EBG103 DONANIM KURULUMU

Transkript

1 2. HAFTA EBG103 DONANIM KURULUMU Öğr. Gör. S. M. Fatih APAYDIN EMYO Bülent Ecevit Üniversitesi Kdz. Ereğli Meslek Yüksekokulu

2 Temel Kavramlar İşletim Sistemleri Giriş / Çıkış Birimleri EMYO Bülent Ecevit Üniversitesi Kdz. Ereğli Meslek Yüksekokulu 2

3 İşletim Sistemleri Operation Systems

4 Genel Bakış Bu bölümde aşağıdaki konular ele alınacaktır İşletim sistemi kavramı İşletim sistemlerinin genel yapısı Tarihsel gelişim süreci İşletim sistemlerine hızlı bakış Cloud computing Sanallaştırma (virtualization) Mobil işletim sistemleri 32 ve 64-Bit işletim sistemleri

5 İşletim Sistemi Nedir? Kısaca OS (Operation System) olarak da adlandırılır Asıl itibariyle bilgisayarınızda çalışan bir yazılımdır Donanımların doğrudan denetim ve yönetimini sağlar Temel sistem işlemlerini çalıştırır Uygulama yazılımlarına çalışabilecekleri ortamı sağlar Son kullanıcı için bilgisayar donanımını anlamlı hale getirir

6 Bilgisayar Katmanlarındaki Yeri Uygulama Yazılımları Uygulama Yazılımları Sürücüler İşletim Sistemi Derleyiciler Sistem Yazılımları Makine Dili Komutları Fiziksel Birimler Donanım

7 Genel Yapı Arayüz Kabuk Grafiksel ve Komut Satırı Arabirimi API ler ve Komutlar Çekirdek Donanım Kernel Shell GUI

8 İşletim Sisteminden Beklenen İşlevler Bilgisayarı Başlatma Kullanıcı Arayüzü Sunma Programları Çalıştırma ve İşlem Yönetimi Bellek Yönetimi Kullanıcı Yönetimi Ağ Yönetimi ve Denetimi Dosya Sistemi ve Depolama Yönetimi Performans Kontrolü Internet Bağlantısı Aygıt, Sürücü ve I/O Yönetimi

9 Kernel Çekirdek veya Core olarak da isimlendirilir İşletim sisteminin kalbidir; yazılım ve donanımı birbirine bağlar Donanıma kullanıcıların ve uygulama yazılımlarının doğrudan erişimlerini sınırlandırır ve düzenler Bir çok sistemde kabuk ve çekirdek ayrımı sadece kavramsaldır

10 Shell: Kabuk Katmanı Kabuk katmanı çekirdeğe kullanıcı veya uygulama arabirimlerinden gelen komutları iletmekten sorumludur Aynı zamanda çekirdekten aldığı bildirimleri ve çekirdeğin geçerli durumunu arayüze iletir Uygulama yazılımları, API (Application Programming Interface) adı verilen arabirimler ile kabuk katmanıyla konuşur Bu anlamda API ler de kabuk katmanına dahil edilebilirler API ler yazılım geliştiriciler için SDK olarak bilinen geliştirme kılavuzları sunarlar

11 GUI: Grafiksel Kullanıcı Arayüzü Monitörünüze yansıyan grafiksel görünümdür Klavye ve fare aracılığı ile bilgisayarı birçok farklı iş için kullanabilmenizi sağlar Son kullanıcı açısından işletim sisteminin anlamı bu arayüzdür

12 Metin Tabanlı Kullanıcı Arabirimi Günümüzde GUI kavramı grafiksel arayüzleri ifade eder Ancak MS-DOS gibi sadece komut girilebilen metin tabanlı arabirimlere sahip işletim sistemleri de vardır Linux veya sunucu işletim sistemlerinde ise komut satırı işlevlerini kullanmak son derece kritik ve popülerdir

13 Depolama Birimleri Yönetimi ve Dosya Sistemi Her işletim sisteminin bir depolama yönetim sistemi vardır FAT, NTFS, Linux SWAP vb. Çoğu işletim sistemi birden fazla yöntemi destekler Uygun şekilde biçimlendirilmiş her depolama biriminin bir kök dizini; yani depolama başlangıç noktası vardır root\, c:\. vb. İşletim sistemi bu kök dizin içinde alt dizinlerin ve dosyaların oluşturulmasını ve yönetilmesini sağlar

14 Donanım Sürücüleri İşletim sistemlerinin bağlı donanımları kullanabilmesi için uygun sürücü yazılımına sahip olması gerekir Her işletim sistemi, yaygın kullanıma sahip bir çok donanım için yerleşik sürücüler bulundurur Ancak işletim sisteminden sonra piyasaya çıkan donanımların veya yenilenen sürücü yazılımlarının sisteme eklenmesi gerekir Yerleşik sürücüler, bir donanımı sisteme tanıtsa bile tüm fonksiyonları ile çalıştırmayabilir Üretici web sitesinden güncel sürücüleri indirmek ve işletim sistemine eklemek en doğru yöntemdir

