a) Projenin, Bilişim Teknolojileri ve Diğer Kaynakları Kullanarak Hedeflere Ulaşması SONUÇLAR KISALTMALAR KAYNAKÇA...

Transkript

1

2 İÇİNDEKİLER 1- PROJENİN HEDEFİ... 1 a) Proje Nasıl Ortaya Çıktı ve Başlatıldı?... 1 b) Projenin Orta ve Uzun Vadeli Hedefleri KULLANILAN KAYNAKLAR a) Bilişim Teknolojileri b) İnsan Kaynakları c) Mali Kaynaklar d) Bina e) Diğer Kaynaklar UYGULAMA a) Projenin, Bilişim Teknolojileri ve Diğer Kaynakları Kullanarak Hedeflere Ulaşması b) Projenin Yönetime Getirisi c) Projeler ve Yönetimler Arası Eşgüdüm d) Değişim Yönetimi e) Bilişim Teknolojilerinin Yönetimi f) İnsan Kaynaklarının Yönetimi g) Risk Yönetimi SONUÇLAR KISALTMALAR KAYNAKÇA EKLER... 40

3 1- PROJENİN HEDEFİ A) PROJE NASIL ORTAYA ÇIKTI VE BAŞLATILDI? Kamu mali yönetiminin yeniden yapılandırılması çalışmaları, gelişmişlik düzeyinden bağımsız olarak tüm ülkelerin önemli gündem maddelerinden birisini oluşturmaktadır. Stratejik önceliklere göre kaynakların dağıtımı ve kullanımında etkinliğin artırılması, mali disiplinin sağlanması, kamu hizmetlerinin en düşük maliyetle sunulması, mali saydamlığın sağlanması, politika üretimi ve yönetiminde hesap verme sorumluluğunun geliştirilmesi gibi yaklaşımlar her geçen gün daha çok kabul görmektedir. Dünyada ortaya çıkan bu yeni kamu mali yönetimi anlayışının Ülkemizde de hayata geçirilebilmesi amacıyla, 1927 yılından bu yana uygulanmakta olan 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile kurulmuş mali yapı ve süreçleri önemli ölçüde değiştiren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kabul edilmiştir sayılı Kanun ile kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda; Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması, Bütçe bütünlüğünün tesisi, politikalar ile bütçeler arasında sıkı bir bağın kurulması, Bütçe süreçlerinin güçlendirilmesi, Harcama sürecinde yetki-sorumluluk dengesinin yeniden kurulması, Hesap verme sorumluluğunun ve mali saydamlığın sağlanması, Etkin bir iç mali kontrol sisteminin oluşturulması, Çok yıllı bütçeleme ile stratejik planlama ve performans esaslı bütçelemeye geçilmesi, Faaliyetlerin fayda-maliyet ve etkinlik analizlerine dayandırılması, Yönetim bilgi sistemi kurularak karar verme süreçlerinin desteklenmesi, Uluslararası standartlara uygun iç denetim sisteminin kurulması ve dış denetimin kapsamının genişletilmesi amaçlanmıştır. Yukarıda bahsedilen amaçlara ulaşılabilmesi ve yeni kamu mali yönetim anlayışının kamu idarelerinde yerleşmesini sağlamak üzere, 5436 sayılı Kanun hükümleri 1

4 uyarınca kamu idarelerinde strateji geliştirme birimleri kurulmuştur yılı başında da Bakanlığımız Strateji Geliştirme Başkanlığı faaliyetlerine başlamıştır sayılı Kanunun 60 ıncı ve 5436 sayılı Kanunun 15 inci maddeleri ile strateji geliştirme birimlerine, faaliyette bulundukları kamu idarelerinde; Stratejik planlamaya ve performans esaslı bütçelemeye geçilmesini, Hedeflerin ve programların ölçülebilirliğini sağlamak üzere bunların bütçe tertipleri ile entegre edilmesini, Bütçe uygulama sonuçlarının hedeflerle arasındaki farklılıkların tespit ve analiz edilmesini, Fayda-maliyet analizi yapılmasını, Böylece, maliyet etkin bir mali yönetim yapısının oluşturulmasını, Risk yönetimine uygun bir altyapının kurulmasını, Bakanlık mali işlemlerinin, bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı kullanılarak elektronik ortamda kayıt altına alınmasını, Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlayacak bir yapıyı kurma görevi verilmiştir. Söz konusu yapıyı Bakanlığımız nezdinde kurmak için Başkanlığımızca, iş analizlerinin yapılması, iş analizleri temelinde süreç analizlerinin yapılması, Bakanlığın diğer yönetim bilgi sistemleriyle uyumlu ve birbirini tamamlayan entegre bir yapının kurulması, ihtiyaç duyulan uygulama yazılımlarının belirlenmesi ve iş planlarının geliştirilmesiyle ilgili olarak TNS Enformasyon Teknolojileri Ltd.Şti nden danışmanlık hizmeti alınarak SGB Süreç Analiz Raporu hazırlatılmıştır. Raporun hazırlanması sırasında, SGB ve TNS uzmanları tek bir proje ekibi olarak çalışmışlardır. Çalışma kapsamında, SGB nin organizasyon yapısı ve iş süreçleri tanımlanmış, tüm yazılımlara esas oluşturacak şekilde süreçler muntazam olarak ARIS süreç modelleme aracı ile modellenmiş ve bu modeller gerek kâğıt gerekse elektronik ortamda raporlanmıştır. Raporda, bilgi ve iletişim teknolojileri güvenliği, uygulama ve altyapı alanlarında ifadesini bulan iş problemlerinin daha detaylı olarak incelenmesinden doğan iş gereksinimleri ortaya konulmuştur. Sistem bileşenleri ile her bir bileşenin çözüm içerisindeki fonksiyonu tanımlanmış, geliştirme süreçlerinden geçilerek ortaya konacak çözüm bileşenlerinin ne olduğu belirlenmiştir. Bu çerçevede, geliştirme konusu olan unsurları oluşturan uygulama yazılımlarının hangi iş problemlerine çözüm getireceği detaylı olarak anlatılmıştır. Geliştirme konusu olmayan ancak çözüm içerisinde bulunması gereken unsurların ne olduğu da açıklanmış ve çözüm içerisindeki fonksiyonlarına değinilmiştir. Bu unsurlar, geliştirme süreci sonrasında 2

