ARAŞTIRMA NASIL TASARLANIR? (I)
|
|
- Iskender Akbaba
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Araştırma Nasıl Tasarlanır? ARAŞTIRMA NASIL TASARLANIR? (I) > Yrd. Doç. Dr. Tümer ULUS 1 > Doç.Dr. C. Haluk İNCE 2 > Uz. Dr. F. Süheyla ALİUSTAOĞLU 2 > Dr. İpek Esen MELEZ 2 1 İstanbul Üniversitesi, Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul 2 Adli Tıp Kurumu, Adalet Bakanlığı, Yenibosna, İstanbul ÖZET Araştırma, veri toplama biçimi önceden bir protokol aracılığı ile belirlenmiş işlemler dizisidir. Bir araştırmanın sonuçlarının geçerli ve güvenilir olabilmesi için bilimsel yöntemler kullanılmalıdır. Bilimsel yaklaşımda, araştırılmak istenen konunun içerdiği değişkenlerin doğru tanımlanması ve değişkenler arasındaki ilişkilerin edinilmiş önbilgi ve gözlemlerle doğru yorumlanarak başarılı hipotezler oluşturulması önemlidir. Değişkenler arasındaki ilişkilerin doğru yorumlanması nedensellik başlığı altında toplanarak incelenmiş, ilişkinin kuvveti, tutarlılığı, özgüllüğü ile birlikte zamana ve elde bulunan tüm bilgilere uygunluk göstermesi nedenselliğin 5 temel kriteri olarak belirlenmiştir. Hipotez oluşturulduktan sonra hipotezin sınanması için kullanılan yöntemler öncelikle niteliksel(kalitatif) ve niceliksel(kantitatif) yöntemler olarak ayrılmış; niceliksel(kantitatif) araştırmalar kendi içinde gözlemsel, deneysel ve metodolojik çalışmalar olarak sınıflanmıştır. Bu araştırma yöntemlerinden gözlemsel çalışma yöntemi kendi içinde yine sınıflanarak incelenmiştir. Bir araştırmada hipotez ve yöntem doğru belirlendiğinde çalışmanın doğruluğunu etkileyecek yanlış gruplama, yanlış ölçüm, yanlış istatistik gibi hatalardan kaçınıldığında başarı beklenen bir sonuç olarak öngörülmektedir. Anahtar kelimeler: Hipotez, nedensellik, araştırma yöntemleri Araştırma, veri toplama biçimi önceden bir protokol aracılığı ile belirlenmiş işlemler dizisidir. 40
2 Tümer ULUS C. Haluk İNCE, F. Süheyla ALİUSTAOĞLU, İpek Esen MELEZ HOW IS A RESEARCH DESIGNED? ABSTRACT Research is a sum of serial procedures in which the method of data collection is determined with a protocol prepared formerly. Scientific methods should be used in order to be able to have valid and reliable outcomes. Composing a successful hypothesis by correct variable descriptions and by correct interpretations of relations among variables with pre-gained information and observation is important according to scientific approach. Correct interpretatons of relations among variables can be subsumed under the concept of causality, whereas 5 main criteria of causality are the strength, consistency, specificity of correlation and accordance of correlation with time and all other data. After composing the hypothesis, testing of hypothesis is done with many methods which can be divided as qualitative and quantitative. Quantitative researches are also classified into observational, experimental and methodological researches. Besides, observational researches can be evaluated again with further classifications. In a research, unless there happens mistakes in grouping, measurement, statistics etc., which may affect the accuracy of the study, success is seemed to be a foreseeable result. Keywords: Hypothesis, causality, research methods Konunun sınırları belli ve araştırıcının bilimsel kapasitesinin çözebileceği düzeyde olmalıdır. Gerekli parasal ve malzeme laboratuar gibi olanaklar mevcut olmalıdır. Konu ilgi çekici olmalı ve bilim dalı için önemli bir soruya yanıt verebilmelidir. GİRİŞ Araştırma, belirli bir sorun hakkında bilgi elde etmek amacıyla, veri toplama biçimi önceden bir protokol aracılığıyla belirlenmiş bir işlemler dizisidir (1). Bir araştırmanın sonuçlarının geçerli ve güvenilir olabilmesi için bilimsel yöntemler kullanılmalıdır. Araştırma yöntemleri kullanılarak, hastalıklar ve hastalıkların doğal yapıları ve klinikleri tanımlanabilir, hastalığı artıran ve azaltan faktörler bulunabilir, koruma programları oluşturulabilir ve hastalıkların bulaş mekanizmaları tanımlanabilir (2). Araştırma Konusu Belirleme Konunun sınırları belli ve araştırıcının bilimsel kapasitesinin çözebileceği düzeyde olmalıdır. Gerekli parasal ve malzeme laboratuar gibi olanaklar mevcut olmalıdır. Konu ilgi çekici olmalı ve bilim dalı için önemli bir soruya yanıt verebilmelidir. Daha önce yapılan bir çalışma biraz geliştirilerek veya başka bir toplumda tekrarlanabilir ama böyle durumlarda da bunun neden yapıldığı ve bu tekrarın katkısının ne olacağı açıklanmalıdır. Konu seçiminde sıklıkla kullanılan 41
3 Araştırma Nasıl Tasarlanır? kaynaklar şunlardır: - Araştırma sonuçlarını içeren yayınlar - Kişisel deneyim ve ilgi alanları - Uzmanlar ya da meslektaşlarla yapılan toplantılar ve tartışmalar - Konferanslar ve diğer bilimsel toplantılar - Önceki araştırmalar karar verilir. Amaçların açık ve doğru biçimde ifade edilmesi gereklidir (1,4,5,6). Hipotez oluşturma Araştırma, konunun seçilmesi ile başlar ardından hipotez oluşturulur. Araştırma hipotezleri, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında beklenen muhtemel ilişkileri belirten ifadelerdir. Araştırma hipotezleri, konu hakkında geniş bilgi sahibi olunduktan sonra kurularak, tasarlanan 1. Farklılık Yöntemi: Bir olayın veya hastalığın sıklığı koşulları benzer olmayan bölgelerde çok farklı olabilir. Bu bölgelerden birisinde bulunan tek veya daha fazla sayıdaki faktörler diğerinde bulunmayabilir. Bu durumda bu faktörlerin hastalık ya da sağlık nedeni olabileceği varsayılıp bu durum bir araştırma ile test edilebilir. Örneğin serviks kanserinin bekarlarda evlilere göre çok daha az görülmesi.. 