Şekil 51. Alibey Adası Balıkçı Barınağı nın genel görünümü (Ayvalık)

Transkript

1 Şekil 51. Alibey Adası Balıkçı Barınağı nın genel görünümü (Ayvalık) Yasaklanmadan önce bölgede toplam 60 ı bulan trata takımları, özellikle geleneksel papalina (sardalye genç bireyi) avcılığı yanı sıra, kıyı alanında barbun, tekir, sparidler (çipura, mercan, karagöz, kupes, vs.), ve kalamar yakalamak için de kullanılmaktaydı. Ayvalık ve civarındaki balıkçı ve kooperatiflerinin sorunları tüm Kuzey Ege Denizinde yaşanan sorunlar ile benzerlik göstermektedir. Bu bölgede de öne çıkan sorunlar arasında kooperatif üyelerinden aidat toplanmasında yaşanan güçlükler, limanın yetersiz kalması, soğuk hava deposunun bulunmaması, mezat yapılamaması yanı sıra balıkçının balığını bireysel pazarlaması, kayıt dışı çalışan tekne sayısının oldukça fazla olması ve yunuslarla yaşanan sorunlar mevcuttur İZMİR İzmir ili nin kuzey sınırları içinde kalan sırasıyla Dikili, Bademli, Çandarlı, Şakran ve Aliağa bu çalışmada Kuzey Ege Bölgesi dâhilinde değerlendirmeye alınmıştır DİKİLİ Kıyılarının tamamına yakını ikinci konutlarla kaplı Dikili nin kış nüfusu civarındadır (Şekil 52). İlçenin temel geçim kaynağı özellikle tarım, iç turizm ve balıkçılıktır (Şekil 53 ve 54) yılında kurulan S.S. Dikili Su Ürünleri Kooperatifi, toplam 35 üyesiyle balıkçıların örgütlenmesinde, balık pazarlamasında ve üyelerin haklarını korumada önemli bir görevi yerine getirmektedir (Çizelge 7). Ürün ilçede tüketilmekte olup merkez balık haline ürün gönderilmemektedir. Şekil 52. Dikili coğrafi konumu 51

2 Şekil 53. Dikili Balıkçı Limanı ve balık satış yerleri Şekil 54. Dikili Limanı genel görünümü 52

3 Çizelge 7. Dikili balıkçılığının genel durumu S.S. Dikili Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1994 Kayıtlı ortak sayısı 35* Aktif üye sayısı 23 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 100** Üye olmayanların sayısı 100 Kayıt dışı tekne sayısı - Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 150 Kooperatife üye olma oranı (%) 26 Aktif üye oranı (%) 66 Kooperatifte çalışan sayısı 1 Pazarlama faaliyeti-mezat Var * Üyelerin 3 ü trol bal kç s ** Tayfalar dâhil Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 15,1 Ortalama tekne boyu (m) 7,6 Ortalama motor yaşı 14,4 Ortalama motor gücü (HP) 28,4 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 40,1 Ortalama balıkçılık tecrübesi 19,0 Ortalama eğitim düzeyi 1,5 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 100 Balıkçılığı tek gelir kaynağı gören balıkçıların oranı (%) 72 Sosyo-ekonomik özellikler Sosyal güvence sahibi balıkçı oranı (%) 57 Ev sahibi balıkçıların oranı (%) 57 Evli balıkçıların oranı (%) 100 Hane halkı nüfusu 3,8 Balıkçının geçiminden sorumlu olduğu nüfus 2,1 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı - Tayfa sayısı 1,6 Deniz iş günü 195 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (Trol) Toplam tekne sayısı 3 Tayfa sayısı - Deniz iş günü - 53