5 ortaya çıkacak diğer unsurlarla birlikte kurulum, bütünleştirme, uyarlama süreçlerinden geçerek çalışan çözümünü ortaya çıkarmıştır. SGB ile Görüşme, İzleme, Değerlendirme Sorunlar Çözüm Yaklaşımı Analiz Raporu Neyi? Nasıl? Çözüm Ne ile? Şekil 1- SGB Değerlendirme Süreci Raporda ortaya konulmuş olan bulgular, ihtiyaçların ayrıntılı olarak çıkarılması için temel oluşturmuş, iyi işleyen bir yönetim bilgi sistemi için doğru ve tam bir tanımlama yapılması için kullanılmıştır. Bu bulgulardan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, SGB nin 5018 ve 5436 sayılı Kanunlarla kendisine atfedilen görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesi için bir proje başlatılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Söz konusu ihtiyaç kapsamında; Bütçe çalışmalarında kullanılacak olan merkez ve taşra teşkilatlarına ilişkin verilerin derlenmesine, Bu verilerin, bütçe teklifi oluşturma aşamasında kullanılmasına, Bütçe uygulamalarında özellikle ayrıntılı harcama programı (AHP) ve ödenek aktarma gibi bütçe işlemlerinin ve uygulama süreçlerinin elektronik ortamda oluşturulmasına, Çok yıllı bütçeleme anlayışına uygun olarak performans bütçeleme altyapısının oluşturulmasına, Ön mali kontrol ve iç kontrol süreçlerinin takip edilmesine, Mal yönetim dönemi cetvellerinin tutulmasına, 3

6 Bakanlık kesin hesabının çıkarılmasına, Yatırım değerlendirme raporunun oluşturulmasına, İç kontrol sürecinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için gerekli verileri depolayarak çeşitli analizlerin yapılabilmesine, Diğer yönetim bilgi sistemleri ile entegre olabilmesine, Tüm kamu idarelerinde uygulanabilmesine imkân verecek Maliye SGB.net Sistemi Projesi, SGB Süreç Analiz Raporu nu da hazırlayan TNS Enformasyon Teknolojileri Ltd. Şti den yazılım ve danışmanlık hizmeti satın alınmak suretiyle 2006 yılı başında başlatılmıştır. Maliye SGB.net Sistemi; Kullanıcı yönetimi, Aktivite görev yönetimi, Bütçe hazırlığı (Ödenek girişleri, bütçe formları, yatırım projeleri), Bütçe işlemleri (Ödenek işlemleri, AHP, icmal girişi, aktarma ekleme revize, vb. yatırım işlemleri), Ödenek gönderme, Harcama takip, Taşınır mal kayıt ve takip, Alacak takip, Kesin hesap, İç kontrol ve ön mali kontrol (Fazla Mesai), Kadro ve personel, Kütüphane Yönetimi, Evrak ve arşiv yönetimi, Ad Hoc sorgu, raporlama ve analiz, SGB Portal, alt sistemlerinden oluşmaktadır. Maliye SGB.net Sisteminin işleyişi, Bakanlık mali süreç adımları ile eş zamanlı olacak şekilde tasarlandığı için, Bakanlığımız tüm mali işlemleri, ancak bu Sistem üzerinden gerçekleştirilebilir hale gelmiştir. 4

