SİRKÜLER NO : 2005/ SAYILI VERGİ KANUNLARININ YENİ TÜRK LİRASINA UYUMU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

Transkript

1 DEĞER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. Büyükdere Cd. Nevtron İşhanı No:119 K /6 Gayrettepe-İST TEL: 0212/ FAX: 0212/ MALİ MEVZUAT SİRKÜLERİ SİRKÜLER NO : 2005/ SAYILI VERGİ KANUNLARININ YENİ TÜRK LİRASINA UYUMU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN İLE MALİ MEVZUATTA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER HK. İstanbul, 3 Ocak 2005

2 İÇİNDEKİLER I. GİRİŞ II. GELİR VERGİSİ KANUNU İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER Tarihinden İtibaren Elde Edilen Gelirlere Uygulanmak Üzere Gelir Vergisi Tarifesi Yeniden Düzenlenmiştir. 2. ( ) Tarihleri Arasında Elde Edilecek Menkul Sermaye İratlarının Vergilendirme Esasları Yeniden Düzenlenmiştir Yılında Elde Edilecek Menkul Sermaye İratlarının Vergilendirilmesinde (ve İstisna- Muafiyet Uygulamalarında) 2004 Yılı Rejimi Uygulanmaya Devam Edecektir. 4. Değer Artış Kazançlarının Kapsamı ve Vergilendirilmeyecek Değer Artışları Yeniden Düzenlenmiştir. 5. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinde Yapılacak Diğer İndirimlerin Kapsamı Genişletilmiştir. 6. Ticari Kazacın Tespitinde İndirilecek Giderlerin Kapsamı Genişletilmiştir. 7. Diğer Değişiklikler. III. KURUMLAR VERGİSİ KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. İştirak Hisseleri ve Gayrımenkul Satış Kazançları İstisnası Kalıcı Hale Getirilmiştir. 2. Kurumlar Vergisi Kanununa Geçici 35. Madde Eklenmiştir. 3. Kurumlar Vergisi Kanununda Yer Alan Bazı Hükümler Yürürlükten Kaldırılmıştır Sayılı Kanunun Geçici 2. Maddesi İle T.M.S.F. Tarafından Yapılan Devralma,Devir veya Birleşmeden Doğan Kazançlar Kurumlar Vergisinden Müstesna Tutulmuştur. 5. Diğer Değişiklikler. IV. K.D.V. KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. Kurumların En Az İki Tam Yıl Süreyle Aktiflerinde Kalan Gayrimenkul ve İştirak Hisselerinin Satışı KDV İstisnası Kapsamına Alınmıştır. 2. Milli Eğitim Bakanlığına Yapılacak Bilgisayar ve Donanım Bağışları Tarihine Kadar KDV nden İstisna Tutulmuştur. 3. Diğer Değişiklikler. V. Ö.T.V. KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. G.T.İ.P. Numarası Farklı Taşıta Dönüşme Halinde Ek ÖTV Tahakkukunun Kapsamı Genişletilmiştir. 2. Ö.T.V. Tutar ve Oranlarında Değişiklik Yapma Konusunda Bakanlar Kurulunun Yetkisi Artırılmıştır. 3. Ö.T.V. Kanunu Eki (I) ve (III) Sayılı Listeler Yeniden Düzenlenmiştir. 4. Diğer Değişiklikler. 2

3 VI. DAMGA VERGİSİ KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. Damga Vergisinin Damga Pulu Yapıştırılmak Suretiyle Ödenmesi Uygulaması Kaldırılmıştır. 2. Makbuz Karşılığı Damga Vergisi Ödemesi Uygulamasının Kapsamı Yeniden Düzenlenmiştir. 3. Damga Vergisinde Sorumluluk Uygulaması Yeniden Düzenlenmiştir. 4. Damga Vergisine Tabi Kağıtlar Tablosu Yeniden Düzenlenmiştir. 5. Damga Vergisinden İstisna Edilen Kağıtlar Yeniden Düzenlenmiş ve Kapsamı Genişletilmiştir. 6. Damga Vergisi Üst Sınırı Yeniden Belirlenmiştir. 7. Diğer Değişiklikler. VII.HARÇLAR KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. Harç Ödemesinin Harç Pulu Yapıştırılmak Suretiyle Yapılması Uygulaması Kaldırılmıştır. 2. Bazı İşlemler Tapu ve Kadastro Harcından Müstesna Tutulmuştur. 3. Gemi ve Liman Harçları Tarifesine Özel Yat Kayıt Belgeleri İle Transitlog Belgeleri Eklenmiştir. 4. Sürücü Belgesi Harçları İle Sürücü Belgesi Vize Harçları Yeniden Düzenlenmiştir. 5. Diğer Değişiklikler. VIII.DEĞERLİ KAĞITLAR KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİKLER VE DÜZENLEMELER IX. BELEDİYE GELİRLERİ KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. İlan ve Reklam Vergisi Tarifesi Yeniden Düzenlenmiştir. 2. Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Yeniden Düzenlenmiş ve Bazı Değişiklikler Yapılmıştır. 3. İşgal Harcı Tarifesi Yeniden Düzenlenmiştir. 4. Kaynak Suları Harcı Tarifesi Yeniden Düzenlenmiştir. 5. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi Yeniden Düzenlenmiştir. 6. Bina İnşaat Harç Tarifesi Yeniden Düzenlenmiştir. 7. Çeşitli Harçlara Ait Tarifeler Yeniden Düzenlenmiştir. 8. Diğer Değişiklikler. X. DİĞER KANUNLARLA İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. Gider Vergileri Kanunu İle İlgili Değişiklikler Sayılı A.A.T.U.H. Kanunu İle İlgili Değişiklikler. 3. Emlak Vergisi Kanunu İle İlgili Değişiklikler Sayılı Kanun İle İlgili Değişiklikler. 5. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu İle İlgili Değişiklikler. 6. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu İle İlgili Değişiklikler. 7. Diğer Kanunlarla İlgili Değişiklikler. 3

