Depremden İki Buçuk Yıl Sonra: Çocuklar için bir Müdahale Programı. Nur Dinçer, Şeniz Pamuk, Olcay Güner

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Depremden İki Buçuk Yıl Sonra: Çocuklar için bir Müdahale Programı. Nur Dinçer, Şeniz Pamuk, Olcay Güner"

Transkript

1 Depremden İki Buçuk Yıl Sonra: Çocuklar için bir Müdahale Programı Nur Dinçer, Şeniz Pamuk, Olcay Güner ÖZET Deprem sonrasında ortaya çıkan sayısız olumsuz durumla bağlantılı olarak çocuklarının bir çok davranış problemi yaşadığını belirten aileler bir müdahale ye ihtiyaç olduğunu bildirdiler. Ailelerin doldurmuş olduğu anket formu sonuçlarına göre, çocuklar yaşlarına ve problemin şiddetine göre gruplara ayrıldılar. 5 ile 13 yaşları arasında sıralanmış toplam 20 çocuk vardı. Altını ıslatma, dikkat eksikliği ve saldırganlık en çok gösterilen davranış problemleriydi. Çocuklar ve terapist tarafından doldurulan SAIGH Stres Ölçeği ve Bir İnsan Çiz Testi ; aileler tarafından doldurulan CBCL, travma ve davranış sorunları ölçekleri ön testleri (pre-test) oluşturuyordu. Uygulanan yöntem sanat terapisi ve bilişsel metotlarla birlikte, grupça uygulanan EMDR tekniğini de içeren; zaman ve kaynak kısıtlamasından dolayı 4 hafta süren bir grup müdahale programıydı. Bu programın benzeri 1999 Marmara depreminden sonra Felaket Sonrası Akut Dönemde de uygulanmış ve başarılı sonuçlar gözlenmişti. Program bu kez felaket sonrası uzun dönemde uygulanacağı için programa travmatik yaşantıların etkilerini hafifletmede etkin olduğu düşünülen Grup EMDR tekniğini de eklendi. Son değerlendirme (post test) yine aynı ölçeklerle yapıldı. Bu çalışmanın sonunda, SUDS Ölçeği değerlendirmelerinde, hem çocuklardaki travma sonrası belirtilerinin hem de davranış sorunlarının azaldığı, aileler ve çocuklar tarafından belirtildi. Bu sunumdaki hedef, çocuk gruplarında, kısa sürede uygulanan, pozitif sonuçların gelişmesini ve hızlanmasını sağlayan EMDR ile yapılandırılmış bir modeli göstermektir. GİRİŞ 17 Ağustos 1999 tarihinde, saat 03:02 de, Richter ölçeğine göre 7.4 şiddetinde olan Marmara Depremi geniş bir yerleşim alanını etkilemiştir. Ortalama 25 milyon insanda fiziksel ve ruhsal etkilenmelere yol açmıştır. Resmi rakamlara göre 17,840 kişi yaşamını yitirmiş, 43,953 kişi yaralanmış, 505 kişi sakat kalmıştır. Deprem bölgesinde 285,211 konut ve 42,902 işyeri hasara uğramıştır. (DİE Kayıtları 1999) Travma sonrasında iyileşme için herkesin profesyonel yardım alması gerekmez. Travmanın etkilerinden kurtulabilmek için yaşanılan olayın bireyin gündelik yaşantısı içinde yerleştirilebilmesi gerekir. Ancak deprem gibi olağandışı deneyimler birey tarafından kolay anlaşılamadığından ve kabul edilemediğinden sindirilebilmeleri oldukça güç olmaktadır. Profesyonel yardım bu noktada gerekli olabilir. Bu yardımdan ne kadar yaralanılacağı yaşanan travmanın tipine ve şiddetine felaketzedenin daha önceki yaşam deneyimlerine; sorunla başa çıkma becerilerine; çevreden alınan desteğin düzeyine bağlıdır (Ayalon ve ark. 1999, Herbert, 1999). Çocuk ya da ergenlerin travmatik yaşantılardan farklı şekilllerde etkilendiği ve etkilenme derecelerinin farklı olduğuna işaret edilmektedir. Çocuğun gelişimsel ve kişisel özellikleri, örneğin yaşı (Pynoos ve Eth 1986, Rosenthal ve Lewy-Shiff 1993) ve cinsiyeti, felaketin derecesi, yol açtığı hasar ve yaşamı tehdidi, aile üyelerinin kaybı (Lonigan ve ark. 1994, Miral ve ark. 1998), travma sonrasında sosyal destek sistemleri (Garmezy 1986, Najarian ve ark. 1996) gibi bir çok etken etkilenimde önemli rol oynamaktadır. Deprem ve diğer doğal afetler, fiziksel travma ile birlikte psikolojik travmaya da sebep olmaktadır. Psikolojik travma neticesinde ise gerek çocuk gerekse yetişkin olsun kişi için çok önemli olan güvende olma hissi (safe) ileri derecede yıpranmaktadır. Yıpranma neticesinde çocukta güvende olmama hissi (insafe) meydana gelerek psikolojik belirtiler (symptom, syndrome) gelişmekte, ortaya çıkmaktadır. Psikolojik destek ve sağaltım (therapy) sürecinde de esas, çocukta ileri derecede yıpranan güvende olma hissinin yeniden tesisi ve kazanımıdır. Bu kazanım, bir psikolojik 1

2 belirtinin sona ermesini sağlayacak ve bir çok bozukluğun sağaltımını destekleyecek, kolaylaştıracaktır. Okuyama'nın (1999) belirttiği gibi özellikle çocuklar, temel karşılıklı güvenin olmadığı bir ortamda desteklenmemeleri halinde yetişkinlere kıyasla problem gelişmesine daha eğilimlidirler. Çünkü onların zihinsel, duygusal fonksiyonları henüz tam gelişmemiştir. Çocuk, gelişimi boyunca felaketin acı dolu tecrübelerinin üstesinden gelmesi doğrultusunda psikolojik yardım ile desteklenmelidir (Okuyama 1999). Auerbach ve Spiritto (1986), Pynoos ve Nader (1990) felaket durumlarında önleyici müdahale dönemleri tanımlamışlar; her faz için çocuklara ve ailelere yönelik müdahale stratejilerinden söz etmişlerdir: Felaket Öncesi Uzun Dönem: Bu dönemde ruh sağlığı alanında çalışanlar beklenen felaketle ilgili planlamalara katılabilirler. Program geliştirmeye yardımcı olurlar. Toplumun gereksinimlerini önceden görerek felaketle karşılaşıldığında uyum sağlamasında rol oynarlar. Felaket Öncesi Akut Dönem: Çok yakında ya da her an olabilecek felaketin duyurulduğu dönemdir. Çocuk Ruh Sağlığı alanında çalışanlar çocukların ve ailelerin gereksinimlerini hedefleyen mesajları planlar ve medya ile çalışırlar. Felaket Sonrası Akut Dönem: Bu dönemde felaketin hemen sonrasında doğabilecek ihtiyaçlara cevap vermek için telefonla danışmanlık hattı, acil koruma için ihtiyaç taraması, okullarda konsültasyon, ebeveynlerle toplantılar, medya ile konsültasyon gibi hizmetlere yer verilir. Özellikle küçük çocuklara ilkyardım programı, somut açıklamalar, tutarlı güvenli bakım, korku ve duyguları dile getirmelerine yardımı içermelidir. Çalışmamızda kullanılan modelin bir benzeri 1999 Marmara depreminden sonra O.Ayalon ve ekibi nin verdiği eğitimler doğrultusunda tasarlanarak sahada uygulanmış ve o dönemin şartları gereği bilimsel araştırma dizaynına oturtulamamış olsa bile meslektaşlarımız tarafından olumlu etkilerinin gözlendiği söylenmiştir. Felaket Sonrası Uzun Dönem: Bu dönemde felaketten elde edilen bilgiler, felaket programları gözden geçirilebilir. Felaketle baş etme planları modifiye edilebilir. Travmanın çocuk ve gençler üzerindeki uzun dönemli etkilerini araştıran çalışmalar travma sonrası sters bozukluğu (TSSB) belirtilerinin bazen zaman içinde kendiliğinden düzeldiğini, bazı çocuk ve ergenlerde ise klinik bir bozukluk düzeyine ulaşmadan yıllarca sürebileceğini ve yaşamı etkileyebileceğini ve yaşamı etkileyebileceğini göstermektedir. (Pynoos ve ark. 1993). Okul otobüsü kaçırılması olayıyla ilgili çalışmalarda otobüste bulunan 26 çocuğun olaydan 4 yıl sonra bile TSSB belirtileri göstermeye devam ettiği saptanmıştır. (Terr 1983). Benzer şekilde Mc Farlane'in (1987) Avustralya'da bir orman yangını sonrası izlediği ilkokul çocuklarında, çocukların %50'sinde TSSB belirtilerinin olaydan 8 ay sonra da sürdüğü, % 33'ünde ise yangından 26 ay sonra da belirtiler görüldüğü bildirilmiştir. Ermenistan Depreminde ise depremden 1,5 yıl sonra depremin merkezine en yakın olan şehirdeki çocukların %17'sinde çok ağır, %74.5'inde ağır, %8.5'inde orta düzeyde TSSB belirtisine rastlanmıştır (Pynoos ve ark. 1993). Kinzie ve arkadaşlarının (1989) toplama kampı çalışması ve Stuber ve arkadaşlarının (1991) organ transplantasyon çalışması da benzer oranlarda TSSB belirtilerinden söz etmektedir. Bu araştırma daha önce felaket sonrası akut dönemde denenmiş bir modelin uzun dönemde ne gibi etkiler doğuracağı, etkili olup olmayacağı test edilmek üzere dizayn edilmiştir. Uzun dönemde travmatik etkilerin biraz daha kemikleşmiş olabileceği düşüncesi ile modele EMDR tekniği de dahil edilmiştir. Kognitif-Davranışçı Terapi, EMDR Terapisi, ve Dışa Vurumcu Sanat Terapisi travmatik yaşantılar sonrasında yaygın olarak kullanılan terapi tekniklerindendir. Çalışmamızda da bu teknikler kullanılmıştır. 2

