Transkript

1

2

3

4

5

6

7 Sahibi: Tiyatro Yapım Yayıncılık Nevra Tic. ve San. Ltd. Şti adına: Cemal Demirkanlı Genel Yayın Yönetmeni: Dikmen Gürün Uçarer Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Savcılıoğlu Amatör Mustafa Demirkanlı Yayın Koordınatörü Emre Koyuncuoğlu.Yazarlar: Memet Baydur, Ahmet Cemal, Ahmet Levendoğlu, Yazı İşleri: Ilgın Sönmez, T E M M UZ A Ğ USTOS 97 SAYI tiyatro Tiyatrolar: Aslı Davas, Hakan Gürel, Lale Ulutepe Tiyatro Kulübü Sorumlusu: Murat Güler Redaksiyon: A. Nalân Özübek Katkıda Bulunanlar: Ayla Kapan, Dilek Öztekin, Fakiye Özsoysal Çavuş, Özlem Hemiş, Sevgi Sanlı, Üstün Akmen, Grafik Tasarım: Yeşim A Y L I K T İ Y A T R O Kapak Fotoğrafı: Elvin Jones Quartet Featuring Demir Teknik Müdür: Erkut Arıburnu Dizgi: Nuray Lale Hukuk Danışmanı: Fikret İlkiz Dağıtım: Ahmet Ergin Ofset Hazırlık: Tiyatro Yapım Baskı: Stil Matbaası Abone Bedeli: Kurumlar Abone Bedeli: TL Tiyatro Yapım Yayıncılık Tic. ve San. Ltd. Şti. Firuzağa Mah. Ağahamamı Sok. 5/3 Cihangir İstanbul Telefon: (0.212) Fax: (0.212) Posta Çeki No: Tiyatro Yapım Banka Hesap No: T. İş Bankası, Cihangir Şb Yapı Kredi Bankası, Cihangir Şb EDİTÖRDEN Dikmen Gürün/ S.9 HABERLER/S.10. ULUSLARARASI İSTANBUL CAZ FESTİVALİ Ilgın Sönmez/ S. 13 ELEŞTİRİ: MÜLLER'İN "ARTURO Uİ" YORUMU Üstün Akmen/ S. 24 ELEŞTİRİ: KRAL LEAR, LEAR'LERİN EN BÜYÜĞÜ MÜ? Sevgi Sanlı/ S. 26 AKIŞ: SESSİZ TİYATRO VE LEVENT BEŞKARDEŞ Dikmen Gürün/ S. 28 ELEŞTİRİ: KÖLELER ADASI Üstün Akmen/ S. 30.7

8 İNCELEME: İKTİDAR VE ŞİDDET Özlem Hemiş / S. 32 İNCELEME: OYUNCU EĞİTİMİNE ÖRNEK BİR OKUL Ayla Kapan/ S.37 İZDÜŞÜM Ahmet Levendoğlu/ S.41 DRAMATURJİ VE TİYATRO ELEŞTİRMENLİĞİ DALINDA YENİ YÖNELİŞLER Fakiye Özsoysal Çavuş/ S. 42 İNCELEME: MODERN SONRASI DÖNEMDE KOLAJ TEKNİĞİNİN DRAMATURJİK ANLAMLANDIRMASI Dilek Öztekin/ S.44 AMATÖR TİYATROLAR: OKULLARDA ÜÇÜNCÜ ZİL NASIL ÇALIYOR? / S.46 TİYATRODAN ÖNCE... TİYATRODAN SONRA/ S. 52 8

9 EDİTÖRDEN Dikmen Gürün Bu ay, 4. Uluslararası İstanbul Caz Festivali'ne katılacak toplulukların tiyatro ile haşırneşir genç bir arkadaşımızın (Ilgın Sönmez) kaleminden tanıtımının yanı sıra, 9. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali'nde izlediğimiz oyunlar üstüne yazılan çeşitli eleştirilere yer veriyoruz. I.Ü. Dramaturji ve Tiyatro Eleştirmenliği Bölümü öğrencilerinden Özlem Hemiş'in "Kral Lear", "Othello" ve "Bir Ata Krallığım"dan yola çıkarak yaptığı inceleme bu kapsamda dikkat çekecek bir çalışma. Fakiye Özsoysal Çavuş'un önümüzdeki yıl ilk mezunlarını verecek olan I.Ü. Dramaturji ve Tiyatro Eleştirmenliği Bölümü'ndeki faaliyetlere yönelik yazısı bu dalda eğitim görmek isteyen genç arkadaşlara ışık tutacaktır. Geçen sayımızda başlattığımız amatör tiyatrolarla ilgili haberler, makaleler bölümü bu ay olduğu gibi önümüzdeki aylarda da sürecek. Amatör tiyatro etkinliklerine yönelik çalışmalara bundan böyle daha geniş yer verilecek dergimizde. Artılarımızla-eksilerimizle, tüm maddi sorunlarımıza karşın ayakta kalmak için verdiğimiz uğraşlarla on bir aylık bir maratonu bu sayımızla noktalıyoruz. Ağustos ayında çıkmıyoruz, ama geleceğe yönelik çalışmalarımızı sürdürüyoruz... Bu arada, bizlere yazılarıyla el veren tüm dostlara teşekkür ederken "Eylül 1997'de buluşmak üzere" diyoruz