4 I. GİRİŞ 31 Aralık 2004 tarih ve (3. Mükerrer) Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 5281 sayılı Vergi Kanunlarının Yeni Türk Lirasına Uyumu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile aşağıda sayılan Kanunlarda çeşitli değişiklikler yapılmış ve/veya bazı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır Sayılı Vergi Usul Kanunu Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu Sayılı Damga Vergisi Kanunu Sayılı Harçlar Kanunu Sayılı Değerli Kağıtlar Kanunu Sayılı Gider Vergileri Kanunu Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Sayılı Emlak Vergisi Kanunu Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Sayılı KDV Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihaz Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Sayılı Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun Sayılı Belediye Kanunu Sayılı Kefalet Kanunu Sayılı Noterlik Kanunu Sayılı Bazı Kanun ve KHK lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Sayılı İzmir Kentinde Yapılacak Dünya Üniversitelerarası Spor Oyunları Kanunu Sayılı Toplu Konut Kanunu Sayılı T.B.M.M. Genel Sekreterliği Teşkilat Kanunu Sayılı Pamukbank T.A.Ş.nın Türkiye Halk Bankası A.Ş. ne Devri ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Sayılı TEKEL Gn. Md. nün Yeniden Yapılandırılması İle... Dair Kanun Öte yandan 5281 Sayılı Kanunla yukarıda sayılan mevzuatta yapılan değişiklikler ve düzenlemelerin farklı tarihlerde yürürlüğe girmesi öngörülmüş olup, yürürlüğe giriş tarihleri itibariyle düzenlemeler aşağıda sayılan on grupta toplanmıştır. i) tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren düzenlemeler ii) tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren düzenlemeler iii) tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren düzenlemeler iv) 2004 yılı gelirlerine de uygulanmak üzere tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeler. v) tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeler. vi) tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeler. vii) tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe giren düzenlemeler. 4

5 viii) tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren düzenlemeler. ix) tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeler. x) tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeler Sayılı Kanunla yukarıda sayılan mevzuatta yapılan değişiklik ve düzenlemelerin vergi mevzuatı ve ilişki mevzuatla ilişkili olanları aşağıdaki bölümlerde ilgili Kanunlar itibariyle açıklanmıştır. Her bir bölümde yapılan değişiklik ve düzenlemelerin yürürlüğe giriş tarihleri de ayrıca belirlenmiştir. II. GELİR VERGİSİ KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER Tarihinden İtibaren Elde Edilen Gelirlere Uygulanmak Üzere Gelir Vergisi Tarifesi Yeniden Düzenlenmiştir. Gelir Vergisi mükelleflerince elde edilen gelirlere uygulanacak vergi tarifesi Gelir Vergisi Kanununun Verginin Nispeti başlıklı 103. maddesinde düzenlenmiştir Sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanununun bahse konu 103. maddesinin birinci fıkrası değiştirilerek gelir vergisi mükelleflerince elde edilen gelirlere uygulanacak vergi tarifesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir. Gelir Vergisine tabi gelirler; Yeni Türk Lirasına kadar % Yeni Türk Lirasının lirası için lira, fazlası % Yeni Türk Lirasının lirası için lira, fazlası % Yeni Türk Lirasının lirası için lira, fazlası % Yeni Türk Lirasından fazlasının lirası için lira, % 40 fazlası oranında vergilendirilir. (NOT : Maddenin ikinci fıkrası hükmü uyarınca ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, yukarıdaki tarifede yer alan vergi oranları beş puan indirilmek suretiyle uygulanır.) Yukarıya çıkarılan yeni vergi tarifesi tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanacaktır. 5

6 2. ( ) Tarihleri Arasında Elde Edilecek Menkul Sermaye İratlarının Vergilendirme Esasları Yeniden Düzenlenmiştir. Bilindiği üzere gelir vergisi mükelleflerince elde edilen menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesi esas olarak Gelir Vergisi Kanununun maddelerinde, bunlardan stopaja tabi olanlarla ilgili hususlar ise 94 maddesinde düzenlenmiştir. Ancak, menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesine ilişkin olarak anılan hükümlerin yanısıra değişik tarihlerde yürürlüğe giren çeşitli kanun değişiklikleri ile yapılan çok sayıda geçici madde düzenlemeleri de sözkonusu olmuştur yılı itibariyle konu ile ilgili olarak yürürlükte bulunan hükümler olarak Gelir Vergisi Kanununun geçici 55, 59 ve 62. maddeleri sayılabilir Sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 67. madde ile tarihleri arasında elde edilecek menkul sermaye iratlarının esas olarak tevkifat esasında ve gelirler arasında ayrım yapılmaksızın vergilendirilmesi ve bu gelirlerin ayrıca beyanname ile beyan edilmemesi amaçlanmıştır. Bahse konu geçici 67. madde hükmü aynen aşağıya alınmıştır. GEÇİCİ MADDE ) Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla; a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark, b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark, c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan), Üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yaparlar. Aynı menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının elden çıkarılması halinde, ilk giren ilk çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle, tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenir. Bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım işlemi esas alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilir. Alış ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınır. Üç aylık dönem içerisinde aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı ile ilgili olarak birden fazla alım satım işlemi yapılması halinde tevkifatın gerçekleştirilmesinde bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate alınır. Aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı alım satımından doğan zararlar takvim yılı aşılmamak kaydıyla izleyen dönemlerin tevkifat matrahından mahsup edilir. Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının alış ve satış bedeli olarak işlem tarihindeki Yeni Türk Lirası karşılıkları esas alınarak tevkifat matrahı tespit edilir. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması halinde ise tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmaz. 6

