DERSALANI.COM ÜLKEMİZDE NÜFUS

Transkript

1 ÜLKEMİZDE NÜFUS [Belgeden bir alıntı veya ilginç bir noktanın özetini yazın. Metin kutusunu belgede istediğiniz yere yerleştirebilirsiniz. Kısa alıntı metin kutusunun biçimlendirmesini değiştirmek için Çizim Araçları sekmesini kullanın.] 1-NERELERDE YAŞIYORUZ NÜFUS: Belli bir alanda yaşayan toplam insan sayısına nüfus denir. NÜFUS ARTIŞI: Sınırları belli bir alanda, belirli bir süre içerisinde insan sayısında meydana gelen artıştır. DOĞAL NÜFUS ARTIŞI: Doğum oranının ölümden fazla olması nedeniyle nüfus artar. Buna doğal nüfus artışı denir. Nüfus artışını Doğuran en önemli etkenler : Doğumlar Göçler NÜFUS ARTIŞININ NEDENLERİ: Ekonomik nedenler Siyasi nedenler Doğal afetler Dini ve sosyal nedenler Sağlık nedenleri Nüfus(Aile) Planlaması

2 NÜFUS ARTIŞININ SONUÇLARI: İşsizlik sorunu artar: Genç nüfusun artması ile İşsizlik oranı artar. Tüketim miktarı artar: Çalışmayan nüfus tüketicidir. Kalkınma hızı düşer: Ülkede her alanda gelişme yavaşlar. Kişi başına düşen milli gelir azalır: genç nüfusun fazlalığı bu geliri azaltır. İhracat azalır: Ülkenin fazla nüfusunun ihtiyaçları artacağından dışa satış (İhracat) azalır. İç ve dış göçler artar: Ülke içinde yâda ülkeler arasında nüfus hareketlenmelerine neden olur. Konut sıkıntısı yaşanır: Gecekondulaşma artar. Düzensiz Şehirleşme ve alt yapı sorunları başlar. Eğitim, sağlık, trafik sorunları artar. NOT: Nüfus artışının olumsuz sonuçları olduğu gibi olumlu sonuçları da vardır. Bu olumlu sonuçlar: Üretim artar İhracatta rekabet kolaylaşır. Vergi gelirleri artar Mal ve hizmetlere talepler artar Yeni sanayi dalları ortaya çıkar. NÜFUS KAYBI VE NEDENLERİ: Bir ülkede nüfusun çeşitli nedenlerle azalmasına Nüfus kaybı(azalması) denir. NEDENLERİ: Dış Göçler Savaşlar Doğal afetler Salgın Hastalıklar Trafik kazaları TÜRKİYE DE NÜFUS DAĞILIŞI: Türkiye de nüfus dağılışının en belirgin özelliği, nüfusun DAĞINIK ve DÜZENSİZ olmasıdır. Türkiye de nüfus, Bölge ve bölümler arasında farklılık gösterir. NÜFUS DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: 1-İKLİM: Ülkemizde nüfus, ılıman iklimin görüldüğü kıyı bölgelerimizde yoğunlaşır. Kışların sert, uzun ve yağışın az olduğu karasal iklim şartlarının olduğu yerlerde ise nüfus tenhadır. Türkiye de denizin ılımanlaştırıcı etkisinden dolayı nüfusun büyük kısmı Marmara, Ege, Karadeniz, Akdeniz kıyılarında toplanmıştır. 2-YER ŞEKİLLERİ: Dağlık ve engebeli alanlarda nüfus yoğunluğu seyrek, ovalarda ve toprak türünün tarıma uygun olduğu alanlarda nüfus yoğundur. Yer Şekillerine göre tenha yerler: Yıldız Dağları Bölümü Biga Yarımadası İç Batı Anadolu Sinop Çevresi Tuz Gölü ve çevresi Doğu Anadolu nun yüksek kesimleri Taşeli Platosu Teke Yarımadası Menteşe Yöresi Hakkâri Bölümü