15 Programlama Dilleri ve Derleyiciler Bir işi bilgisayara yaptırmak için kabuk katmanına bir dizi komutun bir düzen içinde verilmesi gerekir Bu komutları oluşturmak için kullanılan kod sistematiklerine programlama dili denilir C++, C#, VB, Pascal, Cobol, Java Derleyici (compiler) yazılımlar ile uygun biçime dönüştürülürler Bu komutlar bir yorumlayıcı tarafından kabuk katmanına aktarılabileceği gibi, makine diline çevrilerek de aktarılabilir

16 Uygulama Yazılımları Kategorisi Kelime İşlemciler Hesap Tabloları Sunu Grafik Vektörel / 3D Veritabanı Yazılım / Tasarım Ticaret Web ve İletişim Multimedya Güvenlik Oyun Örnekler Notepad, WordPad, MS Office Word, OpenOffice Writer MS Office Excel, Corel Quattro Pro, OpenOffice Calc MS Office PowerPoint, Corel Presentations, OpenOffice Impress Paint, PhotoShop, PaintShopPro Corel, Freehand, OpenOffice Draw, AutoCad, 3DMax, Maya MS Office Access, MS SQL Server, MySQL, Oracle Server VS. Net, Dreamweaver, FrontPage Muhasebe, Stok, Üretim Planlama vb. yazılımlar Internet Explorer, Firefox, MSN Messenger, Google Talk, CuteFTP Windows Media Player, Winamp, Ulead Video Studio Antivirüs, Firewall, Internet Filtreleme, PopUp Blocker Mayın Tarlası, Quake III, Counter-Strike

17 Komut İşletim Yetenekleri Mono Programming: Aynı anda tek işlevi yürütme (DOS) Multi Tasking: Aynı anda birden çok görevi yapma (Windows) Multi User: İki veya daha fazla kullanıcıya hizmet verebilme Multi Processing: İki veya daha fazla CPU bulunması Multi Threading: İşleri küçük parçalara ayırıp yürütebilme

18 İşletim Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi İlk bilgisayarlarda OS yoktu ve işlemler donanım kontrollü idi İşlemler bir panele takılan kablolarla makine dilinde yapılıyordu Daha sonra yığın işlem yapabilen sistemler tasarlandı Manyetik bantlarda sıralanmış program komutlarının çalıştırılması Entegre devrelerin kullanımı ve bilgisayar tasarımlarının ilerlemesi ile işletim sistemleri kullanılmaya başlandı IBM OS360 (1965) UNIX (1970) DOS - MacOS (1980) Windows -Linux (1990)

19 UNIX İşletim Sistemi İlk olarak AT&T Bell firması tarafından C dilinden yazıldı Ücretsiz ve her sisteme kolayca uyarlanabilir yetenekte idi Güncel işletim sistemleri, UNIX üzerinden geliştirilmiştir Açık kaynak kodludur; Linux lar UNIX türevleridir Günümüzde kullanılan ticari sürümleri oldukça pahalı ve azdır Daha çok sunucu bilgisayarlarda kullanılan, kararlı sistemlerdir

20 MacOS Apple firmasının Macintosh bilgisayarları için özel olarak tasarlanan bir UNIX türevidir İlk sürümlerinden beri güçlü ve renkli görsel bir arabirimi vardır Masaüstü yayıncılık alanını hedefleyen özel bir bilgisayar sistemi için geliştirilmesi, daha kararlı olmasını sağlamıştır Sınırlı hedef kitle ve pazar payına rağmen, bir çok yeteneği çok daha erken tarihlerde kullanıcılarına sunmuştur Günümüzde oldukça güçlü sürümleri bulunmaktadır

21 DOS: Disk Operating System 80 li yıllara damgasını vuran, siyah komut satırı ekranına sahip IBM firmasının işletim sistemdir Daha sonra Microsoft tarafından MS-DOS olarak sunulmuştur Kendinden sonra gelen ve görsel arabirime sahip bir çok işletim sistemi de, uzun süre MS-DOS tabanlı olmuştur Ana görevi disket ve sabit disk gibi saklama ortamlarının yönetimidir Bugün Windows un DOS tabanlı olmayan sürümleri, bir komut satırı ekranı ile DOS komutlarını desteklemektedir

22 OS/2 ve Windows 3 DOS işletim sisteminin siyah ekranına karşın MacOS un güçlü görsel arabirimi, oldukça başarılı bir gelişim süreci sergiliyordu IBM ve Microsoft, görsel bir arabirime sahip işletim sistemi geliştirmeyi hedefleyerek OS/2 projesine başladılar Bir süre sonra Microsoft projeden ayrılmış, IBM ise bir süre daha projeyi sürdürmeye devam etmiştir Microsoft görsel arabirime sahip OS sürecinde ilk başarısını Windows 3 ile elde etmiştir