7 Şekil 2- İhtiyaç Duyulan Sistem Mimarisi Sisteminin mimarisine genel hatları ile bakıldığında, sade bir veritabanı uygulamasından öte kurumsal bir çözüm üretmektedir. Tasarlanan mimaride, 5018 sayılı Kanunun bütün gereklerini karşılayacak şekilde, idareye tahsis edilmiş olan ve parayla ifade edilen veya edilmeyen her türlü kaynak ile faaliyetler sonucunda elde edilen çıktılar veya ulaşılan hedefleri; zaman serileri itibariyle, nicel veya nitel yapıda, muhafaza ederek raporlama ve analiz imkânını sağlayacak bileşenlere yer verilmiştir. Maliye SGB.net Sistemi kapsamında yer alan alt sistemler aşağıda kısaca açıklanmıştır. 5

8 Kullanıcı Yönetimi Kullanıcı tanımları ve yetkilendirmeye imkân veren bir alt sistem olup, bilgi sistemlerine ilişkin veritabanlarına, uygulamalara erişim için uygun bir yetkilendirme ve erişim kontrolünü tesis etmektedir. Bu çerçevede, Sistem üzerinde gerçekleşen faaliyetlere müdahil tüm kullanıcılara atanmış olan yetkiler ve erişim haklarını, periyodik olarak, güncel durumla uyumlulukları açısından değerlendirilmeye tabi tutmaya imkân verir. Bu alt sistem sayesinde, merkez tarafından yetkilendirilen kullanıcı (Defterdar, mal müdürü gibi), kendi yetki alanı içindeki erişim haklarının dilediği kısmını, kendi birimi içerisindeki diğer kullanıcılara devredebilir. Bu amaçla yeni kullanıcıyı merkezden bağımsız olarak Sistemde tanımlayabilir. Aktivite Görev Yönetimi SGB bünyesinde çalışan personelin yetki ve sorumluklarının tam olarak tanımlanması ve görev takibinin yapılmasına imkân tanır. Bu alt sistem kullanılarak kurum içi görevlendirmeler yapılabilmektedir. Başkanlık çalışanlarının aktiviteleri görev kayıtlarıyla ilişkilendirilerek izlenmektedir. Üretilen rapor, kayıt, form, belge ve benzeri tüm materyal bir aktivite üzerinden bir göreve bağlanarak, kurumsal performansın izlenmesini sağlanmaktadır. Yazıların incelenmesi ve dolaştırılması görevlendirme işlemiyle yaratılan görev nesneleri üzerinden yerine getirilmektedir. Sistem, sahip olduğu görev taksonomisi üzerinden otomatik alt görevlendirmeleri yapma ve iş akışlarını başlatabilme özelliğine sahiptir. Bütçe Hazırlığı Cari ve yatırım bütçesinin hazırlıklarının yürütüleceği bu alt sistem, stratejik plan ve performans esaslı bütçelemeye de uygun bir alt yapı içerisinde kullanılmaktadır. Harcama takip, kadro ve personel, taşınır mal kayıt ve takip alt sistemleriyle entegre çalışmaktadır. Bütçe İşlemleri Ayrıntılı harcama programı tekliflerinin harcama birimlerden yapılmasına, konsolide edilmesine ve otomatik olarak AHP nin üretebilmesine, her türlü bütçe işlem teklifinin, elektronik ortamda, gerekçelerini de içerecek bir şekilde, harcama birimleri tarafından hazırlanabilmesine, bütçe işlemlerinin her bir aşamasının kullanıcı tarafından izlenebilmesine, taahhüde girişilen işlerin karşılığı olan ödeneklerin sistemde takip edilebilmesine imkân vermektedir. Aşağıda bütçe işlemleri alt sistemin çalışma şeması, sistemin kullanılmadan önceki durumu ile mukayese edilerek gösterilmiştir. 6

9 Teklif Yatırım Bütçesi Tasarı Kanun Hazırlık Süreci ESKİ SÜREÇ BÜTÇE ÖN HAZIRLIĞI DPT BÜMKO PLAN BÜTÇE KOMİSYONU GENEL KURUL Cari Bütçe Hazırlık Süreci YENİ SÜREÇ e-dpt e-tbmm e-bütçe Şekil 3- Bütçe Hazırlık Süreci Ödenek Gönderme Harcama birimlerinin ödenek taleplerini elektronik ortamdan yapmalarına imkân vermekte olup, gönderilecek ödeneğe ilişkin ödeneğin mevcudiyeti ve serbestliği hususunda kontrol yapabilme imkânına sahiptir. Kesilen ve son aşama onayını alan ödenek gönderme belgesini, e-bütçeye transfer edecek bir yapıda olup, çoklu ödenek gönderme belgesi kesme işlevine sahiptir. Kullanıcı tarafından ödenek gönderme belgesinin hangi aşamada olduğu (yeni, kayıt edildi, kontrol edildi, e- Bütçede, say2000i de gibi) kontrol edilebilmektedir. Harcama Takip Bu alt sistem, kamu muhasebe standartlarında tahakkuk esaslı muhasebe kurallarını da içermekte olup, Bakanlık harcama birimlerinin tüm muhasebe işlemlerinin etkin bir şekilde sisteme girişinin yapılmasını, dokümantasyonunun gerçekleştirilmesini ve kaydının tutulmasını sağlamaktadır. Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğine göre ödeme emrine bağlanması gereken belgelerin de girişine imkân vermektedir. Ayrıca, ödenek gönderme alt sistemi ile eş güdümlü çalışmakta olup, gönderilmiş olan ödenekten fazla harcama yapılmasına izin vermemekte, izin vereceği harcamalar için verilen avansları ve kredileri de dikkate almaktadır. Bu alt sistemi sayesinde, Bakanlığa ilişkin mizan hesapları çıkarılabilmektedir. Bu şekilde kayıt altına alınan veriler, say2000i Sistemine transfer edilebilmektedir. Kayıtlar say2000i Sistemi ile sürekli karşılaştırılarak tutarsızlıklar yoluyla 7