3 3-SANAYİ: Sanayinin geliştiği yerlerde iş olanaklarının fazla olması, bu alanlarda nüfusun artmasını sağlar. Bu artış göçlerle meydana gelmektedir. Sanayiye göre nüfusun yoğun olduğu yerler: Çatalca Kocaeli Bölümü Bursa çevresi İzmir Zonguldak Eskişehir-Ankara Çukurova-Adana İskenderun 4-TARIM: Tarımın yoğun olarak yapıldığı alanların nüfusları artmıştır. Tarım genellikle ovalarda yapılır. ÖRNEĞİN: Kıyı ovaları: Bafra ovası, Çarşamba Ovası, Gediz Ovası, Çukurova, İç ovalar: Konya Ovası, Harran Ovası, Adapazarı Ovası, Bursa Ovası 5-YER ALTI KAYNAKLARI(Madencilik):Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç vardır. Bu alanlarda nüfus fazladır. Taşkömürünün çıkarıldığı Zonguldak, linyit kömürünün çıkarıldığı Manisa (Soma),petrolü çıkarıldığı Batman nüfusun yoğun olduğu yerlerdir. 6-TURİZM: Turizmin yoğunlaştığı yerlerde yerleşme ve nüfus artmıştır. Ülkemizde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır 7-ULAŞIM: Ulaşımın zor sağlandığı yerler tenha, Ulaşım kavşağında olan illerimizin nüfusu fazladır. Eskişehir, Ankara, Gaziantep, Kayseri de ulaşımın rahatlığı ticaretin gelişmesini sağlamış böylece nüfusun yoğunlaşmasına neden olmuştur. Türkiye de İllerin Nüfus Miktarları ve Aritmetik Nüfus Yoğunlukları NÜFUS YOĞUNLUĞU: Bir ülke veya bölgedeki toplam nüfusun o ülke veya bölgenin yüz ölçümüne oranına NÜFUS YOĞUNLUĞU denir.

4 NÜFUS YOĞUNLUĞU = TOPLAM NÜFUS / TOPLAM YÜZ ÖLÇÜMÜ Bu yoğunlu km² ye düşen kişi sayısını ifade eder. Türkiye nin 2000 yılı sayımına göre ortalama nüfus yoğunluğu yaklaşık olarak 83 kişidir. DİKKAT: Ülkelerin veya bölgelerin nüfus sayısı az, yüz ölçümü geniş olursa nüfus yoğunluğu azalır. Mesela yüzölçümü en büyük olan bölgemiz Doğu Anadolu Bölgesinde nüfus yoğunluğu azdır. Eğer yüz ölçümü küçük, yaşayan insan sayısı fazla olursa nüfus yoğunluğu fazla olur. Örneğin Marmara Bölgesi gibi yılına göre coğrafi bölgelerin nüfus miktarları ile nüfus yoğunlukları: Coğrafi Bölge Nüfus Gerçek Yüzölçümü (km²) Nüfus Yoğunluğu (kişi/km²) Doğu Anadolu ,9 İç Anadolu ,3 Karadeniz ,7 Akdeniz ,3 Ege ,2 Marmara Güneydoğu Anadolu ,3 Türkiye ,2 Türkiye nin Kalabalık nüfuslu illeri: İstanbul, İzmir, İzmit, Adapazarı, Bursa, Aydın, Adana, Hatay, Mersin, Ankara, Trabzon, Samsun, Zonguldak, Gaziantep tir. Türkiye nin Seyrek nüfuslu illeri: Artvin, Ardahan, Sinop, Kastamonu, Gümüşhane, Kırklareli, Çanakkale, Muğla, Kütahya, Burdur, Sivas, Bitlis, Hakkâri dir.