23 Windows 95 Microsoft un tüketici odaklı ilk işletim sistemidir Bugün %90 lık pazar payına ulaşan Microsoft hakimiyeti Windows 95 ile başlamıştır Grafik arabiriminin yanında bilgisayar kullanımını kullanıcılar için son derece basitleştirmesi en önemli başarısıdır Windows 95, genelde ev kullanıcılarına hitap etmiştir Windows 95 in iş istasyonlarını hedefleyen kardeşi ise Windows NT 3.1 olmuştur Ev ve iş istasyonları için ayrı Windows lar çıkartma eğilimi uzun süre devam etmiştir

24 Hızlı Bakış: Windows Sürümleri Windows 95, 98 ve ME sürümleri DOS tabanlıdır Windows NT üzerine geliştirilen Windows 2000 in elde ettiği başarı sonrasında DOS tabalı Windows lar terk edilmiştir Windows XP, Windows 2000 Popüler Windows Sürümleri mimarisi üzerine kuruludur XP sonrasında ev ve iş istasyonları için ayrı Windows versiyonları da terk edilmiştir Bunun yerine, daha az veya daha fazla özellik sunan farklı alt sürümlerin çıkartılması yoluna gidilmiştir Windows 95 Windows NT 3.1 Windows 98 NT Workstation 4 Windows ME Windows 2000 Windows XP Home / Pro Windows Vista Starter / Home Basic / Home Premium Bussines / Ultimate Windows 7 Starter / Home Basic / Home Premium Professional / Ultimate / Enterprise

25 Microsoft Windows Serüveni

26 Windows 98 ve NT Windows 95 in ilk pencereleri, bir çok açıdan yetersizdi Windows 98, bir önceki sürümün oldukça toparlanmış halidir Windows 98 DOS tabanlı iken, kardeşi NT (New Technology), Microsoft un yeni nesil işletim sistemi teknolojisidir Windows 98 in Second Edition, en kararlı Windows sürümlerinden birisi olmuştur

27 Windows ME ve 2000 Milennium Edition, en başarısız Windows sürümlerindendir Windows 2000 iş istasyonları ve sunucular için sunulduğunda, ev kullanıcıları için çıkartılmış bir ara sürüm niteliğindedir Windows 2000 ise, gelecekteki Windows sürümlerinin de temelini oluşturan çok ciddi bir altyapıya sahip sistemdir Halen Windows 2000 ile çalışan çok sayıda sunucu vardır

28 Windows XP XP, en uzun soluklu Windows sürümüdür (6 yıl aktif kullanım) Windows NT ve 2000 ile aynı alt yapıyı kullanır Microsoft Windows XP için verdiği desteği yavaş yavaş azaltmaktadır; sadece SP2 ve üzeri için destek sunmaktadır Günümüzde çoğu kullanıcı halen Windows XP kullanmakta; hatta Vista ve sonraki sürümlere geçişte direnmektedir Aynı zamanda halen çoğu kullanıcının ihtiyacına cevap verebilecek durumdadır

29 Windows Vista Vista, Windows da özellikle görsel açıdan devrim niteliğindedir Auro özelliği olarak sunulan şeffaf ve 3 boyutlu pencereler Çok daha şık bir tasarım ve uyumlu renkler Gerçek zamanlı multimedya ve pencere önizleme destekleri Programcılar için çok basit ileri düzey grafik işlemler kütüphaneleri Görsel yeniliklerin yanında çok sayıda gelişme de sunmaktadır IPv6 desteği ve gelişmiş ağ yönetim hizmetleri Yerleşik güvenlik duvarı ve ileri düzey güvenlik servisleri Oldukça başarılı yeni bir klasör gezinti ve dosya listeme sistemi

30 Windows Server Ailesi Windows XP ye eşlik eden sunucu sürümü Server 2003 tür Windows Server 2008 ise Vista ve Windows 7 ye eşlik eder Windows Server ailesi, bir çok yönden Windows 2000 Server sürümünü takip eder; süreçler çok fazla farklılaşmamıştır Windows Home Server ise, ev ve küçük işyeri ağlarında kullanılması amacıyla piyasaya sürülmüş sınırlı bir sürümdür

31 Windows 7 Windows 7, Vista Core kullanmaktadır; yani 7. sürüm değildir Vista ya geçişteki sürücü sıkıntıları büyük oranda yaşanmayacaktır Vista nın problemleri giderilmiş, daha performanslı halidir Vista sonrasında bir çok geliştirme içermektedir Kullanıcıyı rahatsız eden abartılı güvenlik uyarları daha düzenlidir Başlat menüsü ve görev çubuğu yeni nesil bir tasarıma sahiptir

32 Linux Kernel İlk linux çekirdeğini, 1991 yılında Linus Torvalds hazırlamıştır UNIX e benzer bir yapıda ve açık kaynak kodludur UNIX gibi sunucu tarafında çok kuvvetli olmasının yanında masaüstü uygulamaları için önemli geliştirmeler bulundurur Ücretsiz dağıtılan ve Linux çekirdeğini kullanan çok sayıda işletim sistemi mevcuttur Bir çok ülke, ulusal organizasyonlarla kendi dillerinde Linux dağıtımları geliştirmektedir

