Biyodizel Yakıtlı Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorunun Tam Yük Egzoz Emisyon Karakteristikleri

Transkript

1 Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 6, No: 3, 2009 (11-18) Electronic Journal of Machine Technologies Vol: 6, No: 3, 2009 (11-18) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR e-issn: Makale (Article) Biyodizel Yakıtlı Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorunun Tam Yük Egzoz Emisyon Karakteristikleri Can HAŞİMOĞLU *, İbrahim ÖZSERT *, Yakup İÇİNGÜR ** * Sakarya Üniversitesi Tek. Eğt. Fak. Makina Eğt. Böl., Sakarya/TÜRKİYE ** Gazi Üniversitesi Tek. Eğt. Fak. Makina Eğt. Böl., Teknikokullar, Ankara/TÜRKİYE canhasim@sakarya.edu.tr Özet Bu çalışmada Düşük Isı Kayıplı (DIK) bir dizel motorda biyodizel yakıtı kullanılmasının egzoz emisyonlarına olan etkisi deneysel olarak incelenmiştir. Rafine ayçiçeği yağından transesterifikasyon yöntemi ile biyodizel üretilmiştir. Biyodizel, yakıtı aşırı doldurmalı direkt püskürtmeli bir dizel motorda, tam yük şartlarında kullanılmıştır. Daha sonra deney motorunun silindir kapağı ve supapları 0,15 mm NiCrAl bağlayıcı tabaka üzerine, 0,35 mm kalınlığında yitriya stabilize zirkonya (Y 2 O 3 ZrO 2 ) atmosferik plazma spreyi yöntemi ile kaplanarak deney motoru düşük ısı kayıplı hale getirilmiştir. Deneyler sonucunda biyodizel yakıtının kullanılması ile egzoz gazı sıcaklıkları yaklaşık %9, duman koyuluğu %56 ve CO 2 emisyonları yaklaşık %16 azalırken, NO x emisyonları %38 artmıştır. DIK motor uygulaması ile de egzoz gazı sıcaklıkları %13, NO x emisyonu %20 artarken, duman koyuluğunda %10 luk azalma olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Biyodizel, Dizel Motoru, Egzoz Emisyonu, Düşük Isı Kayıplı Motor. Full Load Exhaust Emission Characteristics Of A Biodiesel Fueled Low Heat Rejection Diesel Engine Abstract In this study, effect of biodiesel on exhaust emissions of a Low Heat Rejection (LHR) diesel engine has been investigated experimentally. Biodiesel was produced from refined sunflower oil by transesterification method. Biodiesel fuel was used in a turbocharged direct injected diesel engine at full load conditions. Then, cylinder head and valves of the test engine were coated with yttria stabilized zirconia (Y 2 O 3 -ZrO 2 ) layer 0.35 mm thick over a NiCrAl bond coat 0.15 mm thick by atmospheric plasma spray coating method. As a result of the engine tests, while exhaust gas temperature, smoke opacity and CO 2 emissions were decreased 9 %, 56% and 16 %, respectively, NO x emission was increased by 38% with biodiesel usage. It was determined that exhaust gas temperature and NO x emissions were increased 13%, 20% respectively, smoke opacity was decreased 10% with LHR application. Keywords : Biodiesel, Diesel Engine, Exhaust Emission, Low Heat Rejection Engine. 1. GİRİŞ Buji ile ateşlemeli motorlara göre özgül yakıt tüketimlerinin düşük olması, daha fakir karışımla çalışabilmeleri ve yüksek sıkıştırma oranı sebebiyle bütün yüklerde daha verimli çalışması, orta ve ağır Bu makaleye atıf yapmak için Hasımoglu C., Ozsert I.,Icıngur Y. Biyodizel Yakıtlı Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorunun Tam Yük Egzoz Emisyon Karakteristikleri Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2009 (6) How to cite this article Hasımoglu C., Ozsert I.,Icıngur Y. Full Load Exhaust Emission Characteristics Of A Biodiesel Fueled Low Heat Rejection Diesel Engine Electronic Journal of Machine Technologies, 2009 (6) 11-18