5 NİÇİN SAYILIYORUZ? NÜFUS SAYIMI: Sınırları belli bir alanda, belli aralıklarla o bölgede yaşayan insan sayısını tespit etmek amacıyla yapılan işlemdir. Ülkemizde ilk nüfus sayımı 1927, ikinci nüfus sayımı 1935 yılında yapılmıştır.1935 yılından 1990 yılına kadar her 5 yılda bir sayım yapılmış,1990 yılından sonra 10 yılda bir yapılmıştır. Nüfus Sayımı ile Ülkemizdeki; Nüfus yoğunluğu Kadın-erkek sayısı Nüfus artışı Kent ve köy nüfusu Medeni durum Ailelerin çocuk sayısı ve iş durumları Okur-yazarlık ve öğrenim durumu tespit edilmektedir. Bütün illerden alınan bilgiler Ankara da Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından değerlendirilmektedir. Elde edilen bilgilere göre; halkın iş, sağlık, eğitim, konut, beslenme, gibi alanlardaki ihtiyaçları belirlenir.

6 yılları arasında ülkemizdeki yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre: Nüfusumuz sürekli artmaktadır. Hatay ın anavatana katılması ile 1939 dan sonra nüfusumuz artmıştır yılında II. Dünya Savaşı nın başlaması ile nüfus artış hızı azalmıştır. Çünkü genç nüfus askere alınmıştır yılından sonra savaşın bitmesi üzerine nüfus artış hızı artmıştır yıllardan sonra Avrupa ya olan işçi göçleri nüfus artış hızımızı azaltmıştır. Balkanlarda yaşayan Türk vatandaşlarımızın Türkiye ye göçleri Nüfusumuzu arttırmıştır. Ayrıca sağlık koşullarının düzelmesi, salgın hastalıkların önlenmesi nüfus artış hızını arttırmıştır. TÜRKİYE DE NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ 1-Yaş Durumu: Nüfus yaş durumuna göre; Genç, Olgun ve Yaşlı olmak üzere 3 gruba ayrılır. Yaş grubu Toplam nüfus içindeki oranı(%) , ,5 65+yaş 5,7 2-Cinsiyet Durumu: I.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı nedeniyle 1945 yılına kadar kadın nüfus fazla olmuştur. Günümüzde ise kadın-erkek nüfusu eşittir. Türkiye de dışarıdan göç alan İstanbul, Ankara, İzmir, Adana gibi merkezlerde erkek nüfus fazla iken; Dışarıya göç veren Trabzon, Tokat, Yozgat gibi merkezlerde ise kadın nüfus fazladır. 3-İş Kollarına Göre Durumu: Bir ülkede yaş grubundaki insanların ne kadarının çalıştığı, o ülkenin kalkınmışlığını gösterir. Genellikle, sanayileşmiş ve buna bağlı olarak gelişmiş ülkelerde işsizlik az iken, az gelişmiş ülkelerde işsizlik fazladır. Türkiye de tüketici nüfusun fala olması ve orta yaş grubundaki işsizlik, ülkemizin kalkınma hızını yavaşlatmaktadır. Türkiye de çalışan nüfusun; %48 i Tarım %14 ü sanayi %38î hizmet sektöründe çalışmaktadır. 4-Eğitim Düzeyi: Türkiye de okuryazar oranı % 90 dır.ilköğretimde yaklaşık 10 milyon, orta öğretimde 2 milyon öğrenci eğitim görmektedir. Nüfusun % 6 sı üniversite mezunudur. 5-Kırsal ve Kentsel durum: Toplam nüfusu den az olan yerleşmelere kırsal ; nüfusu den çok olan yerleşmelere kentsel nüfus denmektedir. Ülkemizde kentsel nüfus artmıştır.

