2005 Yılı Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu ÇNDEKLER

Transkript

1 ÇNDEKLER Bölüm 1: Yönetici Özeti 1 Bölüm 2: Genel Deerlendirme 3 Bölüm 3: Yönetim Organları 4 Bölüm 4: Etkinliklerimiz 6 Bölüm 5: 2006 Yılı Çalıma Programı 21 EKLER EK 1: TÜSEV 2006 Yılı Çalıma Programı Takvimi 25 EK 2: Denetçiler Kurulu Raporu 26 EK 3: Baımsız Denetim Kuruluu Raporu 27 EK 4: Yılı Konsolide Gelir-Gider Karılatırması 34 EK 5: 2005 Yılı Konsolide Bilançosu 35 EK 6: 2005 Yılı Konsolide Gelir-Gider Tablosu 36 EK 7: Anavarlık Artı Daılım Tablosu 37 EK 8: Yabancı Kurululardan Alınan Baılar (2005 Yılı) 38 EK 9: 2006 Yılı Konsolide Gelir-Gider Bütçesi Taslaı 39 EK 10: Bütçe Yönetmelii 42 EK 11: STEP Proje Özeti 43 EK 12: Vakıf ve Dernekleri lgilendiren Yasal Mevzuat Tablosu 46 EK 13: Türkiye Cumhuriyeti le AB Mali birlii Kanunu 52 EK 14: Milletlerarası Andlama 53 EK 15: Türkiye-AB Çerçeve Andlaması Genel Teblii 60 EK 16: Vakıf ve Derneklerin Vergi Kanunları Karısındaki 66 Durumu EK 17: Mütevelliler Heyeti Listesi 78 EK 18: TÜSEV Yayınları Listesi 83-1-

2 Çok Deerli Mütevellilerimiz, TÜSEV in baarı ile tamamladıı 2005 yılı faaliyetleri, Resmi Senedimiz dorultusunda iyi kurgulanmı bir misyonun ve vizyonun eseridir. Ülkemizin AB ne üyelik süreci ile dier sektörlerde olduu gibi sivil toplum sektöründe de önemli bir dönüüm balamıtır. Özellikle AB uyum paketleri ile tanımlanan ve Anayasa dan en alt mevzuata kadar geni bir yelpazeyi kapsayan yasal çalımaların bizleri ilgilendiren kısmında TÜSEV, AB mevzuatı ile yaptıı mukayeseli çalımalarla önemli bir payda ve uygulayıcı olarak Kamu-STK ilikilerinde yeni bir pozisyon elde etmitir. Ciddi anlamda uzmanlık ve bilgi birikimi gerektiren bu alanda, yıllardır dernekleri zor duruma sokan ve elini kolunu balayan Dernekler Mevzuatı batan sona deimitir. Vakıflar Kanunu tasarısı ise önemli katkılarımızla TBMM ne verilmitir. Tasarının bugüne kadar kanunlamamasının nedeni ise cemaat vakıflarına ait mal varlıklarıyla ilgili devam eden sorunlardır. Vergi Kanunlarında yapılan bazı deiiklikler, konjonktüre balı olarak yeniden deimi, ülkemizin ekonomik durumundaki istikrarın, sivil toplum kurulularına verilmesi gereken ve batıda örnekleri çok görülen vergi avantajları ile bozulacaı endiesi her gün younlaarak önce verilen haklar, bilahare geri alınmıtır. Ancak bu konu TÜSEV in en önemli gündem maddesi olarak hep üzerinde çalıtıı bir konu olmaya devam etmektedir. Dier taraftan birlikleri ve Uluslararası likiler alanında her geçen gün önemli kazanımlar elde edilmi ve TÜSEV in yurtdıında daha iyi tanınan bir uzman kurulu olması salanmıtır. Avrupa Komisyonunun bir danıman kuruluu olan EFC de(avrupa Vakıflar Merkezi) Yönetim Kurulu üyeliimiz devam etmektedir. Bu çerçevede ICNL le birlikte düzenlemi olduumuz Sivil Toplum Hukuku Küresel Forumuna ev sahiplii yapmamız ve birçok tanınmı yabancı hukukçu ve sivil toplum liderinin bir araya getirilmesi önemli bir faaliyettir. -2-

3 Bilgi ve Aratırma alanında ise geçmi dönemlerde balayan ve ülkemiz sivil toplum çalımalarında önemli bolukları dolduracak olan çok deerli bulgulara ulatıımız Sivil Toplum Endeks Projesi(STEP) ile FORD Vakfının destekledii, Türkiye de Hayırseverlik, Vatandalar, Vakıflar ve Sosyal Adalet konulu aratırmalar için filantropi konulu aratırmalar tamamlanmı ve yayınlanması aamasına gelinmitir. Kamu-STK ilikilerine AB ne üyelik sürecinde verilen önem hepimizin malumudur. Bu kapsamda AB destei ile balatılan Sivil Toplum - Kamu birlii Projesi nin (SKIP) özel bir önemi vardır. TÜSEV yıllardan beri Kamu STK ibirliine verdii özel önemle, sivil toplumun demokratik katılım düzeyini ve kamu ve sivil toplum arasındaki baları güçlendirecek ve ibirliini gelitirecek bir ortam yaratmaktadır. TÜSEV uzman kurulu olarak bu projede görev almaktadır. Bir dier misyonumuz ise mütevellilerimiz olan ve olmayan tüm kuruluların karılatıkları sorunların çözümüne katkıda bulunmaktır. Bu misyon da 2005 yılında baarı ile yerine getirilmitir. Kısaca özetlemeye çalıtıımız 2005 yılı her geçen gün artan sorumluluu çerçevesinde TÜSEV için 2006 yılının altyapısını oluturmaktadır. Gelinen bu noktada çok deerli destek ve katkılarınız, ülkemizde de sivil toplumun artık güvenilir bir payda olarak dikkate alınmasını salayacaktır. -3-

4 BÖLÜM 1. GENEL DEERLENDRME Sayın Mütevellilerimiz, Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı nın 2005 yılı faaliyetlerini ve bu dönemin hesapları ile 2006 yılı Çalıma Program ve Bütçe Tasarısını sizlerle paylamak üzere hazırladıımız bu raporu bilgilerinize sunmaktayız. Bu vesileyle ebediyete intikal eden vakıf ve dernek camiamızın deerli büyüklerini rahmet, minnet ve ükran duygularımızla anıyoruz yılı ülkemiz açısından siyaset, ekonomi ve uluslararası ilikilerin özellikle de AB ye adaylıımız sürecinin ivme kazandıı ve önemli gelimelerin yaandıı bir yıl olarak geride kalmıtır. Sivil toplum kurulularımızın, genelde vakıf ve derneklerimizin karar makamları ile birçok alanda ülke meselelerinin çözümüne bir payda olarak katkıda bulunması ve bu yöntemin kamu-stk ilikilerinde bir gelenek olarak yerlemesi hepimizi memnun eden bir gelime olarak dikkati çekmektedir. Aslında bu, katılımcı demokrasinin toplumsal hayatımıza yansıyan ve tüm yeniliklerde ve paradigma dönüümlerinde sivil topluma duyulan ihtiyacın ve sivil toplumun da kendi pozisyonunu belirlemesinin yolunu açmıtır. Sonuçta sivil toplum ve sivil toplum kuruluları ivme kazanan bu ilikiler yumaı içinde önümüzdeki dönemde farklı profillere kavuacaının iaretlerini vermektedir. Bu da eminiz ki bir batılılama ve çadalama projesi olan AB ne üyeliimize yeni bir yön ve boyut kazandıracaktır. Farklı görülere ramen AB önemli bir fırsat olarak geleceimiz olarak görülmektedir. Bu vakıf ve derneklerimiz için de geçerli bir öngörüdür. Kamu STK yakınlaması aslında bugüne kadar sivil toplum kuruluları dıında kalan bireylerin, birey kimlikleri ile sivil toplumla buluması ve yan yana politika yapmalarını salaması açısından önemlidir. Temel düüncemiz sivil toplum kuruluları yoluyla ortak hareket etme bilincini gelitirmek, insanlarımızın güçlenmesi ile demokratiklemenin sivillemesine destek olmak, marjinal kalma korku ve kukusunun toplumsal bilinçten tamamen silinmesi ve önümüzde duran özgürlük, adalet, yoksulluk ve eitlik gibi temel sorunların hukuk devleti ilkeleri çerçevesinde çözüme kavuturulması ve bu çözümlere sivil toplum kuruluu katkısının giderek artmasıdır. Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı(TÜSEV), uluslararası faaliyetleri ve bilgi üretme çalımaları ile ülkemizde sivil toplum kamu ibirliinin önemli ve olumlu bir örneini oluturmakta, bundan hem sivil toplum hem de kamu önemli kazanımlar elde etmektedir. AB ne üyelik hedefinin gerçeklemesine ilikin devam eden çalımalara TÜSEV in yadsınamaz katkıları olmutur ve olmaya devam etmektedir. -4-