2. Birlikte bulunma yöntemi: Bazı bölgelerde bulunan bir faktörle o bölgede belirli bir hastalığın diğer yerlerden daha çok görülmesi bu iki durumun arasında bir ilişki olduğunu düşündürebilir. Araştırma, konunun seçilmesi ile başlar ardından hipotez oluşturulur. Araştırma hipotezleri, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında beklenen muhtemel ilişkileri belirten ifadelerdir. Araştırma hipotezleri, konu hakkında geniş bilgi sahibi olunduktan sonra kurularak, tasarlanan çalışma ile bu hipotezler değerlendirilir. - Günlük çalışmalar sırasında karşılaşılan güçlük ve sorunlar - Araştırmaya parasal kaynak sağlayan kurumu ilgilendiği alan - Hizmet araştırmaları - Toplum ve doğa (3) Amaç Belirleme Bir çalışmanın birden çok ya da uzak/yakın olarak tanımlanabilecek farklı amaçları olabilir. Ancak amaç mutlaka ölçülebilir ve ulaşılabilir olmalıdır. Ardından hipotezler olgunlaştırılıp, uygun araştırma yöntemlerine çalışma ile bu hipotezler değerlendirilir. Nedensel hipotezler dikkatli gözlemlere veya daha önce yapılmış tanımlayıcı incelemelere dayanarak kurulabilir. Bunun için toplumsal, klinik, patolojik ve laboratuar çalışmalarına dayanan dört hipotez kurma yöntemi vardır. 3. Birlikte değişme yöntemi: Bir faktörün bulunma sıklığı ve derecesinin, hastalık olay sıklığı ile birlikte değişim göstermesine dayanarak hipotez kurma yöntemidir.örneğin akciğer kanserinin artan sigara içme ile artması ya da diş çürüklerinin içme suyundaki florun artması ile azalması gibi.. 4. Benzerlik yöntemi: Bir toplumda farklı hastalıkların benzer dağılımları göstermesi durumunda bu hastalıkların ortak bir etyolojik nedeni bulunup bulunmadığı sorusunu akla getirebilir. Örneğin Orta Afrika da Burkitt lenfomasının ve sarı hummanın coğrafi dağılımının ve yaşa özel insidanslarının çok 42
4 Tümer ULUS C. Haluk İNCE, F. Süheyla ALİUSTAOĞLU, İpek Esen MELEZ benzer olduğu görülerek sivrisineklerin ortak bir vektör olarak bir etkeni taşıyabileceği düşünülmüştür (6) Hipotez oluşturulurken nedensellik değerlendirilir. Analitik araştırmalarda değişkenler arasındaki ilişkinin nedensel olup olmadığına karar vermek için beş kriter bulunmaktadır. Bu kriterler şunlardır: - İlişkinin kuvveti: bu kriter rölatif risk ile ölçülür. Rölatif risk hastalığa neden olduğu varsayılan etkenle karşılaşan grubun hastalık insidans hızının, etkenle karşılaşmayan gruptakilerin hastalık insidans hızına bölünmesi ile elde edilir. Eğer etkenin farklı dozlarında hastalığın sıklığı da değişiyor ise bu durumda doz-cevap ilişkisinden bahsedilir. - İlişkinin tutarlılığı: çeşitli toplumlarda yaş, cins, meslek, ırk gibi özelliklerin dikkate alındığı alt gruplarda neden ile hastalık arasındaki ilişkinin korunması gerekir. - İlişkinin özgüllüğü: Bir tek etkenin bir tek hastalığa neden olması durumunda ilişki tam özgüldür. Örneğin difteri basilinin difteri hastalığına yol açması gibi. Ancak çok nedenli hastalıklarda bu nedenlerin her biri hastalığın ortaya çıkmasında belli ölçülerde sorumludur ve ilişki de o ölçüde daha az özgüldür. - İlişkini zamana uygunluğu: Özellikle bulaşıcı olmayan kronik hastalıkların etyolojisi araştırılırken, kişilerin şüphe edilen etkenle hasta olmadan belirliyeterli süre karşılaşmaları gerekir. Nedenle karşılaşma hastalıktan önce olmalıdır ve cevap dozla birlikte hep aynı yönde değişmelidir. - İlişkinin elde bulunan tüm bilgilerle uygunluk göstermesi: Şüphe edilen etkenle hastalık arasındaki ilişki, incelenen konu ile ilgili tüm bilgilerle bilimsel ve mantıksal uygunluk göstermelidir (1, 6). Değişkenleri tanımlanması Değişkenler sayısal (yaş, kilo vs..) veya sınıflandırılmış (evli/ bekar, kadın/erkek vs..) olabilir. Her değişken için gözlemler tekrar edilebilir olmalı ve doğru ölçülebilmelidir. Şüphesiz çalışmanın konusuna göre gereken değişken sayısı değişecektir fakat her değişken çok ciddi bir çalışmadan sonra eklenmelidir. Değişkenler araştırmanın amaçlarını gerçekleştirecek ama çalışmayı hantallaştırmayacak sayıda ve masrafa değer olmalıdır (2,7,8, ). Değişkenlerin elde edildiği koşullar da mutlaka standardize edilmelidir (kan basıncının aynı saatte, aynı koldan aynı cihaz kullanılarak, aynı kişi tarafından ve sabit bir süre dinlendikten sonra aynı pozisyonda - oturur/yatar biçimde - ölçülmesi gibi) Araştırma Yöntemi Araştırma yöntemleri başlıca iki gruba ayrılabilir. 1. Niteliksel (kalitatif) araştırmalar: Yakın zamana kadar sosyal bilimcilerin sıklıkla başvurduğu çalışma tipi olan bu araştırma tasarımına son yıllarda sağlık bilimciler de başvurmaktadır. Bunun nedenleri arasında sağlık alanında özellikle kapalı uçlu sorularla toplanan verilerin çok yüzeyel kaldığı, verilen yanıtların geçerliliğinin ve güvenilirliğinin tartışma konusu olduğu, bellek etkisi ile hatırlanan şeylerin dağılım aralığının zamanla daraldığı, davranışla ilgili veri toplamada yetersizlik olduğu gibi değerlendirmeler vardır. Niteliksel araştırmalar ile; gerçek davranışları belirlemek olasıdır, duyarlı konular ortaya çıkarılabilir, tutumlar açığa çıkabilir gözlem yapmak mümkündür, toplumsal kalıplamalar ve karşılıklı ilişkiler gözlenebilir. Ancak veri toplamak çok zahmetli ve uzun süre alıcı olup veri toplayan kişinin yan tutma olasılığı vardır, elde edilen veriler topluma genellenemez, tekrar edilmeleri zordur ve istatistiksel testler çok sınırlı olarak uygulanabilir. Başlıca niteliksel araştırma yöntemleri olarak; soru kağıdı uygulamaları (niceliksel çalışmalarda da kullanılan bir yöntemdir), kılavuzlu görüşmeler ( ayrıntılı görüşme, odak grup tartışması, örnek olay incelemesi, yaşam öyküleri), kılavuzsuz görüşmeler (psikiyatrik, sosyometrik veya Howthorne görüşmeleri), gözlemler (katılımsız, katılımlı, serbest odaklı gözlem, sürekli gözlem, 43