10 harcama birimlerine belli dönemler halinde iletilebilmektedir. Aşağıdaki şekilde harcama takip alt sisteminin çalışma süreçleri gösterilmiştir. p Harcama Talimatı İhale Süreci ve Karar Karar Destek Verileri Taahhüt/ Sözleşme Taahhüdün Yerine Getirilmesi Ödeme Emri Belgesi Ödeme Emri Verileri Şekil 4- Harcama Takip Süreci Taşınır Mal Kayıt ve Takibi Taşınır Mal Yönetmeliği hükümlerine göre, Bakanlık merkez ve taşra teşkilatının genelindeki taşınırların barkod destekli olarak kayıt ve takip edilebildiği bir alt sistemdir. Bu alt sistem sayesinde, Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı düzeyindeki 3932 harcamacı birim nezdindeki 3975 adet ambara kayıtlı tüm taşınır mallar merkezden ve yerinden yönetilebilmektedir. Aşağıdaki şekilde sistem çalışma prosedürleri şema halinde gösterilmiştir. 8

11 İLÇE Taşınır Mal Kayıt/Kontrol Yetkilisi Taşınır Mal Kayıt/Kontrol Yetkilisi İL (BİRİM DÜZEYİNDE) İL DÜZEYİNDE KONSOLİDE GÖREVLİSİ MERKEZ HARCAMA BİRİMİ BAKANLIK DÜZEYİNDE KONSOL,İDE GÖREVLİSİ DİĞER HARCAMACI KURUMLAR Şekil 5- Taşınır Mal Kayıt Süreci Alacak Takibi Bu alt sistem, alacak takip dosyalarının ve bu dosyalarla ilgili yazışmaların elektronik ortamda tutulmasına imkân vermektedir. Tahsiline karar verilen dosyalar hakkında gerekli muhasebe kayıtları ilgili muhasebe birimine, alacağın taşraya ait olması durumunda ise dosya alacağı takiple görevli birime, elektronik ortamda iletilebilmektedir. Kesin Hesap İşlemleri Bütçe uygulama ve harcama takip alt sistemleri ile ilişkili çalışarak Bakanlığın kesin hesabının çıkarılmasına imkân tanır. Bu alt sistem sayesinde, Kamu İdarelerinin Kesin Hesaplarının Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre istenen tüm raporlar üretilebilmektedir. İç Kontrol ve Ön Mali Kontrol Harcama takip alt sistemi ve diğer alt sistemlerle ilişkili olarak ön mali kontrol ve diğer iç kontrol faaliyetlerinin yürütülmesine imkân vermektedir. Tüm alt sistemlerle ilişkisel bir yapı içerisinde, hedeflere ve bunların gerçekleşme süreç ve sonuçlarına ilişkin verilerin toplanmasını ve risk analizi yapacak yazılıma standart formatta veri aktarımı yapılabilmesini sağlamaktadır. Kadro ve Personel 9