5 Özellikle dernek, vakıf mevzuatının uyumlatırılması, gönüllülük ve hayırseverlik alanı olan sivil toplum kuruluları alanında karar makamlarının daha kolay karar almasını salayarak alt yapılar oluturulmutur. Buna benzer ilikilere AB üyesi ve aday ülkelerde de tüm gerçeklii ile rastlanılması mümkündür. Sayın Mütevellilerimiz, 2006 yılı Yönetim Kurulumuzun son hizmet yılı olacaktır. Resmi Senedimizin ilgili hükümleri çerçevesinde 2006 yılında yapacaımız Mütevelliler Heyeti toplantımızda hizmet bayraını daha da ilerilere taıyacak yeni Yönetim Kurulumuz siz deerli mütevellilerimiz arasından seçilecektir. Çok önemli bir misyonu ve geni bir vizyonu olan TÜSEV in Türk sivil toplumuna götürecei önemli hizmetler ve ciddi yükümlülükleri bulunmaktadır. Bunların gerçeklemesinde en büyük destek ve gücü siz deerli mütevellilerden almaktadır. Bu düüncelerle 2005 yılı Faaliyet Raporunu, mali tablolarını ve 2006 yılı Çalıma Programı Bütçe Tasarısını deerli takdirlerinize sunuyor, bu vesile ile TÜSEV in kuruluundan bugüne kadar ebediyete intikal etmi tüm büyüklerimizi rahmet ve ükranla anıyor, hepinize temsilcileri olduunuz vakıf ve derneklerinizin çalımalarında baarılar diliyor, teekkür ediyoruz. TÜSEV YÖNETM KURULU BÖLÜM 2. YÖNETM 1. Mütevelliler Heyetimiz Bakanlık Divanı Bakan : Prof.Dr.Üstün Ergüder Bakan Vekilleri : Rahmi M.Koç ve Güler Sabancı 2. Yönetim Kurulu Yönetim Kurulumuz aaıdaki kuruluların temsilcilerinden olumaktadır. Prof.Dr.Üstün Ergüder (Bakan) nal Avcı (Bakan Yardımcısı) Timur Erk (Bakan Yardımcısı) Didem Altop Hanzade Doan Vehbi Koç Vakfı Türk Lions Vakfı Türk Böbrek Vakfı Türkiye Eitim Gönüllüleri Vakfı Aydın Doan Vakfı -5-

6 Faruk Eczacıbaı Altan Edis Ünal Somuncu Prof.Dr.Aye Soysal Prof.Dr.Tosun Terziolu Hüseyin Topa (Alfabetik Sırada) Nejat Eczacıbaı Vakfı Erol Kerim Aksoy Eitim ve Spor Vakfı Türk Eitim Vakfı Boaziçi Üniversitesi Vakfı Hacı Ömer Sabancı Vakfı Anadolu Eitim ve Sosyal Yardım Vakfı Yönetim Kurulumuz, Vakfımızın yönetim ve icra organı olup sizler adına verdiiniz yetkiler, yürürlükteki yasalar ve buna balı hukuk kuralları çerçevesinde TÜSEV i yurtiçi ve yurtdıında temsil etmektedir. TÜSEV i EFC (Avrupa Vakıflar Merkezi) Guvernörler Konseyi nde, Mütevelliler Heyeti ve Yönetim Kurulu Bakanımız Prof.Dr.Üstün Ergüder temsil etmektedir. Vakfımız Resmi Senedi nin 10.1 maddesi gereince dönemi için seçilen Yönetim Kurulumuzun, görev süresi sona ermekte olup, 2006 yılı Mütevelliler Heyeti toplantımızda gelecek dört yıl için yeni yönetim kurulu seçilecektir. 3. cra Komitesi cra Komitesi, Bakan Yardımcıları ile Yönetim Kurulu dier üyelerinin (istediklerinde) katılımı ile gerektiinde gündemli olarak toplanan, Yönetim Kurulu toplantılarına altyapı hazırlayan, Yönetim Kurulunda karara balanması gereken konuların ön incelemesinin yapıldıı bir danıma organıdır. 4. Denetçiler Kurulu Bir çalıma dönemi içinde çalıma program ve bütçesi dorultusundaki tüm mali hareketleri ve bunlarla ilgili faaliyetleri Mütevelliler Heyeti adına vakfımız faaliyetlerini ve hesaplarını denetlemeye yetkili ve sorumlu bir organ olup, Dönemi için aaıdaki mütevellilerimizden olumaktadır. Gün Han Baik Osman Çetin Evranuz Ümit Y.Gürses (Alfabetik Sırada) Feyziye Mektepleri Vakfı Elginkan Vakfı Tema Vakfı 5.Genel Sekreter Namık Ceylanolu -6-

7 BÖLÜM 3. ETKNLKLERMZ TÜSEV Program Alanı: birlikleri ve Uluslararası likiler 1. German Marshall Fund, Transatlantik Vakıfları Zirvesi (Washington DC-ABD): 5-7 Aralık 2004 tarihlerinde Washington da düzenlenen, 3 üncü Transatlantik Vakıfları Zirvesi ne katılınmıtır. Bu toplantıda; son Amerikan seçimlerinin transatlantik ilikileri nasıl etkiledii; AB-ABD ilikileri ve dı politika konuları; 2005 yılında ticaret, çevre ve sürdürülebilir kalkınma konularında transatlantik ibirlii; transatlantik ibirlii konusuna Avrupa nın bakı açısı ve slam ülkeleri ve komularıyla ilgili politikaları; dı politika konularında vakıfların rolü ve vakıflar arasındaki ibirliinin gelitirilmesi için neler yapılabilecei konuları tartıılmıtır. 2. European Foundation Center (EFC): Akdeniz Sivil Toplum Diyalou Toplantısı (Roma-talya): Ocak 2005 tarihlerinde Roma da düzenlenen Akdeniz Sivil Toplum Diyalou Toplantısı na (ASTD) katılınmıtır. Bu toplantının amacı; katılan vakıfların aralarında bilgi ve deneyim alıveriinde bulunulması, ASTD nin daha ileriye taınması ve vakıfların kendi aralarındaki ve Avrupa Birlii ile ilikilerinin güçlendirilmesidir. Toplantıda, Akdeniz Bölgesi nin stratejik önemi ve bu bölgedeki vakıfların diyalog yoluyla ilikilerini ilerletmeleri gerektii; Güney ve Dou Avrupa daki vakıflarla ibirlii kurulabilmeleri için platformlar oluturulması ve bunu baarabilmek için de bu vakıfların yapılarının güçlendirilmesi konuları ve deiik gruplardan oluan katılımcıların bilgi alıveriinde bulunmaları salanmıtır. Toplantı sonunda, Akdeniz Bölgesi nde filantropinin tevik edilmesi ve ortaklık ve ibirliinin arttırılmasına karar verilmitir. 3. NEF Ziyareti: TÜSEV, merkezi Brüksel/Belçika da bulunan ve kar amacı gütmeyen bir kurulu olan Network of European Foundations (NEF) yetkililerinin Mart 2005 tarihlerinde Türkiye ye yaptıkları ziyaret nedeniyle bir dizi toplantı düzenlemitir. Merkezi Avrupa da bulunan 10 vakfı bünyesinde bulunduran NEF, Avrupa düzeyinde gerçekletirilecek yeni ibirlii projeleri için birletirici bir platformdur. Her üye vakıf NEF e, Avrupa düzeyindeki vakıflar arasında ibirliini güçlendirmek için katılmıtır. NEF üyelerine, benzer çıkarları olan dier Avrupa vakıflarıyla ortak amaçlar bulma ve ortak bir güç oluturma fırsatı tanımaktadır (NEF ile ilgili daha fazla bilgi için lütfen adresine bakınız). -7-