10 HABERLER... Anlat, Şehrazat 10 Haziran gecesi Darphane'nin gizemli mekânlarından biri "Binbir Gece Masalları"nın Kasım ayında prömiyer yapacak olan sahne versiyonunu müjdeleyen bir basın kokteyline sahne Candan Erçetin oldu. Interbank'ın katkılarıyla hazırlanan "Anlat, Şehrazat" ta Müşfik Kenter, Candan Erçetin, Meltem Cumbul, Kadriye Kenter, Levent Güner ve Tunca Aydoğan gibi güçlü bir kadronun yanı sıra geniş bir yardımcı oyuncu kadrosu görev alacak. Bu yan kadroyu belirlemek için şarkı söyleyebilen, dans edebilen ve oyunculuk yeteneği olan gençler arasından Haziran ayı içinde bir seçme yapıldı. Projenin yapımcı - yönetmenliğini Mehmet Birkiye üstlenmiş. Zümrüd-ü Anka kuşları, kötücül büyüler, yakıcı şakalar ve iktidar entrikaları ile örülü yapımın sözleri Atilla Birkiye'ye, Bestesi Serdar Yalçın'a, koreografisi Marina Gökçe'ye, dekor tasarımı Nurullah Tuncer'e, kostüm tasarımı ise Hakan Dündar'a ait. Uzun yıllardan beri Türk Müziğinin, evrensel Müziğin, Opera ve Bale'nin çeşitli performanslarının ülkemizde sunulmasına katkıda bulunan Interbank şimdi de konusu, oyuncusu, yönetmeni ve yapımcı kadrosu ile desteklenmeye değer Ulusal bir müzikalin gerçekleşmesini sağlıyor. "Anlat, Şehrazat" İstanbul, Ankara, Bursa, Mersin, Adana, Antep, Antalya, Eskişehir, Samsun, Trabzon, Yalova, Ayvalık, Çeşme, Bodrum, Marmaris'te seyirci karşısına çıkacak. Müzikal iki perde olarak tasarlanmış ve baştan sona şarkılardan oluşuyor. Danslarla süslenecek olan müzikal çağdaş bir anlayışla sahnelenecek. Yapıtın esin kaynağı, Binbir Gece Masalları'nda yer alan "Şah Ömer-Ün Neman ve Şaşırtıcı Güzellikteki İki Oğlu: Şarkan ve Dav-ül- Mekan'ın Öyküsü" adlı masal. Ancak müzikal için masalın bir bölümü kullanılmış. Binbir Gece Masalları'nın anlatıcısı Şehrazat bu müzikal için de anlatıcı olarak düşünülmüş. Masallarda Şehrazat akıllı, son derece zeki bir kadını simgeler. Müzikal humor, entrika, aşk, acı, hüzün, intikam, ihanet, şiddet gibi Binbir Gece Masalları'na özgü temaları, çağdaş bir anlatımla işeyerek günümüz insanının duygu dünyasına yönelmeyi amaçlıyor. ENKA Vakfı 1997 Yaz Dönemi Kültür Programı 18 Haziran -30 Ağustos tarihleri arasında Enka Vakfı'nca düzenlenmekte olan Kültür Programı çerçevesinde çeşitli sanat etkinlikleri ve film gösterileri meraklısına sunulacak. Sadi Gülçelik Spor Sitesi Anfitiyatrosu'nda düzenlenmekte olan programın amacı bilim, sanat ve sporu birleştirmek ve kültür hizmeti sunmak olarak saptanmış. Sene içinde izleme olanağı bulamadığınız, sezonun popüler gösterileri ve filmlerinden oluşan programı takip için sezon içi bilet fiyatlarını ödemek yeterli oluyor. Programın tiyatro bölümünde: Kent Oyuncuları; Umut Şarkıları'nı, MSÜ Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü; İnsan Denen Garip Hayvan'ı, Sıkıyönetim'i, Tiyatro İstanbul; Yeni Baştan'ı, Dormen Tiyatrosu; Kare As'ı Bakırköy Belediye Tiyatroları; Açıl Susam Açıl'ı, Dostlar Tiyatrosu; Birtakım Azizlikler'i, Talimhane Sahnesi; Çıplak Ayak'ı, İstanbul Büyükşehir Belediye Tiyatrosu; Kuyruklu Yıldız Altında'yı, İÜ Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü; Dün Gece Yolda Giderken Komik Bir Şey Oldu'yu, İstanbul Devlet Tiyatrosu; Robinson Dans Öğreniyor'u sahneliyor. Zeki Müren İçin Bir Demet Yasemen "Anlat, Şehrazat" müzikalinin tanıtım kokteylinde; Müşfik Kenter, Mehlika Kenter, Mehmet Birkiye ve Interbank Genel Müdürü Esat Ertaş Tiytrokare, Dedeman Topluluğu'nun katkılarıyla "Zeki Müren İçin Bir Demet Yasemen" adlı müzikali 1 Ağustos'tan itibaren Bodrum'da sergilemeye başlayacak. Oyun daha sonra Müren için önem taşıyan Bursa, İzmir ve Aspendos gibi merkezlere taşınacak. Ergün Hiçyılmaz'ın araştırma ve eserinden yola çıkarak Nedim Saban'ın 10