33 Linux İşletim Sistemleri Çok sayıda Linux sürümü bulunsa da, bazı sürümler dünya çapında yaygınlaşmış ve genel kabul görmüştür Red Hat, Free BSD, Fedora, Debian, Ubuntu, Mandriva, SuSE Dağıtımlar GPL (Genel Kamu Lisansı) kullanır Kaynak kodları da ücretsiz olarak dağıtımlara eklenir Son kullanıcı piyasasına Windows hakim olsa da, sunucu pazarında ciddi bir paya sahiptirler

34 Pardus: Yerli Malı Linux TÜBİTAK ın geliştirdiği yerli Linux dağıtımı projesidir İlk sürümü 2005 yılında çıkmıştır Bazı özellikleri diğer Linux dağıtımlarının da ilgisini çekmektedir Ubuntu'nun KDE arabirimini kullanan sürümü Kubuntu, ilerideki sürümlerinde Pardus Ağ Yöneticisi'ni kullanacağını açıklamıştır Çomar / COnfiguration MAnageR gibi ilginç benzetmelerle Türkçe isimlendirmeleri ile de dikkat çekmektedir

35 Google Chrome Chrome, aslında Google tarafından geliştirilen, açık kaynak kodlu bir web tarayıcısıdır Google 2009 yılında aynı isim ile bir linux sürümü çıkaracağını da duyurmuş ve Alfa aşamasına ait görüntüleri yayınlamıştır Chrome işletim sisteminin internet üzerinden kullanılabilmesi ve Google web servisleri ile entegre olması bekleniyor Bu anlamda Google henüz açılmadan Windows un yerini alacak Azure platformuna rakip olmaya hazırlanıyor Chrome un ilk olarak netbook bilgisayarları hedeflemesi bekleniyor

36 Cloud Computing : Web Tabanlı İşletim Sistemleri Bilgisayar bulutu anlamına gelen bir kavramdır Sadece bir web tarayıcısı ve hızlı bir internet bağlantısı gerektiren, web tabanlı servis platformlarını ifade etmektedir Bu sayede bilgisayarınızın donanım gücü önemini yitirmektedir Bunu mümkün kılan ise Google, Amazon, Microsoft ya da IBM gibi büyük şirketlerin sunucu çiftlikleridir Henüz çok yeni bir sistem olsa da kullanıcılara düşük maliyet ile geniş olanaklar vaat etmektedir Google Docs uygulaması bu sistemler için iyi bir örnek kabul edilebilir

37 Windows Azure Azure, Windows servis platformu olarak tanımlanmaktadır.net tabanlı geliştirici araçları kullanıma sunulmuş durumdadır İlk tanıtım aşamasında sistemin ücretsiz olarak açılacağı, daha sonra 3 farklı abonelik sistemi ile sunulacağı duyurulmuştur Kullandığın kadar öde, abonelik sistemi ve çoklu kullanım lisansı Sistem şu anda ücretsiz olarak denenebilir durumdadır

38 MacOS Windows ve Linux mücadelesinin dışında MacOS gelişimi kendi alanında devam etmektedir MacOS sistemlerin en önemli yenliği Intel işlemcileri de desteklemeye başlaması ve PC ler kullanılabilecek olmasıdır Eşdeğer Windows ve Linux sürümlerine karşı halen oldukça güçlü durumdadır MacOS 9 sonrası sürümlerin hepsi MacOS X adını alır MacOS X in; Puma, Jaguar, Panther, Tiger, Leopard ve Snow Leopard sürümleri bulunmaktadır

39 Yazılımsal olarak sanal donanım ortamları oluşturulmasıdır Bu sayede farklı alt işletim sistemleri kullanılması mümkün olur Örneğin Windows bir sistemin için Linux kullanabilir, veya tersi şekilde Linux bir sistemi kapatmadan Windows çalıştırabilirsiniz Sanal makineler, ana makinenin donanım kaynaklarını paylaşırlar İnternette kiralanan web sunucuları genellikle bir tek makine üzerinde çalışan çok sayıda sanal makineden ibarettir Sanallaştırma / Virtualization

40 Sanallaştırma Yazılımları Piyasada bir çok sanallaştırma yazılımı bulunmaktadır VMWare, Microsoft Virtual PC ve VirtualBox en popülerleridir Sanal makinelerin sabit diskleri, özel tür bir dosyadan ibarettir Bu yazılımlar, sanal işletim sistemine kurdukları özel bir yazılım ile sanal makine ile master sistem arası ilişkileri düzenlerler

41 WebOS: Web İşletim Sistemleri WebOS, internet tarayıcınızda çalışan sanal işletim sistemidir Cloud computing kavramı ile aynı şey değildir Cloud computing servis platformları ileri düzey bir 3D oyunu bile oynamanızı mümkün kılarken, WebOS yetenekleri oldukça sınırlıdır Internet üzerinde bu hizmeti veren çok sayıda site vardır Craythur, Desktoptwo, EyeOs, Glide, Orca, Xindesk, Wubuntu