8 4. 28 Mart-1 Nisan 2005 AGT in Kazakistan da düzenledii Orta Asya Ülkelerinde Örgütlenme Özgürlüü Mevzuatı konulu konferansa katılınmı ve Türkiye örnei anlatılmıtır. 5. European Foundation Center (EFC): Genel Kurul ve Konferans (Budapete-Macaristan) a. 2-6 Haziran 2005 tarihinde Budapete de düzenlenen Genel Kurul ve Konferansı ve EFC Yönetim Kurulu Toplantısına, b. EFC Uluslararası Komite toplantısına ve ayrıca iki panelde konumacı olarak katılınmıtır ( Türkiye de Yasal Çerçeve ve Kaynaklar ve Akdenizde Vakıfların birlii ). c. Konferans ta ayrıca TÜSEV ve Türkiye deki projelerle ilgili Levi s Vakfı, CAF (Charities Aid Foundation), ve Microsoft Avrupa Ofisi temsilcileri ile toplantı gerçekletirilmitir. 6. Dünya Bankası (Ankara) Dünya Bankası Türkiye Yaratıcı Kalkınma Fikirleri Yarıması jüri üyeliinde görev alınmı ve sivil toplumun küçük ölçekli kalkınma projeleri deerlendirilmi ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk konulu bir panelde yer alınmıtır. 7. Yerel Kalkınma ve Üçüncü Sektör Konferansı: TÜSEV ve IPM nin(sabancı Üniversitesi stanbul Politikalar Merkezi), Friedrich Naumann Vakfı ve ngiltere Bakonsolosluu nun desteiyle ev sahipliini yaptıı Yerel Kalkınmada Üçüncü Sektörün Rolü konulu Uluslararası Konferans Ekim 2005 tarihlerinde stanbul da gerçekletirilmitir. Konferans Türk ve Avrupa üçüncü sektör paydalarına tecrübelerini karılatırma ve paylama imkanı salamı; Batı, Orta ve Dou Avrupa ülkelerindeki potansiyaller, baarılı giriimler, sınırlamalar ve engeller detaylı biçimde tartıılmıtır. 8. WINGS Toplantısı(Kanada) - TÜSEV in de üyesi olduu WINGS in (Worldwide Initiatives for Grantmaker Support, TÜSEV e benzer aların/kuruluların üye olduu uluslararası bir network) Ekim tarihleri arasında düzenlendii eitimine katılınmıtır. Eitimin konusu Devlet le likiler ve Kamu Politikalarını Etkileme olup, toplantıda bir sunum gerçekletirilmitir. 9. Akdeniz Ülkeleri Sosyal Ekonomi Toplantısı (3-6 Kasım 2005, Cosenza/TALYA) Toplantıyı düzenleyen ME.DIA.T.E (MEditerranean Dialogue Through Empowerment) 25 Akdeniz ülkesinden sivil toplum kurulularının dahil olduu bir platformdur. Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen toplantıda farklı ülkelerden 85 sivil toplum kuruluunu temsilen 100 e -8-

9 yakın katılımcı bulunmutur. Türkiye den yalnız TÜSEV temsilcisi katılmıtır. Toplantının amacı Akdeniz ülkelerinden farklı alanlardaki sivil toplum kurulularının biraraya gelmesi, deneyimlerini ve karılatıkları zorlukları paylamaları ve faaliyetlerini güçlendirmek amacıyla ortak bir amaç etrafında birlemeleridir. ki gün süresince dört balık etrafında atölye çalımaları gerçekletirilmitir. Bu çalımalarla, AB-Akdeniz Ortaklık likileri Planı olarak adlandırılan ve 1995 te ilk toplantısı düzenlenen Barcelona sürecine katkıda bulunulması amaçlanmıtır. Atölye çalımaları sonunda katılımcıların ortak görüüyle sunduu çözüm önerilerinin Avrupa Komisyonu bata olmak üzere, toplantı katılımcılarının devlet otoritelerine iletilmesi kararlatırılmıtır. 10.European Foundation Center (Avrupa Vakıflar Merkezi) Brüksel/Belçika: 7-8 Kasım 2005 tarihinde düzenlenen Avrupa Vakıflar Merkezi Yönetim Kurulu Toplantısı na katılınmıtır. TÜSEV in EFC Yönetim Kurulunda yeni dönem için tekrar aday olmasına karar verilmitir, EFC International Committee sinin (Uluslararası Komite) stratejik hedefleri ve çalımaları üzerinde çalıma yapılmıtır, EFC nin yeniden yapılanması görüülmütür, TÜSEV, EFC 2008 Genel Kurulu ve Yıllık Toplantısı nın Türkiye de yapılmasını önermi ve bu öneri kabul edilmitir; TÜSEV, WINGS in 29 Haziran 1 Temmuz 2006 da, Türkiye de yapacaı eitime ev sahipliini yapacaını bildirmitir. 11.Sivil Toplum Hukuku Küresel Forumu (Global Summit on Civil Society Law): TÜSEV in ICNL ile birlikte ev sahipliini yaptıı ve 60 ülkeden 150 uzmanı biraraya getiren Sivil Toplum Hukuku Küresel Forum u Kasım 2005 tarihlerinde stanbul da gerçekletirilmitir. Alanında bir ilk olan Forum a dünyanın önde gelen sivil toplum hukuku uzmanları, sivil toplum paydaları ve konuyla ilgili devlet temsilcileri katılmıtır. Forum un belirli alanlarda sponsorluunu Vakıflar Genel Müdürlüü ve çileri Bakanlıı Dernekler Dairesi Bakanlıı yapmıtır. Forum organizasyonuna katkıda bulunan dier kurulular ise forum sponsorluunu üstlenen USAID, ngiltere Charity Commission ve ICNL in karde kuruluu ECNL(Avrupa Kar Amacı Gütmeyen Hukuk Merkezi) olmutur. -9-

10 Katılımcılar iki gün boyunca paralel çalıtaylara bölünmü ve; a)reform ve Savunuculuk, b)güncel Sorunlar ve STK Hukuk Reformu, c)stk larda Sürdürülebilirlik ve Hukuk, d)stk larda Hesapverebilirlik, effaflık ve Düzenlemeler, e)stk-devlet likileri, ana balıkları altında sivil toplum hukukunun son derece kritik ve güncel konularını tartımılardır. Bu konular kapsamında ülkemiz için de önem tekil eden; f)terörle Mücadele ve Sivil Toplum Hukuku, g)devlet Desteine Yenilikçi Yaklaımlar, h)hayırseverlik ve Kamu Yararı Kavramlarının Tanımlanmasındaki Zorluklar, gibi konular irdelenmitir. Sivil toplum hukuku reformu balamında Dernekler Dairesi Bakanı entürk Uzun Türkiye deneyimini ve yapılan yasal reformları katılımcılarla paylamıtır. Forum dünyanın deiik köelerinden gelen katılımcılara farklı tecrübeleri karılatırma imkanı salamakla kalmamı, aynı zamanda konunun uzmanı kiiler arasında a kurma imkanını da salamıtır. Forum sonuçları için bakınız; AB Sürecinde Sivil Topluma Yönelik Reformların Deerlendirilmesi ve Örnek Ülke Uygulamaları 7-8 Aralık 2005 tarihlerinde Ankara da çileri Bakanlıı Dernekler Dairesi Bakanlıı ve ngiltere Büyükelçilii nin ortaklaa düzenledikleri AB Sürecinde Sivil Topluma Yönelik Reformların Deerlendirilmesi ve Örnek Ülke Uygulamaları konulu konferansta temsilcilerimiz AB Reform Sürecinde STK ların Reformları Algılaması ve Beklentiler ile STEP Aratırması Süreci ve Sonuçları konularında birer sunu yapmılardır. Ayrıca konferansta örnek ülke uygulamaları olarak ngiltere ve Macaristan da sivil toplumun yapısı, önemi, toplumsal kalkınmadaki rolleri, kurumsal yapılanmaları ve mevzuat konuları hakkında sunular yapılmı, ayrıca STK lara yönelik kamu hizmeti standartlarının gelitirilmesi konuları tartıılmıtır. kinci gün yapılan çalıtaylarda vali yardımcıları, kaymakamlar ve l Dernek Müdürleri ile Dernekler Kanunu, yönetmelik, aksaklıklar, farklı uygulamalar ve Bilgi Edinme Hakkı Kanununa ilikin konular tartıılmıtır. 13. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu: Bir AB projesi olarak TESEV(Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı) tarafından yürütülen Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Projesinin Ekim 2005 tarihlerinde Ankara da -10-