5 Araştırma Nasıl Tasarlanır? Klinik ve/veya deneysel gözlemlere veya tanımlayıcı çalışmalara dayanarak saptanan bazı ilişkilerin nedensel olup olmadığını saptamak için sıklıkla başvurulan analitik araştırmaların en kolay, ucuz ve kısa zamanda sonuç alınan biçimidir. spot kontroller, ölçeklerle gözlem) sayılabilir (3). 2. Niceliksel (kantitatif) araştırmalar istatistiksel testlerle değerlendirme yapılabilmesi hemen her zaman mümkün olan çalışmalardır. Çalışma dikkatli tasarlanırsa tutumlar da açığa çıkarılabilir. Göreceli olarak daha hızlı uygulanır ve tekrar edilebilir özelliktedirler. Ancak duyarlı konuları ele almak zordur ve kapalı sonuçlu oldukları için seçilmiş soruya ilişkin sınırlı bilgi alınırken önemli noktalar gözden kaçabilir. Niceliksel araştırmalar gözlemsel, deneysel ve metodolojik çalışmalar olarak üç grupta özetlenebilir. Gözlemsel Çalışmalar Gözlemsel çalışmalarda çalışmacının sürece ya da sonuca en ufak bir müdahalesi bulunmamaktadır. Gözlemsel çalışmalar, tanımlayıcı ve analitik olarak iki başlıkta incelenebilir. Tanımlayıcı çalışmalarda sağlık sorununun ne olduğu saptanır ardından kişi, yer ve zaman özelliklerine göre tanımlanır. Özetle; Sağlığı etkileyen olay nedir? Kimlerde görülmektedir? Nerede görülmektedir? Ne zaman görülmektedir? Sorularının yanıtı aranmaktadır (6). Analitik çalışmalar ise vakakontrol çalışmaları, kesitsel çalışmalar ve kohort çalışmaları olarak üç ana başlıkta incelenebilir. Vaka Kontrol Çalışmaları Klinik ve/veya deneysel gözlemlere veya tanımlayıcı çalışmalara dayanarak saptanan bazı ilişkilerin nedensel olup olmadığını saptamak için sıklıkla başvurulan analitik araştırmaların en kolay, ucuz ve kısa zamanda sonuç alınan biçimidir. Bu yöntemde belirli bir hastalığı olan vaka grubu ile bu hastalığı olmayan ancak diğer demografik ve klinik özellikler açısından mümkün olduğunca vaka grubuna benzeyen (sosyodemografik yapı, yaş,cinsiyet, sistemik hastalık dağılımı vs..) kontrol grubu alınır. Bu gruplarda hastalık ile ilgisi olduğu düşünülen etkenin sıklığı incelenir. Bu çalışmalarda test edilen hipotez şudur: Eğer bir risk faktörü bir hastalığın ortaya çıkışında rol oynuyorsa, hasta grupta sağlam gruba göre (daha uzun zaman) daha fazla bulunmalıdır. Bu çalışmalar geriye dönük (retrospektif) çalışmalardır(1, 6). Hafıza faktörü vardır ve etken olduğu düşünülen nedenin sonuçdan yani hastalıktan önce olduğu varsayılmakla birlikte bu durumdan tam olarak emin de olunamamaktadır. Bu nedenle gerçek bir rölatif risk hesaplanamamakta yalnızca vaka ve kontrol gruplarında etken dağılımına bakılarak eğer bu gruplar örnekleme büyüklükleri hesaplanarak oluşturulmuş ise yani vaka grubu tüm hastalara kontrol grubu tüm sağlamlara genellenebiliyorsa ( çok sık görülmeyen hastalıklar için) tahmini rölatif risk (odds ratio) hesaplanabilmektedir. Kesitsel Çalışmalar Kesitsel araştırmalarda risk altındaki bir toplumda ya da buradan seçilen bir örneklem üzerinde herhangi bir hastalığın veya olayın bir zaman kesitindeki bulunma sıklığı yani prevalansı belirlenir. Kısa sürede genellikle az personel ve az masrafla sağlık sorunlarını ve bunun muh- 44
6 Tümer ULUS C. Haluk İNCE, F. Süheyla ALİUSTAOĞLU, İpek Esen MELEZ temel nedenlerini saptamaya yaradıkları için özellikle sağlık hizmetlerinin planlanması, değerlendirilmesi ve yönlendirilmesinde veri elde etme aracı olarak en sıklıkla başvurulan yöntemdir. Prevalansın yüksek olduğu kronikleşmeye meyilli hastalıklarda, insidansın yüksek olduğu hastalıklara göre daha başarı ile gerçekleştirilebilir(1, 2, 6, 7, 8). Kohort Çalışmalar Kohort araştırmalarda herhangi bir etkenle karşılaşan ve karşılaşmayanların belirli bir süre içerisinde hastalığa yakalanma olasılığı hesaplanır. Araştırmanın temel konusu, hastalığa henüz yakalanmamış olanların, yani bir anlamda sağlamların hastalık etyolojisinde sorumluluğu olduğu düşünülen etkenle karşılaşıp karşılaşmama durumlarının, karşılaşma derecelerinin belirlenmesi ardından yapılacak izlem sonucunda gruplardaki hastalık insidanslarının ölçülüp karşılaştırılmasıdır. Bu tip çalışmalardan insidans hızlarını, rölatif riski, etkene atfedilen riski ve korunabilirlik oranlarını hesaplamak mümkündür. Gerçekleştirilmesi zor ve pahalıdır (1,2, 6, 7, 8) Deneysel Çalışmalar Gözlemsel çalışmalar ile çeşitli hastalıkların etkenleri tanımlandıktan sonra bu hastalıklardan korunmak için alınması uygun olacak önlemlerin ve bu önlemlerin etkinliğinin deneysel çalışmalar ile ölçülmesi gereklidir. Deneysel çalışmalarda araştırıcı herhangi bir önlemi (tedavi şekli, koruyucu önlem, hizmet sunma biçimi,vs..) etkinliğini denemektedir. Deneysel çalışmalarda ölçülecek etkinliğin uygulandığı grup deney uygulanmadığı grup kontrol grubu olarak tanımlanır. Çalışma sonrasında uygulanan müdahalenin etkinliği, rölatif etkinlik, atfedilen etkinlik ve etkinlik (koruyuculuk) oranı hesaplanır (2,6). Metodolojik Çalışmalar Hastalıkların tanısında kullanılan çeşitli yöntemlerin kişiye doğru tanı koymada ne kadar geçerli oldukları ve bu yöntemleri kullanan kişilerden kaynaklanan gözlem-ölçüm hatalarının boyutunun ne olduğunu, yani gözlem ve ölçümlerin kalitesinin belirlenmesi için yapılan çalışmalara metodolojik çalışmalar denir. Bu grupta validite/ geçerlilik ( tanı yönteminin ne kadar doğru tanı koyduğunu belirleme) ve güvenilirlik-tutarlılık ( gözlem ve ölçümü yapan kişilerin, gözlemcilerin kendi içinde ve birbirleri ile ne kadar tutarlı gözlem ve ölçüm yaptıklarını belirleme) araştırmaları yeralır (6). Geçerliliğin temel bileşenleri sensitivite ve spesifitedir. Sensitivite, validitesi belirlenecek olan ölçüm yönteminin gerçekten hasta olanlardan ne kadarını hasta olarak saptayabildiğini gösterir. Spesifite, validitesi saptanacak olan yeni ölçüm yönteminin sağlam olanlardan ne kadarını doğru olarak sağlam saptayabildiğini gösterir(6,9). Gözlemsel çalışmalar ile çeşitli hastalıkların etkenleri tanımlandıktan sonra bu hastalıklardan korunmak için alınması uygun olacak önlemlerin ve bu önlemlerin etkinliğinin deneysel çalışmalar ile ölçülmesi gereklidir. Güvenilirlik/tutarlılık: Herhangi bir araştırmada veya kurumda (laboratuarlar, saha çalışmaları, vb.) yapılan ölçümlerin, gözlemler, muayeneler aynı kişiler üzerinde aynı koşullarda, aynı gözlemciler tarafından tekrar edildiklerinde aynı sonuçları elde etme boyutu saptanır (6,9) SONUÇ VE ÖNERİLER Tüm bu süreçler sırasında araştırmacı yaptığı çalışmanın doğruluğunu etkileyecek et- 45