11 oyunlaştırdığı ve sahneye koyacağı bu müzikalin dekoruna Osman Şengezer, kostümlerine Sadık Kızılağaç, ses ve ışık tasarımına Ahmet Defne imza atacak. Erol Sayan ise bu müzikalin müzik direktörlüğünü üstleniyor. Oyun Tiyatrokare'nin beşinci yıl kutlamaları çerçevesinde sergileniyor. Müren'in son günlerini Toron Karacaoğlu, çocukluğunu ise Sezer Tuğrul canlandıracak. 30 sanatçı ve 50 kişilik kalabalık bir kadronunu görev alacağı müzikal ile özlenen büyük müzikallere de bir dönüş gerçekleşiyor. Liselerarası Tiyatro Yarışması Sonuçlandı Terakki Vakfı Tarafından ikincisi düzenlenen İstanbul Liselerarası Tiyatro Yarışması ödülleri sahiplerine ulaştı. Yarışmanın seçici kurulunda Deniz Gökçer, Serpil Tamur, Serpil Tezcan, Simay Küçük, Hami Çağdaş ve Orhan Kurtuldu bulunuyordu. Ödül töreni sırasında Yıldız Kenter de özel bir ödül aldı. Seçici kurul, Haldun Taner'in Keşanlı Ali Destanı'nı sahneleyen Kadıköy Anadolu Lisesi 'ni 'En İyi Tiyatro Topluluğu' ödülüne layık buldu. Sakıp Sabancı ve Özel Eyüboğlu Lisesi özel ödül aldılar. "Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım" adlı oyunla yarışmaya katılan Çağlayan Lisesi'nden Ersin Zorlu ve Idris Seven 'En İyi Erkek', Dario Fo'nun Kadınlar'ını canlandıran Kurtuluş Lisesi'nden Aslıhan Çetinkaya ve 'Kadınlık Bizde Kalsın'da ki rolü ile Özel Kültür Koleji'nden Ayşin Merdal 'En İyi Kadın' oyuncu ödüllerinin sahibi oldular. Toprakbank 5. Yılında Ballet Folklorico, Toprakbank'ın beşinci yıl kutlamaları kapsamında üç gösteri için İstanbul'daydı. 7 Haziran günü TEMA Vakfı yararına yapılan gösteriler ve iki ayrı gösteri için daha sahne alan Ballet Folklorico ile birlikte Meksika tarihi binlerce seyircinin karşısında dans etmiş oldu. Ballet Folklorico, Meksika halkının müzik duygusunu vurgular. Grubun koreografisi tarihsel araştırma ile yaratıcılığın birleştiği, eski ve yeninin hoş bir bileşimidir. Eskişehir Festivali'ne Doğru Zeytinoğlu Eğitim, Bilim ve Kültür Vakfı tarafından ekim tarihleri arasında düzenlenecek olan "3. Uluslararası Eskişehir Festivalinde bu yıl çocuklarda festivalin önemli bir parçası haline geliyor. Ülkemizde ilk kez yetişkinlerle çocukları aynı toplumsal etkinlik içersinde buluşturacak Festival programında yalnızca çocuklara yönelik bir dizi gösteri düzenlenecek. "Çocuk HABERLER... Konseri", "Tiyatrolar", "Kukla Gösterileri" ve "Kukla Tiyatrosu"nun yanı sıra, oluşturulacak "Resim Atöyesi" çocukların yaşıtları ile birlikte özgürce davranacakları, yaratıcı güçlerini özgürce ortaya koyabilecekleri bir ortam yaratacak. Viyana'da "Uluslararası Çocuk Festivali" Avusturya'nın başkenti Viyana'da Interkult Tiyatrosu tarafından organize edilen "Uluslararası Çocuk Festivali" 7-22 Haziran tarihleri arasında ikinci kez düzenlendi. Festival, Avusturya'da yaşayan ve kendi kültürlerini koruyan yabancı çocuklara kendi ana dillerinde değişik programlar sunmak, kültürel gelişimlerine katkıda bulunmak, diğer yandan da Avusturyalı çocuklarla beraber karşılıklı kültürel ve sosyal iletişim kurmalarını sağlamak amacını taşıyordu. Türkiye'yi, birçok uluslararası festivalde temsil eden, Geleneksel Türk Tiyatrosu üzerine araştırmalar yapıp, gelenekselden moderne uzanan çizgide oyunlar hazırlayan Show Tiyatro oyuncuları Cengiz Özek ve Selen Birkiye temsil ettiler. 11

12

13

14 4. ULUSLARARASI CAZ FESTİVALİ 14 ILIK TEMMUZ RÜZGÂRININ RİTMİ ON DÖRT GÜN BOYUNCA Ilgın CAZLANACAK Sönmez İnsan sevdiği, içten gelen bir bağla yakınlaştığı bir 'şey', bir 'durum', bir 'tür'den söz etmek şansını böyle bir yazıda yakalayınca, üstüne üstlük bunu dolaysız ve anlaşılır bir dille yapmak durumundaysa aynı benim gibi uzun uzun bocalar.cazın insanın yüreğinden çıkan ve insanın yüreğine giden sesini 'sanal' dünyamızın 'reel' nimetlerinden biri olarak görüyorum. Ne de olsa ruhunu yitirmemiş bir 'şeye' zor rastlıyoruz. Görüntülerin sahte gerçeklere anlam katmaya çabaladığı, tüm gerçeklerin yalanlardan ibaret olduğu, zevklerin kodlanarak çeşitli güçler tarafından önümüze sunulduğu, kimliklerin birbirine geçtiği, kolayın alkış aldığı gibi saptanabilecek karamsar sınırları var bizim dünyamızın. Her neyse sözü uzatmadan söylemek istediğim şu ki salt caz dinlemek isteyerek caz dinleyicisi olunmazmış gibi geliyor bana. İçinizdeki arayış, özgürlük tutkusu sizi ona doğru çeker. Ya da nostaljik bir atmosferin büyüsüyle çekilirsiniz. Cazın türlerinde kitsch olanın, bizim zaman zaman 'arabesk'tanımını kullandığımızın sanata dönüşmesine canlı tanıklık ederiz.. Acı, aşk ve gözyaşı dolu nağmeler sizi dinlediğinize pişman etmez. Tını, biçim ve ritim olarak kendi ruhuna denk ruhların arayışı içindedir "negro sprituals" kökenli bu tür. 4. Uluslararası İstanbul Caz Festivali'ne tanıtım amaçlı yazmaya koyulduğum bu yazıda bu tür detaylara girmemin nedeni kuşkusuz caza yeni yakınlık duymaya başlyanlarımızı da Festivalin içine çekebilmek. Hepimizin bildiği üzere'jazz' gerçekte Amerikalı siyahların, bir türlü yeterince evcilleşemeyen siyah ruhun şehirli müziğidir. İçine beyaz nağmeler, motifler de karışmıştır ama caz siyahi gırtlağa büyüyle bağımlıdır. Cazın doğum yeri NewOrleans-Lousiana. Siyahlar oraya ilk adımlarını 1712'de atmışlar. Ve aradan geçen onca zamana rağmen caz genç, yaşam dolu ve oluşumu süren bir müzik süreci olarak karşımızda. Amerika'ya köle olarak göçe zorlanan Afrikalılar müziklerini getirdiler Amerika'ya. Ve yerel müzik o topraklarda protestan ilahileri, polkalar gibi beyaza özgü etmenlerle birleşti. Kural tanımaz siyahiler beyazların enstürmanlarını da kendilerine uyarlayararak kullanmaya başladılar. Cazın doğum günü bin dokuz yüzlerin başı olarak alınır. Zaman gereksinimlere göre göreceli olduğundan olacak caz dinamizmini bu geçen sürede hiç yitirmemiş.doğrusunu söylemek gerekirse ben hiç bir zaman arşivi sınırsız, bilirkişi bir caz dinleyicisi olmadım.yapımda bu bilirkişilik sendromuna pek uygun sayılmaz.yalnızca caz dinliyorum ve iyi anlaşıyoruz diyelim. Benim düşünceme göre caz duygu yüklü isimlerin içinde kaybolmak için pek uygun bir mekan.