11 yapılan kapanı konferansında TÜSEV olarak, uygulama örneklerine ilikin daha önce Diyarbakır ve Trabzon da yapılanlar paralelinde bir sunum yapılmı ve uygulamanın kamu yönetimi tarafından nasıl algılandıı, vatandaın denetim hakkının bu yolla ne kadar yerine getirildii verilen cevapların tutarlılıı ve bu kanunun uygulanması ile elde edilen verilerin kamu kurum ve kurulularının yeniden yapılanmasındaki yararları yönetiimin ilkeleri çerçevesinde tartıılmıtır. 14. Türkiye AB Tarama Sürecinde Danıman STK: TÜSEV, Türkiye nin Avrupa Birlii ne katılım süreci çerçevesinde tanıtıcı ve ayrıntılı taramaları tamamlanan fasıllara ilikin teknik düzeyde bilgilendirme ve deerlendirme süreçlerinde danıılacak sivil toplum kuruluları arasında yer alması Devlet Bakanlıı nca (Ba Müzakereci) uygun görülmü olup, bu çerçevede toplantılara katkıda bulunmaktadır. TÜSEV Program Alanı: Bilgi ve Aratırma 1. Türkiye de Hayırseverlik: Vatandalar, Vakıflar ve Sosyal Adalet Bu aratırma, ABD de yerleik FORD Foundation ın maddi katkılarıyla gerçekletirilmi olup, Türkiye de sosyal adalet için hayırseverlik potansiyelini anlamak ve ölçmek amacıyla, TÜSEV in (Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı) iki yıl süren çalımasını sergilemektedir. Benzer çalımalar Hindistan, Endonezya, Mısır, Tanzanya ve ngiltere olmak üzere dier be ülkede de aratırma kurulularınca yapılmıtır. Bu aratırmanın amacı, Türkiye deki sosyal adalet için hayırseverlik olgusunu incelemektedir. Bu nedenle aratırmada vakıfların tarihsel geçmiini, mali yönlerini, kurumsal ve faaliyet boyutlarını; faydalananlar ve devletle ilikileri açısından çok yönlü deerlendirilmeleri içeren deiik çalımalar yapılmıtır. Bu çalımalara ek olarak, vatandaların baı, yardım ve hayırseverlik balamındaki eilimlerini, düünce ve algılama biçimlerini daha derinlemesine anlayabilmek için hane halkı aratırması gerçekletirilmitir. Aratırma sonuçları, daha geni boyutlu bir tartıma ve analizi gerekli kılan bir dizi önemli sorunu vurgulamaktadır. Her eyden önce, bireyler, vakıflara baı yapmaktan çok, bireyden bireye yardım dorultusunda bir tercih ortaya koymaktadırlar. Derinlemesine incelendiinde, bu tercihin özel vakıflara yönelik önemli bir bilgi ve bilinçlenme eksikliinden kaynaklandıı görülmektedir. Bu sonuç muhtemelen vakıfların henüz gözle görülür düzeyde bir etkilerinin olmadıını göstermekte ve vakıfların baı toplama mekanizmalarının bulunmadıının göstergesi olabilir. kinci olarak, vakıfların çounun sınırlı mal varlıı ve küçük baılardan oluan bir geliri vardır. Bu da vakıfların, bireysel servetin kamu yararına -11-

12 yönlendirilme aracı olarak çok yaygın kullanılmadıını göstermektedir. Doksan lı yılların baından beri kurulan vakıfların sayısında bir artı olmasına ramen ne yazık ki, bunların çok azı belirli bir kaynaa ve STK lara tahsis edilecek belirli bir kaynaa sahiptir. Çok az sayıda vakıf, toplam mali varlıkların büyük bir bölümüne sahiptir ve bu vakıflar genel olarak, son derece çada üniversiteler, müzeler ve hastaneler kurmaktadırlar. Ek olarak son dönemde hükümet tarafından salanan vergi muafiyetinin bir sonucu olarak, vakıflar tarafından kurulan (daha çok ekonomik olarak yetersiz bölgelerde) ve ardından devlete baılanan okul sayısı hızla artmıtır. Ne üzücüdür ki, sosyal adalet ve demokratikleme alanında çaba harcayan STK lar için benzer bir vergi tevii ve destei gözlemlenmemektedir. Son olarak vakıflar, kurulu aamasından varlık yönetimine ve uluslararası ilikilere kadar uzanan konularda mevcut yasal düzenlemelere ilikin honutsuzluklarını dile getirmektedirler. Anket lerin yapıldıı sırada (2004) yürürlükteki yasalar ve düzenlemeler göz önüne alındıında, bu sonuç bekleniyordu ve bu sonuç aırtıcı deildi. Ancak bu raporun zamanlaması, vakıf sektöründeki yeni bir dönemin balangıcıyla da çakımaktadır. Bu raporun yayınlandıı tarihlerde, Türkiye Büyük Millet Meclisi vakıflar için yeni bir yasa tasarısını görüüyor olacaktır. Bu yasanın gerekçesi, Türkiye nin AB ye giri sürecindeki genel reform çalımalarıyla ve kamu yararı için özel giriimlere daha geni olanaklar tanıyan yasaların hazırlanması ile balantılıdır. 2. Sivil Toplum Endeksi Projesi (CIVICUS Projesi ) STEP Sivil Toplum Ulusal Forumu Bu Proje CIVICUS(Vatanda Katılımı çin Dünya birlii) tarafından aynı anda dünyanın 60 ülkesinde uygulanmakta olan uluslararası bir proje olup TÜSEV in amacı; Türkiye de sivil toplumun durumu hakkında bilinenlerin ve sivil toplum paydaları arasındaki ibirlii ve iletiimin artırılmasıdır. Sivil Toplum Endeks Projesi (STEP) kapsamında, STEP Sivil Toplum Ulusal Forumu 3-4 Aralık 2005 tarihlerinde stanbul Bilgi Üniversitesi Dolapdere Kampüsü nde gerçekletirilmitir. Forum ülke genelinden ve farklı sektörlerden 95 sivil toplum paydaını biraraya getirmitir. Forum sponsorları Açık Toplum Enstitüsü, Henrich Böll Vakfı Dernei ve forum'un gerçekletirildii stanbul Bilgi Üniversitesi olmutur. Forum'da, STEP süreci ve aratırma bulguları katılımcılara sunulmu, daha sonra atölyelere ayrılarak katılımcılardan Aratırma Bulguları Özet Raporu ııında sivil toplumun yapı, ortam, deerler ve etki boyutlarına ilikin güçlü ve zayıf yönleri ile tehdit ve fırsatlardan oluan bir SWOT analizi yapmaları ve sivil gelitirmeye yönelik ortak katılımlı bir hareket planı oluturmaları istenmitir. Forum'da, kamu, sivil toplum, i ve akademi dünyasının, önde gelen temsilcileri aynı amaç etrafında -12-