2 Teknolojik Araştırmalar: MTED 2009 (6) Biyodizel Yakıtlı Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorun hizmet tipi taşıtlar için dizel motorlarını cazip kılmaktadır. Diğer taraftan buji ile ateşlemeli motorlara oranla dizel motorları daha az karbon monoksit (CO) üretmelerine karşılık, 2-20 kat fazla azot oksit (NO x ) ve kat fazla duman koyuluğu üretirler [1-3]. Dizel emisyonları gaz ve partikül fazındaki organik ve inorganik bileşiklerden oluşurlar. Emisyonların bileşimi motor tipine, çalışma şartlarına, kullanılan yakıta, yağlama yağına ve motorda emisyon kontrol sistemi olup olmamasına göre değişim gösterebilmektedir [4,5]. Japon Ulusal Çevre Araştırmaları Enstitüsünün yapmış olduğu bir çalışmada, dizel motorlarının ürettiği siyah duman kobay olarak kullanılan farelere enjekte edilmiştir. 0,6 mg enjekte edildiğinde kobayların yarısı, 0,9 mg enjekte edildiğinde ise kobayların tamamının öldüğü belirlenmiştir. NO x emisyonları ile ilgili olarak yapılan bir çalışmada ise 150 ppm ve üzerindeki NO x in ölümcül etkisi olduğu belirtilmiş, 300 ppm ve üzerindeki konsantrasyonlarda ise göğüs ve boğaz ağrısını takiben akciğer ödeminden ölümün gerçekleştiği belirtilmiştir [6]. Bu gerçekler ışığında dizel emisyonlarının ne kadar tehlikeli oldukları ve bu soruna bir çözüm bulunması gerektiği anlaşılmaktadır. Sıkı emisyon normları, araştırmacıları motorda kullanılan yakıtta değişiklik yaparak bu değerleri sağlamaya zorlamaktadır. Yakıta oksijen katılmasının motorlu taşıtın egzoz emisyonunu azalttığı belirlenmiştir [7,8]. Özellikle direkt enjeksiyonlu (DI) dizel motorlarında dizel yakıtına bitkisel yağ esteri ilavesiyle hidrokarbon (HC), karbon monoksit (CO) ve duman koyuluğu azaltılabilirken, NO x emisyonlarında ise kısmen artma ya da azalma olabileceği belirtilmektedir [8-12]. İçten yanmalı motorlarda yanma odası elemanları gibi yüksek sıcaklığa maruz kalan parçaların sağlamlıklarının arttırılması için bu parçaların yüzeyleri ısı iletim katsayısı düşük olan, yüksek sıcaklığa dayanıklı seramik malzeme ile kaplanmaktadır. Bu işlemin uygulandığı motorlara düşük ısı kayıplı motor denilmektedir [13-15]. Düşük ısı kayıplı motor uygulaması ile dizel motorlarında performans parametrelerinde iyileşme sağlandığı gibi egzoz emisyonlarında da azalma elde edilebilmektedir [16]. Bu çalışmanın amacı düşük ısı kayıplı bir dizel motorunda yakıt olarak biyodizel kullanımının egzoz emisyonlarına olan etkilerinin deneysel olarak incelenmesidir. 2. MATERYAL ve METOT Deney yakıtı olarak kullanılan biyodizel rafine ayçiçeği yağından transesterifikasyon yöntemi ile üretilmiştir. Transesterifikasyon sırasında litre başına 3,5 gram potasyum hidroksit (litre yağ/katalizör) katalizör kullanılıp, 1 l yağ için 0,2 l metanol kullanılarak reaksiyon gerçekleştirilmiştir. Reaksiyon süresince (bir saat) sıcaklık 60 o C de, karıştırıcı hızı ise 1200 d/d da sabit tutulmuştur. Elde edilen biyodizel yakıtının alkol ve katalizör artıklarından temizlenebilmesi için