Hampetrol ve Doğal Gaz

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Hampetrol ve Doğal Gaz"

Transkript

1 Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüğü Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu Eylül 2012

2 İÇİNDEKİLER DÜNYA DA PETROL VE DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ Petrol Sektörü Doğal Gaz Sektörü Yılında Petrol ve Doğal Gaz Sektöründe Beklenen Gelişmeler 2. TÜRKİYE DE PETROL VE DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ TPAO nun Sektördeki Yeri Rafinaj Sektörü KAYNAKLAR...

3 1.DÜNYA DA PETROL VE DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ 2011 yılında dünya enerji tüketimi artışı, 2010 yılı artış oranının (%5,1) çok altında olmakla birlikte tarihsel ortalamalara paralele bir oranla, %2,5 artış gerçekleşmiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren özellikle hızlı sanayileşme ile artan çevre kirliliği, nispeten temiz bir yakıt olan doğal gaz talebinin artmasına neden olmuştur. Uluslararası enerji ajansının 2030 yılı birincil enerji projeksiyonuna göre kömür ve doğal gaz talebinde önemli artışlar beklenmektedir. Dünya enerji talebinde son 20 yılda yaşanan ortalama %2,4 lük yıllık artışın 2030 yılına kadar yıllık %1,6 ya düşmesi, gaz ve fosil olmayan yakıtların enerji tüketimindeki paylarının fosil yakıtlara oranla daha fazla artması, petrolün ise yıllık %0,7 ile en düşük artış oranına sahip yakıt olması beklenmektedir[1]. Enerji tüketim artışı daha çok OECD dışı ülkelerden (%5,3) kaynaklı olup, OECD ülkelerinde enerji talebi düşüş göstermiştir yılında Arap Baharı, arzda yaşanacak herhangi bir sıkıntıda stratejik rezerv bulundurmanın önemini gündeme getirirken, Japonya da yaşanan deprem nedeniyle nükleer santrallerin güvenliği tekrar tartışılmaya başlanmıştır. 4 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu / 2011 Yine 2011 yılında petrol fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşırken (111,26 $/v); ABD, konvansiyonel olmayan üretim tekniği ile doğal gaz fiyatlarını düşürmeyi başarmıştır[2]. Dünya enerji kaynaklarından petrol %33,1 lik bir tüketim oranı ile dünyanın lider enerji kaynağı olmayı sürdürmekle birlikte, petrol tüketim oranı son 12 yıldır düşüş trendi göstermektedir. Doğal gaz ise %23,7 lik bir tüketim oranına sahiptir[2] yılı dünya enerji tüketim dağılımında 2010 yılına oranla; petrolde %0,7 doğal gazda %2,2, kömürde %5,4 hidroelektrikte %1,6 ve yenilenebilir enerjide %17,7 artış gerçekleşirken, nükleer enerjide %4,3 düşüş yaşanmıştır[2]. Sıvı yakıt (hampetrol, petrol şeyli, petrol kumu, sıvılaştırılmış doğal gaz), kömür, doğal gaz, hidroelektrik, yenilenebilir enerji (rüzgar, jeotermal, güneş, biyokütle ve atık) ve nükleer enerji tüketimleri ve 2030 yılı projeksiyonu Şekil 1 de yer almaktadır[1]. *Sıvı yakıtlar; hampetrol, kondensat, etanol, biyodizel vb. lerinden oluşmaktadır Şekil Dönemi Dünya Enerji Tüketimi[1] 5

4 1.1.Petrol Sektörü Petrol Ticareti 2008 yılından itibaren düşüş trendinde olan küresel petrol ticaret hacmi 2011 yılında %2 lik bir artışla 54,6 milyon v/g olarak gerçekleşmiştir. Çin petrol ithalatındaki büyümenin üçte ikisini karşılarken, 2011 yılı dünya petrol ihracat büyüme oranının %81 i Orta Doğu bölgesinden kaynaklanmaktadır. Dünya petrol ticaretinin %70 ini hampetrol, %30 unu işlenmiş petrol ürünleri oluşturmaktadır[2] döneminde azalan dünya petrol ticareti, 2010 yılından itibaren artış trendi göstermektedir yılında dünya petrol üretimi 83,6 milyon v/g e ulaşırken bu miktarın yarısından fazlası tankerlerle belirli limanlardan taşınmıştır. Basra Körfezi nde Hürmüz Boğazı, Hint ve Pasifik Okyanuslarını bağlayan Malakka Boğazı dünyanın iki önemli stratejik geçidi olarak öne çıkmaktadır. yılında 3,4 milyon v/g ile en yüksek seviyeye ulaşmış, ticaretin Rusya nın Baltık limanlarına kaymasıyla birlikte 2006 yılında 2,6 milyon v/g e kadar gerilemiş, ancak Azerbaycan ve Kazakistan da üretim ve ihracatın artması petrol ticaret trafiğini tekrar hareketlendirmiştir. Halen Hazar Denizi ve Karadeniz i batıya bağlayan alternatif bir rota bulunmaktadır[4] yılına kadar bölgeler arası petrol ticaretinin 1 milyon v/g artarak 35,8 milyon v/g e ulaşması beklenmektedir. Bu dönemde Orta Doğu bölgesinin en büyük petrol ihracatçısı olmayı sürdüreceği, Afrika da (özellikle Angola ve Nijerya da) en yüksek ihracat artışının gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Aynı dönemde Eski Sovyetler Birliği ülkelerinde ihracat rakamının sabit kalması ve Dünya petrol ticaretinin Pasifik kıyılarına yönelmesi beklenmektedir[5]. Alternatif rotalar içerisinde Suudi Arabistan boyunca uzanan 5 milyon v/g taşıma kapasiteli Petroline Hattı, v/g doğal gaz taşıma kapasiteli Abqaiq-Yanbu Hattı ve Irak-Türkiye Boru Hattı yer almaktadır. Karadeniz de Rusya ve Eski Sovyet Birliği ülkeleri için önem arz eden İstanbul ve Çanakkale boğazlarından petrol ticareti 2004 Şekil Yılı Dünya Petrol Ticareti[2] 6 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

5 Tablo Yılı Petrol Ticaret Hareketleri (bin v/g)[2] Petrol Tüketimi 2010 yılında 87,4 milyon v/g olan petrol tüketimi 2011 yılında 0,6 milyon v/g artmış ve 88 milyon v/g olarak gerçekleşmiştir[2]. Küresel talep 2011 yılında 2010 yılına kıyasla Kuzey Amerika, Avrupa ve Afrika dışında kalan bölgelerde artmış, 2012 yılında da tüketim artışının devam etmesi beklenmektedir. İran-ABD arasındaki politik gerginliğin yanısıra petrol ihtiyacının %20 sini İran dan karşılayan Avrupa Birliği nin petrol talebi 2012 yılı içinde OPEC in daha fazla petrol üretmesi ile karşılanmıştır. Orta vadede OECD petrol talep artışının sabit kalması, OECD dışı ülkelerin talep artışının ise artmaya devam etmesi beklenmektedir[5]. 8 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

6 OECD üyesi ülkelerin petrol tüketimi 2005 yılından itibaren azalmakta olup, 2011 yılında da v/g (% 1,2) düşüş gerçekleşmiştir. Özellikle Çin ve Orta Doğu ülkeleri olmak üzere OECD üyesi olmayan ülkelerde ise petrol tüketiminde 1,2 milyon v/g lük (% 2,8) bir artış kaydedilmiştir[2]. Petrol Rezervi 2010 yılında milyar varil olan dünya petrol rezervi 2011 yılında % 1,9 lik artışla milyar varil olarak gerçekleşmiştir[2]. Şekil 3. Yıllar İtibariyle Dünya Petrol Tüketimi[2] Şekil Yılı Bölgelere Göre Dünya İspatlanmış Petrol Rezervi[2] Petrol Rezerv Ömrü Dünya petrol rezerv miktarında önemli bir artış kaydedilememiş ve 2010 yılında 53,9 yıl olan dünya rezerv ömrü 2011 yılında %0,5 artarak 54,2 yıl olarak gerçekleşmiştir. Şekil Yılı Dünya Petrol Tüketimi (İlk On Ülke)[2] Şekil Yılı Bölgelere Göre Rezerv Ömrü[2] 10 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

7 Petrol Üretimi 2010 yılında 82,5 milyon v/g olan dünya petrol üretimi 2011 yılında 1,1 milyon v/g (%1,3) artarak 83,6 milyon v/g olarak gerçekleşmiştir. OPEC üretim 1,08 milyon v/g (%3,1) artarken, OPEC üyesi olmayan ülkelerin üretim miktarında önemli bir değişiklik olmamıştır[2]. Şekil Dönemi Dünya Rafinaj Miktarı[2] Şekil 7.Yıllar İtibariyle Dünya Petrol Üretimi[2] Rafinaj Avrupa daki ekonomik krizin petrol talebinin düşük seyretmesine neden olması, Libya dan petrol teminindeki aksama ve Japonya depreminin yarattığı zarar nedeniyle 2011 yılında dünya rafinaj miktarında bir önceki yıla oranla önemli bir artış kaydedilememiş, ayrıca ürün miktarında dönemsel dalgalanmalar yaşanmıştır yılı için planlanan rafineri kapasite artışı 2012 ve 2013 yıllarına ertelenmiştir yılında dünya günlük rafinaj kapasitesi 2010 yılına oranla %1,5 artmış ve 93 milyon v/g olarak gerçekleşmiştir. Rafinaj kapasitesi en yüksek bölge olan Asya Pasifik te kapasite artışı sürmüş ve dünya rafinaj kapasitesinin %31,3 üne ulaşmıştır. Çin %5,2 artışla, Asya Pasifik bölgesinde rafinaj kapasitesini en fazla geliştiren ülke olmuştur[2] yılında 75,19 milyon varil olan rafinerilerde işlenen hampetrol miktarı, 0,37 milyon v/g (% 0,5) artmış ve 2011 yılında 75,56 milyon varil olarak gerçekleşmiştir[2]. Şekil Dönemi OECD Bölgesinde Kapanan ve Kapanacak Rafineri Kapasiteleri[5] İşlenmiş petrol ürünleri ticaretinin hampetrol ticaretinden daha karlı olması ve Avrupa daki piyasaların karbondioksit emisyonuna yönelik uygulamaları, Avrupa ya komşu bölgelerde işlenmiş petrol ürünleri ihraç etmek üzere büyük, yüksek kapasiteli rafineri yatırımlarının gerçekleştirilmesine neden olmuş ve Avrupa nın düşük kapasiteli, verimsiz rafinerilerinin rekabet gücünü zayıflatmıştır[6]. 12 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