15 Joshua Redman 15

16 Legends 97 Önümüzdeki Caz Festivali'ne dönecek olursak caz anabaşlığı altında blues, soul, avantgarde, alternatif, world music, new age türlerini meraklısının ayağına kadar getiren İstanbul Caz Festivali'nin bu yılki takviminde de birbirinden güçlü, farklı isimler var. İKSV'nin Caz Festivali ekibi tüm yıl boyunca onlarla bizleri buluşturabilmek için çok yoğun çalıştılar. İstanbul cangılında birer misyoner gibi görüyor olmalılar kendilerini. İstanbul uzun zamandır bir festivaller kentine dönüştü. Film, tiyatro ve müzik festivallerinin ardından İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı bu kez 4. Caz Festivali ile karşımızda. Her yıl farklı tercihleri olan bir kitleyi biraraya getiren Caz Festivali'nin bu yılki programı yine iştah kabartıcı türden. Festivalde on dört ülkeden toplam 250'nin üzerinde sanatçı yer alıyor. Konserlerin gerçekleştiği mekânların kapıları önünde her yıl yaşanan bekleyişler düşünülecek olursa hepinizin gereken rezervasyonları çok önceden yaptırmış olduğunu umuyoruz. Jazz belli müdavimlerin buluşma noktasıdır ülkemizde. Dünyaya yayıldığı Amerika'da nasıl ele alınır 16 bilinmez ama bizde belli türden bir seçkinliğin, daha açık söylemek gerekirse 'cool' olanın bir göstergesidir. Buna cazın garip kaderi denebilir çünkü Afro-Amerikan'ların tohumunu 'tarlalarda', 'barakalarda' attığı bu tür genel bir acı durumunun sesi olarak doğmuş, zamanla isli sisli karanlık mekânlara taşınmış güçlü gırtlağın, sağlam bir ruhun ya da üstün doğaçlama yeteneğinin vokal ya da enstrümantal olarak bir dışavurumuna dönüşmüştü. Yani anlatan bir müzik türüdür caz, anlatan ve acıtan.anlayacağınız herhangi bir'seçkin' ya da 'cici' bir yanı yok cazın. (Ben hep Anadolu kadının yaktığı ağıt ile blues, soul arasında bir eşlik bağı kurmuşumdur. Onlarda Anadolu'nun spritualleri değil mi?) 7-19 Temmuz tarihleri arasında Caz Festivali bünyesinde konser ve jamsessionlara sahne alacak mekânları sıralamak gerekirse Açıkhava Tiyatrosu, Cemal Reşit Rey Konser Salonu, Ortaköy Esma Sultan Yalısı, ROXY ve Q Jazz Bar isimleri çıkıyor karşımıza. Avrupa Caz Festivalleri Birliği'nin en yeni üyelerinden olan festivali tüm dünyadan 20'nin üzerinde basın kuruluşu takip edecek ve 14 ülkeden toplam 250'nin üzerinde sanatçının katılımıyla gerçekleşecek. Festivalin açılış konseri ise ayrı bir unutulmazı yaşatacak bizlere. Marcus Miller, Eric Clapton, David Sanborn, Joe Sample ve Steve Gadd'dan oluşan 'Legents 97' tüm Avrupa'da yıl boyunca konuşulacak bir konser verecek. Projenin beyni Marcus Miller ve David Sanborn, Joe Saple, Steve Gadd'le bir albüm doldurmayı planlıyor. Eric Clapton ise yalnızca bu konser için gruba katılmış durumda, üstelik Clapton parçaları konser repertuarında yer almıyor. Gecenin ardından sırayı hemen cazın önemli trompetçilerinden Wyton Marsalis'in yine cazın önemli davulcularından Elvin Jones ile vereceği konser alıyor. Jacky Terrasson, Joe Lovano, Jan Garbarek, Nicholas Payton, Joshua Redman, Jazz Crusaders ve Patti Austin, Ernest Ranglin, Diana Krall gibi caz dünyasının ünlülerinin konserlerinin dışında sıradışı etkinliklere de festival boyunca rastlamak olası. Çingeneler Zamanı, Arizona Dream ve Underground filmleninin müziklerinden