3 AMAÇ Bu çalışmanın amacı, ve tarihlerinde yaşanan depremlerde önemli can ve mal kayıplarına uğramış ailelerin çocukları üzerinde tarihinde ( felaket sonrası uzun dönem ) halen devam etmekte olan psikolojik travma nın etkilerini azaltmak ve felaketle baş etme planlarını modife etmektir. Çocukların günlük hayatlarını etkileyen travma kaynaklı problemlerinin de bu yolla hafifletilmesi ve gündelik yaşantılarındaki verimlerinin arttırılması hedeflenmektedir.modelin etkinliği tespit edilebilirse travmalardan uzun dönem sonra çocuklara uygulanabilecek bir modeli yaygınlaştırmakta diğer bir hedefimizdir. YÖNTEM Marmara depreminin en çok etkilediği illerden biri olan Yalova'da, devletin sağladığı prefabrik yerleşim alanında oturan 43 ailenin doldurmuş olduğu tarama anketi (bu anket araştırmacılar tarafından sosyodemografik verileri ve deprem yaşantısı ile ilgili bilgileri, belirtileri sorgulamaktadır) sonucunda deprem sonrasında ortaya çıkmış değişik sorunlara sahip 20 çocuğa önceden yapılandırılmış bir model uygulanmıştır. Modelde şu basamaklar yer almıştır. 1. ÖNGÖRÜŞME Önceden yapılandırılmış olan bu görüşmede aile ve çocuktan çeşitli metotlarla bilgi toplanmıştır. Bilgiler şu uygulamalar ile elde edilmiştir. a) Child Behavior checklist (CBCL ) b) Draw A Person c) Children's PTSD Inventory (Saigh 2000) d) Melis'in Ağacı (Art Therapy Tekniği) e) Ailenin depremden sonra çocukta gözlemlediği problemleri yoğunluk derecesine göre sıralaması ve 0-10 arası puanlar ile şiddetini puanlaması 2. GRUP UYGULAMALARI Grup çalışmaları 4 hafta boyunca, haftada bir gün 4 saat süresince toplam 16 saat olarak gerçekleşmiştir. Çalışmalar yaş gruplarına göre; 5-7 yaş grubu 7 çocuk/8-10 yaş grubu 6 çocuk/11-13 yaş grubu 7 çocuk olarak ayrılarak, 3 ayrı grup olarak yürütülmüştür. Değişik yaştaki çocuklardan oluşan tüm grup çalışmalarında aynı teknikler yaşa uygun olarak tasarlanmış ve o şekilde uygulanmıştır. Tüm yöntemler her grup çalışmasında kullanılmıştır. a) EMDR Terapisi Öncelikle çocuklar ile güvenli yer çalışması yapılmış ve EMDR (Butterfly hug) ile yerleştirilmştir. Travmatik yaşantılarını resmettikten sonra SUDS puanları alınmış; Grup EMDR'ı yapılmış ve SUDS puanları yeniden alınmıştır. 3

4 İhtiyacı olduğu düşünülen 6 çocuğa bireysel EMDR yapılmıştır. 4

5 b) Kognitif Davranışçı Teknikler Olay Düşünce Duygu döngüsü ile bilgi verilmiş ve bu konu çalışma kağıtları ile pekiştirilmştir. İlk görüşmede tanımladıkları travmatik olaylarla ilgili debrifing yapılmış, olaylar ve duygular ayrımlaştırılmıştır. Olaylar karşısında zihinlerinde oluşan düşünceleri alternatiflendirme, ilk akla gelen düşünceye takılmadan oluşturulan alternatiflerin içinden birini seçmeye yönelik bilgi verilmiş ve çalışma kağıtları ile pekiştirilmiştir. Rahatlama, gevşeme teknikleri öğretilmiştir ve çalışılmıştır. Ders çalışma yöntemleri hakkında konuşulmuş ve verimli çalışma yöntemleri hakkında bilgi verilmiştir. İhtiyacı olan çocuklara bireysel davranış çizelgeleri hazırlanmış ve takip edilerek ödüllendirme yapılmıştır. Arkadaşlık, iyi bir arkadaşın özellikleri tartışılmıştır. Kendilerini arkadaşlık açısından değerlendirmeleri sağlanmıştır. c) Dışa Vurumcu Sanat Terapisi Teknikleri Olaylarla ilgili duygular resmedilmiştir. Çocuklara birer tohum verilmiş v ebu tohumlardan kendi ağaçlarını yaratmaları istenmiş, daha sonra tüm ağaçlar bir araya getirilerek grubun ormanı oluşturulmuştur. Pek çok beden ve dans terapisi tekniği uygulanmıştır. Örneğin: Yankı dağı, davulla yürüme, bedeni gevşetme, grup dansı oluşturma vb. İyileştirici/farkına vardırıcı hikayeler anlatılmıştır. Arkadaşlık konusu irdelendikten sonra çamur ile çalışılmış ve her katılımcı yanındaki arkadaşına hediye etmek üzere çamurdan bir hediye yapmıştır. 3. SON GÖRÜŞME Yapılandırılmış bir formatta yapılan son görüşmede, aile ve çocuktan çalışmaların sonuçları ile ilgili bilgiler alınmıştır. Bilgi toplamada ilk görüşmeyi yapan psikolog yerine farklı bir psikolog görev almış ve şu metotlardan yararlanılmıştır. a) CBCL Re-Test uygulaması b) Draw A Person Re-Test uygulaması c) Children's PTSD Inventory (Saigh 2000) Re-Test uygulaması d) Melis'in Ağacı ( Art Therapy) Re-Test uygulaması e) Ailenin depremden sonra çocukta gözlemlediği ve şiddetini ve 0-10 arası puanladığı sorunları yeniden puanlaması Çalışmada grupları Dışavurumcu Sanat Terapisi, EMDR, Kognitif Davranışçı Terapi Teknikleri konusunda eğitimli 2 Klinik Psikolog, 1 Psikolog yönetmiş ve 3 asistan (yeni mezun/master öğrencisi) psikolog yardımcı olmuştur. 5

6 4. VEDA PARTİSİ Çocuk ve ailelerin tümü veda partisi şemsiyesi altında bir araya getirilerek gruplar kendi aralarında da etkileşime geçirilmiş ve terapi çalışmalarının sonlandırıldığı mesajı verilmiştir. Çocukların terapistleri ile vedalaşmaları sağlanarak, terapilerin önemli bir sorunu olan sonlandırma ve kendi ayakları üzerinde, terapiden kazandıkları ile yürüyebileceği güvenini oluşturma / farkına vardırma gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. BULGULAR Çocukların yaşları 6-14 arasında olup, ortalaması 8.7'dir. Olguların 6'sı (%30 u) kız, 14'ü (%70 i) erkektir. Olguların %100 ü depremi yaşamış ve depremde önemli can ve mal kaybına uğramış ailelerin çocuklarıdır. Data analizi sırasında Wilcoxon Signed Ranks Test ve Chi-Square Tests kullanılmıştır. Draw A Person Testinden alınan puanların ortalamasında test ve re-test arasında istatistiksel açıdan önemli bir fark saptanmamıştır (p>.05). TABLO 1. Draw A Person'da Periden Dileklerin Kategorizasyonu Beceri Dilekleri Test re-test Value df p 3 6,952 2,621 Başarı Dilekleri ,581 4,233 Yiyecek Dilekleri Oyuncak Dilekleri ,273 3,518 Mekan Dilekleri 2 1, ,000 Kişisel Eşya ,935 9,644 Dilekleri Fantezi Dilekler Aile Üyeleri İçin Dilekler Gelecekle İlgili ,800 6,067 Pozitif Dilekler * p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001 Draw A Person Testi nde yer alan dileklerde müdahale öncesi ve sonrası arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunamamıştır. 6