7 Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı sahibinin, bu kıymetleri başka bir banka veya aracı kuruma aktarması halinde, söz konusu menkul kıymetlerin alış bedeli ve alış tarihi aktarma yapılan kuruma bildirilir. Aktarmanın başka bir kişi veya kurum adına yapılması halinde, alış bedeli ve alış tarihinin ilgili banka veya aracı kuruma bildirilmesinin yanı sıra işlem Maliye Bakanlığına da bildirilir. Bu bildirimler, başka bir kişi veya kurum adına naklin aynı banka veya aracı kurumun bünyesinde gerçekleştirilmesi veya kıymetin sahibi tarafından fiziken teslim alınması halinde de yapılır. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının fiziken bir banka veya aracı kuruma teslim edilmesi halinde alış bedeli olarak, tevsik edilmesi kaydıyla, kıymet sahibinin beyanı esas alınır ve yapılan işlem Maliye Bakanlığına bildirilir. Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonlarının (borsa yatırım fonları hariç) katılma belgelerinin ilgili olduğu fona iadesi, menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin alım satımı, Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım satımı, itfası sırasında elde edilen getirileri ile bunların dönemsel getirilerinin tahsilinde, tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasında ve hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümleri uygulanmaz. Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları, verilecek muhtasar beyannameye dahil edilmez. Banka ve aracı kurumlar, tevkif ettikleri vergileri şekli ve muhteviyatı Maliye Bakanlığınca belirlenecek bir beyanname ile tevkifat dönemini izleyen ayın yirminci günü akşamına kadar bağlı oldukları vergi dairesine beyan eder ve yirmialtıncı günü akşamına kadar öderler. 2) Bu Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç), ödemeyi yapanlarca, banka veya aracı kurumlara veya bunlar aracılığıyla diğer gerçek ve tüzel kişilere ödenenler hariç, % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bankalara veya aracı kurumlara alış bedeli tevsik edilmeksizin teslim edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka veya aracı kurumlar aracılığıyla yapılsa dahi tevkifat yapılır. Menkul kıymetin bir banka veya aracı kurum aracılığıyla alınmış olması halinde tevkifatta, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış bedeli arasındaki fark esas alınır. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz. 3) Bankalar ile aracı kurumlar, bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını (hisse senetleri ile (1) numaralı fıkranın altıncı paragrafında belirtilen menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları hariç) (1) numaralı fıkra kapsamında tevkifata tâbi tutulmaksızın almaları halinde, kendilerine satış yapanlar adına satış bedeli ile alış bedeli arasındaki fark üzerinden % 15 oranında tevkifat yaparlar. Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının daha önce bir banka veya aracı kurumdan alınmamış olması halinde, tevkifatın yapılmasında alış bedeli yerine ihraç bedeli esas alınır. Tevkif edilen vergiler (1) numaralı fıkra kapsamında verilecek beyannameye dahil edilmek suretiyle beyan edilir ve ödenir. 4) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratlarından ödemeyi yapanlarca % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz. 5) Gelir sahibinin gerçek veya tüzel kişi ya da dar veya tam mükellef olması, vergi mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca yapılacak tevkifatı etkilemez. Şu kadar ki, 7

8 Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden (1) ve (4) numaralı fıkralar uyarınca tevkifat yapılmaz. 6) Bu maddenin (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkralarında belirtilen tevkifat oranlarını yabancı para cinsinde ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan getiriler ile döviz cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirleri için beş puana kadar artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. 7) (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık veya münferit beyanname verilmez. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye bu gelirler dahil edilmez. Ticarî faaliyet kapsamında elde edilen gelirler ticarî kazanç hükümleri çerçevesinde kazancın tespitinde dikkate alınır ve tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, 94 üncü madde kapsamında tevkif edilen vergilerin tâbi olduğu hükümler çerçevesinde tevkifata tâbi kazançların beyan edildiği beyannamelerde hesaplanan vergiden mahsup edilir. Şu kadar ki, (2) ve (3) numaralı fıkralar kapsamında tevkif suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu tevkifat oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan kısmı yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmez. 8) Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonları (borsa yatırım fonları hariç) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan portföy kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın % 15 oranında vergi tevkifatına tâbi tutulur. Bu kazançlar üzerinden 94 üncü madde uyarınca ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu fon veya ortaklıklarının katılma belgelerinin ilgili fona iadesinden elde edilen gelirler ile hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazançlar için yıllık beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Ticarî işletmeye dahil olan bu nitelikteki gelirler, bu fıkra kapsamı dışındadır. 9) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde (Dar mükellef kurumların, bu menkul kıymetleri elden çıkarmak suretiyle sağladıkları kazançlar hariç) bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır. 10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından veya elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler (Dar mükellef kurumların, bu menkul kıymetleri elden çıkarmak suretiyle sağladıkları kazançlar hariç) için bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır. 11) Bu maddede geçen, banka kavramı tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu kapsamında Türkiye de faaliyette bulunan bankaları, aracı kurum kavramı ise tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında Türkiye de faaliyette bulunan aracı kurumları ifade eder. 12) Bu maddede geçen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece Türkiye de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulunca kayda alınmış ve/veya Türkiye de kurulu menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazinece veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını ifade eder. 8

9 Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte, ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı addolunur. 13) Türkiye de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemlerden 2006 yılında elde edilen kazançlar için (1) numaralı fıkrada belirtilen tevkifat oranı sıfır olarak uygulanır. 14) Bu madde kapsamına girmeyen ve tarihinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde tarihi itibariyla geçerli olan hükümler uygulanır. 15) Bu madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. 16) Bu madde hükümleri tarihine kadar uygulanır. Bahse konu madde hükmünün tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere tarihinde yürürlüğe girmesi ve tarihine kadar uygulanması öngörülmüştür. Madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmış olup, ilk olarak 2006 yılında uygulanmaya başlanacak bahse konu madde hükmü ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı açıklamaları beklenecektir Yılında Elde Edilecek Menkul Sermaye İratlarının Vergilendirilmesinde (ve İstisna- Muafiyet Uygulamalarında) 2004 Yılı Rejimi Uygulanmaya Devam Edecektir. i) Gelir Vergisi Kanununa 4444 sayılı Kanunla eklenmiş olan geçici 55. madde ve bu maddede 5035 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile; tarihleri arasında elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan; - Mevduat faizleri, - Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları, - Her nevi tahvil ve hazine bonoları ile TKİ (Toplu Konut İdaresi), KOİ ( Kamu Ortaklığı İdaresi) ve Öİ (Özelleştirme İdaresi) nce çıkarılan menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması (REPO-TERS REPO İşlemleri) karşılığında sağlanan menfaatler, - Menkul kıymet yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları, için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirlerin beyannameye dahil edilmeyeceği hükme bağlanmıştır. (Ticari işletmeye dahil olan gelirler bu maddenin kapsamı dışında tutulmuştur sayılı Kanunla madde hükmünde yer alan; tarihleri arasında ibaresi tarihleri arasında şeklinde değiştirilerek uygulamanın süresi 2005 yılı sonuna kadar uzatılmıştır. 9