kabarcık yöntemi kullanarak saf su ile biyodizel yıkanmıştır. Son olarak biyodizelin içerisinde yıkama sonucu kalabilecek saf suyun buharlaştırılabilmesi için yakıt C ye ısıtılıp yarım saat süre ile bu sıcaklıkta beklenip kurutma işlemi yapılmıştır. Bu yöntem ile üretilen yakıtlardan alınan bir litrelik numune ODTÜ Petrol Araştırma Merkezince analiz edilmiştir. Deneylerde kullanılan dizel yakıtının fiziksel ve kimyasal özellikleri ise TÜPRAŞ dan alınmıştır (Tablo 1). Tablo 1. Deney yakıtlarının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. ÖZELLİKLER DİZEL YAKITI BİYODİZEL Kinematik Vizkozite 40 o C de (cst) 3,25 5,78 Alt Isıl değer (kj/kg) Yoğunluk 15 o C de (kg/l) 0,84 0,892 Alevlenme Noktası ( o C) ,6 Donma Noktası ( o C) Setan İndeksi (hesaplanmış)

3 Hasimoglu C., Özsert I.,İcingür Y. Teknolojik Araştırmalar: MTED 2009 (6) Motor deneylerinde teknik özellikleri Tablo 2 de verilen Mercedes-Benz marka dört zamanlı, aşırı doldurmalı ve direkt püskürtmeli, bir dizel motor kullanılmıştır. Deneyler 1100, 1200, 1400, 1600, 1800, 2000, 2200, 2400, 2600 ve 2800 d/d için tam yük şartlarında gerçekleştirilmiş olup, motor hidrolik bir dinamometre ile yüklenmiştir. Deney düzeneği Şekil 1 de şematik olarak gösterilmiştir. Egzozdaki kirletici bileşenlerin düzeyinin belirlenmesi için iki adet emisyon ölçüm cihazı kullanılmıştır. Ölçümlere başlamadan önce cihazlar kalibre edilmiştir. Egzoz gazı emisyonları GACO-SN marka cihaz ile ölçülmüştür. Cihaz hava fazlalık katsayısı ile CO, CO 2, NO x, O 2 ve SO 2 gazlarını ölçebilmektedir. Duman koyuluğunun belirlenmesinde VLT 2600S tipi duman koyuluğu ölçüm cihazı kullanılmıştır. Cihaz duman koyuluğunu optik yöntem ile K faktörü ve yüzde (%) olarak ölçmektedir. Türbin girişindeki egzoz gazı sıcaklığı NiCr-Ni tip termokapıl ile ölçülüp, termokapıl çok kanallı bir sıcaklık göstergesine bağlanmıştır. Tablo 2. Deney motorunun teknik özellikleri. Silindir sayısı 4 Silindir çapı (mm) 97,5 Silindir stroku (mm) 133 Toplam silindir hacmi (l) 3,972 Sıkıştırma oranı 17,25/1 Maksimum motor gücü (kw/ps) 66/90 (2800 d/d da) Maksimum döndürme momenti (Nm) 266 (1400 d/d da) Püskürtme avansı ( o KMA) 18 0 Enjektör püskürtme basıncı (bar) 200 Şekil 1. Deney düzeneğinin şematik gösterimi. Standart motorda motorin ve biyodizel yakıtları ile yapılan deneylerden sonra, motorun silindir kapağı ve supapları kaplama işlemi için sökülmüştür. Motorun sıkıştırma oranının değişmemesi için silindir kapağı ve supaplardan kaplama kalınlığı kadar (0,5 mm) talaş kaldırılmıştır. Kaplama işlemine geçilmeden evvel kaplamanın yüzeye daha iyi yapışması için silindir kapağı ve supap yüzeyleri kumlama işlemine tabi tutulmuştur. Kaplanacak yüzeylere önce atmosferik plazma spreyi yöntemi ile 0,15 mm kalınlığında NiCrAl (nikel kron alüminyum) astar tabaka atılmıştır. Bu tabaka kaplanan yüzeyler ile kaplama malzemesi arasında bağlama vazifesi görmektedir. Daha sonra astar tabakanın üzerine 0,35 mm kalınlığında yitriya ile stabilize zirkonya (Y 2 O 3 ZrO 2 ) atmosferik plazma spreyi yöntemi ile kaplanarak deney motoru düşük ısı kayıplı hale getirilmiştir. Parçaların kaplama işleminden sonraki durumu Şekil 2 de görülmektedir. 13

