14, TARİHLÎ VE 1739 SAYILI MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNUNUN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN TASARISI GENEL GEREKÇE

Transkript

1 DANIŞMA MECLİSİ S. Sayısı : Tarihli ve 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Tasarısı ve Millî Eğitim Komisyonu Raporu. (1/644) TC Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar 17 Mart 1983 Tetkik Dairesi Başkanlığı Sayı : K.K.T.D. 18/ /01599 DANIŞMA MECLÎSİ BAŞKANLIĞINA Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulunca tarihinde kararlaştırılan « tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Tasarısı» ile gerekçesi ekli olarak gönderilmiştir. Gereğini arz ederim. Bülend ULUSU Başbakan 14, TARİHLÎ VE 1739 SAYILI MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNUNUN BAZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ HAKKINDA KANUN TASARISI GENEL GEREKÇE Ddkuz yıldan beri uygulanmakta olan Millî Eğitim Temel Kanununun bazı maddelerinin tamamıyla uygulama alanına konulamadığı, bazı maddelerinin ise bugün için değişikliğe uğratılmadan uygulanmasının güç olacağı gerçeği Bakanlığımızı kanunî düzenlemeye sevlketmiştir. Nitekim, son yıllarda gözlendiği üzere; gizli ve kontrolsüz din öğretimi girişimleri Devleti bu konuda daha etkin olmaya yöneltmelkte, ülkenin sosyo - ekonomik ve kültürel düzeyinin yükselmesi, temel eğitim yaşının 7'den 6'ya inmesini gerektirmektedir. Diğer taraftan Üniversiteler Kanunu yerine 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun kaim olması ile yükseköğretimde yapılan değişiklikler 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda başka değişiklikler yapılmasını gerektirmiştir. Ayrıca, Anayasamız da 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda bazı değişikliklerin yapılmasını zorunlu kılmıştır., Bu sebeple sözü geçen kanunda aşağıdaki değişik düzenlemeler yapılmıştır. MADDE GEREKÇELERİ Madde sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 12 nci maddesine göre Türfc Millî Eğitiminde laiklik esasları içinde din kültürü ve ahlâk öğretimi yapılması isteğe bağlıdır. Ancak din. öğretimini Devlet kontroluna alabilmek için, ilkokul ve ortaokullar ile lise ve dengi olkullarda diğer dersler gibi din kültürü ve ahlak bilgisi dersine yer verilmesi hükmü getirilmiştir. Madde 2, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 16 ncı maddesinde okul - aile birliklerinin, maddî imkânlardan yoksun öğrenciler ile okulun veya okul tarafından seçilecek kardeş okulların zarurî ihtiyaçlarına sarfedilmek üzere her çeşit yardım ve bağış kabul edebileceği hükme bağlanmış 'bulunmaktadır.