42 Mobil İşletim Sistemleri PDA ve akıllı telefonlar gibi mobil cihazlar için özel olarak tasarlanmış işletim sistemleridir Microsoft Windows CE ve Windows Mobile Symbian 60 Google Android iphone OS Palm OS

43 32 ve 64-Bit İşletim Sistemleri İşletim sistemleri kullanılacakları CPU mimarisine bağımlıdır 32 bit bir CPU ile sadece 32 bit bir işletim sistemi kullanılabilir 64 bit desteği yaygın olarak 32 bit CPU lara komut seti olarak eklendiğinden, 64 bit bir CPU ile 32 veya 64 bit OS çalışabilir 32 bit işletim sistemleri sadece 3 GB hafızayı destekler 3 GB dan büyük RAM için, 64 bit CPU ve işletim sistemi kullanılmalıdır

44 Giriş ve Çıkış Birimleri Input / Output

45 Genel Bakış Bu bölümde aşağıdaki konuları öğreneceksiniz; Genel amaçlı I/O portlarını ve bağlayıcılarını Genel port sorunlarını Bazı I/O aygıtlarının çalışması ve yapılandırmasını

46 Temel I/O Bağlantıları Fare Girişi DVI Ekran Bağlantısı Klavye Girişi Seri Port S/PDIF USB VGA Ekran Bağlantısı Paralel Port IEEE 1394 FireWire Network S/PDIF Ses Giriş ve Çıkışları

47 Genel Amaçlı Bağlantı Portları Bilgisayarlarda genel amaçlı kullanılan portlar vardır Seri portlar Paralel portlar USB portları FireWire portları Genel amaçlı portlara çok farklı çeşit ve şekillerde aygıtlar bağlanabilirler

48 Seri Portlar Görevi, paralel ve seri aygıtlar arasında veriyi dönüştürmektir Genişleme yolları paralel iletişim ve çoklu veri telleri kullanır Bir çok I/O aygıtı tek bir tel üzerinden seri iletişim kullanır Gelen veri bilgisayarda kullanılabilmesi için paralele dönüştürülür Klasik seri port 2 kısımdan oluşur 9 Pin Bağlayıcı (COM Port) UART / Dönüşüm Yongası RS-232 iletişim standardıdır Seri portla ilgili her şeyi tanımlar Hız, dil, bağlayıcı görünümü vb. Günümüzde yerini USB arabirimine bırakmıştır Ancak bir çok anakart üzerinde seri port halen yer almaktadır

49 Seri Aktarım Veriler, her bir zaman aralığında bir bit olmak üzere gönderilir Veri iletiminin başlangıç ve bitişini belirten bit ler vardır

50 Hız Bits per second: bit/saniye Seri Port Ayarları 75 bps ile bps arasındadır Chunk / Veri Miktarı Veri yığınlarının boyutu 7 yada 8 bit miktarında aşağı ve yukarı şekilde hareket eder Stop / Durdurma Biti Veri kümesi / yığın sonu belirtiminin kullanılıp kullanılmayacağı Parite Hata kontrolü için eşlik biti kullanılıp kullanılmayacağı Ayarlar elle, donanım kılavuzuna göre yapılmalıdır

51 Seri Kablolar Kablolar sadece tek yönde kullanılabilir Bir tarafta erkek, diğer tarafta dişi bağlayıcı vardır Bilgisayarlar arası bağlantı sağlayan Cross kablolar vardır Her iki ucu da dişi bağlayıcıya sahiptir Cross / çapraz PIN lerden oluşur Null modem kabloları olarak da bilinirler

52 PIN Numaraları Receive, Transmit ve Signal Ground pinlerinin bağlı olması, seri iletişim için yeterlidir Klasik 9 pin dışında, 25 pin seri bağlayıcılar da vardır Fonksiyon 9 Pin 25 Pin Frame Ground n/a 1 Carrier Detect (CD) 1 8 Receive 2 3 Transmit 3 2 Pin 9 Pin 5 Pin 6 Data Terminal Ready (DTR) 4 20 Pin 1 Signal Ground 5 7 Data Set Ready (DSR) 6 6 Request to Send (RTS) 7 4 Clear to Send (CTS) 8 5

53 Cross Kablo Yapısı Fonksiyon Uç 1 Uç 2 Carrier Detect (CD) 1 4 Receive 2 3 Transmit 3 2 Data Terminal Ready (DTR) 4 1 ve 6 Signal Ground 5 5 Data Set Ready (DSR) 6 4 Request to Send (RTS) 7 8 Clear to Send (CTS) 8 7

54 Paralel Aktarım ve Paralel Port Paralel aktarımda bir saat çevriminde birden fazla bit iletilir Genişleme yolları paralel iletişim ve çoklu veri telleri kullanır Seri port gibi yerini USB arayüzüne bırakmaktadır Halen bir çok bilgisayarda paralel port bulunmaktadır Genellikle 25 pin dişi bağlayıcıya sahiptir (LPT Port) Daha çok yazıcılar tarafından kullanılmaktadır