4 Teknolojik Araştırmalar: MTED 2009 (6) Biyodizel Yakıtlı Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorun Şekil 2. Seramik kaplanmış motor parçaları. 3. DENEY SONUÇLARI ve TARTIŞMA Standart (STD) ve düşük ısı kayıplı (DIK) motorda, motorin ve biyodizel yakıtları ile yapılan tam yük değişik devir testleri sonucunda her bir durum için (STD Motorin, STD Biyodizel, DIK Motorin, DIK Biyodizel) motor devrine bağlı olarak türbin girişindeki egzoz gazı sıcaklığı, hava fazlalık katsayısı, NO x, duman ve CO 2 emisyonlarının değişimleri grafikler halinde sunulmuştur. Her durumda gözlenen değişimler STD Motorin ile mukayese edilmiştir. Motor devrinin artması ile birlikte türbin girişindeki egzoz gazı sıcaklıları da artmaktadır (Şekil 3). Deneyler sırasında en yüksek egzoz gazı sıcaklıkları DIK Motorin için elde edilmiştir. DIK Motorin için egzoz gazı sıcaklığında ortalama %12,9 luk artış olmuştur. Yakıt olarak biyodizel kullanıldığında hem DIK hem de STD motorda egzoz gazı sıcaklıklarında sırasıyla %8,5 ve %9,5 azalma meydana gelmiştir. Biyodizelin ısıl değerinin motorine göre yaklaşık %14 daha düşük (Tablo 1) olması sonucu egzoz gazı sıcaklıklarında azalma olurken, DIK motorda yalıtım neticesinde artan sıcaklıklar egzoz gazı sıcaklıklarında artışa sebep olmuştur Egzoz Gazı Sıcaklığı ( o C) DIK Biyodizel DIK Motorin STD Biyodizel STD Motorin 200 Motor Devri (d/d) Şekil 3. Motor devrine bağlı olarak türbin girişindeki egzoz gazı sıcaklıkları değişimleri. Motor devrinin artmasıyla beraber silindir içerisine daha fazla yakıt gönderildiğinden hava fazlalık katsayısı (HFK) da azalmaktadır (Şekil 4). Deneyler sırasında en düşük HFK DIK Biyodizel için elde edilmiştir. DIK Biyodizel için HFK özellikle düşük ve orta devirlerde %22 ye ulaşan oranlarda azalmıştır. HFK daki azalma STD Biyodizel ve DIK Motorin için sırasıyla yaklaşık %2,7 ve %3 olmuştur. Biyodizelin ısıl değeri motorine göre düşük olduğundan motorin ile aynı performansı sağlayabilmesi için silindirlere daha fazla biyodizel gönderilmesi gerekmektedir. Bu durum ise HFK nın azalmasına yol açmaktadır. DIK motorda ise artan sıcaklıklar sonucu yakıt enjeksiyon sistemindeki yakıt ısınmakta, 14

5 Hasimoglu C., Özsert I.,İcingür Y. Teknolojik Araştırmalar: MTED 2009 (6) enjektörlerden depoya geri dönen ısınmış yakıt burada bulunan yakıtın sıcaklığını yükseltmektedir. Isınan yakıtın viskozitesi düşeceğinden, yakıtın silindirlere gönderilmesi sırasındaki pompalama kayıpları azalmakta buna bağlı olarak da silindirlere sevk edilen yakıt miktarının arttığı tahmin edilmektedir. 2,5 HFK 2 1,5 1 DIK Biyodizel STD Biyodizel DIK Motorin STD Motorin Motor Devri (d/d) Şekil 4. Motor devrine bağlı olarak hava fazlalık katsayısı değişimleri. Deneyler sırasında en yüksek NO x emisyonu DIK Biyodizel için elde edilmiştir (Şekil 5). Orta ve yüksek devirlerde DIK Biyodizel için NO x emisyonlarında %64 e ulaşan artış gözlenmiştir. Aynı devir aralıkları için STD Biyodizel durumunda NO x emisyonlarında %38 e ulaşan artışlar olmuştur. DIK Motorin için NO x emisyonları yaklaşık %20 artmıştır. Sıcaklık ve HFK, NO x emisyonuna etki eden en önemli iki parametredir. Biyodizel kullanıldığında HFK nın motorine göre daha fazla azalması sonucu, silindir içi alev sıcaklığı arttığından NO x emisyonları artmıştır. DIK motorda