8 Petrol Fiyatları 2011 yılı içerisinde yaşanan Japonya depremi ve Libya da yaşanan sorunlar nedeniyle artan petrol fiyatlarında Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) stratejik petrol rezervlerini piyasaya sürme kararı almış ve Yunanistan başta olmak üzere Avrupa nın birçok bölgesinde yaşanan ekonomik sıkıntılar yaşanmış olmakla birlikte, 2010 yılında ortalama 79,48 $/v olan brent petrol fiyatı 2011 yılında yaklaşık %40 oranında artmış ve yıl ortalaması 111,26 $/v olarak gerçekleşmiştir[2]. Petrolün sınırlı bir coğrafyada takas edilmesi nedeniyle politik gelişmelerden Brent petrolü kadar etkilenmeyen WTI petrol fiyatı 2011 yılında 94,88 $/v olarak gerçekleşmiştir yılında ise, OPEC petrol arzının yüksek seyretmesi, Çin ve Hindistan da petrol talep büyüme beklentisinin yavaşlamasıyla birlikte Brent petrol fiyatı Haziran ayında ortalama 95,16 $/v olarak gerçekleşmiştir[7]. Şekil Dönemi Brent ve WTI Petrol Fiyat Hareketleri[6] 14 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

9 1.2. Doğal Gaz Sektörü Doğal Gaz Ticareti 2010 yılında 297,63 miyar m3 olan LNG ticaret hacmi 2011 yılında %11 büyüme oranı ile 330,8 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Boru hatları ile doğal gaz ticareti ise %2,5 artarak 694,6 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir [2]. OECD üyesi Avrupa ülkeleri doğalgaz ithalatında liderliklerini korurken oransal olarak en büyük artış Güneydoğu Asya da gerçekleşmiştir. Özellikle Çin ve Hindistan ın doğal gaz ithalatı 2010 yılına oranla dört kat artmıştır. Japonya da ise Fukuşima kazasından sonra LNG ithalatında artış yaşanmıştır[8]. Doğal Gaz Tüketimi 2010 yılında milyar m3 olan doğal gaz talebi 2011 yılında %2,2 lik bir artış ile milyar m3 olarak gerçekleşmiştir[2] yılında küresel kriz nedeniyle düşen doğal gaz tüketimi nedeniyle 2010 yılında %7,5 artan doğal gaz tüketimine karşılık, 2011 benzeri bir artış oranını yakalayamamıştır [2]. Şekil Yılı Dünya Doğal Gaz Ticareti, (milyar m3 ) [2] Şekil 12. Yıllar İtibariyle Dünya Doğal Gaz Tüketimi[2] 16 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

10 Doğal Gaz Rezervi 2010 yılında 196,1 trilyon m 3 olan doğal gaz rezerv miktarı, 2011 yılında % 6,3 lük artışla 208,4 trilyon m 3 olarak gerçekleşmiştir[8]. Şekil 14.Yıllar İtibariyle Dünya Doğal Gaz Üretimi[2] Şekil Yılı Bölgeler İtibariyle Dünya Doğal Gaz Rezervi[8] 2011 yılında 44,6 trilyon m 3 ispatlanmış rezerv miktarı ile ilk sırada yer alan Rusya Federasyonu nu 33,1 trilyon m 3 ile İran, 25 trilyon m 3 ile Katar izlemektedir[8]. Bu üç ülkenin doğal gaz rezervleri dünya doğal gaz rezervinin %49,3 üne denk gelmektedir. Doğal Gaz Rezerv Ömrü 2010 yılında 61,7 yıl olan doğal gaz rezerv ömrü 2011 yılında rezerv artışının etkisiyle arttırarak % 3,1 oranında artan rezerv miktarı ile 63,6 yıla yükselmiştir[2]. Doğal Gaz Üretimi 2010 yılında 3.178,2 milyar m 3 olarak gerçekleşen doğal gaz üretimi, 2011 yılında % 3,1 artmış ve 3.276,2 milyar m 3 olarak gerçekleşmiştir. Doğal gaz üretimindeki bu artış büyük ölçüde ABD, Rusya ve Katar dan kaynaklanmıştır[2]. Şekil Yılı Dünya Doğal Gaz Üretimi, (İlk On Ülke)[2] 18 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

11 Doğal Gaz Depolama Nisan 2012 itibariyle 356,3 milyar m3 olan dünya doğal gaz depolama kapasitesinin 148 milyar m3 le, %41,6 sı Kuzey Amerika da yer almaktadır[10]. Eski SSCB 109,4 milyar m3 (%30,7), Avrupa 93,8 milyar m3 (%26,3), Asya-Okyanusya 3,7 milyar m3 (%1), Orta Doğu 1,3 milyar m3 (0,4) ve Güney Amerika 0,1 milyar m3 (%0,03) doğal gaz depolama kapasitesine sahiptir[11]. Doğalgaz depolama için kullanılan alanların çoğu eski kuyular olmakla birlikte, tuz mağaraları ve akiferler de kullanılmaktadır[9]. Güneydoğu Asya da depolama kapasitesi gelişmekte, Çin ve Hindistan ın 2016 yılına kadar Uluslararası Enerji Ajansı depolama kapasite standartlarına ulaşması beklenmektedir[5]. Doğal Gaz Fiyatları 2011 yılında Amerika da konvansiyonel olmayan metotlar ile üretilen gaz ve gaz piyasasının serbest piyasa mekanizması çerçevesinde hareket etmesi nedeniyle Henry Hub doğal gaz fiyatları düşüş trendi izlemiştir. Yıl başında 161,71 $/bin m3 olan doğal gaz fiyatı yıl sonunda 113,86 $/bin m3 olarak gerçekleşmiştir. Henry Hub doğal gaz fiyatlarındaki düşüş trendi 2012 yılında da devam etmektedir. Temmuz 2012 de ise Henry Hub doğal gaz fiyatı 106,74 $/bin m3 olarak gerçekleşmiştir[10]. Şekil Yılı Henry Hub ve Rus Doğal Gaz Fiyatları[10] Kontrat fiyatları sabit olan doğal gaz sektöründe, spot gaz fiyatları mevsimsel dalgalanmalardan etkilenmektedir. Doğal gazın elektrik üretiminde önemli bir kaynak olması da doğal gaz fiyatları üzerinde etkili olmaktadır. 20 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

12 Konvansiyonel Olmayan Gaz Üretimi ve Enerji Sektörüne Etkileri Son yıllara kadar yüksek üretim maliyeti, yetersiz teknoloji ve rezervlerin verimli kullanılamaması gibi nedenlerle tercih edilmeyen konvansiyonel olmayan gaz üretimi, ABD tarafından geliştirilen metotlarla artmaya başlamıştır yılında konvansiyonel olmayan gaz üretimi küresel üretimin %16 sını oluşturmuştur. Konvansiyonel olmayan hidrokarbon üretiminde beklentiler; ABD nin 20 yıllık LNG ihtiyacının konvansiyonel olmayan gaz üretim ile karşılanması, LNG piyasalarında oluşan rekabet nedeniyle fiyatların petrol piyasasından daha ılımlı bir çizgide seyretmesi, doğalgaz kullanım alanının genişlemesi ve küresel çevre hedeflerine yaklaşılması, Tablo 2. Teknik Olarak Üretilebilir Doğal Gaz Kaynakları [12] Doğal gaz ihracatçısı ülkelerin sayısının artması ile birlikte doğal gaz OPEC inin kurulması veya tek üreticinin küresel piyasayı domine etmesi ihtimallerinin zayıflaması[11], olarak özetlenebilir. ABD nin 2016 yılında doğal gaz ihracatçısı durumuna gelmesi beklenmektedir[3]. Henüz konvansiyonel olmayan üretimden kaynaklı çevre kirliliği konusunda ciddi bulgular sözkonusu olmamakla birlikte üretim sürecinde kullanılan kimyasal maddeler ve operasyonel riskler şüpheye neden olmaktadır. Bu kapsamda UEA tarafından hazırlanan Doğal Gazın Altın Çağı için Altın Kurallar (Golden Rules for a Golden Age of Natural Gas) adlı raporda çevre ile ilgili alınabilecek önlemler hem ülkeler hem de şirketler açısından sıralanmış, ilgili önlemlerin alınmasının kuyu maliyetlerini %7 artabileceği öngörülmüş, ancak sözkonusu kurallara uyulması halinde dünya gaz üretiminin olumlu yönde etkileneceği belirtilmiştir[12]. Şekil Yılı Üretilebilir Gaz Rezervleri (İlk 15 Ülke) [13] 2017 yılına kadar olan dönemde konvansiyonel olmayan gaz üretimi ile ilgili gelişmelerin Kuzey Amerika da olması beklenmektedir. Diğer bölgelerde ise uygun bir yatırım ortamının oluşmaması, altyapı ve servis endüstrisinin gelişmemesi, fiyatların uygun olmaması, konvansiyonel olmayan üretime karşı toplumsal muhalefet gibi nedenlerle gelişmelerin sınırlı olması beklenmektedir[3]. Gelişmelerin olabileceği ülkeler olarak anılan Çin, Brezilya ve Avustralya da ise metan eldesi ve tight gaz alanında gelişmeler yaşanmış, kömür yataklarından olmuş; belirtilen dönemde şeyl gaz konusunda ciddi gelişmeler beklenmemektedir[12]. 22 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