10 - Menkul kıymet yatırım fonlarının katılma belgelerinin (İMKB) İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında alım satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda elde edilen kazançlar da beyan istisnası kapsamına dahil edilmiştir. ii) Gelir Vergisi Kanununa 4710 sayılı Kanunla eklenen geçici 59. madde ve bu maddede 5035 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile; tarihine kadar tarihleri arasında ihraç edilen Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonolarının faiz gelirleri ve elden çıkarılmasından sağlanan diğer kazançlar toplamının; 2001 yılında 50 milyar lirası, 2002 ve izleyen yıllarda bu tutarın veya artırılmış tutarın her yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmasıyla bulunacak tutar gelir vergisinden müstesna tutulmuştur sayılı Kanunla madde hükmünde yer alan; tarihine kadar ibaresi tarihine kadar şeklinde değiştirilerek istisna uygulamasının süresi 2007 yılı sonuna kadar uzatılmıştır tarihleri arasında ibaresi ise tarihleri arasında şeklinde değiştirilmek suretiyle 2005 yılında ihraç edilecek Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonolarının faiz ve elden çıkarma gelirlerine de istisna uygulanması öngörülmüştür. Bu düzenleme ile Hazinenin 2005 yılında da Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu yoluyla borçlanmasının kolaylaştırılması amaçlanmıştır. iii) Gelir Vergisi Kanununun İrat Sayılmayan Haller başlıklı 76. maddesine 4369 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesiyle eklenen fıkra ile; 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 5, 6, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye iratlarına (döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kar payları, dövize altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç) aşağıda belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın, bu iratların beyanı sırasında indirim olarak dikkate alınacağı, bu hükmün tevkif yoluyla kesilen vergiye şumulü olmadığı, bu indirimin, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, risk sermayesi yatırım fonları ve ortaklıkları ve gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıklarından sağlanan kar payları hakkında da uygulacağı, ticari işletmelere dahil bu tür gelirler hakkında indirim uygulanmayacağı, indirim oranının, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme oranının, aynı dönemde Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünmesi suretiyle Maliye Bakanlığı nca tespit edileceği hükme bağlanmıştır. Bahse konu hüküm sayılan gelirlerin enflasyondan arındırılması ve bu suretle reel gelirlerin vergilendirilmesinin sağlanması amacıyla getirilmiş ve tarihinde yürürlüğe girmiştir. Son yıllarda enflasyon oranlarında sağlanan düşüşün devam etmesi ve gelecek dönemler için tek haneli enflasyon oranları hedeflerine bağlı olarak, 5281 sayılı Kanunla bahse konu bent hükmü yeni vergileme rejiminin uygulanmaya başlanacağı tarihinden geçerli olmak ( tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak) üzere yürürlükten kaldırılmıştır. 10

11 4. Değer Artış Kazançlarının Kapsamı ve Vergilendirilmeyecek Değer Artışları Yeniden Düzenlenmiştir. Gelir Vergisi Kanununun Değer Artış Kazançları başlıklı mükerrer 80. maddesi ile vergilendirilecek değer artış kazançları düzenlenmiştir. i) Maddenin (1) numaralı bendinde; - İvazsız olarak iktisap edilenler, - Türkiye de kurulu menkul kıymet borsalarında işlem gören ve üç aydan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri ile - Tam mükellef kurumlara ait olan ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri, hariç olmak üzere, menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar vergilendirilecek değer artış kazancı olarak tanımlanmıştır. (Üç aylık süreyi bir yıla kadar çıkartmaya veya tekrar kanuni seviyeye kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.) Bahse konu bent hükmü 5281 sayılı Kanunla aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 1. İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar. Yapılan değişiklik ve yeni düzenleme ile; - Tam mükellef kurumlara ait Hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançların değer artış kazancı kapsamı dışında kalmasına ilişkin süre, menkul kıymet borsalarında işlem görüp görmediğine bakılmaksızın iki yıla çıkarılmış, - Ayrıca diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar Değer Artış Kazancı kapsamına alınmıştır. Yeni düzenlemenin menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde yeni uygulama rejimine geçişe bağlı olarak tarihinden geçerli olmak ( tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak) üzere yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. ii) G.V.K.nun bahse konu mükerrer 80. maddesinin üçüncü fıkrasında; bir takvim yılında elde edilen değer artış kazancının 10 milyar liralık kısmının gelir vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır. (2003/6578 sayılı B.K.K. ile bu rakam 2004 takvim yılında uygulanmak üzere 12 milyar lira olarak belirlenmiştir.) 5281 sayılı Kanunla bahse konu fıkra hükmünde yapılan değişiklikle; - Bir takvim yılında elde edilen değer artış kazancının gelir vergisinden müstesna tutulan kısmı Yeni Türk Lirası (YTL) olarak yeniden belirlenmiş, - Ayrıca, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar istisna harici tutulmuştur. 11

12 Yeni düzenlemenin menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde yeni uygulama rejimine geçişe bağlı olarak tarihinden geçerli olmak ( tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak) üzere yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. iii) Gelir vergisi kanununun safi değer artışı başlıklı mükerrer 81. maddesinin yedinci fıkrasında; mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedelinin, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere die nce belirlenen tefe artış oranında artırılarak tespit edileceği hükme bağlanmıştır sayılı Kanunla bahse konu fıkra hükmüne eklenen bir cümle ile bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının %10 veya üzerinde olması şartı getirilmiştir. Bu suretle geçen dönemdeki TEFE artış oranının %10 u geçmediği durumlar endeksleme kapsamı dışına çıkarılmıştır. Bahse konu düzenlemenin de tarihinden geçerli olmak ( tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak) üzere yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. 5. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinde Yapılacak Diğer İndirimlerin Kapsamı Genişletilmiştir. Gelir Vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirden yapılacak Diğer İndirimler Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesinde düzenlenmiştir. i) GVK nun bahse konu 89. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde; Beyan edilen gelirin %5 ini aşmaması, Türkiye de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları (mükerrer 121 inci madde çerçevesinde eğitim ve sağlık harcamaları nedeniyle vergi indiriminden yararlanan ücretliler, aynı harcamalarını bu hükümden yararlanarak matrahlarından indiremezler) nın gelir vergisi matrahının tespitinde beyannamede bildirilecek gelirden indirilebileceği hükme bağlanmıştır Sayılı Kanunla bahse konu bent hükmünde yer alan %5 ini aşmaması ibaresi %10 unu aşmaması şeklinde değiştirilmiş ve bu suretle bahsi geçen harcamaların indirim imkanı artırılmıştır. Yapılan değişikliğin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. ii) G.V.K.nun bahse konu 89. maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde; Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin tamamının gelir vergisi matrahının tespitinde beyannamede bildirilecek gelirden indirilebileceği hükme bağlanmıştır sayılı Kanunla bahse konu bent hükmünde yer alan gıda maddelerinin ibaresi gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin şeklinde değiştirilmiş ve bu suretle uygulamanın kapsamı genişletilmiştir. Yapılan değişikliğin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. 12