HFK daki azalmaya ilaveten yalıtım neticesi artan sıcaklıkların alev civarında oluşan bölgesel yüksek sıcaklık noktalarını arttırması sonucu NO x emisyonları artmıştır [17] NO x (ppm) DIK Biyodizel DIK Motorin STD Biyodizel STD Motorin 0 Motor Devri (d/d) Şekil 5. Motor devrine bağlı olarak NO x emisyonu değişimleri. En düşük duman koyuluğu STD Biyodizel için elde edilmiştir (Şekil 6). STD Biyodizel, DIK Biyodizel ve DIK Motorin için duman koyuluğu sırasıyla ortalama %56, %45,6 ve %10 oranlarında azalmıştır. Biyodizel yakıtının bünyesinde bulunan oksijenin yakıtın oksidasyonunu iyileştirdiğinden dolayı, biyodizel kullanıldığında duman koyuluğu azalmıştır. DIK motorda ise artan silindir içi gaz sıcaklıklarının duman oksidasyon hızını arttırması sonucu duman koyuluğu azalmıştır [15]. 15

6 Teknolojik Araştırmalar: MTED 2009 (6) Biyodizel Yakıtlı Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorun 5 Duman (K faktörü) DIK Biyodizel DIK Motorin 0 STD Biyodizel STD Motorin Motor Devri (d/d) Şekil 6. Motor devrine bağlı olarak duman koyuluğu değişimleri. Motor hızının artması ile birlikte CO 2 emisyonları da artmaktadır (Şekil 7). En düşük CO 2 emisyonu STD Biyodizel için elde edilmiştir. Biyodizel kullanılması ile CO 2 emisyonlarında azalma olmaktadır. CO 2 emisyonu STD Biyodizel ve DIK Biyodizel için sırayla %15,9 ve %6 azalmıştır. DIK Motorin için ise ortalama %2,7 artış olmuştur. Yanma esnasında yakıtın içerisindeki karbon ve oksijen ayrışmakta, hidrojen büyük oranda suya dönüşmektedir. Karbon ise yeterli oksijen bulması durumunda CO 2 ye, bulamaması durumunda ise CO veya C partikülü olarak egzozdan atılmaktadır. Egzozdaki C partiküllerinin artması sonucu duman koyuluğunda artış olmaktadır. Dolayısıyla duman koyuluğundaki değişim CO 2 emisyonunu da etkilemektedir. Yakıt olarak biyodizel kullanıldığında duman koyuluğunun azalmasının CO 2 emisyonunu da azalttığı düşünülmektedir CO 2 (%) 4 DIK Biyodizel DIK Motorin STD Biyodizel STD Motorin 0 Motor Devri (devir/dakika) Şekil 7. Motor devrine bağlı olarak CO 2 emisyonu değişimleri. 4. SONUÇ Gerçekleştirilen motor testleri neticesinde yakıt olarak biyodizel kullanılması ile genel olarak; türbin girişindeki egzoz gazı sıcaklığı, HFK, duman ve CO 2 emisyonlarında azalma olduğu, NO x emisyonlarında 16

7 Hasimoglu C., Özsert I.,İcingür Y. Teknolojik Araştırmalar: MTED 2009 (6) ise artış olduğu belirlenmiştir. DIK motor uygulaması ile de HFK ve duman emisyonlarında azalma olurken, türbin girişindeki egzoz gazı sıcaklığı, NO x ve CO 2 emisyonlarında artış olduğu belirlenmiştir. Yakıt olarak biyodizel kullanıldığında emisyon parametrelerinde gözlemlenen değişimlerdeki başlıca etken, biyodizelin ısıl değerinin motorine göre daha düşük olmasıdır. Biyodizelin ısıl değerinin düşük olması yapısında bulunan yaklaşık % 10 luk oksijenden kaynaklanmaktadır [18-19]. Isıl değerin düşük olması sonucu motorin ile aynı performansı gösterebilmesi için silindirlere gönderilen biyodizel miktarı arttığından HFK azalmakta, buna bağlı olarak da NO x emisyonu artmaktadır. Ayrıca silindirlere püskürtülen yakıt demetinin merkezindeki lokal zengin karışım bölgelerindeki oksidasyon, biyodizelin yapısındaki oksijen ile iyileştiğinden duman koyuluğunda azalma olmaktadır [15,19]. DIK motorda ise izolasyon neticesi artan sıcaklıklar emisyon parametrelerindeki değişimlerde başlıca etken olmuştur. 