7 Yıl Kırsal(%) Kentsel(%) Az Gelişmiş Ülkelerde: Doğum oranı ve nüfus artış oranı yüksektir. Genç nüfus oranı fazla, yaşlı nüfus oranı azdır. Nüfus grafiği; geniş tabanlı üçgene benzer. Ortalama yaşam süresi azdır. Çalışan nüfusun yaş ortalaması düşük, bağımlı nüfus oranı faladır. Tarım sektöründe çalışan nüfus fazla, hizmet ve sanayi sektöründe çalışan nüfus azdır. Nüfusun eğitim seviyesi düşüktür. Nüfusun yarıdan çoğu kırsal kesimde yaşar. Gelişmiş Ülkelerde: Doğum oranı ve nüfus artış oranı düşüktür. Ortalama yaşam süresi fazladır. Genç nüfus oranı az, orta ve yaşlı nüfus fazladır. Nüfus grafiği, tabanı dar, orta kesimi şişkin bir üçgene benzer. Çalışan nüfusun yaş ortalaması yüksek ve bağımlı nüfus oranı azdır. Hizmet ve sanayi sektöründe çalışan nüfus, tarım sektöründe çalışan nüfustan fazladır. Nüfusun eğitim seviyesi yüksektir. Nüfusun yarıdan fazlası Kentte yaşar. MERHABA, DOYDUĞUM TOPRAK GÖÇ: İnsanların, toplumsal, ekonomik veya siyasi nedenlerle bir ülkeden bir ülkeye, bir yerleşim yerinden başka bir yerleşim yerine gitmesine GÖÇ denir. Göç ikiye ayrılır: İç Göç ve Dış Göç 1-İç Göç: Ülke içerisinde nüfusun yer değiştirmesi olayıdır. İç göçler Mevsimlik ve Sürekli olmak üzere ikiye ayrılır. a.mevsimlik Göç: Genellikle yaz mevsiminde tarım alanlarında çalışmak, yaylacılık ve turizm amaçlı olarak yapılan göçlere mevsimlik göç denir. ÖR: Akdeniz Bölgesi, Ege Böl. b.sürekli Göç: Yerleşmek amacıyla yapılan göçlere sürekli göç denir.

8 İç Göçlerin Nedenleri: Kırsal alanda doğum oranının yüksek olması Modern tarım yöntemlerinin kullanılması İşsizlik oranının artması Tarım alanlarının miras yoluyla parçalanması Sağlık, eğitim ve iş imkânlarının kentlerde toplanması İklim ver yer şekillerinin kırsal alanlardaki olumsuz etkileri İç Göçlerin Sonuçları: Ülke içerisindeki nüfus dengesiz dağılır. Ekonomik yatırımlar dengesiz dağılır. Çarpık kentleşme görülür. Konut sıkıntısı ortaya çıkar. Sanayi tesisleri kent içinde kalır. Çevre sorunları ortaya çıkar. Alt yapı hizmetleri aksar(su, yol, elektrik vb. ) En Fazla Göç Veren iller: Kars, Tunceli, Bitlis, Giresun, Rize, Sivas, Yozgat, Afyon, Kırşehir, Ağrı, Muş, Bingöl ve Şırnak en çok göç veren illerdir. En Fazla Göç Alan İller: İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Şanlıurfa, Antalya, Mersin, Konya, İzmit, Manisa, Aydın, Gaziantep en çok göç alan illerdir. En Fazla Mevsimlik Göç Alan İller:Adana, Mersin, Aydın, Antalya, Muğla, İstanbul, İzmir, Bursa, Nevşehir, Eskişehir, Gaziantep en fazla mevsimlik göç alan illerdir. İç Göçleri Önlemek İçin: Sulamalı tarıma geçilmeli Ahır ve besi hayvancılığı geliştirilmeli Gelişmemiş olan kırsal alanlardaki eğitim, öğretim ve sağlık hizmetlerinin kalitesi arttırılmalı Küçük sanayi kolları geliştirilmeli. 2-Dış Göç: Nüfusun bir ülkeden başka ülkelere yerleşmesine dış göç denir. Ülkenin nüfus miktarını azaltır yâda arttırır. ÖRNEK: İşçi göçü #Beyin Göçü: Yetiştirilmesi için büyük kaynak gerektiren veya yetiştiği halde ilgisizlik ve olanaksızlık nedeniyle bilim insanı, hekim, mühendis vb. gibi vasıflı (nitelikli) insan gücünün daha gelişmiş bir ülkeye göç etmesi. Dış Göçlerin Nedenleri: Ekonomik nedenler Doğal afetler Savaşlar Etnik nedenler Sınırların değişmesi ve antlaşmalarla yapılan nüfus değişimleri.