13 Yılında Petrol ve Doğal Gaz Sektöründe Beklenen Gelişmeler Petrol ihtiyacının yaklaşık yüzde 20 sini İran dan karşılayan Avrupa Birliği 1 Temmuz 2012 itibariyle İran a yaptırım uygulayacağını açıklamıştır. İran ise olası bir müdahale karşısında Hürmüz Boğazını kapatma tehdidinde bulunarak petrol piyasalarında dalgalanmaya neden olmuştur. Dünya petrol ticaretinin %20 sine sahip Hürmüz Boğazında petrol akışının aksaması halinde petrol fiyatlarının yükselmesi beklenmektedir[13]. Avrupa nın ekonomik performansının halen düzelememiş olması, Çin ve Hindistan da petrol talep beklentilerinin düşmeye başlaması ve OPEC in petrol arzını yüksek düzeyde sürdürmesi 2012 yılında petrol fiyatlarının hızlı bir şekilde düşmesine neden olmuştur. Ancak, Ağustos 2012 tarihi itibariyle küresel ekonomi ile ilgili pozitif beklentiler ve Kuzey Denizi nde gerçekleşen grev ve lokavtların petrol arzında sıkıntı yaratması sonucunda petrol fiyatları tekrar artmaya başlamıştır yılında Meksika Körfezinde yaşanan kaza, Avrupa da offshore faaliyetlerinde yeni düzenlemeleri gündeme getirmiştir. AB tarafından yürütülen çalışma maliyetleri, bürokrasiyi artırması ve verimi düşürmesi gerekçesi ile Kuzey Denizi nde üretim yapan ülkelerin muhalefetine neden olmuştur[15] yılında upstream yatırımlarında özellikle sondaj miktarında artış %4,3 oranında artış beklenmekte olup, Libya %206,3 ile en yüksek artışın beklendiği ülke durumundadır[16]. Konvansiyonel olmayan üretim teknolojisinin gelişmesi ile dünya hidrokarbon talebinde konvansiyonel olmayan kaynaklara yönelim yaşanmaktadır. Konvansiyonel üretimde ise, üretimi arttırma teknikleri, 3 boyutlu görüntüleme, derin deniz sondajları, çatlatma (fracking) ve sondaj sırasında log alma tekniklerinin kullanımı artmaktadır[17]. Rezerve erişim daha fazla yatırım gerektirmekte; yükselen petrol fiyatları ve sektörde artan faaliyetler ise personel, ekipman ve hizmet maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır[18]. Şekil Dönemi Yeni Petrol ve Doğal Gaz Kaynakları[17] Arap Baharının bölgedeki petrol ve doğal gaz yatırımlarına olumsuz etkileri nedeniyle önümüzdeki 5 yıllık dönemde petrol fiyatlarının artması beklenmektedir. Uluslararası Enerji Ajansı projeksiyonlarında dünya enerji yatırım ihtiyacının 2035 yılına kadar 38 trilyon dolar olacağı, 10 yıllık periyotta hampetrol üretimindeki artışın %90 oranında Orta Doğu ve Kuzey Afrika dan sağlanacağı öngörülmektedir[18]. Fukuşima faciası sonrasında gelişmiş ülkeler artan enerji taleplerini karşılamak için doğal gaza özellikle LNG ye yönelmiş; ve Asya LNG piyasasında fiyatlar yükselmiştir. İlerleyen dönemde ise ticaret hacminde LNG fiyatlarının düşük olduğu Avrupa dan Asya ya bir kayma beklenmektedir[2,19]. Aralık 2011 de Durban da biraraya gelen ülkeler 2020 yılına kadar sera gazı emisyonunu düşürme hedefleri konusunda uzlaşmış olmakla birlikte, ülke politikaları nedeniyle bağlayıcı ve eyleme geçmeyi gerektiren kararlar alamamışlardır[20]. Novorrosisk ve Supsa limanları ile Karadeniz limanlarına petrollerini ulaştıran Azerbaycan ve Kazakistan da üretim ve ihracatın artması ile tekrar hareketlenen ve yıllık gemi tanker geçişi ile dünyanın en yoğun geçitleri arasında yer alan Türk Boğazlarında en dar mesafenin yarım milden az olması geçidi zorlu kılmaktadır. Bu nedenle boğazlarda çevresel tehditler nedeniyle yaşanabilecek kazalara karşı yeni düzenlemeler getirilmesi gündeme gelmektedir[4]. 24 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

14 2.TÜRKİYE DE PETROL ve DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ Ü lkemizde 2011 yılında, 47,57 adam/ay jeolojik saha çalışması (tamamı TPAO tarafından), 75,26 ekip/ay jeofizik saha çalışması (59,37 ekip/ay TPAO) gerçekleştirilmiş, 101 adet arama kuyusu, 35 adet tespit kuyusu, 60 adet üretim kuyusu, 5 adet doğal gaz depolama kuyusu olmak üzere toplam 201 adet kuyu açmış olup, metre sondaj yapılmıştır yılında toplam 2,4 milyon ton petrol ve 793 milyon m3 doğal gaz üretilmiş olup, günümüze kadar toplam 137,9 milyon ton petrol ve 12,8 milyar m3 doğal gaz üretimi gerçekleştirilmiştir. Türkiye de yeni petrol sahalarının keşfedilmesi ve ikincil üretim yöntemlerinin geliştirilmesi ile üretim düşüşü engellenebilmiş, ancak 2010 yılında yükselen üretim 2011 yılında %5,1 düşmüştür[18]. Ayrıca, 2002 yılından itibaren TPAO tarafından kurulan ortaklıklarla Trakya da gerçekleştirilen yeni doğal gaz keşifleri ve eski sahalarda açılan yeni üretim kuyularının devreye girmesi ile 2001 yılında düşen doğal gaz üretimi tekrar yükselişe geçmiş ve 2008 yılında milyon m3 üretim ile tarihin en yüksek seviyesine ulaşmıştır yılı üretimi ise 793 milyon m3 olarak gerçekleşmiştir[19] yılı yurtiçi üretilebilir petrol rezervi 310,4 milyon varil (45,43 milyon ton) olup, yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile yurtiçi toplam hampetrol rezervinin 19,2 yıllık bir ömrü bulunmaktadır yılı yurtiçi üretilebilir doğal gaz rezervi 7,17 milyar m3 tür. Yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile yurtiçi doğal gaz rezervinin 9 yıllık bir ömrü bulunmaktadır. Diğer taraftan, üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye de, deniz arama alanlarından Karadeniz ve Akdeniz de 1990 lı yıllarda yapılan sismik çalışmalarla karasuları ve açık denizlerin potansiyeli incelenmiştir. Son yıllarda deniz sondaj teknolojisindeki gelişmelerin, su derinliklerinin fazla ( m) olduğu alanlarda arama ve üretim imkanlarını ortaya çıkarması ile denizlerimizde hidrokarbon aramacılığının yapısı hızla oluşturulmuştur. TPAO nun Karadeniz, Akdeniz ve Ege de arama faaliyetleri 2004 yılından itibaren devam etmektedir. 23 Kasım 2011 tarihinde TPAO ile Shell arasında Akdeniz Bölgesi Antalya deniz alanlarındaki 3 ruhsat alanını kapsayan bir ortak işletme anlaşması imzalanmıştır. 26 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

15 Son 10 yılda özellikle Kuzey Amerika da geliştirilen teknoloji ile geleneksel olmayan yöntemle gaz üretiminde yaşanan gelişmelere paralel olarak ülkemizde de TPAO-Transatlantic TEMI ile imzalanan ve 2011 sonuna kadar geçerli olan mutabakat zaptının yanısıra, 23 Kasım 2011 tarihinde Shell ile Ortak İşletme Anlaşması imzalanmıştır. Anlaşma kapsamında geleneksel olmayan yöntemlerle gaz üretimi gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Ülkemizde bir ilk olacak söz konusu gaz üretiminin ülkemiz hidrokarbon ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlaması beklenmektedir. Türkiye deki petrol sahalarının %7 si milyon varil rezerve sahip olup, kalan %93 ünün rezervi 25 milyon varilden azdır. Başka bir deyişle, Türkiye de keşfedilmiş petrol sahalarının %93 ü küçük saha %7 si ise orta saha sınıfındadır. Şekil 19. Yıllar İtibariyle Türkiye Hampetrol Üretimi[18] Şekil 20. Yıllar İtibariyle Türkiye Doğal Gaz Üretimi[18] 28 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

16 2011 yılı yurtiçi üretilebilir petrol rezervi 310,4 milyon varil (45,43 milyon ton) olup, yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile yurtiçi toplam hampetrol rezervinin 19,2 yıllık bir ömrü bulunmaktadır. Şekil 21. Yıllar İtibariyle Türkiye Hampetrol Arzı [18] 2011 yılı yurtiçi üretilebilir doğal gaz rezervi 7,17 milyar m3 tür. Yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile yurtiçi doğal gaz rezervinin 9 yıllık bir ömrü bulunmaktadır. Diğer taraftan, üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye de, deniz arama alanlarından Karadeniz ve Akdeniz de 1990 lı yıllarda yapılan sismik çalışmalarla karasuları ve açık denizlerin potansiyeli incelenmiştir. Son yıllarda deniz sondaj teknolojisindeki gelişmelerin, su derinliklerinin fazla ( m) olduğu alanlarda arama ve üretim imkanlarını ortaya çıkarması ile denizlerimizde hidrokarbon aramacılığının yapısı hızla oluşturulmuştur. TPAO nun Karadeniz, Akdeniz ve Ege de arama faaliyetleri 2004 yılından itibaren devam etmektedir. 23 Kasım 2011 tarihinde TPAO ile Shell arasında Akdeniz Bölgesi Antalya deniz alanlarındaki 3 ruhsat alanını kapsayan bir ortak işletme anlaşması imzalanmıştır. Son 10 yılda özellikle Kuzey Amerika da geliştirilen teknoloji ile geleneksel olmayan yöntemle gaz üretiminde yaşanan gelişmelere paralel olarak ülkemizde de TPAO-Transa tlantic TEMI ile imzalanan ve 2011 sonuna kadar geçerli olan mutabakat zaptının yanısıra, 23 Kasım 2011 tarihinde Shell ile Ortak İşletme Anlaşması imzalanmıştır. Anlaşma kapsamında geleneksel olmayan yöntemlerle gaz üretimi gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Ülkemizde bir ilk olacak söz konusu gaz üretiminin ülkemiz hidrokarbon ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlaması beklenmektedir. Türkiye deki petrol sahalarının %7 si milyon varil rezerve sahip olup, kalan %93 ünün rezervi 25 Şekil 22. Yıllar İtibariyle Türkiye Doğal Gaz Arzı [18] milyon varilden azdır. Başka bir deyişle, Türkiye de keşfedilmiş petrol sahalarının %93 ü küçük saha %7 si ise orta saha sınıfındadır. 30 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