13 6. Ticari Kazacın Tespitinde İndirilecek Giderlerin Kapsamı Genişletilmiştir. Ticari kazançta safi kazancın tespit edilmesi için indirilmesi kabul edilen giderler Gelir Vergisi Kanununun 40. maddesinde düzenlenmiştir. Bu hüküm aynı zamanda kurumlar vergisi mükellefleri için de geçerlidir. Bahse konu 40. maddenin birinci fıkrasının (10) numaralı bendinde; Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedelinin safi kazancın tespitinde indirileceği hükmü yer almaktadır sayılı Kanunla bahse konu bent hükmünde yer alan gıda maddelerinin ibaresi gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin şeklinde değiştirilerek uygulamanın kapsamı genişletilmiştir. Yapılan değişikliğin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. 7. Diğer Değişiklikler i) 5281 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa aşağıdaki geçici 68. madde eklenmiştir. GEÇİCİ MADDE tarihine kadar Türkiye Jokey Kulübünce organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey yamakları ve antrenörlerine ücret olarak yapılan ödemeler üzerinden % 20 oranında Gelir Vergisi tevkifatı yapılır. Ödemeyi yapanın 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapma zorunluluğu bulunup bulunmamasının ve 23 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde düzenlenmiş olan istisnanın tevkif yoluyla ödenecek Gelir Vergisine etkisi yoktur. Türkiye Jokey Kulübü aracılığıyla yapılan ücret ödemelerinde Gelir Vergisi tevkifatı bu Kulüp tarafından yerine getirilir. Tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan bu gelirler için yıllık beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Bakanlar Kurulu, % 20 oranını % 25 oranına kadar artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir. Bahse konu geçici madde hükmü ile maddede sayılan jokeyler, jokey yamakları ve antrenörlerine yapılan ücret ödemelerinin ödemeyi yapanın durumu nazara alınmaksızın 2010 yılı sonuna kadar genel esaslardan farklı esasta vergilendirilmesi öngörülmüştür. Değişikliğin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. ii) Ticari kazancın tespitinde basit usule tabi olmanın genel şartları G.V.K.nun 47. maddesinde, özel şartları ise 48. maddesinde düzenlenmiştir. G.V.K.nun basit usule tabi olmanın özel şartlarını düzenleyen 48. maddesinin ikinci fıkrasında; Tekele tabi maddelerle, damga pulu, milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş emtia için, bu maddenin birinci fıkrasının (1) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı hadler yerine ilgili bakanlıkların mütaalası alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. 13

14 5281 sayılı Kanunla bahse konu fıkra hükmünde yer alan Tekele tabi maddelerle, damga pulu, milli piyango bileti, akaryakıt,şeker ve bunlar gibi ibaresi Milli Piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi şeklinde değiştirilmiştir. Değişiklikle tekel uygulamasının kaldırılmasına bağlı olarak Tekele tabi maddeler ve ayrıca Damga Vergisi ile ilgili değişiklikler bölümünde açıklanacağı üzere damga pulu uygulamasının kaldırılmasına bağlı olarak da Damga Pulu kapsamdan çıkarılmıştır. Değişikliklerin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. III. KURUMLAR VERGİSİ KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. İştirak Hisseleri ve Gayrımenkul Satış Kazançları İstisnası Kalıcı Hale Getirilmiştir. Bilindiği üzere Kurumlar Vergisi Kanunu na tarihinden geçerli olmak üzere 4108 sayılı Kanunla eklenen geçici 23. maddenin uygulama süresi olarak belirlenmiş olup, belirlenen süre tarihinde dolmuştur. Ancak, daha önce de çeşitli geçici maddelerle ve bir ara da Kurumlar Vergisi Kanunun içerisinde düzenlenen bu uygulamanın getiriliş gerekçeleri ortadan kalkmadığından uygulamanın devamı için yeni düzenlemeler gündeme gelmiştir. Bu kapsamda ilk olarak 4387 sayılı 1999 Mali Yılı genel ve Katma Bütçeleri Kanunlaşıncaya Kadar Devlet Harcamalarının Yapılmasına ve Devlet Gelirlerinin Tahsiline Yetki Verilmesine Dair Kanun ile düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenleme ile Kurumlar Vergisi Kanunun geçici 23. maddesinin (a) fıkrasındaki sürenin, fıkranın üçüncü paragrafı hariç, diğer hükümleri için tarihine kadar uzatılması öngörülmüştür. Daha sonra yasalaşan 4369 sayılı 1999 Mali Yılı Bütçe Kanunu nda da aynı hükme yer verilmiş ve bu suretle bahse konu düzenlemenin uygulama süresi tarihine kadar uzatılmıştır sayılı Kanunla ise aynı uygulama, Kurumlar Vergisi Kanununu Geçici 28. madde olarak eklenmek suretiyle yeniden düzenlenmiştir. K.V.K. na eklenen geçici 28. maddenin uygulama süresi olarak belirlenmiştir. Yapılan bu düzenleme ile Gayrimenkul ve İştirak Satış Kazancı İstisnası olarak adlandırılan uygulamanın belirlenen bu dönemde geçici 28. maddeye göre gerçekleşmesi öngörülmüştür. Öte yandan 4783 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikle maddede yer alan tarihleri arasında ibaresi tarihleri arasında şeklinde değiştirilmek suretiyle uygulamanın süresi 1 yıl daha uzatılmıştır. Daha sonra 5035 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikle de maddede yer alan tarihleri arasında ibaresi, tarihleri arasında şeklinde değiştirilmek suretiyle uygulamanın süresi yeniden 1 yıl daha uzatılmıştır. Bu defa 5281 sayılı Kanunla bahse konu istisna uygulaması Kurumlar Vergisi Kanununun İstisnalar başlıklı 8. maddesine eklenen (12) numaralı bent hükmü ile kalıcı hale getirilmiştir. Bahse konu bent hükmü aşağıya alınmıştır. 12) Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışından doğan ve sermayeye eklenmesine karar verilen kazançları. Sermayeye ilave edilme işleminin satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirilmesi şarttır. Vadeli satış halinde, ilk yapılan tahsilatın iştirak hissesi veya gayrimenkulün maliyet bedeline ilişkin olduğu kabul edilir. Bu süre içinde sermayeye eklenmeyen kazanç kısmı için 14