4 S.S. Dikili Su Ürünleri Kooperatifi Dikili de gerek su ürünleri kooperatifi ve gerekse limanda balıkçılarla yapılan görüşme ve anket çalışmalarında, kooperatifin ortaklarına ucuz ağ, kurşun, mantar vb. malzeme alımı konusunda hizmet sunmakta olduğu ve üyelerin borçlarını taksitle, faizsiz ödemesine olanak tanındığı tespit edilmiştir (Şekil 55) TL olarak belirlenen kooperatife üyelik katılım payının beş yıl içinde taksitle ödenmesi istenmektedir. Kooperatif yılları arasında sermaye birikimi gerçekleştirmiştir. Üyelerine 2002 yılında 6000 TL kar payı ödemesi yapan kooperatif, balıkçı lokali işletmeciliği de yapmaktadır. Kooperatif, kendi avukatlarıyla üyelerinin haklarını her türlü platformda savunmakta, bunun yanında güçlü bir lobi faaliyeti yürütmektedir. Bu nedenlerle üyeler kooperatifi sahiplenmekte ve genel kurula yüksek oranda katılım gerçekleştirmektedir. Kooperatif yönetimi en son yapılan genel kurulda tüm üyelerin hazır bulunduğunu bildirmiştir. Kooperatif İzmir Bölgesi Su Ürünleri Kooperatifleri Birliği ne üye değildir ve birliğe üye olmanın yararına da inanmamaktadır. Sorunları Barınak Milli Emlak tan kooperatif tarafından kiralandığı halde belediye, kaymakamlık ve maliye ile kooperatif arasında anlaşmazlıklar mevcuttur. Kooperatif av sahası içinde yunuslardan kaynaklanan zararlara engel olamamak Barınakta yetersiz güvenlik İleriye Yönelik Projeleri Barınağın kullanımıyla ilgili problemleri çözmek Şekil 55. Dikili Su Ürünleri Kooperatifi nde ve Limanda balıkçılarla yapılan anket çalışmaları Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Bölgedeki kıyı balıkçıları, trol yasağının 1,5 mil kadar kısa olmasından, kaçak trataların gece gündüz çalışmalarından ve lamba teknelerinin yasal limitin üzerinde ışık kullanmalarından yakınmaktadırlar. Balıkçılığın Durumu Dikili ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 8 de özetlenmiştir. 54

5 Çizelge 8. Dikili balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Ekim-Nisan Ahtapot çaparisi (Parangula) Uzatma ağları, Zıpkın Barbun-Tekir (Mullus sp.) May-Haz/Ekm-Ock Uzatma ağları İstavrit (Trachurus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları, Çapari Kupes (Boops boops) Tüm yıl Uzatma ağları Lüfer (Pomatomus saltatrix) Ekim-Nisan Uzatma ağları, Alamana İzmarit (Spicara flexuosa) Tüm yıl Uzatma ağları Palamut (Sarda sarda) Ekim-Nisan Uzatma ağları Sardalye (Sardina pilchardus) Temmuz-Ağustos Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Ocak-Mayıs Uzatma ağları Av Sahası: Dikili, Çandarlı Körfezi Dip Yapısı: Kumluk, taşlık, erişte Dikili ve civarında kullanılan belli başlı av araçları ve bu av araçlarının miktarlarına ilişkin tahmini değerler Çizelge 9 da verilmiştir. Çizelge 9. Dikili balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Barbun Fanyalı Uzatma Barbun Sade Uzatma Barbun Sade Uzatma (İskele Mah. Zeytindağ) Kupes Sade Uzatma Misina Sübye Fanyalı Uzatma Sübye Fanyalı Uzat. (İskele Mah. Zeytindağ) İnce Paragat Kalın Paragat - 2 Kalın Paragat (İskele Mah. Zeytindağ) Alamana - 4 Alamana (İskele Mah. Zeytindağ) 2 4 Voli Gırgırı 1 1 * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. Dikili Körfezi nin m derinliklerindeki taşlık zeminlerinde ince ve kalın paragat kullanılmaktadır. Bu av araçları taşlara göre zikzak şeklinde atılmakta ve genellikle yemin tükendiği ortalama süre olan 3 4 saat sonra toplanmaktadır. Her iki paragat ile yapılan balıkçılık yem bulunduğu sürece yıl boyunca kullanılmaktadır. On dört numara iğnelerle yapılan ince paragatta (Şekil 56) yem olarak sübye, sardalye ve mamun kullanılmakta, sargoz, mercan ve çipura yakalanması hedeflenmektedir. Çok fazla yan ürünü olmayan ince paragatta nadiren hanoz çıkmakta ve denize geri atılmaktadır. Dokuz numara iğnelerle yapılan kalın paragatta ise yem olarak kupes ve sardalye kullanılmaktadır (Şekil 57). Hedef türler sinagrit ve fangri olmakla birlikte bazen orfoz ve mıgri de 55