17 Son on yılda Türkiye hampetrol arzı %15 oranında düşerken, doğal gaz arzı %121 oranında artmıştır yılında hampetrol talebinin %9,5 i yerli üretimle karşılanmış, doğal gazda ise bu oran %2 olarak gerçekleşmiştir. 32 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

18 2.1.TPAO nun Sektördeki Yeri TPAO, önümüzdeki yıllarda Ülkemizin petrol ve doğal gaz ihtiyacını karşılayan, çalışılması en çok arzu edilen, bölgesinde etkin bir dünya enerji şirketi olmak vizyonu doğrultusunda, çalışmalarını sürdürmektedir. TPAO, yurtdışı faaliyetleri kapsamında uluslararası petrol şirketleri ile oluşturulan konsorsiyumlara iştirak etmek suretiyle Azerbaycan ve Kazakistan da sürdürdüğü üretim faaliyetlerinin yanısıra Irak ta, birinde operatör olmak üzere dört sahada servis hizmetine yönelik çalışmalarını sürdürmektedir. İş geliştirme kapsamındaki çalışmalar ise ülkeler ve/veya şirketler arası ilişkiler çerçevesinde sürdürülmektedir. TPAO nun yurtdışı petrol üretiminin büyük kısmı Azerbaycan daki Azeri-Çıralı-Güneşli Üretim Projesinden oluşmaktadır. TPAO %9 hisse sahibi olduğu Şah Deniz Projesi ile yurtdışındaki ilk doğal gaz üretimini gerçekleştirmiş olup, bu üretimle birlikte ülkemiz doğal gaz ihtiyacının bir kısmını da yurtdışından karşılamaktadır. Güney Kafkasya Doğal Gaz Boru Hattı (SCP) Projesi ise Şah Deniz Projesindeki üretim faaliyetlerine bağlı olarak sürekli gaz sevkini sürdürmektedir. Projenin ana hedefi, ikinci aşamada bölge doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa ya iletilmesidir. Bu kapsamda Trans Anadolu Doğal Gaz Boru hattı nın uzatılması Avrupa ya gaz sevkinde önemli adım olarak değerlendirilebilir. Libya da ilk petrol keşfini 2009 yılında gerçekleştiren TPAO tarafından açılan 11 adet arama kuyusunun 7 si petrol keşfi ile sonuçlanmıştır. Libya da siyasi istikrarın sağlanmasının ardından TPAO Libya ofisi Kasım 2011 itibariyle çalışmalarına tamamen başlamış olup, 2012 yılında operasyonel faaliyetlere başlanması planlanmaktadır yılından itibaren TPAO, Irak ta hidrokarbon arama ve üretim yatırımlarında bulunabilmek amacıyla Petrol Bakanlığı ile yakın temaslarını devam ettirmektedir. TPAO 2009 yılında Irak Missan ve Badra petrol sahalarının, geliştirilmesi için işletme hakkının yanısıra, 2010 yılında da Siba ve Mansuriya Gaz Sahalarının 20 yıllık işletme hakkını da konsorsiyum ortaklığıyla birlikte kazanmış olup, faaliyetlerini sürdürülmektedir. Bahsi geçen sahalara ek olarak 2012 yılında Blok-9 da ihale kazanılmış ve yatırım sürecine geçilmiştir. Ayrıca TPAO bağlı kuruluşu TPIC vasıtasıyla Rumalia Sahasında Irak Milli Petrol Şirketi (SOC) ne ait 45 kuyuluk ihale imzalanmış olup, sondaj faaliyetleri sürdürülmektedir. Yine TPIC tarafından Kolombiya da Gonzalez ve Maria Conchita bloklarında faaliyetlere devam edilmektedir. Küresel enerji talebindeki artışa paralel olarak, ekonomik gelişme ve refah düzeyindeki yükselme ile birlikte, Türkiye nin enerji ihtiyacı da hızlı bir şekilde artmaktadır. TPAO, 2014 yılında $58,8 milyar olacağı öngörülen ülkemiz enerji ithalat faturasının azaltılması ve arz güvenliğinin teminine yönelik faaliyetlerini sürdürmektedir[19]. TPAO, Türkiye nin mevcut petrol potansiyelinin tespiti, üretilmesi ve ekonomiye kazandırılması için kara alanlarının yanı sıra, son yıllarda denizlerdeki arama faaliyetlerine de ağırlık vermiştir. 34 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

19 Petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki artış ve gelişen teknolojiye paralel olarak azalan üretim maliyetleri, Karadeniz Havzasını petrol şirketlerinin ilgi odağı haline getirmiştir. Bu kapsamda TPAO nun denizlerde son 7 yılda gerçekleştirdiği sismik program miktarı, 57 yıllık tarihinde denizlerde gerçekleştirilen sismik çalışmaların toplamından fazladır. TPAO, büyük riskler taşıyan derin deniz arama yatırımlarında diğer şirketlerle risk paylaşımı yoluyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu kapsamda, Ortaklığımızın, BP ile ortak yürüttüğü Doğu Karadeniz arama çalışmaları çerçevesinde, Türkiye nin ilk derin deniz sondajı (Hopa-1) 2006 yılında tamamlamış olup, m de sondajı tamamlanan Yassıhöyük-1 kuyusu ile Ortaklığımız dünyada ultra derin deniz sondajı gerçekleştirilebilen ilk 10 şirket arasında yerini almıştır. Ayrıca, Petrobras, Exxonmobil ve Chevron ile ortaklıklar kurarak Karadeniz de sürdürdüğü sondaj faaliyetleri kapsamında; Sinop-1 kuyusu Petrobras operatörlüğünde, Yassıhöyük-1 ve Sürmene-1 kuyuları ise TPAO operatörlüğünde tamamlanmıştır yılında denizlerde toplam 4 adet (1 TPAO, 3 Ortak) kuyuda m. (7.844 m. TPAO hissesi) sondaj gerçekleştirilmiş olup, Akdeniz de Kasım 2011 tarihinde Shell ile imzalanan ortaklık anlaşması ile önemli bir aşama kaydedilmiştir. Ayrıca 2 Kasım 2011 tarihinde 1 kara ve 7 deniz olmak üzere toplam 8 ruhsatta KKTC ile TPAO arasında Ortak Arama ve Üretim Paylaşımı Anlaşması imzalanmıştır. İmzalanan anlaşma kapsamında TPAO Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde tarihinde Türkyurdu-1 kuyusunu açmaya başlamıştır. Şekil 23. Türkiye deki Petrol Şirketlerinin 2011 Yılı Hampetrol Üretim Payları[18] 2011 yılında 793 milyon m 3 olarak gerçekleşen Türkiye doğal gaz üretiminin %40 ı TPAO tarafından gerçekleştirilmiştir. Doğal gaz talebi mevsimlere göre değişmekte, kış aylarında talep yaz ayları talebinin iki katına kadar çıkabilmektedir. Bu nedenle, yaz aylarında talep fazlası gazın saklanabileceği, kış aylarında da saklanan bu gazın artan talebi karşılamak için kullanıma sunulabileceği gaz depolarına ihtiyaç duyulmaktadır. Batı Karadeniz de, günde 2,1 milyon m 3 üretim kapasitesine sahip çift katlı Akçakoca platformu devreye alınmış olup, üretim katından günde m 3 doğal gaz üretimine sondaj katından ise doğal gaz üretimini arttıracak olan geliştirme ve yeni üretim kuyularının sondajına devam edilmektedir yılında 2,4 milyon ton olarak gerçekleşen Türkiye hampetrol üretiminin %75 i TPAO tarafından gerçekleştirilmiştir. Son on yılda yurtiçi petrol üretiminde %3 oranında düşüş gözlenmiş olmakla birlikte, TPAO özellikle 2003 yılından sonra Batman Bölgesinde uyguladığı üretimi arttırma çalışmaları sonucunda üretim düşüşünü kısmen durdurmuştur. Şekil 24. Türkiye deki Şirketlerin 2011 Yılı Doğal Gaz Üretim Payları [18] 36 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

20 Ayrıca, tarih ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu, doğal gaz ithal eden şirketlerden ithal ettikleri doğal gazın %10 unu yurtiçinde depolama konusunda, depolama şirketleriyle anlaşma yapması şartını aramaktadır. Bu kapsamda, ülkemizin biri denizde diğeri karada olmak üzere toplam 1,6 milyar m3 kapasiteli ilk yeraltı doğal gaz depolama projesi olan Silivri Doğal Gaz Depolama Projesi çalışmaları TPAO tarafından 1998 yılında başlatılmış, 2007 yılında depolanan gazın geri üretimi gerçekleştirilmiştir yılında 2,66 milyar m3 e artırılan depolama kapasitesinin 2013 sonunda 2,84 milyar m3 e, 14 milyon m3/g olan geri üretim kapasitesinin ise kademeli olarak; 2013 yılında 25 milyon m3/g e, 2016 yılında 50 milyon m3/g e yükseltilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir. TPAO nun 2,661 milyar m3 lük yeraltı doğal gaz deposunun 2,1 milyar m3 ü BOTAŞ ın kullanımına tahsis edilmiştir. Geriye kalan 561 milyon m3 lük kapasitenin EPDK nın ithalat ve/veya toptan satış lisansına sahip firmalara eşit ve tarafsız bir biçimde kullandırılması için mevzuat çalışmaları yapılmış, bu kapsamda Türkiye nin ilk yeraltı doğal gaz deposu olma özelliği taşıyan tesislerin kullanım esaslarını belirleyen Kullanım Usul ve Esasları ise tarihinde Resmi Gazete de yayımlanmıştır. TPAO nun 561 Milyon m3 lük ek kapasitesinin 75 milyon m3 lük kısmı ile 2012 yılından itibaren ithalat ve/veya toptan satış lisansına sahip 8 adet firma için de gaz depolanmaktadır. Ayrıca, BOTAŞ tarafından Tuz Gölü nde kurulması planlanan 1 milyar m3 kapasiteli depolama tesisi çalışmaları kapsamında Kasım 2011 ayında ihale tamamlanmıştır. Tesisin 2015 yılında hizmete sokulması planlanmaktadır[22], ayrıca Çalık Enerji tarafından Tuz Gölü havzasında başlanan 1,4 milyar m3 kapasiteli yeraltı doğal gaz depolama projesinin ÇED çalışmaları ise devam etmektedir[23]. 38 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