13 bulumu ve güçlü bir etkileim meydana gelmitir. Oluturulması hedeflenen etkilerden bir tanesi de, proje ve forumun sonuçlanmasının ardından, sivil toplumu gelitirmeye yönelik çalımalar yürüten deerli paydaların ülke genelinde bir iletiim aına sahip olmalarıdır. 3. Levi s Vakfı Proje Aratırması: TÜSEV in Levi s Vakfı için gerçekletirdii Türkiye de Tekstil Sektöründe stihdam ve çi Hakları Fizibilite Çalıması 21 Eylül 2005 tarihinde balamı ve 14 Kasım 2005 tarihinde nihai raporun teslim edilmesiyle son bulmutur. Bu çalımanın Levi Strauss Vakfı na gelecekte Türkiye de yapabilecekleri hibeler ve proje uygulamalarında yol gösterici nitelikte olması amaçlanmıtır. Projenin konusu Türkiye de stihdam ve çi Hakları olup, proje bu konuda hazırlanan ulusal ve uluslararası raporların incelendii bir çevre aratırmasını ve çeitli kurulu ve uzman kiilerle yapılan görümelerin sonuçlarını kapsamaktadır. Çevre aratırması için Türkiye ile ilgili Uluslararası Çalıma Örgütü (ILO) raporları, Avrupa Birlii lerleme Raporları, ABD Dıileri Bakanlıı (US Department of State) nsan Hakları Raporları ve Uluslararası Baımsız Sendikalar Federasyonu nun yıllık sendikal haklara ilikin raporları incelenmitir. Ayrıca Temiz Giyim Kampanyası, Etik Ticaret Giriimi, Sosyal Sorumluluk, Enternasyonel çi Hakları Konsorsiumu gibi tekstil sektöründe içi haklarıyla yakından ilgilenen uluslararası kuruluların da raporları gözönünde tutulmutur. Proje balamında görüülen kurulular arasında meslek birlikleri, sendikalar, özel sektör, sivil toplum kuruluları gibi çeitli kurulular bulunmu, bu görümeler Levi Strauss Vakfı nın hazırladıı bir görüme taslaı çerçevesinde gerçeklemitir. Görüülen kurulular arasında Türkiye Giyim Sanayicileri Dernei (TGSD), DSK/Tekstil-i Sendikası, Amerikan GAP ve ngiliz Next firmaları, Tüketiciyi Koruma Dernei (TÜKODER), Ev-Eksenli Çalıan Kadınlar Koperatifi ve daha pek çok kurulu yeralmaktadır. Proje nin Levi Strauss&Co nun tedarikçilerinin younlukla bulunduu Tekirda yöresini de kapsaması amacıyla TEKSIF Sendikası, nsan Hakları Dernei, Çada Yaamı Destekleme Dernei ve Türk Kadın Birlii Tekirda ubeleri ile de temasa geçilmitir. Tüm aratırma ve görümelerin sonucunda hazırlanan nihai rapor, görümelerin analizlerini, önemli uluslararası ve ulusal organizasyonları, Türkiye deki STK ları, sivil toplum sektörüne kapsamlı bir bakıı kapsamakta ve Levi s Vakfı nın kullanımına yönelik bir fizibilite raporunu içermektedir. Fizibilite çalımasındaki temel amaç ise sektördeki balıca sorunlar ve bu konulardaki mevcut çalımalar gözönüne alınarak Vakfın, ileride Türkiye de ibirlii yapabilecei STK lardan ve çalımalarından haberdar edilmesidir. -13-

14 TÜSEV Program Alanı: Yasal Çalımalar 1. Dernekler Yönetmelii 5253 sayılı Dernekler Kanununun yürürlüe girmesi nedeniyle hazırlanması gereken yeni Dernekler Yönetmelii konusunda Ankara da yapılan toplantılarda görülerimiz anlatılmı ve hazırladıımız öneriler 31 Mart 2005 tarihinde yayımlanan yönetmelie girmitir. 2. Kamu Yararına Çalıan Dernek ve Vergiden Muaf Vakıfları lgilendiren Vergi Mevzuatındaki Deiiklikler Toplantısı 17 ubat 2005 tarihinde vakfımız merkezinde 34 kamu yararına çalıan dernek ve vergiden muaf vakıf temsilcisinin katılımıyla bir toplantı düzenlenmitir. Toplantıda özellikle 5228 Sayılı Kanun ile vergi mevzuatında yapılan deiiklikler anlatılmı, vakıf ve dernek temsilcilerinin soruları cevaplandırılmıtır. Toplantı sonunda hazırlanan rapor websitemize konularak ilgili dernek ve vakıflarla paylaılmıtır. 3. Vakıflar Kanunu Tasarısı Taslaı Vakıflar Genel Müdürlüünün daveti üzerine Ankara da Vakıflar Kanunu Tasarısı Taslaı hakkında düzenlenen toplantıya katılınmıtır. VGM ve TÜSEV temsilcilerinin katılımıyla gerçekleen toplantıda Kanun Tasarısı Taslaına ilikin görülerimiz bir sunumla anlatılmıtır. Gelinen son noktada TÜSEV in önceden yaptıı önerilerin büyük kısmının dikkate alındıı ve Kanun Tasarısı Taslaına bu yolda ekil verildii gözlenmitir. Kanun Tasarısı Haziran 2005 te TBMM ne sunulmu olup Plan ve Bütçe, Adalet ve Avrupa Birlii Uyum Komisyonlarında görüüldükten sonra Genel Kurul a inecektir. Kanun tasarısının cemaat vakıflarının mal varlıklarına ilikin hükümleri bilindii üzere AB Komisyonu tarafından izlenmekte olup, bu konunun henüz bir çözüme kavuturulamamı olması nedeniyle kanun tasarısı beklemektedir. 4. Vakıflar Meclisi Yeni Vakıflar Kanunu Tasarısında yer alan önemli bir madde yeniden yapılandırılan Vakıf Meclisidir. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Prof. Dr. Erdal Onar(Anayasa Hukuku) ve Prof. Dr. Ali Ulusoy(dare Hukuku) ile stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Prof.Dr. Ergun Özsunay(Medeni Hukuk) ve Yrd.Doç.Dr.Kemal Berkarda(dare Hukuku) ile görüülerek yeniden yapılandırılan Vakıflar Meclisinin Anayasa ve dier mevzuat karısındaki durumuna ilikin görü alınmı ve bu görü Vakıflar Genel Müdürlüü gerekli düzeltme ve düzenlemenin yapılabilmesi için iletilmitir. 5. Kamu Yararı ve Vergi Toplantısı Çeitli vakıf ve dernek temsilcilerinin katılımıyla (TEGV, Deniz Feneri, KSV temsilcileri); baıçılar, kurumlar, kaynak gelitirme, sponsorluk ve -14-

15 tevik konularının ele alındıı bir toplantı 28 Mart 2005 günü vakfımız merkezinde düzenlenmitir. Bu konu ile ilgili toplantıların daha fazla STK temsilcisi, medya mensubu ve ilgili akademisyenlerin katılımıyla geniletilerek devam edilmesine karar verilmitir. 6. Vergi Yasalarındaki Deiikliklerle lgili Seminer: Vergi yasalarında yapılan deiiklikler konusunda Ocak ayında vakıf ve derneklerimize bir seminer verilmitir. Bu seminerin Ankara ve zmir de tekrarlanması düünülmektedir. 7. Dier Çalımalar nsan Hakları Danıma Kurulu: T.C. Babakanlık nsan Hakları Bakanlıı, TÜSEV i yeniden nsan Hakları Danıma Kurulu üyeliine davet etmitir ( tarihli davet yazısı). Ancak kurul henüz bir toplantı yapamamıtır. TBMM Kamu Vakıfları Aratırma Raporu: Kamu Vakıflarına ilikin sorunları aratırmak için oluturulan TBMM Kamu Vakıfları Aratırma Komisyonu Raporunu Mart 2005 te yayımlamıtır. Raporda TÜSEV in görüleri geni anlamda yer almıtır. Çok önemli bir rapordur. Rapor 5072 Sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluları ile likilerine Dair Kanun çerçevesinde kamu kaynaklarından(insan gücü, para, fiziki mekan, araç gereç, kaynak transferi ve yetki vs.) yararlanan dernek ve vakıfların bir anlamda devletle ilikisini kesip kesmediini belirlemek amacıyla yapılmıtır. Ancak sonuç beklendii gibi olmamıtır. Komisyonun elde ettii önemli bulgulara ramen Kamunun kurduu dernek ve vakıflar faaliyetlerine aynen devam ederken, özel sermaye ve emekle kurulan ve bu kapsamda olduu belirtilen birçok dernek ve vakfın kapatılması yoluna gidilmitir. Özellikle Bakanlıklar kendi bünyesindeki dernek ve vakıflar için özel kanun hükümleri çıkararak veya mevcut mevzuatta deiiklikler yaparak varlıklarını sürdürmeye devam etmektedirler. Vakfın Denetlenmesi: TÜSEV 2004 yılı hesapları, Vakıflar Genel Müdürlüü denetçileri ile ayrıca Birleik Uzmanlar YMM A.. tarafından da denetlenmitir. Mevzuat Kitapçıı: Vakıf ve Dernekleri lgilendiren Yasal Mevzuat ve Dier Konular balıklı el kitapçıının beincisi hazırlanmı ve websitemize konulmutur. Bu çalıma vakıf ve derneklerimizi ilgilendiren bir mevzuat taraması olup, ancak dernek ve vakıf yöneticilerimizin gerektiinde, ihtiyaç duyduklarında bir mevzuat taraması için zaman kaybetmemelerini ve hızla bilgi edinmelerini teminen hazırlanmıtır. -15-