7 Table 2. Melis in Ağacı ile ilgili Tahminler Test re-test Olumsuz tahminler 8 4 Olumlu tahminler 5 1 Çok olumlu tahminler 7 15 Table 3. Melis in Ağacı ile ilgili Tahminlerin Wilcoxon Testi ile Karşılaştırması Z p Melis in Ağacı -2,194,028* * p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001 Melis in Ağacı adlı sanat terapisi uygulamasındaki tahminlerde istatistiksel açıdan anlamlı bir fark vardır(p<.50). Negatif ve olumlu tahminlerden, çok olumlu tahminlere doğru bir yer değiştirme olduğu görülmüştür. TABLO 4. SAIGH Stress Ölçeği Puanlarının Wilcoxon Test ile Karşılaştırılması Depremle İlgili Kendi Yaşadığı Travma Depremle İlgili Şahit Olunan Travma Depremle İlgili Duyulan Travma test re-test Z p,5000,4000-1,414,157,2000,2000,000 1,000,1000,1000,000 1,000 Diğer Kendi Yaşadığı 1,1000 1,000-1,414,157 Travma Diğer Şahit Olunan,1000,2000-1,414,157 Travma Diğer Duyulan,1000,1000,000 1,000 Travma Travma Sonrası,4500,2500-2,000,046* Negatif Duygudurum Travma Sonrası,7500,3000-3,000,003** Tekrarlayan Düşünceler Gerginlik, İrritasyon,6500,2500-2,828,005** Uyku Sorunları,3000,1000-1,633,102 Suçluluk Duyguları,3000,1000-1,633,102 Dikkat ve Öğrenme,6000,3000-2,449,014* Sorunları * p<.05, **p<.01 Tanımlanan travmalarda test ve re-test arasında bir fark yoktur. Fakat travma sonrası oluşan uyku sorunları ve suçluluk duyguları dışındaki tüm belirtilerde istatistiksel olarak anlamlı bir düşüş bulunmuştur. 7

8 TABLO 5. Çocukların Tanımladığı Travmatik Yaşantılarla İlgili Çalışma Öncesi Suds Puanları İle Çalışma Sonrası Suds Puanlarının Karşılaştırılması test re-test Z Sig. SUDS 1 7,39 3,56-3,646b,000*** SUDS 2 8,42 4,75-2,940b,003** SUDS 3 5,86 3,00-2,213b,027* * p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001 Çocukların tanımladığı travmatik yaşantıların test ve re-test SUDS puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark vardır. TABLO 6. Ailenin Depremden Sonra Ortaya Çıkan Veya Artan Problem Alanlarının Doğurduğu Sıkıntıyı Çalışma Öncesi Ve Sonrasında 0-10 Arasında Puanlaması N test re-test Z Sig. Öğrenme sorunları 13 8,46 5,08-2,953b,003** Dikkatsizlık, sakarlık, 7 8,86 5,71-2,060b,039* dağınıklılık Davranış problemleri 15 8,67 6,07-2,913b,004** Alta kaçırma 5 9,40 5,20-1,604b,109 Öfke kontrolsüzlüğü 10 8,60 3,20-2,814b,005** Aşırı hareketlilik 10 8,80 5,60-2,680b,007** Yeme sorunu 6 8,83 6,17-1,787b,074 Hızlı duygu değişimi 5 7,20 2,00-2,023b,043* Korkular 7 8,00 3,29-2,214b,027* Aile üyelerinden birine 2 10,00 5,00-1,342b,180 aşırı bağımlılık * p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001 Ailenin depremden sonra ortaya çıkan veya artan problem alanlarının doğurduğu sıkıntının test ve re-test karşılaştırmasında öğrenme sorunları, dikkatsizlik-dağınıklık-sakarlık, davranış problemleri, öfke kontrolsüzlüğü, aşırı hareketlilik, hızlı duygu değişimi ve korkular değişkenlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim gözlenmiştir. TARTIŞMA ve SONUÇ Ailelerden alınan öngörüşme ve anket bilgilerine göre çalışmaya katılan tüm çocuklarda yaşadıkları depremden sonra davranış, duygu ve düşünce boyutunda sorunlar oluşmuştur. Bu sorunlardan bir kısmı yeni başlamış, bir kısmı ise deprem öncesinde de var olmakla birlikte depremden hemen sonra önemli bir artış göstermiş ve çalışma tarihine dek de azalmamıştır. Çalışmamızda deprem gibi ciddi bir psikolojik travmanın uzun vadede ortaya çıkan psikolojik etkileri ele alınmıştır. Güvende Olma duygusu zarar gördüğünde ortaya çıkan dikkatsizlik, dağınıklık, sakarlık (anksiyete), okul ve öğrenme problemleri (anksiyete), alt ıslatma (regresyon), saldırganlık türünde davranış problemleri (olası tehlikelere karşı hazırlık), öfke (hak edilmeyen bir cezaya karşı duyulan his), hızlı duygu değişimleri (acizlik, yetersizlik, özgüvenin düşmesi), korkular (güvende hissetmeme), yeme sorunları (çökkünlük,yaşama sevincinin azalması), aşırı hareketlilik (iritasyon), aile üyelerinden birine aşırı bağımlılık (güvende hissetmeme) belirtileri çocuklarda ortaya çıkan belli başlı uzun vadeli belirtiler olarak görülmüştür. 8

9 Çalışma öncesinde çocuklara çizdirilen Draw A Person bulguları incelendiğinde insan çiziminden aldıkları puan ortalamasında istatiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır. Çalışmada çocukların sözel olmayan becerilerinde bir farklılaşma beklemediğimiz için bu sonucun doğal olduğu söylenebilir. Ancak Draw A Person çalışmasındaki dilekler incelendiğinde başarı dilekleri, oyuncak dilekleri ve kişisel dileklerde belirgin bir artış olduğu izlenmiştir. Ancak denek sayımızın az olması nedeni ile istatistik açıdan anlamlı bulunmamıştır. Yine istatistiksel açıdan anlamlı bulunmasa da, fantezi dileklerde, aile üyeleri için dileklerde, mekan dileklerinde ve yiyecek dileklerinde, gelecekler ilgili olumlu temennilerde ise belirgin bir azalma gözlenmiştir. Bu da çocukların düşüncelerinin geçirdikleri travmalardan doğan eksiklikler (ev, işsizlik, açlık vb.) ve bu eksikliklerden kurtulmak için fanteziler üretme (bir süpermen olsam, bir sihir yapsam vb.) yerine daha gerçekçi ve doğal sayılabilecek dileklere (oyuncak, ders başarısı, istediği bir spor ayakkabı vb.) odaklanmış olmasının bir göstergesi olabilir. Melis in ağacı adlı incelemede ise çalışma öncesi ve sonrasında negatif tahminlerde (kurumuş, girmiş, yok olmuş vb.) belirgin bir azalma olduğu; olumlu (biraz büyümüş, bir kaç yaprağı çıkmış vb.) tahminlerde azalma olduğu; çok olumlu (kocaman bir ağaç olmuş, meyveler vermiş vb.) tahminlerde belirgin bir artış olduğu istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bu sonuçlar da çocukların gelecekle ilgili umutlarının arttığını sembolize edebilir. Ailelerin deprem sonrasında ortaya çıkan veya artan problemleri tanımlarken sırası ile en fazla davranış problemlerinden, okul ve öğrenme sorunlarından, öfke kontrolünde azalmadan, aşırı hareketlilikten, dikkatsizlik, dağınıklı, sakarlıktan, korkulardan, yeme sorunundan, hızlı duygu değişiminden, alta kaçırmadan (gece/gündüz), aile üyelerinden birine aşırı bağımlılıktan söz ettiği görülmüştür. Bu sorunlar literatürde sözü edilen uzun vadede ortaya çıkan psikolojik etkilerle uyum göstermektedir. Bu belirtilerin depremden sonra ortaya çıkması veya artması güvende olma duygusunun zarar gördüğünü ve anksiyete, regresyon, olası tehlikelere karşı hazırlık, hakedilmeyen bir cezaya karşı duyulan öfke, çökkünlük gibi sonuçlara yol açtığını düşündürmektedir. Ailelere çalışma öncesi ve sonrasında bu tanımlanan problem alanlarının şiddeti; 0-10 arasında (0 hiç / 10 en fazla) puanlandırıldığında tüm problem alanlarında belirgin düşüşler olduğu gözlenmiştir. Öğrenme ve dikkat, dikkatsizlik, dağınıklık, sakarlık, davranış, öfke kontrolü, aşırı hareketlilik, hızlı duygu değişimi, korkular gibi problemlerin şiddetindeki bu düşüşler istatistiksel açıdan da anlamlı bulunmuştur. Ancak yeme sorunu, alta kaçırma, aşırı bağımlılık sorunlarındaki düşüşler istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır. Sonuçlar çocukların grup çalışmalarından edindikleri olumlu becerileri günlük hayatlarına uyarlayabildiklerini ve dolayısıyla daha az sorun yaşamaya başladıklarını gösterebilir. Çocukların kendi tanımladıkları tüm travmatik yaşantıları ile ilgili SUDs (olumsuz duygu) puanlarının ortalaması çalışma öncesinde 7.22 iken çalışma sonrasında 3.45'ya düşmesi travmanın negatif etkilerinden belirgin bir biçimde arındıklarını düşünebiliriz. SAIGH Stres Ölçeği bulguları incelendiğinde çocukların hem depremle ilgili, hem de diğer konularda travmatik yaşantıları olduğu görülmektedir. Çalışma öncesinde de, sonrasında da depremle ilgili olarak tanımlanan travmaların (test:15, re-test:13 kez tanımlandı), diğer travmatik yaşantılara (test:25, re-test:26 kez tanımlandı) göre daha az sayıda olduğu görülmektedir. Çocukların tümünde deprem öncesinde veya sonrasında yaşanmış birbiriyle bağlantılı farklı travmatik yaşantılar olması uzun vadede ortaya çıkan psikolojik etkilerin bu tür bireylerde daha fazla görüldüğünü düşündürebileceği yanında; çocukluk dönemimizden itibaren tahminlerimizin çok üzerinde travmatik yaşantılara maruz kaldığımızın bir göstergesi de olabilir. Çalışma sonrasında yaşanan, duyulan, şahit olunan hiç bir travmanın hatırlanmasında istatistiksel 9