6 yakalandığı ve mıgrilerin ıskarta edildiği bildirilmiştir. Her iki takım için de trata avcılığı yasaklandıktan sonra yem bulmak sorun olmaya başlamıştır. Dikili ve Altınova önlerinde sade barbun uzatma ağları yıl boyu kullanılmakla birlikte en çok Eylül ve Ekim aylarında verimli olmaktadır (Şekil 58). Bu ağlar 17 kulaca kadar eriştelik daha derinlerde ise çamur zeminlere S şeklinde atılmakta ve ortalama iki saat kadar sabah ve akşam sularında bekletilmektedir. Ağlar barbun haricinde ekonomik türlerden tekir, istavrit, kupes, melina (menekşe izmarit), uskumru ve kolyoz, ıskarta türlerden ise hanoz, gelincik, ot balıkları ve küçük iskorpitleri yakalamaktadır. Dikili Körfezi nde fanyalı barbun uzatma ağları eriştelik zeminde kulaç derinliklerde her dönem kullanılmaktadır. Ağlar sabah ve akşam sularına S şeklinde atılmakta ve 2 2,5 saat sonra kaldırılmaktadır (Şekil 59). Fanyalı barbun uzatma ağları yan ürün (tesadüfî) olarak mercan, tekir, adabeyi ve özellikle baharda ahtapot gibi değerli türleri, aynı zamanda da bol miktarda ısparoz, iskorpit ve hani gibi ıskarta türleri yakalamaktadır. Yunuslar, bu ağlara önemli zararlar vermekte, eğer yunus av bölgesine gelmişse ağlar genelde hidrolik makara yardımıyla bir saatte kaldırılmaktadır. Şekil 56. İnce paragat planı (Dikili) 56

7 Şekil 57. Kalın paragat planı (Dikili) 57

8 Şekil 58. Barbun sade uzatma ağı planı (Dikili) Dikili de misina kupes uzatma ağı yalnızca tek bir balıkçı tarafından 12 m lik bir tekneyle Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında kullanılmaktadır (Şekil 60). Bu üç aylık sürede bir takım ağ eskitilmektedir. Av sahası Ayvalık, Dikili ve Aliağa kıyılarında m derinliklerdeki taşlık alanlardır. Ağlar gece balık radarda görülünce, açık ucu kıyıya bakan U şeklinde denize bırakılmakta ve avcılık yarım saat sürmektedir. Balıklar yüzeyden el feneri ile korkutularak ağlara yönlendirilmektedir. Kupes ağları tesadüfî ürün olarak istavrit ve menekşe izmariti de yakalamakta, az miktarda çıkan iskorpit balığı ise ıskarta edilmektedir. 58

9 Şekil 59. Barbun fanyalı uzatma ağı planı (Dikili) 59

10 Şekil 60. Kupes sade misina uzatma ağı planı (Dikili) Sübye için kullanılan fanyalı uzatma ağları Ocak-Haziran ayları arasında Dikili önlerinde, 9 20 kulaç arası derinliklerdeki eriştelik zeminlere S şeklinde atılmaktadır (Şekil 61). Akşam atılıp sabah kaldırılan bu ağlarda sübye haricinde ekonomik değeri olan ahtapot, sargos ve sinagrit palazı da çıkmakta, bunun yanında yakalanan iskorpitler ise ıskarta edilmektedir. Balıkçıların en büyük sorunu olarak, yunusların ağlara zarar vermeleri bildirilmiştir. 60

11 Şekil 61. Sübye fanyalı uzatma ağı teknik planı (Dikili) Alamana ağları, Dikili Körfezi nde Eylül ortalarından Mayıs sonuna kadar kullanılmaktadır (Şekil 62 ve 63). Ağlar genellikle eriştelik zemine, akustik araçlarda balık görülünce çevirme şeklinde atılmakta ve yaklaşık on dakika içinde kaldırılmaktadır. Temel hedef türler kefal, lüfer ve palamut olmakla birlikte, çipura, sivriburun ve karagöz de yakalayan bu ağlarda pek ıskarta olmadığı bildirilmektedir. Balıkçılar yunusların ağlara zarar vermelerinden yakınmaktadırlar. 61