6. KAYNAKLAR 1. Abu-Qudais, M., Al-Widyan, M., 2002, Performance and Emissions Characteristics of a Diesel Engine Operating on Shale-Oil, Energy Conversion and Management, 43, Edgar, B., 1997, Dimethyl Ether and Other Oxygenated Fuels for Low Emission Diesel Engine Combustion, PhD. Thesis, University of California. 3. Watanabe, S., Kinoshita, K., Ohashı, A., Uchıda, Y., Dykes, D., Touchard, G., 1997, An Experiment to Purify Diesel Exhaust Gas Using an Electric Trap and Three Types of Catalysers, J. Electrostatics, Balcı, M., 1995, Motorlu Taşıtlarda Kirletici Denetimi, 4. Yanma Sempozyumu, Bursa, İçingür, Y., Haşimoğlu, C., Salman, S., 2003, Effect of Comprex Supercharging on Diesel Emissions, Energy Conversion and Management, 44, Watanabe, S., Kinoshita, K., Hayashi, N., Ohashi, A., Uchida, Y.,Dykes, D., Touchard, G., 1997, An Experiment to Purify Diesel Exhaust Gas Using an Electric Trapand Three Types of Catalysers Journal of Electrostatics, 40&41, Mckormik, R., Ross, J., Graboski, M., 1997, Effect of Several Oxygenates on Regulated Emissions form Heavy Duty Diesel Engines, Environmental Science and Technology, 31, 4, Chang, Y., Van Gerpen, J., Lee, J., Johnson, L., Hammond, E., Marley, S., 1996, Fuel Properties and Emissions of Soybean Oil Esters as Diesel Fuel, JAOCS, 73, 11, Clark S., Wagner, L., Schrock, M., Piennaar, P., 1984 Methyl and Ethly Soybean Esters as Renewable Fuels for Diesel Engines, JAOCS, 61, 10, Last, J., Kruger, M., Durnholz, M., 1995, Emissions and Performance Characteristics of a 4 Stroke DI Diesel Engine Fueled with Blends of Biodiesel and Low Sulfur Diesel Fuel, SAE Paper No Schumacher, L., Borgelt, S., Hıres, W., Spurling, C., Humphrey, J., Fınk, J., 1993, Fueling Diesel Engines with Esterified Soybean Oil, ASAE Paper MC

8 Teknolojik Araştırmalar: MTED 2009 (6) Biyodizel Yakıtlı Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorun 12. Anonim, 1999 Biodiesel General Information, Alternative Fuels Data Center, Zhou, H., Yi, D., Yu, Z., Xiao, L., 2007, Preparation and thermophysical properties of CeO 2 doped La 2 Zr 2 O 7 ceramic for thermal barrier coatings, Journal of Alloys and Compounds, 438, Wang, X., Atkinson, A., 2007, Piezo-Spectroscopic Mapping of the Thermally Grown Oxide in Thermal Barrier Coatings, Materials Science and Engineering A, 465, Haşimoğlu, C., 2005, Düşük Isı Kayıplı Bir Dizel Motorunda Biyodizel Kullanımının Performans ve Emisyon Parametrelerine Etkisi, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. 16. Parker, D., Bonar, J., 1992, Thermal Barrier Coatings for Diesel Engines: Ten Years of Experience, SAE Paper No Kawamura, H., Sekiyama, S. And Hirai, K., 1991, Observation of the Combustion Process in a Heat Insulated Engine, SAE Paper No Çanakçı, M. and Van Gerpen, J., 2003, Comparison of Engine Performance and Emissions for Petroleum Diesel Fuel, Yellow Grease Biodiesel and Soybean Oil Biodiesel, Transactions of ASAE, 46, 4, Şanlı, H. ve Çanakçı, M., 2004, Biyodizel Egzoz Emisyonundaki NOx Artışının Nedenleri Üzerine Bir Değerlendirme, 8. Uluslararası Yanma Sempozyumu, , Ankara. 18