21 2.2.Rafinaj Sektörü Genel Durum Türkiye de Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ) a ait İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman olmak üzere toplam dört adet rafineri faaliyet göstermektedir yılında işletmeye alınan ATAŞ Rafinerisi ise Temmuz 2004 tarihinde depolama faaliyetlerine yönelerek rafineri faaliyetlerine son vermiştir. Ataş Rafinerisinin faaliyetlerine son vermesi ile 32 milyon ton/yıl olan Türkiye toplam rafineri kapasitesi 28,1 milyon ton/yıl a düşmüştür[24]. Rafinerilerde İşlenen Hampetrol Ülkemizde 2011 yılında 20,9 milyon ton hampetrol işlenmiş ve 20,2 milyon ton petrol ürünü üretilmiştir[24]. Şekil Yılı Rafineri Bazında İşlenen Hampetrol Miktarı[24] 40 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

22 KAYNAKLAR Rafinerilerde Üretilen Petrol Ürünleri 2010 yılına oranla %7,5 artan petrol ürünleri üretimi 2011 yılında 20,2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir[24]. 1.BP Energy Outlook 2030, Ocak BP Statistical Review 2012, Haziran EIA AEO2012 Early Release Overview, production.cfm 4.EIA, World Oil Transit Chokepoints, cfm?fips=wotc 5. Medium-Term Oil and Gas Markets 2011, asp?pubs_id= EIA, Spot Oil Prices, 7.OPEC,Monthly Oil Market Report June 2012, project/media/downloads/publications/momr_june_2012.pdf 8. IEA, Gas Medium-Term Market Report UGS in Europe:Present and Future,Thierry Rou aud General Secretary of Cedigaz FLAME 2012, Amsterdam, 16 Nisan, Index Mundi, James Baker Institute, Shale Gas and U.S. National Security 12. Golden Rules for a Golden Age of Gas 13. BBC Türkçe, AB, İran a petrol ambargosu kararı aldı [ haberler/2012/01/120123_eu_iran_sanction_approved.shtml]. Şekil Yılı Türkiye Rafinerilerinde Üretilen Petrol Ürünleri Dağılımı[25] Sektörün Rekabet Gücü EPDK tarafından Doğu Akdeniz Petrokimya ve Rafineri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine 2007 yılında verilen rafineri (Adana/Ceyhan) lisansının yanısıra, 2010 yılında da Socar & Turcas Rafineri Anonim Şirketine rafineri (İzmir/Aliağa) lisansı verilmiş olup, İzmir/Aliağa da kurulacak olan STAR Rafinerisi nin temeli atılmıştır[25]. 14. Oilgram Price Report Prices Effective: May 3, Oil and Gas Journal 6 Şubat World Oil February Oxford Institute for Energy Studies, Oxford Energy Forum 18.Reuters, UPDATE 2-Arab Spring disrupts energy investment-iea, article/2011/10/18/iea-investment-idukl5e7li1s Petroleum Economist Mart Durban Climate Agreements: Back To the Future,IHS CERA Insight 19 Aralık, TPAO 2011 Yılı Faaliyet Raporu 22. Deloitte, Türkiye Doğal Gaz Piyasası: Beklentiler, Gelişmeler 2012, Mart TÜPRAŞ a ait dört rafineriye ek olarak; EPDK ya yapılan tüm lisans başvurularının kabul edilmesi halinde Ceyhan da toplam 15 milyar ABD Doları civarında yatırım planlanmıştır. 23. Çalık Enerji, Yılı TÜPRAŞ Faaliyet Raporu, Turcas, 42 Türkiye Petrolleri A.O. / Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu /

23 Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüğü Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu 2012

2011 Yılı. Hampetrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu

2011 Yılı. Hampetrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüğü 2011 Yılı Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu Mayıs 2012 İÇİNDEKİLER 1. DÜNYA DA PETROL VE DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ... 2 1.1.Petrol Sektörü....2 1.2.Doğal

Detaylı

2008 Yılı. Petrol ve Doğalgaz. Sektör Raporu

2008 Yılı. Petrol ve Doğalgaz. Sektör Raporu Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüğü 2008 Yılı Petrol ve Doğalgaz Sektör Raporu Mart 2008 İÇİNDEKİLER DÜNYADA PETROL ve DOĞALGAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ... 3 Petrol Sektörü... 3 Petrol Tüketimi... 3 Petrol

Detaylı

2012 Yılı. Hampetrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu

2012 Yılı. Hampetrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüğü 2012 Yılı Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu Mayıs 2013 İÇİNDEKİLER 1. DÜNYA DA PETROL VE DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ... 2 1.1.Petrol Sektörü....3 1.2.Doğal

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 09 Nisan 2014 Çarşamba Dünyada Enerji Görünümü Dünyada, artan gelir ve nüfus artışına paralel olarak birincil enerji talebindeki yükseliş hız kazanmaktadır. Nüfus artışının özellikle OECD Dışı ülkelerden

Detaylı

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org

Azerbaycan Enerji Görünümü GÖRÜNÜMÜ. Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi. www.hazar.org Azerbaycan Enerji GÖRÜNÜMÜ Hazar Strateji Enstitüsü Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi EKİM 214 www.hazar.org 1 HASEN Enerji ve Ekonomi Araştırmaları Merkezi, Geniş Hazar Bölgesi ne yönelik enerji,

Detaylı

2010 Yılı. Ham Petrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu

2010 Yılı. Ham Petrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüğü 2010 Yılı Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu Ağustos 2011 ĠÇĠNDEKĠLER 1. DÜNYA DA PETROL VE DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ... 2 1.1.Petrol Sektörü....2 1.2.Doğal

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 22 Ocak 2015 Dünyada Enerji Görünümü Gelir ve nüfus artışına paralel olarak dünyada birincil enerji talebi hız kazanmaktadır. Özellikle OECD dışı ülkelerdeki artan nüfusun yanı sıra, bu ülkelerde kentleşme

Detaylı

Yakın n Gelecekte Enerji

Yakın n Gelecekte Enerji Yakın n Gelecekte Enerji Doç.Dr.Mustafa TIRIS Enerji Enstitüsü Müdürü Akademik Forum 15 Ocak 2005 Kalyon Otel, İstanbul 1 Doç.Dr.Mustafa TIRIS 1965 Yılı nda İzmir de doğdu. 1987 Yılı nda İTÜ den Petrol

Detaylı

2014 Yılı Petrol Arama - Üretim Faaliyetleri

2014 Yılı Petrol Arama - Üretim Faaliyetleri $/Varil 2014 Yılı Petrol Arama - Üretim Faaliyetleri? Petrol İşleri Genel Müdürlüğü Sunum Planı Ruhsatlandırma Faaliyetleri Arama ve Üretim Faaliyetleri Faaliyetlerin Ekonomik Boyutu 2 Ruhsatlandırma Faaliyetleri

Detaylı

(*Birincil Enerji: Herhangi bir dönüşümden geçmemiş enerji kaynağı) Şekil 1 Dünya Ekonomisi ve Birincil Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki

(*Birincil Enerji: Herhangi bir dönüşümden geçmemiş enerji kaynağı) Şekil 1 Dünya Ekonomisi ve Birincil Enerji Tüketimi Arasındaki İlişki Nüfus artışı, kentsel gelişim ve sanayileşme ile birlikte dünyada enerji tüketimi gün geçtikçe artmaktadır. Dünya nüfusunun 2040 yılına geldiğimizde 1,6 milyarlık bir artış ile 9 milyar seviyesine ulaşması

Detaylı

Enerji Ülkeleri.Rusya En Zengin..! 26 Ocak 2015

Enerji Ülkeleri.Rusya En Zengin..! 26 Ocak 2015 Enerji Ülkeleri.Rusya En Zengin..! 26 Ocak 2015 Dünyanın Enerji Kaynakları Konusunda En Zengin Ülkeleri A1 Capital Yorumu Coğrafya ve tarih kitaplarında ülkemiz için jeopolitik öneme sahip kilit ve kritik

Detaylı

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan

Detaylı

TÜRKİYE NİN DOĞALGAZ POTANSİYELİ

TÜRKİYE NİN DOĞALGAZ POTANSİYELİ TÜRKİYE NİN DOĞALGAZ POTANSİYELİ Murat Sungur BURSA Enerji Grubu Başkanı Zorlu Holding (CEO Zorlu Holding Energy Group) 11 Ocak 2010 ANKARA SUNUM İÇERİĞİ 1. Türkiye nin doğalgaz üretim ve tüketim durumu

Detaylı

Enerji ve İklim Haritası

Enerji ve İklim Haritası 2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.