15 uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Bankalara borçlu durumda olanlar ile bunların kefillerinin bu borçlara karşılık bankalara devrettikleri gayrimenkul ve iştirak hisseleri ile bankaların alacaklarına karşılık iktisap ettikleri gayrimenkul ile iştirak hisselerinin satışında iki tam yıl süreyle elde tutulma şartı aranmaz. Bedelsiz olarak ya da rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibarî değeriyle iktisap edilen hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin iktisap tarihi esas alınır. Menkul kıymet veya gayrimenkul ticareti ile uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır. Tam mükellef sermaye şirketleri dışındaki kurumlar ile dar mükellef kurumlarda, satıştan doğan kazancın sermayeye ilave edilmesi şartı aranmaz, bu kazançlar özel bir fon hesabında tutulur. Sermayeye eklenen veya fon hesabında tutulan kazançların beş yıl içinde; herhangi bir suretle işletmeden çekilmesi, dar mükellef kurumlar tarafından yurt dışına transfer edilmesi veya bu süre içinde işletmelerin tasfiyesi (devir, birleşme ve bölünme halleri hariç) halinde, bu kazançlar o yılın kazancı sayılarak vergiye tâbi tutulur. Türk Ticaret Kanununun 391 inci maddesinin bu suretle gerçekleştirilecek sermaye artırımına aykırı hükümleri uygulanmaz. İstisnanın uygulanmasına ilişkin esas ve usûlleri tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. Geçici 28. maddede yer alan düzenleme ile 8. maddenin (12) numaralı bendinde yer alan düzenleme arasındaki farklar özetle aşağıda açıklanmıştır. - Geçici 28. maddede sadece tam mükellefiyete tabi kurumların iştirak hisseleri ve gayrımenkullerin satış kazancına istisna tanınmışken, yeni uygulamada bahse konu istisna mükellefiyet ayrımı gözetilmeksizin tüm kurumlar için tanınmıştır. - Yeni uygulamada kazancın sermayeye ilavesi işleminin, satışın peşin yada vadeli olması ayrımına gidilmeksizin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar gerçekleştirilmesi şartı aranmıştır. (Bu süre içinde sermayeye eklenmeyen kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılacaktır.) - Yeni uygulamada tam mükellef sermaye şirketleri dışındaki kurumlar ile dar mükellef kurumlarda, satıştan doğan kazancın sermayeye ilave edilmesi şartı aranmayacaktır. - Buna karşılık, sermayeye eklenen veya fon hesabında tutulan kazançların beş yıl içinde; herhangi bir suretle işletmeden çekilmesi, dar mükellef kurumlar tarafından yurt dışına transfer edilmesi veya bu süre içinde işletmelerin tasfiye (devir, birleşme ve bölünme halleri hariç) halinde, geçici 28. maddedeki düzenlemeye paralel şekilde, bu kazançlar o yılın kazancı sayılarak vergiye tabi tutulacaktır. -Eski düzenlemede geçici 28. madde hükmünün kurumların üretim ve turizm tesislerinin ve bu tesislere ilişkin gayrimenkullerin veya bir kısmının teşvik belgeli yatırım yapmak üzere kurulacak bir sermaye şirketine veya yeni kurulacak yabancı ortaklı bir anonim şirkete aynı sermaye olarak konulması halinde de uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir. Ancak yeni düzenlemede bu tür işlemler kapsama alınmamıştır. - Daha önce K.V.K nun geçici 29.maddesinde (6 numaralı bentte) yer alan ve süresi tarihinde sonra eren istisna uygulaması da kısmen yeni düzenleme (8.maddenin 12.numaralı bendi) kapsamına alınmıştır. Buna göre kalıcı istisna uygulamasında bankalara borçlu durumda olanlar ile bunların kefillerinin bu borçlara karşılık bankalara devrettikleri gayrimenkul ve iştirak hisseleri ile 15

16 bankaların alacaklarına karşılık iktisap ettikleri gayrimenkul ile iştirak hisselerinin satışında iki tam yıl sureyle elde tutma şartı aranmayacaktır. - Eski düzenlemede yer alan madde kapsamında yapılacak tescil işlemlerinin tapu ve kadastro harcından müstesna olduğuna dair hükme yeni düzenlemede yer verilmediğinden bahse konu işlemlere bundan böyle tapu ve kadastro harcı istisnası uygulanmayacaktır. - Buna karşılık eski düzenlemede geçici 28. madde içinde yeralan madde kapsamında yapılacak işlemlerde lehe alınan paraların banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisna olduğunu dair hükme 8. maddenin (12) numaralı bendindeki yeni düzenlemede yer verilmemekle birlikte, 5281 sayılı Kanunla 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 29. maddesine (4) bendinden sonra gelmek üzere eklenen (v) bendi ile belirtilen işlemler kendi Kanununda istisna kapsamına alınmıştır maddenin (12) numaralı bendi ile düzenlenen yeni uygulamaya ilişkin esas ve usulleri tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştır Sayılı Kanunla K.V.K nun 8. maddesine eklenen (12) numaralı bent hükmü ile getirilen düzenlemenin geçici 28. maddenin yürürlüğünün sona ermesini takiben tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. Bu suretle istisna uygulamasında devamlılık da sağlanmıştır 2. Kurumlar Vergisi Kanununa Geçici 35. Madde Eklenmiştir Sayılı Kanunla 5422 sayılı K.V.K na aşağıya çıkarılan geçici 35. madde eklenmiştir. GEÇİCİ MADDE 35. 1) Dar mükellef kurumların Türkiye'deki işyerlerine atfedilmeyen veya daimi temsilcilerinin aracılığı olmaksızın elde edilen ve Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifat yapılmış kazançları için yıllık veya özel beyanname verilmez. 2) Dar mükellef kurumların daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri ve tamamı Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifata tâbi tutulmuş kazançları için yıllık veya özel beyanname verilmez. 3) Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fon ve ortaklıklarının 2005 yılı kurum kazançlarının tespitinde; portföylerinde bulunan ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören hisse senetleri, 2005 yılında işlem gördüğü son günde oluşan ağırlıklı ortalama fiyat veya alış bedelinden yüksek olanı ile değerlenir. Bu değer izleyen dönemlerde söz konusu senetlerin alış bedeli olarak kabul edilir. Bahse konu geçici 35. maddenin 1. ve 2. fıkraları münhasıran dar mükellef kurumların Gelir Vergisi Kanununa 5281 sayılı Kanunla eklenen ve Sirkülerimizin (II. 2.) bölümünde açıklanan geçici 67. madde kapsamında tevkifata tabi tutulmuş olan kazançlara ilişkin beyan istisnasını düzenlemektedir. Maddenin 3. fıkrası ise menkul kıymetler yatırım fon ve ortaklıklarının kazançlarına tanınan kurumlar vergisi istisnasının bunların gelirlerinden yapılacak stopajı kapsamaması ve stopaj uygulamasının ise tarihinden geçerli olmak üzere 5281 Sayılı Kanunla G.V.K na eklenen geçici 67.madde ile yeniden düzenlenmesine bağlı olarak getirilmiştir. Bahse konu geçici 35.madde hükmünün 5281 sayılı Kanunla G.V.K. na eklenen geçici 67.madde hükmüne paralel olarak (1) ve (2) numaralı fıkraların tarihinden itibaren elde edilen gelirlere 16