10 açıdan anlamlı bir azalma olmamıştır. Zaten biz de travmatik olayların hatırlanmasında önemli bir değişiklik beklemiyorduk. Beklediğimiz değişiklik travma sonrasında yaşanan sıkıntıların azalması ile birlikte belirtilerin farklılaşması idi. Bizlerin değişiklik beklediği travma sonrası duygu durum sorunları, tekrarlayan düşünceler, gerginlik, irritasyon, dikkat ve öğrenme sorunları gibi belirtilerin (uyku sorunları ve suçluluk duyguları dışında) tümünde istatistiksel açıdan anlamlı farklar bulunmuştur. CBCL sonuçları incelenmiş olsa da, uygulamada ortaya çıkan önemli bir sorun vardır.çalışma sonrasındaki ikinci anketler sadece 9 kişinin ailesine doldurtulabilmiştir. Bu nedenle sonuçların karşılaştırılması çok anlamlı olmayacağından istatistiksel incelemesi yapılmamıştır. Çalışmamızın en büyük sorunu denek sayımızın az olmasıdır. Bu nedenle cinsiyet, yaş gibi pek çok değişken arasındaki farklara bakılamamıştır. Çalışma daha fazla denek üzerinde uygulandıkça daha anlamlı sonuçlar doğuracak ve uygulanan model geliştirilebilecektir. Özet olarak planlanan bu grup çalışması modelinin etkilerinin neredeyse tüm alanlarda pozitif bir yarar sağladığı, isatistiksel anlamlılık açısından da belli alanlarda kesin pozitif gelişmelere neden olduğu görülmekte ve gelecekle travmaya maruz kalmış çocuklarla yapılacak çalışmalara ışık tutacağı düşünülmektedir. Modelin travmanın uzun dönemli etkilerini gidermek amacı ile başka çalışmalarda da kullanılması ile yararlarının daha anlamlı biçimde görülebileceğine inanmaktayız.travma öncesi ve hemen sonrasında yapılan çalışmaların olumlu etkileri üzerine pek çok çalışmadan söz edilmektedir. Ancak travmatik yaşantıların üzerinden uzun bir zaman geçmiş olduğunda yapılan çalışmalar çok sınırlıdır. Felaket sonrası uzun dönem periyodunda özellikle EMDR tekniklerini de içeren eklektik yaklaşımlı çalışmalar kullanılır ise, pozitif sonuçlar alınabileceğini bu çalışma ile görmüş olmak, travma sonrasında hemen ulaşılamayan kişilerin negatif etkilerden arınmaları için bir umut ışığı olabilir. KAYNAKLAR Ayalon, O. (1999). Helping the Helpers. Integration of Theories and Tools in Traumatherapy. Nord International Trauma Consultancy, Tivon, Israel. Beck, J.S. (2001). Bilişsel Terapi Temel İlkeler ve Ötesi. Türk Psikolojlar Derneği: Ankara. Devlet İstatistik Enstitüsü Kaynakları, Ankara Herbert, C. (1999). Deprem Sonrası Ortaya Çıkan Psikolojik Tepkiler ve Kendi Kendine Yardım Yöntemleri (Türkçe Yayına Hazırlayan M. Z. Sungur), Özel BASKI. Greenwald, R. (1999) Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) in Ckild and Adolescent Psychotherapy. Jason Aronson Inc: Northvale, New Jersey. Kinzie J.D., Sack W., Angell R., Clarke G., Ben R. (1989). A three year follow -up of Cambodian young people traumatized as children. J Am Acad Child Adolescent Psychiatry, 28: Mc Farlane A.C. (1987). Posttraumatic phenomena in a longitudinal study of children following a natural disaster. J Am Acad Child Adolescent Psychiatry, 26: Okuyama, M. (1999). Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Tıbbi Tedavi, Sağlık ve Klinik Psikoloji ile ilgilenen kişiler için. Türk Psikoloji Bülteni, Cilt 5, Sayı 15, sayfa Pynoos R.S., Geojian A., Karakeshian M. ve ark. (1993). Post-traumatic stress reactions in children after the 1988 Armenian Earthquake. Br J Psychiatry, 163: Pynoos R.S., Nader K. (1990). Prevention of Psychiatric Morbidity in Children After Disaster. Preventing Mental Health Disturbances in Childhood, APPI Washington D.C. U.S. Saigh, P., Yaski, A.E., Oberfield, R.A., Green, B.L., Halamandaris, Ph.V., Rubenstein, H., Nester, J., Resko, J., Hetz, B., & McHugh M. (2000). The Children's PTSD Inventory: Development and reliability. Journal of Traumatic Stress, 30, Terr L.C. (1983). Chowchilla revisited: the effect of psychic trauma four years after a 1

11 school bus kidnapping. Am J Psychiatry, 140: Ursano R.j., Fulleron C.S., Norwood A.E. (1999). Psychiatric Dimensions of Disaster: Patient Care, Community Consultation and Preventive Medicine. APA Online, Practice of Psychiatry

Depremden İki Buçuk Yıl Sonra: Çocuklar İçin Bir Müdahale Programı. Olcay Güner, Şeniz Pamuk, Nur Dinçer

Depremden İki Buçuk Yıl Sonra: Çocuklar İçin Bir Müdahale Programı. Olcay Güner, Şeniz Pamuk, Nur Dinçer Depremden İki Buçuk Yıl Sonra: Çocuklar İçin Bir Müdahale Programı Olcay Güner, Şeniz Pamuk, Nur Dinçer ÖZET Deprem sonrasında ortaya çıkan sayısız olumsuz durumla bağlantılı olarak çocuklarının bir çok

Detaylı

Ebru ÖZKURT TOPCU. Uzman Klinik Psikolog. Aile ve Çift Terapisti

Ebru ÖZKURT TOPCU. Uzman Klinik Psikolog. Aile ve Çift Terapisti Ebru ÖZKURT TOPCU Uzman Klinik Psikolog Aile ve Çift Terapisti 2009 yılında Maltepe Üniversitesi Psikoloji bölümünden başarısı dolayısıyla Onur Öğrencisi olarak mezun olmuştur. Üsküdar Üniversitesi nde

Detaylı

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu)

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Huriye Tak Uzman Klinik Psikolog Türk Kızılayı Bağcılar Toplum Merkezi Sağlık ve Psikososyal Destek Programı Asistanı İÇERİK

Detaylı

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Psi. Özge Kutay Sos.Yelda ġimģir Ġzmir,2014 HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI

Detaylı

KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ ------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ------------------------------------------

Detaylı

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Dr. Çağlayan Üçpınar Nisan 2005 Travma Nedir? Günlük rutin işleyişi bozan, Aniden beklenmedik bir şekilde gelişen, Dehşet, kaygı ve panik yaratan, Kişinin anlamlandırma

Detaylı

ÇOCUK ve ERGEN BDT EĞİTİMİ. 4 Modül - 64 Akademik Saat. Çocuk ve Ergen Odaklı. Bilişsel Davranışçı Terapi Eğitimi Bilgilendirme Klavuzu EĞİTİMCİ

ÇOCUK ve ERGEN BDT EĞİTİMİ. 4 Modül - 64 Akademik Saat. Çocuk ve Ergen Odaklı. Bilişsel Davranışçı Terapi Eğitimi Bilgilendirme Klavuzu EĞİTİMCİ ÇOCUK ve ERGEN BDT EĞİTİMİ 4 Modül - 64 Akademik Saat Çocuk ve Ergen Odaklı Bilgilendirme Klavuzu EĞİTİMCİ APAMER Aktüel Psikolojik Araştırmalar ve Eğitim Merkezi tarafından organize edilen Uzman Psikolog

Detaylı

Çocuklardaki Fobik Tepkiler ve EMDR Nur Dinçer*, Şeniz Pamuk**, Olcay Güner**

Çocuklardaki Fobik Tepkiler ve EMDR Nur Dinçer*, Şeniz Pamuk**, Olcay Güner** 1 Çocuklardaki Fobik Tepkiler ve EMDR Nur Dinçer*, Şeniz Pamuk**, Olcay Güner** Özet Özgül fobi, net olarak görülebilen belirli nesne veya mekanlardan, belirgin (göze çarpan şekilde) ve sürekli olarak

Detaylı

UZM. PSK. BUKE TUNCEL YANGIN

UZM. PSK. BUKE TUNCEL YANGIN KISA ÖZ GEÇMİŞ İstanbul Üniversitesi psikoloji bölümünden 2006 yılında mezun oldu. Çocuk ve Ergen Psikolojisi alanında danışan takip etmektedir. Aktüel Psikoloji Profesyonel Danışmanlık Hizmetleri UZM.