12 Maliyet hesaplarının yapılmasını sağlayacak ölçekte, Bakanlık kadrolarının takibine, tenkis, tahsis, iptal ve ihdas gibi kadro işlemlerine imkân vermektedir. Bu alt sistemi sayesinde, Bakanlık personelinin özlük haklarına ilişkin her türlü değişiklik takip edilebilmekte ve personele ilişkin ön mali kontrol işlemlerinin alt yapısı oluşturulabilmektedir. Kütüphane Yönetimi Bakanlık kütüphanesindeki tüm kitap ve yayınların elektronik ortama aktarıldığı, sistem kullanıcıları tarafından mevcut bütün kitap ve diğer yayınların elektronik ortamda incelenip, istenilenlerin rezervasyon işleminin yapıldığı, elektronik ortamda yönetilen başka kütüphanelerle de entegrasyona imkan tanıyan bir alt sistemdir. Evrak ve Arşiv Yönetimi Bilgi, belge, doküman arşiv ve süreç yönetimine yönelik bütün fonksiyonları içerir. Gelen evrak, giden evrak, iç yazışma, onaylar ve izinler gibi farklı iş akışları tanımlanmıştır. Diğer alt sistemiler gibi e-imza uygulamaları, altyapı ve protokollerini desteklemektedir. Ad Hoc Sorgu, Raporlama ve Analiz Bu alt sistem, kullanıcıların kendi raporlarını oluşturmalarına ve raporların web ortamında yayımlanabilmesine imkân vermektedir. Ayrıca, tek bir doküman halinde getirilecek farklı dosyaların organize edilip tek dosya haline getirilmesini sağlamaktadır. Yöneticiler tarafından, standart raporlarda mevcut olmayan bazı bilgilerin anlık olarak sorulması halinde, bu alt sistemde mevcut olan sorgu oluşturma aracı sayesinde, bilgi işlem personeline ihtiyaç duyulmadan talep edilen rapora ulaşılabilmektedir. SGB Portal Kurumsal bilgilerin, ortak uygulamaların, dokümanların, tartışma forumlarının tek kaynaktan, Başkanlık çalışanları ve diğer kamu idareleriyle güvenli bir şekilde paylaşılarak, interaktif katılım ortamı sağlanmıştır. Bunun yanı sıra, proje bazında yürütülen çalışmalar için tüm aktivite ve çıktılar proje ortaklarının güvenli kullanımına açılmıştır. Ayrıca, kamu ile paylaşılması uygun görülen bilgi ve belgelere de şifresiz olarak Portal üzerinden erişilebilmektedir. Bütün bunlara göre, gelişkin mimarisi ve teknolojisi ile güvenli, hızlı, ölçeklenebilir, uyarlanabilir ve yeni teknolojiye açık bir yapıda kurulmuş olan Maliye SGB.net Sistemi, Bakanlık merkez ve taşra teşkilatlarını sayısal ortamda entegre eden, Başkanlığın her düzeyde iş sürecine bilgi teknolojisi desteği sağlayan, uzaktan erişime imkan veren web tabanlı bir yönetim bilgi sistemidir. Sağladığı gelişkin veri toplama, raporlama ve konsolidasyon yetenekleri ile Maliye SGB.net Sistemi, diğer 10

13 harcama birimlerindeki sistemlerden e-bütçe ve say2000i Sistemlerine ve diğer kamu idarelerine ait bilgi sistemlerine de entegre bir yapıya sahip olup, gerekli her türlü veriyi bu sistemlere aktarabilmekte ve alabilmektedir. ÜST SİSTEMLER DİĞER SİSTEMLER STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI HARCAMA BİRİMLERİ SGB.net Kullanıcıları SGB.net Kullanıcıları SGB.net Kullanıcıları Şekil 6- Maliye SGB.net Sistem Yapısı B) PROJENİN ORTA VE UZUN VADELİ HEDEFLERİ 2000 li yılların başından itibaren, dünyada bilgi toplumuna dönüşüm yolunda girişimlerin hızla arttığı gözlenmektedir. Avrupa Birliğinin 2010 yılında dünyanın en rekabetçi ve dinamik bilgi tabanlı ekonomisi haline gelmesini amaçlayan Lizbon Stratejisi, bu değişime uyum sağlamaya yönelik çabaların en kapsamlı örneklerinden birisidir. Avrupa'nın yeni ekonominin sağladığı fırsatlardan en iyi şekilde istifade edebilmesi için, Avrupa Komisyonunca başlatılan e-avrupa Girişimi Avrupa'yı bilgi toplumuna dönüştürmeyi hedeflemektedir. Bu çerçevede hazırlanan eavrupa + Girişimi ve yeni ve daha rafine hedefler içeren eavrupa 2005 Eylem Planı bilgi ve iletişim teknolojilerinin her alanda etkin kullanımını sağlayarak, kurumsal yapıların değiştirilmesini hedeflemektedir. Bilgi toplumunun temel yapı taşlarını oluşturma çalışmalarının hızlandırılması ve e-devlet olgusuyla kamu hizmetlerine elektronik erişimin sağlanması bu girişimlerde ön plana çıkan hedeflerdendir. Bu hedeflere Ülkemiz düzeyinde de ulaşılabilmesi için; 05/08/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan, 2005/20 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile yürürlüğe giren Birlikte Çalışabilirlik Esasları Rehberi, 11