12 62 Şekil 62. Alamana ağı planı (Dikili)

13 BADEMLİ Şekil 63. Alamana ağı genel görünümü ve donam özellikleri (Dikili) Kış nüfusu 1200, yaz nüfusu 5000 civarında olan Bademli nin temel geçim kaynağı tarım ve balıkçılıktır (Şekil 64 ve 65). S.S. Bademli Su Ürünleri Kooperatifi S.S. Bademli Su Ürünleri Kooperatifi, 1973 yılında kurulmuş ve günümüzde 45 üyeye ulaşmıştır. Kooperatife üye olma oranı %44 iken, üyelerin büyük bir oranı (%89) aktif olarak balıkçılık yapmaktadır (Çizelge 10). 63

14 Şekil 64. Bademli coğrafi konumu Şekil 65. Bademli Balıkçı Barınağı 64

15 Sorunları Kooperatife ait bir bina bulunmaması Soğuk hava deposu olmaması Yönetimde aynı kişilerin yer alması Üyeliğin cazip olmaması Maddi kaynak eksikliği Trol ve gırgır tekneleri ile ilgili sorunlar İleriye Yönelik Projeleri Bu konuda bir çalışma olmadığı belirtilmiştir. Çizelge 10. Bademli balıkçılığının genel durumu S.S. Bademli Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1978 Kayıtlı ortak sayısı 45 (3 ü trol) Aktif üye sayısı 40 Sadece balıkçılıktan geç. balıkçı sayısı 12 Üye olmayanların sayısı 20 Kayıt dışı tekne sayısı 50 (amatör tekne)* Kooparatif faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı Kooperatife üye olma oranı (%) 44 Aktif üye oranı (%) 89 Kooperatifte çalışan sayısı Yok Pazarlama faaliyeti-mezat Var * Amatör ad alt nda ticari olarak yap lan bal kç l k Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Herhangi bir anlaşmazlık belirtilmemiştir. Balıkçılığın Durumu Bademli ve civarında kullanılan belli başlı av araçları ve bu av araçlarının miktarına ilişkin tahmini değerler Çizelge 11 de verilmiştir. Çizelge 11. Bademli balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini miktarları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı* Kupes Karma Uzatma İnce Paragat * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. Kupes kombine çatılı uzatma ağı Bademli ve Dikili kıyılarında m derinlikteki eriştelik zeminlerde yaz aylarında kullanılmaktadır (Şekil 66). Sabah ve akşam sularına zikzak şeklinde atılan ağlar yaklaşık iki saat kadar suda kalır. Kupes haricinde yan ürünü bol olan ağlardan genellikle hanoz ıskarta edilir. Balıkçılar yunusların ağlara zarar vermelerinden yakınmaktadırlar. 65

16 66 Şekil 66. Kupes kombine çatılı uzatma ağı

17 ÇANDARLI İzmir ili nin Dikili ilçesine bağlı bir sahil beldesi olan Çandarlı, aynı isimli körfezin kuzey kıyılarında konumlanmış bir turizm ve balıkçılık kentidir (Şekil 67). İsmini Çandarlı Halil Paşa nın bir kaleyi burada inşa ettirmesinden dolayı almıştır. İl merkezine uzaklığı 93 km, nüfusu 5032 dir. Çandarlı Körfezi nde özellikle ahtapot avcılığı oldukça yaygındır. Kara Ada civarında ise çipura-levrek balık çiftlikleri ile ana karada bir kuluçkahane yer almaktadır. Çandarlı S.S. Su Ürünleri Kooperatifi 1988 yılında kurulmuştur (Şekil 68 ve 69). Şekil 67. Çandarlı coğrafi konumu Şekil 68. Çandarlı Su Ürünleri Kooperatifi ve kooperatif satış yeri S.S. Çandarlı Su Ürünleri Kooperatifi Çandarlı balıkçılığına ait genel bilgiler Çizelge 12 de verilmiştir. 67