55 Paralel Kablolar Seri kablolarla benzer özelliktedir Kablolar sadece tek yönde kullanılabilir Bir tarafta erkek, diğer tarafta dişi bağlayıcı vardır Farklı olarak sistem ünitesine bağlanan kablo ucu erkek bağlayıcıdır Yaygın kullanılmayan farklı tip türevleri de vardır

56 Bilgisayarı kapatmadan takma ve çıkarma (Hot-Swappable) Tak ve Çalıştır (Plug and Play) USB Portu Bazı özelleşmiş aygıtlarda ise işlevlerini tam anlamıyla yerine getirebilmeleri için driver yüklemelisiniz Yüksek hızlarda veri transferi Veri yolundan aldığını gücü aygıtlara aktarabilme

57 USB Portlarını Anlamak USB bağlantısının esası, USB kontrolcüsüdür (host controller) Bu kontrolcü, USB aygıtına bağlanan her şeyi kontrol eden ve genellikle bir yonga seti halinde üretilmiş bir entegredir İç kontrolcünün içinde bir USB kök hub (root hub) vardır Bu parça USB portlara fiziksel bağlantıyı gerçekleştiren bölümdür

58 USB Kontrolcüsü Özellikleri USB kontrolcüsüne bağlanabilecek port sayısı ile üretilen fiziki bağlantı noktası maliyet sebebiyle aynı olmayabilir Tek bir kontrolcü / hub üzerinden bağlanan USB aygıtlar aynı veri yolunu kullanır ve bu performans problemine neden olur Bazı aygıtlara veri yolu üzerinden elektrik gücü verilir Veri yolundan çok fazla güç alınması iyi değildir, sorunlara sebep olur

59 Üç temel hıza sahiptir Low-Speed: 1.5 MBps Full-Speed: 12 MBps Hi-Speed: 480 MBps USB 1.1 Low-Speed ve Full-Speed çalışır USB 2.0 Hi-Speed çalışır 2010 da çıkacak olan USB 3.0 ile USB 2.0 a göre hızın 10 kat artması beklenmektedir Super-Speed: 5 GBps USB Versiyonları Aynı kontrolcü üzerindeki aygıtlar, toplam hızı paylaşırlar

60 USB Aygıt Sınıfları Ses Haberleşme Aygıtları HID - İnsan Arayüz Aygıtı (Klavye - Fare) Imaging IrDA Bridge Mass Storage (Flash Bellek) Monitör Printer Video

61 USB Sembolleri USB 1.1 ve 2.0 Bağlantı Simgesi USB 3.0 Bağlantı Simgesi USB 1.1 Aygıt Logosu USB 3.0 Aygıt Logosu USB 2.0 Aygıt Logosu

62 USB Bağlayıcı Tipleri USB 1.1 ve 2.0 için 6 tip bağlayıcı türü vardır USB-A, USB-B, Mini-A, Mini-B, Micro-AB, Micro-B USB bağlayıcılar, erkek ve dişi tipte bulunabilir Mini-A deprecated durumundadır; devamlılığı yoktur Deprecated; halen kullanımda olmakla beraber, üzerine yeni bir standart geliştirildiğinden kullanımı tavsiye edilmeyen ve gelecekte desteği kaldırılacak olan spesifikasyonlara verilen isimdir

63 USB Kablo Türleri Anakartlar üzerinde çoğunlukla USB-A türü bağlayıcı yer alır Aygıta bağlanan uç türü, üreticilere göre değişir Sistem ünitesi kolonundaki tipler, kablonun sistem ünitesine veya USB aygıtı çalıştıracak ana üniteye olan bağlantıları gösterir Standart dışı olan bağlantılara sahip kablolar da vardır Sistem Ünitesi Micro-B Micro-AB Mini-B USB-B USB-A USB-A Var Standart Dışı Var Var Standart Dışı USB-B Yok Standart Dışı Yok Yok Mini-B Yok Standart Dışı Yok Micro-AB Var Yok Micro-B Yok

64 USB Bağlayıcı Uyumluluğu USB bağlayıcılar, erkek ve dişi tipte bulunabilir Bağlayıcı tiplerinin birbirlerine takılabilirliği farklıdır Uyumluluk USB-A USB-B Mini-B Micro-AB Micro-B USB-A Var Yok Yok Yok Yok USB-B Yok Var Yok Yok Yok Mini-B Yok Yok Var Yok Yok Micro-AB Yok Yok Yok Var Var Micro-B Yok Yok Yok Yok Var

65 USB Bağlayıcı PIN leri USB bağlayıcıları 4 Pin den oluşur 1 pin +5V güç bağlantısı 2 pin veri bağlantısı 1 pin toprak bağlantısı

66 USB 3.0 PIN ve Kablo Durumu Standartlar henüz netleşmemiştir Kesin olan, bağlayıcıların geriye dönük uyumlu olmadığıdır USB 1.1 & 2.0 USB 3.0