14 01/07/2006 tarih ve mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 9. Kalkınma Planı ( ), 28/07/2006 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan, 2006/38 sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı yla onaylanan Bilgi Toplumu Stratejisi Belgesi, 21/06/2007 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Orta Vadeli Program ( ) ve 17/04/2007 tarihinde açıklanan AB Müktesebatına Uyum Programı ( ) yayımlanarak, e-devlet çabalarının AB girişimleri ile uyumlulaştırılması, bilgi toplumuna yönelik ulusal hedeflerin geliştirilmesi, bunun için gerekli hukuki ve düzenleyici çerçevenin uygulamaya konulması öngörülmüştür. Yukarıda bahsedilen düzenlemeler çerçevesinde projenin, orta ve uzun vadeli hedefleri aşağıda gösterilmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkin bir şekilde kullanımı ile kaynak kullanımında etkinliği artırmak, Sistemin kullanım ağını artırmak suretiyle hızlı ve kaliteli kamu hizmeti sunmak, Proje kapsamındaki SGB portalı ile vatandaşın mali konulara ilişkin raporlara erişimini sağlamak, Veri ve bilginin paylaşımı yoluyla şeffaflığı ve hesap verilebilirliği artırmak, Kamu maliyesine yönelik olarak diğer bilgi sistemleri ile birlikte tek kapıdan, kesintisiz, güvenli ve çoklu ortamlardan erişilebilir nitelikte bütünleşik hizmet sunumuna imkân verecek ortak yazılım, veri tabanı ve hizmet alt yapısını oluşturmak, Bakanlık harcama birimleri ve diğer kamu idareleri arasındaki elektronik hizmet geliştirilmesini sağlayacak standartları oluşturarak, birbirinden bağımsız ve mükerrer kaynaklardan veri kullanımını ortadan kaldırmak, Bakanlık harcama birimleri ve diğer kamu idareleri arasındaki sınırlı işbirliğine dayalı geleneksel yapıdan, birimlerin veri, portal, arka ofis süreçlerinin paylaşıldığı bir yapıya geçilmesini sağlamak, İş süreçlerindeki yeni veri akışı ve veri yapılarını ortaya koymak, Harcama süreçlerinin tüm aşamalarını elektronik ortamda takip etmek, Harcama süreçlerini standartlaştırarak, mali kayıpları önlemek ve harcamalarda tasarruf sağlamak, 12

15 Farklı harcama birimlerce kullanılan aynı tür harcama kalemlerini mukayese ederek istatistikî bilgileri toplamak, raporlamak, analiz etmek, Kırtasiyeciliği azaltmak ve insan hatalarını önlemek, İş yükü azaltılarak idari ve personel giderlerinde tasarrufu sağlamak, Proje maliyetlerini ve başarıları izleyecek, aynı zamanda kullanıcılara yönelik maliyet ve faydayı hesaplayacak proje yönetim sistemlerini geliştirmek, Bakanlık nezdinde bilgi yönetim alt yapısını oluşturmak, BT süreçlerinin iş süreçleri ile tam entegrasyonunu sağlamak (CobiT, COSO) Stratejik planlama, çok yıllı bütçeleme ve performans esaslı bütçeleme aşamalarında, politika oluşturma süreçlerinin rasyonelleştirilmesini sağlayacak karar destek sistemlerini oluşturmak, Diğer kamu idarelerinin benzer çalışmalarına örnek olmak. 13

16 2-KULLANILAN KAYNAKLAR A) BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ Bu bölümde, sistem yaklaşımı iki alanda ele alınmıştır. Birincisi, uygulama ve alt yapı hizmet yazılımları diğeri teknik alt yapı bileşenlerdir. Uygulama ve altyapı hizmet yazılımları Uygulama yazılımları, Maliye SGB.net Sistemiyle etkileşime girecek insan ve diğer bilgi sistemleriyle ara yüz oluşturan, en üst düzeyde işlevsellik sağlayan yazılımlardır. Söz konusu yazılımlar, SGB kullanıcılarına ve dış sistemlere tutarlı ve tek biçimli bir ara yüz sağlamasının yanı sıra iş gereksinimlerine, doğrudan iş terimleri cinsinden bağlantılı olması yönüyle de yoğun bir biçimde yazılım geliştirme, uyarlama ve entegrasyon süreçlerinden oluşmuştur. Uygulama düzeyi bileşenleri sayesinde alt düzey sistem hizmetleri (dosya erişimi, veri tabanı erişimi gibi) uygulamalardan soyutlanmış, güvenlik seviyesi artırılmış ve olabildiğince platform bağımsızlığı sağlanmıştır. Teknik altyapı bileşenleri; Bilgisayar, ağ tasarımı ve sistem yazılımları Sistemde yer alan donanımsal kaynakların nasıl bir fiziksel altyapı üzerinden birbirine bağlanması gerektiği konusunda ipuçları veren tasarım, kablolama, sunucu bilgisayarlar ve aktif ağ denetim bileşenlerini içermektedir. Uygulama ve altyapı hizmet yazılımlarının üzerinde çalıştırılacağı altyapı bilgisayarlar, dört ana bölümde ele alınmıştır. 1. Web / dış ağ erişim bölgesi: Bunlardan birincisi İnternet ya da dış ağ bağlantısı üzerinde ilk etapta erişilen alandadır. Bu alanda bir web server (WS) konumlandırılmıştır. İnternet üzerinden gelen istemlerin ele alındığı bu sunucu birinci firewall (FW1) arkasında çalışmaktadır. 2. İntranet: SGB ağı içerisinde kullanıcı bilgisayarlarının ve diğer donanımlarının üzerinde çalıştığı ağ bölgesidir. 3. Uygulama sunucuları: Bu bölgede uygulama yazılımları ve hazır altyapı yazılımlarının servisleri bulunmaktadır. 4. Veri tabanı: Veri tabanı sunucusunun bulunduğu alandır. Yalnızca uygulama sunucuları bölgesinden gelen ağ trafiğiyle bağlantılıdır. Burada anılan sistemler, bilgi sistemleri güvenliğinin sağlanması için kimlik yönetimi ve erişim denetimi sistemleriyle entegre çalışmak üzere tasarlanmıştır. 14