17 Jan Garbarek 17

18 tanıdığımız Goran Bregoviç 45 kişilik büyük bir orkestra eşliğinde film müziklerini yorumlayacağı bir konser verecek. Onno Tunç'un kardeşi olarak adını duyduğumuz Arto Tunç ise kendi grubu Night Ark ile haziran ayı sonunda piyasaya çıkacak olan albümlerinin tanıtım konserini gerçekleştirecek. Konsere Yunanistan'ın önemli yorumcusu Elefteria Arvanitaki ve Sezen Aksu konuk olarak katılacaklar. 16 Temmuz ise özellikle gençlerin özenle beklediği bir konsere tanık olacak. Genç grup Red Snapper'ın ardından yüzyıl müzisyenleri olarak bilinen Massive Attack grubu sahne alacak. 18 Temmuz festivalin yıldızları bir araya getirdiği gecelerden biri. Kerem Görsev, İlhan Erşahin, Imer Demirer, Can Kozlu ve Volkan Hürsever'den oluşan beşliden sonra Jazz Crusaders ve Patti Austin konseri programda yer alıyor. Jan Garberek de 10 Temmuz gecesi grubuyla birlikte yeni çıkacak olan albümünden parçaları seslendirecek. 14 Temmuz'da ise ilginç bir yenilik çıkacak karşımıza. Klasik piyano yorumlarıyla tanıdığımız Güher ve Sühel Pekinel kardeşler Jacques Loussier Üçlüsü ile beraber ilk caz konserlerini verecekler. Festival bu yıl ilklere sahne oluyor ve bir ilk de Fazıl Say'dan gelecek. Sanatçı 16 Temmuz'da kendi caz kompozisyonları ve standartların yorumlarıyla bir caz piyano resitali sunacak. 13 Temmuz gecesi Esma Sultan Yalısı Cesaria Evora'ya büyüleyici atmosferini ödünç verecek. Latin cazın en ünlü isimleri ise kapanış gecesi Açıkhava Sahnesi'nde olacaklar ve tam beş saat boyunca çalacaklar. Küba'nın ünlü grubu Irakare, Roy Hargrove, Chucho Valdes, Kübalı vurmalılar grubu, Michel Camilo Üçlüsü ve Crisol Topluluğu gecenin yıldızları. CRR'deki konserler arasında Ernest Ranlin, Radio TarifaDino Saluzzi, Diana Krall, Kronos Quartet, Aydın Esen Trio, Fazıl Say, TRT Caz Orkestrası ve Ivan Lins Konserleri var. da uğrak mekânı olan konserler böylece gerçek seyircisine de ekonomik paketler izin verdiğince kavuşmuş olur. Eğer ki el vermezse açıkhava konserlerinde en uygun konumla dışardan dinlenir konser. Bu hep böyledir. Böyle olmuştur. Bu yazıda Roxy'nin adını sıkça anar olduk ama önemli gruplar sahne alacak Roxy'de. Jamaika'dan Ernest Ranglin, B- Sharp Quartet, Groove Collective, Berklee Müzik Okulu Öğrencisi Mehmet Ali Sanlıkol'un grubu Sanlıkol Band, Acı Trippin ve konuk sanatçı Erkan Uğur ve de Cohiba Gecesi'nde Kübalı Perspectiv Grubu. 10 Temmuz gecesi ise Q Jazz Bar, Hollanda'lı şarkıcı Fleurine'e ev sahipliği yapacak. Festivalin alternatif mekanlardaki gösterileri artarak sürer umarız. Geçen yıl binlerce seyirciyi coşturan sıcak ve esprili tarzlarıyla bol sempati toplayan ve üstüne üstlük İstiklâl Biliyorum program insanın başını döndürüyor ama festival zamanı böyle yaşanır. Akşamlar CRR'deki konserleriyle başlar Açıkhava'nın konserleriyle sürer ve ROXY'deki özel konserler ve jam sessionlar ile son bulur. Rahatça bir şeyler giyilir.böylece kişi bulduğu ilk yere kurulabilecek bir özgürlüğü garantilemiş olur. Evet, belki renkli heyecanlar arayışındaki insanların 18 Fleurine