Detaylı

TÜRK PSĐKOLOGLAR DERNEĞĐ Đstanbul Şubesi TRAVMAYA PSĐKOLOJĐK DESTEK / YARDIM MODELĐ

TÜRK PSĐKOLOGLAR DERNEĞĐ Đstanbul Şubesi TRAVMAYA PSĐKOLOJĐK DESTEK / YARDIM MODELĐ TÜRK PSĐKOLOGLAR DERNEĞĐ Đstanbul Şubesi TRAVMAYA PSĐKOLOJĐK DESTEK / YARDIM MODELĐ Ümran Korkmazlar*, Olcay Güner**, Emre Konuk*** ÖZET Ülkemizde 17.8.1999 ve 12.11.1999 tarihlerinde yaşanan depremler

Detaylı

2002-2003 Bilişsel ve Davranışçı Terapiler Eğitimi (teorik temel) Eğitmen: Prof. Dr. M. Z. Sungur/ İstanbul

2002-2003 Bilişsel ve Davranışçı Terapiler Eğitimi (teorik temel) Eğitmen: Prof. Dr. M. Z. Sungur/ İstanbul H. GAYE TOLUN Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Kişisel Bilgi: Doğum tarihi: 19.10.1971 Doğum yeri: Ankara Medeni durum: Evli, 1 çocuklu Eğitim ve Görev: 2008 Serbest Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Detaylı

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI I. YARIYIL PSI 501 İleri İstatistik Zorunlu 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 II. YARIYIL Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 III. YARIYIL

Detaylı

Doğuş Üniversitesi, KLİNİK PSİKOLOJİ İstanbul 2011 2015 ( % 100 Burslu)

Doğuş Üniversitesi, KLİNİK PSİKOLOJİ İstanbul 2011 2015 ( % 100 Burslu) 1 UZMAN KLİNİK PSİKOLOG ŞEBNEM YÜKSEL 2007 yılında çalışma hayatıma başladım ve yetişkin, aile, çift, çocuk ve ergenlerle klinik psikolog olarak çalışmaktayım. Bilişsel-Davranışçı Terapi ve Virginia Satir

Detaylı

TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE GÜNDÜZ AŞIRI UYKULULUK HALİ VE DEPRESYON ŞÜPHESİ İLİŞKİSİ

TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE GÜNDÜZ AŞIRI UYKULULUK HALİ VE DEPRESYON ŞÜPHESİ İLİŞKİSİ TIP FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNDE GÜNDÜZ AŞIRI UYKULULUK HALİ VE DEPRESYON ŞÜPHESİ İLİŞKİSİ Egemen Ünal*, Reşat Aydın*, Gülnur Tekgöl Uzuner**, Oğuz Osman Erdinç**, Selma Metintaş* *Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

Detaylı

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç Aile Krizleri 1. Normal gelişimsel krizler (Yaşam döngüsü aşamaları) 2. Aileye özgü krizler (Ailede hastalıklar, ölümler, boşanmalar, göç,

Detaylı

ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI

ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI Bilgisayar ve internet kullanımı teknoloji çağı olarak adlandırabileceğimiz bu dönemde, artık hayatın önemli gereçleri haline gelmiştir. Bilgiye kolay, hızlı, ucuz ve güvenli

Detaylı

Füsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog

Füsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog Füsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog EĞİTİMİ Lisans : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,Psikoloji Bölümü Tezi : Nörotiklik,zaman tahmini ve seçici dikkat 1982 Yüksek Lisans (M.A) : Marmara Üniversitesi

Detaylı

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur.

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Gençlerde DEHB nin Öğrenim Hayatı Üzerine Etkileri Dr Aytül Karabekiroğlu Samsun Mehmet Aydın Eğitim ve Araştırma

Detaylı

Hizmetiçi Eğitimler.

Hizmetiçi Eğitimler. Hizmetiçi Eğitimler Altis; 1989 yılında Dr. Bülent Madi tarafından nöroloji ve sanat çalışmalarının birlikteliği amacıyla kurulmuştur. İki yıl süren çalışmalarının ardından, 1991 yılında diğer bilim dalları

Detaylı

TRSM de Rehabilitasyonun

TRSM de Rehabilitasyonun TRSM de Rehabilitasyonun Yeri Dr. Ayla Yazıcı BRSHH Gündüz Hastanesi ve Rehabilitasyon Merkezi Koordinatörü 7.10.2010 Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım

Detaylı

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır Ruhsal Travma Değerlendirme Formu APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır A. SOSYODEMOGRAFİK BİLGİLER 1. Adı Soyadı:... 2. Protokol No:... 3. Başvuru Tarihi:...

Detaylı

Çocuklarda Dolaylı Korkular ve EMDR Şeniz Pamuk**, Olcay Güner**, Nur Dinçer*

Çocuklarda Dolaylı Korkular ve EMDR Şeniz Pamuk**, Olcay Güner**, Nur Dinçer* 1 Çocuklarda Dolaylı Korkular ve EMDR Şeniz Pamuk**, Olcay Güner**, Nur Dinçer* ÖZET EMDR, travmatik olaylar sonrasında çocuklarla çalışırken sıklıkla kullanılan bir metot olmasına rağmen, fobik çocuklarla

Detaylı

Deneyimsel Oyun Terapisi Đle Çocuklara Ulaşma

Deneyimsel Oyun Terapisi Đle Çocuklara Ulaşma Deneyimsel Oyun Terapisi Đle Çocuklara Ulaşma Oyun yoluyla çocuklarla çalışmayı isteyen profesyonellere özel bir atölye çalışması I. Düzey: 20 21 Ekim II. Düzey: 22 23 Ekim Deneyimsel Oyun Terapisi (Experiential

Detaylı

ULUSLARARASI TRAVMA ÇALIŞMALARI PROGRAMI - İSTANBUL - NEW YORK İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ

ULUSLARARASI TRAVMA ÇALIŞMALARI PROGRAMI - İSTANBUL - NEW YORK İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ BİRİNCİ AY EĞİTİMLERİ ULUSLARARASI TRAVMA ÇALIŞMALARI PROGRAMI - İSTANBUL - NEW YORK İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ Düzey Tarih Gün Zaman Seminerin Konusu Eğitimciler 25/10/13 26/10/13 27/12/13 Cuma 18:00-20:00

Detaylı

OLAĞANDIŞI KOŞULLARDA PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMLAR ve TERAPİ İLKELERİ. 21. TPD Yıllık Toplantısı ve Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 2017

OLAĞANDIŞI KOŞULLARDA PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMLAR ve TERAPİ İLKELERİ. 21. TPD Yıllık Toplantısı ve Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 2017 OLAĞANDIŞI KOŞULLARDA PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMLAR ve TERAPİ İLKELERİ 21. TPD Yıllık Toplantısı ve Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 2017 Tanım Yaşamı ya da yaşama dair bütünlüğü tehdit eden olayların bütünüdür.

Detaylı

Orta yaş kadınların çoğu için psikososyal ve fiziksel semptomlarla ilişkili olarak reprodüktif dönemin sonu ve menopozun başlangıcını gösterir

Orta yaş kadınların çoğu için psikososyal ve fiziksel semptomlarla ilişkili olarak reprodüktif dönemin sonu ve menopozun başlangıcını gösterir Orta yaş kadınların çoğu için psikososyal ve fiziksel semptomlarla ilişkili olarak reprodüktif dönemin sonu ve menopozun başlangıcını gösterir Aynı zamanda sağlıksız yaşam stilinin birikmiş etkilerinin

Detaylı

Dr. Aytuğ Balcıoğlu Çankaya Belediyesi Sosyal Yardım İşleri Müdürü

Dr. Aytuğ Balcıoğlu Çankaya Belediyesi Sosyal Yardım İşleri Müdürü Kentsel Çevre ve Ruh Sağlığı İlişkisi: Ruh Sağlığını Koruma, Sosyal İyi Olma Hali ve Toplulukçu Yeterliliği Geliştirme Amaçlı bir Programın Oluşturulması Dr. Aytuğ Balcıoğlu Çankaya Belediyesi Sosyal Yardım

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİ 2. BÖLÜM DANIŞMANLARIN İŞLEVLERİ VE ÇALIŞMA ALANLARI

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİ 2. BÖLÜM DANIŞMANLARIN İŞLEVLERİ VE ÇALIŞMA ALANLARI İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİ I. DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİNE GİRİŞ... 3 A. Danışmanlığın Tanımı... 4 B. Rehberliğin Tanımı... 4 C. Psikoterapinin Tanımı... 5 D. Danışmanlık...