16 8. Dernekler Kanununun Uygulanması: zleme Projesi 7-8 Haziran 2005 tarihlerinde Budapete de ECNL ve ICNL uzmanlarıyla bu konuda bir çalıma yapılmıtır. zleme projesi Türkiye nin demokratik reform sürecinde son derece önemli bir çalıma olacaktır. Proje u an tasarım aamasındadır ve yürütülmesi için bir kaç kuruma fon bavurusu yapılmıtır. 9. Kamu Yararı ve STK- Kamu likisi Bu konularda iki ayrı yuvarlak masa toplantısı yapılmıtır. STK, Maliye Bakanlıı, çileri Bakanlıı(DDB),Vakıflar Bölge Müdürlüü Akademisyenler ve yerel yönetim temsilcilerinin katıldıı toplantılar Temmuz 2005 tarihlerinde, stanbul da ICNL den David Moore un moderatörlüünde gerçeklemitir. Kamu yararı statüsünün uluslararası çerçevesi, farklı ülke uygulamaları, kriterleri ile ülkemizde vakıf ve dernekler için izlenen iki ayrı prosedür ve buna ilikin statünün verilmesi süreci mukayeseli olarak ele alınmıtır. STK-Kamu birlii, 5253 Sayılı Dernekler Kanununun 10.uncu maddesi ile getirilen yeni bir hükümdür. Bu konu özellikle STK lar için bir ibirlii ve kaynak bulma alanı olması nedeniyle çok önemli bir konudur. Önemi kadar, kanun maddesinin; Büyükehir Belediyeler Kanunu ve Belediyeler Kanunu gibi bazı kanunlarla yeni açılımlar getirmesi mümkündür. Ancak bu kanun ve kanun tasarıları arasında geçi ve ilikilerde boluklar vardır. Toplantıda Kamu-STK birliine ilikin Yasal Mekanizmalar, Dorudan Kamu Destei, Kamu-STK birliinde kurumsal çerçeve, Kamu Destei için Yenilikçi Teknikler konuları tartıılmıtır. Hazırlanan rapor katılımcılara gönderilmitir. Bu konuda yapılması kararlatırılan toplantıların ilki belediyelerle yapılacaktır. Toplantıda bazı ilginç noktalar ortaya çıkmıtır; Avrupa ve ABD de sadece üyelerinin çıkarlarına hizmet eden kurululara da devlet destei verilebildii, AB ülkelerinde çevre konusunun artık kamu yararlı bir alan olarak kabul görmedii, Gelien ve güçlenen Avrupa da artan sosyal ihtiyaç ve müktesebat çokluu nedeniyle literatüre Euroaucracy ve Civilaucracy gibi yeni kelimelerin girdii, Government Procurement olarak tanımlanan, devletin STK lardan para karılıı aldıı hizmetlerin artık Dorudan Fonlama olarak kabul edildii. 10. STK lar ve Kamu Sektörü arasında birliini Gelitirmek ve STK ların Demokratik Katılım Düzeyini Güçlendirmek için Teknik Destek Projesi (SKP) TÜSEV olarak, kısa adıyla SKP olarak bilinen STK lar ve Kamu Sektörü arasında birliini Gelitirmek ve STK ların -16-

17 Demokratik Katılım Düzeyini Güçlendirmek için Teknik Destek Projesinde görev almaktayız. Projenin amacı, AB uyum sürecinin bir parçası olarak, sivil toplumun demokratik katılım düzeyini ve kamu ve sivil toplum arasındaki balantıları güçlendirecek bir biçimde, kamu sektörü ve sivil toplum arasındaki ibirliini gelitirecek bir ortam yaratmaktır. Projenin merkezinde, Hükümet adına AB ile ilgili meselelerin genel koordinasyonundan sorumlu ABGS, devletin STK alanına odaklı kurumu çileri Bakanlıı Dernekler Daire Bakanlıı, Vakıflar Genel Müdürlüü, çileri Bakanlıı Mahalli dareler Genel Müdürlüü ve bazı dier bakanlıklar gibi kilit konumdaki kurum ve kurulular yer almaktadır. Farklı bir düzeyde ise kamusal yarar ve hizmet üreten, etkinlik ve hizmetlerde bulunan sivil toplum örgütleri, il ve ilçe düzeyinde yerel yönetimler, yerel idareler ve ilgili dier kamu kurumları projenin paydalarıdır. SKP, hedefleri aaıda sıralanan etkinlikleri hayata geçirerek gerçekletirmeyi öngörmektedir. 1)Yasal ortam, kurumsal yapılar, kapasite ve davranı biçimleri balamında var olan kısıtlamaları darboazları ve fırsatları inceleyerek, bir Ortaklık Stratejisinin belirlenmesine yardımcı olacak Fizibilite Raporu hazırlamak, 2)Avrupa ve Türkiye de sektörler arası en iyi ibirlii örneklerini paylamak ve bunlardan ders çıkarmak, 3)STK-Kamu Sektörü birlii taslak Davranı Kuralları nın gelitirilmesi ve benimsenmesi için ulusal ölçekte diyalog kurulmasını kolaylatırmak, bu amacı çalıtaylar, seminerler ve yaygın danıma süreciyle gerçekletirmek, 4)Daha etkili ibirlikleri için yerel eitici eitmeni yetitirmek de dahil olmak üzere ibirlii ve ortaklık projelerinin ilkeleri ve pratii konusunda bütün paydaların kapasitesini gelitirmek, 5)STK-Kamu Sektörü birlii alanında küçük hibe programından yararlanan kuruluların pilot projeleri baarıyla hayata geçirmelerine yardımcı olmak. Projenin en önemli çıktılarından birinin STK-Kamu Sektörü birlii ilke ve süreçlerini ve gerekli mekanizmalarını tanımlayan Davranı Kuralları Taslaı nın olması beklenmektedir. Davranı Kuralları nın bir uzmanlar gurubu tarafından hazırlandıktan sonra, SKP Yürütme Kurulu nda tartıılması ve daha sonra deiik forumlarda ulusal ölçekte tartımaya açılarak, zaman içinde nihai haline kavuturulması öngörülmektedir. -17-

18 11. Dernekler Mevzuatı Eitimleri 2005 yılında dernek temsilcilerine be kez Dernekler Mevzuatı Eitimi verilmitir. Dernek eitimi materyalleri gelen katkı ve öneriler çerçevesinde gelitirilerek, web sitesinde dier paydalarla paylaılabilir bir hale getirilmitir. Eitime katılan dernek temsilcilerine bir anket uygulanmı ve neticesinde hepsi eitimden çok memnun kaldıklarını, eitimin i ve ilemlerinde büyük kolaylıklar salayacaını ve devletle ilikilerinde açılımlar getireceini belirtmilerdir. Katılımcılar eitimlerin devamlı nitelikte olması dileklerini ve eitimlerin Türkiye geneline yayılmasının yararlı olacaını belirtmilerdir. Eitimlere önümüzdeki dönem devam edilmesi planlanmaktadır. 12. Vergi Muafiyeti Bavurusu Vakfımızın Vergi Muafiyeti almasına ilikin olarak Maliye Bakanlıı na yaptıımız bavurunun son aamasına gelinmitir. Maliye Bakanlıı Gelirler Kontrolörlüü stanbul Grup Bakanlıı son incelemeyi yaparak tamamlamıtır. Bundan sonraki aamada Maliye Bakanlıı nın Bakanlar Kurulu Kararnamesi hazırlanması için Babakanlık tan talepte bulunması ve bu kararnamenin imzaya açılmasıdır. 13. Dernekler Dairesi Bakanlıı- Dernek l Müdürleri Eitimi ngiltere Büyükelçiliinin destei ile çileri Bakanlıı Dernekler Dairesi Bakanlıınca dernek il müdürleri için üç haftalık bir eitim düzenlenmitir. Eitim çerçevesinde STEP projesi ile sivil topluma ilikin bilgi vermek üzere Ankara da gerçekletirilen eitim seminerinde sunum yapılmıtır. 14.Yardım Toplama Kanununun Deitirilmesine likin Çalıma Sivil toplum kurulularının çeitli gelir getirici faaliyetlerini bir düzene sokmak, vatandaların bu konudaki hassasiyetlerini yasal korumalarla güvenli hale getirmek amacıyla yürürlükte olan Yardım Toplama Kanunu günümüz taleplerine cevap veremez hale gelmi, bazı önemli deiikliklerin yapılması ihtiyacı domu, dier taraftan da AB ülkelerindeki deiik mevzuatlarla ortak paydada birlemesi zor hale gelmitir. AB ülkelerinde yardım toplama faaliyetleri için temel gösterge kamu yararı ilkesi olup, yardım toplama temel hak ve iler arasında kabul edilmektedir. Ülkemizde ise bu hak farklı yorumlanmaktadır Sayılı Yardım Toplama Kanununun; Oldukça zor zin mekanizmalarını içermesi, zin veren makamın deerlendirilmesinin iki aya kadar uzaması, Mülki dare Amirlerinin Kanun kapsamını kiisel kararlarla geniletmesi, Verilen izinler sonucu faaliyetlerin izlenmemesi, -18-