19

20 Elvin Jones Quartet Featuring Caddesi'nde bir yürüyüş gerçekleştiren 1958 yılında kurulmuş ve dokuz kişiden oluşan Olympia Brass Band bu yıl yine bizimle ve 6-9 Temmuz arası İstanbul'un çeşitli yerlerinde karşınıza çıkabilir. Şimdi biraz da festivalin konuğu olacak sanatçılardan söz etmek istiyorum. Marcus Miller (Grubun toparlayıcısı) Miles Davis, Billie Holiday, Lester Young, Joe Sample ve Roberta Flack gibi büyüklerle kayıtlar yaptığı günlerde Miller kendi müziğini yaratmanın arayışı içinde imiş. "Tüm yaşamımı işittiğim bir söyleşi niteliğinde bir albümü yakalamaya çalışıyordum. Ve bu söyleşi ben ve daha çok eski müzisyenler arasında gelişmeliydi." Marcus insanların yaşamları boyunca nasıl bilgi topladıklarını yansıtabilecek bir albüm istiyordu. "Çağdaşımız müzikte hikâye anlatmak çok fazla önemli. Son yıllarda müzisyenler melodiyi bırakıp doğruca hikâyeye yöneldiler yani Rap'e." Bu arayış Grammy kazanan The Sun Don't Lie ile daha yaşlı bir müzisyenin genç bir müzisyenle yaptığı söyleşi gibi ses veren bir albümle sonuçlanıyor. Şöyle diyor 20 Miller" Ama arada çeviri için ben vardım." Şöyle devam ediyor "Bu iki müzisyenin yaptıkları müziğin farklılığını düşünürken aynı zamanda aynı olduklarını fark etmelerini göstermek istedim. Bu masallar, aradaki bağ, bu masalılardı." İşte bu hikâyeler basçıbesteci-yapımcı Miller'in son ve en özel kaydı Tales'ı gerçekleştirmesini sağlıyor. Soulun süpermeni olarak bilinen Miller çeşitli filmler için soundtrackler de yapmış Jamaica doğumlu Miller'in babası da amatör bir jaz piyanisti ve kilise orgcusu. Daha on yaşına bile gelmeden klarnet çalmayı öğreniyor ve hemen ardından piyano ve bası da listesine ekliyor. Davulcu Kenny Washington Marcus'u cazla tanıştırıyor. Bir süre stüdyo müzisyeni olarak çalışıyor ve 1980'de Davis'le çalışmaya başlıyor. "Onun müziğinden etkilenmedim. O yalnızca kendi müziğimi geliştirmeme yardımcı oldu. Davis'ten kim olduğun ve ne yaptığın konusunda dürüst olman gerektiğini öğrendim. Böylece sorun yaşamazsın." Marcus 1991 yılında 'Power of love/love power' şarkısıyla Grammy alıyor. Joe Sample Teksas doğumlu Joe Sample'ın müzikal duyarlılıkları soul, bebop, blues, Latin ve klasik müziktir. Piyano çalmaya beş yaşında başlayan Sample on dört yaşındayken profesyonel müzik yaşamına başladı. Liseden mezuniyetinden sonra basçı ve saksafoncu Wilton Felder, tromboncu Wayne Hendersen ve davulcu Stix Hooper ile birlikte Jazz Crusaders'ı kurdu. Grup daha sonra Crusaders olarak anıldı. Yıllar boyunca çalışan grup çok sayıda altın ve platin plaklar kazandı. Son işleri 1987 yılında çıkardıkları Life in The Modern World oldu. Joe Sample solo kariyerine de 78'den başlayarak devam etti. Carmel, Rainbow Seeker, Voices İn The Rain, Spellbound, Ashes To Ashes gibi hitler çıkardı. Soul Committeeile '94'ün sonlarında 'Did You Feel That?'i çıkardılar. Bir sonraki yıl yine bir hit çıkardı. Dear Momma. Şimdi Sample kişisel hikâyesi ve özel caz tarzını sergilediği bir solo piyano çalışması olan Old Places-Old Faces ile geri döndü. Sample şöyle diyor: "Ben yeni olanı kabul edebilecek cesur ve dürüst

21 Cüher & Süher Pekinel müzisyenleri severim. Verilene razı müzisyenler gördüğümde hemen sıkılırım. Ama formül çıkarmaya hazır olanına rastladım mı da hemen yanında bitiveririm. İnsanlara sıkılmayacakları müziği vermeye çalışıyorum. Sanırım benim formülüm de bu." Otuz beş yıldır çalışan Sample hâlâ müzik yaparken çok eğlendiğini söylüyor. David Sanborn Caz Festivalimizin gediklisi Amerikalı saksafoncu, flütçü ve besteci David Sanborn müziğe küçük yaşta okul orkestrasında saksafon çalarak başlamış. Başarılı bulunmadığı için görevi bırakmış ancak bir gün ciğerlerinden rahatsızlanınca yeniden çalmaya başlamış. Başlarda Hank Crawford ve Jackie Mclean'den etkilenmiş yılında Şikago'ya giden Sanborn Northwestern Üniversitesi'nde müzik öğrenimi gördü. '67-71 yılları arasında Paul Butterfield Bluesband'de çaldı. Steve Wonder ve Rolling Stones ile turnelere çıktı. Bir süre Michael Karnen ve Dorian Rudnsky'nin kurdukları New York Rock ensemble'da çaldı. 1973'den başlayarak Gil Evans ile çalıştı. '73-75 yılları arasında Gil Evans, Brecker Kardeşler ve David Bowie ile çalışmalar yaptı. 1981'de En İyi Enstrümantal Rhythm ve Blues albümü dalında Grammy ödülü kazandı. Sonny Rollings, Leonard Cohen, Was Not Was, Bili Frisell, Sun Ra, John Zorn gibi müzisyen ve gruplarla çaldı. Marcus Miler'ın bu sanatçılarla bir kayıt çalışması düşündüğünü söylemiştim. Konuk, Eric Clapton içinse pek fazla söze hacet yok. Kendisi popüler müzik arenasında da diğer alternatif alanlarda da iyi tanınır. Soulun kendine has beyaz yorumcusu Unplugged albümüyle kariyerinde olağanüstü bir noktaya yükselmişti. İkinci gece sahne alacak Elvin Jones içinse yine bir basın tanıtımından alıntılar yaparak bilgi vermeye çalışacağım. Elvin Jones Cazın 20. yüzyıl boyunca gelişen kısa tarihinde Elvin Jones'un önemli bir yeri vardır. Dinamik ve teknik açılardan mükemmel bir sanatçı olarak cazın, müziğin gelişiminde bir basamak olarak yer almasına katkıda bulunmuştur. Jones süreç boyunca perküsyonla kusursuz bir birliktelik kurmuş bir sanatçıdır. Caz ansiklopedisinde onun için şöyle yazar: "Temel yaratımı onun sesin yuvarlak döngüsü olarak adlandırdığı durumdu. "Yazar ve eleştirmen Albert Goldman Life dergisi için yazdığı bir makalede Elvin Jones'u "dünyanın en büyük ritmik davulcusu" olarak tanımlar. NewYorker dergisinden Whitney Balliett onun için "Jones büyük olasılıkla caz tarihinin en duyarlı ve içli eşlikçisidir." der. Siyah Müzik dergisinden Leroi Jones'sa son noktayı koyar "Elvin'in çalış tarzını anlatmanın yolu yoktur. Sanırım yanıt kendi varoluşundadır." 1927 doğumlu Jones on kardeşin en küçüğüydü. Ailesinde müzik vardı Jones'un, yani kardeşleri de caz müzisyenleriydi. Ama Jones onlar olmasa yine de müzik yapacağını söylüyor. Bugün yalnızca caz için değil rock içinde perküsyonlarıyla en büyüklerden biridir. Sayısız çalışmasının yanı sıra 1996 yılında California Sanat Akademisi'nden bir Onur Derecesi almıştır. Joe Lovano 1952 Ohio doğumlu Lovano, alto saksafon çalmaya çocuk yaşlarda başlıyor. O da aileden müzisyenlerden. Aile fotoğraflarından birinde annesi bir saksafona sarılmış biçimde yer alıyormuş. Babası bir tenor saksafon ustası. 'Büyük T.' ünvanlı Tony Lovano. Liseden sonra ünlü Boston Berklee Müzik Okulu'na gidiyor ve ilerde de birlikte çalacağı John Scofield, Bill Frisell ve Kenny Werner ile karşılaşıyor yılında Joe'ya Berklee'den 'Distinguished Alumni Award' ödülü geliyor yılları arasında düzenli olarak Mel Lewis Orkestrası ile çalıyor ve onlarla birlikte altı albüm yapıyor. Çalıştığı pek çok isim arasında Elvin Jones, Carla Bley, Lee Konitz, Charlie Haden ve Bob Brookmeyer ve modern davulcu Paul Motion sayılabilir. Universal Language, Tenor Legacy, Rush Hour, Joe Lovano Quartets at the Village Vanguard, Joe Lovano Celebrating Sinatra Lovano'nun 21