67 USB Hub lar USB kablolar 5 metreden uzun olamaz USB kontrolcüsü 127 aygıta kadar destek verir Ancak bir bilgisayar üzerinde sınırlı sayıda port bulunur Kablo uzunluğu sorunlarında ve fazladan porta ihtiyaç olduğunda Hub kullanabilirsiniz Çoğu Hub ların kendi enerji beslemesi bulunmaktadır

68 USB Enerjisi 5 volt ve 500 ma, yani 2.5 Watt a kadar destek verir Bu maksimum güçtür ve ancak küçük aygıtlar için yeterlidir Aşırı güç çeken aygıtlar kendi besleme adaptörleri ile gelirler Kendinden güç beslemeli hub lar güç çeken aygıtları destekler

69 USB Aygıtların Yüklenmesi Makinenizde cihazınızın hızını destekleyen bir USB portu bulunduğuna emin olun Üreticinin cihaz için sağladığı kurulum yazılımını çalıştırın Sürücü ve uygulama yazılımını kurun USB aygıtı sistem ünitesine bağlayın Gerekiyor ise bilgisayarınızı yeniden başlatın

70 Microsoft USB Utility UVCView.exe ücretsiz ve kurulumsuz bir yazılımdır Portlarınızı gözden geçirmek için kullanacağınız en iyi araçtır Windows un tüm sürümleriyle çalışır USB profesyonelleri tarafından kullanılan güçlü bir yazılımdır Hangi USB sürücü sistemime nerede takılı? Bu cihazın hızı nedir?

71 Aygıt Yöneticisinde USB Aygıt yöneticisi tüm USB aygıtları gösterir Evrensel Seri Yol Denetleyiciler in altında, USB Hub lar yer alır Güç özelliklerini gösteren bir Güç sekmesi vardır Uyku moduna geçen USB cihazlar vardır Çalışan bir aygıt bir süre sonra aygıt yöneticisinden kayboluyor ise bu durum söz konusu olabilir

72 FireWire ı Anlamak USB den daha eskidir ve USB nin bütün özelliklerine sahiptir Apple firmasının kontrolündedir USB den farklı bağdaştırıcı kullanır IEEE 1394 olarak da bilinir ve 2 standardı vardır 1394a 400 Mbps, 1394b 800 Mbps hızında çalışır Seri SCSI standardına dayanmaktadır Dijital video alanına halen FireWire hakimdir FireWire USB

73 FireWire Bağlayıcılar 6 Pin Bağlayıcı Çoğunlukla bilgisayarlarda olan ve yaygın olandır USB'ye benzer olarak, cihaza güç sağlayabilme yetisindedir 4 Pin Bağlayıcı Çoğunlukla taşınabilir bilgisayar ve kamera vb aygıtlarda kullanılır Cihaza güç sağlamaz

74 FireWire Kablolar ve Bağlantı Aygıtlar bir Hub a ya da zincirleme olarak birbirine bağlanabilir Bus-mastering yapabilirler 63 aygıta kadar bağlantı desteği vardır En fazla kablo uzunluğu 4.5 m dir Tür Hız Bağlayıcı Uzunluk FireWire Mbps 4 / 6 Pin 4,5 m FireWire Mbps 9 Pin 10 m FireWire S Gbps 9 Pin 10 m FireWire S Gbps 9 Pin 10 m Güncellendi

75 FireWire Enerjisi 30 volt ve 1.5 amper, yani 45 Watt a kadar destek verir USB tarafından sağlanabilenden (2.5 Watt) çok daha fazladır

76 FireWire Aygıtların Yüklenmesi Ek adaptörler veya aygıtlar için aygıt sürücüsü yoktur İşletim sistemi aygıta IEEE 1394 standardına göre bağlanır Yalnızca takın: Video kameralar Yazıcılar Harici sürücüler

77 Özelleşmiş Diğer I/O Portları Seri Port, Paralel Port, USB ve FireWire genel I/O portlarıdır Bir çok aygıt tarafından kullanılabilirler Bunun dışında özelleşmiş I/O portları vardır Klavye ve fare bağlantıları (Mini DIN) Ekran kartı çıkışları / Monitör bağlantıları (VGA, DVI) Analog ve dijital ses girişleri ve çıkışları (Audio Jack, SPDF) Ses ve görüntü aktarımına yönelik özel bağlantılar (Coax) Ağ ve telefon aygıtları için bağlantılar (RJ45, RJ11) Özelleşmiş I/O portları, diğer derslerin ilgili bölümlerinde ele alınmaktadır

78 Genel Port Sorunları Tüm portlarda geçerli olan sorun giderme adımları vardır İlk kontrol sorunun portta mı, aygıtta mı olduğunun tespitidir Çalıştığından emin olduğunuz bir aygıtı şüpheli porta takın Çalıştığına emin olduğunuz bir porta şüpheli aygıtı takın Eğer port sorunlu ise 3 temel kontrol vardır CMOS u kontrol edin; aygıt kapalı mı? Aygıt yöneticisini kontrol edin; aygıt devre dışı bırakılmış mı? Portta, portun çevresinde veya fişte fiziksel bir hasar mevcut mu?