Detaylı

EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME. (Eye Movement Desensitization and Reprossesing)

EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME. (Eye Movement Desensitization and Reprossesing) EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME (Eye Movement Desensitization and Reprossesing) Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Panik Atak ve Sınav Kaygısı ndan Kısa Sürede Kurtulmanın

Detaylı

Marmara Depreminden Üç Buçuk Y l Sonra Ergenlerde TSSB, Depresyon ve Anksiyete Belirtileri

Marmara Depreminden Üç Buçuk Y l Sonra Ergenlerde TSSB, Depresyon ve Anksiyete Belirtileri Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15(4):257-263 Marmara Depreminden Üç Buçuk Y l Sonra Ergenlerde TSSB, Depresyon ve Anksiyete Belirtileri Dr. Iş k KARAKAYA 1, Dr. Belma AĞAOĞLU 2, Dr. Ayşen COŞKUN 2, Dr.

Detaylı

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü BİRİNCİ YIL 1. Dönem 2. Dönem Ön Şart Ön Şart PSİ 101 Psikolojiye Giriş-I 3 0 3 5 PSİ 102 Psikolojiye Giriş-II 3 0 3 5 MAT 103

Detaylı

Kayıp, Ölüm ve Yas Süreci. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN

Kayıp, Ölüm ve Yas Süreci. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN Kayıp, Ölüm ve Yas Süreci Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN Kayıp Kayıp, yaşam döngüsünün her evresinde yaşanır. bağımsızlık kaybı ilişki kaybı, sağlık kaybı, iş kaybı, ekonomik kayıp, evcil hayvan kaybı, organ

Detaylı

YILDIZ TEKNİK DOĞA BİLİMLERİ ARAŞTIRMA MERKEZİ BAŞKANI PROF. ERSOY, milliyet için İNC. ELEDİ- 1 / Serhat Oğuz

YILDIZ TEKNİK DOĞA BİLİMLERİ ARAŞTIRMA MERKEZİ BAŞKANI PROF. ERSOY, milliyet için İNC. ELEDİ- 1 / Serhat Oğuz Türkiye nin Afet Gerçeği YILDIZ TEKNİK DOĞA BİLİMLERİ ARAŞTIRMA MERKEZİ BAŞKANI PROF. ERSOY, milliyet için İNC ELEDİ- 1 / Serhat Oğuz http://www.milliyet.com.tr/yasam/habe r Prof. Şükrü Ersoy un yaptığı

Detaylı

Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış

Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Sedat Batmaz 1, Emrah Songur 1, Mesut Yıldız 2, Zekiye Çelikbaş 1, Nurgül Yeşilyaprak 1, Hanife

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

ÇOCUK VE GENÇLİK DESTEK MERKEZİ

ÇOCUK VE GENÇLİK DESTEK MERKEZİ ÇOCUK VE GENÇLİK DESTEK MERKEZİ Projenin Süresi Projenin amaçları Ortaklar Hedef gruplar Nihai Yararlanıcılar 1 Beklenen Sonuçlar 15 ay Genel Amaç: Cinsel istismara uğramış ve bu nedenden dolayı sosyal

Detaylı

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci; Image not found http://bologna.konya.edu.tr/panel/images/pdflogo.png Ders Adı : A.SEÇMELİ III: TRAVMA SONRASI PSİKOLOJİK Ders No : 0310360163 Teorik : 3 Pratik : 0 Kredi : 3 ECTS : 4 Ders Bilgileri Ders

Detaylı

UZMAN PSİKOLOG BİLGİ VE RANDEVU HATTI

UZMAN PSİKOLOG BİLGİ VE RANDEVU HATTI UZMAN PSİKOLOG BUKE TUNCEL YANGIN BİLGİ VE RANDEVU HATTI 0212 4661050 APAMER Aktüel Psikoloji 1 KISA ÖZGEÇMİŞ İstanbul Üniversitesi psikoloji bölümünden 2006 yılında mezun olmuştur. Mezun olduktan sonra,

Detaylı

OYUN TEMELLİ BİLİŞSEL GELİŞİM PROGRAMININ 60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN BİLİŞSEL GELİŞİMİNE ETKİSİ

OYUN TEMELLİ BİLİŞSEL GELİŞİM PROGRAMININ 60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN BİLİŞSEL GELİŞİMİNE ETKİSİ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ÇOCUK GELİŞİMİ VE EV YÖNETİMİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ BİLİM DALI OYUN TEMELLİ BİLİŞSEL GELİŞİM PROGRAMININ 60-72 AYLIK ÇOCUKLARIN

Detaylı

Yerinde Masaj ın İş Hayatına Etkileri İstanbul - 17.11.2008 Konulu Akademik Araştırma Sonuçları Sayfa 1/4

Yerinde Masaj ın İş Hayatına Etkileri İstanbul - 17.11.2008 Konulu Akademik Araştırma Sonuçları Sayfa 1/4 Önsöz Yerinde Masaj hizmetleri ile Türkiye deki iş hayatı kalitesini yükseltmek üzere çıktığımız yolda, bugüne kadarki tüm pazarlama faaliyetlerimizde Yerinde Masaj ın kurumlar tarafından çalışanlarına

Detaylı

BİREYLERE YÖNELİK HİZMETLER

BİREYLERE YÖNELİK HİZMETLER EKİBİMİZ Altis; 1989 yılında Dr. Bülent Madi tarafından nöroloji ve sanat çalışmalarının birlikteliği amacıyla kurulmuştur. İki yıl süren çalışmalarının ardından 1991 yılında diğer bilim dalları ile interdisipliner

Detaylı

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin

Detaylı

Suriyeli Mülteci Çocuklar ile Dışavurumcu Sanat

Suriyeli Mülteci Çocuklar ile Dışavurumcu Sanat Suriyeli Mülteci Çocuklar ile Dışavurumcu Sanat Ezgi İçöz, MA 24 Haziran 14 Salı Tammam Azam Inside Outside Project: Gazeteci ve fotoğrafçılar ile çalışmak Motivasyon farklılıkları ve etik Çalışma süresi

Detaylı

DANS TERAPİ. Dokuz Eylül Üniversitesi

DANS TERAPİ. Dokuz Eylül Üniversitesi DANS TERAPİ MSc Sevinç RENKVER Dokuz Eylül Üniversitesi 1 Dans terapi nedir? Tarihçesi İlkeleri Yaratıcı süreç Kimler yararlanabilir? Nerelerde uygulanabilir? Türk halk danslarıyla meditasyon, Meditatif

Detaylı

Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim

Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim Eğitim Tarihleri: 5-6/ 11 /2016 ve 12-13 / 11 /2016 (2 hafta Cumartesi ve Pazar toplam: 32 saat) Eğitim Ücreti: 400 TL + KDV (Öğrencilere %25 indirim uygulanmaktadır.) Katılımcı Sayısı: 50 kişi ile sınırlıdır.

Detaylı

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Dahili Servisler

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Dahili Servisler DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU Dahili Servisler Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHP) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), her 10 çocuktan birinde görülmesi, ruhsal, sosyal

Detaylı

Çocuk Psikiyatrisi Uygulamalarında İstismar Olgularının Tanınması. Prof. Dr. Elvan İŞERİ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri A.D.

Çocuk Psikiyatrisi Uygulamalarında İstismar Olgularının Tanınması. Prof. Dr. Elvan İŞERİ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri A.D. Çocuk Psikiyatrisi Uygulamalarında İstismar Olgularının Tanınması Prof. Dr. Elvan İŞERİ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatri A.D. Çocuk Psikiyatrisi Uygulamalarında İstismar Olgularının Tanınması

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU. Temel Yakınmalar. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi

ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU. Temel Yakınmalar. . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi . Üniversitesi Çocuk Koruma Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Koruma Birimi ÇOCUK İHMAL VE İSTİSMARI RUHSAL DEĞERLENDİRME FORMU Çocuğun Adı- Soyadı: Cinsiyeti: TC Kimlik No: Görüşmecinin Adı- Soyadı:

Detaylı

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı

Detaylı

EBEVEYNLER İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI

EBEVEYNLER İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI EBEVEYNLER İÇİN OYUN TERAPİSİ BİLGİLENDİRİCİ EL KİTABI Oyun Terapisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular Oyun Terapisi Nedir? Büyükler için danışmanlık neyse çocuklar için oyun terapisi odur. Yetişkinlerin

Detaylı

Doç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Doç. Dr. Fatih Öncü. Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Doç. Dr. Fatih Öncü Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikolojik taciz Bedensel Ruhsal Bedensel ve ruhsal Çalışma hayatında mobbing veya psikolojik

Detaylı

Travmaya Maruz Kalmɩş Çocuklarda Saldɩrganlɩk. Victoria Condon and Panos Vostanis

Travmaya Maruz Kalmɩş Çocuklarda Saldɩrganlɩk. Victoria Condon and Panos Vostanis Travmaya Maruz Kalmɩş Çocuklarda Saldɩrganlɩk Victoria Condon and Panos Vostanis Bir çocuğun yetişkinlere ve akranlarɩna karşı sık sɩk agresif davranışta bulunmasɩ, çocuğun sınırları zorlamasından daha

Detaylı

Meslekte Ruh Sağlığı. A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD

Meslekte Ruh Sağlığı. A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD Meslekte Ruh Sağlığı A.Tamer Aker İstanbul Bilgi Üniversitesi Travma ve Afet Ruh Sağlığı AD Çalışan Sağlığı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından sağlık, kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal bakımdan tam