22 Jazz Crusaders & Patti Austin yaptığı albümlerdir. Onun için şöyle söylenir "Pavoretti dışında günümüzün en büyük tenoru Luciano değil Lovano'dur." ilgimizi çeken isimlere şöyle bir uğrayıp geçiyoruz ya, şimdi de çağdaş cazın büyük ismi Jan Garbarek var sırada. Garbarek sürekli yenilik arayışı içinde olan bir stilisttir. Aslında Garbarek'e bayağı alıştık çünkü o da İstanbul'a caz için gelir ve gider. Jan Garbarek Jan Garbarek özgün müziği ve yorumlarıyla '60'lardan beri sesini duyuran, Avrupa cazının gelişmesine öncülük etmiş sanatçılardan biridir. Norveç'li saksafoncunun berrak ve yalın müziği İskandinav hüznüyle perçinlenir. Yaptığı müzikle Norveç folkloruna Brezilya ve Asya etkileri de katmıştır. Melodik notalar Garbarek müziğinin belirleyici özellikleri arasındadır. George Russell ve Keith Jarrett gibi isimlerle yaptığı çalışmalar modern caz için kilometre taşlarından biridir. Alman basçı Eberhard Weber de '82 yılından beri grupla birlikte çalmaktadır. Toplulukta klavyeci Rainer Bruninghaus ve daha önce Miles Davis ve Wayne Shorter gibi caz ustalarıyla çalışmış olan Marilyn Mazur da yer alıyorlar. 22 Program bu derece yüklü olunca insan kim için ne söylemeli şaşırıyor çünkü katılımcı isimlerin hepsi ciddi anlamda başarılı müzisyenler. Ben, Joshua Redman, Kronos Quartet, Ivan Lins, Diana Krall, Aydın Esen ve Mahagony Brass Band'la devam edip mümkünse yazıyı bitireceğim. Joshua Redman Hukuk okuluna sırtını dönüp müzikte kariyer yapmaya karar verdiği beş yıldan beri saksafoncu Joshua Redman emin adımlarla ilerliyor. Caz dünyasında az rastlanacak türden bir popülerite edinmiş durumda. Harvard'dan mezuniyetinden ve babası efsanevi müzisyen Devvey Redman'la çalışarak bir yaz geçirdikten sonra Thelonious Monk Enstitüsü Caz Saksafon yarışmasında, 1991 yılında ilk ödülünü alıyor. '93'te Joshua Redman adlı ilk kaydını yapıyor. Ardından '93'te Wish geliyor. 1994'te yaptığı MoodSwing ise best-seller oluyor. Bu onun kendi turne grubuyla yaptığı ilk albüm. Christian McBride, Brad Mehldau ve Brian Blade ile çalışıyor. Aynı zamanda kendi besteleri ve soprano saksafonuyla yaptığı ilk çalışma bu yapımı Spirit of the Moment ise iki CD'lik canlı bir konser kaydı. Bu çalışmayla Piyanist Peter Martin, basçı Christopher Thomas ve davulcu Brian Blade'den oluşan yeni Redman Quartet'i duyurmuş oluyor. Böylece canlı performanslardaki gücünü kanıtlamış oluyor Redman. Yolculuğu Freedom in the Groove ile sürüyor genç sanatçının. On yeni parçayla 1969 doğumlu bir müzisyenden beklenemeyecek geniş ufkunu, kategori dışı ruhunu bir kez daha göstermiş oluyor dinleyenlere. Bu albüm Redman müziği gibi yoğun düşüncenin ve uygulamanın ürünü. Kronos Quartet Yeni müziği yorumlayan ve çağdaş bestecilerden çalmayı seçen oda müziği topluluğu Kronos Quartet'in on iki yıllık bir geçmişi var. Repertuarları Bartok, Webern ve Ives'den Thelonious Monk, Bill Evans ve Jimi Hendrix'e kadar uzanır. John Cage, Terry Riley ve Philip Glass gibi modern müziğin büyük isimleriyle birlikte çalan Kronos birçok müzikal kültürü bünyesinde eritmiştir. Bunlar arasında Çin, Afrika, Japonya, İskandinavya, Yeni Zellanda ve Orta Doğu sayılabilir. Kronos kompozisyon müziğin ülke ve tarz sınırları ötesinde bir müziğe ulaşmak düşüncesiyle araştırmacı-deneysel müzik yapan kesim içinde en uç örneklerden biridir. Monk