9 Balkan ülkelerinden ülkemize 1995 yılında göç yaşanmıştır den sonra Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkelerine ülkemizden işçi göçü yaşanmıştır. Günümüzde yurt dışında 4 milyon civarında Türk yaşamaktadır. Dış Göçlerin Sonuçları: İşsizlik azalmıştır. Dış ticaret gelişmiştir. Turizm gelişmiştir. Ülkeye döviz girdisi sağlanmıştır. YURDUMUZDA YERLEŞME Yurdumuzda yeryüzü koşullarına göre bazı yerleşmeler dağınık, bazı yerleşmeler ise topludur. Türkiye de DAĞINIK YERLEŞME NİN en fazla olduğu bölge, Karadeniz Bölgesi dir. Bunun yanında Akdeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi nde de bu yerleşme tipi yaygındır. Bunun nedeni, bu bölgelerin yeryüzü şeklinin genelde dağlık olmasıdır. Türkiye de TOPLU YERLEŞME NİN en fazla olduğu bölge İç Anadolu Bölgesi dir. Bunun nedeni, bu bölgenin genelinin alçak ve yüksek düzlüklerle kaplı olması ve su ihtiyacının belirli yerlerden temin edilmesidir. Yurdumuzun üzerinde yer aldığı Anadolu ve Trakya Yarımadası, tarih boyunca çok çeşitli milletlerin bir yerleşme alanı olmuştur. Bunun en önemli nedenleri; Çok çeşitli iklimlerin görülmesi ve genel olarak ılıman bir iklime sahip olması Topraklarının büyük bir bölümünün tarım yapmaya elverişli olması Yer altı ve Yer üstü Kaynakları bakımından zengin olması Önemli bir Coğrafi Konum da bulunması Yerleşmeler genelde iki kısımda toplanır; Bunlar; Kırsal Yerleşmeler Kentsel Yerleşmeler A)KIRSAL YERLEŞMELER Kırsal Yerleşmeler deyince aklımıza hemen köyler gelir. Köylerde nüfus,2.000 den azdır. Yurdumuzda yaklaşık civarında köy bulunmaktadır. Tabi ki bu köyler, yeryüzü şartlarına bağlı olarak genelde dağınık olarak kurulmuşlardır. Türkiye de Kırsal (Köy) Nüfusunun en fazla bulunduğu bölge, Karadeniz Bölgesi dir. Bunun nedeni, yeryüzü şeklinin genelde dağlık olmasıdır. Köylerimizin en önemli geçim kaynakları Tarım ve Hayvancılıktır. Yine bunun yanında bazı köylerimizde, meyvecilik, sebzecilik, balıkçılık, el sanatları ve bahçecilik faaliyetleri de yaygındır. Ayrıca, ormanların geniş yer kapladığı alanlarda ormancılık faaliyeti ön plana çıkmıştır.