Detaylı

T.C. ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZİ

T.C. ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZİ T.C. ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZİ Üsküdar Üniversitesi Özelinde Tematik Bir Üniversitenin Sürekli Eğitim Stratejileri Orhan GÜMÜŞEL, MA. Uzman Psikolog - NPSUAM Etiler Polikliniği T.C. Üsküdar

Detaylı

TİCARET VE SANAYİ ODASI İLKOKULU SOSYAL BECERİ GELİŞTİRME GRUP ÇALIŞMAMIZ. REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ

TİCARET VE SANAYİ ODASI İLKOKULU SOSYAL BECERİ GELİŞTİRME GRUP ÇALIŞMAMIZ. REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ TİCARET VE SANAYİ ODASI İLKOKULU SOSYAL BECERİ GELİŞTİRME GRUP ÇALIŞMAMIZ REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ Çocuklar büyüklerini dinlemede asla iyi değildirler. Ama onların davranışlarını benimsemede

Detaylı

İÇİNDEKİLER TEMA 1 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE UMUT

İÇİNDEKİLER TEMA 1 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE UMUT İÇİNDEKİLER TEMA 1 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE UMUT BÖLÜM 1 PSİKOLOJİK DANIŞMA SÜRECİNDE UMUTSUZLUK YERİNE UMUDU KULLANMA Prof. Dr. Fidan Korkut Owen Umut Nedir?... 4 Umut ve Kültür... 5 Umutla İlgilenen Kuramsal

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Bölüm 3. Bilişsel Kavramsallaştırma 29 Bilişsel Model 30 İnançlar 32 Davranışın Otomatik Düşüncelerle İlişkisi 36.

İÇİNDEKİLER. Bölüm 3. Bilişsel Kavramsallaştırma 29 Bilişsel Model 30 İnançlar 32 Davranışın Otomatik Düşüncelerle İlişkisi 36. İÇİNDEKİLER Bölüm 1. Bilişsel Davranış Terapisine Giriş 1 Bilişsel Davranış Terapisi Nedir? 2 Bilişsel Davranış Terapisinde Altta Yatan Teori Nedir? 3 Araştırmalar Ne Diyor? 4 Beck, Bilişsel Davranış Terapisini

Detaylı

OKAN EĞİTİM KURUMLARI PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ

OKAN EĞİTİM KURUMLARI PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ OKAN EĞİTİM KURUMLARI PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ AKRAN İLİŞKİLERİ VE AKRAN ZORBALIĞI AKRAN İLİŞKİLERİ Akran etkileşimi doğum itibariyle başlamaktadır. Ancak yaş ilerledikçe akranlarla geçirilen

Detaylı

UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ İŞLEVSEL ANALİZ HİPOTEZ OLUŞTURMA

UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ İŞLEVSEL ANALİZ HİPOTEZ OLUŞTURMA UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ İŞLEVSEL ANALİZ HİPOTEZ OLUŞTURMA DAVRANIŞ DEĞİŞTİRMEDE HİPOTEZ OLUŞTURMAK / İŞLEVSEL DEĞERLENDİRME Problem davranış için; 1.Davranışı ölçülebilir / gözlenebilir tanımlıyoruz.

Detaylı

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL.

Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. Dr Ali Bozkurt Clayton P, Desmarais L, Winokur G. A study of normal bereavement. Am J Psychiatry 1968;125:168 78. Clayton PJ, Halikes JA, Maurice WL. The bereavement of the widowed. Dis Nerv Syst 1971;32:597

Detaylı

KİŞİSEL BİLGİLER. :

KİŞİSEL BİLGİLER. : ÖZGEÇMİŞ KİŞİSEL BİLGİLER Ad, Soyad : Hatice ERTUĞRUL Doğum Tarihi : 28.05.1981 Medeni Durum Uyruk : Evli : Türkiye Cep Tel : 90 533 500 80 66 E-posta : haticeertugrul07@gmail.com, ertugrulhatice01@gmail.com

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı

HUZUREVĠ ÇALIġANLARININ TUTUM VE STRES VERĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ

HUZUREVĠ ÇALIġANLARININ TUTUM VE STRES VERĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ HUZUREVĠ ÇALIġANLARININ TUTUM VE STRES VERĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ SOS. YELDA ġġmġġr PSK. ÖZGE KUTAY PSK. PINAR ULUPINAR Ġzmir, 2014 1 HUZUREVĠ EĞĠTĠMĠ VERĠ DEĞERLENDĠRMELERĠ 2013 yılında İBB Kadın Danışma

Detaylı

14. ULUSAL HALK SAĞLIĞI KONGRESİ, 4-7 EKİM 2011 P220 CEZAEVİNDE BULUNAN MAHKÛMLARIN İLKYARDIM BİLGİ DÜZEYLERİ

14. ULUSAL HALK SAĞLIĞI KONGRESİ, 4-7 EKİM 2011 P220 CEZAEVİNDE BULUNAN MAHKÛMLARIN İLKYARDIM BİLGİ DÜZEYLERİ P220 CEZAEVİNDE BULUNAN MAHKÛMLARIN İLKYARDIM BİLGİ DÜZEYLERİ SÜMBÜLE KÖKSOY, EMİNE ÖNCÜ, ŞENAY ŞERMET, MEHMET ALİ SUNGUR Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu sumbulekoksoy@gmail.com Bildiri Konusu:

Detaylı

Bilişsel Davranışçı Terapi de Diploma Programı (BDT) Tanıtım Broşürü

Bilişsel Davranışçı Terapi de Diploma Programı (BDT) Tanıtım Broşürü Bilişsel Davranışçı Terapi de Diploma Programı (BDT) Tanıtım Broşürü PSİKOLOJİ DÜNYASINDAKİ EN İYİ YAKLAŞIMLARINDAN BİRİ İLE BİLGİNİZİ KEŞFETMEK İÇİN BİZE KATILIN Kıbrıs Türk Psikologlar Derneği ve Future

Detaylı

Esas Sosyal 2017 İlk Fırsat Programı Değerlendirme Raporu. III. Paydaşlara göre Genel Değerlendirmeler ve Geri Bildirimler

Esas Sosyal 2017 İlk Fırsat Programı Değerlendirme Raporu. III. Paydaşlara göre Genel Değerlendirmeler ve Geri Bildirimler Esas Sosyal 2017 İlk Fırsat Programı Değerlendirme Raporu İÇİNDEKİLER I. İzleme Değerlendirme Yöntemi II. Yönetici Özeti III. Paydaşlara göre Genel Değerlendirmeler ve Geri Bildirimler 1 I. İzleme Değerlendirme

Detaylı

DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar

DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD 7 Ekim 2010 MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI DSM IV Madde bağımlılığı Madde

Detaylı

SoCAT. Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi

SoCAT. Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Şizofreniye bağlı davranım bozuklukları bireyi ve toplumları olumsuz etkilemekte Emosyonları Tanıma Zorluğu Artmış İrritabilite Bakımverenlerin

Detaylı

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,

Detaylı

Psikolog Dr. Nedret ÖZTAN nedretoztan@gmail.com. Yüksek Lisans, Psikoloji, Catholic University of America, Washington, D.C., 1979.

Psikolog Dr. Nedret ÖZTAN nedretoztan@gmail.com. Yüksek Lisans, Psikoloji, Catholic University of America, Washington, D.C., 1979. Psikolog Dr. Nedret ÖZTAN nedretoztan@gmail.com EĞİTİM Doktora, Klinik Psikoloji, Ankara Üniversitesi, 1996. Yüksek Lisans, Psikoloji, Catholic University of America, Washington, D.C., 1979. Lisans, Sosyoloji,

Detaylı

ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT ORTAOKULU NİSAN 2016

ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT ORTAOKULU NİSAN 2016 ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT ORTAOKULU NİSAN 2016 ZARARLI ALIŞKANLIKLAR VE KORUNMA YOLLARI PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİK BÖLÜMÜ İçindekiler Bağımlılık Yapan Maddeler Risk Yaratan Faktörler Önleyici Faktörler

Detaylı

Almanya dan Bir Mülteci Ruh Sağlığı Polikliniği Deneyimi Dr. Umut Altunöz

Almanya dan Bir Mülteci Ruh Sağlığı Polikliniği Deneyimi Dr. Umut Altunöz Almanya dan Bir Mülteci Ruh Sağlığı Polikliniği Deneyimi Dr. Umut Altunöz Klinikum Wahrendorff Transkültürel Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi Hannover, Almanya (KES 2017; Antalya-Türkiye) AÇIKLAMA (2013-2016)

Detaylı

TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ MERKEZ TRAVMA BİRİMİ GEZİ PARKI EYLEMLERİNDEN ETKİLENENLERE YÖNELİK PSİKOSOSYAL DESTEK ÇALIŞMALARI. 1 Haziran-30 Ağustos 2013

TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ MERKEZ TRAVMA BİRİMİ GEZİ PARKI EYLEMLERİNDEN ETKİLENENLERE YÖNELİK PSİKOSOSYAL DESTEK ÇALIŞMALARI. 1 Haziran-30 Ağustos 2013 TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ MERKEZ TRAVMA BİRİMİ GEZİ PARKI EYLEMLERİNDEN ETKİLENENLERE YÖNELİK PSİKOSOSYAL DESTEK ÇALIŞMALARI 1 Haziran-30 Ağustos 2013 Türk Psikologlar Derneği Travma, Afet ve Kriz Birimi