23 Olympia Brass Band Suite(1985), Kronos Quartet (1986), White Man Sleeps (1987), Salome Dances For Peace (1989), Black Angels (1990), String Quartet (1991), Hunting Gathering (1991), Five Tango Sensations (1991), Henyk M. Gorecki (1991), Pieces of Africa (1992), Short Stories (1993) diskografilerinde yer alan parçalardan bazılarıdır. Ivan Lins Eğer müzik evrensel bir dilse, Lins büyük olasılıkla en büyük dil bilimcidir. Keyboard ustası, yorumcu ve aykırı besteci Lins dünyanın her yerinden dinleyiciyi çekecek bir tarza sahiptir. Rio de Janeiro doğumlu sanatçı müziğe olan doğal eğilimini ve yeteneğini keşfetmeden önce profesyonel sporda kendine akademik derece ve kariyer yaptı. İlk bestelerinden olan "Madalena" efsanevi Brezilyalı yorumcu Elis Regina tarafından yorumlandı ve ülkede, tüm Avrupa'da olağanüstü başarı elde etti. Quincy Jones'la "Dinorah, Dinorah" kaydını yaptı. İyi müziğin tadını alan Quincy The Dude albümünde de Lins'le çalıştı. Lins'in parçaları önemli grupların kayıtlarında yer almaya başladı. Örnek vermek gerekirse Manhattan Tranfer'e ait Brazil albümünde iki Lins orijinali yer alıyordu. Bu albüm Grammy aldı. Amerikan müziğinin sıcak Brezilya kültürü ile flörtünü sağlayan Lins günümüzün önemli müzisyenleri arasındadır. Diana Krall Cazın Kanada'lı şirin şarkıcı kızı Krall, postmodernden klasik caza kadar geniş bir yorum alanına sahip bir isimdir. Klasik piyano derslerine dört yaşında başlayan Krall profesyonel kariyerine on beş yaşında yerel bir restoranda haftada üç gece çalarak başlar. Fats Waller'a karşı, aileden gelen bir hayranlığı, hatta aşkı vardır ve bu tüm performanslarına yansımıştır. Seksenlerin ortalarında bir müzik bursuyla Berklee'ye, ABD'ye gelen Krall burda bir buçuk yıl kalır. Kanada'ya dönüşünde davulcu Jeff Hamilton ve basçı John Clayton ile tanışır. Onlar da Krall'ı Ray Brown'la tanıştırırlar. Böylece Krall'ın L.A.'e gidip Jimmy Rowles'la çalışmasına karar verilir. Üç yıllık L.A. serüveninden sonra NewYork'a gider. Boston'da bir trio ile çalmaya başlar. Nat King Cole Trio'ya olan hayranlığı ona üçüncü albümü olan All For You'yu yaptırır. "Davulun bulunmadığı birtrioda çalmanın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bu hep yapmayı istediğim bir şeydi." diyor Krall. Cazın ilginç ismi Krall'ın önü açık gözüküyor. Aydın Esen Aydın Esen dünya çapında isim yapmış bir müzisyenimiz. Modern müziğin modern filozofu. Çok küçük yaşta müziğe başlamış olması üslûp, beste ve yorumu açısından çok önemlidir. Aldığı davetler ve burslar aracılığıyla Avrupa ve Amerika'da çalışmalarını 'SO'li yılların başından beri sürdüren Esen birçok ödülün sahibi oldu. Bunların içinden en önemlileri Paris'te dünyanın en büyük piyanisti olarak birincilikle ödüllendirilmesi, Berklee Müzik Okulu'nu bir senede bitirip şeref diploması alması, birçok çağdaş müzik ve müzisyen ödülü alması sayılabilir. Sanatçı sürekli olarak dünya turnesindedir. Birçok ulustan müzisyenle kurduğu Modern Müzik Topluluğu ile çalışmalarını sürdüren sanatçı yeni çalışmalarının kaydını yapmak üzere olduğunu söylüyor. The Mahagany Brass Band Grup geleneksel müziğe yakın ancak popüler kültürle eklemlenmiş bir tarzı benimsemiştir. Çaldığı her parçaya hayat veren bir üslûp geliştirmişlerdir. Aranjmanlarının büyük bölümü New Orleans sokaklarından gelir. Çaldıkları her yere götürürler New Orleans'ı. Canlı veya kayıt fark etmez. Grup aynı coşku ve ritmi yani New Orleans'lı olmayı hissettirir size. Grup, Brice Miller (Trompet), Ebria Kieffer (davul), Damon Wheeler (bas davul), Chad Gales (Saksafon), Stephen Walker (Trombon), Kevin Louise (Trompet), Damon Francois (Tuba), Winston Turner (Trombon)dan oluşmaktadır. Yazının başında söylediğim gibi söz konusu caz olduğunda isimlerin arasında kolayca kayboluyor insan. Hepimize güzel ve dopdolu bir festival diliyorum. Caz-ı haz alarak dinleyin 23