7 Araştırma Nasıl Tasarlanır? kenlerden ve uygulamalardan kaçınmalıdır. Bunlar şöyle sıralanabilir: - Yan tutarak (ön yargı ile) araştırmaya başlamak - Yeter sayıda denek üzerinde çalışmamak - Gerekli durumlarda deney grubu ile karşılaştırmak için kontrol grubu kullanmamak - Gerekli durumlarda farkına vardırmama ilkesini uygulamamak - İncelenecek konunun özelliğine uygun ölçü bulamamak - İncelenen bağımlı değişkene etki edebilecek bağımsız değişkenleri iyi seçememek - Uygun olmayan istatistiksel teknikleri kullanmak - Karşılaştırılamayacak durumlarda karşılaştırarak karara varmak - Sonuçları doğru yorumlayamamak - Veri toplama ilkelerine ve verinin taşıması gereken özelliklere uygun biçimde veri toplayamamak (3). 46
8 Tümer ULUS C. Haluk İNCE, F. Süheyla ALİUSTAOĞLU, İpek Esen MELEZ KAYNAKLAR 1. Turaman C. Sağlık bilimlerinde araştırmacının epidemiyoloji el kitabı. Somgür yayıncılık, Ankara Detels R, Beaglehole R, Lansang MA, Gulliford M. Oxford Textbook of Public Health.Oxford University Pres, United States, Özgür S. Sağlık alanında araştırma yöntemleri. Güneş Tıp Kitabevleri, Ankara, Akgül A. Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri SPSS uygulamaları. Emek Ofset Ltd. Ankara, Aksakoğlu G. Sağlıkta Araştırma ve Çözümleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayın Komisyonu No: / DK , İzmir Tezcan S. Epidemiyoloji Tıbbi araştırmaların yöntem bilimi. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı, Ankara, Vaughan J.P., Marrow R. H. (Çev. Ed) Bertan M, Enünlü T. Bölge Sağlık Yönetiminde Epidemiyoloji El Kitabı. Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı, Ankara, Jekel F.J. Katz D.L., Elmore JG.Epidemiology, Bioistatistics, and Preventive Medicine, Saunders Com. Philadelphia, Akbulut T, Sabuncu H. Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri Epidemiyoloji Prensip ve uygulamaları. Sistem Yayıncılık, İstanbul İletişim Adresi: Doç. Dr. C. Haluk İNCE, Adli Tıp Kurumu Başkanlığı, İstanbul. 47
ARAŞTIRMA TÜRLERİ R. ALPAR
ARAŞTIRMA TÜRLERİ R. ALPAR ARAŞTIRMA TÜRLERİ Araştırmanın yapılacağı yer, amaç, kapsadığı zaman ve veri toplama biçimine göre değişik biçimlerde sınıflandırılabilir. Araştırmanın kapsadığı zamana göre:
DetaylıProf. Dr. Nerin Bahçeciler Önder YDÜ Tıp Fakltesi Pediatri Anabilim Dalı
Epidemiyolojik AraştırmaTipleri: örneklerle inceleyelim Prof. Dr. Nerin Bahçeciler Önder YDÜ Tıp Fakltesi Pediatri Anabilim Dalı GÖZLEME DAYALI DENEYSEL TANIMLAYICI ANALİTİK RANDOMİZE KONTROLLU SAHA TOPLUM
DetaylıRİSK ÖLÇÜLERİ. Yrd.Doç.Dr. Selçuk Korkmaz Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı. Turcosa Analitik Çözümlemeler
RİSK ÖLÇÜLERİ Yrd.Doç.Dr. Selçuk Korkmaz Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı Turcosa Analitik Çözümlemeler selcukorkmaz@gmail.com ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEĞİ BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ
DetaylıTEMEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Prof. Dr. Gül Ergör
TEMEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Prof. Dr. Gül Ergör Tıpta araştırmalar günümüzde giderek artan bir hızla gerçekleştirilmektedir. Araştırmalar eğitimin de ayrılmaz bir parçasıdır. Bir hekimin eğitimi ve akademik
DetaylıToplum ve Örnek. Temel Araştırma Düzenleri. Doç. Dr. Ertuğrul ÇOLAK. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı
Toplum ve Örnek Temel Araştırma Düzenleri Doç. Dr. Ertuğrul ÇOLAK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı Toplum ve Örnek İstatistik, toplumdan kurallara uygun olarak,
DetaylıEpidemiyolojik Çalışma Tipleri. Doç.Dr. Emel ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Epidemiyolojik Çalışma Tipleri Doç.Dr. Emel ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı Epidemiyolojik Çalışma Tipleri Gözlemsel Tanımlayıcı Olgu bildirimleri Analitik Đlişkisel Kesitsel Olgu-kontrol Topluluk Deneysel
DetaylıMedikal Araştırma Tasarımları. Doç. Dr. Oktay ÖZDEMİR Yorum Danışmanlık Ltd
Medikal Araştırma Tasarımları Doç. Dr. Oktay ÖZDEMİR Yorum Danışmanlık Ltd 1 Tıpta Araştırma Düzenleri Gözlemsel Çalışmalar Tanımlayıcı çalışmalar Retrospektif (Vaka-kontrol) araştırmalar Kesitsel araştırmalar
Detaylı30- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Dr. VOLKAN DÜNDAR
30- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Dr. VOLKAN DÜNDAR 1 Epidemiyoloji 1 Toplumlarda sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır. İnsan toplulukları üzerine
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİ TANIYALIM
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİ TANIYALIM TTD XVII. KIŞ OKULU, ŞUBAT 2018, ANTALYA Dr. Canan DEMİR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, İş Sağlığı ve Meslek Hastalıkları BD Çıkar Beyanı: İlaç
DetaylıGEÇERLİLİK & GÜVENİLİRLİK ARAŞTIRMALARI. Dr. Meltem Şengelen HÜTF Halk Sağlığı AD 19 Şubat 2015
GEÇERLİLİK & GÜVENİLİRLİK ARAŞTIRMALARI Dr. Meltem Şengelen HÜTF Halk Sağlığı AD 19 Şubat 2015 Epidemiyolojik Araştırmalar I. GÖZLEMSEL 1. TANIMLAYICI 1.1. Toplumsal Populations (ekolojik çalışmalar, vb.)