Detaylı

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu PDR BÜLTENİ Sayı:8 Bülten Tarihi: Mart 2016 Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu Kardeş Kıskançlığı ve Çözüm Yolları Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlkokulu/Ortaokulu

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Alper Aksoy 2. Doğum tarihi : 10/05/1971 3. Unvanı : Uzman Psikolog 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Hacettepe Üniversitesi 1990-1995 Lisansüstü Uygulamalı

Detaylı

HABER BÜLTENİ xx Sayı 47

HABER BÜLTENİ xx Sayı 47 HABER BÜLTENİ xx.01.2016 Sayı 47 KONYA DA PERAKENDE SEKTÖRÜ 2015 TE 2014 TEN DAHA İYİ PERFORMANS SERGİLEDİ: Konya Perakende Güven Endeksi (KOPE) değeri geçen aya göre azaldı. Önümüzdeki 3 ayda tedarikçilerden

Detaylı

G İ R İ Ş. SBÖ115 SOS. PSİ. - Prof.Dr. H. HARLAK

G İ R İ Ş. SBÖ115 SOS. PSİ. - Prof.Dr. H. HARLAK G İ R İ Ş 1 İnsanın duygu düşünce ve davranışları başka insanlardan nasıl etkilenir, onları nasıl etkiler? İnsanlar birbirlerini nasıl algılar? İnsanlar birbirlerine karşı niçin dostluk veya düşmanlık

Detaylı

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından

Detaylı

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri İnsanın yaşlılığında nasıl olacağı ya da nasıl yaşlanacağı; yaşadığı coğrafyaya, kalıtsal özelliklere, Psiko-sosyal ve Sosyo-ekonomik şartlara,

Detaylı

NetQues Proje Raporu Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi Eğitimi Çeşitliliklerin Bütünleşmesi

NetQues Proje Raporu Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi Eğitimi Çeşitliliklerin Bütünleşmesi NetQues Proje Raporu Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi Eğitimi Çeşitliliklerin Bütünleşmesi Avrupa da Dil ve Konuşma Terapisi / Logopedi Alanındaki Standartların ve Eğitim Programlarının Niteliklerinin

Detaylı

1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK. Abdullah ATLİ

1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK. Abdullah ATLİ 1.ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK Geleneksel eğitim anlayışı bireyi tüm yönleri ile gelişimini sağlama konusunda sorunlar yaşanmasına neden olmuştur. Tüm bu anlayış ve

Detaylı

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ A u ok na lu ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - MART 2014 ANAOKULLARI BÜLTENİ ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ Okul öncesi dönem, gelişimin hızlı olması ve

Detaylı

KOD 1 DAVRANIŞ MR (48-72 AY) xxxxxxx DAVRANIŞ VE UYUM RAPORU. "Sorun, sorun olmadan çözümlenmelidir."

KOD 1 DAVRANIŞ MR (48-72 AY) xxxxxxx DAVRANIŞ VE UYUM RAPORU. Sorun, sorun olmadan çözümlenmelidir. KOD 1 DAVRANIŞ MR (48-72 AY) DAVRANIŞ VE UYUM RAPORU "Sorun, sorun olmadan çözümlenmelidir." KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Tarihi Cinsiyet Okulun Adı Sınıf İl İlçe Uygulama Tarihi Formu Dolduran 8.6.2011 ERKEK

Detaylı

Psikolog Seda BİLGEN IŞIK İÇİNDEKİLER: 1. TIRNAK YEME 2. ÇOCUKLARDA BİLGİSAYAR KULLANIMI 3. SINAV KAYGISI 4. KAYNAKÇA

Psikolog Seda BİLGEN IŞIK İÇİNDEKİLER: 1. TIRNAK YEME 2. ÇOCUKLARDA BİLGİSAYAR KULLANIMI 3. SINAV KAYGISI 4. KAYNAKÇA Psikolog Seda BİLGEN IŞIK İÇİNDEKİLER: 1. TIRNAK YEME 2. ÇOCUKLARDA BİLGİSAYAR KULLANIMI 3. SINAV KAYGISI 4. KAYNAKÇA 1. TIRNAK YEME Tırnak yeme, her yaşta ve her iki cinste de görülebilen, zaman içinde

Detaylı

Bilgilendirme Toplantısı Boşanma ve Çocuk

Bilgilendirme Toplantısı Boşanma ve Çocuk 11.03.2016 Bilgilendirme Toplantısı Boşanma ve Çocuk Cemre Soysal Uzman Klinik Psikolog Boşanma kararına doğru.. Boşanma çocukların başına gelebilecek en sarsıcı olaylardan biridir. Çocukların değişikliklere

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem

Detaylı

Ön Söz. Charles E. Schaefer. vii

Ön Söz. Charles E. Schaefer. vii Ön Söz Oyun terapisi, 20. yüzyılın başlangıcından bu yana çocuklarla kullanılan başlıca psikoterapötik müdahale olagelmiştir. Oyun Terapisinin Temelleri (İkinci Basım) kitabının amacı, okuyucunun oyun

Detaylı

STAJ PROGRAMI 2015. Sıraselviler Cad. Kriton Palas Apt. 43/2 Cihangir, Beyoğlu, İstanbul 212 251 68 09. www.aurapsikoterapi.com

STAJ PROGRAMI 2015. Sıraselviler Cad. Kriton Palas Apt. 43/2 Cihangir, Beyoğlu, İstanbul 212 251 68 09. www.aurapsikoterapi.com STAJ PROGRAMI 2015 Merkezimizde yürütülen staj programı kapsamında stajyer kabul edilen kişiler için çalışmalar aşağıda başlıklar halinde sunulmuştur. Başvurunuzdan önce bu başlıkları ve içeriklerini dikkatlice

Detaylı

SOMA ÇOCUKLARI için OYUN TERAPİSİ PROJESİ

SOMA ÇOCUKLARI için OYUN TERAPİSİ PROJESİ SOMA ÇOCUKLARI için OYUN TERAPİSİ PROJESİ 18-26 Haziran 2014 HAZİRAN 2014 SOMA/MANİSA 1 ÖZET Yeryüzü Doktorları ve Pedagoji Derneği tarafından maden faciasının yaşandığı Soma da 18-26 Haziran 2014 tarihleri

Detaylı

GÖÇMEN/MÜLTECİLERLE ÇALIŞMAK

GÖÇMEN/MÜLTECİLERLE ÇALIŞMAK GÖÇMEN/MÜLTECİLERLE ÇALIŞMAK Dr. Ersin UYGUN Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Hastanesi,Psikiyatri Kliniği AÇIKLAMA (2013-2016) Danışman: Araştırmacı: Konuşmacı: Sunum Akışı Hizmet verilen bölgenin

Detaylı

Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi

Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Dr. Sinem Sevil DEĞİRMENCİ Prof.Dr.Gökay AKSARAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Giriş

Detaylı

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kaliteli yaşam; kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladığı,

Detaylı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

tepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRMENOTU Nisan2011 N201127 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Ayşegül Dinççağ 1 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Hasan Çağlayan Dündar 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri 2008 Krizinin

Detaylı

Çocuklarınızın öfkelerini kontrol etmelerinde ve uygun yollarla ifade etmelerini sağlamakta aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurabilirsiniz.

Çocuklarınızın öfkelerini kontrol etmelerinde ve uygun yollarla ifade etmelerini sağlamakta aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurabilirsiniz. Çocuklar, yetişkinler gibi kaygılanabilir ve stres yaşayabilirler. Ölüm, hastalık, boşanma, taşınma gibi hayat değişimleriyle başa çıkmaya ek olarak özgüven ve aidiyet duygularıyla mücadele ederler. Herkes

Detaylı

UZ. DR. GÖNÜL ERDAL DAĞISTANLI

UZ. DR. GÖNÜL ERDAL DAĞISTANLI GÜRÜLTÜ = HOŞA GİTMEYEN SES GÜRÜLTÜNÜN SÜRESİ ŞİDDETİ ZAMANI TÜRÜ GÜRÜLTÜ FİZYOLOJİK TEPKİLER RUHSAL TEPKİLER FİZYOLOJİK TEPKİLER ANĠ GÜRÜLTÜDE KAS GERĠLMELERĠ BAġ DÖNMESĠ YORGUNLUK ĠġĠTME KAYIPLARI METOBALĠZMA

Detaylı

Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar

Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar Geç-dönem Bozukluklar Depresyon Kaygı Bozuklukları Yeme Bozuklukları Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nörogelişimsel Bozukluklar Otizm Dikkat Eksikliği Hiperaktivite

Detaylı

Çocuk ve Ergenlerde Ruhsal Psikopatolojiler DERS 1: MENTAL RETARDASYON. Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül

Çocuk ve Ergenlerde Ruhsal Psikopatolojiler DERS 1: MENTAL RETARDASYON. Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül Çocuk ve Ergenlerde Ruhsal Psikopatolojiler DERS 1: MENTAL RETARDASYON Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Hasan Kalyoncu Üniversitesi 2016 www.gunescocuk.com NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR

Detaylı