18 Çizelge 12. Çandarlı balıkçılığının genel durumu S.S. Çandarlı Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1988 Kayıtlı ortak sayısı 53 Aktif üye sayısı 40 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı - Üye olmayanların sayısı 10 Kayıt dışı tekne sayısı 3 5* Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı Kooperatife üye olma oranı (%) 79 Aktif üye oranı (%) 75 Kooperatifte çalışan sayısı 1 Pazarlama faaliyeti-mezat Var * Kay t d çal an az say da teknenin yan nda amatör olarak çal an ve oltac l k yapan 100 civar tekne var. Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 14,3 Ortalama tekne boyu (m) 6,8 Ortalama motor yaşı 13,2 Ortalama motor gücü (HP) 16,4 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 49 Ortalama balıkçılık tecrübesi 25,3 Ortalama eğitim düzeyi 1,3 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 50 Tek gelir kaynağı balıkçılık olanların oranı (%) 25 Sosyo-ekonomik özellikler Sosyal güvence sahibi balıkçı oranı (%) 50 Ev sahibi balıkçıların oranı (%) 50 Evli balıkçıların oranı (%) 100 Hane halkı nüfusu 4,7 Balıkçının geçiminden sorumlu olduğu nüfus 3,3 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı Tayfa sayısı 1,7 Deniz iş günü

19 Sorunları Kooperatiflere devlet desteği olmaması Barınakta modernizasyona izin verilmemesi Karadeniz den gelen çok sayıda gırgır teknesinin av sahalarını kullanması İleriye Yönelik Projeleri Kooperatifin feshedilmesi Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Kültür balıkçılığı yapan kafes işletmeleri ile yerel balıkçılar arasında saha kullanımında bazı anlaşmazlıklar mevcuttur. Balıkçılığın Durumu Çandarlı ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 13 de özetlenmiştir. Şekil 69. Çandarlı Su Ürünleri Kooperatifi nde yapılan anket çalışması ve Çandarlı Balıkcı Barınağı 69

20 Çizelge 13. Çandarlı balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Ekim-Nisan Ahtapot çaparisi, Uzatma Ağları, Zıpkın Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Kış ayları Uzatma ağları, Olta, Paragat Dil (Solea vulgaris) Kış ayları Uzatma ağları Karides (Penaeus kerathurus) Mart-Temmuz Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları Levrek (Dicentrarchus labrax) Kış ayları Paragat, Olta Lüfer (Pomatomus saltatrix) Kış ayları Uzatma ağları, Alamana Sarpa (Sarpa salpa) Kış ayları Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Tüm yıl Uzatma ağları Av Sahası: Çandarlı Körfezi Dip Yapısı: Kumluk, adalar civarı taşlık Çandarlı da başlıca barbun ve karides uzatma ağları ile voli uzatma ağları kullanılmaktadır (Çizelge 14). Kıyı manozması da denilen voli uzatma ağı, Çandarlı Körfezi ağırlıklı olmak üzere Aliağa ve Yeni Foça kıyılarında 4 15 m derinlikteki taş, erişte ve kum zeminlerde tüm yıl boyunca kullanılmaktadır (Şekil 70). Yalnızca gece avcılığında kullanılan bu ağlar bazen iki ucu koltuklu olarak döneğede bırakılmakta, ama genellikle döneğe bırakıldığında yunuslarla sorun yaşanmaktadır. Kefal, sarpa, çipura, lüfer, karagöz, melanur ve sivriburun karagöz hedefleyen bu ağlarda bazen palamut, tombik ve turna da çıkmakta, az miktarda da hani ıskarta edilmektedir. Çandarlı daki kayıtlı balıkçıların yaklaşık %90 ı bu ağı kullanmaktadır. Çizelge 14. Çandarlı balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Voli Fanyalı Uzatma Barbun Uzatma Karides Uzatma (10 35) İskele Mah Alamana (İskele Mah. Zeytindağ) 2 4 Voli Gırgırı 1 1 * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. 70