17 uygulanmak üzere tarihinde; (3) numaralı fıkrasının ise geçiş uygulamasına bağlı olarak tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. 3. Kurumlar Vergisi Kanununda Yer Alan Bazı Hükümler Yürürlükten Kaldırılmıştır i) K.V.K nun 8.maddesinin (4) numaralı bendi ile yatırım fonu ve yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiş, ancak bu istisnanın, K.V.K.nun 24. maddesi ile G.V.K nun 94.maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şumulü olmadığı hükme bağlanmıştır. Bahse konu bent hükmünde ayrıca bahse konu hükümlere göre tevkif edilen ve ödenen vergilerin sadece G.V.K nun 94/6-a bendine göre yapılan vergi tevkifatına mahsup edileceği, mahsup edilmeyen vergilerin hiçbir şekilde iade edilemeyeceği de açıklanmıştır Sayılı Kanunla bahse konu bendin ikinci paragrafında yer alan ve mahsup edilemeyen vergilerin hiçbir şekilde iade edilmeyeceğini öngören son cümle tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. ii) K.V.K nun 1.maddesinde kazancı kurumlar vergisine tabi olanlar arasında sermaye şirketleri de sayılmış olup, sermaye şirketlerinin mahiyeti ise Kanunun 2.maddesinde açıklanmıştır. K.V.K nun bahse konu 2.maddesinin ikinci fıkrasında; tarihli ce 1567 sayılı Kanuna göre ilgili mercilerden izin almak suretiyle Türkiye de münhasıran portföy işletmeciliği faaliyetinde bulunan dar mükellefiyete tabi yatırım fonlarının, bu Kanunun ve Gelir Vergisi Kanununun uygulanmasında Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan Yatırım Fonları addolunacağı hükme bağlanmıştır. Bahse konu fıkra hükmü, 5281 Sayılı Kanunla G.V.K na eklenen geçici 67. madde ve K.V.K na eklenen geçici 35. madde hükümleri ile yapılan düzenlemeler bağlı olarak anlamını yitireceğinden, yine aynı hükümlerin yürürlüğe girişine paralel olarak tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. iii) K.V.K nun 8.maddesinin yatırım fon ve ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançlarda istisnayı düzenleyen (4) numaralı bendinin son paragrafında; Türkiye de işyeri veya daimi temsilcisi bulunan ve 2499 Sayılı SPK na göre kurulan yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları ile aynı nitelikte olduğu Maliye Bakanlığınca belirlenen dar mükellefiyete tabi yatırım fonları ve ortaklıklarının istisnadan faydalanma şartlarını, bu hususta düzenlenecek belgeleri ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları tayin ve tespite Maliye Bakanlığının yetkili olduğu hükmüne yer verilmiştir. Bahse konu fıkra hükmü, 5281 Sayılı Kanunla G.V.K na eklenen geçici 67. madde ve K.V.K na eklenen geçici 35. madde hükümleri ile yapılan düzenlemeler bağlı olarak anlamını yitireceğinden, yine aynı hükümlerin yürürlüğe girişine paralel olarak tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. 17

18 Sayılı Kanunun Geçici 2.Maddesi ile T.M.S.F. Tarafından Yapılan Devralma, Devir veya Birleşmeden Doğan Kazançlar Kurumlar Vergisinden Müstesna Tutulmuştur Sayılı Kanunun geçici 2.maddesi aynen aşağıya alınmıştır. GEÇİCİ MADDE tarihleri arasında uygulanmak üzere, hisseleri kısmen veya tamamen Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna ait olan bir bankanın bilanço değerlerinin Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından devralınması halinde, devir veya birleşmeden doğan kazançlar Kurumlar Vergisinden müstesnadır. Hisseleri kısmen ya da tamamen Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna ait olan bir bankanın; iştiraklerinin, takipteki alacaklarının ve diğer bilanço kalemleri ile banka lehine alınan teminatların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından devir ya da satın alınması ve bu suretle edinilen aktiflerin Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından devir, birleşme veya satış işlemine tabi tutulması sırasında düzenlenen sözleşmeler ve sair kâğıtlar ile bunların değiştirilmesi, yenilenmesi, uzatılması, devredilmesi ve bozulmasına ilişkin düzenlenen kâğıtlar, gayrimenkul ve menkul mallar ile hakların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu veya göstereceği kişiler adına kayıt ve tescil işlemleri, her türlü vergi, resim ve harçtan (taşıt alım vergisi dahil) Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından bankaya ödenen bedeller Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden müstesnadır. Sadece sınırlı bazı işlemler için uygulanacak bahse konu geçici maddenin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. 5. Diğer Değişiklikler i) 5281 sayılı Kanunla 2919 sayılı T.B.M.M. Genel Sekreterliği Teşkilat Kanununun 13. maddesinde yer alan kaydedilen özel ödeneklerden kullanılmayan kısımları ertesi yıla devren gelir ve özel ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir cümlesi Kaydedilen özel ödeneklerden kullanılmayan kısımları ertesi yıla devren gelir ve özel ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir; gelirleri özel ödenek kaydedilen işletmeler Kurumlar Vergisinden muaftır. şeklinde değiştirilmiştir. Gelirleri özel ödenek kaydedilebilecek kamu ile bağlantılı kuruluşlarla ilgili bahse konu değişiklik tarihinde yürürlüğe girmiştir. IV. K.D.V KANUNU İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK VE DÜZENLEMELER 1. Kurumların En Az İki Tam Yıl Süreyle Aktiflerinde Kalan Gayrimenkul ve İştirak Hisselerinin Satışı KDV İstisnası Kapsamına Alınmıştır. Sirkülerimizin ( III.1.) numaralı bölümünde açıklandığı üzere, kurumların en az iki tam yıl sureyle aktiflerinde yer alan gayrimenkul ve iştirak hisselerinin satışından doğan kazançların sermayeye eklenme şartı ile kurumlar vergisinden istisna olmasını öngören ve geçerlilik süresi 2004 yılı sonunda sona eren K.V.K nun geçici 28. maddesindeki düzenleme yerine, 5281 sayılı Kanunla K.V.K nun 8. maddesine eklenen (12) numaralı bent hükmü ile bu defa aynı mahiyetteki istisna kalıcı hale getirilmiştir. Öte yandan konu ile ilişkili olarak K.D.V Kanununun geçici 10. maddesinde yer alan ve K.V.K!nun bahse konu geçici 28. maddesi ile benzer istisnayı düzenleyen 29.maddesi kapsamındaki teslimlere K.D.V istisnası öngören hükmün süresi de bahse konu K.V.K nun geçici 28.ve 29. maddelerinin uygulama süresine bağlı olarak 2004 yılı sonunda sona ermiştir. 18