2 2 Okul - aile birliklerinin velilerden her ne ad altında olursa olsun para alması çeşitli anlaşmazlıkların ve problemlerin ortaya çıkmasına sebep olmakta; öğrencilerin eğitim - öğretimlerinde aile ile işbirliğini engellemektedir. Bu balkımdan okul - aile birliklerinin para işleriyle meşgul olmasını önlemek için 16 ncı madde yeniden düzenlenmiştir. Madde 3. Okul öncesi eğitim kurumlarının, bağımsız anaokulları olarak kurulabileceği gibi, ihtiyaca göre ilkokullara bağlı anasınıfları hallinde veya ilgili diğer öğretim kurumlarında da açılabileceği öngörülmüştür. Okul öncesi eğitim kurumlarının açılacağı yerlerin tespiti Millî Eğitim Bakanlığınca düzenlenecek yönetmelikle belirlenecektir. îş Kanununa tabi işyerlerinin okul öncesi eğitim kurumu kurmaları için gerekli şartlar ve diğer hususlar, Millî Eğitim Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığının beraber düzenleyeceği tüzükle belirlenmesi öngörülmüştür. Madde 4. Temel eğitim, ilköğretim kurumları ile ortaokullardaki öğrenimi kapsamaktadır. Ülkemizin sosyo - ekonomik ve kültürel düzeyinin yükselmesi, imkânların artması, temel eğitime başlama yaşının 7'den 6'ya indirilmesini gerekli kılmıştır. Madde 5. Temel eğitim kurumlarının, ilköğretim kurumlan ile ortaokuldan; temel eğitim okulunun ise ilkokul ile ortaokuldan meydana geldiğini belirlemekte ve ilköğretimin kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunlu öğretim olduğu ve Devlet okullarında parasız olarak verildiği vurgulanmaktadır. Madde 6. İlkokul ve ortaokulların bağımsız okullar halinde kurulabileceği gibi gerekli görülen yerlerde beraber de kurulabileceği belirlenmektedir. Nüfusu az ve dağınık yerleşme birimlerindeki çocuklara köyler gruplaştırılarak temel eğitim bölge okulları veya bu okullara bağlı pansiyonlar kurularak; gruplaştırımanın mümkün olamadığı hallerde de yatılı temel eğitim bölge okulları; eğitimde imkân ve fırsat eşitliğini sağlamak amacı ile de lise veya dengi okulların kurulabileceği öngörülmektedir. Madde 7. Yükseköğretim kurumları yeniden düzenlendiğinden 31 inci maddenin değiştirilmesine gerek duyulmuştur. Bu madde ile lise veya dengi okulları bitiren öğrencilere yükseköğretim kurumlarına girmek için aday olma hakkı tanınmıştır. Bu hakkın nasıl kullanılacağı Yükseköğretim Kurulu ile Millî Eğitim Bakanlığı arasında yapılacak işbirliği ile tespit edilecektir. Madde 8. Yükseköğretim kurumlarının yeniden düzenlenmesi sebebiyle 36 ncı maddenin değiştirilmesi zorunlu görülmüştür. Bu madde yükseköğretim kurumlarının amaçları ile açılmış, kuruluş, işleyiş ve öğretim üye ve yardımcılarına ilişkin esasların özel kanunlarında belirleneceğini öngörmektedir^ Madde 9. örgün ve Yaygın Eğitim kurumlarında ve hizmetiçi yetiştirme kurs, seminer ve konferanslarında uzman ve usta öğreticiler geçici olarak görevlendirilmekteyken, bu kurs, seminer ve konferanslarda görevlendirilen uzman ve usta öğreticilerin sürekli görevlendirilmelerine ihtiyaç duyulmuştur. Bu sebeple 47 neti maddeye «veya sürekli» deyimi de eklenmiştir. Madde sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 58 inci maddesinin altıncı bendinde «Diğer bakanlıklara bağlı okullar Millî Eğitim Bakanlığının denetim ve gözetimine tabidir» denilmektedir. Bu denetim ve gözetim sonunda uygun eğitim ortamı ve niteliği taşımayan kurumlar hakkında hiçbir müeyyide bulunmamaktadır. Yapılan denetim ve gözetim sonuçsuz kalmaktadır. Bu sebeple kanunda öngörülen gözetim ve denetim sonunda uygun eğitim ortamı ve niteliği taşımayan kurumların denkliğinin usulüne uygun olarak Millî Eğitim Bakanlığınca iptal edileceği hükmü ilave edilmiştir. Madde Yürürlük maddeleridir.