79 Fiziksel Port ve Fiş Hasarları Devamlı cihaz takılıp çıkarılması fiziksel bozulmaya neden olur Bazı fiş hasarları giderilebilir veya telafi edilebilir Eğilmiş pinler cımbız yardımı ile düzeltilebilir Alternatif fişler veya yuvalar kullanılabilir Port hasarları için genellikle lehimleme müdahalesi gerekir

80 I/O: Giriş / Çıkış Aygıtları Giriş aygıtları Klavye ve Fare Tarayıcılar Dijital ve Web Kameralar Biometrik Aygıtlar Dokunmatik Ekranlar Barkot Okuyucular Çıkış aygıtları Ekran Kartları ve Monitörler Yazıcılar Çıkış aygıtları ilgili derslerde ayrıntılı şekilde incelenmektedir Bu derste sadece genel giriş aygıtlarını inceleyeceğiz

81 Klavyeler Veri girişi olarak kullanılan en eski ve halen en birincil yoldur Windows herhangi bir klavye için gerekli temel sürücüleri mükemmel bir biçimde barındırır Sadece bazı özel tuşlar barındıran klavyeler sürücü gerektirir USB arabirimini kullanan klavyeler için CMOS dan USB klavye desteğinin etkinleştirildiğinden emin olun

82 Klavye Yapılandırması Standart bir klavyede yapılandırılacak çok fazla bir şey yoktur Gereken tek yapılandırma aracı klavye kontrol panelidir Bu araç, yineleme gecikmesi ve imleç yanıp sönme hızını değiştirmenize olanak verir Klavye üreticilerinin sağladığı ek programlar denetim masasında bu klavye yapılandırma aracına ek sekmeler açabilirler

83 Klavye Sorunları Bulundukları yerden kaynaklanan 3 temel problem oluşur Sıvı döküntülerinden oluşan lekeler Fiziksel hasar Aşırı kirlenme Dökülen sıvıların temizlenmesi çok zor ve bazen de imkansızdır Ağır bir nesnenin üzerine düşmesi gibi bir durumda da fiziksel hasar meydana gelebilir; tuşlar veya basma düzeni bozulabilir Her iki durumda da klavyeyi değiştirmek en mantıklı çözümdür Klavye bakım onarım faaliyetlerinin en büyük riski; yeni bir klavye almaya mecbur kalmaktır

84 Klavye Yüzeyinin Temizlenmesi Tuşlar arasındaki kiri temizlemek için ıslatılmış kumaş kullanın Su işe yaramazsa kumaşın üzerine bir miktar kolonya damlatın İnatçı kirler için izopropil alkol de kullanılabilir Klavye temizliği kullanım rahatlığınızı direkt etkileyecek bir faktördür Ayrıca temizlenmemiş klavye enfeksiyon kapmak için idealdir Özellikle başka birisinin kullandığı klavyeyi kullanacaksınız öncelikle temizliğini yapın

85 Klavye Tuşlarının Altının Temizlenmesi Tuşların arasında ve altındaki kirleri temizlemek daha zordur İlk olarak çöpe yakın bir yerde basınçlı hava ile başlayın Bazı tuşların basımında problemler varsa sökmeniz gerekebilir Küçük bir tornavida yardımı ile tuşları yerinden çıkarabilirsiniz Tuşları takıp çıkarırken dikkatli olun; onları kırabilirsiniz

86 Klavyenin İçinin Temizlenmesi Genellikle klavyenin üzerine sıvı dökülmesi durumunda gerekir Klavyeler, tuşlara basıldığında elektriksel bağlantılar yapan plastik katmanlardan imal edilmişlerdir Vidaları sökün ve nazikçe plastik katmanları ayırın Nemli bir bezle katmanları temizleyin ve katmanlar kuruduktan sonra her şeyi yerine geri takıp vidalayın

87 Fare Bilgisayar fare olmadan da kullanılabilir, ancak zordur Windows ile birlikte bütün standart fareler için sürücüler gelir Ekstra tuşları olan gelişmiş fareler için özel sürücüler vardır Denetim masasında bir fare kontrol paneli vardır Hız, ivmelenme, çift tıklama hızı gibi özellikleri ayarlanabilir Genel olarak, iki tip fare teknolojisi vardır Toplu Fare: Yuvarlak bir top kullanır Optik Fare: Lazer veya LED'ler ve bunların hareketini takip eden kameralar kullanır

88 Toplu Farelerin Bakımı Toplu fare ile ilgili sorun zamanla topun kirle kaplanması ve topa değen iç silindirlere kir birikmesidir Eğer ekranınızdaki cisimleri seçebilmek için çok fazla çaba harcıyorsanız, farenizi temizleme zamanınız gelmiş demektir Bir toplu farenin içine ulaşabilmek için, onu ters çevirin ve topun üzerindeki koruyucu kapağı kaldırın Aygıta zarar vermeden kiri silindirlerden metal olmayan bir şeyle kazıyın Farenizin topunu her 2-3 ayda bir temizleyin