Detaylı

Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu

Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Nusret Cömert Yönetim Kurulu Başkanı 2030 Yılına Doğru Enerji Politikaları ve Enerji Düzenlemelerinin Geleceği Kongresi 26 Kasım

Detaylı

Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu

Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Nusret Cömert Yönetim Kurulu Üyesi ve Eski Başkanı TUROGE 2011 16 Mart 2011 Ankara PETFORM Hakkında 2000 yılında kurulan PETFORM,

Detaylı

Bu rapor, Türkiye Petrolleri Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından, 15 Ocak 2015 günü Başbakanlıkça (Hazine Müsteşarlığı) Resmi Gazetede

Bu rapor, Türkiye Petrolleri Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından, 15 Ocak 2015 günü Başbakanlıkça (Hazine Müsteşarlığı) Resmi Gazetede MAYIS2015 Bu rapor, Türkiye Petrolleri Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından, 15 Ocak 2015 günü Başbakanlıkça (Hazine Müsteşarlığı) Resmi Gazetede yayımlanan 2015 yılına ait genel yatırım ve

Detaylı

2010 Yılı. Hampetrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu

2010 Yılı. Hampetrol ve Doğal Gaz. Sektör Raporu Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüğü 2010 Yılı Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu Mart 2011 ĠÇĠNDEKĠLER DÜNYA DA PETROL VE DOĞAL GAZ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ...2 Petrol Sektörü..2 Petrol Ticareti..2 Petrol

Detaylı

T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI Petrol İşleri Genel Müdürlüğü GENEL GÖRÜNÜM. Selami İNCEDALCI Genel Müdür

T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI Petrol İşleri Genel Müdürlüğü GENEL GÖRÜNÜM. Selami İNCEDALCI Genel Müdür T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI Petrol İşleri Genel Müdürlüğü PETROL ARAMA - ÜRETİM SEKTÖRÜ GENEL GÖRÜNÜM PETROL ARAMA - ÜRETİM SEKTÖRÜ I. İSTİŞARE TOPLANTISI 10 Mart 2012 Selami İNCEDALCI Genel

Detaylı

İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1

İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1 1.1. Dünya da Enerji...1 1.1.1. Dünya Birincil Enerji Arzındaki Gelişmeler ve Senaryolar...1 1.2. Türkiye de Enerji...4 1.2.1. Türkiye Toplam Birincil Enerji

Detaylı

Dünya Enerji Görünümü Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013

Dünya Enerji Görünümü Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013 Dünya Enerji Görünümü 2013 Dr. Fatih Birol Baş Ekonomist, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İstanbul, 20 Aralık 2013 Günümüzde dünyanın enerji görünümü Enerji sektöründeki bazı ezberler bozuluyor. Ülkelerin

Detaylı

TÜRKĐYE NĐN ENERJĐ ARZ POLĐTĐKALARI

TÜRKĐYE NĐN ENERJĐ ARZ POLĐTĐKALARI TÜRKĐYE NĐN ENERJĐ ARZ POLĐTĐKALARI Selahattin HAKMAN TÜSĐAD Enerji Çalışma Grubu Üyesi Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı Enerji Arz ve Talebi 6000 (Mtoe) 5000 4000 3000 2000 1000 0 1980 2000 2006 2015

Detaylı

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Dünya Enerji Genel Görünümü Genel Görünüm Dünya Birincil Enerji Tüketimi 2013-2035 2013 2035F Doğalgaz %24 Nükleer %4 %7 Hidro %2 Yenilenebilir Petrol %33 Kömür

Detaylı

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012

Dünya Enerji Görünümü 2012. Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Dünya Enerji Görünümü 2012 Dr. Fatih BİROL Uluslararası Enerji Ajansı Baş Ekonomisti Ankara, 25 Aralık 2012 Genel Durum Küresel enerji sisteminin temelleri değişiyor Bazı ülkelerde petrol ve doğalgaz üretimi

Detaylı

PETFORM Üyesi 34 Enerji Şirketi

PETFORM Üyesi 34 Enerji Şirketi Nusret Cömert Yönetim Kurulu Başkanı PETFORM Üyesi 34 Enerji Şirketi AKSA ALADDIN MIDDLE EAST ARGM ATTİLA DOĞAN İNŞAAT AVRASYA GAZ BOSPHORUSGAZ BP ÇALIK ENERJİ EDISON EGEGAZ ENERCO ENERJİ ENERGY OPERATIONS

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu

Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Türkiye nin Enerji Görünümü Işığında Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Nusret Cömert Yönetim Kurulu Üyesi STEAM 13.Uluslararası Enerji Arenası 8 Eylül 2011 İstanbul PETFORM Hakkında 2000 yılında kurulan

Detaylı

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) :

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) : Günümüzde küresel olarak tüm ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerji, tam anlamıyla geçerlilik kazanmış bir ölçüt olmamakla beraber, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren önemli bir kriterdir. İktisadi olarak

Detaylı

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE Türkiye önümüzdeki yıllarda artan oranda enerji ihtiyacı daha da hissedecektir. Çünkü,ekonomik kriz dönemleri

Detaylı

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER TÜRKİYE BİRİNCİL ENERJİ TALEBİ Türkiye Birincil Enerji Talebi (Milyon TEP) 61% Son 13 yılda: Politik istikrar 77 124 İsikrarlı ekonomik büyüme İyileşen

Detaylı

YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI

YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI Türkiye Enerji İstatistikleri ve Yorumlanması 1. KÖMÜR JEOLOJİSİ 1.1. Kömürü önemli kılan etmenler nelerdır? Tarihsel arkaplan, günümüz için taşıdığı önem 1.2. Kömürün

Detaylı

Bölgesel Güç Olma Yolunda Türkiye nin Enerji Görünümü ve Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu

Bölgesel Güç Olma Yolunda Türkiye nin Enerji Görünümü ve Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Bölgesel Güç Olma Yolunda Türkiye nin Enerji Görünümü ve Doğalgaz Piyasasının Liberalizasyonu Nusret Cömert Yönetim Kurulu Başkanı World Energy Outlook 2010 Türkiye Tanıtımı 24 Kasım 2010 İstanbul PETFORM

Detaylı

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri

Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri Dünya Seramik Sektörü Dış Ticareti a) Seramik Kaplama Malzemeleri ÜLKE Dünya Seramik Kaplama Malzemeleri Üretiminde İlk 1 Ülke 29 21 211 212 212 Dünya /212 Üretiminden Aldığı Pay Değişim (%) (%) 1 ÇİN

Detaylı

ULUSLARARASI ENERJİ AJANSI NIN 2012 DÜNYA ENERJİ GÖRÜNÜMÜ RAPORU

ULUSLARARASI ENERJİ AJANSI NIN 2012 DÜNYA ENERJİ GÖRÜNÜMÜ RAPORU ULUSLARARASI ENERJİ AJANSI NIN 2012 DÜNYA ENERJİ GÖRÜNÜMÜ RAPORU Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) bünyesinde faaliyet gösteren ve merkezi Paris te bulunan Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) nın

Detaylı

DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ

DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ DÜNYA ENERJİ SEKTÖRÜNDE 2040 A BAKIŞ Dünyanın önemli petrol ve enerji şirketlerinden Exxon Mobil tarafından 2018 Enerji Görünümü ve 2040 yılına dair öngörüleri içeren bir rapor yayınlandı. Rapor, Outlook

Detaylı

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011

World Energy Outlook Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 World Energy Outlook 2011 Dr. Fatih BİROL UEA Baş Ekonomisti İstanbul, 1 Aralık 2011 Bağlam: halihazırda yeterince kaygı verici olan eğilimlere yeni zorluklar ekleniyor Ekonomik kaygılar dikkatleri enerji

Detaylı

ÇİMENTO SEKTÖRÜ 10.04.2014

ÇİMENTO SEKTÖRÜ 10.04.2014 ÇİMENTO SEKTÖRÜ TABLO 1: EN ÇOK ÜRETİM YAPAN 15 ÜLKE (2012) TABLO 2: EN ÇOK TÜKETİM YAPAN 15 ÜLKE (2012) SEKTÖRÜN GENEL DURUMU Dünyada çimento üretim artışı hızlanarak devam ederken 2012 yılında dünya

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter 2013 yılı, dünya ekonomisi için finansal krizin etkilerinin para politikaları açısından

Detaylı

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER DÜNYA & TÜRKİYE ENERJİ TALEBİ Dünya Enerji Talebi Değişimi (02-14) Türkiye Birincil Enerji Talebi (Milyon TEP) 76% 33% 1% -8% 77 61% 124 OECD Dışı Dünya

Detaylı

DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ

DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİ SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ Hazırlayan ve Derleyen: Zehra N.ÖZBİLGİN Ar-Ge Şube Müdürlüğü Kasım 2012 DÜNYA SERAMİK KAPLAMA MALZEMELERİNDE ÜRETİM VE TÜKETİM yılında 9.546 milyon

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR -- YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri

Detaylı

Basit rafineri niteliğindeki ATAŞ, 2004 yılı sonlarında dönüşüm ünitesine yönelik yatırımın maliyetini yüklenmeyerek,

Basit rafineri niteliğindeki ATAŞ, 2004 yılı sonlarında dönüşüm ünitesine yönelik yatırımın maliyetini yüklenmeyerek, Dosya Türkiye'nin ilk modern rafinerisi, 1955 yılında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından Batman'da kuruldu. 1972 yılında ham petrol işleme kapasitesi 1,1 milyon ton/yıla yükseldi. 1953

Detaylı

YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ

YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ 2014 OCAK SEKTÖREL YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ Nurel KILIÇ Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektörü, ekonomiye döviz girdisi, yurt dışında istihdam imkanları, teknoloji transferi ve lojistikten ihracata

Detaylı

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER... İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...4 1.Yönetici Özeti... 11 2.Giriş... 12 3.Sektörel Analiz... 13 3.1 Birincil Enerji Kaynaklarına Bakış...13 3.1.1 Kömür... 13 3.1.1.1 Dünya da Kömür... 14 3.1.1.1.1 Dünya

Detaylı

TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI ve Küresel Doğal Gaz Piyasaları Genel Değerlendirmesi, Gelecek Beklentileri

TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI ve Küresel Doğal Gaz Piyasaları Genel Değerlendirmesi, Gelecek Beklentileri TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI ve Küresel Doğal Gaz Piyasaları Genel Değerlendirmesi, Gelecek Beklentileri 22.12.2018 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü 1997 128,1 Trilyon m 3 2007 163,5 Trilyon m 3