Detaylı10 soruda makalelerde sık karşılaştığımız epidemiyolojik terimler Uzm. Dr. Tolga Binbay
10 soruda makalelerde sık karşılaştığımız epidemiyolojik terimler Uzm. Dr. Tolga Binbay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Açıklama (2009-2012) Danışman: (-)
DetaylıSağlık Bakımıyla İlişkili İnfeksiyonların Epidemiyolojisinde Temel Tanımlar
Sağlık Bakımıyla İlişkili İnfeksiyonların Epidemiyolojisinde Temel Tanımlar Dr. Alpay AZAP Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikr. AD. Epidemiyoloji Nedir? Sağlıkla ilgili
DetaylıAraştırma Planlama Araştırma Planının Bölümleri
Araştırma Planlama Araştırma Planının Bölümleri Epidemiyoloji Konferansları Serisi, 18.06.2015 1 BİLİMSEL ARAŞTIRMALARIN AMACI EVREN TOPLUM (RAT) GRUP(LAR) BİYOLOJİK SOSYOLOJİK FİZİKSEL EKONOMİK DEĞİŞKENLER
DetaylıNitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik
Nitel Araştırmada Geçerlik ve Bilimsel araştırmanın en önemli ölçütlerinden biri olarak kabul edilen geçerlik ve güvenirlik araştırmalarda en yaygın olarak kullanılan iki en önemli ölçüttür. Araştırmalarda
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıBiyoistatistiğe Giriş: Temel Tanımlar ve Kavramlar DERS I VE II
Biyoistatistiğe Giriş: Temel Tanımlar ve Kavramlar DERS I VE II İstatistik Nedir? İstatistik kelimesi farklı anlamlar taşımaktadır. Bunlar; Genel anlamda; üretim, tüketim, nüfus, sağlık, eğitim, tarım,
DetaylıBÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR
BÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça
DetaylıProf. Dr. Banu Çakır, HÜTF Halk Sağlığı AD. 5. ULUSAL İLK YARDIM SEMPOZYUMU 18.9.2014, Ankara
Prof. Dr. Banu Çakır, HÜTF Halk Sağlığı AD 5. ULUSAL İLK YARDIM SEMPOZYUMU 18.9.2014, Ankara Prof. Dr. Banu Çakır, 18.9.2014, Ankara 2 } Acil durum ve afetlerde ilk yardımcılardan beklenenler nelerdir?
DetaylıI.GİRİŞ. İSTATİSTİK teriminin Latince Durum anlamına gelen STATUS kelimesinden türediği kabul edilir. İlk uygulamalar
BİYOİSTATİSTİK I.GİRİŞ İSTATİSTİK teriminin Latince Durum anlamına gelen STATUS kelimesinden türediği kabul edilir. İlk uygulamalar Vergi ödeyeceklerin belirlenmesi Askere alınacakların saptanması I.GİRİŞ
DetaylıKlinik Araştırmalar Metodolojisi, İstatistik, Klinik Araştırma Tasarımı ve Türleri
Klinik Araştırmalar Metodolojisi, İstatistik, Klinik Araştırma Tasarımı ve Türleri Prof. Dr. Levent Dönmez Akdeniz Üni. Tıp Fak. Halk Sağlığı AD. donmez@akdeniz.edu.tr Amaç ve Hedefler Amaç: Araştırma
DetaylıBS503 BİLİMSEL NEDENSELLİK VE YAZIM
Temel Kavramlar 1. Seminer BS503 BİLİMSEL NEDENSELLİK VE YAZIM MSGSÜ Enformatik Bölümü BST/MKE Y. Lisans Programları PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU Araştırma Neden araştırma yapılır? Belirli bir alanda: varolan
DetaylıMETODOLOJİK TİPTE (YÖNTEMSEL) EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR:
METODOLOJİK TİPTE (YÖNTEMSEL) EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR: GENEL ÖZELLİKLERİ ve KULLANIM ALANLARI DÜTF HSAD Nisan 2010 1 Dersin Amacı: Bu dersin sonunda öğrencileri metodolojik tipte (yöntemsel) epidemiyolojik
DetaylıHazırlayan. Ramazan ANĞAY. Bilimsel Araştırmanın Sınıflandırılması
Hazırlayan Ramazan ANĞAY Bilimsel Araştırmanın Sınıflandırılması 1.YAKLAŞIM TARZINA GÖRE ARAŞTIRMALAR 1.1. N2tel Araştırmalar Ölçümlerin ve gözlemlerin kolaylık ve kesinlik taşımadığı, konusu insan davranışları
DetaylıKESİTSEL ARAŞTIRMALAR
KESİTSEL RŞTIRMLR KESİTSEL RŞTIRMLR PREVLNS RŞTIRMSI DURUM SPTM RŞTIRMSI ROSSSETIONL STUDY ROSSSETIONL SURVEY PREVLNE STUDY BSELINE SURVEY 1 2 Kesitsel çalışmalar, belirli bir populasyonda, belirli bir
DetaylıKANSER İSTATİSTİKLERİ
1 KANSER İSTATİSTİKLERİ Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biridir. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk sağlığı sorunudur. Tanı olanaklarının gelişmesi ve
DetaylıTEMEL KAVRAMLAR. BS503 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ 1. seminer PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU MSGSÜ ENFORMATİK BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORTAMINDA SANAT VE TASARIM 1
TEMEL KAVRAMLAR 1. seminer PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU MSGSÜ ENFORMATİK BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORTAMINDA SANAT VE TASARIM 1 ARAŞTIRMA Neden araştırma yapılır? Araştırma sorularına yanıt bulmak Araştırma problemlerinin
DetaylıBÖLÜM 4 ARAŞTIRMA TASARIMININ ÖĞELERİ
BÖLÜM 4 ARAŞTIRMA TASARIMININ ÖĞELERİ Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça saptanması ve isimlendirilmesi
DetaylıBÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR
BÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça
DetaylıEpidemiyolojide Nedensellik. Doç Dr. Ali CEYLAN
Epidemiyolojide Nedensellik Doç Dr. Ali CEYLAN Amaç Bu dersin sonunda Dönem III öğrencileri epidemiyolojik araştırmalarda etken ile sonuç arasında bir ilişkinin varlığının nasıl araştırılabileceği ve değerlendirebileceği
DetaylıSağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler
Sağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler Sağlık Yönetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Sağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler Prof. Dr. Ahmet Tevfik SUNTER 1 Sağlık
DetaylıHalk Sağlığı-Ders 8 Sağlık Düzeyinin Ölçülmesi ve Epidemiyoloji
Halk Sağlığı-Ders 8 Sağlık Düzeyinin Ölçülmesi ve Epidemiyoloji Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği Epidemiyoloji; hastalık ve sağlıkla ilgili olayların
DetaylıOlgu-kontrol araştırmalarının analizi ve değerlendirilmesi. Raika Durusoy
Olgu-kontrol araştırmalarının analizi ve değerlendirilmesi Raika Durusoy 1 Olgu-kontrol araştırmaları Belli bir hastalığı olan ( olgu ) ve olmayan ( kontrol ) bireyler belirlenir Her iki grubun bir etkene
DetaylıAytaç AKÇAY*, İ.Safa GÜRCAN**
Epidemiyolojik Araştırma Yöntemleri ve Hastalık Nedenlerine İlişkin İstatistiksel Oranlar Aytaç AKÇAY*, İ.Safa GÜRCAN** Özet Epidemiyolojik araştırmalar temel olarak gözlemsel, deneysel ve metodolojik
DetaylıBilim ve Bilimsel Araştırma
Bilim ve Bilimsel Araştırma Bilim nedir? Scire / Scientia Olaylar ve nesneleri kavramak, tanımak ve sınıflandırmak üzere çözümleyen, olgular arasındaki nesnellik ilişkilerini kuran, bu ilişkileri deney