3 3 Milli Eğitim Komisyonu Raporu TC Danışma Meclisi Millî Eğitim Komisyonu Esas No. : 1/644 Karar No. : 23 4 Nisan 1983 DANIŞMA MECLİSİ BAŞKANLIĞINA « Tarih ve 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Tasarısı» Millî Eğitim Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu temsilcilerinin bulunduğu günlü Komisyonumuz toplantısında incelenerek görüşülmüştür. Millî Savunma, içişleri ve Dışişleri Komisyonu görüş bildirmemiştir. Tasarı gerekçesi ve madde gerekçeleri iyi bir şekilde hazırlanmış olduğundan tümü üzerinde açılan görüşmede söz alan olmamış, maddelere geçilmesine karar verilmiştir. 1. Tasarının 1, 2, 3, 4, 5, 6 ncı maddeleri üzerinde tartışıldıktan sonra ve Millî Eğitim Bakanlığı temsilcilerinin açıklamaları sonucu aynen benimsenerek kabul edilmiştir. ' 2. 7 nci maddenin görüşülmesi sırasında Yükseköğretim Kurulu temsilcisinin bu maddede çelişki olduğu şeklindeki açıklamasına rağmen 1 inci fıkrası tasarıda olduğu.gibi aynen, 2 nci fıkrası Komisyonumuzca değiştirilerek kabul edilmiştir. 3. Tasarının 8 inci ve 9 uncu maddeleri üzerinde tartışılmış, Yükseköğretim Kurulu temsilcisinin «Araştırma ve Uygulama Merkezleri»nin de 8 inci maddedeki Yükseköğretim Kurumlan sıralamasında yer alması yolundaki görüşü Yükseköğretim Kanununu ilgilendirdiği, getirilen düzenlemenin Türk Millî Eğitim sistemine ve şemasına uygun bulunduğu için benimsenmeyerek her iki madde tasarıda olduğu gibi aynen kabul edilmiştir. 4. Tasarının 10 uncu maddesi görüşülürken Sayın Nermin öztuş bu maddeyi 430 sayılı Tevhidı-i Tedrisat Kanununa aykırı görerek muhalif olduğunu bildirmiş, madde üzerinde tartışılarak sonuçta aynen benimsenmesine, maddede belirtilen hususların «Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenmesinin» kabulüne oy çokluğu ile karar verilmiştir. 5. Tasarının yürürlük ve yürütme maddeleri aynen kabul edilmiştir. Raporumuz gereği için Başkanlığa saygı ile sunulur. Selçuk KANTARCIOĞLU Başkan Mahir CANOVA Başkanıvekü Muzaffer ENDER Sözcü Zeki YILDIRIM Kâtip Ethem AYAN Halil AKAYDIN İhsan GÖKSEL Nihat KUBÎLAY M. Utkan KOCATÜRK Adnan OREL Nermin ÖZTUŞ Tasarının 10 uncu maddesi üzerinde söz hakkım saklıdır

4 4 HÜKÜMETİN TEKLİFİ Tarihli ve 1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Tasarısı MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 12 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 12. Türk Millî Eğitiminde lâiklik esastır. Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilkokul ve ortaokullar ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır.» «IX - Lâiklik MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 16 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «XIII - Okul ile ailenin işbirliği Madde 16. Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında işbirliği sağlanır. Bu maksatla okullarda okul - aile birlikleri kurulur. Okul - aile birliklerinin kuruluş ve işleyişleri Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.» MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 21 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «III - Kuruluş Madde 21. Okul öncesi eğitim kurumları, bağımsız anaokulları olarak kurulabileceği gibi, gerekli gö-. rülen yerlerde ilkokula bağlı anasınıfları halinde veya ilgili diğer öğretim kurumlarına bağlı uygulama sınıfları olarak da açılabilir. Okul öncesi eğitim kurumlarının nerelerde ve hangi önceliklere göre açılacağı, Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir. İş Kanununa tabi işyerlerinin okul öncesi eğitim kurumu kurmaları için gerekli şartlar ve diğer hususlar, Millî Eğitim ve Çalışma Bakanlıkları tarafından birlikte düzenlenecek bir tüzükte gösterilir.» MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 22 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «B) Temeleğitim I - Kapsam : Madde 22. Temeleğitim, ilköğretim kurumlan ile ortaokullardaki eğitimi teşkil eder. Bu eğitim, genel olarak 6-14 yaşlarındaki çocukların eğitimini kapsar.» MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 24 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «III - Kuruluş a) Temeleğitim kurumlan : Madde 24. Temeleğitim kurumları, ilköğretim kurumları ile ortaokuldan; temeleğitim okulu, ilkokul ile ortaokuldan meydana gelir. İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır.»

