gelen arkadaşlarımızın, belirli pozisyonlarda olan arkadaşlarımızın elde ettikleri gelirler 20