17 ÇÖZÜM BİLEŞENLERİ ve GENEL ÖZELLİKLER Aktif Yerel Ağ Yapısı Güvenlik Sistemleri Sunucu Alt Yapısı Veritabanı Sunucusu Uygulama Platformu Web Sunucusu Faks Sunucusu E-Posta Sunucusu Evrak ve İş Akış Yönetimi Yazılımı Portal ve İçerik Yönetimi Kümelenebilir anahtarlar, Maliye.net ve BÜMKO ya bağlantı ve kablosuz erişim alt yapısı. Fortigate, güvenlik duvarı, McAfee antivirüs, ISA Server, Fortinet FortiAnalyzer 100B. VPN planlanmıştır. Yedekleme sistemi olarak HP Modular Smart Array 500 G2 kullanılmaktadır. Ayrıca, Konya ilinde yedekleme sistemi kurulması planlanmıştır. Windows 2003 Server, yük dengelemesi. SQL Server 2005, yedekli ve işyükü dağıtımlı sistem (cluster). Reporting Services, Analysis Services..net IIS Gelen faks mesajlarının sayısal ortama kaydedilmesini sağlar. Programlanabilirlik özelliği sayesinde evrak sisteminin iş gereksinimlerini karşılanabilir hale gelmiştir. Faks sunucusu ile kurumun faks trafiğinin elektronik ortamda takibi sağlanmıştır. Önemli veriler sayısal olarak güvence altına alınmıştır. Exchange Server, Outlook ve Web arayüzü birlikte kullanılmaktadır. Kurumsal süreçlerin tanımlanmasını ve çalıştırılmasını sağlar. Yönetimini üstlendiği kalıcı akış durumları üzerinden amaca uygun farklı iş akışlarının işletilmesini ve diğer sistem bileşenlerine iletilerin gönderilmesi sağlar. Satın alma ve kaynak yönetimi süreçlerinin önceden belirlenmiş akışlara ve standartlara göre yürütülmesi için destek sağlayan sistem, görev / aktivite yönetimi üzerinden oluşturulan görevlendirmelerle otomatik tetiklenebilen akışları barındırır. Bu yolla görevlendirmeler, uyarılar, raporlar sistem güdümlü bir çerçevede otomatik olarak üretilebilir. Share Point Portal Server, SGB de üretilen bilginin gerek kurum içi gerek Maliye Bakanlığı gerekse dış dünya ile güvenlik katmanları çerçevesinde paylaşılabilmesini sağlayacak, yayımlama, dağıtım, abonelik gibi işlevleri olan bir alt sistemdir. Dolayısı ile hem belge yönetimi hem de SGB kurumsal web sayfaları (İntranet, Extranet ve İnternet) Portal ve İçerik Yönetimi altyapısı üzerinden dinamik olarak yönetilip yayımlanmaktadır. 15

18 Entegrasyon Servisleri Sistem Yapısı Yönetim Kurumlar Arası Hizmet Alışverişi Çok Katmanlı Mimari E-İmza Alt Sistemi Forum Entegrasyon Servisleri, sistem düzeyindeki hizmet ara yüzlerinin kayıtlanıp yönetildiği alt sistemdir. Kurumsal veri entegrasyon uygulamaları oluşturmak için gerekli özellikleri ve performansı sağlar. Farklı kaynaklardan veri almak, dönüştürmek ve bu veriyi çok sayıda hedefe taşımak için kullanılabilen bir dizi programlanabilir nesneyi içermektedir. Maliye SGB.net Sistemi, yerel ağ ve geniş ağı desteğine sahip olup, web tabanlı olarak uzaktan erişime, yönetime ve güncellemelere imkân vermektedir. Kullanıcı tarafında herhangi bir yazılım yüklemeye gerek kalmaksızın merkezden yönetilen bir sistemdir. Dolayısıyla bakım maliyeti çok düşüktür. Ayrıca, kullanıcıların bilgi ve çözüm paylaşabileceği yapıya sahiptir. XML Web Servisleri kullanılmaktadır. Yazılım mimarisi; veri yönetimi, veri mantığı, iş yönetimi ve iş nesneleri, süreç ve işlem yönetimi, iş kuralları, sunum yönetimi ve sunum katmanlarından oluşmuştur. Teknoloji katmanı, iş katmanından bağımsız hale getirilmiş olup, veri tabanı bağımsızlığı sağlanmıştır. Tüm sistemin e-imza uyumluluğunu sağlayacak alt sistemdir. Kurum içi uygulamalar için, SGB bünyesinde sayısal sertifika üretimi yapılabilmektedir. Sertifikalar, kullanıcı doğrulama ve erişim kontrolü amacıyla kullanılmaktadır. Kurum dışı iletişimde ise TÜBİTAK sertifikaları kullanılmaktadır. Sistem kullanıcılarının ortak bir platformda buluştukları ve görüş alış verişinde bulundukları interaktif bir yapıdır. 16