5 5 MİLLÎ EĞİTTİM KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN 14.ti.1973 Tarihli ve 1739 Saydı Millf Eğitim Temel Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkmda Kanun Tasarısı MADDE 1. Tasarının 1 incii maddesi Kıamfeyanumuzca aıynıen ücalbıul ıedailkıı}isş)tilr. imlaıdde 2. Tasarının 2 nci maddesi Kıomasyönuımuzca aynen kabul edajimıiıştiiır. MADDE 3. Tasanmın 3 üncü maddesi Komdisyönumuaca aıynen kaıbul edirniiştlk. MADDE 4. Tasarının 4 üncü madldesli Kbmıisyonurnıuzca aıynıen kabul edirrtiştiir. MADDE 5. Tasarının S iocd maddesi Komiisyonuınozca aynenfcalbuiedimiişitıir,

6 6 (Hükümetin Teklifi) MADDE sayılı Mili! Eğitim Temel Kanununun 25 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «b) Kuruluş şekilleri Madde 25. Temeiegitim kurumlarından olan ilk ve ortakoullar,, bağımsız okullar halinde kurulabileceği gibi, imkân ve şartlara göre birlikte de kurulabilir. Nüfus az ve dağınık olan yerlerde, köyler gruplaştı rılarak, merkezî durumda olan köylerde temeiegitim bölge okulları ve bunlara bağlı pansiyonları gruplaş tırmanın mümkün olmadığı yerlerde yatılı temeiegitim bölge okulları kurulur. Gerektiğinde yatılı lise veya dengi okullar da kurulabilir.» MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanunnunun 31 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «VI - Yükseköğretime geçiş Madde 31. Lise veya dengi okulları bitiren öğrencilere, yükseköğretim kurumlarına girmek için aday olma hakkı tanınır. Hangi yükseköğretim kurumlarına, hangi programları bitirenlerin nasıl girecekleri, ilgili kurumlarca kararlaştırılır. Giriş şartlarının tespitinde ve uygulamada Millî Eğitim Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu arasında işbirliği yapılır.» MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 36 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «/// - Kuruluş a) Yükseköğretim kurumları Madde 36. Yükseköğretim kurumları şunlardır : 1. Üniversiteler, 2. Yüksek Okullar. Yükseköğretim kurumlarının amaçları ile açılış, kuruluş, işleyiş öğretim üye ve yardımcılarına ilişkin esaslar, özel kanunlarda belirlenir.» MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 47 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. HV - Uzman ve usta öğreticiler Madde 47. örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ve hizmetiçi yetiştirme kurs, seminer ve konferanslarında uzman ve usta öğreticiler de geçici veya sürekli olarak görevlendirilebilir. öğretim tür ve seviyelerine göre uzman ve usta öğre ticilerin seçimlerinde aranacak şartlar, görev ve yetkileri, yönetmeliklerle tespit edilir.» MADDE sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun 58 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. «/// - Okul açma yetkisi Madde 58. Türkiye'de ilkokul, ortaokul, lise veya dengi okullar, Millî Eğitim Bakanlığının izni olmaksızın açılamaz. Millî Eğitim Bakanlığı veya diğer bir bakanlık tarafından açılmış veya açılacak okullar (Askerî liseler dahil) ile özel okulların derecelerinin tayini, Millî Eğitim Bakanlığına aittir.

7 7 (Milli Eğitim Komisyonumla Kabul Ettiği Metin) MADDE 6. Tasarının 6 acı maddesi Komüsy joumuzca aynen kabul edilmiştir.. 'MADDE sayılı MMî Eğiltüm Temel Kanıumunon 31 incd maddesi aşağıdaki şekihde değiştirilınişcir. <svl Yükseköğretime geçiş : Madde 31. IJse veya dengi okulları bitiren öğrendiltene, yukseklöğneltlim kuruırilarına girmek için aıday olma hakkı 'tanınır. Hangi yükıseköğıteıtiım kurumlarım, hangi programları biüirenlerıin nasıl glkecekleri, giriş santiarı Mdiî Eğitim Bakanlığı ite işbirliği yapılarak Yükseköğretim Kurulu tarafından tespit edlmr. MADDE 8. Tasarının 8 incd maddesi İKJomıil&yomwmi2ica aynen kabul edirriiışitiiır. MAIDDE 9, Taşanının 9 uncuraaiddesii Kotm^onuımozca aynen kabul edühmıi^tür. (MADDE 10, 1739 sayılı MMî EgMm Temel Kanununun 58 incd maddesi aşağıdaki sekilide değiştiriliniştir. <UI m Okul açma yetkisi: Madde 58. Türkiye'de /ilkokul, orftaokul, lise veya dengi okular, MMî BğitJim ibakanliğının m& olmaksızın açılamaz. MMî Eğitim Bakanlığı veya diğer bk bakanlık tarafından açılmış veya açılacak okullar (Askerî liseler dahil) ile özel okulların derecelerinin tayini, Milî Eğitim Bakanlığına aittir.