Detaylı

Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010

Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010 Çimento, Cam, Seramik ve Toprak Ürünleri Sektör Raporu 2010 Avrupa kıtasından Amerika kıtasına, Orta Doğu Ülkelerinden Afrika ülkelerine kadar geniş yelpazeyi kapsayan 200 ülkeye ihracat gerçekleştiren

Detaylı

European Gas Conference 2015 Viyana

European Gas Conference 2015 Viyana GAZMER - GAZBİR European Gas Conference 2015 Viyana Toplantı Notları Rapor No : 2015 / 001 Tarih : 29.01.2015 Bu rapor 27.01.2015-29.01.2015 tarihlerinde yapılan Avrupa Gaz Konferansına katılım gösteren;

Detaylı

PETFORM üyelerinin 2 ana faaliyet alanı: Arama Üretim Sektörü Doğalgaz Piyasası

PETFORM üyelerinin 2 ana faaliyet alanı: Arama Üretim Sektörü Doğalgaz Piyasası Küresel Dinamikler Işığında Türkiye Doğalgaz Piyasası Altan Kolbay Genel Sekreter ODTÜ Mezunları Derneği Ankara 17 Nisan 2010 PETFORM Hakkında 2000 yılında kurulan PETFORM, geçtiğimiz 10 yılda tüm enerji

Detaylı

2015 de enerji tüketimi yavaşladı, dünya daha düşük karbonlu yakıtlara yöneldi

2015 de enerji tüketimi yavaşladı, dünya daha düşük karbonlu yakıtlara yöneldi Basın Bülteni 13 Haziran 2016 2016 BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu yayınlandı 2015 de enerji tüketimi yavaşladı, dünya daha düşük karbonlu yakıtlara yöneldi 2015 yılının enerji verilerini ortaya

Detaylı

ZEYTİNYAĞI SEKTÖR RAPORU-2013

ZEYTİNYAĞI SEKTÖR RAPORU-2013 Türkiye de Üretim Zeytin ağacında periyodisiteden dolayı zeytin üretimi yıllara göre inişli çıkışlı bir grafik izlemekte ve üretime bağlı olarak bir yıl düşük (yok yılı) bir yıl yüksek (var yılı) ürün

Detaylı

TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI GENEL GÖRÜNÜMÜ

TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI GENEL GÖRÜNÜMÜ TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI GENEL GÖRÜNÜMÜ 2018 1970 Türkiye de ilk gaz Kırklareli nde keşfedildi. 1974 1986 BOTAŞ, Türkiye Cumhuriyeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümetleri arasında 27 Ağustos 1973 tarihinde

Detaylı

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:

Detaylı

İTKİB Genel Sekreterliği AR&GE ve Mevzuat Şubesi

İTKİB Genel Sekreterliği AR&GE ve Mevzuat Şubesi HALI SEKTÖRÜ 2014 EYLÜL AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU İİTKİİB GENEL SEKRETERLİİĞİİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİİ EKİİM 2014 1 2014 YILI EYLÜL AYINDA HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemizin halı ihracatı

Detaylı

PETROL GİTTİ KAVGA BİTTİ Mİ?

PETROL GİTTİ KAVGA BİTTİ Mİ? GİZEM ERİM ÖZÇELİK Araştırma Raporu KONYA KASIM, 2018 www.kto.org.tr İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 2. DÜNYADA PETROL SEKTÖRÜNÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ VE SIRALAMASI... 2 3. PETROL PİYASASININ ÜRETİM-TÜKETİM-İTHALAT-İHRACAT

Detaylı

ENERJİ. KÜTAHYA www.zafer.org.tr

ENERJİ. KÜTAHYA www.zafer.org.tr ENERJİ 2011 yılı sonu itibarıyla dünyadaki toplam enerji kaynak tüketimi 12.274,6 milyon ton eşdeğeri olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı itibarıyla dünyada enerji tüketiminde en yüksek pay %33,1 ile petrol,

Detaylı

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları 17/07/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 12 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve

Detaylı

2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 yılına iyi başlayan ülkemiz halı ihracatı, yılın ilk dört ayının sonunda bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 23,1 oranında artarak

Detaylı

ABD Tarım Bakanlığının 08/03/2018 Tarihli Ürün Raporları

ABD Tarım Bakanlığının 08/03/2018 Tarihli Ürün Raporları 12/03/2018 ABD Tarım Bakanlığının 08/03/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 8 Mart 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve ticaretine

Detaylı

plastik sanayi PLASTİK SEKTÖR TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri

plastik sanayi PLASTİK SEKTÖR TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri plastik sanayi 2014 TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖR DEĞERLENDİRMESİ VE 2014 BEKLENTİLERİ 6 AYLIK Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Türkiye

Detaylı

TÜRKİYE DOĞALGAZ İHTİYACINDA BAĞIMLILIKTAN, ÇEŞİTLİLİĞE ULAŞABİLECEK Mİ? LNG İTHALATI BİR ÇÖZÜM MÜ? Mehmet ÖZÇELİK

TÜRKİYE DOĞALGAZ İHTİYACINDA BAĞIMLILIKTAN, ÇEŞİTLİLİĞE ULAŞABİLECEK Mİ? LNG İTHALATI BİR ÇÖZÜM MÜ? Mehmet ÖZÇELİK ÇEŞİTLİLİĞE ULAŞABİLECEK Mİ? LNG İTHALATI BİR ÇÖZÜM MÜ? Mehmet ÖZÇELİK Bilgi Raporu Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü KONYA Mart, 2016 www.kto.org.tr İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 2. TÜRKİYE NİN DOĞALGAZ

Detaylı

Basın Toplantısı 12 Eylül 2006

Basın Toplantısı 12 Eylül 2006 Basın Toplantısı 12 Eylül 2006 S2 Dünya Petrol Sektöründe Gelişmeler Şirkete Genel Bakış İlk 6 Aylık Operasyonel Faaliyetler İlk 6 Aylık Finansal Veriler Petrol Sektörünü Etkileyen Önemli Olaylar S3 Çin

Detaylı

ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ

ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ Prof. Dr. Ferruh Ertürk Doç. Dr. Atilla Akkoyunlu Çevre Yük. Müh. Kamil B. Varınca 31 Mart 2006 İstanbul İçindekiler İÇİNDEKİLER...İ ÇİZELGELER LİSTESİ...İİİ ŞEKİLLER

Detaylı

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 26. Toplantısı Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK Başkanı Enerji İhtiyacımız Katlanarak Artıyor Enerji ihtiyacımız ABD, Çin ve Hindistan

Detaylı

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi

Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Cam Sektörü 2013 Yılı Değerlendirmesi Temmuz 2014 1 Milyar $ I. Cam Sektörü Hakkında 80 yıllık bir geçmişe sahip olan Türk Cam Sanayii, bugün camın ana gruplarını oluşturan düzcam (işlenmiş camlar dahil),

Detaylı

Ocak 2015 HALI SEKTÖRÜ Ocak Aralık Dönemi İhracat Bilgi Notu. Tekstil, Deri ve Halı Şubesi İTKİB Genel Sekreterliği 01/2015 Page 1

Ocak 2015 HALI SEKTÖRÜ Ocak Aralık Dönemi İhracat Bilgi Notu. Tekstil, Deri ve Halı Şubesi İTKİB Genel Sekreterliği 01/2015 Page 1 Ocak 2015 HALI SEKTÖRÜ 2014 Ocak Aralık Dönemi İhracat Bilgi Notu Tekstil, Deri ve Halı Şubesi İTKİB Genel Sekreterliği 01/2015 Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2014 YILI ARALIK AYI İHRACAT PERFORMANSI Ülkemizin halı

Detaylı

Enerjide yüksek ithalat ekonomiye büyük risk

Enerjide yüksek ithalat ekonomiye büyük risk Tarih: 13.01.2013 Sayı: 2013/01 (RAPOR 13 OCAK PAZAR GÜNÜNE AMBARGOLUDUR) Türkiye Enerji İstatistikleri ve Vizyon Raporu na göre; Enerjide yüksek ithalat ekonomiye büyük risk İstanbul Serbest Muhasebeci

Detaylı

2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 OCAK MART DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2009 yılında ülkemiz halı ihracatı % 7,2 oranında düşüşle 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk çeyreğinin sonunda

Detaylı

SERAMİK SEKTÖRÜ NOTU

SERAMİK SEKTÖRÜ NOTU 1. Dünya Seramik Sektörü 1.1 Seramik Kaplama Malzemeleri SERAMİK SEKTÖRÜ NOTU 2007 yılında 8,2 milyar m 2 olan dünya seramik kaplama malzemeleri üretimi, 2008 yılında bir önceki yıla oranla %3,5 artarak

Detaylı

5.5. BORU HATLARI 5.5-1

5.5. BORU HATLARI 5.5-1 5.5. BORU HATLARI Türkiye coğrafi ve jeopolitik açıdan çok önemli bir konumda yer almaktadır. Ülkemiz, dünyanın en büyük ham petrol ve doğal gaz rezervlerinin bulunduğu Ortadoğu ve Orta Asya ülkeleri ile

Detaylı

2014 YILI TEMMUZ AYI TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ

2014 YILI TEMMUZ AYI TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ DERİ VE DERİ MAMULLERİ SEKTÖRÜ 2014 TEMMUZ AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU İİTKİİB GENEL SEKRETERLİİĞİİ AR & GE VE MEVZUAT ŞUBESİİ Ağusttos 2014 2014 YILI TEMMUZ AYI TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ

Detaylı

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI Genel Değerlendirme Haziran 2014 2012 yılı dünya seramik sağlık gereçleri ihracat rakamlarına bakıldığında, 2011 yılı rakamlarına nazaran daha az dalgalanma gösterdiği

Detaylı

Lojistik. Lojistik Sektörü

Lojistik. Lojistik Sektörü Lojistik Sektörü Gülay Dincel TSKB Ekonomik Araştırmalar dincelg@tskb.com.tr Kasım 014 1 Ulaştırma ve depolama faaliyetlerinin entegre lojistik hizmeti olarak organize edilmesi ihtiyacı, imalat sanayi