19 Bütün bunlara göre, Maliye SGB.net Sisteminin kurulmasında; kullanıcılarına gelişmiş, güvenilir, yüksek performanslı ve düşük maliyetli hizmeti sunmak için gerekli olan donanımsal ve yazılımsal ihtiyaçlar optimum düzeyde karşılanmıştır. Öte yandan, Sistemin güvenlik politikası, kurumsal düzeyde bilgi güvenliği için gereklilikleri ortaya koyan, bilgilerin maruz kalabileceği birtakım tehditlerin tanımlanmasına, yönetilmesine ve bunların minimize edilmesine yardımcı olmak üzere gerekli çalışmaların yapılmasını öngören, Birlikte Çalışabilirlik Esasları Rehberi, Bilgi Toplumu Stratejisi Belgesi ile Orta Vadeli Program ( ), Bakanlığımız dönemine ait Maliye Bakanlığı Stratejik Planı, 17/02/2003 tarih ve 2003/10 sayılı Başbakanlık Genelgesi uyarınca dikkate alınması bildirilen OECD Bilgi Güvenliği Politikası Rehberi ile BT güvenliği değerlendirme kriterleri ve güvence kriterlerini konu alan ISO 20000, ISO 15504, ISO ve ISO kriterleri çerçevesinde belirlenmiştir. B) İNSAN KAYNAKLARI Projenin değişik aşamalarında; 24 kişilik SGB personelinden Daire Başkanlarının koordinasyonunda, Yönetim Bilgi Sistemleri Dairesinden 3 Maliye Uzman Yardımcısının yanı sıra programcı, çözümleyici-sistem programcısı ve istatistikçi ünvanlı 6 kişi, İç Kontrol Dairesinden, 4 ü Maliye Uzman Yardımcısı, 3 ü Mali Hizmetler Uzmanı, 1 i Devlet Muhasebe Uzmanı ünvanlı 8 kişi, 17

20 Bütçe ve Performans Programı Dairesinden, 2 si Mali Hizmetler Uzmanı, 1 i Devlet Muhasebe Uzmanı ünvanlı 3 kişi, Stratejik Yönetim ve Planlama Dairesinden, 3 Maliye Uzman Yardımcısı, TNS Enformasyon Teknolojileri Ltd Şti. nden 12 kişi, Türkiye Sanayi, Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE) den 5 kişi olmak üzere toplam 41 kişi yer almıştır. C) MALİ KAYNAKLAR Proje kapsamında yapılan tüm iş ve işlemler; 2006 ve 2007 yılları Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Strateji Geliştirme Başkanlığına verilmiş bütçe ödeneklerin yanı sıra, Devlet Bütçesi ve Mali Denetimi Geliştirme Projesi ve İktisadi ve Mali Araştırmalar Projesi kaynaklarının kullanımı ile finanse edilmiştir. D) BİNA Maliye SGB.net Sisteminin uygun bir ortamda ve kesintisiz bir şekilde hizmet vermesi için Bilgi İşlem Merkezi ve sistem odasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu kapsamda, Başkanlık yerleşkesinin 3. katındaki çalışma odalarından 3 tanesi birleştirilerek, içerisinde sunucuların ve diğer donanımların yer aldığı ve personelin anında müdahale edebileceği Sistem Odası ile bu odadan bağımsız ve toplam 6 kişinin çalışabileceği Bilgi İşlem Merkezi oluşturulmuştur. 18

21 Bilgi İşlem Merkezi Resim 1-Bilgi İşlem Merkezi 19

22 E) DİĞER KAYNAKLAR Kullanıcıların sistem ile ilgili gerek teknik gerekse operasyonel seviyede ihtiyaç duydukları bilgiye ulaşabilmeleri ve kullanıcıların karşılaştıkları sorunlara anında çözüm üretilebilmesi için 5 i teknik personel, 6 sı Maliye Uzmanı ve Mali Hizmetleri Uzmanı olmak üzere toplam 11 kişiden oluşan Yardım Masası kurulmuştur. Resim 2- Yardım Masası Bunun yanı sıra, kullanıcıların gerek sistem ile ilgili görüş ve önerilerinin yer aldığı gerekse karşılaşılan sorunların paylaşıldığı ve Yardım Masasında görevli personel tarafından her bir soru ve öneriye cevap verildiği Forum sayfası SGB Portalı üzerinde açılmıştır. 20