8 _- 8 (Hiîkümetlin Teklifi) Askerî eğitim kurumlarının dereceleri, Millî Savunma Bakanlığı ile birlikte tespit edilir. Diğer bakanlıklara bağlı lise ve dengi okulların program ve yönetmelikleri, ilgili Bakanlıkla Millî Eğitim Bakanlığı tarafından birlikte yapılır ve Millî Eğitim Bakanlığınca onanır. Diğer bakanlıklara bağlı okullar, Millî Eğitim Bakanlığının gözetim ve denetimine tabidir. Gözetim ve denetim sonunda usulüne eğitim ortamı ve niteliği taşımayan kurumların denkliği usulüne uygun şekilde Millî Eğitim Bakanlığınca iptal edilir. Buna ait esaslar bir yönetmelikle düzenlenir.» MADDE 11. Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 12. Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. Başbakan B. Ulusu Devlet Bakanı Başbakan Yardımcısı Z. Baykara Devlet Bakanı Prof. Dr. İ. Öztrak Devlet Bakanı M. Özgüneş Devlet Bakanı Prof. Dr. M. N. Özdas Devlet Bakanı S. R. Pasın Adalet Bakanı R. Bayazıt Millî Savunma Bakanı Ü. H. Bayülken içişleri 1 Bakanı 5. Çetiner Dışişleri Bakanı /. Türkmen Maliye Bakanı A. B. Kafaoğlu 'Millî Eğitim Bakanı H, Sağlam Bayındırlık Bakanı Dr. T. Önalp Ticaret Bakanı Sağlık ve Sos. Yrd. Bakanı Gümrük ve Tekel Bakam K. Cantürk Prof. Dr. K. Kılıçturgay Prof. Dr. A. Bozer Ulaştırma Bakam Prof. Dr. M. Aysan Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. S. Özbek Çalışma Bakanı Prof. Dr. T. Esener Sanayi ve Tek. Bakanı Enerji ve Tabiî Ray. Bakanı M. Turgut F. tikel Kültür ve Turizm Bakanı imar ve iskân Bakam Köy iş. ve Koop. Bakam Gençlik ve Spor Bakanı t, Evliyaoğlu Prof. Dr. A. Samsunlu M. R. Güney V. Özgül Sosyal Güvenlik Bakanı S. Side

9 9 (Millî Eğitim Komisyonunun Kabul Ettiği Metin) Askerî eğitim kuramlarınım dereceleri, Milî Savunma Bakanlığı ile birlikte tespit edilir. Diğer Bakanlıklara Ibağlı İse ve dengi okulların program ve yönetmellikleri, ülgü Bakanlıkla Mülî Eğitim Bakanlığı tarafından 'birilikte yapılır ve Millî Eğitim Bakanlığınca onanır. Diğer Bakanlıklara bağlı okullar, Mülî Eğitim Bakanlığının gözetim ve denetimime tâlbliidiir. Gözetim ve demetim sonumda uygum eğitim ortamı ve niteliği taşımayan kurumların denkliği usulüne uygun sekide Millî Eğilüiim Bakanlığınca iptal edliılür. Buna alit esaslar Bakanlar Kurulunca çıkarılan bir yönetmelikle düzenlenir.» IMADDE 11. Tasarımım 11 inci maddesi Komlisyonumuaca aynen kabul edilmişledir. MAlDDE 12. Tasarının 12 nci maddesi Komıisyonuımıuzıca aynen kabul edilmiştir. ^«ı 11

10