21 Şekil 70. Fanyalı voli uzatma ağı (kıyı manozması) planı (Çandarlı) 71

22 YENİ ŞAKRAN Yeni Şakran, Ege Bölgesi nin orta kesiminde ve Çandarlı Körfezi nin iç kısmında yer alan İzmir ili, Aliağa İlçesi sınırları içindedir (Şekil 71). Nüfusu 3000 civarında bir belde olan Yenişakran, yaz döneminde 5000 kişinin yaşadığı bir tatil yerleşimi haline dönüşmektedir. Tarım ve zeytinciliğin geliştiği beldede ekonominin bir bölümünü de balıkçılık oluşturmaktadır. Bugün geçimini balıkçılıkla sürdüren 100 kadar balıkçı dışında bir hayli de amatör balıkçı bulunmaktadır (Şekil 72). S.S. Yeni Şakran Aşağı Şakran Hacı Ömerli Su Ürünleri Kooperatifi 1997 yılında kurulmuştur. Şakran balıkçılığına ait genel bilgiler Çizelge 15 de verilmiştir. Şekil 71. Yeni Şakran coğrafi konumu Şekil 72. Yeni Şakran balıkçı tekneleri ve bağlama yeri 72

23 Çizelge 15. Yeni Şakran balıkçılığının genel durumu S.S. Yeni Şakran-Aşağı Şakran-Hacı Ömerli Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1997 Kayıtlı ortak sayısı 37 Aktif üye sayısı 20 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 20 Üye olmayanların sayısı 30 Kayıt dışı tekne sayısı 10 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 150 Kooperatife üye olma oranı (%) 44 Kooperatifte çalışan sayısı Pazarlama faaliyeti-mezat Yok Yok Sorunları Maddi sıkıntılar Çekek yeri olmaması İleriye Yönelik Projeleri Balık satışı gerçekleştirmek Lokal yapmak Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Kıyı alanı tarım, balıkçılık, yerleşim, akuakültür amaçlı kullanılmaktadır. Kıyı alanı kullanıcıları arasında problem olmamakla birlikte balıkçıların yasak avcılık ile ilgili olmak üzere (Örneğin, ahtapot yasağında avcılığa devam edenler, şebekeler, dinamit vs) kendi aralarında bazı anlaşmazlıklar dikkati çekmektedir. Balıkçılığın Durumu Yeni Şakran ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 16 da ve kullanılan başlıca av araç gereçleri ve sayılarına ilişkin tahmini değerler Çizelge 17 de verilmiştir. Çizelge 16. Yeni Şakran balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kış ayları Ahtapot çaparisi, UA*, Zıpkın Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Yaz ayları Uzatma ağları, Olta, Parakete Levrek (Dicentrarchus labrax) Kış ayları Parakete, Olta Melanur (Oblada melanura) Yaz ayları Uzatma ağları, Olta Sübye (Sepia officinalis) Kış ayları Uzatma ağları * Uzatma A lar Av Sahası: Çandarlı Körfezi Dip Yapısı: Kumluk, erişte, taşlık, tragana 73

24 Çizelge 17. Yeni Şakran balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Sübye Fanyalı Uzatma - 20 Sübye Sade Uzatma İnce Paragat sepet Kalın Paragat - - Barbun Sade Uzatma Karides Uzatma * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. Zokalı uskumru oltası, Mayıs ayından yaz sonuna kadar Çandarlı Körfezi nde m derinliklerde eriştenin bittiği yerlerde sabah akşam saatleri arasında kullanılmaktadır (Şekil 73). Yem olarak sardalye ve uskumrunun kullanıldığı bu oltalarda daha çok uskumru, istavrit, kupes ve izmarit hedeflenmekte ve av esnasında civarda yapılan mazmozlama av verimi arttırmaktadır. Sübye fanyalı uzatma ağları, Şakran kıyılarında 2 4 m derinliklerdeki erişte, kum ve alacalık zeminlere Aralık-Nisan ayları arasında kullanılmaktadır (Şekil 74). Akşam saatlerinde S şeklinde atılan ağlar sabahları kaldırılmaktadır. Sübye ağlarında nadir de olsa çipura, kefal ve iskorpitte çıktığı ve iskorpitlerin ıskarta edildiği bildirilmektedir. Ağlar genellikle bir sezon kullanıldıktan sonra eskidikleri için atılmaktadır. Balıkçıların en önemli sorunu gırgır tekneleri için çalışan lamba kayıklarının çok şiddetli ışık kullanmalarıdır. Şekil 73. Zokalı uskumru oltası (Y.Şakran) 74