10 Köylerimizde yaşayan insanlar, ihtiyaçlarını genelde kendi yetiştirdikleri ürünlerden sağlarlar. Üretim fazlası olan ürünleri de satarak, ekonomilerine canlılık kazandırırlar. Kısacası, köy nüfusu üreticidir. Köylerimizin bir takım sorunları vardır. Bunlar; Sağlık Sorunları, Eğitim Sorunları, Ulaşım Sorunları, Isınma Sorunları, Aydınlanma Sorunları, İletişim Sorunları B)KENTSEL YERLEŞMELER Nüfusu den fazla olan yerleşim alanlarıdır. Kentler, nüfuslarına bir takım gruplara ayrılırlar. Bunlar; Küçük Kentler: Nüfusu ile arasında olan yerleşim birimleridir. Orta Büyüklükteki Kentler: Nüfusu, ile arasında olan yerleşim birimleridir. Büyük Kentler: Nüfusu, ile arasında olan yerleşim birimleridir. Çok Büyük (Metropol) Kentler: Nüfusu, den fazla olan yerleşim birimleridir. Fonksiyonlarına (Özellikleri)Göre Kentlerimiz: Tarım Şehirleri: Tarım Faaliyetlerinin yoğun olduğu şehirleridir. Örneğin; Rize (Çay Ekimi),Karaman, Aydın (İncir Ekimi),vb Ticaret Şehirleri: Genellikle ulaşım yolları üzerinde bulunan ve ticaretin yoğun olduğu şehirlerdir. Örneğin; İstanbul, İzmir, Kayseri, vb Sanayi Şehirleri: Fabrikaların yoğun olduğu şehirlerdir. Örneğin; İstanbul, İzmir, Bursa, İzmit, Kırıkkale, vb Turizm Şehirleri: Gelirlerinin büyük bir bölümünü turizmden karşılayan şehirlerdir. Örneğin; İstanbul, İzmir, Antalya, Muğla, Aydın, vb Madencilik Şehirleri: Yer altı kaynaklarının bulunması ve işletilmesiyle gelişen şehirlerdir. Örneğin; Zonguldak (Taşkömürü), Batman (Petrol), Balıkesir (Bor),vb Kentlerimizin Başlıca Sorunları: Hava Kirliliği Kent içi ulaşım sonuçları Çevre kirliliği ve temizlik sorunu Gürültü Konut yetersizliği, gecekondulaşma Yeşil ve açık alanların yetersizliği Sosyal ve kültürel gelişimin sağlanamaması DEVLET VATANDAŞ EL ELE Bir ülkede devlet ile vatandaş arasındaki ilişkiler çok önemlidir. Ülkede huzur ve güvenliğin sağlaması için Devletin vatandaşa olduğu gibi, vatandaşlarında devlete karşı görevleri vardır. Devletin vatandaşa karşı görevlerinin başında vatandaşlık haklarını korumak ve gereksinimlerini karşılamaktır. Vatandaşlık haklarının başında da SOSYAL HAKLAR gelmektedir.

11 SOSYAL HAKLAR Ailenin Korunması Hakkı Eğitim ve Öğretim Hakkı Sağlık Hakkı Çevre ve Konut Hakkı Sosyal Güvenlik Hakkı ÇATOM (Çok Amaçlı Toplum Merkezi) Başbakanlık GAP İdaresi tarafından ekonomik ve sosyal kalkınma ile yoksulluğu azaltmak amacıyla kurulmuş olan merkezlerdir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ndeki 9 ilde 30 ÇATOM faaliyet göstermektedir. ÇATOM larda bölge halkı için değişik etkinlikler düzenlenmektedir. SSK (Sosyal Sigortalar Kurumu) Özel işletme, kuruluş ve fabrikalarda işçi olarak çalışanların ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sosyal güvenliklerini sağlayan bir kuruluştur. EMEKLİ SANDIĞI Devlet memurlarının ve onların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sosyal güvenliğini sağlamakla görevli olan kuruluştur BAĞ-KUR Esnaf, sanatkâr ve onların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin prim karşılığı sosyal güvenliklerini sağlayan kuruluştur. SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) Günümüzde SSK, EMEKLİ SANDIĞI ve BAĞ-KUR tek bir çatı altında birleşmiştir ve yeni adı SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) olmuştur.