Detaylıdoğrudur? Veya test, sağlıklı dediği zaman hangi olasılıkla doğrudur? Bu soruların yanıtları
DÖNEM III HALK SAĞLIĞI-ADLİ TIP-BİYOİSTATİSTİK-TIP TARİHİ VE ETİK Ders Kurulu Başkanı : Prof. Dr. Günay SAKA TANI TESTLERİ (30.04.2014 Çrş. Y. ÇELİK) Duyarlılık (Sensitivity) ve Belirleyicilik (Specificity)
DetaylıBilimsel Araştırmanın Temelleri
Temel kavramlar Bilimsel Araştırmanın Temelleri İstatistik nedir? Sayısal değerleri ifade etmek için kullanılan bir dil Evren (population) Belirli bir özellik yönünden, birbirine benzeyen elemanların oluşturduğu
DetaylıDeneysel Yöntem. Yaşar Tonta H.Ü. BBY yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/fall2007/sb5002/ SB5002 SLIDE 1
Deneysel Yöntem Yaşar Tonta H.Ü. BBY tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/fall2007/sb5002/ SB5002 SLIDE 1 Babbie, Bölüm 8: Deneyler Deneye uygun konular Klasik deney Deneklerin
DetaylıARAŞTIRMA METOTLARI VE VERİ TOPLAMA
ARAŞTIRMA METOTLARI VE VERİ TOPLAMA VERİ TOPLAMA SÜRECİ Araştırma metotları Verilerin nerelerden Nasıl Kim tarafından Ne zaman Hangi veri toplama aracıyla toplanacağı Toplanan verilerin hangi teknikler
Detaylıve SALGIN İNCELEME Doç.Dr. Bülent A. BEŞİRBELLİOĞLUİ İ Ğ
SALGIN TANIMLANMASI ve SALGIN İNCELEME BASAMAKLARI Doç.Dr. Bülent A. BEŞİRBELLİOĞLUİ İ Ğ bbesirbellioglu@yahoo.com Salgın; Belirli bir populasyonda, belirli bir zaman diliminde, bir infeksiyon hastalığına
DetaylıSalgın Analizi. Prof.Dr.IŞIL MARAL. Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji Doktoru (PhD) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Salgın Analizi Prof.Dr.IŞIL MARAL Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji Doktoru (PhD) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Amaç Bu oturum sonunda katılımcılar salgın incelemesi konusunda
DetaylıBilimsel araştırmanın amaçları
Prof.Dr.Besti Üstün Bilimsel araştırmanın amaçları Olayların tanımlanması Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak Olayları anlamak ve açıklamak Olayların önceden tahmin edilmesi Olayların kontrolü İlişkilerin
DetaylıDENEYSEL ARAŞTIRMALAR MÜDAHALE ARAŞTIRMALARI Dr. Meltem Şengelen HÜTF Halk Sağlığı AD 12 Şubat 2015 Epidemiyoloji Sağlıkla ilgili tüm sorunların ve hastalıkların kişi-yerzaman özelliklerine göre tanımlanması,
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Örnekleme ve Örnekleme Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Örnekleme ve Örnekleme Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr 1 Araştırmalarda
DetaylıVeysi Acar Muhammed Fevzi PARMAKSIZ Murat Çiftçi Reşat şilen
Veysi Acar Muhammed Fevzi PARMAKSIZ Murat Çiftçi Reşat şilen Gelişimsel araştırma ontolojik ve epistemolojik olarak nitel araştırma yaklaşımına dayalı araştırma yöntemlerinden biridir. Nitel araştırmada
DetaylıProjede istatistik analiz planı
Projede istatistik analiz planı Prof Dr Belgin Ünal Analiz planı Proje yazımı sırasında oluşturulur Araştırmanın /projenin amaçları doğrultusunda kurgulanmalıdır. Araştırmanın yanıtlamayı planladığı sorular
DetaylıBKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 )
4. SUNUM 1 Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, rastlantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel yöntemlere HİPOTEZ TESTLERİ denir. Sonuçların rastlantıya bağlı
DetaylıİLERİ ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ ARAŞTIRMA DESENİ RESEARCH DESIGN
İLERİ ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ ARAŞTIRMA DESENİ RESEARCH DESIGN 4 Prof. Dr. Mustafa Ergün Araştırma Desenleri (modelleri) Araştırmanın alt problemlerine yanıt aramak veya denenceleri test etmek için yapılan
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Nitel Araştırma Yöntemleri
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Nitel Araştırma Yöntemleri Başlıca iki araştırma metodolojisi vardır: niceliksel araştırma (quantitative research) ve niteliksel araştırma (qualitative research) Biyoloji,
DetaylıTaraf tutma (Bias) önlenmiş
Hamdi Akan Ankara Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı hamdiakan@gmail.com 23 Ocak 2015 Toplumu iyi temsil ediyor = Hasta sayısı Doğru tasarım ve metodoloji Taraf tutma (Bias) önlenmiş Sağlam istatistik
DetaylıBİLİM VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÇÜTCÜ
BİLİM VE BİLİMSEL ARAŞTIRMA YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÇÜTCÜ 1 SUNUM PLANI 1. Giriş 2. Dersin İçeriği Amaçları Beklentileri 3. Bilgi ve Bilim Kavramları 4. Bilimsel Yöntem 5. Bilimsel Düşünce Yöntemi 6. Bilimlerin
DetaylıTek Denekli Araştırmalar. 2014-Kdz.Ereğli
Tek Denekli Araştırmalar 2014-Kdz.Ereğli Tek Denekli Araştırma Nedir? Nerelrde Kullanılır? Sadece bir deneğe ilişkin bulguların yorumlandığı araştırmalardır. Yarı-deneysel bir araştırma türüdür. Değişimlerin
DetaylıFSML / 2009 10 I.Dönem s.gky
FSML / 2009 10 I.Dönem s.gky Bir amaca ulaşmak için izlenen düzenli yola yöntem denir. Bilim olaylar ve olgular ile ilgili genel geçerliliği olan nesnel bilgiler elde etmek ister. Bilimin ortaya koyduğu
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıPAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ
PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ Pazarlama araştırması yapılırken belirli bir sıra izlenir. Araştırmada her aşama, birbirinden bağımsız olmayıp biri diğeri ile ilişkilidir. Araştırma sürecinde başlıca aşağıdaki
DetaylıModeli - Tarama Modelleri
Modeli - Tarama Modelleri Geçmişte varolmuş veya hala varolan bir durumu olduğu şekliyle betimlemeye çalışan yaklaşımdır. Araştırmacı olay, nesne, bireyleri değiştirmeden, onlara deneysel bir müdahalede
DetaylıI- Araştırma neden yapılır? Bilimle ilgilenen kişiler değişik neden ve gerekçelerle araştırmalar yaparlar. Araştırmaya yönelmenin nedenleri arasında i
SAHA ARAŞTIRMALARI Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Ün. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Prof. Dr. Gül Ergör Dokuz Eylül Ün. Tıp Fak. Halk Sağlığı Anabilim Dalı TORAKS DERNEĞİ 27 Nisan 2005 Antalya
DetaylıAraĢtırma Konusunun Seçiminde Nelere Dikkat Edilmelidir? Prof. Dr. Levent Altuntop
AraĢtırma Konusunun Seçiminde Nelere Dikkat Edilmelidir? Prof. Dr. Levent Altuntop TIPTA VE DĠġ HEKĠMLĠĞĠNDE UZMANLIK EĞĠTĠMĠ YÖNETMELĠĞĠ MADDE 28 (1) Uzmanlık öğrencilerinin, uzmanlık sınavına girebilmeleri
DetaylıİÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM: TASARIM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA GİRİŞ
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v TEŞEKKÜR... vi İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR... vii İÇİNDEKİLER... ix ŞEKİLLER LİSTESİ... xviii TABLOLAR LİSTESİ... xx BİRİNCİ KISIM: TASARIM BİRİNCI BÖLÜM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA
DetaylıDeğeri $ ve bataryası 7 dakika yetiyor;) Manyetik alan prensibine göre çalıştığı için şimdilik demir ve bakır kaplama yüzeylerde
3.HAFTA Değeri 10.000$ ve bataryası 7 dakika yetiyor;) Manyetik alan prensibine göre çalıştığı için şimdilik demir ve bakır kaplama yüzeylerde kullanılabiliyor. Sistematik bir yöntem kullanmak suretiyle,
Detaylıaraştırma alanı Öğrenme Bellek Algı Heyecanlar PSİKOLOJİNİN ALANLARI Doç.Dr. Halil EKŞİ
PSİKOLOJİNİN ALANLARI Doç.Dr. Halil EKŞİ GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Yaşa bağlı organizmadaki değişimleri inceler Çocuk psikolojisi Ergen Psikolojisi Yetişkin Psikolojisi Deneysel Psikoloji Temel psikolojik süreçler
DetaylıLOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ
LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ Lojistik Regresyon Analizini daha kolay izleyebilmek için bazı terimleri tanımlayalım: 1. Değişken (incelenen özellik): Bireyden bireye farklı değerler alabilen özellik, fenomen
DetaylıNİCEL (Quantitative) VERİ TOPLAMA ARAÇLARI
Amaçlar NİCEL (Quantitative) VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Bu bölümde ölçümlerin geçerlilik ve güvenilirliği ile veri toplama teknikleri üzerinde durulacaktır. Araştırmanın amacına göre her bir aracın nasıl uygulanacağı
DetaylıAraştırma Yöntem ve Teknikleri
Araştırma Yöntem ve Teknikleri Bilimsel Araştırma Nedir? Araştırma Türleri Araştırma Nedir? Günlük dilde araştırma İnternette ya da kütüphane de araştırma. Bilimsel araştırma Karşılaşılan bir güçlüğün
DetaylıÜçüncü Hafta
Üçüncü Hafta Başlıca iki araştırma yaklaşımı (metodolojisi) vardır: nicel araştırma (quantitative research) ve nitel araştırma (qualitative research) 2 1 Gözleme ve ölçmeye dayanan, gözlem ve ölçmelerin
DetaylıTanı Testlerinin Değerlendirilmesi. ROC Analizi. Prof.Dr. Rian DİŞÇİ
Tanı Testlerinin Değerlendirilmesi ROC Analizi Prof.Dr. Rian DİŞÇİ İstanbul Üniversitesi, Onkoloji Enstitüsü Kanser Epidemiyolojisi Ve Biyoistatistik Bilim Dalı Tanı Testleri Klinik çalışmalarda, özellikle
DetaylıTıp Literatürünü Sorgulamak Makale değerlendirme-meta analiz
Tıp Literatürünü Sorgulamak Makale değerlendirme-meta analiz Dr. Hakan S. Orer Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Tıp bilgisi geniş, sürekli artan ve entegre edilmemiş haldedir
DetaylıDers 1 Minitab da Grafiksel Analiz-I
ENM 5210 İSTATİSTİK VE YAZILIMLA UYGULAMALARI Ders 1 Minitab da Grafiksel Analiz-I İstatistik Nedir? İstatistik kelimesi ilk olarak Almanyada devlet anlamına gelen status kelimesine dayanılarak kullanılmaya
DetaylıÖrneklemden elde edilen parametreler üzerinden kitle parametreleri tahmin edilmek istenmektedir.
ÇIKARSAMALI İSTATİSTİKLER Çıkarsamalı istatistikler, örneklemden elde edilen değerler üzerinde kitleyi tanımlamak için uygulanan istatistiksel yöntemlerdir. Çıkarsamalı istatistikler; Tahmin Hipotez Testleri
DetaylıTemel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci
BÖLÜM 8 ÖRNEKLEME Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça saptanması
DetaylıÜretim Süreci: Girdi İşlem Ürün (Sonuç) Araştırma Süreci: Hangi alanda olursa olsun araştırma bir BİLGİ ye ulaşma sürecidir.
BİYOİSTATİSTİK Üretim Süreci: Girdi İşlem Ürün (Sonuç) Araştırma Süreci: Hangi alanda olursa olsun araştırma bir BİLGİ ye ulaşma sürecidir. Veri Analiz Bilgi El ile ya da birtakım bilgisayar programları
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yöntem Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 YÖNTEM Araştırmanın Modeli Evren ve Örneklem Veriler ve Toplanması Verilerin Çözümü ve Yorumu 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Tek Örneklem ve İki Örneklem Hipotez Testleri Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Tek Örneklem ve İki Örneklem Hipotez Testleri Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıDersin Yürütülmesi Hakkında
Ders Kodu Teorik Uygulama Lab. İnsan Bilgisayar Etkileşimi Ulusal Kredi Öğretim planındaki AKTS 482031100001203 2 0 0 2 5 Dersin Yürütülmesi Hakkında Bu dersten en iyi şekilde faydalanmak ve başarılı olmak
DetaylıİSTATİSTİK. Bölüm 1 Giriş. Ankara Üniversitesi SBF İstatistik 1 Ders Notları Prof. Dr. Onur Özsoy 4/4/2018
İSTATİSTİK Bölüm 1 Giriş 1 Bu Bölümde Anlatılacak Konular Bir Yönetici Neden İstatistik Bilmeli? Modern İstatistiğin Gelişimi İstatistiksel Düşünce ve Yönetim Tanımsal ve Yargısal İstatistik Data Türleri
DetaylıKANIT TİPLERİNİN TANIMLANMASI
KANIT TİPLERİNİN TANIMLANMASI KANIT TİPLERİNİN TANIMLANMASI Bilimsel kanıt gücü açısından araştırma tipleri güçlüden güçsüze doğru aşağıdaki gibi sıralanırlar: 1. Meta analiz 2. Sistematik derleme 3. Kanıta
DetaylıAÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMI /
AÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMI / 2017-18 TARİH/MODÜL BAŞLIKLAR (Konular) ÖĞRETİM ÜYESİ MODÜL 1 9 Ekim 2017 Halk Sağlığı tanımı, kavramı ve yaklaşımı Geleneksel ve Çağdaş
DetaylıBilimsel Yöntemin Aşamaları-1
Bilimsel Yöntemin Aşamaları-1 Öğr. Gör. Ali Onur CERRAH Araştırma: Çeşitli konularda bilgi, veri toplamak için belirli koşullar altında, amaçlı, planlı, sistemli yapılan gözlem ve ölçümlerdir. Hipotez
DetaylıĐSTATĐSTĐK. Okan ERYĐĞĐT
ĐSTATĐSTĐK Okan ERYĐĞĐT Araştırmacı, istatistik yöntemlere daha işin başında başvurmalıdır, sonunda değil..! A. Bradford Hill, 1930 ĐSTATĐSTĐĞĐN AMAÇLARI Bilimsel araştırmalarda, araştırmacıya kullanılabilir
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanında Kullanılan Araştırma Tipleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanında Kullanılan Araştırma Tipleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıAkış planı. Kanıt nedir? Meta-analiz Nedir? Neden meta-analiz? Olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir? Nasıl hazırlanır?