25 Şekil 74. Sübye fanyalı uzatma ağı (Y.Şakran) Şakran da kullanılan 25 mm göz genişliğindeki sade uzatma ağlarıyla tüm yıl boyunca 5 40 m derinliklerdeki ot ve çamurlu bölgelerde avcılık yapılmaktadır (Şekil 75). Bu ağlar akşam zikzak şeklinde atılıp sabah kaldırılmaktadır. Hedef türlerin uskumru ve bakalyaro olduğu bu ağlarda turna, istavrit ve melanur da çıkmakta, pek ıskarta tür yakalanmamaktadır. Balıkçılar yunusların ağlara zarar vermelerinden yakınmaktadır. 75

26 Şekil 75. Sade uzatma ağı planı ve atım şekli (Yeni Şakran) ALİAĞA İzmir ilinin kuzeyinde bir sanayi, tarım ve balıkçılık kenti olan Aliağa, 393 km² yüz ölçümüne sahiptir (Şekil 76). Nüfusu tür. Türkiye nin tek gemi söküm tesislerini kıyılarında barındıran Aliağa da, küçük ölçekli kıyı balıkçılığı hâkimdir. Ancak bölgede bulunan sanayi tesisleri (Tüpraş, Petkim, MKE vb.), limanlar ve askeri bölgeler, kıyı balıkçılığını bu bölgede sınırlamakta ve gelişmesini kısmen engellemektedir (Şekil 77). S.S. Aliağa Su Ürünleri Kooperatifi 1974 yılında kurulmuştur (Şekil 78, 79 ve 80). Aliağa balıkçılığına ait genel bilgiler Çizelge 18 de verilmiştir. 76

27 Şekil 76. Aliağa coğrafi konumu Şekil 77. Aliağa Sahili ve Tüpraş Petrol Rafinerisi 77

28 Şekil 78. Aliağa Balıkçı Barınağı Şekil 79. Aliağa Su Ürünleri Kooperatifi ve balık satış dükkanları Şekil 80. Aliağa da barınak kullanım kurallarına ilişkin uyarı tabelası ile limanda balıkçılarla yapılan anket çalışması 78

29 Çizelge 18. Aliağa balıkçılığının genel durumu S.S. Aliağa Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1974 Kayıtlı ortak sayısı 62 Aktif üye sayısı 14 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 20 Üye olmayanların sayısı 0 Kayıt dışı tekne sayısı 0 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 75 Kooperatife üye olma oranı (%) 83 Aktif üye oranı (%) 22 Kooperatifte çalışan sayısı 1 Pazarlama faaliyeti-mezat* Var Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 11,2 Ortalama tekne boyu (m) 6,4 Ortalama motor yaşı 23,4 Ortalama motor gücü (HP) 12,8 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 45,6 Ortalama balıkçılık tecrübesi 25 Ortalama eğitim düzeyi 1,2 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 67 Balıkçılığı tek gelir kaynağı gören balıkçıların oranı (%) 67 Sosyo-ekonomik özellikler Sosyal güvence sahibi balıkçı oranı (%) 67 Ev sahibi balıkçıların oranı (%) 80 Evli balıkçıların oranı (%) 100 Hane halkı nüfusu 4,4 Balıkçının geçiminden sorumlu olduğu nüfus 2,8 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı Tayfa sayısı 1,6 Deniz iş günü 204 Balıksız dönülen deniz iş günü sayısı 29 Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (Trol)** Toplam tekne sayısı 1 Tayfa sayısı 4 Deniz iş günü Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (Gırgır)*** Toplam tekne sayısı Ortalama tayfa sayısı Ortalama deniz iş günü * Mezat yok ancak kooperatifin belediyeden kiralad bal k sat dükkânlar var. ** Eski Foça dan bir adet trol teknesi mevcuttur. *** G rg r ve alamana bal kç l yapan tekne bulunmamaktad r. Yok Yok Yok 79