Detaylı

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ Prof. Dr. Güven ÖNAL Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 1 Sunumun Ana Konuları Dünya da Kömür ve Enerji Türkiye nin Kömür Rezervleri ve Üretimi Türkiye nin Enerji Durumu Yerli

Detaylı

LOJİSTİK SEKTÖRÜ BÜYÜME ORANLARI

LOJİSTİK SEKTÖRÜ BÜYÜME ORANLARI RAPOR: TÜRKİYE NİN LOJİSTİK GÖRÜNÜMÜ Giriş: Malumları olduğu üzere, bir ülkenin kalkınması için üretimin olması ve bu üretimin hedefe ulaşması bir zorunluluktur. Lojistik, ilk olarak coğrafyanın bir ürünüdür,

Detaylı

KÜRESEL DOĞAL GAZ PİYASASI

KÜRESEL DOĞAL GAZ PİYASASI KÜRESEL DOĞAL GAZ PİYASASI DOĞALGAZ - 101 WEC ANKARA 31 OCAK 2019 GÖKHAN YARDIM ADG Anadolu Doğalgaz Danışmanlık Ticaret Ltd. SUNUM KAPSAMI 1. DÜNYA DOĞAL GAZ ARZ TALEBİ 2. GLOBAL PİYASA 3. ASYA 4. AMERİKA

Detaylı

HAZAR COĞRAFYASI RAPORU (İRAN AZERBAYCAN KAZAKİSTAN TÜRKMENİSTAN ÖZBEKİSTAN)

HAZAR COĞRAFYASI RAPORU (İRAN AZERBAYCAN KAZAKİSTAN TÜRKMENİSTAN ÖZBEKİSTAN) TESPAM AYLIK ÜLKE / BÖLGE RAPORLARI MAYIS 2016 HAZAR COĞRAFYASI RAPORU (İRAN AZERBAYCAN KAZAKİSTAN TÜRKMENİSTAN ÖZBEKİSTAN) OĞUZHAN AKYENER GİRİŞ Hazar Coğrafyasında düşen petrol fiyatları sektörü ve yeni

Detaylı

İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU

İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN DIŞ PİYASALARDAKİ DURUMU Nurel KILIÇ Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri, doğrudan hizmet ihracatını gerçekleştirmenin yanısıra, mal ve servis ihraç eden birçok sektörün yeni pazarlar bulmasına

Detaylı

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ

2010 YILI OCAK-MART DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 YILI DÖNEMİ TÜRKİYE DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ İHRACATI DEĞERLENDİRMESİ 2010 yılı Ocak-Mart döneminde, Türkiye deri ve deri ürünleri ihracatı % 13,7 artışla 247,8 milyon dolara yükselmiştir. Aynı dönemde

Detaylı

Title of Presentation. Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL

Title of Presentation. Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL Title of Presentation Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL İçindekiler 1- Yeni Büyük Oyun 2- Coğrafyanın Mahkumları 3- Hazar ın Statüsü Sorunu 4- Boru Hatları Rekabeti 5- Hazar

Detaylı

plastik sanayi Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri

plastik sanayi Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri plastik sanayi 2014 Plastik Sanayicileri Derneği Barbaros aros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Barbaros DEMİRCİ PLASFED Genel Sekreteri Türk ekonomisi 2014 yılının başında hızlı artırılan faiz oranlarıyla

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2017 HALI SEKTÖRÜ Mayıs Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2017 MAYIS AYI İHRACAT PERFORMANSI 2017 yılı Ocak-Mayıs döneminde Türkiye nin toplam

Detaylı

ABD Shale Gas Devrimi Işığında Türkiye İçin Politika Önerileri

ABD Shale Gas Devrimi Işığında Türkiye İçin Politika Önerileri ABD Shale Gas Devrimi Işığında Türkiye İçin Politika Önerileri EIF 2013 24 Ekim 2013 Ankara Orhan Duran Yönetim Kurulu Başkanı PETFORM Hakkında 2000 yılında kurulan PETFORM, geçtiğimiz 12 yılda arama üretim

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2016 HALI SEKTÖRÜ Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2016 KASIM AYI İHRACAT PERFORMANSI 2016 yılı Ocak-Kasım döneminde Türkiye nin toplam

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Mart Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Mart Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2017 HALI SEKTÖRÜ Mart Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2017 MART AYI İHRACAT PERFORMANSI 2017 yılı Ocak-Mart döneminde Türkiye nin toplam ihracatı

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Mart Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Mart Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2018 HALI SEKTÖRÜ Mart Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2018 MART AYI İHRACAT PERFORMANSI 2018 yılı Ocak-Mart döneminde Türkiye nin toplam ihracatı

Detaylı

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL UNCTAD Dünya Yatırım Raporu Türkiye Lansmanı Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü nün (UNCTAD) Uluslararası Doğrudan Yatırımlar

Detaylı

Enerji piyasalarında uzun dönemli değişimler yaşanıyor

Enerji piyasalarında uzun dönemli değişimler yaşanıyor Basın Bülteni _ 21 Haziran 2017 2017 BP Enerji İstatistikleri Raporu na göre; Enerji piyasalarında uzun dönemli değişimler yaşanıyor BP Enerji İstatistikleri Raporu 2017, petrol piyasalarının güçlü petrol

Detaylı

TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PAZARLAMA SATIŞ DAİRE BAŞKANLIĞI 2006; EYLÜL ANKARA. Mustafa AKTAŞ

TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PAZARLAMA SATIŞ DAİRE BAŞKANLIĞI 2006; EYLÜL ANKARA. Mustafa AKTAŞ TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2006; EYLÜL ANKARA Mustafa AKTAŞ DÜNYA BİLİNEN FOSİL REZERVLERİN ÖMRÜ (R/Ü,YIL) 2005 SONU 250 227 Y I L 200 150 100 50 0 136 65,1 40,6 14 16 PETROL DOĞALGAZ

Detaylı

ÇİMENTO SEKTÖRÜNE GLOBAL BAKIŞ

ÇİMENTO SEKTÖRÜNE GLOBAL BAKIŞ ÇİMENTO SEKTÖRÜNE GLOBAL BAKIŞ Çeviren ve Derleyen: Zehra N. ÖZBİLGİN Ar-Ge Şube Müdürlüğü 2011 OECD ve IMF den gelen son tahminlere göre, her ne kadar 2010 yılındaki kadar güçlü olmasa da, 2011 yılında

Detaylı

Çimento Sektör Raporu

Çimento Sektör Raporu 19 Ocak 2015 Çimento Sektör Raporu Çimento sektörü ülkemizde elbette inşaat sektörüne dayalı bir büyüme göstermektedir. Ülkemizde büyüme, kentsel dönüşüm ve altyapı projeleri çimento talebini desteklemektedir.

Detaylı

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler DÜNYA TAHIL PAZARI Dünyanın her yerinde bulunan ve yaygın olarak tüketilen tahıllar, ekmek ve un gibi insan beslenmesinde son derece önemli temel gıda maddelerinin yapımında kullanılmaktadır. Genel olarak

Detaylı

193 ülkeye ihracat. Hurdadan çelik üretimi oranı % yılında 37,3 milyon ton ham çelik üretimi

193 ülkeye ihracat. Hurdadan çelik üretimi oranı % yılında 37,3 milyon ton ham çelik üretimi 2019 Dünyanın altıncı büyük çelik ihracatçısı 193 ülkeye ihracat Hurdadan çelik üretimi oranı % 69 2018 yılında 37,3 milyon ton ham çelik üretimi 2018 İhracat Değeri 31,6 milyar USD Toplam İhracattaki

Detaylı

21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER

21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER 21. YÜZYILDA TEMEL RİSKLER KÜRESEL EKONOMİYİ ROTASINDAN ÇIKARABİLECEK 10 BÜYÜK TEHLİKE DÜNYA EKONOMİSİ VE ABD EKONOMİSİNDE OLASI MAKRO DENGESİZLİKLER (BÜTÇE VE CARİ İ LEMLER AÇIĞI) (TWIN TOWERS) İSTİKRARSIZ

Detaylı

Dünya Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar Bazında (%), 2015

Dünya Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar Bazında (%), 2015 Dünya Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar Bazında (%), 2015 Nükleer %4,4 Hidroelektrik 6,8 % Yenilenebilir %2,8 Petrol %32,9 Dünya Birincil Enerji Tüketimi: 13.147 Milyon TEP Kömür %29,2 Doğal Gaz %23,9

Detaylı

HALI SEKTÖRÜ. Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1

HALI SEKTÖRÜ. Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu. TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği. Page 1 2017 HALI SEKTÖRÜ Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu TDH AR&GE ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği Page 1 HALI SEKTÖRÜ 2017 NİSAN AYI İHRACAT PERFORMANSI 2017 yılı Ocak-Nisan döneminde Türkiye nin toplam

Detaylı

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2015 Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü 2015 Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu Deri ve Deri Ürünleri Sektörü Nisan Ayı İhracat Bilgi Notu Tekstil, Deri ve Halı Şubesi İTKİB Genel Sekreterliği 05/ DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ YILI AYI İHRACAT PERFORMANSI yılı Nisan ayında, Türkiye

Detaylı

20/09/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/09/2018 Tarihli Ürün Raporları Mısır:

20/09/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/09/2018 Tarihli Ürün Raporları Mısır: 20/09/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/09/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 12 Eylül 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve ticaretine

Detaylı

2011 YILI OCAK- KASIM DÖNEMİNDE HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2011 YILI OCAK- KASIM DÖNEMİNDE HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2011 YILI OCAK- KASIM DÖNEMİNDE HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemiz halı ihracatı 2010 yılını % 18,4 oranında artışla kapanmış ve 1 milyar 286 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2011 yılına

Detaylı

2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ

2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 ŞUBAT AYI HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ Ülkemiz halı ihracatı 2009 yılını % 7,2 oranında düşüşle kapanmış ve 1 milyar 86 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2010 yılının ilk iki ayının

Detaylı