Akış planı Kanıt nedir? Meta-analiz Nedir? Neden meta-analiz? Olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir? Nasıl hazırlanır? Kanıt nedir? Bir şeyin doğruluğu, gerçekliği konusunda kanaat verici belge, delil, iz.
DetaylıPARAMETRİK ve PARAMETRİK OLMAYAN (NON PARAMETRİK) ANALİZ YÖNTEMLERİ.
AED 310 İSTATİSTİK PARAMETRİK ve PARAMETRİK OLMAYAN (NON PARAMETRİK) ANALİZ YÖNTEMLERİ. Standart Sapma S = 2 ( X X ) (n -1) =square root =sum (sigma) X=score for each point in data _ X=mean of scores
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA BASAMAKLARI
BİLİMSEL ARAŞTIRMA BASAMAKLARI Doç. Dr. İsa KILIÇASLAN Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı 26. Aralık.2014 Sunum Planı Bilimsel Araştırmaların 8 Basamağı 1) Klinik Soru? 2) Hipotezin
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Bazı Temel Kavramlar
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Bazı Temel Kavramlar TEMEL ARAŞTIRMA KAVRAMLARI Bilimsel çalışmaların amacı, örneklem değerinden evren değerlerinin kestirilmesidir. Araştırma evreni (population) Evren, bütündeki
Detaylı1. BETİMSEL ARAŞTIRMALAR
ARAŞTIRMA MODELLERİ 1. BETİMSEL ARAŞTIRMALAR A. BETİMLEME (KAMUOYU) ARAŞTIRMALARI Bir survey yöntemi olan betimleme yöntemi, grupla ilgili, genişliğine bir çalışmadır. Bu tür araştırmalar, çok sayıda
Detaylıİstatistik Nedir? Ders 1 Minitab da Grafiksel Analiz-I ENM 5210 İSTATİSTİK VE YAZILIMLA UYGULAMALARI. İstatistiğin Konusu Olan Olaylar
ENM 5210 İSTATİSTİK VE YAZILIMLA UYGULAMALARI İstatistik Nedir? İstatistik kelimesi ilk olarak Almanyada devlet anlamına gelen status kelimesine dayanılarak kullanılmaya başlanmıştır. Ders 1 Minitab da
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Yöntem Dr. Seher Yalçın 3.2.2017 Dr. Seher Yalçın 1 Gerçek Deneysel Desenler (Karasar, 2005) Gerçek deneysel araştırmaların ortak özellikleri, birden çok grup kullanılması
DetaylıİSTATİSTİK STATISTICS (2+0) Yrd.Doç.Dr. Nil TOPLAN SAÜ.MÜH. FAK. METALURJİ VE MALZEME MÜH. BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ ÖĞRETİM YILI
İSTATİSTİK STATISTICS (+) Yrd.Doç.Dr. Nil TOPLAN SAÜ.MÜH. FAK. METALURJİ VE MALZEME MÜH. BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ ÖĞRETİM YILI KONU BAŞLIKLARI :. İSTATİSTİĞE GİRİŞ. VERİLERİN DÜZENLENMESİ. MERKEZİ EĞİLİM ÖLÇÜLERİ.
DetaylıAraştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları
Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri MMR 501 Her
DetaylıVERİLERİN SINIFLANDIRILMASI
VERİLERİN SINIFLANDIRILMASI Yrd. Doç. Dr. Ünal ERKORKMAZ Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı uerkorkmaz@sakarya.edu.tr NİTEL VE NİCEL VERİLERİN SINIFLANDIRMASI Sınıflandırma
DetaylıARAŞTIRMA SÜRECİNİN ADIMLARI. LİTERATÜR TARAMA PROBLEMİN TANIMLANMASI Prof.Dr.Besti Üstün
ARAŞTIRMA SÜRECİNİN ADIMLARI LİTERATÜR TARAMA PROBLEMİN TANIMLANMASI Prof.Dr.Besti Üstün Araştırma Adımları Literatür tarama Problemin tanımlanması Teorik çerçeve Amaç/hipotez/soru Araştırma değişkenlerini
DetaylıTemel Biyoistatistik Kursu-I
Düzenleyen: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik ve Tıp Bilişimi AD, Sürekli Eğitim Merkezi Temel Biyoistatistik Kursu-I ÇANAKKALE, 17-20 Şubat 2011 Bilgi ve Kayıt : sem.comu.edu.tr
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Olasılıkta Temel Kavramlar Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTTİSTİK Olasılıkta Temel Kavramlar Yrd. Doç. Dr. slı SUNER KRKÜLH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim D. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr 1 OLSILIK Olasılık; Tablo
DetaylıAraştırma Yöntem ve Teknikleri
Araştırma Yöntem ve Teknikleri Araştırma Sürecinde Kullanılan Terimler Araştırma Sürecinde Kullanılan Terimler Değişken (Variable) Hipotez veya Denence (Hypothesis) Sayıltı veya Faraziye (Assumption) Sınırlılık
DetaylıEPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMA TİPLERİNE GİRİŞ
EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMA TİPLERİNE GİRİŞ Prof.Dr.Şanda Çalı Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı BÖLÜMÜN AMACI Oturumun sonunda katılımcılar epidemiyolojik araştırma tipleri
DetaylıKORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı
KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon
DetaylıKRİMİNOLOJİ -I- 8 Ocak 2015 Kriminolojide Araştırma Teknikleri. Yar.Doç.Dr. Tuba TOPÇUOĞLU
KRİMİNOLOJİ -I- Yar.Doç.Dr. Tuba TOPÇUOĞLU tuba.topcuoglu@gmail.com 8 Ocak 2015 Kriminolojide Araştırma Teknikleri İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ KRİMİNOLOJİDE KULLANILAN ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ İkincil
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıDünya genelinde her 3 4 kişiden biri kronik hastalıklıdır. (Ülkemizde Kronik Hastalıklar Raporu na göre,
KRONİK HASTALIKLAR *Genellikle tam iyileştirilmeleri söz konusu olmayan, *Sürekli, *Yavaş ilerleyen, *Çoğu kez kalıcı sakatlıklar bırakan, *Oluşmasında kişisel ve genetik etkenlerin rol oynadığı, *Genellikle
DetaylıYrd. Doç. Dr. Hüseyin Odabaş
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Odabaş Araştırmalar, bilimsellik, amaç, tek ya da sürekli olup olmaması özelliklerine göre çeşitli gruplara ayrılabilir. Araştırma konusunun niteliğine göre bilimsel ve uygulamalı
Detaylı