19 Dernek genel gider ve ihtiyaçlarını karılayacak talepler için izin verilmesi, Denetimlerin proje sonlanıncaya kadar devam etmemesi, Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde izin almaksızın para toplamaya yetkili kılınan kuruluların hangi kriterlerle deerlendirildiinin belli olmaması, Yardım Toplama faaliyeti sonuçlarının açık ve effaf bir ekilde kamuoyunun bilgisine sunulmaması, Süre uzatımlarının denetim sonrası yapılmaması, Yetki Belgelerinin Yardım Toplamada bir enstrüman gibi kullanılması, Dini yaklaımlarla yardım toplanmasına youn bir ekilde izin verilmesi, Para toplamanın; para aklama, terörün desteklenmesi, organize suçlara kaynak oluturması, balık parası için para toplanması, irtikap, rüvet, özelletirme, hızlı mülkiyet deiimi, uyuturucu, içki/sigara, insan ve silah kaçakçılıı, teknoloji hırsızlıı, kamu-özel sektör-mafya ilikilerine kadar uzanan bir yelpaze içinde kaynak ve yol oluturması, Olaanüstü hallerde yardım toplamanın nasıl yapılacaına ilikin hiçbir hükmün olmaması, Babakanlık Genelgeleri ile Kanunlar dikkate alınmaksızın yardım ve baı toplama faaliyetlerine giriilmesi, Uluslararası yardım toplama faaliyetlerinde önceden belirlenmi ve yetkilendirilmi bir kurumun olmaması, Bu kanunla kurumlar arası rekabet yaratılması ve halkın zor durumda bırakılması, Kamunun birçok kanun örneinde olduu gibi ayrıcalıklı kurumlar yaratması, Yardım toplama giderleri oranlarının bilimsel yöntemlerle belirlenmemesi, Dernek ve vakıfların gelir getirici rutin faaliyetlerinin hala kanun kapsamında tutulması, Bu nedenle Yardım Toplama Kanununda düzeltilmesi gereken hususlar dikkate alınarak bir taslak rapor hazırlanmıtır. Dier derneklerle görüülerek Rapor taslaına son ekli verilecek ve bilahare Dernekler Dairesi Bakanlıına verilecektir. 15.Vergi Konseyi Çalımaları ve Payroll Giving Yapılan çalımalar sonucu, 5228 Sayılı Kanun la Vergiden Muaf Vakıf ve Kamu Yararına Çalıan derneklere getirilen vergi ayrıcalıkları kapsamına, elimizde veri olmaması nedeniyle dahil edilemeyen kira stopajı ve KDV konuları Vergi Konseyince gündeme alınacaktır. -19-

20 Payroll Giving konusu Vergi Konseyinin bugüne kadar yaptıı toplantılarda, iverenlerin konuya yaklaımı, vergi oranlarında ortaya çıkabilecek kargaa, vergi dairesi-mükellef-stk arasında oluturulacak network konusundaki güvensizlik ve Maliye nin gelir dengesini etkileyebileceine ilikin endiesi nedeniyle henüz bir tartıma ortamına taınamamıtır. Ancak bu konuda düünce düzeyinde dahi olsa çalımalar yapılmaktadır. Dier taraftan Maliye Bakanlıı yayımladıı Türkiye-Avrupa Birlii Çerçeve Anlaması Genel Teblii(Sıra No.1) ile Türkiye ve AB tarafından ortaklaa finanse edilen proje ve faaliyetler için KDV, ÖTV, Damga Vergisi ve Veraset ve ntikal Vergisi stisnası uygulanmasını kabul etmitir. Bakınız Resmi Gazete: / Dernek ve Vakıfların Denetimi Dernek ve Vakıfların Denetimine ilikin mevzuat konusunda çalımalar yapılmaktadır. Zira derneklerimiz; Dernekler Özel Denetleme Grubunun Kuruluu ve Çalıma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik, çileri Bakanlıı Dernekler Daire Bakanlıı Merkez ve Tara Tekilatı Kurulu, Görev, Çalıma ve Denetim Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, Derneklerle ilikisi olan tüm kamu kurum ve kuruluları ile, Yüksek Denetleme Kurulları tarafından gerektiinde denetlenebilmektedir. Aslında 5253 Sayılı Dernekler Kanununun 9uncu maddesinde belirtildii üzere Derneklerde Ç DENETM esastır denilmesine, dahası derneklerimize baımsız denetim kurulularından da yararlanmaları imkanı tanınmasına ramen dernekler zaman zaman örgütlenme özgürlüünün özüne zarar verecek denetimlere tabi tutulmaktadır. ster kamu yararına çalıan dernek statüsüne sahip olsunlar, ister olmasınlar. Yapılan denetimlerin içerik açısından belirsiz, uzun sürede yapılması ve amaç dıına çıkılması ile bazı derneklerin sıkça denetlenmesi derneklerimizi sıkıntıya sokmaktadır. Bu nedenle yukarıda belirtilen farklıdenetim kanallarını düzene sokacak ve bu çalımalara esas oluturacak aratırmamıza devam edilmektedir. 17.stanbul l Dernekler Müdürlüü ile ibirlii Derneklerden sorumlu Vali Yardımcısı Sayın Fikret Kasapolu vakfımızı ziyaret ederek stanbul da yi Yönetiimi Gelitirme ve Güçlendirme konusunda bir AB projesi hazırlamakta olduklarını, bu konuda TÜSEV le ibirlii yapmak istediklerini dile getirmitir. Yapılan toplantıda ayrıca l Dernekler Müdürlüü nün uygulamalarına ilikin bir performans ölçümünün yapılması ihtiyacı dile getirilerek bunun bir protokole -20-