30 Sorunları Av sahasının çok dar olması Yazın plaja yakın yerlere ağ atılamaması Liman kirasını ödemeyen teknelere bir yaptırım uygulayamamak Tüpraş ın orta suda bulunan ve avcılığı engelleyen şamandıraları Limana ağ tamiri için yer yapılmasına izin verilmemesi Sürat motorlarıyla dinamit avcılığı yapılması Yasa dışı olarak kabul edilen eleme avcılığı yapılması İleriye Yönelik Projeleri Bu konuda bir çalışma olmadığı belirtilmiştir. Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Kıyı alanı kullanımında iyi bir planlamanın olmadığı, çok büyük bir alanın balıkçılar tarafından kullanılamadığı, askeri ve endüstriyel amaçlı kıyı kullanımının özellikle bu duruma neden olduğu ve yine deniz kirliliğinin balıkçılık üzerine olumsuz etkide bulunduğu belirtilmiştir. Balıkçılığın Durumu Aliağa ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 19 da ve Aliağa da kullanılan başlıca av araç gereçleri ve miktarlarına ilişkin tahmini değerler Çizelge 20 de verilmiştir. Çizelge 19. Aliağa balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kasım-Aralık Uzatma ağları Barbun-Tekir (Mullus sp.) Nisan-Haziran Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Ekim-Kasım Uzatma ağları Dil (Solea vulgaris) Kasım-Ocak Uzatma ağları Fangri (Pagrus pagrus) Güz ve Kış ayları Uzatma ağları İstavrit (Trachurus sp.) Yaz ayları Uzatma ağları Kalamar (Loligo vulgaris) Eylül-Ekim Uzatma ağları, Olta Karagöz (Diplodus vulgaris) Yaz ayları Uzatma ağları Karides (Penaeus kerathurus) Nisan-Mayıs Uzatma ağları Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Yaz ayları Uzatma ağları Levrek (Dicentrarchus labrax) Eylül-Kasım Paragat, Olta, Sırtı Lüfer (Pomatomus saltatrix) Ekim-Kasım Uzatma ağları Palamut (Sarda sarda) Ağustos-Aralık Uzatma ağları, Sırtı Sarpa (Sarpa salpa) Yaz ayları Uzatma ağları Sinagrit (Dentex dentex) Ağustos-Ekim Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Mart-Nisan Uzatma ağları Av Sahası: Çandarlı Körfezi Dip Yapısı: Çamur, tragana 80

31 Çizelge 20. Aliağa balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Lüfer Fanyalı Uzatma 10 2 Barbun Sade 30 - Voli Ağları 15 - Dil Fanyalı Uzatma Sübye Fanyalı Uzatma Lüfer Sade Uzatma 15 - Köpek Balığı Sade Uzatma İnce Paragat 1-2 +** Levrek Paragatı * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. ** lgli bal kç l kta av tak m say s bal ç l k eforuna do rudan etki etmedi i için bu say lar dikkate al nmam t r Aliağa da özellikle endüstriyel amaçlı kıyı kullanımı nedeni ile küçük ölçekli balıkçının çalışabileceği av sahaları balıkçılığa kapatılmıştır. Bu bölgede siyaha boyanmış teknelerle bazı balıkçılar yasadışı, ama kendi ifadeleriyle zorunlu olarak, 3 10 m derinliklerde eğer lüfer varsa Kasım-Mart ayları arasında avcılık yapmaktadırlar. Kum ve eriştelik bölgelere uçları kuzuluklu olarak atılan bu voli ağları geceleri kullanılmakta, dakika süren avcılıkta balıklar labut ve takırtıyla ürkütülmektedir. Bu ağlarda yakalanan iskorpit ve köpek balıkları ıskarta edilmektedir. Genellikle lüfer sade uzatma ağlarının her teknede hem 120 hem de 240 göz derinliğinde iki takımı vardır (Şekil 81). 120 göz ağın yaklaşık maliyeti 350 TL, 240 göz ağın ise 500 TL dır (Eylül 2005). Şekil 81. Lüfer sade uzatma ağ planları (120 ve 240 göz yüksekliğinde) (Aliağa) 81