19 5281 Sayılı Kanunla, K.V.K ndaki konu ile ilgili yeni düzenlemeye bağlı olarak K.D.V Kanununda da değişiklik yapılarak, bahse konu işlemlere ilişkin KDV istisnası uygulaması da kalıcı hale getirilmiştir. Konu ile ilgili düzenleme K.D.V Kanununun 17. maddesinin Diğer İstisnalar ı düzenleyen (4) numaralı fıkrasına bir bent eklemek suretiyle gerçekleştirilmiş olup, bahse konu (r) fıkrası hükmü aynen aşağıya alınmıştır. r) Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerinin satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimleri, bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık gayrimenkul ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri. İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapanların, bu amaçla ellerinde bulundurdukları gayrimenkul ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır. Bu şekilde teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen Katma Değer Vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır. Yeni düzenlemede eski düzenleme (geçici 10. madde) den farklı olarak istisna uygulamasında Kurumlar Vergisi İstisnası ile irtibat kurulmamış ve KDV istisnası bağımsız olarak düzenlenmiştir. Diğer bir deyişle KDV istisnası K.V.K. nun 8. maddesine eklenen (12) nolu bent hükmü ile ilişkili olmaksızın yukarıda yer alan (r) bendi kapsamındaki tüm gayrımenkul ve iştirak hissesi satışlarına uygulanacak ve istisna için (r) bendinde belirlenenler dışında herhangi bir kriter veya şart aranmayacaktır. K.D.V Kanununun 17. maddesinin (4) numaralı fıkrasına eklenen bahse konu (r ) bendinin, K.V.K ndaki konu ile ilgili düzenlemelerin yürürlüğe girişine paralel olarak, tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. Bu suretle KDV istisnası uygulamasında da devamlılık sağlanmıştır. 2. Milli Eğitim Bakanlığına Yapılacak Bilgisayar ve Donanım Bağışları Tarihine Kadar KDV nden İstisna Tutulmuştur Sayılı Kanunla K.D.V Kanununa aşağıda yer alan geçici 23. madde eklenmiştir. GEÇİCİ MADDE Millî Eğitim Bakanlığına bilgisayar ve donanımlarının bedelsiz teslimleri ile bunlara ilişkin yazılım teslimi ve hizmetleri, bu mal ve hizmetlerin bağışı yapacak olanlara teslim ve ifası tarihine kadar Katma Değer Vergisinden müstesnadır. Bu kapsamda yapılan teslim ve hizmet ifaları için yüklenilen vergiler, vergiye tâbi işlemler nedeniyle hesaplanan vergiden indirilir. İndirimle giderilemeyen vergiler iade edilmez. Maliye Bakanlığı, istisnaya ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir yılı sonuna kadar uygulanacak istisnaya konu mallar için yüklenilen vergilerin indirilemeyen KDV ne dönüşmesi de sözkonusu olmayacak, diğer bir deyişle istisna uygulaması nedeniyle daha önce bu mallar için indirim konusus yapılan KDV için herhangi bir işlem yapılmayacaktır. Bahse konu düzenlemelerin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. 19

20 3. Diğer Değişiklikler i) K.D.V. Kanununun 17. maddesinin Sosyal Amaç Taşıyan İstisnalar ı düzenleyen (2) numaralı fıkrasının (b) bendinde tarihinden geçerli olmak üzere 5228 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin teslimi katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Bu defa 5281 sayılı Kanunla bahse konu bent hükmünde yer alan gıda maddelerinin ibaresi gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin şeklinde değiştirilmek suretiyle uygulamanın kapsamı genişletilmiştir. (Paralel düzenleme 5281 sayılı Kanunla gelir vergisi ve kurumlar vergisi yönlerinden de yapılmış olup, Sirkülerimizin II-6 numaralı bölümünde açıklanmıştır.) Değişikliğin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. ii) K.D.V Kanununun 17. maddesinin Sosyal Amaç Taşıyan İstisnalar ı düzenleyen (2) numaralı fıkrasına tarihinden geçerli olmak üzere 5226 Sayılı Kanunla eklenen (d) bendi ile, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki tescilli taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restorasyon ve restitüsyon projelerine münhasır olmak üzere, bu projelendirmelerden yararlananlara verilen mimarlık hizmetleri ile projelerin uygulanması kapsamında yapılacak teslimler katma değer vergisinden müstesna tutulmuş, istisna kapsamına girecek mal ve hizmetler ise bunların asgari standartları ve bu bendin uygulamasına ilişkin usul ve esasların Maliye Bakanlığınca çıkarılacak Yönetmelikle belirleneceği açıklanmıştır. Bu defa 5281 sayılı Kanunla bahse konu (d) bendinde yer alan Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle ibaresi Maliye Bakanlığınca şeklinde değiştirilmiştir. Bu suretle istisna kapsamına girecek mal ve hizmetler ile usul ve esasların Maliye Bakanlığınca yönetmelik çıkarılmadan belirlenebilmesi sağlanmıştır. Değişikliğin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. iii) KDV Kanununa tarihinden geçerli olmak üzere 5228 sayılı Kanunla eklenen geçici 21. madde hükmü ile; Karayolları Genel Müdürlüğünce yapılacak taşınmaz mal teslimleri ile Orman Genel Müdürlüğü Döner Sermaye sabit kıymetlerinde kayıtlı tapulu taşınmaz malların teslimleri tarihine kadar katma değer vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu defa 5281 sayılı Kanunla bahse konu geçici 21. maddenin uygulama süresi tarihine kadar uzatılmıştır. Değişikliğin tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. iv) KDV Kanununa tarihinden geçerli olmak üzere 5255 sayılı Kanunla eklenen geçici 22. madde hükmü ile; 2005 yılında İzmir Kentinde yapılacak Dünya Üniversitelerarası Spor Oyunları ile ilgili olarak yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları, kiralama, yapım ve ihale işleri katma değer vergisinden müstesna tutulmuştur. 20