21 balanması ve bu temasların gündemli toplantılar olarak sürdürülmesine karar verilmitir. 18.Proje Bavuruları a) AB Makro Projesi Proje Konusu: Sivil Toplum Kurulularına Yönelik Kamu Hizmetleri ve Kalite Standartlarının yiletirilmesi Proje Ortakları: Ramboll Management(Danimarka), ECNL(Macaristan) ve TÜSEV+FINN TYR(Finlandiya) Proje Tutarı: 3,5 milyon Euro b) Dernek Eitimi ve Reform zleme Yeni Dernekler Kanunu ve Yönetmeliine ilikin yapılması düünülen eitim programı çerçevesinde, Hollanda Bakonsolosluu MATRA/KAP Small Embassy Projects Programına Euro luk bir proje teklifi sunulmu olup, henüz cevap alınmamıtır. c) AB Küçük Hibe Programı Proje Konusu: Demokrasi ve nsan Hakları Proje Tutarı: Euro d) AB Küçük Hibe Programı Proje Konusu: Türkiye de Kamu Sektörü ve STK lar arası ibirliinin gelitirilmesi Proje Tutarı: Euro Yukarıda belirtilen proje bavurularımızdan 1, 3 ve 4 üncü sırada yer alanlar AB projeleri olup, TÜSEV olarak, kısa listeye girememi durumdayız. 19.Dier Konular STK Hukuk letiim Aının Kurulması Sivil toplumu dorudan veya dolaylı olarak ilgilendiren hukuki konular hakkında, bilgi sahibi olmak isteyen ve/veya çalımalar yapan birçok STK temsilcisi, akademisyen ve kamu çalıanını bir araya getirmek ve bilgi paylaımını tevik etmek amacıyla STK-Hukuk grubu kurulmutur. STK-Hukuk grubu, mevzuat ve benzeri konularla ilgili ulusal ve uluslararası haber, yorum, çalıma, makale, yayın ve tezler ile toplantı ve etkinlik duyurularını paylamak amacıyla TÜSEV in giriimiyle kurulan bir iletiim aıdır. Bu liste aracılııyla tüm ilgili paydaların bilgi ve görülerini paylamasını ve ortak örenme yollarını birlikte kefetmeyi umuyoruz. STK-Hukuk listesine üye olmak için stk-hukuksubscribe@yahoogroups.com adresine bo bir gönderilmesi yeterlidir. -21-

22 TÜSEV Mütevelliler Heyeti Toplantısı Türkiye de Hayırseverlik ve Sosyal Adalet Konulu aratırma projesi sonuçlarının açıklandıı konferansla birletirilerek 30 Mayıs 2005 tarihinde yapılmıtır. TÜSEV Bülteni 14 üncü Sayısı yayımlanarak daıtılmı ve ayrıca websitesine konulmutur. Websitesi Sivil toplum kuruluları için önemli bir referans ve bavuru kaynaı olarak güncellenerek devam etmektedir. Rapor tarihi itibarıyla ziyaretçi sayısı ne ulamı olup, magaziner içerikli olmayan tamamen bilgi tabanlı bir sivil toplum sitesi olarak önemli ve sorun çözücü bir ilev yüklenmektedir. Destek ve Danımanlık Hizmetleri Destek ve Danımanlık Hizmetlerimiz kapsamında 2005 yılında da önemli sayıda vakıf ve dernee sorunlarını çözme yolunda hizmetler verilmitir. Bu hizmetin bedelli verilmesi konusu yönetim kurulumuzda tartıılarak kabul edilmitir. Bununla ilgili olarak sistemin nasıl çalıtırılacaına ilikin temaslarımız sürdürülmektedir YILI ÇALIMA PROGRAMI 2006 yılının birinci yarısını tamamlamak üzere olduumuz bugünlerde çok önemli, liberal hükümler içeren ve vakıf yaamımızda ciddi bir dönüüme neden olacak yeni Vakıflar Kanunu tasarısının TBMM de kabul edilerek yürürlüe gireceini ümit etmekteyiz. Zira siyasi iradenin bu hususta kamuoyunu aydınlatıcı açıklamalarına hepimiz yakından tanık olmaktayız. Bugüne kadar kamu-vakıf ilikilerine çok farklı açılardan bakan, Vakıflar Genel Müdürlüü nü tüm icraatlarında adeta bir vesayet makamı gibi yetkilendiren, vakıfları karı karıya kaldıkları zorluklar nedeniyle korku ve vehim içine sokan ve hayırseverleri vakıf kurma konusunda endieye sevk eden eski kanunu bir hukuk belgesi olarak hatırlayacaız. Yeni Vakıflar Kanununun kabulünün özellikle AB ne üyeliimiz sürecinde AB de Yeni Vakıflar Tüzüü nün tartııldıı bir döneme rastlaması ise bizlere bir müktesebat uyumu gibi gelmektedir. Çünkü TÜSEV olarak 5253 Sayılı yeni Dernekler Kanununun hazırlanmasında da aynen yeni Vakıflar Kanunu tasarısında olduu gibi önemli bir mesai sarf edilmi, bu konuda Vakıflar Genel Müdürlüü ve ilgili kurulularla yakın ve çok yapıcı ilikiler kurulmutur. AB ülkelerindeki iyi uygulama örneklerinden fazlasıyla yararlanılmıtır. Yeni -22-

23 Vakıflar Kanunu tasarısının halen TBMM de olan ekli ile kanunlaması halinde hangi yenilikler ve deiikliklerle karı karıya kalacaımızı ve kazanımlarımızı adresli websitemizde maddeler halinde görmek mümkündür. Yeni Vakıflar Kanunu, yürürlüe girdiinde vakıf yönetimlerine ve denetçilerine çok ciddi boyutlarda yetki verilmekte ve sorumluluk yüklenmektedir. Bu ise artık vakıfların yönetim ve profesyonel kadrolarına; ilgi duyan, mevzuatı bilen, kendini sorumlu hissederek, kuruma içtenlikle balı, yönetiim ilkelerine ve etik kurallara özel önem veren kiilerin getirilmelerini zorunlu kılacaktır. Vakıf Çalıma Programı takviminde görülecei gibi TÜSEV, 2006 yılında, Yeni Vakıflar Kanununun yürürlüe girmesi ile youn bir ekilde ilgili dier mevzuatlarda günün artları çerçevesinde yapılması gereken deiiklik ve iyiletirme çalımaları içinde olacaktır. Bunlar kısaca; 1. Uluslararası ilikiler(efc, CAF vs.) 2. WINGS eitimi, Community Foundation Konferansının düzenlenmesi 3. ÖSGD ile ortak çalımalar 4. STEP Ve FORD projesi dökümanlarının tamamlanması 5. Kamu STK ilikilerine ilikin olarak yürütülen SKP projesi çalımaları 6. Vergi Kanunlarının iyiletirilmesi(stopaj, KDV, Payroll Giving vs.) 7. Medeni Kanunda yapılacak deiiklikler 8. Vakıflar Yönetmeliinin hazırlanması 9. Dernekler Kanunu ve Yönetmeliin iyiletirilmesi 10.Yardım Toplama Kanununun iyiletirilmesi 11.Denetime ilikin konular 12.Vergi muafiyeti ve kamu yararına ilikin konular 13.Yönetiim konuları 14.Vakıf, dernek ve vergi mevzuatı eitimleri -23-

24 Gelirlerin Artırılması 2006 yılının en önemli konusu vakıf gelirlerinin artırılmasıdır. TÜSEV in eitim, salık, çevre gibi ülkemiz vakıflarının genelde çounun ilgilendii çalıma alanları dıındaki konularla ve uluslararası ilikilerle youn ekilde uraması nedeniyle, AB projeleri yolu ile kaynak artırım imkanı hemen hemen yok gibidir. Ancak yaptıımız projelere dorudan destek vermeye çalıan AB dıı yabancı kurulularla ilikilerimiz devam etmektedir. Vakfımızın vergi muafiyeti statüsü almasının hemen hemen son aamasına gelmi bulunmaktayız. Bunun anlamı artık vakıf faaliyetlerinin ve mali durumumuzun ayrıca Maliye Bakanlıı nca da izlenecek ve denetlenecek olmasıdır. Gelirlerimizi yeteri kadar artıramadıımız takdirde, anavarlıktan kaynak kullanmak gibi, bir durumla karı karıya kalırsak; bu durumda çok dikkatli davranılması gerekmektedir. Zira vakıfın vergi muafiyetini kaybetmesi gündeme gelebilir. Gelir Stratejisi Gelitirme Kurulu ve Yönetim Kurulunun önerileri dorultusunda Vakıf gelirlerini artırabilmek için düünülen yöntemlerden birkaçı unlar olabilir; 1. Mütevellilerimizin, katılım payı baılarını varlık ve büyüklükleri oranında artırmaları 2. Resmi Senette deiiklik yapılması 3. Ayrılmak isteyen mütevelliler yerine yardım ve baıta bulunabilecek gerçek ve tüzel kiilerin mütevelli ve ibirlii kuruluu olarak kabul edilmesi 4. Vakıf amaçlarının kamu kaynaklarını kullanacak ekilde yeniden düzenlenmesi(resmi senet deiiklii) 5. ktisadi letme faaliyetlerinin çeitlendirilmesi 6. Bazı projeler için sponsor bulunması gibi çözümler düünülebilir. Bunlardan birkaçının birlikte uygulanması da gerekebilir. -24-